świat możliwości w Twoim zasięgu w w w. n a u t o b u s. g o v. p l

Transkrypt

1 świat możliwości w Twoim zasięgu

2 świat możliwości w Twoim zasięgu Wszystkie rewolucje tworzą niepewność, naruszają ciągłość, lecz także otwierają nowe możliwości. Obecna rewolucja nie jest wyjątkiem. Raport Bangemanna

3 Skład i przygotowanie poligraficzne ACME, Biuro Doradztwa Gospodarczego ul. Letnia 19/ Toruń ISBN Publikacja nie jest przeznaczona do sprzedaży. Powstała w ramach projektu N@UTOBUS Bezprzewodowy Autobus Internetowy. Projekt jest finansowany ze środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

4 Wstęp czeństwa informacyjnego jest powszechny szeroko- pasmowy dostęp do Internetu oraz rozwinięta oferta elektronicznych usług publicznych. Umiejętność posługiwania się komputerem (ang. computer literacy) oraz korzystania z Internetu jest warunkiem podstawowym rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Głównym założeniem projektu jest prezentacja możliwości oferowanych przez techno- logie teleinformatyczne, a przede wszystkim kształto- wanie świadomości technologicznej społeczeństwa. Publikacja, którą trzymają Państwo w ręku, została przygotowana na potrzeby projektu Bezprzewodowy Autobus Internetowy - N@UTOBUS. Nowoczesne technologie zmieniają sposób życia i pracy współczesnego człowieka - trudno dziś wyobrazić sobie świat bez komputerów, Internetu i telefonów komórkowych. Społeczeństwo zmierza w kierunku społeczeństwa informacyjnego, w którym informacja, jej jakość oraz szybkość przepływu stanowi o poziomie rozwoju oraz o konkurencyjności gospodarki. Warunkiem wstępnym rozwoju społe- Co to jest N@UTOBUS? N@UTOBUS jest edukacyjnym projektem szkole- turę oraz cyfrowy wizualizer, itp. W autobusie niowym, kształtującym świadomość technologiczną zainstalowano 72 rodzaje oprogramowania m.in. poprzez rozwijanie umiejętności korzystania oprogramowanie edukacyjne, oprogramowanie do z Internetu. Realizowany jest przez Ministerstwo wspomagania zarządzania jednostkami edukacyj- Spraw Wewnętrznych i Administracji przy współpracy nymi, jednostkami samorządu terytorialnego, oproz Polskim Centrum Kompetencji Administracji i Edu- gramowanie do elektronicznego obiegu dokumentu kacji Elektronicznej. N@UTOBUS realizowany jest na oraz podpisu elektronicznego. W autobusie działają zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). dwie sieci internetowe: przewodowa oraz bezprze- W projekcie uczestniczy 22 partnerów, firmy z sektora wodowa, dzięki której możliwe jest połączenie się prywatnego, a także organizacje pozarządowe. z Internetem zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz autobusu, niezależnie od miejsca postoju pojazdu. Czas trwania tego pilotażowego projektu przewidziano na jeden rok. W pierwszym etapie obejmie on swoim Szkolenia prowadzone w autobusie obejmują zasięgiem województwo warmińsko-mazurskie. zagadnienia związane z wykorzystaniem technologii teleinformatycznych w życiu codziennym obywatela Celem projektu jest aktywizacja wspólnot lokalnych i przedsiębiorcy, a w szczególności: z obszarów o niższym poziomie rozwoju gospodarczego oraz obszarów wiejskich. N@UTOBUS został Ø podstawowe szkolenie komputerowe opracowane przebudowany tak, aby w szkoleniach mogła uczest- na podstawie fińskiego programu Z myszką za niczyć również osoba poruszająca się na wózku pan brat, inwalidzkim. Wyposażanie autobusu obejmuje m.in.: jedenaście komputerów przenośnych, serwer, sprzęt Ø 20 szkoleń tematycznych związanych z tematyką sieciowy, ekran plazmowy, multimedialne urządzenie społeczeństwa informacyjnego. wielofunkcyjne, projektor, bezprzewodową klawia- 3

5 Netti-Nysse Netti-Nysse Projektem, który stał się źródłem inspiracji dla dową, jest aktywacja wspólnot lokalnych z obszarów budowy N@UTOBUSU, był Netti-Nysse, autobus inter- o niższym poziomie rozwoju gospodarczego, netowy, który powstał w Tampere (Finlandia). Netti- wiejskich, a także rozwijanie umiejętności związanych Nysse powstał w oparciu o partnerstwo publiczno- z korzystaniem z Internetu. prywatne 20-letni autobus miejski wspólnymi siłami władz miejskich, uczelni technicznych i firm prywatnych został przebudowany na potrzeby autobusu internetowego. Netti-Nysse cieszył się dużym zainteresowaniem, jednak we wrześniu 2005 roku musiał udać się na zasłużony odpoczynek. W jego miejsce pojawił się nowy, zbudowany specjalnie na potrzeby projektu - Netti-Nysse II. Na podstawie doświadczeń i spostrzeżeń płynących z Finlandii również i w Polsce pojawił się pomysł stworzenia autobusu internetowego. Projekt został zapoczątkowany w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji, po jego zniesieniu w listopadzie 2005 roku realizowany jest przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. N@UTOBUS jest projektem pilotażowym, którego celem, a zarazem siłą napę- Rys historyczny społeczeństwa informacyjnego na świecie Termin cywilizacja informacyjna (joho shakai) pochodzi z Japonii. Został po raz pierwszy użyty w 1963 roku przez japońskiego socjologa Tadao Umesamo w artykule na temat ewolucyjnej teorii społeczeństwa opartego na przemyśle informacyjnym. Pojęcie to zostało upowszechnione przez futurologa Kenichi Koyame, w opublikowanej w 1968 roku książce Introduction to Information Theory. Japończycy mieli świadomość, że w społeczeństwie informacyjnym chodzi o coś więcej niż zwykłą 1 powszechność technologii teleinformatycznych. Społeczeństwo informacyjne to typ społeczeństwa, który ukształtował się w krajach, w których rozwój nowoczesnych technologii teleinformatycznych osiągnął wysoki poziom. Podstawowymi warunkami, które muszą być spełnione, aby społeczeństwo można było uznać za informacyjne, jest rozbudowana nowoczesna sieć telekomunikacyjna oraz zasoby informacyjne dostępne publicznie. Kluczowym aspektem rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest poziom umiejętności technologicznych społeczeństwa oraz powszechna edukacja teleinformatyczna. Społeczeństwo informacyjne to: Internet jako środek komunikacji obywatelskiej i informacji publicznej, Powszechny dostęp do Internetu, Edukacja z wykorzystaniem technologii teleinformatycznych. 1 T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe: teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu,

6 Rys historyczny społeczeństwa informacyjnego w Europie W Europie terminem społeczeństwo informacyjne zaczęto się posługiwać dziesięć lat później. Pierwszym europejskim krajem, który zwrócił uwagę na problematykę społeczeństwa informacyjnego, była Francja. W 1978 r. Alain Minc i Simon Nora przedstawili prezydentowi Francji raport dotyczący sukcesów gospodarczych Japonii. Mając na uwadze potrzebę tworzenia gospodarki będącej w stanie konkurować z innymi rozwiniętymi krajami, Unia Europejska podjęła szereg inicjatyw zmierzających do budowy społeczeństwa informacyjnego. Pierwszym dokumentem o istotnym znaczeniu w ww. dziedzinie był opublikowany w 1994 roku tzw. Raport Bangemanna, który podkreślał, że rozwój społeczeństwa informacyjnego związany jest z przeobrażeniami społecznymi i gospodarczymi. W grudniu 1999 roku przewodniczący Komisji Europejskiej Romano Prodi ogłosił inicjatywę eeurope - społeczeństwo informacyjne dla wszystkich (eeurope - an Information Society for All). Promocja Internetu i technologii teleinformatycznych stała się jednym z podstawowych narzędzi polityki Unii Europejskiej zmierzającej do pełniejszego wykorzystania szans oferowanych przez technologie teleinformatyczne, szczególnie w aspekcie realizacji celu Strategii Lizbońskiej. Kontynuacją Planu Działań eeurope było przyjęcie Planu Działań eeurope 2002 społeczeństwo informacyjne dla wszystkich (eeurope 2002 An Information Society for All) podczas szczytu europejskiego w Feira (19-20 czerwca 2000 r.). Działania w ramach tej inicjatywy zostały sklasyfikowane w trzech obszarach: Tańszy, szybszy i bezpieczniejszy Internet Inwestowanie w kapitał ludzki Stymulacja wykorzystania Internetu Najważniejsze założenia inicjatywy eeurope: 1. Edukacja młodzieży 2. Powszechny dostęp do Internetu 3. Dynamiczny rozwój handlu elektronicznego 4. Promocja zastosowania Internetu dla współpracy ośrodków naukowych i badawczych 5. Rozwój technologii inteligentnych kart chipowych 6. Dostęp do kapitału wysokiego ryzyka 7. Wykorzystanie technologii teleinformatycznych jako narzędzia integracji społeczeństwa 8. ezdrowie 9. Inteligentny transport 10. eadministracja Podczas konferencji ministerialnej w Warszawie, maja 2000 r. kraje kandydujące do UE (10) podjęły deklarację zweryfikowania narodowych planów budowy społeczeństwa informacyjnego pod kątem spójności z inicjatywą eeurope oraz przygotowania wraz z Komisją Europejską wspólnego planu działania eeurope+2003, który ostatecznie został przyjęty w Goeteborgu 16 czerwca 2001 roku. Podstawowym zagadnieniem wynikającym z eeurope była konieczność zbudowania w bardzo krótkim czasie tzw. Nowej Gospodarki, czyli gospodarki wykorzystującej zjawisko globalizacji w biznesie i szybki rozwój technologii cyfrowych, które zmieniają funkcjonowanie organizacji, zarówno prywatnych (firm), jak i publicznych, w tym także zasady prowadzenia biznesu. Internet jest siłą napędową Nowej Gospodarki i wychodzi naprzeciw potrzebom firm działających w nowej rzeczywistości ekonomicznej. Internet stanowi platformę dla nowej formy handlu: tzw. e-commerce, czyli handlu elektronicznego (szczególnie w relacji biznes z biznesem). Największe sukcesy są owocem przepływu informacji, tworzenia nowych pomysłów i umiejętności ich wykorzystania. W planie działań zwrócono uwagę, że technologie 5

7 cyfrowe mają nieograniczony potencjał nie tylko dla wzrostu gospodarki, konkurencyjności i zatrudnienia, ale również dla postępu społecznego. Dzięki nim rozwój gospodarczy możliwy jest wszędzie, nawet w regionach peryferyjnych. Otwiera tym samym nowe perspektywy dla ludzi starszych i niepełnosprawnych. Wykorzystanie wspomnianych możliwości wymaga jednak spełnienia kilku warunków: stworzenia odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej, zdobycia nowych umiejętności oraz nowej świadomości i obyczajowości. Ostatnim dokumentem w ramach eeurope jest inicjatywa eeurope 2005, w której proponuje się szereg konkretnych i kompleksowych rozwiązań. W dziedzinie kreowania popytu, działania w odniesieniu do eadministracji, ezdrowia, eedukacji oraz egospodarki będą stymulowały rozwój nowych usług. Założenia eeurope 2005 koncentrują się na użytkowniku. Celem strategii jest zwiększenie udziału obywateli w rozdziale korzyści płynących z nowoczesnej gospodarki, stworzenie im nowych możliwości rozwoju i podniesie ich umiejętności. eeurope 2005 ma dostarczyć narzędzi pomagających w integracji społecznej pod każdym względem. Jednym z najistotniejszych jest zapewnienie dostępności usług, szczególnie sektora publicznego, za pomocą różnych terminali (np. odbiornik TV czy telefon komórkowy). eeurope 2005 ustanawiał następujące cele: nowoczesne sieciowe usługi publiczne w obszarach: eadministracji, eedukacji i ezdrowia, dynamiczne środowisko ebiznesu oraz jako niezbędny do realizacji powyższych - powszechny, szerokopasmowy dostęp do Internetu po konkurencyjnych cenach oraz bezpieczna infrastruktura teleinformatyczna. Dokumenty programowe w obszarze społeczeństwa informacyjnego w UE: eeurope Społeczeństwo Informacyjne dla wszystkich grudzień 1999 eeurope 2002 Społeczeństwo Informacyjne dla wszystkich czerwiec 2000 eeurope eeurope 2005 Społeczeństwo Informacyjne dla wszystkich czerwiec 2002 i2010 Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia egovernment Action Plan kwiecień 2006 Co ciekawe, w planie eeurope 2005 pierwszym i najważniejszym celem ustanawia się wielokanałowy, szerokopasmowy dostęp do Internetu (nie ograniczający się do komputerów, ale także z wykorzystaniem telefonów komórkowych, telewizji cyfrowej). 1 czerwca 2005 roku Komisja Europejska przyjęła inicjatywę i2010 Europejskie Społeczeństwo Informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia. Strategia ta jest programem ukierunkowanym na najbardziej rozwojowy w chwili obecnej sektor gospodarki, to znaczy na gospodarkę cyfrową. i2010 jest globalną strategią modernizującą i wzmacniającą całe instrumentarium, jakim dysponuje UE po to, aby wesprzeć rozwój gospodarki cyfrowej. i2010 wspiera otwartą i konkurencyjną gospodarkę cyfrową oraz podkreśla rolę technologii teleinformatycznych jako czynnika wspierającego integrację społeczną i wpływającego na poziom życia. Jako kluczowy element odnowionego partnerstwa lizbońskiego na rzecz wzrostu i zatrudnienia, strategia i2010 ma na celu wspieranie zintegrowanego podejścia w polityce unijnej dotyczącej społeczeństwa informacyjnego i mediów audiowizualnych. 6

8 20% Dostęp do sieci szerokopasmowych na 100 mieszkańców 18% 16% 14% 12% DLS Inne technologie 10% 8% 6% 4% 2% 0% NL DK BE PI SE PR UK EE AT MT EU25 ES PT DE LU IT CI LT HU E LV CZ SK CY EL PL Źródło: Digital Divide Forum Raport, Commisson of the European Communities, 2005 Strategia i2010 określa priorytety: stworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej wspierającej otwarty i konkurencyjny rynek wewnętrzny w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego i mediów, Ø wzmocnienie innowacji i inwestycji w badaniach nad ICT, mające na celu wspieranie wzrostu ora tworzenie nowych i lepszych miejsc pracy, Ø stworzenie integracyjnego europejskiego społeczeństwa informacyjnego, które przyczyni się do wzrostu i powstawania nowych miejsc pracy w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, stawiając na pierwszym miejscu lepszy poziom usług publicznych i jakość życia. 2 Rys historyczny społeczeństwa informacyjnego na świecie Kwestia budowy społeczeństwa informacyjnego po raz pierwszy została poruszona w Uchwale Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 lipca 2000 r. w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Następnym działaniem było przyjęcie przez Radę Ministrów programu Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Konsekutywnym działaniem w drodze ku społeczeństwu informacyjnemu było opracowanie strategii epolska - Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata , która za główne cele ustanawia: 2 KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW i2010 Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia {SEC(2005) 717} 7

9 przygotowanie społeczeństwa polskiego do szybkich przemian technologicznych, społecznych i gospodarczych związanych z tworzeniem się społeczeństwa informacyjnego; wzrost innowacyjności gospodarki; tworzenie przejrzystych i przyjaznych struktur administracji, wykorzystującej technologie teleinformatyczne; tworzenie warunków do trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Działania w kierunku społeczeństwa informacyjnego zaowocowały przyjęciem w styczniu 2004 r. Strategii informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej epolska na lata W czerwcu 2005 r. w opracowano Strategię kierunkową rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczną prognozę transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku Dokument ten jest prognozą na okres po zakończeniu programu epolska w dwóch perspektywach do 2013 r. oraz 2020 r. Ostatnim dokumentem, który odgrywał znaczącą rolę w rozwoju społeczeństwa informacyjnego, jest Plan Dokumenty programowe dotyczące społeczeństwa informacyjnego w Polsce: Uchwała Sejmu RP z dnia 14 lipca 2000 r. w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Stanowisko Rady Ministrów wobec uchwały Sejmu RP z dnia 14 lipca 2000 r. w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. epolska - Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata , przyjęty przez Radę Ministrów 11 września 2001 r. Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej epolska na lata , styczeń 2004 r. Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczna prognoza transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 czerwca 2005 r. Plan Informatyzacji Państwa na rok Informatyzacji Państwa na 2006 r. Celem tego planu jest prezentacja stanu prac nad informatyzacją Państwa, jak również zainicjowanie debaty publicznej nad kształtem Planu Informatyzacji Państwa na lata Plan ten porządkuje informacje związane z realizacją projektów realizowanych w 2006 r. m.in. epuap, STAP, edeklaracje, PESEL 2, CEPiK. eadministracja eadministracja (egovernment) to użycie technologii teleinformatycznych (ICT) w administracji publicznej połączone ze zmianami organizacyjnymi i nowymi umiejętnościami w celu poprawy jakości usług publicznych i mechanizmów demokratycznych oraz wzmocnienia poparcia dla działań publicznych

10 Historia eadministracji w Unii Europejskiej Unia Europejska to dwadzieścia pięć krajów o różnej kulturze i zróżnicowanym poziomie rozwoju ekonomicznego i społecznego, w której obowiązuje dwadzieścia oficjalnych języków. Każdy region należący do Wspólnoty ma swoją historię, tak samo jak i rozwój eadministracji na tych obszarach. Pomijając raport Bangemanna, historycznie najbardziej istotnym dokumentem dotyczącym informatyzacji jest raport. Budowa europejskiego Społeczeństwa Informacyjnego dla wszystkich z 15 kwietnia 1997 roku, który podkreśla, że rozwój społeczeństwa informacyjnego pozostaje w gestii każdego z państw. Dotyczy to zarówno regulacji prawnych, dostępu szerokopasmowego do Internetu czy rozwoju elektronicznych usług publicznych. Działania podejmowane w ramach eeurope 2005 miały zmierzać do realizacji następujących działań w horyzoncie roku 2005: rozwinięcie usług elektronicznych eadministracji, stworzenie dynamicznego środowiska przez administracje dla rozwoju ebiznesu, powszechny dostęp do szerokopasmowego Internetu, tworzenie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej. Podczas konferencji ministerialnej, która odbyła się listopada 2005 r. w Manchesterze, ministrowie Państw Członkowskich podpisali deklarację w sprawie elektronicznej administracji. Postanowienia tego dokumentu dotyczą między innymi integracji społecznej i włączenia do głównego nurtu społeczeństwa informacyjnego tych grup, którym dotychczas trudniej było odnaleźć się w świecie nowoczesnych technologii. Ministrowie, podpisując się pod Deklaracją, zgodzili się co do tego, że dla osiągnięcia celów, które stawia sobie w tym zakresie Komisja, kluczowe jest poprawienie jakości usług publicznych (nie tylko w wersji on-line). Drogą prowadzącą do tego ma być projektowanie usług publicznych dostosowanych do wymagań obywateli i przedsiębiorców. Ministerialna Deklaracja skupia się na czterech podstawowych zagadnieniach: Ø usługi eadministracji powinny być dostępne dla każdego obywatela, tak aby żaden obywatel nie został w tyle, Ø pokazanie, że skuteczniejsze i efektywniejsze zarządzenie administracją jest rzeczywistością, Ø wprowadzenie usług elektronicznych zamówień publicznych oraz usług administracji dla mobilnych obywateli UE, Ø rozwój eadministracji poprzez powszechne wprowadzenie usług wspomagających funkcjonowanie urzędów oraz rozwój infrastruktury. W kwietniu 2006 r. Komisja Europejska przedstawiła Plan działań na rzecz rozwoju elektronicznej administracji (egovernment Action Plan), który swoim zakresem działania obejmuje 25 krajów członkowskich. Dokument dotyczy wprowadzenia elektronicznych usług i zamówień publicznych w administracji do 2010 r. Plan za istotne uznaje postanowienia deklaracji ministerialnej podpisanej w listopadzie 2005 r. w Manchesterze, szczególnie w obszarze: 1. uznania technologii teleinformatycznych jako narzędzia modernizacji administracji i efektywnego zarządzania; 2. wprowadzenia powszechnie dostępnego, bezpiecznego dostępu do usług publicznych w UE, poprzez wzajemnie uznawanie elektronicznych dokumentów tożsamości (eid); 3. pełnej integracji obywateli i przedsiębiorców w ramach społeczeństwa informacyjnego. Plan działania koncentruje się na pięciu głównych celach dla eadministracji do 2010 roku: - wyrównywanie szans obywateli w dostępie do elektronicznych usług administracyjnych - wspomaganie integracji (włączenia) poprzez eadministrację, tak aby do 2010 r. wszyscy obywatele korzystali z bezpiecznych, innowacyjnych usług oraz mieli do nich łatwy dostęp; 9

11 - tworzenie wydajnej i skutecznej administracji znaczące poprawienie do 2010 roku stopnia zadowolenia użytkowników, przejrzystości, zmniejszenia obciążeń administracji; - wprowadzenie kluczowych usług dla obywateli wprowadzenie do 2010 r. elektronicznego dostępu do zamówień publicznych; - bezpieczny dostęp do usług administracji umożliwienie obywatelom i przedsiębiorcom korzystania do 2010 r. z dogodnego, bezpiecznego oraz zintegrowanego certyfikowanego dostępu do usług publicznych na obszarze Europy; - wzmocnienie udziału demokratycznego podejmowania decyzji zaprezentowanie narzędzi umożliwiających efektywną debatę publiczną oraz udział w demokratycznym procesie decyzyjnym. Pierwsze działania kształtujące rozwój eadministracji w Polsce Za początek działań w kierunku informatyzacji usług administracji publicznej możemy uznać dokument, przygotowany 28 listopada 2000 r., wtedy właśnie 4 ówczesny Komitet Badań Naukowych. Dokument ten ukazał się pod tytułem Społeczeństwo Globalnej Informacji w warunkach przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Kolejnym ważnym dokumentem w dążeniu do Administracji była Strategia Informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej epolska na lata , której głównymi założeniami w obrębie administracji są: Standaryzacja prezentacji stron internetowych administracji rządowej Elektroniczny obieg dokumentów w ramach prac legislacyjnych administracji rządowej (elektroniczna Rada Ministrów) Przeniesienie priorytetowych usług publicznych na platformę elektroniczną Doskonalenie obecnie dostępnych usług świadczonych elektronicznie Modernizacja infrastruktury Stworzenie rządowego systemu obiegu dokumentów dla wybranych procesów Kolejnym ważnym dokumentem był Plan działań na rzecz rozwoju elektronicznej administracji (egovernment) na lata przyjęty we wrześniu 2004 r. Dokument ten przedstawia bieżące działania w kierunku eadministracji w Polsce oraz perspektywy jej rozwoju. Najważniejszym dokumentem prawnym regulującym rozwój informatyzacji w administracji publicznej jest ogłoszona 20 kwietnia 2005 r. ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, która weszła w życie 21 lipca 2005 roku (Dz. U. nr 64 poz. 565). Kluczowymi zagadnieniami, które zostały uregulowane prawnie w ustawie, są: ü ustanowienie Planu Informatyzacji Państwa oraz projektów informatycznych o publicznym zastosowaniu, ü ustalenie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej pomiędzy podmiotami publicznymi, 4 Został on zniesiony w 2003 r., a w jego miejsce powstało Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. 10

12 ü ü dostosowanie systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych do minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, dostosowanie rejestrów publicznych do minimalnych wymagań w zakresie wymiany danych ü rejestrowych w formie elektronicznej pomiędzy systemami teleinformatycznymi i podmiotami publicznymi, możliwość wsparcia finansowanego przedsięwzięć o szczególnym znaczeniu dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego. edeklaracje W Polsce dobrym przykładem obrazującym wprowadzenie usług elektronicznych jest wdrażanie przez Ministerstwo Finansów w latach projektu edeklaracje. Celami głównym tego projektu są: wprowadzenie elektronicznej platformy obsługi podatnika, zwiększenie efektywności płacenia podatków obniżenie kosztów funkcjonowania administracji podatkowej, wprowadzenie i usprawnienie systemu wsparcia i narzędzi pracy dla służb skarbowych i celnych, integracja systemów i rejestrów w ramach administracji państwowej. edeklaracja umożliwia przedsiębiorcom dostarczenie do administracji skarbowej deklaracji podatkowych w formie elektronicznej, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie Ordynacja podatkowa oraz w przepisach wykonawczych do ustaw podatkowych. Oferowane usługi umożliwią również dostarczenie do administracji skarbowej innych dokumentów (np. podania) w formie elektronicznej. egłosowanie egłosowanie to wykorzystanie urządzeń elektronicznych w procesie oddawania i liczenia głosów wyborczych. Po raz pierwszy głosowanie przy wykorzystaniu Internetu i najnowszych technologii odbyło się podczas wyborów w Arizonie w marcu 2000r. w USA. Obywatele głosowali za pomocą specjalnie w tym celu przygotowanej strony internetowej, każdy głos był zaszyfrowany i podpisany podpisem elektronicznym. egłosowanie wymaga zaawansowanych rozwiązań technologicznych w celu zapewnienia pełnej anonimowości oraz poświadczenia wiarygodności danych głosującego. Pierwsze egłosowania zostały przeprowadzone również w Polsce. Pierwsze takie głosowanie odbyło się podczas prareferendum europejskiego w Głuchołazach maja 2003 r. W jednym z obwodów możliwe było głosowanie z wykorzystaniem drogi elektronicznej. W czterech z dwudziestu lokali wyborczych zainstalowano amerykańskie głosomaty z ekranem dotykowym. W tych lokalach ponad 80% głosujących 5 oddało głos z użyciem głosomatów. 5 Źródło/Autor: Borys Czerniejewski/Dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej, Infovide S.A. Teleinfo nr 5, 26 stycznia 2004 r. 11

13 eedukacja enauczanie jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego przy wykorzystaniu technologii teleinformatycznych. Metoda ta jest wykorzystywana, gdy prowadzący zajęcia nie ma bezpośredniego kontaktu z kursantem. Oprócz tradycyjnego sposobu komunikowania wykorzystuje się technologie teleinformatyczne, przesyłając: głos, obraz, dane komputerowe oraz materiały drukowane. Nowe technologie umożliwiają prowadzenie zajęć interaktywnych w czasie rzeczywistym przy pomocy wideokonferencji, w których może uczestniczyć dowolna liczba kursantów, z różnych miejsc na świecie. eedukację można podzielić na następujące grupy: Ø bazy danych najprostszy sposób enauczania, polega na udostępnianiu materiałów w sposób multimedialny (np. za pomocą encyklopedii multimedialnych) najczęściej za pomocą płyt CD, DVD lub Internetu; Ø wsparcie on-line poprzez tę metodę można uzyskać bardziej specjalistyczną wiedzę, ten sposób nauczania działa wykorzystując metody typu fora internetowe, , czaty itp.; W historii możemy wyróżnić kilka etapów rozwoju nauczania na odległość: nauczanie korespondencyjne (XIX w.), radiowe programy edukacyjne (pierwszy program powstał na Uniwersytecie Stanu Iowa w 1925 roku), telewizja edukacyjna (w 1945 r. powstała z inicjatywy Uniwersytetu Stanu Iowa, pierwsza telewizja edukacyjna), komputerowe programy edukacyjne, wideokonferencje (Uniwersytet Alaska, od 1985 r. poprzez łącza satelitarne udostępnia wiele kursów), kształcenie przez Internet. (indywidualna ścieżka nauczania). Technika nauczania przy pomocy technologii teleinformatycznych jest tańsza i szybsza, zwiększa satysfakcję uczestników, wydajność pracowników, umożliwia łatwiejsze posługiwanie się nowymi technologiami i produktami, jest ona również bardziej elastyczna niż tradycyjne sposoby nauczania. Zastosowanie technologii enauczaniu niweluje wiele wad tradycyjnych metod nauczania. Firmy coraz częściej korzystają z doszkalania pracowników drogą elektroniczną, gdyż niesie to za sobą szereg korzyści i oszczędności. Ø Ø nauczanie asynchroniczne metoda ta charakteryzuje się brakiem bezpośredniego kontaktu pomiędzy nauczycielem i kursantem, kontakt nie odbywa się w czasie rzeczywistym; nauczanie synchroniczne w tej metodzie wymiana informacji następuje w czasie rzeczywistym, umożliwia to zadawanie pytań oraz uzyskiwanie na nie bieżąco odpowiedzi, Od samego początku zastosowania metod elearningowych zauważono wiele zalet, które przynosi ten system nauczania. Szkolenia tego typu są dostępne niezależnie od miejsca zamieszkania, a także o każdej porze. Wykorzystując taką metodę możliwa jest wysoka indywidualizacja szkoleń 12

14 Odsetek przedsiębiorstw wykorzystujących Internet w celach szkoleniowych jako odbiorcy usług internetowych w 2005 r. według rodzaju działalności przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel i naprawy hotele i inne obiekty noclegowe turystyki transport, magazynowanie i łączność obsługa nieruchomości i nauka 21% 23% 23% 19% 25% 29% informatyka 56% działalność filmowa, radiowa i telewizyjna 34% pośrednictwo finansowe 26% Źródło: GUS W Polsce spotykamy się z wieloma działaniami i programami promującymi enauczanie. Jednym z nich jest projekt Bibweb kurs internetowy dla bibliotekarzy, który zainaugurowano w maju 2003 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. Kurs został opracowany przy współpracy Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Fundacji Bertelsmanna. We wrześniu 2004 r. Minister Nauki i Informatyzacji zdecydował o objęciu projektem pilotażowym województwa warmińsko-mazurskiego. W ramach umowy z Ministrem Nauki i Informatyzacji prawo do korzystania z kursu Bibweb uzyskało 290 osób z województwa warmińsko-mazurskiego. Szkolenia składały się z następujących modułów: Moduł I: obsługa najbardziej popularnych programów internetowych, zasady działania Internetu i informacje o usługach internetowych, podstawy wyszukiwania informacji, biblioteki w Internecie (w tym: biblioteki cyfrowe oraz wirtualne; w jaki sposób wprowadzić bibliotekę do sieci). Moduł II: struktura adresów URL, formalne i merytoryczne kryteria oceny stron internetowych, system przeszukiwania zasobów sieciowych, serwisy specjalistyczne, listy mailingowe i grupy dyskusyjne, bazy danych, kryteria oceny oferty (zawartość, kompetencje autorskie, aktualizacja, wygląd, dostępność, koszty i lista kontrolna). Moduł III: dla osób zaawansowanych - tworzenie własnej oferty internetowej, założenia i cele wspomnianej oferty, uwzględnienie określonych grup odbiorców, perspektywy rozwoju witryny internetowej i strategia marketingowa. 13

15 ezdrowie Elektroniczny rejestr usług medycznych, erecepta czy możliwość umówienia wizyty u lekarza przez Internet to tylko niektóre z aspektów ezdrowia (ehealth). W dobie społeczeństwa informacyjnego telemedycyna, obejmująca konsultacje medyczne na odległość czy też przesyłanie danych medycznych z wykorzystaniem technologii teleinformatycznych, zmienia tradycyjny sposób świadczenia opieki zdrowotnej nad pacjentem, ułatwiając dostęp do specjalistycznej opieki medycznej mieszkańcom małych miast i wsi. Zastosowanie technologii teleinformatycznych w sektorze ochrony zdrowia wpływa na usprawnienie systemu zarządzania informacją oraz zasobami szpitala. Pacjent zyskuje możliwość umówienia wizyty lekarskiej przez Internet, jednocześnie otrzymując informację o czasie oczekiwania na umówione spotkanie. Integracja systemów informacyjnych szpitali z systemami w aptekach i przychodniach pozwala na szybszą realizację recept, a także wpływa na bardziej efektywny proces zarządzania sektorem ochrony zdrowia. W dobie rozwoju społeczeństwa informacyjnego technologie teleinformatyczne umożliwiają przeprowadzanie wideokonferencji pomiędzy specjalistami, lekarzem i pacjentem, przesyłanie na odległość obrazów statycznych i dynamicznych, zdjęć rentgenowskich, echogramów, EKG, USG, MRI, tomografii komputerowej itp. ezdrowie to także telekonsultacje, czyli wykorzystanie technologii teleinformatycznych w celu postawienia diagnozy, przy jednoczesnym dostępie do wyników badań z aparatury medycznej oraz połączenia audiowizualnego pomiędzy lekarzami. W aspekcie starzejącego się społeczeństwa świadczenie profesjonalnej usługi, jaką jest opieka zdrowotna wprost do domu pacjenta z wykorzystaniem najnowszych technologii teleinformatycznych, np. EKG przez telefon komórkowy pozwala zachować spokój, zdrowie, a czasem nawet życie. W celu lepszego wykorzystania możliwości, jakie płyną z zastosowania nowych technologii w służbie zdrowia, przygotowany został plan wdrożenia ezdrowia w krajach unijnych. Plan ten zakładał, że do końca 2005 r. wszystkie kraje członkowskie powinny opracować indywidualne plany działań dotyczące wdrożenia ezdrowia. Do końca 2006 roku kraje członkowskie we współpracy z Komisją Europejską powinny zidentyfikować pacjentów poprzez europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EHIC). Kraje Unii Europejskiej powinny również zidentyfikować standardy wymiany danych pomiędzy systemami różnych jednostek zdrowia. Do 2008 roku wszystkie kraje powinny zapewnić placówkom służby zdrowia bezprzewodowe sieci informatyczne oraz szerokopasmowy Internet. Do zakończenia 2009 r. wszystkie obecne kraje członkowskie zobowiązały się do ustalenia standardów europejskich kwalifikacji usług ezdrowia. Europejskie placówki ochrony zdrowia powinny w horyzoncie roku 2009 dostarczać usługi medyczne, takie jak telekonsultacje, erecepty, eskierowania, telemonitoring i teleopieka. Bardzo dobrym przykładem wprowadzenia ezdrowia jest Portugalia, której rząd od stycznia 2005 r. rozpoczął wdrażanie rozwiązań technologicznych w swojej służbie zdrowia. Pierwszym wdrożonym projektem było wprowadzenie erecept. Po wdrożeniu tego projektu Portugalia razem z Belgią, Finlandią i Szwecją, stały się krajami o najlepszym wykorzystaniu najnowszych technologii w służbie zdrowia. Innym przykładem są Włochy. Rząd włoski podjął decyzję o wdrożeniu dwóch projektów, erecept i karty zdrowotnej (karty w kształcie karty płatniczej wraz z chipem zawierającym pewne informacje o pacjencie np. przebieg chorób pacjenta). 14

16 ebiznes ebiznes jest nowoczesną formą prowadzenia działalności gospodarczej przy wykorzystaniu Internetu. Biznes elektroniczny nie polega wyłącznie na przeprowadzeniu transakcji elektronicznie, ale przede wszystkim dotyczy wewnętrznej reorganizacji procesów w celu zwiększenia efektywności działania podmiotów gospodarczych. Wyzwaniem polityki jest pomoc europejskim przedsiębiorstwom, szczególnie małym i średnim, w samodzielnym przystosowaniu się do zmian strukturalnych i technologicznych oraz podążaniu za ogólnoświatowym trendem rozwoju nowoczesnych technologii. ebiznes jest pojęciem bardzo szerokim i ogólnym, obejmuje wiele aspektów m.in.: Ø elektroniczny handel (ecommerce), Ø elektroniczne przedsiębiorstwa (eenterprise), Ø elektroniczna gospodarka (eeconomy), Ø bankowość elektroniczna (ebanking). Trochę historii Biznes elektroniczny rozwijał się w dużych firmach i korporacjach międzynarodowych od wielu lat pod postacią EDI (Electronic Data Interchange) elektronicznej wymiany dokumentów. etapem było pojawienie się aukcji elektronicznych, które stały się powszechnie znanym miejscem w Internecie, gdzie można kupić wszelkiego rodzaju towary w bardzo atrakcyjnej cenie. Po raz pierwszy działania dążące do wprowadzenia elektronicznego biznesu podjęte zostały w 1968 r. przez grupę przedsiębiorstw kolejowych, które dbając o jakość wymiany danych pomiędzy sobą. Przedsiębiorstwa te założyły komitet koordynujący przepływ danych. W tym samym okresie General Motors, Suer Valu, Sears, K-Mart zbudowały dla głównych partnerów handlowych własne systemy elektroniczne. W kolejnych latach w miarę wykorzystania nowych technologii w działalności biznesowej rozwój ebiznesu był bardzo szybki. Największe możliwości pojawiły się, gdy nastąpił szybki rozwój Internetu. Wtedy powstała ogromna liczba firm, która oferowała swe produkty wyłącznie przez Internet. Kolejnym Komputer ENIAC - Uniwersytet w Pensylwanii, USA - pierwszy komputer 15

17 Handel elektroniczny (ecommerce) ehandel to w największym skrócie możliwość realizowania transakcji kupna/sprzedaży za pośrednictwem Internetu. Obecnie mamy do czynienia z dwoma rodzajami handlu elektronicznego: Ø Ø Pośrednim (indirect electronic commerce) wówczas zamawianie towarów odbywa się przez Internet i następnie fizyczne ich dostarczanie, tradycyjnymi kanałami (poczta, kurierzy) do klienta, Bezpośrednim (direct electronic commerce) wówczas zamawianie niematerialnych towarów (np. licencja na oprogramowanie) i usług (np. usługi księgowe) przez Sieć, gdzie płatność i dostarczenie do klienta odbywa się również przez Sieć. Główną zaletą wykorzystania handlu elektronicznego jest oszczędność czasu osoby kupującej, gdzie bez wychodzenia z domu może ona kupić praktycznie wszystko od komputera po opony samochodowe. ehandel daje możliwość lepszego zapoznania się z ofertą danych firm, porównania konkurencyjnych ofert i to, co najbardziej powinno cieszyć kupujących, czyli zdecydowanie niższe ceny niż w wypadku tradycyjnych zakupów. 16

18 Projekt Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Departament Informatyzacji ul. Wspólna 1/ Warszawa 53 tel. (48) fax (48) nautobus@mswia.gov.pl Współrealizator: Polskie Centrum Kompetencji Administracji i Edukacji Elektronicznej (PCC) ul. Kopernika 30, I piętro Warszawa tel. (48) fax (48) nautobus@egov.edu.pl Partnerzy: Patronat medialny: