mag Nowa era Energia odnawialna I N T E L I G E N T N A E N E R G I A E U R O P A N r 3 - PA Ź D Z I E R N I K

Transkrypt

1 mag I N T E L I G E N T N A E N E R G I A E U R O P A NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEJ PRZYSZŁOŚCI 3 N r 3 - PA Ź D Z I E R N I K Energia odnawialna Nowa era WŁASNYMI SŁOWAMI Dyrektywa UE zapoczątkuje inwestycje przemysłu w odnawialne źródła energii ZARZĄDZAJĄCY I ZARZĄDZANI PV Legal PROFIL KRAJU Ścieżki rozwoju energii odnawialnej

2 M A G A Z Y N P R O G R A M U I N T E L I G E N T N A E N E R G I A E U R O PA N r 3 - PA Ź D Z I E R N I K WSTĘP BY M A R I E D O N N E L LY Dyrektor w DG ds. Energii Energia odnawialna - temat przewodni obecnego numeru magazynu Inteligentna Energia-Europa. Czynimy spore postępy i plan ten prawdopodobnie uda się zrealizować. W ramach programu IEE realizowanych jest wiele projektów związanych z energią odnawialną te, o których można przeczytać w powyższym artykule, wybrano ze względu na ich szczególne znaczenie. Partnerzy projektów IEE z Unii Europejskiej wspólnie przyczyniają się do osiągnięcia nadrzędnego celu UE: zwiększenia do 2020 roku udziału energii odnawialnej w finalnym I N T E L L I zużyciu energii brutto UE do co najmniej 20%. Na szczęście czynimy spore postępy i plan ten prawdopodobnie uda się zrealizować. Jeżeli tak też się stanie, znaczny wkład w to wniesie niewątpliwie program IEE. Powyższy artykuł ukazuje sposób, w jaki zbudowano podstawy umożliwiające wdrażanie E N E R G Y technologii odnawialnych z całej UE. W stałym dziale Zarządzający i zarządzani zamieszczamy wywiady z osobami odpowiedzialnymi za projekt PV Legal. Energia fotowoltaiczna ma ogromny potencjał, ale w niektórych krajach jej rozwój hamuje zbędna biurokracja. Zespół PV Legal E U R opracował bazę danych zawierającą wyczerpujące informacje o istniejących barierach administracyjnych. Ile procedur trzeba przejść w Państwa kraju, żeby zainstalować na dachu ogniwa fotowoltaiczne? W dziale Profil kraju nich na szczególną uwagę zasługuje kwestia morskiej energetyki wiatrowej i biomasy w Niemczech oraz Polsce. F O R A S U S T A I N A Ponadto, na uwagę zasługują również przedsiębiorstwa usług energetyczych i związane z nimi umowy o poprawie efektywności energetycznej-rozwiązania umożliwiające sfinansowanie efektywności energetycznej oraz energii odnawialnej zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Życzymy miłej lektury! Marie Donnelly, Dyrektor ds. nowych i odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej i innowacji, Dyrekcja Generalna ds. Energii Komisji Europejskiej S. 2 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

3 e c. e u r o p a. e u / i n t e l l i g e n t e n e r g y M A G A Z Y N INTELIGENTNA ENERGIA mag3 WYDANIE NUMER E U R O P A Spis treści Wstęp 2 12 Temat numeru 4-7 Energia odnawialna, nowa era Wieści z terenu 8 Nowe spojrzenie na energię odnawialną Własnymi słowami 9 Dyrektywa UE zapoczątkuje inwestycje przemysłu w odnawialne źródła energii Zarządzający i zarządzani PV Legal Spojrzenie z bliska Niech inni wykonają ciężką robotę Profil kraju Ścieżki rozwoju energii odnawialnej Wieści z terenu 16 Szkolenie ma znaczenie 8 4 Wieści z terenu 17 Europejskie inspiracje energetyczne Wieści z terenu 18 Energia słoneczna napędza świat 10 Zdjęcia: s. 5: istockphoto/teun van den Dries. s. 6: istockphoto/roberto Gennaro. s. 8: juwi Holding AG; Fiona Ball; juwi Holding AG. s. 10: istockphoto/pedro Castellano. s. 11: istockphoto/fabio Ficola. s. 12: Berlin Energy Agency. s. 13: istockphoto/ seewhatmitchsee. s. 14: Piotr Kubiesa i Włodzimierz Łukasik. s : Energietag Baden-Württemberg, Ingo Bartussek, guukaa. s. 16: Shell; Shell; Petras Ruzgus. s. 17: Toyota Motor Europe; Claudia Julius. s. 18: SaaS; Torresol Energy; sostenible.cat. Odpowiedzialność za treść tej publikacji ponoszą jej autorzy. Nie musi ona odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej. EACI nie odpowiada za sposób wykorzystania informacji zawartych w niniejszej publikacji. Fakty tu zawarte zostały podane wyłącznie w celach informacyjnych i nie wiążą prawnie żadnej ze stron zaangażowanych. Wydawcy: Andrea Pascal i Cindy Carolle, EACI Unia Europejska, 2011 Więcej informacji na temat programu IEE można znaleźć na stronie: ec.europa.eu/intelligentenergy Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 3

4 E N E R G I A O D N A W I A L N A TEMAT NUMERU Energia odnawialna Nowa era Celem programu Inteligentna Energia Europa jest ułatwienie Unii Europejskiej osiągnięcia celów na rok 2020 w dziedzinie energii odnawialnej dzięki projektom, które usuwają bariery, poprawiają przejrzystość rynku i stymulują inwestycje. Gdy mówimy o zmianie klimatu, nacisk kładzie się zwykle na cele. Jak ambitne plany redukcji emisji CO2 należy przyjąć? Czy powinny one być dobrowolne czy obowiązkowe? W prasie głównego nurtu rzadko pisze się, jak dokładnie osiągane są te cele. W jaki sposób Unia Europejska zamienia szczytne idee w czyny? Można to prześledzić na przykładzie celu wytyczonego w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii z 2009 roku (osiągnięcia co najmniej 20% udziału energii odnawialnej w finalnym zużyciu energii brutto Wspólnoty do 2020 roku). Jeżeli Europa zrealizuje ten cel co staje się coraz bardziej prawdopodobne będzie tak dzięki licznym działaniom podejmowanym bez większego rozgłosu w instytucjach UE oraz państwach członkowskich. Program Inteligentna Energia Europa pomaga zasypać przepaść między celem a rzeczywistością. W projektach IEE uczestniczą najważniejsze podmioty rynkowe rządy, władze lokalne, MŚP i przemysł a nadrzędnym celem jest przyśpieszenie rozwoju europejskiego rynku odnawialnych źródeł energii, którego znaczenie rośnie z punktu widzenia inwestycji i tworzonych miejsc pracy. Projekty IEE służą sprawnemu wprowadzeniu w życie dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Państwa członkowskie miały przedstawić do czerwca 2010 roku krajowe plany działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych: obecnie muszą one te plany wdrożyć. Projekty IEE pomagają im w tym, czyniąc zarazem rynki efektywniejszymi i stymulując inwestycje. Program Inteligentna Energia Europa pomaga zasypać przepaść między celem a rzeczywistością. Na przykład projekt REPAP2020 służy nawiązywaniu kontaktów między decydentami z Parlamentu Europejskiego i przedstawicielami przemysłu, usprawniając wdrożenie dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Początkowo projekt ten zapewniał wsparcie stosownym władzom, dostarczając porad dotyczących opracowywania krajowych planów; zespół projektowy dokonał niedawno niezależnej, szczegółowej oceny tych planów działania. Widoki są dobre, ale więcej nacisku trzeba kłaść na wsparcie. Ważne jest niezwłoczne poparcie planów działaniami jak mówi sekretarz generalny sieci parlamentarnej EUFORES Jan Geiss, takie główne wnioski płyną z przeprowadzonego badania. Program Inteligentna Energia Europa obejmuje wszystkie szczeble organizacji rządowej i społecznej. Właściwe władze państw członkowskich współpracują w ramach skoordynowanych działań takich jak CA RES, szukając najskuteczniejszych sposobów wdrażania dyrektyw UE. Uczestnicy z 30 krajów oraz przedstawiciele Komisji spotykają się nieformalnie dwa razy do roku, aby podzielić się najlepszymi praktykami i znaleźć wspólne rozwiązania dotyczące wdrażania dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii mówi specjalistka EACI ds. projektów María Laguna. Celem lokalnego projektu IEE o nazwie Polis jest zwiększenie wykorzystania energii słonecznej w sześciu miastach (Paryżu, Lizbonie, Monachium, Vitorii, Lyonie i Malmö) dzięki współpracy architektów, urbanistów oraz decydentów do spraw energii. Przedstawiciele tych zawodów miewają odmienne priorytety mówi Maria, która zajmuje się również projektem Polis. Kryterium wykorzystania energii słonecznej musi stać się elementem planowania miejskiego i procedur przetargowych na projekty rewitalizacji obszarów miejskich. Energię trzeba uwzględnić na samym początku etapu planowania. Mówimy tutaj nie tylko o aktywnym, ale też i pasywnym potencjale energii słonecznej dodaje koordynatorka projektu Sigrid Linder. Budynki zwrócone na południe mają w zimie mniejsze zapotrzebowanie na ciepło, a ich nagrzewanie się w lecie można ograniczyć, zapewniając odpowiednią ilość cienia. Chociaż zadekretowanie, aby wszystkie budynki miały okna na południe, byłoby nierealne, urbaniści powinni pamiętać o takich uwarunkowaniach. S. 4 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

5 E N E R G I A O D N A W I A L N A Budowa morskich sieci energetycznych na północnych morzach Europy jak się do tego zabrać? Długość przewodów między farmą wiatrową a wybrzeżem ogromnie wpływa na koszty mówi Jan De Decker, koordynator projektu IEE Offshore Grid. W ramach projektu Offshore Grid zbadano różne możliwości podłączenia morskich farm wiatrowych do sieci energetycznej. Partnerzy projektu przyglądali się wyzwaniom technicznym i ekonomicznym, aspektom politycznym oraz wymaganym regulacjom. W rezultacie wypracowano zalecenia uznawane za tak starannie przemyślane, że przyjęła je za swoje Komisja Europejska. Władze powinny ułatwiać powstawanie obszarόw z farmami wiatrowymi, a te z kolei powinny być udoskonalane w tym samym czasie - mówi Jan. Duże strefy zabudowane wiatrakami są lepsze od licznych mniejszych obszarów. W projekcie badano plusy i minusy łączenia farm wiatrowych z liniami międzysystemowymi połączeniami energetycznymi, które zapewniają bezpieczeństwo dostaw między krajami i pozwalają na handel energią. Choć takie podejście może umożliwić zaoszczędzenie na długości przewodów, zmniejsza ono pole manewru dla handlu między rynkami krajowymi, gdy wieje wiatr. Podłączanie farm wiatrowych do linii międzysystemowych może być korzystne, ale nie zawsze tak jest mówi Jan. Zależy to w znacznej mierze od mocy wytwórczych, długości przewodów i różnic cen między krajami. Kompromis między obniżeniem kosztów przewodów a ograniczeniem handlu trzeba rozważać dla każdego przypadku z osobna. Specjalistka EACI Dana Dutianu bardzo ciepło wyraża się o projekcie. Offshore Grid wiązał się z ogromnym wysiłkiem i znacząco wpłynął na kształt komunikatu w sprawie priorytetów dotyczących infrastruktury energetycznej mówi. W dokumencie tym znajdują się liczne odniesienia do możliwych koncepcji morskiej sieci na Morzu Północnym i Bałtyckim opracowanych w ramach projektu Offshore Grid. DODATKOWE INFORMACJE Komunikat Priorytety w odniesieniu do infrastruktury energetycznej na 2020 r. i w dalszej perspektywie plan działania na rzecz zintegrowanej europejskiej sieci energetycznej ec.europa.eu/energy/infrastructure/strategy/2020_en.htm Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 5

6 E F E K T Y W N O Ś Ć E N E R G E T Y C Z N A Biomasa zwłaszcza granulat drzewny do produkcji energii stała się przedmiotem handlu w skali światowej. Zużycie granulatu w Europie sięga około 9 milionów ton rocznie, z czego mniej więcej 2 miliony ton importuje się spoza kontynentu. Stworzenie rynku paliw pochodzących z biomasy nie jest jednak prostym zadaniem. Inwestorzy muszą pojąć rządzące nim mechanizmy podaży i popytu. Muszą też być pewni, że surowiec spełnia pewne standardy różnice w jakości hamowałyby obrót. Projekt EUBIONET III służy poprawie przejrzystości struktury cenowej i wsparciu opracowania standardów dla biopaliw stałych. Jeżeli wiesz, jak i dlaczego wahają się ceny, uzyskujesz lepszy obraz rynku. W takich warunkach ludzie chętniej do niego przystępują mówi specjalistka EACI ds. projektów Silvia Vivarelli. Partnerzy projektu pomagają określić charakterystykę biopaliw stałych, czyli ich wymagane właściwości fizyczne i chemiczne, a zwłaszcza wilgotność, co umożliwi prawidłowy transport, magazynowanie i wykorzystanie paliwa. Biomasa zawsze odgrywała ważną rolę, ale teraz dodatkowo rozwinął się handel międzynarodowy mówi koordynatorka projektu Eija Alakangas, dysponująca 28-letnim doświad- I N czeniem w sektorze. Jak wskazuje Eija, indeksy cen przemysłowego granulatu drzewnego w regionie Bałtyku są obecnie publikowane co miesiąc. Partnerzy projektu EUBIONET III współpracują z Międzynarodową Organizacją Normalizacyjną w celu zagwarantowania pewności obrotu paliwami z biomasy na całym świecie. E N Jeżeli chodzi o przyszłość, Eija koncentruje się na nowych paliwach z biomasy. W Finlandii wykorzystujemy etanol pozyskiwany z odpadów piekarniczych mówi. Jej kraj wyprzedza jednak pod tym względem resztę świata. DODATKOWE INFORMACJE S. 6 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

7 E N E R G I A O D N A W I A L N A Zrównoważone zamówienia publiczne Uwzględnienie skutecznych mechanizmów gwarantujących minimalny udział energii ze źródeł odnawialnych w regulacjach i kodeksach budowlanych, mających zastosowanie do nowych lub remontowanych budynków, i w procedurach zamówień publicznych (np. dotyczących budownictwa społecznego), wiąże się z licznymi aspektami technicznymi. Władze lokalne z całej UE muszą przeszkolić personel, aby maksymalnie ograniczać obciążenia biurokratyczne w ramach tego procesu. Niezbędnej wiedzy dostarcza władzom projekt IEE Patres. Sytuacja różni się w poszczególnych krajach wyjaśnia koordynator projektu Fabio Tomasi. Władze lokalne dysponują większą lub mniejszą swobodą. Pragniemy uprościć procedury, żeby nie trzeba było przez całe miesiące zmagać się z biurokracją przed instalacją geotermicznej pompy ciepła lub panelu słonecznego. Pracujemy nad szczegółami, a jak wiadomo, diabeł tkwi właśnie w nich. Jednym z przykładów funkcjonowania tego delikatnego procesu jest określenie sposobu, w jaki należy karać odstępstwa od pierwotnego projektu architektonicznego. Mówimy tutaj nie tylko o aktywnym, ale też i pasywnym potencjale energii słonecznej. Uczono nas, że opracowując lokalne regulacje, służące wykorzystaniu energii odnawialnej i efektywności energetycznej, nie powinniśmy określać rodzaju preferowanej technologii mówi Francesca Ravaioli, kierująca wydziałem ds. energii rady miejskiej we włoskim Forlì. Powinniśmy w zamian skupić się na wynikach. Francesca, która uczestniczyła w tym roku w trzech sesjach szkoleniowych Patres, wykorzystała nowo nabytą wiedzę przy organizacji przetargu na dostarczenie energii odnawialnej do miejscowej szkoły. Gminy biorą aktywny udział w innym projekcie IEE PVs in Bloom ( Rozkwit fotowoltaiki ) którego celem jest wspomaganie współpracy między administracją publiczną a sektorem prywatnym w inwestycjach w małe i średnie instalacje fotowoltaiczne. Partnerzy projektu skupiają się na tzw. gruntach marginalnych: wysypiskach, terenach pod ponowną zabudowę, dawnych kamieniołomach, strefach buforowych (np. w pobliżu lotnisk) i dawnych kompleksach wojskowych są to obszary o niskiej lub zerowej wartości ekonomicznej. Pracujemy nad szczegółami, a jak wiadomo, diabeł tkwi właśnie w nich. Gminy posiadają różne grunty marginalne, a zarazem mają teraz trudności ze znajdowaniem zasobów finansowych mówi koordynatorka projektu Erica Holland. Projektowi PVs in Bloom udało się pozyskać inwestycje sięgające około 37 milionów euro, angażując zaledwie 1 milion euro środków publicznych. Możliwe dofinansowania Mimo że nieustannie słychać o problemach finansowych rządów, warto wspomnieć, że nadal da się uzyskać środki na energię odnawialną. W rzeczywistości budżety energetyczne w ramach unijnych funduszy regionalnych i spójności nie zostały jeszcze w całości wykorzystane. Fundusze regionalne mogą inwestować w efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii, ale wciąż widać rozdźwięk między teorią a praktyką mówi Damien Cocard, specjalista EACI odpowiedzialny za projekt SF Energy Invest. Instytucje zarządzające oraz autorzy projektów powinni wykorzystać szerokie możliwości finansowania i opracowywania projektów energetycznych pod egidą funduszy strukturalnych. Projekt SF Energy Invest jest skierowany zarówno do instytucji zarządzających, jak i administratorów funduszy. W jego ramach organizowane są m.in. giełdy kooperacyjne służące zniesieniu barier pomiędzy wnioskodawcami i odpowiednimi władzami. Chodzi o tworzenie sieci kontaktów, gromadzenie w jednym miejscu zarówno ludzi pracujących przy funduszach strukturalnych i spójności, jak również tych z sektora energetycznego mówi koordynatorka projektu Carmen Heinze. Zespół projektowy organizuje wyjazdy studyjne, które dają ekspertom z danego państwa członkowskiego możliwość odwiedzenia innych krajów oraz zyskania wartościowej wiedzy na temat projektów w dziedzinie energii odnawialnej. W niektórych państwach członkowskich procedury bywają długotrwałe i uciążliwe, co odstrasza część wnioskodawców mówi Carmen. Chcemy, aby dostęp do funduszy był łatwiejszy. Instalatorzy muszą mieć certyfikaty Naturalną grupą docelową programu IEE są konsumenci energii odnawialnej. Projekt Qualicert dotyczy certyfikacji instalatorów niewielkich systemów fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych, instalacji geotermicznych, pomp ciepła i systemów pozyskiwania energii z biomasy. Użytkownicy muszą być w stanie znaleźć wykwalifikowanych instalatorów, którzy wykonują instalacje wysokiej jakości mówi specjalista EACI ds. projektów Gianluca Tondi. To ważne, gdyż jakość instalacji wpływa na efektywność systemu. Nieudana instalacja to antyreklama na długie lata. Zgodnie z prawodawstwem UE do końca 2012 roku instalatorzy niewielkich systemów energii odnawialnej powinni być certyfikowani przez organy krajowe lub posiadać równoważne kwalifikacje mówi koordynatorka projektu Marjolaine Pont. Poprawi to przejrzystość rynku i poprawi ogólną jakość instalacji. DODATKOWE INFORMACJE REPAP CA-RES Polis Patres PVs in Bloom SF Energy Invest Qualicert Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 7

8 E N E R G I A O D N A W I A L N A WIEŚCI Z TERENU Wymiana zaledwie jednej z pięciu turbin wiatrowych w listopadzie 2010 roku poskutkowała znacznym zwiększeniem rocznej ilości generowanej energii. Nowe spojrzenie na energię odnawialną Dwa projekty w ramach kampanii Energetyka Zrównoważona Środowiskowo dla Europy czynią działania na rzecz efektywności energetycznej jeszcze skuteczniejszymi. Nowatorski projekt oszczędza energię W położonym nieopodal Londynu Isleworth powstaje jedyny w swoim rodzaju ośrodek telewizyjny. Z zewnątrz daje się dostrzec kilka szczegółów na przykład ogromne szyby wentylacji naturalnej wskazujących na wyjątkowe parametry energetyczne budowli. Zamówiony przez firmę Sky Broadcast projekt architektoniczny czyni ten obiekt najprzyjaźniejszym środowisku w Europie studiem telewizyjnym i centrum przetwarzania danych. Sky będzie wykorzystywać wysoki budynek o nazwie Harlequin 1 jako centrum mieszczące zaplecze nagraniowe, postprodukcyjne i transmisyjne. Budowa zostanie ukończona pod koniec 2011 roku, ale znaczna część budynku jest już użytkowana. Przy opracowywaniu planów pod uwagę wzięto każdy szczegół od wentylacji po zużycie wody w toaletach. Cały budynek zbudowano wokół energii odnawialnej mówi odpowiedzialna za ochronę środowiska w spółce Sky Fiona Ball. Aby zredukować emisję dwutlenku węgla, do opalania bloku trigeneracyjnego wykorzystamy biomasę. Ponadto 55% do 60% rocznego zapotrzebowania na energię do oświetlenia budynku Harlequin 1 pokryje prąd z turbiny wiatrowej. Infrastruktura jest zresztą na tyle elastyczna, by pewnego dnia wykorzystać inne rozwiązania w dziedzinie energii odnawialnej, na przykład wodorowe ogniwa paliwowe. DODATKOWE INFORMACJE Fiona Ball Ujarzmić wiatr Zwiększamy moc instalacji, umieszczając w najlepszych lokalizacjach mocniejsze turbiny wiatrowe wyjaśnia Christian Hinsch, dyrektor Pionu Komunikacji Korporacyjnej firmy juwi. Dzięki temu wytwarzamy znacznie więcej czystej energii przy użyciu mniejszej liczby obiektów. Realizując sensowny program, możemy ograniczyć liczbę turbin, a jednocześnie wyraźnie zwiększyć generowaną moc dodaje Christian. Niektóre spośród najlepszych lokalizacji są już zajęte przez mniejsze wiatraki, których czas eksploatacji dobiega końca. Można je zastąpić mniejszą liczbą większych maszyn. Słuszności tych założeń dowodzi projekt realizowany w Schneebergerhof w niemieckim kraju związkowym Nadrenia-Palatynat. Wymiana zaledwie jednej z pięciu turbin wiatrowych w listopadzie 2010 roku poskutkowała znacznym zwiększeniem rocznej ilości generowanej energii mówi Christian. Jest to podejście szczególnie użyteczne w krajach, które zainwestowały w energię wiatrową na wczesnym etapie, a obecnie starają się zwiększyć jej produkcję. DODATKOWE INFORMACJE Christian Hinsch references/schneebergerhof.html S. 8 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

9 Grupa PPC planuje w najbliższych czterech latach sięgające 2 miliardów euro inwestycje w projekty związane z odnawialnymi źródłami energii. WŁASNYMI SŁOWAMI PROFESOR ARTHOUROS ZERVOS Dyrektor generalny greckiego przedsiębiorstwa Public Power Corporation Dyrektywa UE zapoczątkuje inwestycje przemysłu w odnawialne źródła energii Dyrektor generalny greckiego przedsiębiorstwa Public Power Corporation profesor Arthouros Zervos udziela wywiadu magazynowi IEE. Jaki wpływ na przemysł wywarła dyrektywa UE w sprawie energii ze źródeł odnawialnych? Na początku dekady pojawił się przełomowy wręcz wniosek dotyczący branży: chodzi o prawnie wiążące cele, zgodnie z którymi udział energii odnawialnej w UE ma sięgnąć co najmniej 20% do 2020 roku. Dyrektywa stwarza solidne i stabilne ramy regulacyjne, będąc tym samym kluczem do rozwoju branży energii odnawialnej w Europie. Krajowe plany działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych państw członkowskich dowodzą, że to podejście wciąż się opłaca, a zużycie energii odnawialnej ogółem ulegnie więcej niż podwojeniu do 2020 roku. Jeżeli chodzi o Grecję, dyrektywa przyśpieszy tutejsze inwestycje, a wielu inwestorów zdaje sobie sprawę, że odnawialne źródła energii odegrają fundamentalną rolę w próbie powrotu kraju na ścieżkę wzrostu. Public Power Corporation (PPC) inwestuje, aby zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w ramach swojej grupy. Grupa PPC planuje w najbliższych czterech latach sięgające 2 miliardów euro inwestycje w projekty związane z odnawialnymi źródłami energii; wśród prowadzonych obecnie znaczących przedsięwzięć w tej dziedzinie można wymienić elektrownię fotowoltaiczną o mocy 200 MW w Macedonii Zachodniej oraz farmy wiatrowe o mocy 1339 MW na Krecie, Karpathos, Kassos i Rodos. Poszczególne kraje UE odnotowują nierówne postępy w wysiłkach na rzecz większego wykorzystania energii odnawialnej. Dlaczego tak jest? Jak Pańskim zdaniem można byłoby zachęcić te państwa, które pozostają z tyłu? Jest wiele powodów, dla których postępy są różne w poszczególnych krajach. Jednym z nich może być stopień dojrzałości odpowiednich technologii; różni się także lokalna sytuacja gospodarcza, a co najważniejsze dostępność odnawialnych źródeł energii. Grecki rynek odnawialnych źródeł energii stał w obliczu trzech podstawowych barier: skomplikowanych uregulowań prawnych, braku akceptacji społecznej i niezadowalającego stanu sieci. Procedurę uzyskiwania zezwoleń znacząco przyśpieszono dzięki nowym ramom prawnym oraz stworzeniu pojedynczego punktu kontaktowego dla inwestorów. Pozostało jednak jeszcze wiele do zrobienia, jeżeli chodzi o akceptację społeczną i modernizację sieci na przykład należy wyjaśniać społecznościom lokalnym, że pobudzanie inwestycji w ekologiczne źródła energii jest jednym z najlepszych sposobów restrukturyzacji naszej gospodarki. Który rodzaj energii odnawialnej uważa Pan za potencjalnie najbardziej zyskowny dla branży energetycznej i dlaczego? Ciekawą możliwością jest łączenie technologii związanych z energią odnawialną: niektóre z nich zapewniają rozwiązania alternatywne dla sieci energetycznej, podczas gdy inne ułatwiają radzenie sobie z obciążeniem szczytowym. Tak więc dzięki integracji kilku takich technologii z siecią energetyczną możliwe jest osiąganie synergii. Oceniając źródła energii odnawialnej, trzeba najpierw rozpoznać warunki, w jakich dochodzi do inwestycji. Inwestor może być zadowolony z farmy wiatrowej o wysokim współczynniku wykorzystania mocy, z instalacji fotowoltaicznej o wysokim poziomie napromieniowania lub z inwestycji w energię geotermalną w regionie o wysokiej entalpii. Czy programy takie jak IEE mogą w jakiś sposób ułatwić Pańskie życie jako dyrektora generalnego wielkiego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej? IEE już teraz odgrywa wielką rolę w rozmontowywaniu barier instytucjonalnych, finansowych, psychologicznych i informacyjnych, które spowalniają upowszechnianie odnawialnych źródeł energii. Moim zdaniem program ten bezpośrednio przyczynia się do osiągnięcia celu wytyczonego w związku z tymi źródłami na rok 2020, umożliwiając dzielenie się najlepszymi praktykami (np. dzięki projektowi Qualicert dotyczącemu certyfikatów dla instalatorów stosownych technologii), pomagając w radzeniu sobie z przeszkodami o charakterze innym niż techniczny i ułatwiając wdrażanie polityki (np. poprzez wspólne działania w celu realizacji dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii), jak też podnosząc świadomość społeczną. IEE musi rosnąć wraz z branżą energii odnawialnej, by kontynuować swoją bardzo wartościową misję. Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 9

10 E N E R G I A O D N A W I A L N A Zaangażowali właściwych ludzi przemysł robi to dla przemysłu. ZARZĄDZAJĄCY I ZARZĄDZANI Energia fotowoltaiczna wyeliminować biurokrację Zespół PV Legal uzyskał wyczerpujące dane o barierach administracyjnych hamujących rozwój rynku. Specjalistka EACI Zoé Wildiers, projekt PV Legal. PV Legal jest kluczowym składnikiem programu Inteligentna Energia Europa. Celem projektu jest usunięcie barier administracyjnych, powstrzymujących instalację systemów opartych na odnawialnych źródłach energii (w tym przypadku energii fotowoltaicznej), co jest jednym z najważniejszych tematów dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Wkład projektu w likwidację barier administracyjnych, utrudniających szersze wykorzystanie energii fotowoltaicznej, jest już widoczny i oczekuje się, że wywrze on efekt znacznie bardziej długotrwały od okresu jego finansowania z funduszy UE, który wynosił 32 miesiące. Zgodnie z art. 13 dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii państwa członkowskie mają obowiązek usuwania barier administracyjnych mówi Zoé Wildiers, specjalistka EACI ds. projektów odpowiedzialna za PV Legal. Właśnie to jest celem PV Legal. Partnerzy projektu nie tylko zidentyfikowali istniejące przeszkody opracowują też konkretne zalecenia polityczne, które ułatwią rozwój całego rynku energii fotowoltaicznej od niewielkich instalacji dachowych po duże systemy naziemne. W wielu krajach udało się już ograniczyć biurokrację. Baza danych identyfikuje problemy Do bazy danych projektu PV Legal wprowadzono informacje o czasie i kosztach związanych z poszczególnymi wymogami prawnymi (np. pozwoleniami) dla różnych instalacji fotowoltaicznych w 12 krajach Europy. Dane te pozwalają stwierdzić, dlaczego rozwój w niektórych krajach jest szybszy niż w innych. Dzięki bazie danych wiadomo, gdzie kryją się problemy mówi Zoé. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% BG Do powodzenia projektu przyczynił się też fakt, że partnerami PV Legal są stowarzyszenia branżowe. Zaangażowali właściwych ludzi przemysł robi to dla przemysłu ciągnie Zoé. Jeżeli budujesz instalacje, możesz skorzystać z bazy danych, aby zadecydować, gdzie chcesz inwestować. Jeżeli nie podobają ci się bariery w konkretnym kraju, możesz próbować to zmienić lub udać się gdzie indziej. Projekt uwypuklił różnice w sytuacji poszczególnych państw członkowskich. Są kraje, gdzie uzyskanie pozwolenia może zająć ponad trzy lata stwierdza Zoé. Współpraca między partnerami projektu, koordynatorem i EACI przebiega sprawnie. Konsorcjum PV Legal regularnie informowało EACI za pośrednictwem koordynatora o ustaleniach projektu i odniesionych sukcesach. Z drugiej strony, gdy jeden z partnerów napotkał problemy podczas projektu, współpracowaliśmy z konsorcjum, aby znaleźć rozwiązanie gwarantujące osiągnięcie założonych celów wspomina Gianluca Tondi, odpowiedzialny w przeszłości za PV Legal z ramienia EACI. Zdaniem Gianluki ważne będzie kontynuowanie działań po zakończeniu projektu w 2012 roku. Baza danych PV Legal będzie nadal działać w jakiejś formie. Nie ma sensu gromadzenie wszystkich tych danych, żeby ich później nie aktualizować. Koszty prawne i administracyjne jako odsetek ogólnych kosztów projektu (z wyłączeniem urządzeń fotowoltaicznych) Segment A Segment B Segment C CS FR DE GR IT NL PL PT SL SP S. 10 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

11 E N E R G I A O D N A W I A L N A Niemcy mają 15 lat doświadczenia z przyłączeniami, programami wsparcia i procedurami administracyjnymi. ZARZĄDZAJĄCY I ZARZĄDZANI Zniknięcie barier to pojawienie się instalacji Dane sugerują bezpośredni związek między przeszkodami administracyjnymi a rozwojem rynku. Thomas Chrometzka, koordynator projektu PV Legal. Czy zbiegiem okoliczności jest, że rozmiar rynku fotowoltaicznego w poszczególnych państwach członkowskich wydaje się odwrotnie proporcjonalny do biurokracji towarzyszącej instalacji paneli? Koordynator projektu PV Legal, Thomas Chrometzka, nie chce wyciągać wniosków przed jego zakończeniem, ale przyznaje, że wszystko na to wskazuje. Wystarczy przyjrzeć się jednemu z najbardziej rozwiniętych rynków Unii Europejskiej Niemcom, gdzie koszty prawne i administracyjne dla instalacji fotowoltaicznych niezależnie od ich skali nie przekraczają 10%. Na dojrzalszych rynkach operatorzy sieci i władze wykazują większą świadomość. Niemcy mają 15 lat doświadczenia z przyłączeniami, programami wsparcia i procedurami administracyjnymi podsumowuje Thomas. Niemieckie procedury dotyczące regulacji i pozwoleń są tak nowoczesne, że w większości przypadków operatorzy sieci mają prawny obowiązek pozytywnego rozpatrywania wszelkich wniosków o przyłączenie instalacji fotowoltaicznej. Koszty administracyjne przekraczają czasem 70% Wystarczy porównać tę sytuację z Polską, gdzie rynek fotowoltaiczny nie jest tak rozwinięty, a koszty administracyjne budowy średniego rozmiaru instalacji demonstracyjnej przekraczają 70% kosztów planowania (tj. z wyłączeniem sprzętu). Choć wzrost następuje czasem wbrew biurokracji, wszelkie utrudnienia zawsze podcinają skrzydła rynkowi. We Włoszech i Hiszpanii rynek urósł znacząco, ale bariery prawne i administracyjne uniemożliwiają wejście nań tańszym systemom fotowoltaicznym mówi Thomas. Stworzona przez zespół PV Legal baza danych pomoże w zredukowaniu tych przeszkód. Dane te wykorzystano także do opracowania zaleceń, które w pewnych przypadkach doprowadziły już do zmian w prawie. Jako przykład Thomas wskazuje Hiszpanię, gdzie dekretem królewskim zniesiono w kwietniu 2010 roku obowiązek uzyskania pozwolenia na przyłączenie dachowej instalacji fotowoltaicznej o mocy do 100 kw do sieci niskiego napięcia. Przed Hiszpanią jest jeszcze wiele pracy koszty prawne i administracyjne dla dachowej instalacji fotowoltaicznej w tym kraju to około 39% nakładów ogółem ale osiągnięto już konkretny postęp. Utrzymują się różnice między rynkami krajowymi: w Niemczech większość instalacji fotowoltaicznych lokuje się na dachach, natomiast we Włoszech i Czechach bardziej rozwinęły się większe systemy naziemne. Zalecenia PV Legal dostosowano do specyfiki miejscowych rynków i mają one służyć rozwojowi ich różnorodnych segmentów we wszystkich krajach. Partnerzy projektu zmagali się z niewieloma przeszkodami administracyjnymi chodziło między innymi o wypracowanie wspólnej metodyki prowadzonych analiz. To nie takie łatwe, gdy nad projektem pracuje spore konsorcjum mówi Thomas. Wszystko zajęło znacznie więcej czasu, niż sądziliśmy. Okazało się, że musimy zagłębić się w szczegóły. Ostatecznie jednak wysiłek był tego wart; teraz możemy dostarczyć uczestniczącym krajom dobrych danych. Mimo tych wyzwań i pozostałych przeszkód ogólny obraz w całej Europie pozostaje zachęcający: tempo wzrostu zainstalowanej mocy przyśpieszyło dwukrotnie w 2010 roku. D O D AT K O W E I N F O R M A C J E Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 11

12 SPOJRZENIE Z BLISKA Potencjalnych inwestorów odstraszają czasem wysokie koszty ponoszone na początku inwestycji i zbyt długi okres ich zwrotu. Niech inni wykonają ciężką robotę Jeżeli te użyteczne narzędzia mają w pełni rozwinąć swój potencjał, muszą zniknąć bariery rynkowe, hamujące działanie przedsiębiorstw usług energetycznych i zawieranie umów o poprawę efektywności energetycznej. Zdobywcy nagrody European Energy Service Award Zrównoważona energia jest od dawna celem Europy, ale potencjalnych inwestorów odstraszają czasem wysokie koszty ponoszone na początku inwestycji i zbyt długi okres ich zwrotu. Możliwością jest wykorzystanie przedsiębiorstw usług energetycznych lub umów o poprawę efektywności energetycznej te rynkowe rozwiązania mogą posłużyć efektywności energetycznej oraz rozwojowi źródeł energii odnawialnej zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Usługi energetyczne definiuje się ogólnie jako dowolne projekty lub środki prowadzące do sprawdzalnej i wymiernej lub możliwej do oszacowania poprawy efektywności energetycznej lub oszczędności energii pierwotnej. Muszą one jednak być świadczone na podstawie umów, co zagwarantuje dostawcom i klientom zgodność ich wyników z oczekiwaniami. Szacuje się, że w UE działa od 700 do 1000 przedsiębiorstw usług energetycznych, których roczny obrót sięga 8,5 miliarda euro. Świadczą one swoim klientom usługi energetyczne lub wdrażają inne środki na rzecz efektywności energetycznej, a ich wynagrodzenie uzależnione jest od osiągniętych oszczędności. Uzupełniając regulacje UE, te działające dla zysku podmioty są uznawane za ważny element wspierający efektywność energetyczną w Europie. Rynek usług energetycznych nadal boryka się jednak z licznymi barierami, wśród których należy wymienić niedostatek świadomości oraz informacji, brak zaufania do dostawców, reguły rachunkowości, odmienność procedur w poszczególnych krajach i problemy z dostępem do finansowania. W planie na rzecz efektywności energetycznej UE z 2011 roku powyższe przedsiębiorstwa i umowy uznano za ważny element promowania zrównoważonej energii. Komisja Europejska szuka ponadto sposobów przyśpieszenia rozwoju europejskiego rynku usług energetycznych. Działania na rzecz usług energetycznych Program Inteligentna Energia Europa (IEE) wspiera rynek usług energetycznych za pośrednictwem około 20 projektów. Wdrażany w jego ramach projekt EESI ma szerzyć wiedzę na temat umów o poprawę efektywności energetycznej przez przyznawanie dorocznej nagrody za świadczenie usług energetycznych oraz realizację 24 projektów pilotażowych w całej Europie. EESI pokazuje, że takie umowy są opłacalnym sposobem wykorzystania istniejącego potencjału oszczędności energii w sektorze budowlanym. W Czechach firma SEVen praski partner projektu współpracuje z władzami regionu Pardubice, aby ograniczyć zużycie energii i ciepła w 30 szkołach, szpitalach oraz centrach opieki społecznej i ośrodkach zdrowia. Działania obejmują instalację nowych, lepszych systemów grzewczych, remont instalacji dystrybucyjnych i usprawnienie lokalnego sterowania. Prace są finansowane w ramach 13-letniej umowy o świadczenie usług energetycznych między przedsiębiorstwem a właścicielami budynków rok przeznaczono na instalację sprzętu, a 12 lat na zwrot inwestycji spółki sięgających 1,32 miliona euro. Przedsiębiorstwo bierze na siebie pełną odpowiedzialność za finansowanie, więc władze publiczne nie muszą się zadłużać. Projekt zaowocował już sięgającymi 100 tysięcy euro rocznie oszczędnościami w zużyciu gazu ziemnego i energii cieplnej. Chcemy wprowadzać zaawansowane umowy o poprawę efektywności energetycznej w krajach, gdzie koncepcja ta już funkcjonuje, i standardowe tam, gdzie rynek musi dopiero powstać mówi koordynująca projekt Susanne Berger. Zdaje ona sobie jednak sprawę z problemów z harmonizacją w ramach Wspólnoty: Okazało się, że dziś tworzenie europejskiego standardu umów o poprawę efektywności energetycznej nie ma sensu, więc skupiamy się na standardach krajowych, które posłużą przyszłym projektom. Kluczem jest zaufanie W krajach Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie rynki usług energetycznych jeszcze się nie rozwinęły, panuje sceptycyzm co do tego, czy umowy o poprawę efektywności przyniosą obiecywane oszczędności i zwrócą nakłady poczynione przez przedsiębiorstwa usług energetycznych oraz inne podmioty. W związku z tym projekt Permanent służy zdobyciu zaufania miejscowych instytucji finansowania poprzez promowanie dwóch międzynarodowych protokołów, mogących pomóc w pomiarze i weryfikacji charakterystyki lub efektywności energetycznej. W każdym kraju partnerskim przeszkolono S. 12 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

13 W ramach projektu przeprowadziliśmy 49 badań terenowych, a wyniki wskazują na ogromny potencjał świadczenia w Europie zyskownych usług energetycznych. SPOJRZENIE Z BLISKA 700 do 1000 przedsiębiorstw usług energetycznych, których roczny obrót sięga 8,5 miliarda euro kilkaset osób w wykorzystywaniu tych protokołów podczas audytów energetycznych ma to zagwarantować rzecz najważniejszą: oszczędności dzięki umowom o poprawę efektywności energetycznej w budynkach. Projekt ChangeBest stymuluje rozwój usług związanych z efektywnością energetyczną, zachęcając firmy do przystępowania do tego sektoru z dobrymi modelami biznesowymi. W ramach projektu przeprowadziliśmy 49 badań terenowych w 16 państwach członkowskich, a wyniki wskazują na ogromny potencjał świadczenia w Europie zyskownych usług energetycznych mówi koordynator Wolfgang Irrek. Badania służą określeniu sposobów wdrażania usług nowych lub zoptymalizowanych pod kątem danej firmy, społeczności lub kraju; na podstawie wyników powstają wytyczne ułatwiające firmom opracowywanie udanych, cieszących się popytem usług. Jedno z badań w Danii skupiło się na remoncie prywatnych domów to nowa nisza rynkowa dla usług w zakresie efektywności energetycznej. D O D AT K O W E I N F O R M A C J E EESI Permanent ChangeBest FRESH MINUS 3% C Z Y M J E S T U M O W A O P O P R A W Ę E F E K T Y W N O Ś C I E N E R G E T Y C Z N E J? Umowy o poprawę efektywności energetycznej stają się coraz popularniejsze w Europie, zwłaszcza w Niemczech, Austrii, Czechach i krajach skandynawskich. Nie są one koncepcją nową, ale dopiero teraz torują sobie drogę na rynku, w szczególności odnośnie do budynków użyteczności publicznej, oferując właścicielom gwarantowaną, mierzalną i długoterminową redukcję zużycia oraz kosztów energii. Przyciągają one uwagę władz lokalnych, które szukają łatwego dostępu do finansowania w tym sektorze, tradycyjnie ignorowanym przez stroniące od ryzyka banki. Umowy takie przyjmują różną formę zależnie od uzgodnionego okresu zwrotu lub kar umownych. W ramach typowej umowy, która może obejmować ogrzewanie i przegrody zewnętrzne budynku, przedsiębiorstwo usług energetycznych planuje i wdraża modernizację gwarantującą pewien poziom oszczędności. Z oszczędności tych uzyskuje ono zwrot całości lub części początkowych nakładów. Właściciel lub najemcy budynku mogą odnosić korzyści z tytułu pewnej części oszczędności. Po zwrocie całości inwestycji umowa wygasa; od tej pory właściciel lub najemca odnosi pełne korzyści z oszczędności energii. Obecne umowy o poprawę efektywności skutkują oszczędnościami sięgającymi od 5% do 30%. Projekt Fresh dotyczy możliwości wykorzystania ich w budownictwie socjalnym w Europie jest 35 milionów takich lokali i osiągnięcia większych zysków. Modernizację energetyczną lokali socjalnych hamuje brak dopasowanego do potrzeb finansowania twierdzi koordynator Christophe Milin. Możliwym rozwiązaniem jest wykorzystanie umów o poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstwo świadczące takie usługi inwestuje w kompleksową modernizację i zwraca sobie koszty z osiągniętych oszczędności. Milin odnotowuje wszakże konieczność ujednoznacznienia przepisów w tym zakresie, aby uwzględnić kompleksową modernizację i zagadnienia zwrotu nakładów z oszczędności energetycznych osiąganych przez najemców po jej dokonaniu. Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 13

14 PROFIL KRAJU Ścieżki rozwoju energii odnawialnej Badanie wykorzystania energii słonecznej, biomasy i energii wodnej pozwala niemieckim oraz polskim partnerom czterech projektów w ramach IEE wdrażać nowe plany. Wykorzystując energię słoneczną, Europa mogłaby w całości zaspokoić potrzeby niemal 10 milionów gospodarstw domowych w zakresie ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. Domy i mieszkania w Stuttgarcie projekty optymalne z punktu widzenia wykorzystania energii słonecznej. Państwa członkowskie UE zwiększają wykorzystanie energii odnawialnej, aby zapewnić jej udział w finalnym zużyciu energii na poziomie co najmniej 20% do 2020 roku, zgodnie ze zobowiązaniami krajowymi podjętymi na mocy dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Pomaga im w tym projekt Re Shaping, który wniesie też wkład w sformułowanie europejskiej polityki w dziedzinie odnawialnych źródeł energii po 2020 roku. Opalany słomą kocioł w gospodarstwie rolnym w Polsce. W ramach projektu opublikowano profile państw członkowskich, służące ocenie skuteczności i efektywności ich polityki pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Profile te mają uchwycić sukcesy i porażki poszczególnych krajów; są one już powszechnie wykorzystywane przez inwestorów z sektora energetycznego i władze lokalne w celu doskonalenia najlepszych praktyk w dziedzinie energii odnawialnej. Internetowa przeglądarka scenariuszy pozwala też zobaczyć, jak decyzje polityczne UE, dotyczące aspektów takich jak przywóz biomasy czy dotacje, wpłynęłyby na przyszłą strukturę odnawialnych źródeł energii. Niemieckie ministerstwa i organy regulujące energetykę korzystają z naszych zaleceń, dotyczących optymalizacji polityki w zakresie odnawialnych źródeł energii mówi dr Mario Ragwitz, koordynator projektu Re Shaping. Obejmują one na przykład opłacalność programów wsparcia dla tych źródeł oraz skuteczność stosownej polityki w skali kraju. Cel krajowy na rok 2020 to 18%, ale Niemcy zamierzają wykonać go z nadwyżką i osiągnąć 19,6% w ramach nowego planu działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Dzięki wykonaniu planu ponad normę Niemcy będą miały dobrą pozycję wyjściową w rozmowach z innymi krajami UE o mechanizmach współpracy na mocy dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii dodaje Mario, wspominając o możliwości wymiany nadwyżek i deficytów energii ze źródeł odnawialnych między państwami członkowskimi. Włączyć słońce Około połowa energii zużywanej w Europie jest przeznaczana na ogrzewanie i chłodzenie budynków oraz potrzeby przemysłowe. Zaspokojenie tego popytu to trudne zadanie, ale sprawdzonym i opłacalnym rozwiązaniem technicznym jest energia słoneczna termiczna. Wykorzystując energię słoneczną, Europa mogłaby w całości zaspokoić potrzeby niemal 10 milionów gospodarstw domowych w zakresie ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. Celem projektu ProSTO jest zwiększenie wykorzystania energii słonecznej termicznej poprzez działanie na rzecz zapisania w lokalnych regulacjach obowiązku instalacji odpowiednich systemów przez właścicieli nowych i wyremontowanych budynków. W ramach projektu stworzono bazę danych o istniejących zobowiązaniach oraz zestaw narzędzi pomagających społecznościom w ustanawianiu własnych zasad w tym zakresie. Niemieckimi partnerami ProSTO były miasto Stuttgart oraz instytut badawczy Steinbeis (Solites). Odnośnie nowych budynków użyteczności publicznej i ich remontów Stuttgart ustanowił niedawno wymagania energetyczne o 30% ostrzejsze od krajowych. Ta inicjatywa miejska dała impuls do opracowania podobnych nowych przepisów regionalnych i federalnych. Obydwaj partnerzy projektu wykorzystali doświadczenia z niego, na przykład organizując kampanię promocyjną na rzecz energii słonecznej termicznej w stuttgarckich budynkach wielorodzinnych. Liczba nowych instalacji słonecznych termicznych w Stuttgarcie wzrosła o 10% S. 14 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

15 Energia wodna generuje w Polsce stosunkowo niewiele energii, ale odgrywa znaczącą rolę w działaniu sieci energetycznych. PROFIL KRAJU Dowiedzieliśmy się, że przepisy dotyczące energii słonecznej termicznej nie wystarczą: władze lokalne w Niemczech i innych krajach Europy potrzebują wsparcia oraz narzędzi, aby je wdrażać. w latach , podczas gdy w całych Niemczech spadła o 20%, głównie w związku z kryzysem finansowym. Thomas Pauschinger z Solites przypisuje to wpływowi obowiązujących w Badenii-Wirtembergii przepisów, dotyczących ogrzewania energią ze źródeł odnawialnych i stuttgarckich inicjatyw na rzecz zrównoważonej energii. Dowiedzieliśmy się, że przepisy dotyczące energii słonecznej termicznej nie wystarczą: władze lokalne w Niemczech i innych krajach Europy potrzebują wsparcia oraz narzędzi, aby je wdrażać mówi, odnosząc się głównie do kampanii informacyjnych i wytycznych co do ustanawiania zobowiązań. Wykorzystanie lokalnej biomasy Wiele regionów europejskich dysponuje wielkimi bogactwami, jeżeli chodzi o biomasę, wcale o tym nie wiedząc. Jeden z projektów, służących planowaniu pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, ujawnia olbrzymi potencjał Zjednoczonego Królestwa, Niemiec, Polski i Włoch. BEn rejestr potencjału energetycznego biomasy dla zrównoważonego rozwoju regionów europejskich wskazuje dostępne rodzaje biomasy, które można magazynować na danym terenie, zachęcając władze lokalne do odegrania aktywnej roli w regionalnym planowaniu energetycznym. W ramach projektu opracowano internetowy rejestr potencjału energetycznego biomasy dla czterech wybranych regionów, korzystając z danych dotyczących biomasy zawartych w internetowym systemie informacji geograficznej. Użytkownicy narzędzia mogą lokalizować regiony koncentracji biomasy i określać jej potencjał energetyczny, jak też możliwe miejsca jej wykorzystania (odbioru energii), zwłaszcza w produkcji ciepła i energii elektrycznej. Dzięki tej wiedzy władze mogą opracowywać regionalne plany zrównoważonego wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Na każdym etapie uczestniczą w tym procesie społeczności lokalne i rolnicy, co gwarantuje realizm założeń planu i jego powodzenie. Polskimi partnerami projektu są Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych (IETU) oraz Stowarzyszenie Gmin Pojezierza Gostynińskiego. W naszym centralnym regionie Polski narzędzie GIS przekonało lokalne społeczności, że da się budować ciepłownie na biomasę opalane w zrównoważony sposób lokalnie pozyskiwaną słomą lub drewnem mówi Janusz Krupanek z IETU. Wśród zidentyfikowanych potencjalnych inwestycji w biomasę można wymienić kotły ogrzewające miejscowe gospodarstwa o powierzchni od 20 do 200 ha, średniej wielkości ciepłownie na biogaz dla gospodarstw hodowlanych i producentów żywności oraz produkcję brykietów służących do opalania kotłów w regionie. Baza danych o energii wodnej Małe elektrownie wodne to obiekty o mocy zainstalowanej do 10 MW. Europa pozostaje światowym liderem tego sektora, generując energię elektryczną wystarczającą dla ponad 12 milionów gospodarstw domowych. Chociaż eksperci dostrzegają ogromny potencjał modernizacji starych obiektów lub budowy nowych, jednak w dziedzinie mocy wytwórczych i produkcji energii przez małe elektrownie wodne panuje zastój ze względu na rosnące obawy co do ich wpływu na środowisko i czasochłonne procedury administracyjne. Projekt SHP Stream Map służy rozpoznaniu możliwości i wyzwań w tym sektorze. Jednym z jego wyników jest HYDI jedyna aktualizowana co roku baza danych o mocy zainstalowanej elektrowni wodnych i ich produkcji w UE. Pomimo poważnych problemów z uzyskaniem informacji od niektórych wielkich producentów wypracowano techniki gromadzenia wiarygodnych danych na potrzeby HYDI mówi dr Janusz Steller z polskiego Towarzystwa Elektrowni Wodnych, jednego spośród jedenastu partnerów projektu. Dyr. Janusz Steller nadmienia, że od 1971 roku w Polsce nie uruchomiono żadnej większej elektrowni wodnej ponad 80% krajowego potencjału technicznego w zakresie energii wodnej pozostaje niewykorzystane. Energia wodna generuje w Polsce stosunkowo niewiele energii, ale odgrywa znaczącą rolę w działaniu sieci energetycznych, co jest bardzo ważne w kraju rozwijającym sektor energii wiatrowej. Kolejnym celem projektu jest stworzenie planu działania dla sektora małych elektrowni wodnych, co pozwoli wywrzeć wpływ na decydentów. DODATKOWE INFORMACJE Ben SHP Stream Map Re-Shaping ProSTO Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 15

16 WIEŚCI Z TERENU Sposób prowadzenia pojazdu ma znaczący wpływ na spalanie. Szkolenie ma znaczenie Projekty edukacyjne i szkoleniowe w ramach kampanii Energetyka Zrównoważona Środowiskowo dla Europy skutkują realnymi oszczędnościami energetycznymi. Osiągi pojazdu mają związek z zachowaniami kierowcy, ładunkiem i tankowaniem paliwa. Oszczędności za kierownicą W ramach kampanii Energetyka Zrównoważona Środowiskowo dla Europy firma Shell i jej holenderski partner Emons Group testują innowacyjny system zarządzania zużyciem paliwa na flocie 17 pojazdów firmy Emons Recycling Logistics. System o nazwie Shell FuelSave Partner jest przeznaczony dla komercyjnych przewoźników drogowych; wykorzystuje on monitorowanie i analizę w czasie rzeczywistym w celu ustalenia, gdzie paliwo jest zużywane, tracone lub niewłaściwie wykorzystywane. System śledzi pewną liczbę parametrów, w tym indywidualne wskaźniki dotyczące pracy kierowcy, np. przyśpieszenie. Ustaliliśmy, że kluczem do zmniejszenia zużycia paliwa jest styl jazdy kierowcy mówi dr Joseph Machado, odpowiedzialny za globalne rozwiązania firmy Shell w dziedzinie ochrony środowiska. Sposób prowadzenia pojazdu ma znaczący wpływ na spalanie. Firma Emons prowadziła indywidualne szkolenia dla kierowców w oparciu o informacje dostarczone przez system Shella. FuelSave Partner pozwala powiązać osiągi pojazdu z zachowaniami kierowcy, zarządzaniem ładunkiem i tankowaniem paliwa. Dzięki szczegółowym analizom zarządcy flot mogą niezwłocznie wdrażać środki zaradcze we współpracy z kierowcami. W przypadku niektórych kierowców Emons zaobserwowaliśmy w pierwszym półroczu oszczędności na paliwie sięgające 10% wyjaśnia Joseph. Jeżeli rozszerzymy program na flotę liczącą ponad 100 ciężarówek, te zyski zrobią się naprawdę spore. To pomyślne wieści dla środowiska. DODATKOWE INFORMACJE Joseph Machado lub (proszę kliknąć More about i Visit web site ) Na naukę nigdy nie jest za późno Wielu Litwinów musi płacić wysokie rachunki za energię, gdyż należące niegdyś do państwa budynki mieszkalne wznoszono w czasach, kiedy efektywność energetyczna nie była priorytetem. Remonty są tu wyzwaniem, gdyż nie istnieją zazwyczaj wspólnoty mieszkaniowe. Litewski Związek Emerytów (Bočiai) opracował popularny program szkoleń poświęcony temu problemowi, jak również dyskryminacji ze względu na wiek. Nasze szkolenie jest skierowane właśnie do osób starszych to wartościowy segment wśród pracowników mówi prezes Bočiai Petras Ruzgus. Dzięki Bočiai starsi ludzie zyskują umiejętności przydatne na rynku pracy, a lokale na całej Litwie są modernizowane. Podczas siedmiodniowego szkolenia uczestnicy w wieku od 50 lat wzwyż zdobywają wiedzę o energii i środowisku, przepisach prawa oraz sposobach komunikacji z mieszkańcami. Wielu znalazło zatrudnienie u zarządców nieruchomości lub stało się przedstawicielami ds. remontów budynków, w których mieszkają. Zatrudnienie nie jest oczywiście jedynym zyskiem z programu. Modernizacja zwiększa efektywność energetyczną i oznacza oszczędności dla mieszkańców, redukując zarazem emisję dwutlenku węgla. DODATKOWE INFORMACJE Petras Ruzgus S. 16 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

17 Klienci, którzy wchodzą do salonu w La Rochelle, są wprost zachwyceni. WIEŚCI Z TERENU Europejskie inspiracje energetyczne Dwa projekty, stanowiące część kampanii Energetyka Zrównoważona Środowiskowo dla Europy, prezentują efektywne energetycznie rozwiązania, które można łatwo powielić w całej Europie. Ekologiczny salon Toyoty w La Rochelle jest neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla. Natychmiastowa informacja, natychmiastowa gratyfikacja Indywidualny. Dialog. Bezpłatnie. Te słowa opisują klub oszczędności energetycznych (Energiesparclub) i jego interaktywne konto oszczędności energetycznych (iesa), za pośrednictwem którego członkowie klubu wprowadzają do systemu internetowego swoje odczyty liczników lub szacunki zużycia paliwa opałowego, energii elektrycznej i wody. Dzięki 20 zintegrowanym narzędziom doradczym iesa na podstawie kosztów dla całego cyklu życia dostarcza użytkownikom natychmiastowych informacji zwrotnych o tym, jak mogą zaoszczędzić więcej na energii. W samych Niemczech zarejestrowało się 32 tysiące członków mówi Claudia Julius z firmy co2online. Te gospodarstwa domowe korzystają z bezpłatnych informacji i porad na temat ograniczania kosztów oraz emisji CO2. Okazało się, że członkowie klubu zmniejszają zużycie gazu ziemnego średnio o 4% rocznie, a ich oszczędności są jeszcze większe, zwłaszcza gdy rosną ceny. Energiesparclub założyła w Niemczech spółka co2online ggmbh. Z naszych informacji wynika, że żaden inny system nie oferuje tak wszechstronnych porad energetycznych i monitorowania zużycia w ramach jednego konta dodaje Claudia. Przewiduje się, że w przyszłym roku liczba członków Energiesparclub sięgnie 100 tysięcy. Dzięki wsparciu programu Inteligentna Energia Europa co2online i grupy konsumenckie z dziewięciu innych krajów postanowiły ostatnio powtórzyć sukces z Niemiec, organizując konkurs dla gospodarstw domowych pod hasłem Pucharu Klimatycznego Obywateli Europy. Zwyciężają gospodarstwa domowe oszczędzające najwięcej energii i emitujące najmniej CO2, a narzędziem do monitorowania jest iesa. DODATKOWE INFORMACJE Claudia Julius Przyszłość handlu detalicznego po francusku Wzorcowy salon samochodowy nieopodal La Rochelle na zachodnim wybrzeżu Francji łączy innowacje z ciekawą architekturą. Toyota zaprojektowała neutralny pod względem emisji CO2 budynek, który posłuży za model dla przyszłych projektów. Toyota podchodzi do zrównoważonego rozwoju w sposób kompleksowy mówi Christopher Barrow, odpowiedzialny za tę dziedzinę w Toyota France. Oznacza to wypracowanie strategii środowiskowej dla każdego etapu cyklu życia pojazdu od projektu i produkcji poprzez logistykę i dystrybucję po ostateczny recykling. Klienci, którzy wchodzą do salonu Toyoty i Lexusa w La Rochelle, są wprost zachwyceni wyjaśnia Christopher. Od razu widać, że wraz z naszym dealerem Ronanem Chabotem stworzyliśmy coś wyjątkowego. Zużycie energii znacznie zmalało dzięki energooszczędnemu projektowi budowli. Toyota zainstalowała na potrzeby ogrzewania, wentylacji i chłodzenia podziemne rury, wykorzystując temperaturę podłoża, by regulować warunki wewnątrz budynku. Zielony dach zapewnia izolację i cień, a ocieplenie budynku wykonano z materiałów pochodzących z recyklingu. Salon oświetlają wyłącznie lampy energooszczędne. Na dachu zainstalowano ponadto panele fotowoltaiczne o powierzchni około 2 tysięcy metrów kwadratowych; wytwarzają one ilość energii średnio trzykrotnie przewyższającą zużycie w całym obiekcie. DODATKOWE INFORMACJE Christopher Barrow Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011 / S. 17

18 E N E R G I A O D N A W I A L N A WIEŚCI Z TERENU Gemasolar jest pierwszą komercyjną fabryką na świecie wykorzystującą tę technologię. Energia słoneczna napędza świat Realizowane w Hiszpanii dwa nowatorskie projekty w ramach kampanii Energetyka Zrównoważona Środowiskowo dla Europy pomagają chłodzić budynki w klimacie śródziemnomorskim. Dzięki przemyślanemu projektowi budynku maleje zapotrzebowanie na oświetlenie elektryczne. Sól pomaga łapać słońce Na południu Hiszpanii testowana jest nowatorska instalacja w formie wieży, wykorzystującej do pozyskiwania i magazynowania energii połączenie promieni słonecznych i stopionych soli. Elektrownia Gemasolar w Sewilli, która ruszy na zasadach komercyjnych jeszcze w tym roku, stanie się niezawodnym źródłem czystej energii dla około 25 tysięcy gospodarstw domowych, ograniczając emisję CO2 o ponad 30 tysięcy ton rocznie. Zbudowana przez Torresol Energy Investments S.A. prywatną firmę z prowincji Vizcaya Gemasolar jest ogromną instalacją złożoną z centralnej wieży odbiornika i systemu magazynowania ciepła. Tysiące zwierciadeł (heliostatów) skupiają energię słoneczną na wieży, a wbudowany w nią nowatorski układ przekazuje ciepło do kotła za pośrednictwem stopionych soli. Zgromadzona w solach, których temperatura może przekraczać 500 C, energia cieplna generuje parę wodną, umożliwiając produkcję energii elektrycznej. Nadmiar energii pozyskanej ze słońca można magazynować w zbiorniku stopionych soli. Gemasolar jest pierwszą komercyjną fabryką na świecie wykorzystującą tę technologię mówi Juan Ignacio Burgaleta, dyrektor ds. technologicznych Torresol Energy. Podstawową zaletą tego systemu jest magazynowanie energii słonecznej. Wynaleźliśmy metodę, która pozwala zamienić odnawialne źródło energii w tym przypadku słonecznej w źródło energii na żądanie. W przypadku innych odnawialnych źródeł energii, jak na przykład wiatr, brakuje łatwych możliwości magazynowania. Technologię opracowała grupa inżynieryjnotechnologiczna SENER, która ma większość udziałów w Torresol Energy. DODATKOWE INFORMACJE Juan Ignacio Burgaleta Innowacja na każdym rogu Biorąc pod uwagę upały w Katalonii, podstawą jest trwałość mówi Joan Sabaté z firmy SaAS (Sabaté asociados Arquitectura y Sostenibilidad). Chodzi mu o kataloński bank krwi i tkanek (BST), który zaprojektowano tak, aby był ekologiczny i energooszczędny. Innowacje widać tu na każdym kroku, poczynając od niezwykle grubych ścian. Wraz z izolacją cieplną fasady chronią one przed upałem w ciągu dnia. System klimatyzacyjny wykorzystuje w miarę możliwości chłodniejsze powietrze z zewnątrz do wentylacji wnętrza budynku. Na dachu BST zainstalowano panele słoneczne termiczne i fotowoltaiczne. Okiennice wewnętrzne w połączeniu ze zwierciadłami doświetlają budynek, co ogranicza potrzebę wykorzystania oświetlenia elektrycznego. Dzięki okiennicom zmniejszyliśmy ilość energii niezbędnej do oświetlenia budynku o około 30% wyjaśnia Joan. Okiennice obracają się automatycznie, podążając za słońcem. Dzięki drastycznej redukcji zapotrzebowania na energię cieplną BST jest uważany za jeden z najefektywniejszych energetycznie budynków w regionie śródziemnomorskim dodaje nasz rozmówca. DODATKOWE INFORMACJE Joan Sabaté S. 18 / Nr 3 - PAŹDZIERNIK 2011

19 Narzędzia i usługi dla władz lokalnych i regionalnych oraz agencji ds. energii Interaktywna strona internetowa Możliwości nawiązywania kontaktów Warsztaty służące budowaniu zdolności Studia przypadku i dobre praktyki Kącik edukacyjny Informacje o prawodawstwie UE Coroczne imprezy littlesam - Shutterstock

20 IEE INTELIGENTNIE EA-AB PL-C Daty do kalendarza > Listopad 2011 r. Ogłoszenie wyników oceny zaproszenia do składania wniosków za rok > Listopad 2011 r. luty 2012 r. Negocjacje w sprawie wniosków zarekomendowanych do finansowania. > Od lutego 2012 r. Podpisywanie umów o udzielenie dotacji. Można zaczynać pracę! > Następne zaproszenie do składania wniosków w ramach IEE: początek 2012 r. INTELIGENTNA APLIKACJA Zostań ekspertem ds. oceny wniosków programu Inteligentna Energia Europa Jeżeli jesteś ekspertem w dziedzinie zrównoważonej energii lub transportu i nie ubiegasz się o finansowanie w ramach programu Inteligentna Energia Europa, możesz nam pomóc w ocenie wniosków dotyczących projektów. Złóż wniosek, by znaleźć się na naszej liście ekspertów: Gdy trafisz na listę, możesz zostać zaproszony/a do udziału w przyszłych zadaniach związanych z oceną. EUROPEAN COMMISSION e x e c u t i v e a g e n c y f o r c o m p e t i t i v e n e s s & i n n o v a t i o n D y r e k c j a G e n e r a l n a d s. E n e r g i i