Podmioty gospodarcze...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Rynek pracy...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Atrakcyjność inwestycyjna...błąd!

Transkrypt

1 Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej miasta Inowrocławia w latach Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej miasta Inowrocławia w latach

2 Spis treści Wstęp...4 Uwarunkowania przestrzenne...6 Położenie...6 Struktura funkcjonalno-przestrzenna...8 Gospodarka przestrzenna...11 Uwarunkowania przyrodnicze...13 Charakterystyka środowiska...13 Wody powierzchniowe...13 Wody podziemne...14 Powietrze...14 Gleby...16 Złoża surowców...16 Tereny zielone...17 Obszary chronione...18 Uwarunkowania demograficzno-społeczne...21 Ludność...21 Ochrona zdrowia i pomoc społeczna...25 Organizacje pozarządowe...31 Zasoby mieszkaniowe...32 Oświata...34 Szkoły i przedszkola publiczne...34 Działalność szkół i przedszkoli publicznych...36 Szkoły i przedszkola niepubliczne...37 Szkolnictwo ponadgimnazjalne...39 Poziom nauczania...39 Turystyka uzdrowiskowa...42 Kultura...48 Uwarunkowania rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznejbłąd! Nie zdefiniowano zakładki. Infrastruktura drogowa i kolejowa...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Komunikacja miejska...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Hałas akustyczny...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Ścieżki rowerowe...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Żegluga...Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Infrastruktura sportu i rekreacji...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Zaopatrzenie w wodę...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Odprowadzanie ścieków...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Gospodarka odpadami...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Odnawialne źródła energii...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Uwarunkowania gospodarcze...błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

3 Podmioty gospodarcze...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Rynek pracy...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Atrakcyjność inwestycyjna...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Segmentacja otoczenia...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Promocja gospodarcza...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Otoczenie biznesu...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Finanse miasta...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Projekty unijne...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Dodatek A - Wskaźniki pomiaru atrakcyjności inwestycyjnejbłąd! Nie zdefiniowano zakładki. Spis tabel...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Spis wykresów...błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Spis rysunków...błąd! Nie zdefiniowano zakładki.

4 Na zlecenie Miasta Inowrocław ul. Prezydenta Franklina Roosevelta Inowrocław Redakcja i opracowanie Lider Projekt Sp. z o.o. ul. Winogrady Poznań Raport przedstawiający wyniki analiz rozwoju społeczno-gospodarczego miasta Inowrocławia w latach powstał w ścisłym partnerskim współdziałaniu z Miastem Inowrocław.

5 Wstęp Diagnoza stanu istniejącego obejmującego analizę i ocenę przekształceń strukturalnych i tendencji rozwoju społeczno-gospodarczego Inowrocławia w latach jest niezbędnym elementem do sformułowania strategii rozwoju. Raport zawiera szeroki zestaw informacji statystycznych, ilościowych oraz jakościowych dotyczących wszystkich dziedzin działalności miasta, funkcjonowania infrastruktury technicznej, komunikacji, usług publicznych lokalnych i ponadlokalnych, stanu i funkcjonowania środowiska gospodarczego, zasobów kulturowych, stanu zagospodarowania przestrzennego. Informacje statystyczne były gromadzone w dwóch aspektach: 1. retrospektywnym, tj. za lata w celu przedstawienia zjawisk społecznogospodarczych w kategoriach postępu lub regresu, przy czym niektóre dane z powodu nieporównywalności bądź ich braku zostały przedstawione w węższym przedziale czasowym; 2. terytorialnym, w celu przedstawienia przebiegu zjawisk społeczno-gospodarczych w mieście na tle powiatu i województwa, co umożliwiło porównanie przebiegu tych procesów w mieście, a zwłaszcza ich dynamiki i struktury na tle jego otoczenia (przestrzenna analiza porównawcza). Raport przygotowano na podstawie danych statystycznych GUS oraz badań i danych własnych Urzędu Miasta Inowrocławia oraz podległych jednostek. Podstawowym celem opracowania Raportu było: poznanie przebiegu rzeczywistych procesów społeczno-gospodarczych w Inowrocławiu w latach , stworzenie podstaw informacyjnych dla dalszych etapów prac nad strategią rozwoju Miasta, opracowanie bazy informacyjnej o przebiegu procesów społecznych i gospodarczych w mieście, zawierającej stale aktualizowane i wiarygodne dane statystyczne. Raport swym zakresem przedmiotowym obejmuje podstawowe sfery życia społecznogospodarczego w Inowrocławiu, których analiza i ocena przedstawiona została w 5 częściach tematycznych. Część 1 uwarunkowania przestrzenne, charakteryzuje rolę i funkcję miasta w układzie przestrzennym oraz przedstawia położenie i wielkość miasta. Część 2 uwarunkowania przyrodnicze, przedstawia charakterystykę środowiska przyrodniczego wraz z jego zagrożeniami a także problemy związane z ochroną środowiska. Część 3 uwarunkowania demograficzno-społeczne, charakteryzuje sytuację demograficzną i migracje ludności, przedstawia problematykę ochrony zdrowia i pomocy społecznej wraz z bazą leczniczą miasta, analizuje zasoby mieszkaniowe Inowrocławia, charakteryzuje aktualny stan oświaty i wychowania w mieście. Część ta obejmuje także problematykę kultury, analizuje ofertę turystyczną Inowrocławia, bazę sportową, rekreacyjną i turystyczną.

6 Część 4 uwarunkowania rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, obejmuje problematykę związaną z komunikacją, oraz prognozy i zagrożenia w tym zakresie. Charakteryzuje infrastrukturę techniczną Inowrocławia, jej stan funkcjonalny i potrzeby miasta, m. in. w zakresie zaopatrzenia w wodę, ciepło, gaz, stan komunikacji miejskiej i alternatywnych środków transportu. Obejmuje problematykę gospodarki odpadami i odprowadzania ścieków, omawia możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Część 5 uwarunkowania gospodarcze, obejmuje charakterystykę i analizę gospodarki lokalnej rolniczej i pozarolniczej, oraz rynku pracy. Obejmuje problematykę związaną z zarządzaniem miastem, budżetem i realizacją projektów dofinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Omawia atrakcyjność inwestycyjną Inowrocławia na tle województwa oraz sąsiednich gmin miejskich (Bydgoszczy, Gniezna, Grudziądza, Konina, Torunia, Włocławka).

7 Uwarunkowania przestrzenne Położenie Inowrocław, zwany stolicą Kujaw Zachodnich, leży w centralnej Polsce, na skrzyżowaniu głównych tras komunikacyjnych i handlowych, mających olbrzymie znaczenie dla gospodarki i turystyki kraju, w sąsiedztwie dużych ośrodków kulturalnych i gospodarczych Torunia, Bydgoszczy i Włocławka. Inowrocław wraz z okolicznymi gminami tworzy powiat inowrocławski, którego jest stolicą. W wyniku reformy administracyjnej z 1999 r. Inowrocław stał się jedną z dziewięciu jednostek samorządowych powiatu inowrocławskiego, o statusie gminy miejskiej. Jest piątym, co do wielkości miastem województwa kujawsko-pomorskiego z liczbą mieszkańców sięgającą ok. 76 tys. W większości miasto jest otoczone przez gminę wiejską Inowrocław, tylko od zachodu sąsiaduje z gminą Pakość. Leży w niewielkich odległościach od obydwu stolic województwa kujawsko-pomorskiego, tj. Bydgoszczy i Torunia, z którymi wykazuje wiele różnorodnych powiązań zarówno społecznych, gospodarczych, jak i administracyjnych. Sprawia to, że mieszkańcy mają stosunkowo szybki dostęp do lotniska w Bydgoszczy i autostrady A1 w Toruniu. Inowrocław jest jednak największym miastem województwa kujawsko-pomorskiego leżącym poza siecią dróg najwyższych klas. Konieczne jest wybudowanie drugiej jezdni wzdłuż drogi krajowej nr 15 wraz z budową obwodnicy miasta. Umożliwi to szybki i bezpieczny przejazd do autostrady A1 północ-południe z jednej strony i wschód-zachód z drugiej strony. Ruch tranzytowy na trasie Poznań Gdańsk odbywa się właśnie drogą krajową nr 15 przez Strzelno, Inowrocław, Gniewkowo. Przekłada się to na wzrost natężenia ruchu, korki i wypadki. Przykładowe odległości od innych miejscowości: Toruń - 35 km, Bydgoszcz - 45 km, Poznań km, Włocławek - 65 km, Warszawa km.

8 Rysunek 1. Położenie Inowrocławia na tle powiatu inowrocławskiego i województwa kujawskopomorskiego. Źródło: Powiaty i gminy w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r., Urząd Statystyczny w Bydgoszczy. Miasto leży na skrzyżowaniu ważnych, drogowych szlaków komunikacyjnych. Przez Inowrocław przebiegają drogi krajowe: nr 15 (Wrocław Krotoszyn Gniezno Toruń Olsztyn) i nr 25 (Konin-Bydgoszcz), jak również drogi wojewódzkie: nr 251 (Inowrocław Żnin) i nr 252 (Inowrocław Włocławek). Inowrocław jest także ważnym ogólnopolskim węzłem kolejowym. Przebiegająca przez miasto zelektryfikowana magistrala kolejowa Gdynia-Katowice pełni istotną rolę komunikacyjną. Inowrocław usytuowany jest na wysoczyźnie morenowej. Wysokości terenu wokół miasta wahają się od 85 do 95 m n.p.m., a na obszarze samego miasta wynoszą od 100 do 102 m n.p.m. Wynika to z istnienia tzw. Guza Inowrocławskiego. Ukształtowanie rzeźby terenu miasta nie stwarza znacznych problemów w zagospodarowaniu.

9 Struktura funkcjonalno-przestrzenna Inowrocław podzielony jest na 6 osiedli: 1) Stare Miasto osiedle położone w środkowej i północnej części miasta. Jest najstarszą historyczną częścią miasta obejmującą centrum ze zwartą zabudową o charakterze śródmiejskim. Dominuje zabudowa mieszkaniowa z usługami. Ponadto istnieją tereny zabudowy usługowej. W północnej części osiedla znajdują się tereny przemysłowe, ogrody działkowe i cmentarze, a w zachodnio-północnej części tereny kolejowe i tereny zamknięte, które położone są również w środkowej części osiedla oraz teren obiektów handlowych o pow. sprzedaży powyżej 2000 m 2. 2) Osiedle Uzdrowiskowe obejmuje zachodnią część miasta z podstawowym przeznaczeniem pod obiekty lecznictwa sanatoryjnego i uzdrowiskowego oraz istniejący Park Solankowy. Na terenie osiedla znajduje się także zabudowa mieszkaniowa i usługi, które nie kolidują z funkcją uzdrowiskową. W środkowej części osiedla zlokalizowane są obiekty handlowe o pow. sprzedaży powyżej 2000 m 2 oraz ogrody działkowe. 3) Osiedle Piastowskie położone jest we wschodniej części miasta. Dominuje zabudowa mieszkaniowa z usługami nieuciążliwymi. 4) Osiedle Solno położone jest w wschodniej części miasta. Dominuje zabudowa mieszkaniowa z usługami nieuciążliwymi. Istnieje cmentarz. 5) Osiedle Szymborze położone w południowo-wschodniej części miasta. Istnieją tereny zabudowy mieszkaniowej z usługami, tereny przemysłu i rzemiosła, teren obiektów handlowych o pow. sprzedaży powyżej 2000 m 2. 6) Osiedle Mątwy położone jest w południowej części miasta. Dominuje funkcja przemysłowa. Istnieje zabudowa mieszkaniowa, cmentarz i ogrody działkowe. Na każdym osiedlu istnieją ciągi komunikacyjne wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną oraz zieleń towarzysząca.

10 Rysunek 2. Miasto Inowrocław. Źródło: Głównym elementem przyrodniczym miasta jest Osiedle Uzdrowiskowe z Parkiem Solankowym. Park Solankowy ma bardzo dużą wartość przyrodniczą, rekreacyjną i estetyczną - jest ważnym elementem wizerunku miasta. Na obszarze Osiedla Uzdrowiskowego wydzielone są trzy strefy ochrony uzdrowiskowej A, B i C : 1) strefa A" obejmująca obszar, na którym są zlokalizowane lub planowane zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, a także inne obiekty służące lecznictwu uzdrowiskowemu lub obsłudze pacjenta lub turysty, w zakresie nie utrudniającym funkcjonowanie lecznictwa uzdrowiskowego w szczególności: pensjonaty, restauracje lub kawiarnie, dla której procentowy udział terenów zieleni wynosi nie mniej niż 65%, 2) strefa B" obejmująca obszar przyległy do strefy "A" stanowiący jej otoczenie, który jest przeznaczony dla niemających negatywnego wpływu na właściwości lecznicze uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej oraz nieuciążliwych dla pacjentów obiektów usługowych, turystycznych, w tym hoteli, rekreacyjnych, sportowych i komunalnych, budownictwa mieszkaniowego oraz innych związanych z zaspokajaniem potrzeb osób przebywających na tym obszarze, dla której procentowy udział terenów zieleni wynosi nie mniej niż 50%, 3) strefa C" obejmująca obszar przyległy do strefy B stanowiący jej otoczenie oraz obszar mający wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz ochronę złóż naturalnych surowców leczniczych, dla której procentowy udział terenów biologicznie czynnych wynosi nie mniej niż 45%.

11 Powierzchnia Inowrocławia to 3042 ha. Pod względem wielkości miasto zajmuje najmniejszą powierzchnię wśród dziewięciu jednostek administracyjnych powiatu. Grunty w granicach administracyjnych miasta są użytkowane w następujący sposób: 1) grunty zabudowane i zurbanizowane zajmują łącznie 1553 ha: tereny mieszkaniowe ha tereny przemysłowe ha inne tereny zabudowane ha zurbanizowane tereny niezabudowane - 36 ha tereny rekreacyjno-wypoczynkowe - 98 ha tereny komunikacyjne: - drogi ha - tereny kolejowe ha - inne - 28 ha 2) użytki rolne zajmują łącznie 1319 ha grunty orne ha sady - 14 ha łąki trwałe - 27 ha pastwiska trwałe - 12 ha grunty rolne zabudowane - 20 ha grunty pod rowami - 6 ha 3) grunty leśne (grunty zadrzewione i zakrzewione) zajmują 1 ha 4) grunty pod wodami zajmują łącznie 24 ha powierzchniowymi płynącymi - 10 ha powierzchniowo stojącymi -14 ha 5) nieużytki ha 6) tereny różne - 40 ha Taki sposób użytkowania gruntów, w oparciu o zasoby przyrodnicze i uzdrowiskowe, umożliwia częściowy rozwój miasta w kierunku turystycznym. Inowrocław stanowi ważny ośrodek uzdrowiskowy, turystyczno-rekreacyjny i kulturalny oraz przemysłowy. Umiejętnie łączy charakter miasta uzdrowiskowego z funkcją ośrodka gospodarczego. Miasto z każdym rokiem powoli wyczerpuje możliwość swojego rozwoju. Zaczyna brakować miejsc pod wszelkiego rodzaju inwestycje. Wpływ ma na to m.in. strefa uzdrowiskowa, lotnisko, strefy zagrożenia geologicznego, gęsta zabudowa oraz rozbudowana sieć kolejowa. Ograniczone możliwości rozwoju są jedną z przyczyn wysokiej stopy bezrobocia na terenie Inowrocławia i Powiatu Inowrocławskiego. Miasto Inowrocław nie posiada statusu powiatu grodzkiego 1, co powoduje liczne problemy. Władza w Inowrocławiu podzielona jest między: prezydentem, starostą, zarządami dróg wojewódzkich, krajowych, co komplikuje zarządzanie miastem i utrudnia rozwój gospodarczy. Najważniejsze ulice w mieście są własnością powiatu, województwa lub skarbu państwa. Istnienie czterech zarządców dróg na terytorium jednej gminy (miasta) utrudnia spójne działanie w zakresie ich utrzymania czy inwestycji. Problemy występują także w prowadzeniu spójnej polityki oświatowej w mieście i gospodarowaniu mieniem oświatowym, ponieważ szkoły ponadgimnazjalne należą do powiatu. Na różnych 1 Status powiatów grodzkich uzyskały, na mocy art. 91 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, miasta liczące 100 tys. mieszkańców oraz miasta, które przestały być siedzibą wojewody z dniem r., a także miasta którym nadano status miasta na prawach powiatu, przy dokonywaniu pierwszego podziału administracyjnego kraju na powiaty (Świnoujście, Sopot, Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie, Świętochłowice, Żory, Mysłowice).

12 poziomach administrowania występuje również pomoc społeczna oraz sprawy związane z architekturą. W wyniku istniejącego podziału administracyjnego w mieście funkcjonują m.in. podwójne instytucje kultury, a przede wszystkim podwójna niepotrzebna administracja. W świetle powyższego konieczna jest zmiana ustawy 2, która umożliwi miastom prezydenckim liczącym powyżej 50 tys. mieszkańców uzyskanie statusu powiatów grodzkich. Gospodarka przestrzenna Aktem bezpośrednio wyrażającym politykę przestrzenną gminy jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W 2008 r. opracowana została zmiana Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Inowrocław (uchwała nr XXIV/350/08 Rady Miejskiej Inowrocławia z dnia 29 października 2008 r.). Podstawowym celem jej sporządzenia jest określenie związków między rozwojem przestrzennym miasta Inowrocław, a podstawami jej rozwoju społeczno-gospodarczego. Podstawowymi zadaniami studium są: rozpoznanie aktualnej sytuacji miasta, istniejących uwarunkowań oraz problemów związanych z jego rozwojem, sformułowanie zasad polityki przestrzennej i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta, stworzenie podstawy merytorycznej i prawnej do koordynacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, promocja rozwoju miasta. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego są aktem prawa miejscowego, które w sposób prawny określają sposób zagospodarowania terenu zgodny z ustaleniami studium. Tabela 1. Zarządzanie terenami w mieście Inowrocław. Wartości zrealizowane Wskaźnik Uchwalone m.p.z.p. całkowita powierzchnia Pokrycie obszaru miasta obowiązującymi m.p.z.p. Uchwalone zmiany m.p.z.p. całkowita powierzchnia Pokrycie obszaru Miasta zmianami m.p.z.p. Jedn. miary ha % ha % do 2003r w 2003r ,9 - - w 2004r. 85 2,79 2 0,07 w 2005r ,51 13 O,43 w 2006r ,31 3 0,1 w 2007r , w 2008r. 88 2, ,75 w 2009r , ,36 w 2010r. 95 3, ,78 w 2011r ,58 w 2012r. 68 2, ,88 łącznie , ,64 Źródło: dane Wydziału Gospodarki Przestrzennej i Nieruchomości, Urząd Miasta Inowrocławia. Łącznie opracowano 78 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ich zmiany spowodowały, że 3 plany miejscowe utraciły moc i przestały obowiązywać. 2 Prezydent Miasta Inowrocławia wniósł pismo w tej sprawie do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, pismo z dnia 16 stycznia 2013 r., znak BP BP

13 Aktualnie obowiązuje 75 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Miasta Inowrocławia obejmujących tereny o łącznej pow. ok ha, co przy całkowitej powierzchni miasta wynoszącej 3042 ha stanowi ok. 92%. Liczba ta obejmuje także 30 zmian miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego opracowanych na 58 terenach o łącznej pow. ok. 415 ha (tj. ok. 14 %). Natomiast w różnej fazie opracowania jest 11 projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na 26 terenach o łącznej pow. ok. 492 ha. Są to głownie zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które stanowią ok. 16 % powierzchni miasta. Poprzez opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wyznaczono m.in. około 215 ha pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, ok. 63 ha terenu pod zabudowę wielorodzinną, ok. 200 ha terenu pod usługi (handlu, zdrowia, składowomagazynowe, itp.), ok. 43 ha pod obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m 2, ok. 30 ha pod tereny lotniska, ok. 222 ha terenu pod przemysł z jednoczesnym wyznaczeniem dróg lokalnych i dojazdowych obsługujących tereny inwestycyjne. Zabudowa usługowa jest łączona z zabudową mieszkaniową jednorodzinną lub wielorodzinną, a także występuje również zamiennie z zabudową mieszkaniową. Dotyczy to także funkcji przemysłowej. W związku z tym szacuje się, że ogólna powierzchnia terenów usługowych wynosi ok. 300 ha.

14 Uwarunkowania przyrodnicze Charakterystyka środowiska Wody powierzchniowe Cieki występujące na terenie miasta Inowrocławia należą do dorzecza Warty. Granicę południową miasta Inowrocławia na odcinku około 3,5 km stanowi rzeka Noteć, która ma charakter rzeki nizinnej płynącej wolno szeroką doliną. Noteć jest główną rzeką w dorzeczu Odry na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego i jedyną rzeką na terenie powiatu inowrocławskiego. Klasyfikacja wskaźników biologicznych wykazuje w punkcie pomiarowym w Kobylnicy umiarkowany stan biologiczny wód (III klasa), natomiast w punkcie kontrolnym Lechowo wody spełniały wymogi dobrego stanu biologicznego (II klasa). Rzeka została w dużym stopniu przeobrażona na skutek melioracji, a przede wszystkim regulacji. Prawobocznym niewielkim dopływem rz. Noteć, uchodzącym poniżej jeziora Mielno jest Kanał Smyrnia Duża, który bierze swój początek na oś. Piastowskim. Długość cieku na terenie gminy miejskiej Inowrocław na podstawie danych przekazanych przez Kujawsko- Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku Biuro Terenowe w Inowrocławiu, wynosi 0,3 km. W zlewni kanału w ponad 95% terenu stanowią grunty rolne, stąd też odnotowuje się wysokie stężenia związków azotu ogólnego. Na terenie miasta nie ma jezior. Spośród ośmiu zbiorników wodnych z funkcją rekreacyjną i melioracyjną największym jest tzw. staw Kozłówka znajdujący się przy wschodniej granicy miasta pod opieką członków PZW. Na terenie Parku Solankowego zlokalizowane się dwa stawy pełniące rolę dekoracyjno-melioracyjną. Powierzchnia zbiorników wodnych w mieście (wraz z rowami) wynosi: 5,24 ha (pow. dużego stawu w Parku Solankowym wynosi: 1,2585 ha; małego stawu: 0,7290; nowopowstałego oczka wodnego to ok.: 0,76 ha). Pod względem zasobności w wody powierzchniowe, miasto Inowrocław, zaliczane jest do obszarów o małej zasobności. Teren wysadu solnego, na którym rozłożony jest Inowrocław, charakteryzuje się skomplikowanymi stosunkami wodnymi. Obszar ten jest w znacznym stopniu przesuszony, wody powierzchniowe spływają łatwo na zewnątrz, ku obniżeniom wzgórza. Na skutek istniejących wewnątrz wysadu spękań i szczelin miały miejsce ucieczki wody w głąb, powiązane z ługowaniem soli i gipsu, powstawaniem pustych komór będących w następstwie przyczyną zapadlisk zagrażających bezpiecznemu bytowi miasta. Miejska Spółka Wodna utrzymuje następujące rowy melioracyjne na terenie miasta, które automatycznie są administrowane przez Urząd Miasta Inowrocławia: - RH Rąbiński, - RM-11 Marulewski, - Rów boczny od RH Rąbińskiego, - RF-1 przy Szosie Bydgoskiej. Cały obszar miasta Inowrocławia należy do regionu wodnego zarządzanego przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Na północny-wschód od granic miasta Inowrocławia przebiega granica regionów wodnych wododział dorzecza Warty (podlegający RZGW w Poznaniu) i dorzecza Wisły (podlegający RZGW w Gdańsku).

15 Wody podziemne Miasto Inowrocław należy do terenów średnio zasobnych w wody podziemne. Istniejące zasoby wód podziemnych o znaczeniu użytkowym związane są przede wszystkim z występowaniem dwóch Głównych Zbiornika Wód Podziemnych: a) GZWP nr Subzbiornik Inowrocław - Gniezno, który występuje w utworach trzeciorzędowych, związanych z dolinami podścielanymi oraz dolinami kopalnymi i ma porowy charakter ośrodka, b) GZWP nr Zbiornik międzymorenowy Inowrocław - Dąbrowa, który występuje w utworach czwartorzędowych i również ma porowy charakter ośrodka. Rysunek 3. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w okolicy Inowrocławia. Źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna, Powietrze Pomiary rocznej oceny jakości powietrza na obszarze województwa kujawskopomorskiego wykonuje Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Bydgoszczy. Wyniki oceny jakości powietrza za rok 2011 wykazały, że na terenie uzdrowiska Inowrocław nie było przekroczeń dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających powietrze w tym węglowodorów aromatycznych i metali zawartych w pyle zawieszonym PM10. Na zanieczyszczenie powietrza w Inowrocławiu mają wpływ przede wszystkim emisje antropogeniczne, wynikające z działalności człowieka. Na terenie miasta Inowrocław głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego są zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne liniowe, które rozkładają się nierównomiernie, natomiast ze względu na duży procent gazyfikacji odbiorców indywidualnych, mniejsze znaczenie mają zanieczyszczenia ze źródeł niskiej emisji. Sporadycznie na analizowanym obszarze może pojawiać się też zanieczyszczenie w postaci smogu, które zalega w pierwszych dniach listopada w związku z przypadającymi w te dni świętami. Stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM10 stanowiło w Inowrocławiu 32% poziomu dopuszczalnego. Dla benzopirenu obowiązuje poziom docelowy jako wartość stężenia

16 średniorocznego 1 ng/m³. Według pomiarów w 2011 r. na stacji monitoringowej Inowrocław (Uzdrowisko) nie było przekroczeń poziomu docelowego a wartości stężeń wynosiły 53 %. Zakłady z terenu miasta Inowrocławia posiadają uregulowany stan formalno-prawny w zakresie odprowadzania substancji do powietrza, tj. posiadają pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Starosta Inowrocławski według ustawowych kompetencji udzielił pozwoleń na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza dla 20 zakładów, natomiast Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego wydał 3 pozwolenia zintegrowane dla następujących zakładów: - Soda Polska Ciech S.A., - Wytwórnia Sił Molekularnych ul Fabryczna 4, - Inofama S.A. ul. Metalowców. W odniesieniu do obowiązujących przepisów prawa ochrony środowiska miasto Inowrocław spełnia normy jakościowe powietrza dla miejscowości uzdrowiskowych. Jednakże mając na uwadze leczniczo-uzdrowiskowy charakter miasta należy kontynuować działania mające na celu dalsze ograniczanie niskiej emisji 3 zanieczyszczeń powietrza, gdzie często pojedyncze węglowe źródło ciepła, którym jest niskosprawna kotłownia węglowa w budynku wielolokalowym przy niskociśnieniowych parametrach pogodowych z ograniczonym przewietrzaniem terenu ze względu na zwartą zabudowę, szczególnie przy rozpalaniu paleniska w godzinach porannych powoduje uciążliwość dla mieszkańców. Ukierunkowane działania ograniczające niską emisję rozproszoną komunalno-bytową i technologiczną dotyczą następujących przedsięwzięć: rozbudowy centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną, zgodnie z przyjętą w 2012 r. aktualizacją założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Inowrocławia, bieżącej inwentaryzacji pieców i kotłowni węglowych celem przygotowania i realizacji Programu Ograniczania Niskiej Emisji, kontynuacji wspierania finansowego przedsięwzięć eliminujących kolejne węglowe niskosprawne źródła grzewcze, co umożliwia zmiana do ustawy Prawo Ochrony Środowiska po jej nowelizacji z dnia 29 października 2010 r., termomodernizacji budynków celem zmniejszenia zapotrzebowania na energię cieplną, upowszechnianie przyjaznego środowisku budownictwa energooszczędnego. Niska emisja to również emisja, której źródłem jest komunikacja samochodowa, stąd ważne i wskazane są przedsięwzięcia poprawiające jakość nawierzchni dróg miejskich i wprowadzenie nowych rozwiązań komunikacyjnych poprzez rozpoczęcie budowy obwodnicy, która by przejęła tranzytowy ruch samochodowy przez miasto. 3 Inowrocław przystąpił do prac nad Programem Ograniczenia Niskiej Emisji dla Miasta Inowrocławia". Celem tego programu jest zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza poprzez wymianę nieefektywnych urządzeń grzewczych na kotły nowoczesne i ekologiczne, o wysokiej sprawności. Niska emisja związana jest bowiem z procesami spalania paliw, przede wszystkim węgla, w starych piecach i kotłach.

17 Gleby Na terenie miasta występują gleby wszystkich klas bonitacyjnych. Znaczne powierzchnie zajmują grunty zakwalifikowane od I do III klasy (65 % użytków rolnych). Są one usytuowane w środkowej części miasta, szczególnie w rejonach Osiedla Rąbin, a także poniżej linii kolejowej Karsznice, Herby Nowe. Gleby najlepszych klas bonitacyjnych występują również w północnej części miasta. Są one zajmowane między innymi przez uprawy rolnicze, a także ogródki działkowe. Według danych ewidencyjnych Urzędu Miasta Inowrocławia użytki rolne zajmują 45 % ogólnej powierzchni miasta. Tereny niezabudowane i wykorzystywane rolniczo to przede wszystkim łąki i pastwiska, a także tereny użytkowane w ramach tzw. ogródków działkowych oraz zieleni miejskiej. Zanieczyszczenia związane ze spalaniem paliw - osiadanie zanieczyszczeń pyłowych i chemicznych, zanieczyszczenia komunikacyjne, kwaśne deszcze oraz oddziaływanie IZCH Soda- Mątwy powodują degradację chemiczną gleb na terenie miasta Inowrocławia. Złoża surowców W granicach administracyjnych miasta występują udokumentowane złoża soli kamiennej, których długość wynosi 2,5 km, natomiast ich szerokość 1 km. Do 1991 r. na terenie miasta działała kopalnia, która wydobywała sól z pokładów na poziomie od 122 do 637 m p.p.t. Ze względu na procesy osiadania gruntów miasto zostało podzielone na dwie strefy: 1) strefę niebezpieczną A, to rejon występowania zjawisk krasowych w czapie gipsowej, na którym zabudowa może być dopuszczona po przeprowadzeniu każdorazowo rozpoznania istniejących warunków geologiczno-górniczych i zastosowania stosownych zabezpieczeń na podstawie indywidualnych opinii konstrukcyjno-budowlanych, 2) strefę bezpieczną B, to rejon pozostałej części terenu górniczego, na którym zabudowa jest możliwa bez ograniczeń wynikających z działalności górniczej, lecz z uwzględnieniem obniżeń terenu. Istotnym czynnikiem rozwoju Inowrocławia są występujące na terenie miasta wody lecznicze. Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, dla zachowania statusu gminy uzdrowiskowej niezbędne było na terenie miasta Inowrocław udokumentowanie złóż wód leczniczych. Przygotowano mapę geologiczną miasta, z której wynikało, że w Inowrocławiu są surowce lecznicze takie jak solanka gorzka i woda mineralna. W 2008 r. uzyskano koncesję na poszukiwanie złóż wód leczniczych, a w grudniu 2012 r. - na ich wydobywanie. Na terenie Uzdrowiska znajdują się następujące naturalne surowce lecznicze: a) Inowrocławianka - mineralna woda lecznicza 0,29% chlorkowo-sodowo-wapniowa z ujęcia nr 3 (nr świadectwa: HU-78/WL/2010) - skład chemiczny wskazuje, że może ona być wykorzystana do kuracji pitnej. Według danych z piśmiennictwa balneologicznego czynnikiem mającym wpływ na procesy fizjologiczne przy doustnym kuracyjnym podaniu tego typu wody, jest dominująca w niej zawartość chlorku sodu

18 oraz wapnia. W czasie stosowania odpowiednio dozowanej ilości tej wody można uzyskać wzrost sekrecji soku żołądkowego oraz pobudzenie czynności wątroby i trzustki; b) Jadwiga - mineralna woda lecznicza 1,29% chlorkowo-sodowa, siarczkowa, termalna z odwiertu "IL-1" (nr świadectwa: HU-81/WL/2010) - analizy składu chemicznego i właściwości fizykochemicznych wody wskazują, że może ona być wykorzystana do zabiegów kuracyjnych w formie kąpieli. Czynnikami warunkującymi jej osmotyczne oddziaływanie na organizm w czasie zabiegu są: ogólne stężenie chlorku sodowego oraz związków wapnia i magnezu. Działanie to polega na bezpośrednim wpływie składników kąpieli na skórę, zakończenia nerwów i naczynia krwionośne oraz ogólnym na cały organizm, przez receptory skóry i autonomiczny układ nerwowy. Dzięki temu działaniu następuje zmniejszenie pobudliwości nerwów czuciowych i ruchowych, poprawa ukrwienia skóry i tkanek przyległych, normalizacja ciśnienia krwi i regulacja jej krążenia. Obecność siarkowodoru i wodorosiarczków w tej wodzie wzmaga zarówno działanie ogólne jak też miejscowe (wskutek efektów keratolitycznych) kąpieli mineralnej. Wykorzystywana jest m.in. w basenie solankowym Inowrocławskiej Termy oraz na tężni solankowej. Tereny zielone Duże znaczenie dla walorów przyrodniczych Miasta ma roślinność nieleśna. Zieleń urządzona na terenie miasta, której powierzchnia jest określana na ok.380 ha dzieli się na cztery zasadnicze kategorie, które z kolei dzielą się na rodzaje: - tereny zieleni otwartej, jak parki spacerowo-wypoczynkowe, zieleńce i promenady, w tym park uzdrowiskowy zwany Parkiem Solankowym o pow. 85 ha, - tereny zieleni specjalnego przeznaczenia, jak pasy zieleni izolacyjnej, zieleń przydrożna, ogrody działkowe, cmentarze, - tereny zieleni towarzyszące różnym obiektom zabudowy osiedlowej, indywidualnej, usługowej, handlowej, - tereny gospodarki ogrodniczej, rolnej i leśnej. W strefie,,a ochrony uzdrowiskowej o pow ha tereny zielone stanowią 78% powierzchni, natomiast w strefie,,b stanowiącej otulinę strefy,,a odpowiednio ok. 57% jej powierzchni wynoszącej 127,2 ha. Układ zieleni w obrębie miasta Inowrocławia można określić jako układ pierścieniowy. Niepełne pierścienie terenów zieleni zlokalizowane są koncentrycznie wokół zabudowy staromiejskiej. Na szczególną uwagę zasługuje roślinność nieleśna urządzona, zieleń parkowa, a także zieleń cmentarna. Skwery, aleje oraz starodrzewia przykościelne i cmentarne stanowią wartościowy element krajobrazu, zarówno jako składnik szaty roślinnej i ostoja fauny, jak i część zasobów kulturowych. Istotnym elementem struktury zieleni są aleje drzew, łączące strefę ścisłej zabudowy staromiejskiej z Uzdrowiskiem. Zadrzewienia, szczególnie o charakterze pasowym, przydrożne i nadwodne, oprócz tego, że regulują stosunki wodne i poprawiają lokalny agroklimat, to pełnią rolę migracyjnych korytarzy ekologicznych, urozmaicają krajobraz oraz podnoszą walory estetyczno-krajobrazowe. Tego typu otwarte tereny przenikają zabudowę osiedli mieszkalnych. Na terenie Miasta Inowrocławia istnieją:

19 1) Skwer A. Szwajkerta ps. Jędruś : 0,52 ha; 2) Skwer Jana Pawła II: 0,8351 ha; 3) Skwer Księdza Adama Fabianowskiego: 0,4794 ha; 4) Skwer Leona Wyczółkowskiego: 1,2091 ha; 5) Skwer Obrońców Inowrocławia: 0,7179 ha; 6) Skwer Prymasa Wyszyńskiego: 0,3997 ha; 7) Skwer Sybiraków: 0,4809 ha; 8) Skwer Remigiusza Jankowskiego: 0,1199 ha; 9) Skwer Kombatantów: 1,797 ha; 10) Skwer PCK. Do najważniejszych zadań zieleni urządzonej należą funkcje: sanitarno-higieniczne, biologiczne, dekoracyjne, dydaktyczno-wychowawcze, a także gospodarcze. Tereny zieleni stanowią bardzo ważny element zagospodarowania miasta, przede wszystkim ze względu na brak w okolicy Inowrocławia dużych terenów zalesionych, jak również funkcję uzdrowiskową miasta. Największym terenem zieleni urządzonej na obszarze Inowrocławia jest Park Solankowy. W Parku znajdują się wszystkie obiekty uzdrowiskowe i sanatoria, pijalnie wód mineralnych, w tym jedna z pierwszą w województwie kujawsko-pomorskim palmiarnią, basen solankowy, teatr letni oraz muszla koncertowa, w której w sezonie odbywają się koncerty plenerowe. Jest tu również tężnia solankowa, która przyciąga kuracjuszy walorami leczniczymi i oryginalnością konstrukcji. Powstający wokół tężni aerozol, służy profilaktyce oraz wspomaga leczenie schorzeń górnych dróg oddechowych, chorób tarczycy, schorzeń alergicznych skóry, a także obniża poziom ciśnienia tętniczego. Do kategorii terenów zielonych zaliczyć trzeba również ogrody działkowe. Na terenie miasta jest ich 12 i zajmują łączną powierzchnię 164 ha. Szata roślinna ogrodów działkowych składa się głównie z drzew i krzewów owocowych, kwiatów oraz z uprawianych warzyw. W związku z powyższym można śmiało stwierdzić, że są to biotopy o ograniczonej wartości przyrodniczej. Wielkości powierzchni i stan zieleni miejskiej decyduje w dużej mierze o komforcie życia w mieście. Czynniki te mają istotny wpływ na samopoczucie i zdrowie mieszkańców. Tereny zieleni w mieście spełniają szereg funkcji. Do podstawowych należą: sanitarna, ochronna i estetyczna wszystkie niezbędne do życia człowiekowi. Tereny zielone pochłaniają i neutralizują zanieczyszczenia, poprawiają mikroklimat miasta, regulują stosunki termiczno-wilgotnościowe, zapewniają osłonę przed szkodliwym promieniowaniem, słoneczny, dają cień, stanowią obszary biologiczno-czynne miasta umożliwiając bytowanie innym organizmom, np. zwierzętom, sprzyjają zróżnicowaniu przyrodniczemu miasta, tworzą bariery ochronne tłumiąc hałas, podnoszą walory estetyczne kompozycji architektonicznych tworząc niepowtarzalny krajobraz miasta. Zróżnicowana gruntowo roślinność zespołów przyrodniczych i zadrzewień przyulicznych pozwala mieszkańcom miasta na codzienny kontakt z przyrodą i odpoczynek w jej otoczeniu, co neutralizuje stres, poprawia samopoczucie i kondycję zdrowotną. Zieleń stanowi aktywny filtr biologiczny ograniczając rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń na terenie miasta. Z powyższych względów konieczna jest odpowiednia pielęgnacja i dbałość o stan miejskiego drzewostanu. Obszary chronione

20 Na terenie miasta nie występują obszary objęte formami ochrony przyrody 4, poza pomnikami przyrody. Na terenie miasta Inowrocławia znajduje się 29 pomników przyrody, najliczniej reprezentowanych przez topolę białą, jak i gatunki rzadkie, do których należy zaliczyć iglicznię trójcieniową, miłorząb, topolę czarną. Rysunek 4. Obszary chronione w okolicy Inowrocławia. Źródło: Najbliżej położonym obszarem chronionym, w odległości około 5 km w linii prostej jest Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Balczewskie - borowy kompleks leśny porastający wydmy i pola wydmowe. To największy kompleks leśny w okolicach Inowrocławia, znajdujący się na terenie Nadleśnictwa Gniewkowo, Leśnictwa Balczewo. Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie jedynego kompleksu leśnego wśród urodzajnych gleb w tej części Kujaw. Na południe od Inowrocławia w odległości około 7 km znajdują się następujące obszary chronione: obszar siedliskowy Natura 2000 Jezioro Gopło, PLH Najważniejszym elementem przyrodniczym obszaru jest Jezioro Gopło - dziewiąte co do wielkości jezioro w Polsce (2154 ha). obszar ptasi Natura 2000 Ostoja Nadgoplańska, PLB040004, obejmuje Jezioro Gopło oraz jeziora Skulskie: Skulskie, Skulska Wieś, Czartowo. Obszar jest ważną 4 o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy.