This copy is for personal use only - distribution prohibited.
|
|
- Kamil Teodor Pawlak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OMS) Otitis media secretoria Elżbieta Hassmann-Poznańska SUMMARY Otitis media with effusion (OME) is characterized by the presence of fluid in the middle ear, without general and local signs and symptoms of acute inflammation and tympanic membrane perforation. In younger children (<3 years of age) is usually preceded by an episode of acute otitis media. However older children (>3 years of age) usually have no recent history suggestive of acute otitis media, albeit they usually suffer because of recurrent upper respiratory tract infections. OME has multifactorial etiology with predominant role of bacterial infection of middle ear cavity and Eustachian tube dysfunction making proper aeration of tympanic cavity impossible. OME presents great tendency for spontaneous resolution, however recurrent episodes are quite common (about 30 40% of children) and in 5 10% of cases the disease persist up to one year and longer. Chronic cases ( 3 months) are more likely to persist further. Diagnosis is based mainly on otoscopy, tympanometry and pure tone audiometry. Ventilation tube insertion is recommended for children with persistent bilateral OME documented over the period of at least 3 months with hearing level in the better ear of db (PTA 0.5, 1, 2, 4 khz) or worse. Exceptionally, the intervention should be considered earlier for children with known risk factors for developmental difficulties, with hearing loss >40 db in better hearing ear or with retraction pockets of tympanic membrane. Adenoidectomy may be considered appropriate in children >4 years of age with concomitant upper respiratory tract symptoms. Hasła indeksowe: wysiękowe zapalenie ucha, przebieg naturalny, epidemiologia, drenaż wentylacyjny, adenoidektomia Key words: otitis media with effusion, natural history, epidemiology, ventilating tubes, adenoidectomy Definicja Wysiękowe zapalenie ucha cechuje się obecnością w przestrzeniach ucha środkowego wysięku bez objawów ogólnych i miejscowych ostrego stanu zapalnego i perforacji błony bębenkowej. Wysięk może mieć różny charakter, od surowiczego do gęstego śluzowego. Jeżeli stan ten utrzymuje się przez okres ponad 12 tygodni, chorobę określa się jako przewlekłą. Może pojawiać się spontanicznie jako efekt upośledzonej funkcji trąbki słuchowej i infekcji górnych dróg oddechowych lub jako następstwo ostrego zapalenia ucha [1, 2]. Epidemiologia OMS jest najczęstszą przyczyną niedosłuchu w wieku dziecięcym. Szczyt występowania obserwuje się około 1. roku życia (20% populacji), kolejny w 5. roku życia (16%). Dane te pochodzą z krajów północnej Europy i mogą nieco różnić się od polskich w związku z innym czasem pójścia dzieci do przedszkoli. Ponad 50% dzieci przebywa epizod wysiękowego zapalenia ucha w 1 roku by Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi Otrzymano/Received: Zaakceptowano do druku/accepted: Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UM w Białymstoku Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Hassman- Poznańska Konflikt interesu/conflicts of interest: Autorka pracy nie zgłasza konfliktu interesów. Adres do korespondencji/ Address for correspondence: imię i nazwisko: Elżbieta Hassman-Poznańska adres pocztowy: Klinika Otolaryngologii Dziecięcej UM ul. Waszyngtona Białystok tel./fax (85) pedorl@amb.edu.pl życia. Po roku życia częstość występowania spada do około 5%, a powyżej 16. roku życia wynosi jedynie 0,6%. Częstość występowania spada do połowy w miesiącach letnich [3, 4]. U młodszych dzieci OMS jest zwykle poprzedzone ostrym zapaleniem ucha. U dzieci tych często występuje nakładanie się ostrego i wysiękowego zapalenia ucha (otitis media acuta; OMA) 5x więcej incydentów OMA u dzieci z OMS, 12x wzrost ryzyka OMS po OMA. Jednostronne zmiany są dwukrotnie częstsze niż obustronne, a wysięk częściej nawracający niż długotrwały. Obustronne OMS ma mniejszą tendencję do samoistnego ustępowania niż jednostronne [5]. Czynniki sprzyjające wystąpieniu OMS u małych dzieci są podobne jak w OMA: narażenie na dym tytoniowy, brak karmienia piersią, wcześniactwo, częste infekcje, uczęszczanie do żłobków, liczne i starsze rodzeństwo, niski status socjalno ekonomiczny, płeć męska i czynniki genetyczne. Dyskutuje się na temat roli alergii, ale przeważa pogląd, że nie jest ona czynnikiem ryzyka wystąpienia 215 Pol. Przegląd Otorynolaryngol 2012; 3 (1):
2 216 OMS. Podnoszona jest również rola refluksu żołądkowo- -przełykowego w występowaniu tego schorzenia, ale potwierdzenie jej wymaga dalszych badań [1, 5, 6]. U starszych dzieci, powyżej 3. roku życia, bezpośredni związek z OMA obserwuje się rzadziej i w wywiadzie często brak danych o występowaniu ostrego bólu ucha, a choroba wiąże się z częstymi infekcjami górnych dróg oddechowych [2]. Etiologia Istotą problemu OMS jest zmiana błony śluzowej wyścielającej ucho środkowe z cienkiej pokrytej sześciennym nabłonkiem z nielicznymi komórkami kubkowymi na pokrytą nabłonkiem wielorzędowym z licznymi komórkami kubkowymi podobną do błony śluzowej pokrywającej drogi oddechowe. Wysięk jest mieszaniną płynu wysiękowego/przesiękowego pochodzącego ze zmienionej zapalnie błony śluzowej, wydzieliny gruczołów warstwy podśluzowej i komórek kubkowych. Zawartość mucyn warunkuje gęstość wysięku, stąd wysięk o krótkim okresie zalegania ma zwykle charakter bardziej surowiczy, a długo zalegający gęsty, śluzowy. Etiologia jest wieloczynnikowa, przy czym główną rolę odgrywa zakażenie bakteryjne utrzymujące się w przestrzeniach ucha środkowego i dysfunkcje trąbki słuchowej powodujące zaburzenia ich powietrzności [7]. Bakteryjne patogeny wykrywane są w posiewach w około 30% wysięków, ale potwierdzenie obecności żywych bakterii w badaniu PCR uzyskano w prawie 90%. Różnica ta wynika z faktu, że podczas OMS bakterie bytują w uchu środkowym w postaci biofilmu. Dysfunkcje trąbki słuchowej są wywołane stanami zapalnymi dróg oddechowych (obrzęk błony śluzowej), przerostem migdałka gardłowego, rzadziej przyczynami anatomicznymi (rozszczep podniebienia) lub nowotworami części nosowej gardła. Naturalny przebieg OMS ma często łagodny przebieg i ustępuje samoistnie, ale w około 30 40% przypadków występują nawroty, a 5 10% trwa rok lub dłużej [1]. Jak dotychczas, nie są znane wskaźniki pozwalające ściśle przewidzieć czas utrzymywania się wysięku u poszczególnych chorych. Trudno więc określić, którzy z nich zyskają na wcześniejszym wdrożeniu leczenia chirurgicznego. W nowo rozpoznanych przypadkach ustępowanie wysięku (zmiana wyniku tympanometrii z B na nie-b) następuje w 56% po 3 miesiącach, w 72% po 6 miesiącach i w 81% po 9 miesiącach. Szybkość ustępowania wysięku jest istotnie niższa w uszach z przewlekłym wysiękiem trwającym ponad 3 miesiące, u 75% utrzymuje się on nadal po 6 miesiącach, a u 70% po roku [2]. Wysięki rozpoznawane w drugiej połowie roku zwykle utrzymują się dłużej. Rozpoznanie Ze względu na często bezobjawowy przebieg i samoistne ustępowanie wysięku wiele przypadków OMS nigdy nie zostaje rozpoznanych, a jedynie około 10% wymaga interwencji. Wywiad powinien uwzględniać: ewentualne epizody ostrego zapalenia ucha, skargi na uczucie zatkania ucha, niedosłuch, zmiany zachowania nieuwaga, niewyraźna mowa, problemy szkolne, opóźnienie rozwoju mowy, zaburzenia równowagi ( niezdarność ) [2]. W około 40 50% przypadków ani dziecko, ani rodzice nie zgłaszają istotnych dolegliwości związanych z obecnością wysięku [1]. Badanie kliniczne powinno uwzględniać otoskopię, ocenę górnych dróg oddechowych pod kątem ewentualnych przyczyn OMS, jak również ocenę rozwoju psychosomatycznego. Otoskopia Charakterystyczne cechy otoskopowe to: wciągnięcie (retrakcja) błony bębenkowej (zmiana położenia rękojeści młoteczka, kieszenie retrakcyjne), obecność płynu (poziom płynu lub pęcherzyki powietrza za błoną zwykle wczesne postacie OMS, dobrze rokujące co do szybkiego ustąpienia, płyn wypełniający całą przestrzeń za błoną bębenkową barwy od bursztynowej do ciemnogranatowej), pogrubiała, nieprzezierna błona bez cech przekrwienia i ostrych zmian zapalnych lub przeciwnie, bardzo cienka. Otoskopia pneumatyczna pozwala na stwierdzenie braku ruchomości błony bębenkowej. Jest zalecana w USA, ale mało popularna w krajach europejskich, w tym również w Polsce [1, 2]. Tympanometria Obraz otoskopowy może być bardzo różny, często trudny w interpretacji, stąd istotna rola tympanometrii w potwierdzeniu rozpoznania. Za obecnością wysięku przemawia krzywa typu B: krzywa bez piku, płaska lub posiadająca pseudopik o podatności <0,2 ml lub MEP 400 mmhg lub typu C2: -400 mmhg, <MEP 200 mmhg, podatność >02 ml (klasyfikacja tympanometrii wg Jergera w modyfikacji Zielhuis i wsp. [4]). W porównaniu z innymi typami tympanometrii typ B+C2 posiada czułość 73 99% i swoistość 40 74% [5]. Tympanometria w połączeniu z otoskopią pozwala na bardzo wiarygodne ustalenie rozpoznania. Ocena słuchu Niedosłuch występujący w OMS ma charakter przewodzeniowy, jest okresowy i ustępuje po normalizacji stanu ucha środkowego. Stopień niedosłuchu jest różny i jest on większy dla tonów niskich. Średni ubytek słuchu w audiometrii tonalnej dla częstotliwości 0,5;
3 Zalecenia postępowania w przypadku wysiękowego zapalenia ucha środkowego (otitis media secretoria OMS) Kontrola z oceną słuchu po założeniu drenów: I 6 12 tygodni II 6 9 miesięcy Czynniki wysokiego ryzyka negatywnych następstw OMS: upośledzenie słuchu przewodzeniowe >40 db w lepszym uchu współistniejący niedosłuch odbiorczy zaburzenia równowagi opóźnienie rozwoju mowy obecność kieszeni retrakcyjnej rozszczep podniebienia Rozważać założenie drenażu wyłącznie w przypadku obecności czynników ryzyka negatywnych następstw OMS lub nawracającego OMA Dzieci <3. roku życia wystąpienie OMS związane głównie z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych i ostrym zapaleniem ucha Założenie drenów wentylacyjnych, adenoidektomia u dzieci >4. roku życia z współistniejącym przerostem migdałka gardłowego Obustronne OMS, niedosłuch w lepszym uchu db Obustronne OMS, niedosłuch <25 30 db, znaczący wpływ na rozwój dziecka Dalsza obserwacja OMS, niedosłuch >25 30 db, rozwój dobry Obserwacja 3 miesiące potwierdzić obustronny niedosłuch utrzymujący się w tym okresie, zlecić działania zmniejszające efekt niedosłuchu, ewentualnie autoinflacja, eliminacja czynników ryzyka Diagnostyka: otoskopia ocena górnych dróg oddechowych tympanometria badanie słuchu ocena rozwoju ogólnego Dzieci >3. roku życia przerost migdałka gardłowego, infekcje górnych dróg oddechowych, dysfunkcje trąbki słuchowej Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OMS) Ocenić: czas utrzymywania się wysięku, obecność i nasilenie objawów Nie wymaga dalszego leczenia lub bserwacji, jeżeli nie stwierdza się czynników ryzyka Bez wysięku Wskazania do założenia drenów wentylacyjnych: nawracające ostre zapalenia ucha środkowego (więcej niż 3 epizody w okresie 6 miesięcy lub 4 epizody w ciągu roku) OMS obustronne z niedosłuchem db w lepszym uchu utrzymujące się >3 4 miesięcy obecność kieszeni retrakcyjnych błony bębenkowej OMS + niedosłuch przewodzeniowy >40 db w lepszym uchu OMS obustronne + obecność czynników ryzyka zaburzeń rozwojowych Leczenie przyczynowe ew. drenaż wentylacyjny Diagnostyka: otoskopia ocena górnych dróg oddechowych endoskopia części nosowej gardła tympanometria badanie słuchu Nastolatki, dorośli zapalenie zatok przynosowych, nowotwór części nosowej gardła 217
4 218 1 i 2 khz wynosi db, ale może wahać się w granicach 0 50 db. W uszach z wysiękiem częściowo powietrznych (widoczny poziom płynu lub pęcherzyki powietrza) słuch jest zazwyczaj lepszy (75% ma średni ubytek słuchu mniejszy niż 25 db HL) [5]. Ocena słuchu powinna być dokonana u każdego dziecka z OMS, ponieważ niedosłuch i czas jego utrzymywania stanowi główne wskazanie do interwencji chirurgicznej. Metoda oceny słuchu powinna być dostosowana do wieku i poziomu rozwoju dziecka. W gabinetach nie dysponujących możliwościami wykonania oceny audiometrycznej u małego dziecka należy wykonać badanie akumetryczne. Jest to zwykle możliwe u dzieci >3. roku życia, pod warunkiem używania słów znanych dziecku i łatwych do powtórzenia. Optymalną metodą oceny audiometrycznej jest audiometria tonalna z wykonaniem oceny progów dla przewodnictwa powietrznego i kostnego odrębnie dla każdego ucha. Jest to możliwe do wykonania u ponad 90% dzieci >3,5 roku życia. Błąd wynikający z braku koncentracji dziecka zwykle nie przekracza 5 db [2,5]. Ocena ryzyka negatywnego wpływu niedosłuchu związanego z OMS na rozwój ogólny dziecka Zalecenia amerykańskie [1] wyróżniają grupę chorób, które stanowią dodatkowy czynnik utrudniający przezwyciężanie problemów związanych z OMS i tym samym stwarzają ryzyko z opóźnień w rozwoju dziecka. Są to: trwałe upośledzenie słuchu, niezależne od OMS, podejrzewane lub rozpoznane zaburzenia rozwoju mowy, choroby spektrum autystycznego i inne zaburzenia rozwoju ogólnego, zespoły (np. Downa) lub wady twarzoczaszki powodujące opóźnienie zdolności poznawczych, rozwoju mowy i języka, zaburzenia wzroku niepoddające się korekcji, rozszczep podniebienia, opóźnienie psychoruchowe. Leczenie Drenaż wentylacyjny Leczenie drenażem jest przede wszystkim leczeniem objawowym mającym na celu poprawę słuchu i skrócenie czasu zalegania wysięku [9]. Przeważa pogląd, że nie ma on wpływu na zapobieganie nawrotom OMS i rozwój kieszeni retrakcyjnych [2, 10 14]. Założenie drenażu jest zalecane u dzieci z udokumentowanym, utrzymującym się przez okres co najmniej 3 miesięcy obustronnym wysiękiem z niedosłuchem db (PTA 0,5; 1; 2; 4 khz) lub więcej w lepiej słyszącym uchu. Poprawa słuchu uzyskiwana przez założenie drenażu w tej grupie chorych utrzymuje się średnio przez 9 miesięcy i wynosi około 4 5 db. Zalecanym miejscem założenia drenażu jest przednio-dolny kwadrant błony bębenkowej [1, 2]. Wcześniejsze rozważenie interwencji jest zalecane u dzieci z wyżej wymienionymi czynnikami ryzyka negatywnych następstw niedosłuchu, u dzieci z niedosłuchem >40 db w lepszym uchu, w uszach z istniejącymi kieszeniami retrakcyjnymi [2]. Powikłania w trakcie trwania drenażu: nawracające wycieki z ucha 9%, zatkanie drenu 7%, tworzenie się ziarniny 2 4%, przemieszczenie rurki pod błonę 0,5% [9]. Powikłania w następstwie drenażu: tympanoskleroza 31,7%, atrofia po rurce 25,5%, przetrwała perforacja 2,2% (rurki długoterminowe 16,6%), perlak 0,8% [15]. W następstwie tych zmian pacjenci leczeni drenażem mają w porównaniu z nieleczonymi nieznacznie podwyższone progi słuchu (2 4,7 db) [2]. Adenoidektomia Adenoidektomia może wpływać na poprawę drożności trąbek słuchowych i zmniejszać kolonizację bakteryjną części nosowej gardła i przez to wywierać korzystny wpyw na przebieg OMS. Niemniej jednak nie wykazano, aby adenoidektomia wykonana przed 4. rokiem życia miała wpływ na przebieg OMS. Zalecenia amerykańskie, opierając się na badaniach Padradise i wsp. [16], rekomendują adenoidektomię jedynie podczas zakładania powtórnego drenażu. Jednakże badania kliniczne wykonane na bardzo dużych populacjach chorych wykazały, że ryzyko potrzeby powtórnego założenia rurek spada o około 50%, jeżeli adenoidektomia jest wykonywana z powodu wysiękowego zapalenia ucha u dzieci powyżej 4 lat [17 19]. Leczenie zachowawcze Nie zaleca się stosowania w leczeniu OMS: antybiotyków, leków antyhistaminowych, doustnych lub donosowych steroidów i a-mimetyków, leków homeopatycznych [1, 2]. W okresie aktywnej obserwacji można dzieciom powyżej 5. roku życia zalecić stosowanie Otoventu lub innych metod autoinflacji [2]. OMS często stanowi problem u dzieci z zespołem Downa. Zalecana jest w tych sytuacjach ocena wielospecjalistyczna. U dzieci tych założenie drenażu jest często trudne ze względu na wąskie przewody słuchowe, ponadto dreny utrzymują się znacznie krócej, a ryzyko wycieków z ucha jest większe. Poprawa słuchu po założeniu drenów jest mniejsza. Z powyższych powodów należy wziąć pod uwagę zastosowanie aparatu słuchowego jako alternatywy dla drenażu [2]. Piśmiennictwo 1. American Academy of Family Physicians, American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery and American Academy of Pediatrics. Subcommittee on Otitis Media With Effusion: Otitis media with effusion. Pediatrics 2004;113:
5 2. Surgical management of otitis media with effusion in children. Clinical Guideline. National institute for Health and Clinical Excellence, Zielhuis GA, Rach GH, van den Basch A, van den Broek P. The prevalence of otitis media with effusion: a critical review of the literature. Clinical Otolaryngol 1990;15: Zielhuis GA, Rach GH, van den Broek P.: The occurrence of otitis media with effusion in dutch preschool children. Clinical Otolaryngol 1990;15: Browning G. Otitis media with effusion. w Scott-Brown s Otorhinolaryngology, Head and Neck Surgery red. Gleeson M. et al. Hodder Arnold Medical Research Council Multicentre Otitis Media Study Group. Risk factors for persistence of bilateral otitis media with effusion. Clinical Otolaryngology 2001;27: Kubba H, Pearson JP, Birchall JP. The aetiology of otitis media with effusion: a review. Clinical Otolaryngol 2000;25: Rosenfeld RM, Kay D. Natural history of untreated otitis media. Laryngoscope 2003;13: Rosenfeld RM. Surgical prevention of otitis media. Vaccine 2001;19: Rovers MM, Black N, Browning GG, Maw R, Zielhuis GA, Haggard MP. Grommets in otitis media with effusion: an individual patient data meta-analysis. Arch Dis Child 2005;90: Lous J, Burton MJ, Felding JU et al. Grommets (ventilation 12. Medical Research Council Multicentre Otitis Media Study Group. Surgery for persistent otitis media with effusion: generalizability of results from the UK trial (TARGET). Clinical Otolaryngol. 2001;26: Medical Research Council Multicentre Otitis Media Study Group. Pars tensa and pars flaccida retraction in persistent otitis media with effusion. Otol Neurotol. 2001;22: Daly KA, Hunter LL, Lindgren BR, Margolis R, Giebink GS. Chronic otitis media with effusion sequelae in children treated with tubes. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2003;129: Kay DJ, Nelson M, Rosenfeld RM. Meta-analysis of tympanostomy tube sequelae. Otolaryngol Head Neck Surg. 2001; 124: Paradise JL, Bluestone CD, Rogers KD, Taylor FH, Colborn DK, Bachman RZ, et al. Efficacy of adenoidectomy for recurrent otitis media in children previously treated with tympanostomy-tube placement: results of parallel randomized and non randomized trials JAMA 1990;263: Gleinser DM, Kriel HH, Mukerji S. The relationship between repeat tympanostomy tube insertion and adenoidectomy. Int J Pediatr Otorhinolaryngol Coyte PC, Croxford R, McIsaac W, Feldman W, Friedberg J. The role of adjuvant adenoidectomy and tonsillectomy in the outcome of the insertion of tympanostomy tubes. N Engl J Med 2001;344: Kadhim AL, Spilbury K, Semmens JB, Coates HL, Lannigan tubes) for hearing loss associated with otitis media with FJ. Adenoidectomy for middle ear effusion: A study of 50,000 effusion in children (review). The Cochrane Library children over 24 years. Laryngoscope 2007;117: ;1:
Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OMS)
215 Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (OMS) Otitis media secretoria Elżbieta Hassmann-Poznańska SUMMARY Otitis media with effusion (OME) is characterized by the presence of fluid in the middle ear, without
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoLong term sequelae of otitis media with effusion during childhood
234 PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS Long term sequelae of otitis media with effusion during childhood SUMMARY Otitis media with effusion is the most common cause of - the present study was to determine the
Bardziej szczegółowośrodkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności
Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu
Bardziej szczegółowoZapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego
Robert Bartoszewicz, Emilia Karchier, Krzysztof Morawski, Jacek Sokołowski, Kazimierz Niemczyk Zapalenie kości skroniowej jako powikłanie wysiękowego zapalenia ucha środkowego Katedra i Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoH. Ocena częstości występowania wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci przedszkolnych
Prace Zajączkiewicz oryginalne H. Ocena częstości występowania wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci przedszkolnych 25 Ocena częstości występowania wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS 307 SUMMARY In ears / Zmiany w strukturze błony bębenkowej i niewielkiego stopnia podwyższenie progu słuchu są powszechnie uważane za typowe następstwa przebytego wysiękowego
Bardziej szczegółowoWysiękowe zapalenie ucha problem nadal aktualny
LARYNGOLOGIA Borgis Prace poglądowe Review papers Wysiękowe zapalenie ucha problem nadal aktualny Elżbieta Niemczyk, Małgorzata Dębska, *Lidia Zawadzka-Głos Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Warszawski
Bardziej szczegółowoOstre zapalenie ucha środkowego (OMA)
210 Ostre zapalenie ucha środkowego (OMA) Otitis media acuta Elżbieta Hassmann-Poznańska Pol. Przegląd Otorynolaryngol 2012; 3 (1): 210-214 SUMMARY Acute otitis media (AOM) is the inflammation of the middle
Bardziej szczegółowoUpośledzenie słuchu jako następstwo przebytego wysiękowego zapalenia ucha
28 Otorynolaryngologia 2009, 8(1): 28-32 Upośledzenie słuchu jako następstwo przebytego wysiękowego zapalenia ucha Hearing deficits as a sequela of secretory otitis media ARTUR GOŹDZIEWSKI, ELŻBIETA HASSMANN-POZNAŃSKA,
Bardziej szczegółowouszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego.
Barotrauma uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Podział urazów ciœnieniowych płuc zatok obocznych
Bardziej szczegółowoCzy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju Epidemiologia Zakażenia
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
- - - - - Czy zakładanie drenu wentylacyjnego u dzieci chorych na wysiękowe zapalenie ucha środkowego jest konieczne? Is ventilation tube insertion necessary in children with otitis media with effusion?
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 215/2012 z dnia 19 listopada 2012 r. o projekcie programu zdrowotnego województwa łódzkiego Program badań przesiewowych
Bardziej szczegółowoImię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:..
Drenaż wentylacyjny To operacja przeprowadzana głównie u dzieci, rzadziej u dorosłych, z wysiękowym zapaleniem ucha środkowego i niedosłuchem. Polega na umieszczeniu w błonie bębenkowej szpulki (drenika
Bardziej szczegółowoImplanty słuchowe jako nowoczesna metoda leczenia niedosłuchu
Implanty słuchowe jako nowoczesna metoda leczenia niedosłuchu Andrzej Molisz, Janusz Siebert Katedra Medycyny Rodzinnej Gdański Uniwersytet Medyczny VI Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej
Bardziej szczegółowoPostępowanie w zakażeniach układu oddechowego
Postępowanie w zakażeniach układu oddechowego Etiologia Wirusy; Rinowirusy; Adenowirusy; Koronawirusy; Wirusy grypy i paragrypy; Wirus RS; Enterowirusy ; Etiologia Bakterie Streptococcus pneumoniae Haemophilus
Bardziej szczegółowoIm szybciej poprawimy drożność nosa tym większa szansa na pełne wyleczenie i brak ryzyka związanego z wystąpieniem powikłań omówionych powyżej.
Przegroda nosa to część nosa wewnętrznego zbudowana z części chrzęstnej i kostnej. Jej skrzywienie powstaje na granicy styku części chrzęstnych i kostnych najczęściej jako wada wrodzona. Jeżeli skrzywienie
Bardziej szczegółowoStan ucha konralateralnego u dzieci z przewlekłym zapaleniem ucha z perlakiem
152 Stan ucha konralateralnego u dzieci z przewlekłym zapaleniem ucha z perlakiem The status of contralateral ear in children with cholesteatoma Agnieszka Kurzyna, Krzysztof Trzpis, Elżbieta Hassmann-Poznańska
Bardziej szczegółowoOcena występowania zaburzeń artykulacyjnych u dzieci z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych
116 Otorynolaryngologia Prace 2011, oryginalne 10(3): 116-120 Ocena występowania zaburzeń artykulacyjnych u dzieci z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych Incidence of articulatory disorders
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoSYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia.
Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Specjalności: SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. OTOLARYNGOLOGIA DZIECIĘCA Kod modułu LK.3.F.003 I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym
Bardziej szczegółowoAktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego
Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego Current diagnostic and therapeutic problems in acute and otitis media with effusion Jerzy Kuczkowski Katedra
Bardziej szczegółowoEfektywność leczenia. wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci
Lek. Magdalena Prauzińska ROZPRAWA na stopień naukowy doktora nauk medycznych Efektywność leczenia wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dzieci Promotor: dr hab. n. med. Jarosław Szydłowski Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoZROZUMIEĆ UBYTEK SŁUCHU
ZROZUMIEĆ UBYTEK SŁUCHU Ubytek słuchu i jego pierwsze symptomy Ubytek słuchu (niedosłuch) jest zaburzeniem funkcjonowania układu słuchowego, objawiającym się ograniczeniem zdolności do słyszenia dźwięków.
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia PROGRAM BADAŃ PRZESIEWOWYCH SŁUCHU DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM.
Załącznik do Uchwały Nr Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia PROGRAM BADAŃ PRZESIEWOWYCH SŁUCHU DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Łódź, 2013 rok Podstawa prawna art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o
Bardziej szczegółowoHenryk Skarżyński, Paweł Szwedowicz, Krzysztof Miszka, Robert Zawadzki, Maciej Mrówka, Paulina Młotkowska-Kłimek
AudiofonoJogia Tom XX 2001 Henryk Skarżyński, Paweł Szwedowicz, Krzysztof Miszka, Robert Zawadzki, Maciej Mrówka, Paulina Młotkowska-Kłimek Klinika Chorób Uszu, Instytut Fizjologii i Patologij Słuchu,
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE / ORIGINALS. Clinical and pathological features of cholesteatoma in young children SUMMARY
375 Clinical and pathological features of cholesteatoma in young children SUMMARY This study aimed to determine the clinical and pathological features of Otorrhea and hearing loos are the most common clinical
Bardziej szczegółowoPharyngitis, Tonsillitis
Joanna Lange Pharyngitis, Tonsillitis Liczba punktów temperatura >38 0 C 1 brak kaszlu 1 pow. ww. chł. szyjnych przednich wysięk i obrzęk na migdałach wiek 3-14 r.ż. 1 wiek 15-44 r.ż. 0 wiek > 45 r.ż.
Bardziej szczegółowoZapalenia płuc u dzieci
Zapalenia płuc u dzieci Katarzyna Krenke Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Zapalenie płuc - definicja 1. Objawy wskazujące na ostre zakażenie (gorączka,
Bardziej szczegółowoI. UCHO UCHO ZEWNĘTRZNE UCHO ŚRODKOWE UCHO WEWNĘTRZNE
I. UCHO UCHO ZEWNĘTRZNE małżowina przewód słuchowy zewnętrzny (woszczyna) błona bębenkowa UCHO ŚRODKOWE jama bębenkowa młoteczek, kowadełko, strzemiączko trąbka Eustachiusza okienko owalne i okrągłe UCHO
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 38/2012 z dnia 27 marca 2012 r. w sprawie objęcia refundacją budesonidu w produktach leczniczych podawanych w leczeniu
Bardziej szczegółowoJakie są przyczyny uszkodzenia słuchu?
Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Pruszewicz według kryterium etiologicznego podzielił zaburzenia słuchu u dzieci na trzy grupy: 1. głuchota dziedziczna i wady rozwojowe, 2. głuchota wrodzona, 3.
Bardziej szczegółowoJama ustna i ustna część gardła
Jama ustna i ustna część gardła Jama ustna Przedsionek Jama ustna właściwa Z przodu ograniczona przez wargi Z tyłu przez łuk językowo-migdałkowy Od dołu dno jamy ustnej Od góry podniebienie twarde i miękkie
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoMetody badań słuchu. Badania elektrofizjologiczne w diagnostyce audiologicznej. Zastosowanie metod obiektywnych. dzieci. osoby dorosłe 2015-09-14
NSTYTUT FZJOLOG PATOLOG SŁUCHU WARSZAWA Krzysztof Kochanek Badania elektrofizjologiczne w diagnostyce audiologicznej Metody badań słuchu Metody psychoakustyczne behawioralne audiometryczne audiometria
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoAstma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoAsymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy
Bardziej szczegółowoINTESTA jedyny. oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej
INTESTA jedyny oryginalny maślan sodu w chronionej patentem matrycy trójglicerydowej Dlaczego INTESTA? kwas masłowy jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego, zastosowanie,
Bardziej szczegółowoFundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT. z realizacji
Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT z realizacji Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu Noworodków w Polsce w latach 2003-2015 Klinika Otolaryngologii
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoPozaszpitalne zapalenia płuc u dzieci
Pozaszpitalne zapalenia płuc u dzieci Katarzyna Krenke Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Thorax 2011;66: suppl. 2 Zapalenia płuc - etiologia Nowe czynniki
Bardziej szczegółowoJedna bakteria, wiele chorób
Jedna bakteria, wiele chorób prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoRAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM
RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM WIELKIEJ ORKIESTRY ŚWIĄTECZNEJ POMOCY Warszawa dnia 2014-05-08 Opracowanie:
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoStopa cukrzycowa. Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B.
Stopa cukrzycowa Dr med. Anna Korzon-Burakowska Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii AMG Kierownik prof.dr hab. med. B. Wyrzykowski Stopa cukrzycowa - definicja Infekcja, owrzodzenie lub destrukcja
Bardziej szczegółowoDziałania służby medycyny pracy w aspekcie profilaktyki narażenia na hałas w miejscu pracy
Działania służby medycyny pracy w aspekcie profilaktyki narażenia na hałas w miejscu pracy Katarzyna Skręt Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Rzeszowie Hałas Dźwięk wrażenie słuchowe, spowodowane falą
Bardziej szczegółowoAspekt logopedyczny. przerośniętego migdałka gardłowego u dziecka
Opracowanie: mgr Aneta Muszyńska-logopeda, mgr Maria Bryła-logopeda Aspekt logopedyczny przerośniętego migdałka gardłowego u dziecka Przerost migdałka gardłowego, tzw. trzeciego migdałka występuje u dzieci
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoMyringoplastyka u dzieci czynniki wpływające na wynik leczenia chirurgicznego
Myringoplastyka u dzieci czynniki wpływające na wynik leczenia chirurgicznego Myringoplasty in children success factors Bożena Skotnicka, Elżbieta Hassmann-Poznańska Klinika Otolaryngologii Dziecięcej
Bardziej szczegółowoOtolaryngologia - opis przedmiotu
Otolaryngologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Otolaryngologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-Ol Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej 1. Adres jednostki: Adres: 60-355 Poznań, ul. Przybyszewskiego 49 Tel. /Fax 61 8691
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
- - - - - Praca poglądowa/review Otorrhea schemat postępowania Otorrhea management algorhytm Kazimierz Niemczyk *, Robert Bartoszewicz Klinika Otolaryngologii WUM, Kierownik: prof. dr hab med. K. Niemczyk,
Bardziej szczegółowoOtorrhea schemat postępowania
polski przeglą d otorynolaryngologiczny 2 (2013) 15 20 Dostępne online www.sciencedirect.com journal homepage: www.elsevier.com/locate/ppotor Praca poglądowa/review Otorrhea schemat postępowania Otorrhea
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowoBadania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse
Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse Magdalena Władysiuk 1. Pharmacovigilance: Co to jest pharmacovigilance? Podstawowe założenia systemu
Bardziej szczegółowoTesty oceniające drożność trąbki słuchowej w codziennej praktyce audiologicznej Eustachian Tube Function Test in audiological practice
Nowa Audiofonologia 4(), 5: 67 7 Praktyka kliniczna Testy oceniające drożność trąbki słuchowej w codziennej praktyce audiologicznej Eustachian Tube Function Test in audiological practice Edyta Piłka, Paweł
Bardziej szczegółowoHEALTHY MOTHER AND NEWBORN HEARING DEFECT RISK FACTORS IN INFANTS FROM PEDIATRIC ENT DEPARTMENT OF POZNAN UNIVERSITY OF MEDICAL SCIENCES
Nowiny Lekarskie 2012, 81, 4, 311 315 BEATA PUCHER 1, KATARZYNA JOŃCZYK-POTOCZNA 2, KATARZYNA JAKUBCZAK-SZYMAŃSKA 1, JARO- SŁAW SZYDŁOWSKI 1, EWA GAJEWSKA 3 ZDROWA MAMA, ZDROWY NOWORODEK CZYNNIKI RYZYKA
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoMay 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Advances in prevention of allergic diseases of the respiratory system based on population screening of children and adolescents in the Grodno
Bardziej szczegółowoBIULETYN INFORMACYJNY CENTRUM MEDYCZNEGO MARKI. Centrum Medyczne Marki serdecznie zaprasza na wizyty u specjalistów: M d y c z n e
BIULETYN INFORMACYJNY CENTRUM MEDYCZNEGO MARKI Centrum Medyczne Marki serdecznie zaprasza na wizyty u specjalistów: mlekarz rodzinny rodzinnye Pediatra Kardiolog Ginekolog Laryngolog dla dzieci i dorosłych
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DLA PACJENTÓW JAK DBAĆ O GARDŁO I KRTAŃ? Przewlekły nieżyt gardła i krtani
PRZEWODNIK DLA PACJENTÓW JAK DBAĆ O GARDŁO I KRTAŃ? Przewlekły nieżyt gardła i krtani 1 W codziennej praktyce lekarskiej rozróżnia się zapalenie gardła, będące procesem zapalnym, rozwijającym się bez udziału
Bardziej szczegółowoProgresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego
Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,
Bardziej szczegółowoALERGIA kwartalnik dla lekarzy Wpływ hipertonicznego roztworu wody morskiej na upośledzenie drożności nosa
autor(); Dr n. med. Piotr Rapiejko, Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Klinika Otolaryngologii, WIM w Warszawie Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz keywords (); TERAPIA PRACA
Bardziej szczegółowoPrzeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi.
Raport z badania ankietowego Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi. Strona 1/32 Spis treści Komentarz autora..................................................
Bardziej szczegółowoBIULETYN LOGOPEDYCZNY MALUSZEK
BIULETYN LOGOPEDYCZNY MALUSZEK CZYLI CAŁOŚCIOWE SPOJRZENIE NA ROZWÓJ DZIECKA Nr 16, WRZESIEŃ 2019 Niepubliczne Przedszkole Janowiaczek LOGOPEDYCZNE FAKTY I MITY Z doświadczeń logopedów praktyków wynika,
Bardziej szczegółowoNajczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski
Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski 1. Błona śluzowa nosa i zatok. Budowa i znaczenie dla organizmu Bariera przeciw zakażeniom i zanieczyszczeniom
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
Kwart. Ortop. 20, 4, str. 34, ISSN 2083-8697 - - - - - REHABILITACJA STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO, FINANSOWANA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W LATACH 2009 200 REHABILITATION OF THE HIP AND KNEE JOINTS
Bardziej szczegółowoAerozol pulsujący. Nowa jakość w leczeniu zapalenia zatok. skuteczne, dokładne i bezpieczne leczenie zapalenia zatok
Nowa jakość w leczeniu zapalenia zatok Aerozol pulsujący skuteczne, dokładne i bezpieczne leczenie zapalenia zatok PARI SINUS Terapia inhalacyjna stosowana w ostrych i przewlekłych chorobach górnych dróg
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoProblemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne dr n.med. Piotr Wojciechowski Szpiczak Mnogi Szpiczak Mnogi (MM) jest najczęstszą przyczyną pierwotnych nowotworów kości u dorosłych.
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Wieruszowie
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Wieruszowie Hcv HCV to wirus zapalenia wątroby typu C EPIDEMIOLOGIA Wg danych Państwowego Zakładu Higieny i Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, uznawanych
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Dr hab. n. med. Renata Złotkowska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. Dr hab. n. med. Renata Złotkowska Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu Czy zanieczyszczenie powietrza jest szkodliwe dla zdrowia i dlaczego?
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyki Zdrowotnej
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr IX/56/2011 Program Profilaktyki Zdrowotnej Realizowany w roku 2011 pod nazwą Badania wad postawy wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych miasta Tczewa w ramach programu
Bardziej szczegółowoGRUŹLICZE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO TUBERCULOUS OTITIS MEDIA
Ann. Acad. Med. Gedan. 2013, 43, 125-133 JERZY KUCZKOWSKI 1, WOJCIECH BIERNAT 2, DMITRY TRETIAKOW 1 GRUŹLICZE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO TUBERCULOUS OTITIS MEDIA 1 Katedra i Klinika Otolaryngologii Gdańskiego
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowoŻywienie dojelitowe powikłania. Piotr Hevelke Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Centrum Onkologii -Instytut
Żywienie dojelitowe powikłania Piotr Hevelke Klinika Gastroenterologii Onkologicznej Centrum Onkologii -Instytut Powikłania żywienia dojelitowego Powikłania linii żywieniowej występujące w czasie zakładania
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoCzym jest funkcjonalna (czynnościowa) chirurgia zatok przynosowych (FESS)
Czym jest funkcjonalna (czynnościowa) chirurgia zatok przynosowych (FESS) Operacja zatok metodą endoskopową jest alternatywą dla tradycyjnej metody charakteryzującej się dużą inwazyjnością. Obecnie w laryngologii
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoKURS KWALIFIKACYJNY Pielęgniarstwo onkologiczne. OTWARCIE KURSU KWALIFIKACYJNEGO Kierownik kursu: mgr Anna Kosowska godz.14:30
OTWARCIE KURSU KWALIFIKACYJNEGO Kierownik kursu: godz.14:30 Wywiad, dane biograficzne, sytuacja psychospołeczna i socjoekonomiczna - ważne elementy w badaniu psychoonkologicznym 8 września 2017 r. Wskazania
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )
Publikacje naukowe: ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem 7.03.2013) Stosowanie larw Lucilia sericata jako metoda leczenia przewlekłych ran kończyn. Inne publikacje: 1.
Bardziej szczegółowoWysypka i objawy wielonarządowe
Wysypka i objawy wielonarządowe Sytuacja kliniczna 2 Jak oceniasz postępowanie lekarza? A) Bez badań dodatkowych nie zdecydowałbym się na leczenie B) Badanie algorytmem Centora uzasadniało takie postępowanie
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowowww.pediatric-rheumathology.printo.it CHOROBA Z LYME
www.pediatric-rheumathology.printo.it CHOROBA Z LYME Co to jest? Choroba z Lyme jest jedną z chorób wywołanych przez bakterię Borrelia burgdorferi (Borelioza). Bakteria przekazywana jest poprzez ukąszenie
Bardziej szczegółowoHolter. odprowadzeń CM5, CS2, IS.
Norman Jefferis Jeff (1.1.1914-21.7.1983) amerykański biofizyk skonstruował urządzenie rejestrujące EKG przez 24 godziny, tzw. EKG. W zależności od typu aparatu sygnał EKG zapisywany jest z 2, 3, rzadziej
Bardziej szczegółowo