PROBLEMY, NOWOÂCI, INFORMACJE

Transkrypt

1 Tworzywo konstrukcyjne nowej generacji Reylan jest nazwà handlowà nowej generacji tworzyw konstrukcyjnych firmy KING-PLAST otrzymanych na bazie politereftalanu etylenu (PET) przeznaczonych do wtryskiwania i wyt aczania. Sà to techniczne tworzywa termoplastyczne, o strukturze semikrystalicznej, wzmacniane lub niewzmacniane w óknem szklanym oraz nape niane wype niaczem mineralnym. Produkowane sà równie gatunki niepalne Reylanów. Reylan ma wyjàtkowà twardoêç, sztywnoêç i bardzo du à odpornoêç chemicznà, a tak e odpornoêç na promieniowanie UV (lepszà od poliamidów). UdarnoÊç jest du a i stabilna w szerokim zakresie temperatury. Zakres temperaturowy stosowania wynosi od 40 do +72 C dla gatunku podstawowego. W ókno szklane i nape niacz mineralny zwi kszajà wytrzyma oêç mechanicznà i cieplnà Reylanu, co powoduje przesuni cie temperatury u ytkowania z 72 C do ponad 200 C. Dodatkowe zalety tworzywa to du a stabilnoêç kszta tów, ma a ch onnoêç wilgoci (< 0,2 %), dobra odpornoêç na czynniki atmosferyczne i korozj napr eniowà oraz pràdy pe zajàce (lepsza od poliamidów), dobre w aêciwoêci dielektryczne. Reylan jest odporny na dzia anie wielu czynników chemicznych, a zw aszcza alkoholi, t uszczów, smarów, paliw, w glowodorów alifatycznych, rozcieƒczonych soli i kwasów. Tworzywo to mo e byç stosowane: w przemyêle motoryzacyjnym na elementy uk adu paliwowego oraz hamulcowego, np. pompa paliwowa, filtry, kratka dop ywu powietrza oraz filtr powietrza. Wykonuje si z niego tak e wk ady odblaskowe reflektorów, os ony motocyklowe, pa àki wycieraczek szyb samochodowych, obudowy silników wycieraczek szyb, elementy pasów bezpieczeƒstwa, obudowy lusterek zewn trznych, spojlery, klamki do drzwi, elementy gaênika, nasadki Êwiec zap onowych oraz pokrywy zap onu, dêwignie gazu i sprz g a, w elektronice, elektrotechnice i technice Êwietlnej do produkcji m.in. uchwytów szczotek, cz Êci silników elektrycznych, podstaw urzàdzeƒ elektrycznych, obudów silników elektrycznych, przekaêników, elementów liczników, skrzynek bezpieczników samoczynnych, korpusów b bnów na kable, wtyków i gniazdek wtykowych, telefonicznych skrzynek rozdzielczych, elementów wy àczników, opraw lamp, coko ów arówek, lampek do podêwietlania lup, lamp promiennikowych, reflektorów podwodnych, obudów kondensatorów (odpornoêç na pràdy pe zajàce), w technice wyrobów precyzyjnych ( o yska, dêwignie, krzywki, ko a z bate (konkuruje z PA i POM), elementy maszyn liczàcych i maszyn do pisania, elementy komputerów, urzàdzeƒ kopiujàcych, cz Êci precyzyjne do aparatów fotograficznych i sprz tu optycznego, zawory termostatów), w produkcji sprz tu gospodarstwa domowego (cz Êci ekspresów do kawy, suszarki do w osów, lokówki, cz Êci opiekaczy do grzanek, elementy przyrzàdów do produkcji frytek, listwy uchwytów do piekarników, uchwyty elazek oraz elementy wyposa enia). Z Reylanu wykonuje si tak e: szpule do prz dzy w ókienniczej, zawory kurkowe, korpusy pistoletów do p ynnych klejów, elementy wiàzaƒ narciarskich. Tworzywo to mo na przetwarzaç na standardowych wtryskar- 3

2 kach. Zakres temperatur przetwórstwa dla gatunków niewzmocnionych wynosi od 240 do 260 C, temperatura formy C, ciênienie wtrysku MPa, dla gatunków wzmocnionych odpowiednio od 250 do 280 C, temperatura formy C oraz ciênienie wtrysku MPa. Z Reylanu mo na wykonaç elementy, których nie daje si otrzymaç ze standardowych poliamidów i innych tworzyw konstrukcyjnych. Przyk ady elementów wykonanych z tworzywa Reylan pokazane sà na fot Wdro ona na skal przemys owà w King-Plast Sp. z o.o. technologia i produkt by y wielokrotnie nagradzane na mi dzynarodowych wystawach innowacji (Norymberga, Genewa, Gdaƒsk, Budapeszt, Bruksela, Kuala Lumpur), w tym najwi kszà w Êwiecie nagrodà za wynalazczoêç z otym medalem WIPO (World Intellectual Property Organization) oraz Grand Prix VI Mi dzynarodowych Targów Tworzyw Sztucznych PTS 2003 w Warszawie, wyró nienie podczas VI Mi dzynarodowych Targów Plastpol 2003 w Kielcach, wyró nienie VII edycji Konkursu Polski Produkt Przysz oêci. System ProCAST 2004 nowa wersja oprogramowania symulacyjnego dla odlewnictwa Symulacja procesów odlewniczych jest szeroko stosowana w przemyêle, poniewa pozwala na opracowanie technologii odlewania zapewniajàcych wysokà jakoêç odlewów. Zestaw programów wspomagajàcych projektowanie procesów odlewania, oferowanych przez grup ESI Group producenta oprogramowania symulacyjnego i pioniera w dziedzinie symulacji cyfrowej zachowania si prototypów i procesów produkcyjnych uwzgl dniajàcych w aêciwoêci fizyczne materia ów obejmuje ProCAST i CALCOSOFT do symulacji procesów odlewania ciàg- ego oraz PAM-CAST do analizy procesu nape niania i krzepni cia oparty na metodzie ró nic skoƒczonych. System ProCAST pozwala na szybkà optymalizacj wielu procesów odlewniczych, poczàwszy od nisko- i wysokociênieniowych, a koƒczàc na odlewach w formach piaskowych; umo liwia tak e symulacj procesów odlewania metodà traconego wosku. System ProCAST oferuje zaawansowane funkcje automatycznego generatora ProCAST symuluje odlewanie pod ciênieniem aluminiowej cz Êci samochodowej siatki metody elementów skoƒczonych, analiz termicznà, modelowanie p yni cia metalu, analiz napr eƒ i odkszta ceƒ, analiz struktury metalu oraz uwzgl dnia wymian ciep a przez promieniowanie. Wersja 2004 jest pierwszà wersjà systemu ProCAST rozpowszechnianà przez ESI Group i poddana zosta a weryfikacji oprogramowania zgodnie z procedurà ISO 9001 firmy ESI Group. W wersji 2004 wprowadzono wiele ulepszeƒ. Nowy interfejs graficzny zapewnia sprawne, intuicyjne Êrodowisko wizualizacji. Usprawniono równie obs ug procesu analizy poprzez wprowadzenie mo liwoêci oddzielnego uruchamiania poszczególnych modu ów programowych: generatora siatki MES, pre- i postprocesorów oraz modu- ów analizy termodynamicznej i przep ywowej. W celu usprawnienia przejmowania dokumentacji z innych programów komputerowych, generator siatki MES zosta wyposa ony w standardowe interfejsy wymiany danych, jak IGES, Step Parasolid i inne. W nowej edycji programu generator siatki MES jest dost pny na wszystkich platformach systemowych. Nowy algorytm zapewnia automatycznà optymalizacj siatki MES, gwarantujàc utrzymanie wymaganej dok adnoêci obliczeƒ przy rzadszej siatce MES. W efekcie czas obliczeƒ zosta znacznie skrócony. Nowy preprocesor oferuje uproszczone definiowanie analizowanych procesów odlewniczych, jak równie zawiera niezb dnà baz danych parametrów termodynamicznych. Nowy interfejs u ytkownika jest wyposa ony w menu oraz w przyciski ikonowe, co znacznie u atwia kontrol wizualizacji symulowanych procesów. Nowe mo liwe 4

3 Nowe urzàdzenie do pomiaru skrajni kolejowej Naukowcy z Instytutu Fraunhofera Fizycznych Technik Pomiarowych (Fraunhofer Institute for Physical Measurements Techniques) opracowali optyczne urzàdzenie do pomiarów skrajni kolejowej (minimalnej dopuszczalnej przez przepisy odleg oêci obiektów od torów kolejowych). Podstawowym elementem systemu pomiarowego CPS 201 (Clearance Profile System) jest czujnik zamocowany z przodu pojazdu, emitujàcy za pomocà obracajàcego si zwierciad a, wysokiej cz stotliwoêci modulowanà wiàzk laserowà. Âwiat o odbite przez otaczajàce obiekty jest skupiane przez soczewki i przesy ane do detektora za pomocà w ókien optycznych. Nast pnie w uk adzie pomiarowym porównywane jest przesuni cie fazowe wiàzki wchodzàcej i wychodzàcej, na podstawie którego wyznaczana jest odleg oêç mi dzy obiektami, np. dachem pociàgu a stropem tunelu. Korzystajàc z wyznaczonej odleg oêci oraz znajàc aktualne po o enie zwierciad a mo na wyznaczyç wspó rz dne punktów obiektów w postaci dwuwymiarowego obrazu graficznego. Elektroniczny uk ad pomiarowy znajduje si wewnàtrz pojazdu, co eliminuje koniecznoêç stosowania specjalnych zabezpieczeƒ przed wp ywami Êrodowiska zewn trznego. W celu dok adnoêci i szybkoêci pomiarów naukowcy z IPM opracowali nowà wersj istniejà- Dokoƒczenie z 4 str. obszary analizy wyników to predykcja nadrywania odlewów, wyznaczanie miejsc mo liwych p kni ç, sprz ona analiza stanu napr eƒ i porowatoêci odlewu. System Pro- CAST 2004 pozwala na lepsze prognozowanie stanu trwa oêci form. Oprogramowanie ProCAST 2004 mo e byç zainstalowane na platformach systemowych Windows NT, Windows 2000 i Windows XP, na platformach Linux autoryzowanych przez producentów sprz tu, jak równie na stacjach roboczych z systemem operacyjnym Unix firm HP-Compaq, IBM, SGI i Sun. Podczas ruchu pojazdu jego otoczenie jest skanowane za pomocà spiralnej wiàzki laserowej emitowanej przez czujnik (pr dkoêç obrotowa wiàzki 100 obr. na sekund ) (www. fraunhofer.de/researchnews) Metody doêwiadczalne mechaniki kompozytów konstrukcyjnych cego systemu pomiarowego pod nazwà High Speed Profiler HPS 302. Urzàdzenie umo liwia bezkontaktowy i szybki pomiar po o enia obiektów. Czujniki przesy ajà nieobrobione dane pomiarowe do komputera znajdujàcego si wewnàtrz pojazdu, gdzie sà przetwarzane w czasie rzeczywistym, za pomocà specjalnego oprogramowania na odleg- oêç, i ewentualnie przekazywane za poêrednictwem sieci komputerowej. Uk ad skanuje punkty pomiarowe z cz stotliwoêcià 600 Hz i zmierzy odleg oêç 3300 razy na 1 obrót zwierciad a. Daje to cz stotliwoêç pomiaru ok. 2 MHz. Ca kowity zakres pomiarowy wynosi ok. 40 m. RozdzielczoÊç pomiarowa 1 mm. Dok adnoêç pomiaru dla odleg oêci pomiarowych od 1 do 10 m wynosi 3 mm w przypadku obiektów o wspó czynniku odbicia równym 95% i 10 mm w przypadku obiektów o wspó czynniku odbicia 10%. Kàt skanowania wynosi 360. System HSP 302 mo e pracowaç w temperaturze od 20 C do +50 C. Dodatkowo urzàdzenie stwarza mo liwoêç zapisu na wideo trasy pojazdu równoczeênie z dokonywaniem pomiarów. Wydana w bie àcym roku nak adem WNT ksià ka prof. Stanis awa Ochelskiego pt. Metody doêwiadczalne mechaniki kompozytów konstrukcyjnych pokazuje znaczenie badaƒ eksperymentalnych w projektowaniu materia- ów kompozytowych. Czytelnik na wst pie ma okazj zapoznaç si z ogólnà charakterystykà kompozytów i ich sk adników. Nast pnie zg bia zagadnienia mechaniki ich struktury oraz procesów niszczenia podczas obcià enia, zachowanie si kompozytów w ró nych stanach napr enia. W ksià ce omówione sà zagadnienia reologii kompozytów, zm czenia, odpornoêci na p kanie i obcià enia udarowe. Przedstawione sà metody badaƒ nieniszczàcych materia ów kompozytowych oraz sposoby analizy statystycznej wyników badaƒ. Ksià ka polecana jest studentom wydzia ów in ynierii materia owej i mechaniki oraz pracownikom oêrodków naukowych zajmujàcych si problematykà badawczà z zakresu in ynierii materia owej. 5

4 Mi dzynarodowa Konferencja SIX SIGMA W dniach stycznia br. we Wroc awskim Centrum Transferu Technologii na Politechnice Wroc- awskiej odby a si pierwsza Mi dzynarodowa Konferencja Six Sigma. Konferencja by a niepowtarzalnà okazjà do wys uchania wybitnych ekspertów z zagranicy. WÊród zaproszonych goêci znaleêli si Roland Caulcutt (Caulcutt Associates, UK), Ronald Does (Univ. of Amsterdam, NL), Ron Kenett (KPA Ltd, Izrael), a tak e Alex Georgiev (Jaad Consulting, USA). Obok specjalistów z zagranicy, mo na by o wys uchaç wielu interesujàcych wystàpieƒ polskich praktyków Six Sigma. Swój czynny udzia wnios y tak uznane firmy, jak Philips, Glaxo- SmithKline, American Standards, Sauer Danfoss czy Bombardier. Warto równie podkreêliç, e zró nicowany program konferencji dawa uczestnikom mo liwoêç wzi cia udzia u w jednym z trzech warsztatów prowadzonych przez zagranicznych goêci oraz trenerów Akademii Six Sigma. Konferencja ta by a jednak przede wszystkim okazjà do wymiany doêwiadczeƒ, do zadania pytaƒ, sta a si zalà kiem ogólnopolskiego forum wymiany doêwiadczeƒ w zakresie Six Sigma, którego stworzenie jest intencjà wroc awskiej Akademii Six Sigma. Liczba uczestników (oko o 130), wêród których znaleêli si przedstawiciele przedsi biorstw ró nych bran, zarówno przemys u wytwórczego, jak i sektora us ug, Êwiadczy o rosnàcym zainteresowaniu Six Sigma w naszym kraju. Czym wi c jest Six Sigma? Jest bez wàtpienia koncepcjà prowadzenia biznesu. Jest d ugoterminowà strategià, pewnà filozofià i okreêlonym sposobem dzia ania. Six Sigma jest jednak przede wszystkim spójnym programem poprawy jakoêci, lub raczej, zyskownoêci. Od pierwszego du ego sukcesu, jaki odnios a strategia Six Sigma, up yn o 16 lat. By rok 1988, kiedy Êwiat przemys u i biznesu po raz pierwszy o niej us ysza. Wówczas to firma Motorola otrzyma a pierwszà w historii nagrod jakoêci imienia Malcolma Baldridge a (Malcolm Baldridge National Quality Award) w kategorii manufacturing. Ówczesny g ównodowodzàcy Motoroli, pan Robert Galvin, pytany o êród o tego sukcesu odpowiedzia, e g ównym czynnikiem, który pozwoli Motoroli wyjêç z kryzysu i osiàgnàç tak wysoki poziom jakoêci, by o stworzenie i implementacja nowej strategii strategii Six Sigma. Wówczas powszechne by o przekonanie, e wychwalana przez Boba Galvina nowa strategia jest niczym wi cej, jak tylko rozszerzeniem akceptowalnej zdolnoêci procesu z 3 na 6σ. Z ka dym rokiem jednak zacz o przybywaç organizacji, które otwarcie mówi y, e sà organizacjami Six Sigma. Dzisiaj grono organizacji Six Sigma stale si powi ksza, a sama strategia rozprzestrzenia si z niezwyk à pr dkoêcià trafiajàc nie tylko do zak adów produkcyjnych, ale te banków, szpitali czy firm internetowych. Wymienianie organizacji realizujàcych program Six Sigma szybko traci sens jest ich po prostu zbyt wiele. Zasadniczà rol w Six Sigma pe nià osoby odpowiedzialne za dzia- ania doskonalàce, tzw. Black Belts. Ich wysoka wiedza i umiej tnoêci pozwalajà im na realizacj projektów Six Sigma. Ka dy z tych projektów realizowany jest na podstawie metodologii DMAIC, która okreêla, co nale y zrobiç, jak nale y to zrobiç, a tak e jakich narz dzi nale y u yç. Realizowane projekty sà êród em niebagatelnych oszcz dnoêci. W przedsi biorstwach amerykaƒskich ka dy ze zrealizowanych projektów oznacza Êrednio tys. dolarów oszcz dnoêci rocznie. Ka dy Black Belt realizuje oko o czterech takich projektów rocznie. Wbrew przypuszczeniom niektórych strategia Six Sigma jest czymê zupe nie nowym, koncepcjà do tej pory niespotykanà i z wielu powodów unikalnà. Jest prawdà, e narz dzia Six Sigma nie sà pierwszej m odoêci (niektóre liczà sobie cz sto po 50 lat i wi cej). Jednak e sposób w adania nimi jest zupe nie nowy i sprawia, e strategia ta jest niezwykle skuteczna i uniwersalna zarazem. Jest ona nowà koncepcjà wartà najwy szego zainteresowania teoretyków i praktyków zarzàdzania jakoêcià. Praktyków szczególnie, gdy zasadnoêç tego zainteresowania zosta a ju potwierdzona przez liczne wdro enia. Utworzona przy Politechnice Wroc awskiej Akademia Six Sigma jest pierwszà w Polsce inicjatywà zajmujàcà si profesjonalnym przygotowaniem kadr na potrzeby implementacji i rozwoju strategii Six Sigma. Powo anie Akademii mo liwe by o dzi ki d ugofalowej wspó pracy naukowców z Centrum Zaawansowanych Systemów Produkcyjnych (CAMT) z brytyjskimi specjalistami w dziedzinie Six Sigma ISRU (Industrial Statistics Research Unit; University of Newcastle). Akademia, jako pierwsza w Polsce, oferuje komercyjny, otwarty program umo liwiajàcy zdobycie certyfikatu Six Sigma Black Belt. Jest to rozbudowany, szeêciomiesi czny cykl szkoleniowy, którego celem jest przekazanie kandydatom wiedzy i umiej tnoêci niezb dnych do dzia ania jako Six Sigma Black Belt, w dowolnej organizacji. Wi cej informacji: lub lub w siedzibie Wroc awskiego Centrum Transferu Technologii ul. Smoluchowskiego 48, Wroc aw, tel. (071)

5 Wysoko wytrzyma y nanomateria Nowy materia opracowany w firmie Sandvik Materials Technology o nazwie Nanoflex cechuje si wyjàtkowo wysokà wytrzyma- oêcià wytrzyma oêç na rozciàganie wynosi od 1600 do 3000 MPa, du à twardoêcià 60 HRC, du à udarnoêcià 27 J w temperaturze 20 C. Ponadto nowy materia jest odporny na korozj i zu ycie Êcierne, daje si atwo kszta towaç, podczas obróbki cieplnej wykazuje stabilnoêç wymiarowà oraz jest arowytrzyma y (tab.). Swoje Rys. 3. Quasi-kryszta y obecne w strukturze materia u Sandvik Nanoflex W aêciwoêci mechaniczne materia u Nanoflex HP200 na amortyzatory Wytrzyma oêç na rozciàganie R m, MPa Umowna granica plastycznoêci R 0,2, MPa Wyd u enie, % 8 6 Modu elastycznoêci, MPa TwardoÊç HV10, HRC TwardoÊç powierzchniowa 3000 HV10 UdarnoÊç (próba Charpy ego) w 20 C, J 27 nie wykazujà symetrii translacyjnej charakterystycznej dla typowych materia ów krystalicznych (rys. 4). Wydzielenia umacniajàce Nanoflex sà bardzo stabilne wymiarowo, a wi c mo liwe jest zachowanie w nich struktury quasikrystalicznej. Zastosowania Unikalne w aêciwoêci materia- u Nanoflex, a zw aszcza wysoka wytrzyma oêç sprawiajà, e jest on idealnym tworzywem do zastosowaƒ mechanicznych. Dodatkowym atutem jest niska waga tworzywa, co ma znaczenie w przypadku takich zastosowaƒ, szczególne w aêciwoêci Nanoflex zawdzi cza unikalnej mikrostrukturze (rys. 1). W osnowie stopu rozmieszczone sà umacniajàce Rys. 1. Obraz elektronomikroskopowy mikrostruktury stopu Nanoflex wydzielenia ró nych faz o rozmiarach nanometrycznych (1 10 nm) (rys. 2) powstajàce w procesie Rys. 2. Rozk ad Fe w strukturze stopu (jasne obszary), wydzielenia sà widoczne jako ciemne obszary z powodu ma ej zawartoêci Fe: wydzielenia zawierajà m.in. atomy Ni, Cu, Al, Ti (obraz z transmisyjnego mikroskopu elektronowego TEM z filtrem energii) utwardzania wydzieleniowego (starzenia) po ok. 2 h wy arzania w temperaturze 475 C. Cz Êç tych nanometrycznych wydzieleƒ ma struktur quasi-krystalicznà (rys. 3). Quasi-kryszta y sà to kryszta y o zabronionej 5-krotnej symetrii. Symetria pi ciokrotna nie wyst puje w naturze. W 1986 r. odkryto, e struktury o takiej symetrii mogà wyst powaç w przypadku kryszta ów o bardzo ma ych rozmiarach rz du nanometrów. Jednak gdy zaczynajà si one Rys. 4. Obraz dyfrakcyjny quasi-kryszta ów, widoczna jest 5-krotna symetria rotacyjna rozrastaç, zachowanie 5-krotnej symetrii sieci krystalicznej staje si niemo liwe. Quasi-kryszta y cechujà si wyst powaniem uporzàdkowania bliskiego zasi gu i Rys. 5. Amortyzatory wykonane z materia u Nanoflex HP200 jak: ró nego typu pojazdy (lekkie podwozia, amortyzatory, elementy cylindrów, t oczyska), elementy konstrukcji samolotów, sprz t sportowy (rys. 5). Niska waga pojazdów pozwala na zmniejszenie zu ycia paliwa i emisji CO 2 do atmosfery. atwoêç kszta towania, odpornoêç na Êcieranie i na korozj sà istotne w przypadkach, gdy istnieje niebezpieczeƒstwo kontaktu z wodà lub innymi Êrodkami chemicznymi, np. narz dzia stosowane w chirurgii oka. Nanoflex jest dost pny w postaci, rur, pr tów drutu, wydrà- onych pr tów. 7

6 Polscy in ynierowie na Êwiecie Naczelny zegarmistrz Stanów Zjednoczonych Ameryki Najdro szy zegarek, jaki mia w r ku, kosztowa 15 milionów dolarów. Kiedy w 1982 roku znalaz si z onà i kilkumiesi cznym synem w miasteczku Lebanon w stanie Missouri, gdzie reperowa tanie zegarki w tanim sklepie jubilerskim, nie przechodzi o mu przez myêl, i któregoê dnia znajdzie si w czo ówce amerykaƒskich zegarmistrzów. Dzisiaj Wit Jarochowski uczy zegarmistrzowskiej sztuki na Stanowym Uniwersytecie w Oklahomie, jednej z trzech szkó w ca ych Stanach Zjednoczonych akceptowanych przez szwajcarski przemys produkujàcy zegarki. A wszystko to przepowiedzia a moja mama, artuje Wit Jarochowski. Urodzi em si w 1941 roku i o zabawkach dla dzieci nikt wtedy nie marzy. Bawi em si wi c tym, co by o w domu: pude kami, guzikami, szpulkami. Moja mama obserwujàc, z jakà precyzjà uk adam guziki, mawia a nic tylko zostanie zegarmistrzem! Ale pasjà Wita Jarochowskiego by y nie tyle zegarki, ile mechanizmy precyzyjne. Po ukoƒczeniu Wydzia u Mechaniki Precyzyjnej na Politechnice Warszawskiej pracowa w Locie jako mechanik przyrzàdów pok adowych. I pewnie nigdy nie zosta by zegarmistrzem, gdyby nie stan wojenny. Wyjecha z onà do Austrii i tam zasta a ich ca a ta zawierucha. W Austrii urodzi nam si syn i tak naprawd czuliêmy si tam jak na znakomitych wakacjach. Ale chcieliêmy wyjechaç gdzieê daleko, na koniec Êwiata. MyÊleliÊmy o Australii, Nowej Zelandii. Stany Zjednoczone by y na ostatnim miejscu naszych marzeƒ. Ale okaza o si, e to w aênie Stany Zjednoczone pierwsze da y nam wizy imigracyjne, a sponsorujàca nas diecezja z Missouri zaproponowa a przyjazd do ma ego miasteczka Lebanon. Po cudownych chwilach w Austrii, przyjazd do tego miasteczka, a raczej wioski, gdzie nawet diabe nie mówi dobranoc, by dla nas szokiem wspomina Wit Jarochowski. KtoÊ, gdzieê êle przet umaczy zawód Jarochowskiego. Z konstruktora mechanizmów precyzyjnych zrobiono z niego kontraktora. Trafi wi c z onà i malutkim synem do farmerów, którzy mieli nadziej, i Êwie o upieczony emigrant pomo e im w budowie domu. Bez znajomoêci j zyka i amerykaƒskich realiów du o czasu zaj o im wyjaênienie tego nieporozumienia. Sponsorujàca ich diecezja znalaz a im miejsce w Springfield. I tam Wit Jarochowski rozpoczà swojà zegarmistrzowskà karier. To przedzieranie si przez Ameryk by o dla nas drogà przez m k. Moja ona nie wierzy a, e uda nam si kiedykolwiek stanàç na nogi. A ja, gdzieê przez skór czu em, e musi si udaç. Lato w Missouri jest piek em, a my mieszkaliêmy na poddaszu, bez klimatyzacji. Urodzi nam si drugi syn. Grosze, jakie zarabia em, ledwo starcza y na ycie. Ale mieliêmy szcz Êcie do ludzi. PoznaliÊmy tam rodzin lekarzy, którzy pomogli nam otrzymaç subsydiowane przez miasto mieszkanie. Kiedy zorientowali si, e nie mamy adnych mebli, niczego do domu, pojechali gdzieê na aukcje i kupili nam wszystko. Nie mieliêmy zielonego poj cia o Ameryce i dopiero oni otworzyli nam oczy. To pi kne, du e mieszkanie z klimatyzacjà i przyjaêni ludzie dodali nam wiary i si y. W aêciciel sklepu jubilerskiego, u którego pracowa em jako zegarmistrz, te by serdeczny i yczliwy, ale na podwy k nie mia em szansy. To przecie by o ma e miasteczko, biedna okolica. A zegarki, które reperowa em, nie by y ani drogie, ani wytworne. I któregoê dnia przyjecha komiwoja er, który od czasu do czasu przywozi towar. Prawie oniemia em, kiedy odezwa si do mnie po polsku. Tam nie by o Polaków! Od s owa do s owa i okaza o si, e jest polskim ydem. Kiedy dowiedzia si ile zarabiam, jakie mam wykszta cenie, machnà tylko r kà i powiedzia trzeba coê z tym zrobiç. Up yn o kilka miesi cy, a on za atwi mi prac w Kansas. Kolejna przeprowadzka. I tak to dzi ki niemu stan liêmy na nogi. ycie to zbieg przypadków, które odmieniajà nasz los. W piêmie dla zegarmistrzów, które przez przypadek wzià do r ki, s abo jeszcze wtedy mówiàcy po angielsku Wit Jarochowski, ukaza o si og oszenie, e Uniwersytet w Oklahomie poszukuje nauczyciela zegarmistrzostwa. Nie zastanawiajàc si d ugo wype ni ankiet i wysta. Po wst pnych rozmowach zaproponowano mu prac! Z 9 kandydatów, którzy starali si o t pozycj, wybrano polskiego emigranta. Zawód zegarmistrza nie jest popularny w USA. Niewiele miejsc kszta ci równie fachowców w tym kierunku. A zapotrzebowanie na specjalistów potrafiàcych reperowaç drogie, mechaniczne zegarki roênie. Kiedy Wit Jarochowski rozpoczà prac na Uniwersytecie w Oklahomie, wydzia kszta càcy zegarmistrzów by w powijakach. Trafiali tam przypadkowi studenci. Przypadkowi byli równie nauczyciele. Nauka odbywa a si chaotycznie, bez adnego sprecyzowanego programu. A koƒczàcy kurs ludzie nie byli w stanie otrzymaç pracy w wymagajàcych, profesjonalnych firmach, konserwujàcych i reperujàcych drogie zegarki. Krok po kroku, z zegarmistrzowskà precyzjà Wit Jarochowski budowa swojà koncepcj nauczania. A kiedy jego uczniowie zacz li znajdowaç prac w coraz lepszych firmach, jego dzia alnoêcià zacz li interesowaç si przedstawiciele najs ynniejszych firm produkujàcych zegarki. Uniwersytet w Oklahomie przyjà wtedy szwajcarski system nauczania WOSTER, który okaza si bardzo zbli ony do tego, który wprowadzi Wit Jarochowski. Przedstawiciele szwajcarskiego i mi dzynarodowego przemys u produkujàcego zegarki zacz li równie coraz bardziej doceniaç prace polskiego imigranta. To dzi ki niemu wydzia zegarmistrzowski na Uniwersytecie w Oklahomie znajduje si w stworzonym przez Szwajcarów networku najlepszych szkó zegarmistrzowskich na Êwiecie. WÊród grupy doradców na tym wydziale znajdujà si dziê przedstawiciele takich firm, jak Rolex, Richemont Group czy Swatch Group. Uniwersytet otrzyma pó miliona dolarów na rozwój zegarmistrzowskiego programu, na sprz t i stypendia. Wit Jarochowski cz sto bywa goêciem szwajcarskich producentów zegarków. Kiedy w 1997 roku szwajcarska Fundacja im. Abrahama Louisa Breguefa, z okazji 250. rocznicy urodzin tego wybitnego in yniera i zegarmistrza, og osi a mi dzynarodowy konkurs na wynalazek dotyczàcy zegarków mechanicznych, Wit Jarochowski wys a swój projekt. By a to propozycja po àczenia mechanicznego zegarka z technologià kwarcowà. Bowiem jedynà s aboêcià zegarków mechanicznych jest to, e nie sà tak dok adne jak zegarki kwarcowe mówi polski zegarmistrz z Oklahomy. Wit Jarochowski znalaz si w grupie 25 mi dzynarodowych finalistów z ca ego Êwiata. Ma gorzata Katu a-marcinlak Przedruk z Biuletynu Polonia Technica, wyd. specjalne nr 1/