Sky Tower. direct budownictwo aplikacje rozwiązania wyroby 1/2015. wrocławski drapacz chmur / Malta House gra w zielone / 4-7

Transkrypt

1 direct budownictwo aplikacje rozwiązania wyroby 1/2015 Sky Tower wrocławski drapacz chmur / 9-11 Malta House gra w zielone / 4-7 Nowoczesna nauka wymaga nowoczesnych rozwiązań / 22-24

2 SPIS TREŚCI Malta House gra w zielone Sterownik KNX IP : Sprawdzone rozwiązanie o nowych możliwościach Nowy sterownik BACnet : Jeden budynek jeden język Sky Tower wrocławski drapacz chmur DALI od jednego dostawcy Atrium Felicity bezpieczeństwo najważniejsze Moduł pomiaru mocy 3-fazowej x: Kompleksowa analiza sieci zasilającej Listwa Pomiarowa WAGO LPW: Nowy standard w układach rozliczeniowych Zarządzanie obiektami na ogólnomiejską skalę Biblioteki do zastosowań HVAC Nowoczesna nauka wymaga nowoczesnych rozwiązań ADAC: kompleksowe podejście, wysoka efektywność strona 4 strona 8 strona 8 strona 9 strona 12 strona 13 strona 16 strona 16 strona 17 strona 20 strona 22 strona 25 2

3 WSTĘP Obecnie inwestorów nie ogranicza już nic, oprócz własnej fantazji i środków finansowych. Możliwości automatyki budynkowej są coraz większe i inwestorzy coraz częściej się na nią decydują, bo nowoczesne obiekty mają być bezpiecznie i energetycznie efektywne, a przy tym komfortowe i wygodne. Coraz większą uwagę przywiązuje się do wpływu budownictwa i zastosowanych tam technologii na środowisko naturalne. Na straży zrównoważonego budownictwa stoją różne organizacje i normy, takie jak LEED, BREAM czy DGNB. W tym duchu budowane są galerie handlowe, biurowce, hale sportowe, hotele czy obiekty akademickie. Duża liczba różnych technologii możliwych do zastosowania w obiektach sprawia, że systemy zarządzania budynkiem muszą być projektowane z wykorzystaniem otwartych systemów, umożliwiających spełnienie nawet najbardziej wyszukanych potrzeb. W wielu przypadkach wymaga to bowiem integracji różnorodnych protokołów komunikacyjnych w jeden spójny system. Idealną bazą do tworzenia elastycznych i otwartych rozwiązań jest system automatyki budynkowej WAGO. Dzięki swobodnie programowalnym sterownikom WAGO, interfejsom sieciowym i modułom komunikacyjnym można w sposób ekonomiczny i niezawodny zintegrować wszystkie instalacje i systemy funkcjonujące w danym budynku. Daje to inwestorom i integratorom niezależność w zakresie doboru urządzeń różnych producentów w ramach instalacji technicznych budynku. Przykładem takiego rozwiązania jest wrocławski Sky Tower, gdzie system nadrzędny działa poprzez sieć BACnet, a automatyka luksusowych apartamentów oparta jest na protokole KNX. Natomiast w systemach oddymiania garaży zastosowano sieć Profibus. Wszystkie urządzenia bazujące na różnych protokołach dało się zespolić w spójny system. Problemy z integracją zamkniętych systemów różnych producentów mieli również twórcy pomysłu na zarządzanie nieruchomościami w niemieckim mieście Pforzheim. Dzięki wsparciu technicznemu WAGO oraz zastosowaniu platformy sprzętowej WAGO uzyskano otwartość na skomunikowanie ze sobą różnych systemów sieciowych. W tym numerze piszemy również o rozwiązaniach z zakresu automatyki budynkowej zastosowanych w galerii handlowej Atrium Felicity w Lublinie i biurowcu Malta House w Poznaniu, certyfikowanym w systemie LEED na najwyższym, platynowym poziomie. Zapraszam do lektury! Adrian Nowicki inżynier ds. projektów budynkowych WAGO ELWAG direct budownictwo 3

4 Malta House gra w zielone W ekologicznym biurowcu sterowniki WAGO zarządzają inteligentnymi systemami, zapewniając komfort użytkownikom i optymalizację zużycia energii i wody. 4

5 W zielonym centrum Poznania, tuż nad brzegiem jeziora Malta powstał nowoczesny kompleks biurowy Malta House. Obiekt zaprojektowano i wybudowano zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju tak, aby zapewnić jak najwyższy komfort wewnątrz, a przy tym zastosować rozwiązania przyjazne dla środowiska. To pierwszy w Poznaniu biurowiec certyfikowany w systemie oceny budownictwa LEED na najwyższym, platynowym poziomie, podkreśla Bartłomiej Stroiński, kierownik robót elektrycznych Skanska Poznań. Aby uzyskać certyfikat, trzeba było spełnić szereg wymagań, jak np. wybór odpowiedniej lokalizacji umożliwiającej dostęp do komunikacji miejskiej, zastosowanie proekologicznych materiałów oraz systemu automatyki sterującego nowoczesnymi instalacjami w celu zmniejszenia zużycia energii i wody. Budynek ma kształt litery C, z pięcioma poziomami nad ziemią i dwoma podziemnymi. Ciekawym rozwiązaniem jest już sama elewacja: w całości przeszklona, z płaską fasadą od strony jeziora i kaskadowymi formami po bokach. Dzięki temu zapewniony jest maksymalny dostęp światła naturalnego do większości stanowisk pracy, przy jednoczesnym ograniczeniu nadmiernego nagrzewania się pomieszczeń. Dach budynku zagospodarowano jako taras widokowy z zielonym ogrodem. To nie tylko doskonałe miejsce do odpoczynku, ale również naturalna izolacja przed stratami cieplnymi w zimie i nadmiernym ogrzewaniem w lecie. Aby pracowało się lepiej Zielone biurowce tworzone są przede wszystkim z myślą o użytkownikach. Starannie wybieraliśmy wszystkie materiały wykończeniowe, aby nie zawierały lotnych związków organicznych, ani szkodliwych dodatków, mówi Bartłomiej Stroiński. Ale to nie jedyne rozwiązania. W budynku działa wydajny system wentylacji, zwiększający aż o 30 procent ilość świeżego powietrza w porównaniu z innymi tego typu obiektami. Powietrze jest odpowiednio nawilżone mgiełką wodną. Jest ona delikatniejsza niż tradycyjna para wodna, nie nagrzewa powietrza, dlatego można ją stosować zarówno w lecie, jak i w zimie. Ogrzewanie sterowane jest automatycznie, co pozwala utrzymać komfortową i optymalną do pracy temperaturę w pomieszczeniach. direct budownictwo 5

6 Rozwiązania przyjazne dla środowiska W biurowcu zastosowano nowoczesne technologie, pozwalające na optymalizację zużycia energii i wody, a w konsekwencji zmniejszenie kosztów eksploatacji. W częściach wspólnych (na schodach, w korytarzach i toaletach) zainstalowano energooszczędny system oświetlenia. Światło włącza się automatycznie po otrzymaniu sygnału obecności osoby. Do schładzania i ogrzewania powietrza wykorzystywane są klimakonwektory wyposażone w wysoko wydajne silniki. System automatycznie dostosowuje temperaturę do warunków wewnętrznych i zewnętrznych, tłumaczy Bartłomiej Stroiński. Klimakonwektory włączają się według ustalonych harmonogramów dziennych, pracując w trzech trybach Comfort, Stand-by, Night. W każdym pomieszczeniu znajdują się zadajniki, na których pracownicy mogą ustawić temperaturę w zależności od własnych preferencji, w przedziale od -2 do +2 od wartości zadanej. Aby zoptymalizować ogrzewanie i chłodzenie, wykorzystuje się tzw. free cooling. Kiedy temperatura spada poniżej 15 C, przestają działać elektryczne urządzenia chłodzące i następuje wymiana powietrza wewnętrznego z zewnętrznym. Oszczędności szukano na każdym kroku. Energię cieplną uzyskaną z agregatów wody lodowej z powodzeniem wykorzystuje się do podgrzania wody użytkowej. Dużym wyzwaniem było dla nas sprostanie wymaganiom inwestora związanym z zielonym budownictwem. Dzięki właściwemu zdefiniowaniu algorytmów sterowania central wentylacyjnych uzyskaliśmy wysoki stopień dokładności regulacji temperatury, ilości nawiewanego powietrza i wilgotności przy skomplikowanym układzie przepływów powietrza i odzysków energii (preheating + odzysk glikolowy), czyli mówiąc prościej udało się nam odzyskać energię cieplną przy zachowaniu wysokich wymagań dotyczących parametrów powietrza wewnątrz, tłumaczy Marietta Franc, kierownik działu automatyki firmy Elektro-Klim, odpowiedzialnej za projekt i wdrożenie systemu automatyki. W Malta House zainstalowano również wodooszczędną armaturę i baterie, które, jak zapewnia inwestor, pozwalają na redukcję zużycia wody nawet o ponad 40%. Automatyka na sterownikach WAGO Komfort w zależności od potrzeb i wymagań użytkowników oraz optymalizację zużycia energii i wody można zapewnić przede wszystkim poprzez prawidłowe zarządzanie wszystkimi znajdującymi się w budynku instalacjami. Dlatego tak ważny jest system BMS. Realizację systemu automatyki i sterowania całego biurowca generalny wykonawca powierzył firmie Elektro-Klim z Poznania, która zaproponowała rozwiązanie na bazie swobodnie programowalnych sterowników WAGO i modułów I/O. Zainstalowaliśmy w sumie 40 sterowników WAGO zarządzających wydzielonymi obszarami oraz urządzeniami, mówi Marietta Franc. System automatyki budynkowej oparty na rozwiązaniach WAGO steruje wentylacją, ogrzewaniem, chłodzeniem i oświetleniem. Monitoruje również pracę agregatów prądotwórczych, wind czy szlabanów. W przypadku Malta House system rzeczywiście skrojony jest na miarę. Każda powierzchnia najmu ma oddzielną szafę rozdzielczą wyposażoną w sterownik WAGO oraz System automatyki budynkowej oparty na komponentach WAGO steruje wentylacją, ogrzewaniem, chłodzeniem i oświetleniem. W biurowcu zainstalowano 40 sterowników WAGO zarządzających wydzielonymi obszarami i urządzeniami. 6

7 moduły wejść i wyjść. Ponieważ nie znaliśmy preferencji przyszłych najemców, zaprojektowaliśmy elastyczne rozwiązanie tak, aby można było w dowolny sposób aranżować każdą powierzchnię. Modularna budowa sterowników WAGO pozwala na ich swobodną rozbudowę, a nawet tworzenie redundantnych aplikacji dla najemców, wyjaśnia Marietta Franc. Graficzna wizualizacja pracy całego systemu realizowana jest przez oprogramowanie Asix, wypracowane przez firmę Askom i inżynierów z WAGO ELWAG. Sterowniki WAGO komunikują się z systemem, na bieżąco przesyłając do stanowiska operatorskiego dane o pracy poszczególnych systemów i urządzeń oraz ewentualnych zagrożeniach czy usterkach. W przypadku awarii zarządca otrzymuje również informację mailową. Poza tym wszystkie parametry pracy są rejestrowane i archiwizowane, dzięki czemu można je wykorzystać do optymalizacji procesów i kosztów eksploatacji obiektu. Tekst: Jolanta Zasławska, WAGO ELWAG Modularność WAGO-I/O-SYSTEM umożliwia swobodną i elastyczną rozbudowę węzłów automatyki Sterowniki WAGO pozwalają na zastosowanie dowolnego, zgodnego z normą (IEC ) języka programowania Dużym wyzwaniem było dla nas sprostanie wymaganiom inwestora związanym z zielonym budownictwem, mówi Marietta Franc z Elektro-Klim. Zielony dach jest naturalną izolacją przed stratami ciepła w zimie i nadmiernym ogrzewaniem w lecie. direct budownictwo 7

8 Sterownik KNX IP Sprawdzone rozwiązanie o nowych możliwościach Szybki procesor, gniazdo na kartę SD i ulepszone oprogramowanie te atuty czynią z nowego sterownika KNX IP inteligentne i nowoczesne rozwiązanie do automatyki pomieszczeń i instalacji. Wysoka wydajność również w bardzo złożonych projektach: w porównaniu z poprzednią wersją sterownik KNX IP ( ) wyposażony jest w mocniejszy procesor. W połączeniu z dwa razy większą pamięcią programową i czterokrotnie większą pamięcią danych zapewnia to dostateczną rezerwę również przy wykonywaniu złożonych zadań sterowania. Obecność integrowanego 2-portowego switcha pozwala na podłączenie sterownika w topologii liniowej ETHERNET. Gniazdo na kartę SD umożliwia zastosowanie dodatkowej, zewnętrznej pamięci, pozwalającej na przykład na realizację kompleksowej wizualizacji WWW, przenoszenie danych trend log lub sporządzanie kopii zapasowych programu PLC (backup & restore). Nadany na stałe adres IP umożliwia uruchomienie sterownika jednym naciśnięciem przycisku, a także zapewnia do niego dostęp oraz możliwość przekonfigurowania. Ograniczenie prędkości telegramów i zoptymalizowana kolejność projektów przyczyniają się do polepszenia komunikacji sieciowej na etapie rozruchu. Ulepszona współpraca pomiędzy ETS a CODESYS: plik Sym XML trzeba zsynchronizować tylko przy zmianie interfejsu KNX. Przy wszystkich innych modyfikacjach programowych w środowisku CODESYS nie trzeba generować i importować dodatkowego pliku Sym XML m.in. systemem sterowania i oprogramowaniem ETS. Dla zapewnienia lepszego oglądu i szybszej obsługi przeniesiono m.in. funkcje z plug-inu WAGO do ETS. Za pomocą dowolnie programowanego sterownika KNX IP ( ) można łączyć ze sobą, sterować, regulować i monitorować wszystkie urządzenia KNX od różnych producentów. W połączeniu z modułami WAGO-I/O-SYSTEM 750 pozwala on na łatwą integrację w systemie sterowania innych czujników, elementów wykonawczych oraz podsieci takich jak DALI czy EnOcean. Funkcja rutera w połączeniu z modułem TP1 łączy automatycznie dwuprzewodowy świat KNX z siecią ETHERNET. Umożliwia to praktycznie nieograniczoną obsługę budynków i urządzeń poprzez sieć lokalną lub Internet. Nowy sterownik BACnet Elastyczny Jeden budynek jeden dostęp język do świata CAN W technicznym wyposażeniu budynku wykorzystuje się wiele różnych protokołów, a w przypadku dużych projektów poszczególne sieci pracują często niezależnie od siebie. Sterownik WAGO BACnet ( ) umożliwia bezproblemowe integrowanie w jeden system wysp technologicznych z różnymi protokołami, takimi jak LON lub DALI. Pozwala to na zmniejszenie stopnia skomplikowania automatyki budynkowej oraz zredukowanie nakładów i kosztów związanych z instalacją i serwisowaniem. Swobodnie programowalny sterownik BACnet odpowiada, zgodnie z IEC , typowi urządzenia Bacnet-Building Controller (B-BC). W porównaniu z poprzednikiem ( ) podwojona została pamięć programowa, a pamięć danych zwiększono nawet czterokrotnie. Jednocześnie nowy sterownik obsługuje karty SD, co umożliwia przenoszenie danych i obiektów trend log. Poza tym karta SD udostępnia więcej miejsca na wizualizację WWW, zapisywanie obrazów w tle i rzutów budynków oraz graficznego przedstawiania procesów. Wbudowany w sterowniku 2-portowy switch pozwala na zbudowanie topologii liniowej ETHERNET. Dodatkowe wsparcie użytkownik otrzymuje w tak zwanym trybie natywnym. Sterownik BACnet wytwarza wówczas automatycznie obiekty BACnet dla dwustanowych i analogowych punktów danych wszystkich podłączonych modułów I/O. W efekcie, po przydzieleniu adresu IP przy użyciu zintegrowanego przełącznika adresów, sterownik jest gotowy do eksploatacji. To znacząco ułatwia konfigurację. Dodatkowe obiekty BACnet można tworzyć za pomocą konfiguratora BACnet lub oprogramowania WAGO-I/O-PRO na bazie CODESYS. 8

9 Sky Tower wrocławski drapacz chmur Do zarządzania luksusowymi apartamentami wykorzystano węzły WAGO ze sterownikami BACnet i gatewayami do sieci KNX. direct budownictwo 9

10 Niedawno oddany do użytku Sky Tower już stał się wizytówką Wrocławia. Wysoka, ponad 200-metrowa wieża jest charakterystycznym elementem krajobrazu i wyraźnie dominuje nad miastem. W nowoczesnym kompleksie mieści się galeria handlowa, centrum rekreacyjne, biura oraz luksusowe apartamenty. Całość składa się z trzech połączonych ze sobą obiektów: 3-piętrowego podestu z powierzchnią handlowo-usługową oraz dwóch budynków w kształcie wieży i kaskadowego żagla, pełniących funkcję mieszkalno-biurową. Najemcy i goście mają do dyspozycji 2-poziomowy, podziemny parking, a mieszkańcy osobny parking na trzecim poziomie. Atrakcją dla zwiedzających jest oszklony punkt widokowy na 49. piętrze, z którego można oglądać panoramę miasta. W skład mieszkalnej części Sky Tower wchodzi 240 apartamentów o różnych powierzchniach. W każdym z nich zastosowano nowoczesne rozwiązania zapewniające komfort i bezpieczeństwo mieszkańców. Już w standardzie developerskim oferowane jest sterowanie klimatyzacją, wentylacją, ogrzewaniem, oświetleniem, roletami i oknami uchylnymi. Na życzenie klientów funkcjonalności można dodawać i rozbudowywać. Inteligentnie zarządzane We wszystkich apartamentach w Sky Tower działa inteligentny system zarządzania HMS (Home Management System). Automatyka realizowana jest za pomocą rozwiązań WAGO, zintegrowanych z systemem nadrzędnym Desigo firmy Siemens, pełniącym w obiekcie rolę BACS (Building Automation Control System). Każdy z 240 apartamentów wyposażony został w niezależną szafę systemu automatyki, w której zlokalizowane zostały węzły sterownikowe WAGO. Umożliwiają one samodzielne sterowanie urządzeniami w pomieszczeniu oraz komunikację systemu HMS z instalacjami technicznymi za pomocą protokołu BACnet. Węzły WAGO poprzez moduły wejść/wyjść oraz specjalistyczne gatewaye do sieci KNX/TP zbierają informacje z pojedynczych czujników i łączników o wymaganych przez użytkownika parametrach dotyczących komfortu. Sterują również pracą wybranych urządzeń technicznych, tłumaczy Tomasz Musiałek, specjalista ds. automatyki budynkowej z działu wsparcia technicznego WAGO ELWAG. Komfortowo i bezpiecznie Sterowniki WAGO zarządzają w ramach apartamentu pracą systemu oświetleniowego, umożliwiają sterowanie roletami lub żaluzjami, otwieranie i zamykanie okien uchylnych. Poza tym monitorują stan wszystkich tych urządzeń, obecność domowników oraz współpracują z nadrzędnym systemem nadzoru w celu zapewnienia wymaganego komfortu cieplnego w pomieszczeniach. Wymagane przez użytkownika parametry związane z oświetleniem (wybór opraw, poziom jasności, sceny świetlne itp.) czy temperaturą (załączanie/wyłączanie klimakonwektorów, załączanie/ wyłączanie centralki wentylacyjnej, regulacja temperatury w pomieszczeniach itp.) zadawane są za pomocą paneli sterowniczych, które poprzez magistralę KNX komunikują się ze sterownikiem WAGO. Każdy apartament wyposażony jest we własną centralę wentylacyjną, natomiast system ogrzewania realizowany jest za pomocą zbiorczej instalacji nawiewowej z central klimatyzacyjnych, zlokalizowanych na kilku kondygnacjach technicznych wieżowca. Sterownik, w zależności od wybranych przez użytkownika funkcji, automatycznie realizuje algorytm sterowania lub za pomocą sieci BACnet łączy się z systemem nadrzędnym i informuje o zmianach parametrów w pomieszczeniu, a następnie wykonuje zadane rozkazy. W ten sposób węzeł I/O WAGO stanowi z jednej strony samodzielny zestaw sterujący dla apartamentu, z drugiej pełni rolę koncentratora oraz gatewaya sieciowego pomiędzy różnymi protokołami i rolę jednostki wykonawczej dla systemu HMS. Otwartość na różnorodne protokoły Każdy apartament wyposażono w niezależną szafę systemu automatyki z węzłami sterownikowymi WAGO. To jedna z podstawowych zalet systemu oferowanego przez WAGO: otwartość na różnorodne protokoły komuni- 10

11 kacyjne i możliwość integracji urządzeń i systemów oferowanych przez różnych producentów, wylicza Tomasz Musiałek. Dzięki takiej strukturze możliwa jest również zdalna ingerencja obsługi budynku w prawidłowe funkcjonowanie instalacji w apartamencie i w razie konieczności wykonanie niezbędnych czynności zapewniających nie tylko komfort, ale również bezpieczeństwo użytkowników. Poza tym przewidziano możliwość wyposażenia apartamentu w panel LCD lub zdalnego sterowania przez tablety czy smartfony, które za pomocą dodatkowych aplikacji mogą realizować różnorodne scenariusze w zależności od wybranego trybu pracy. Jednym klawiszem można zmieniać natężenie oświetlenia, głośność muzyki czy temperaturę w poszczególnych pomieszczeniach. I to bez konieczności opuszczania ulubionego fotela! Bardzo ważną dla bezpieczeństwa mieszkańców instalacją techniczną w budynku jest system oddymiania garaży. W Sky Tower wykonany został przez firmę M+W Industry we współpracy z wrocławskim integratorem Digi Control. Również w tym przypadku wykonawcy zdecydowali się na rozwiązanie oparte na sterownikach WAGO. Stanowią one serce systemu sterowania klapami dymowymi, które w zależności od stężenia gazów w garażu zapewniają prawidłową wymianę powietrza. Komunikacja w ramach systemu oddymiania zrealizowana została z wykorzystaniem sieci Profibus. Centralki wyposażono w sterowniki z interfejsem sieciowym Profibus komunikujące się z komputerem przemysłowym IPC WAGO, który pełni rolę mastera dla tej konfiguracji. Poszczególne jednostki kontrolują czystość powietrza w określonych strefach garażów podziemnych. W przypadku przekroczenia wartości dopuszczalnych, sterują sekwencją załączania wentylatorów wywiewowych i klap oddymiających oraz tablic informacyjnych. Komputer IPC zapewnia również komunikację z systemem przeciwpożarowym oraz systemem nadrzędnym BMS całego budynku poprzez sieć Ethernet. Integracja różnych protokołów w ramach jednego systemu to niezaprzeczalny atut technologii WAGO, który pozwala na opracowanie najbardziej skomplikowanej struktury sieci. Tekst: Jacek Woźniak, WAGO ELWAG Zdjęcia: Sky Tower SA, WAGO ELWAG WAGO również pod ziemią Pełna integracja systemu dzięki WAGO-I/O-SYSTEM Kompleksowa i kompatybilna oferta produktowa WAGO Wbudowany web-serwer umożliwia parametryzację przez Internet. direct budownictwo 11

12 DALI OD JEDNEGO DOSTAWCY Kompletne rozwiązania i gwarantowana kompatybilność dzięki multisensorom DALI komunikującym się z modułem DALI multimaster. Portfolio WAGO do aplikacji na bazie DALI obejmuje oprócz modułu multimastera ( ) także multisensory ruchu i natężenia oświetlenia. Czujniki są dostępne w dwóch wariantach: pierwszy to czujniki z bezpośrednim podłączeniem do sieci komunikacyjnej DALI, montowane na suficie lub w puszkach. Drugi wariant to zestaw multisensorów, składający się z czujnika sufitowego, zestawu montażowego oraz interfejsu czujników DALI. Nowe czujniki obecności i natężenia oświetlenia WAGO umożliwiają tworzenie kompleksowych aplikacji DALI na bazie asortymentu jednego producenta od sterowania aż po urządzenia na obiekcie. Dzięki temu użytkownik może być pewien, że zastosowane komponenty są ze sobą w pełni kompatybilne. Dodatkową zaletą jest łatwa konfiguracja całej sieci DALI przy pomocy konfiguratora, oferującego wygodny w obsłudze graficzny interfejs. Optymalna konfiguracja Graficzny interfejs do parametryzacji, zastosowany w konfiguratorze DALI, przyspiesza i ułatwia uruchamianie i administrowanie sieciami DALI: do najważniejszych właściwości oprogramowania należy uproszczony przegląd projektów, optymalne adresowanie urządzeń, efektywne przetwarzanie zbiorów danych, jak również kompleksowe funkcje do archiwizacji i odtwarzania danych (backup & restore). Z drugiej strony tryb easy mode pozwala na sterowanie różnymi funkcjami przełączania, ściemniania i scenami świetlnymi, zarówno w przypadku pojedynczych urządzeń, jak i ich grup. W ten sposób można realizować sterowanie oprawami DALI bez konieczności programowania. Moduł multimaster z zasilaniem Moduł DALI multimaster ( ) wspiera sterowanie 64 elementami wykonawczymi DALI oraz dodatkowo pozwala na podłączenie nawet 16 czujników. Eliminuje to konieczność równoległego zastosowania dodatkowych sieci tylko do sterowania czujnikami. Krótszy czas instalacji i bardziej przejrzysta struktura sieciowa powodują, że zastosowanie DALI jest jeszcze bardziej ekonomiczne. Do zasilania modułu DALI 200 ma służy moduł o szerokości 12 mm, zintegrowany z węzłem I/O z serii 750. Jednakże w aplikacjach systemów sterowania wykorzystuje się na ogół kilka modułów DALI. W tym przypadku WAGO przygotowało inne, ekonomiczne rozwiązanie: zewnętrzny zasilacz 230 V na szynę TS 35 ( ), który dostarcza prąd wyjściowy 1100 ma. Przy jego pomocy można zasilać nawet pięć modułów równocześnie. Zestaw multisensora DALI: interfejs czujników DALI, zestaw ECO CI, MULTI 3 CI sensor Multisensory DALI do montażu natynkowego, podtynkowego i sufitowego 12

13 Atrium Felicity bezpieczeństwo najważniejsze Swobodnie programowalne sterowniki WAGO sterują instalacjami w nowoczesnej galerii handlowej. Centra handlowe na dobre wpisały się w krajobraz polskich miast. Są miejscem, gdzie można zrobić zakupy, ale również obejrzeć film, zadbać o formę fizyczną czy po prosty spotkać się ze znajomymi. Takie wielofunkcyjne zadania pełni również Atrium Felicity, największe centrum handlowe w Lublinie i jeden z największych tego typu obiektów w regionie. Zlokalizowane zostało przy głównej arterii komunikacyjnej alei Witosa. Na 75 tys. m kw. powierzchni znajduje się 120 sklepów, punktów usługowych i restauracji. Swoje salony mają tu m.in. znane i popularne marki odzieżowe, w tym wiele nieobecnych dotąd w Lublinie, jak Zara, C&A, Tommy Hilfiger czy New Yorker. W Atrium Felicity znajduje się również hipermarket spożywczy, market budowlano-dekoracyjny i elektroniczny oraz klub fitness. W planach jest otwarcie nowoczesnego kina przystosowanego do projekcji cyfrowej 4D. Odwiedzający galerię mają do dyspozycji ponad 3 tysiące miejsc postojowych na parkingach naziemnym i podziemnym. Zadbano również o rowerzystów zapewniając im 144 miejsca postojowe na zadaszonym parkingu. Komfort i dostępność parkingu oraz pierwszego poziomu centrum zapewniają windy i ruchome schody. Projekt: centrum handlowe Nowoczesne galerie handlowe wyróżniają się rozmachem architektonicznym, staranną aranżacją wnętrz i nowoczesnymi rozwiązaniami. Skala i przeznaczenie tego typu obiektów wymagają zastosowania sprawdzonych, niezawodnych rozwiązań. Chodzi przecież o zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa setkom, a nawet tysiącom odwiedzających, podkreśla Wojciech Leciński, menedżer rynku budowlanego WAGO ELWAG. WAGO ma w tym duże doświadczenie. Nasze wyroby dla automatyki znalazły już direct budownictwo 13

14 wcześniej zastosowanie w wielu galeriach handlowych na terenie całego kraju, m.in. w Galerii Ostrovia i Galerii Solna. System automatyki w Atrium Felicity w całości został zrealizowany na komponentach WAGO. Do sterowania instalacjami wentylacyjnymi, grzewczymi, oświetleniowymi i monitorowania wielu innych instalacji i urządzeń na tak dużej powierzchni wykorzystano 30 swobodnie programowalnych sterowników WAGO i modułów I/O. Modułowa budowa sterowników WAGO pozwala na ich nieograniczoną skalowalność, podkreśla Bartłomiej Błażejewski, programista i projektant automatyki z Procom System. Jeśli potrzebowaliśmy dodatkowych wejść, wystarczyło dodać moduły i w ten sposób rozbudować węzeł, a nie dokładać kolejne sterowniki. Takie rozwiązanie to również oszczędność kosztów materiałowych dla inwestora. Duża pamięć programowa sterowników umożliwia nie tylko implementację znacznej liczby algorytmów, ale również obsługę kilku interfejsów sieciowych w tym samym czasie. Te zalety WAGO wykorzystano przy projektowaniu instalacji grzewczo-wentylacyjnej. Za komfort odwiedzających i najemców odpowiada 13 central wentylacyjnych umieszczonych na dachu. Sterowanie pracą i monitorowanie parametrów wentylatora, nagrzewnicy i agregatu chłodniczego obywa się zdalnie, z poziomu BMS. Ekonomiczne ciepło z odzysku Dużym wyzwaniem dla nas było zaprojektowanie automatyki układu WSHP (odzysk ciepła z powierzchni najemców), mówi Bartłomiej Błażejewski. Ciepło oddawane z urządzeń schładzających pomieszczenia wykorzystuje się do podgrzania wody technologiczne płynącej w 6 pętlach wodnych, a następnie dostarczane jest do nagrzewnic w centralach wentylacyjnych. Sterowniki WAGO monitorują temperaturę i ciśnienie wody w instalacji. Dopiero jeśli odzysk ciepła nie jest wystarczający do utrzymania odpowiedniej temperatury, zostaje włączony układ wtryskowy, umożliwiający pobranie ciepła z sieci miejskiej. Jeśli temperatura jest za wysoka i nie ma gdzie wykorzystać ciepła, to jego nadmiar wytracany jest w wieżach wyparnych. Pracą wież wyparnych zarządza sterownik WAGO. Aby zapewnić równomierną pracę i zużycie silników, wprowadzono kaskadowe załączanie. System automatycznie, w pierwszej kolejności włącza tę wieżę, która ma najmniejszy czas pracy. Węzeł ciepła w galerii ma zaprogramowane dwa obiegi ciepła układ wtryskowy, który pobiera ciepło z sieci miejskiej przy niewystarczającym odzysku z WSHP oraz obieg zależny od warunków pogodowych, sterujący pracą kurtyn powietrza, aparatów grzewczo-wentylacyjnych, grzejników i podgrzewaczy wody. WAGO zarządza i monitoruje System rozproszonych sterowników WAGO na bieżąco monitoruje stan mediów w obiekcie zarówno u najemców, jak i w części wspólnej. W galerii zastosowano tzw. strażnik mocy. WAGO odczytuje informacje z analizatorów parametrów sieci i monitoruje pobór mocy. W przypadku przekroczenia mocy zadanej, system automatycznie odłącza urządzenia zgodnie z określonym priorytetem. Jest to istotne z punktu widzenia zarządcy, bo przekroczenie mocy skutkuje karami finansowymi. Sterowanie oświetleniem wewnętrznym i zewnętrznym odbywa się na podstawie zadanych harmonogramów czasowych. 35 takich harmonogramów czasowych wpisanych jest w jeden sterownik WAGO, który zarządza pozostałymi sterownikami, przesyłając do nich odpowiednie informacje, wyjaśnia Bartłomiej Błażejewski. Na dachu umieszczono 13 central wentylacyjnych wyposażonych w sterowniki WAGO. Węzeł ciepła ma zaprogramowane dwa obiegi: układ wtryskowy oraz obieg zależny od warunków atmosferycznych. 14

15 Przejrzysta wizualizacja i łatwa konfiguracja Nadzór nad wszystkim instalacjami i urządzeniami w galerii odbywa się poprzez systemem nadrzędny Asix Evo. Wykorzystany podczas komunikacji protokół Network Variables jest rozwiązaniem bardzo szybkim i nawet przy wymienianiu tysięcy zmiennych z dziesiątkami sterowników reakcja urządzeń wykonawczych zachodzi niemal natychmiast, tłumaczy Marek Macalik, programista systemów BMS z Procom System SA. System umożliwia prezentację na rzutach oraz w grupach tematycznych stanu pracy poszczególnych urządzeń i instalacji, m.in. oświetlenia, wentylacji, instalacji grzewczych, stanu rozdzielnic automatyki i elektrycznych. Przejrzysta wizualizacja oraz możliwość ręcznego sterowania każdym elementem z osobna, pozwala na indywidualne, dostosowane do potrzeb prowadzenie procesu, podkreśla Marek Macalik. Asix na bieżąco rejestruje wszystkie pomiary oraz alarmuje o każdym niewłaściwym zachowaniu któregokolwiek z elementów systemu. WAGO w centrach handlowych Tekst: Jolant Zasławska, WAGO ELWAG Galeria Ostrovia, Ostrów Wielkopolski Galeria Solna, Inowrocław Ogrody Odrzańskie, Kędzierzyn-Koźle Zgorzelec Plaza, Zgorzelec System rozproszonych sterowników WAGO na bieżąco monitoruje stan mediów w obiekcie. Sterownik WAGO pełni funkcję strażnika mocy. direct budownictwo 15

16 Moduł pomiaru mocy 3-fazowej x Kompleksowa analiza sieci zasilającej Moduł pomiaru mocy 3-fazowej x odczytuje bezpośrednio wartości pomiarowe, takie jak moc bierna/pozorna/czynna, zużycie energii, współczynnik mocy, kąt przesunięcia fazowego, częstotliwość oraz przekroczenie/spadek napięcia i prądu względem wartości znamionowych. Możliwość rezygnacji z zewnętrznych urządzeń pomiarowych oznacza w tym przypadku nawet 10-krotną oszczędność. Oprócz pomiaru zużycia energii, moduły z analizą wyższych harmonicznych oferują także inne funkcje do kompleksowej analizy sieci zasilającej, które pozwalają na lokalizowanie zakłóceń (na przykład poprzez rejestrację wartości szczytowych). Dodatkowy pomiar prądu w przewodzie neutralnym może pomóc w wykryciu uszkodzeń izolacji. Analiza 4-kwadrantowa dostarcza informacji o rodzaju obciążenia (indukcyjne, pojemnościowe) oraz jego charakterze (odbiornik, generator). W celu udostępnienia mierzonych wartości w systemie zarządzania energią, moduł podłącza się do interfejsu/ sterownika sieciowego WAGO-I/O-SYSTEM. Możliwa jest komunikacja w takich typach sieci obiektowych jak BACnet, KNX, PROFIBUS, PROFINET, ETHERNET czy EtherNet/IP. Listwa Pomiarowa WAGO LPW Nowy standard w układach rozliczeniowych Każdy obiekt budynkowy zasilany w energię elektryczną z sieci dystrybucyjnej wymaga zastosowania układu rozliczeniowego. W przypadku dużych inwestycji moc zapotrzebowana do prawidłowego funkcjonowania wszystkich urządzeń technicznych jest na tyle duża, że w układzie pomiarowym oprócz licznika konieczne jest zastosowanie przekładników prądowych oraz listwy pośredniczącej, która umożliwi prawidłową eksploatację układu. Listwa Pomiarowa WAGO LPW to od lat sprawdzone i zaakceptowane przez dostawców energii rozwiązanie, wykorzystywane w półpośrednich i pośrednich układach pomiaru energii elektrycznej. Dzięki kompaktowej budowie i zastosowaniu w ramach listwy urządzeń zabezpieczających i sygnalizacyjnych można uzyskać znaczne uproszczenie połączeń elektrycznych oraz dużą oszczędność miejsca w rozdzielnicach pomiarowych. W przypadku obiektów wielkopowierzchniowych (np. galerie handlowe, biurowce, itp.), w których wymagane jest zastosowanie kilkunastu lub kilkudziesięciu układów pomiarowych, to bardzo istotny aspekt projektowy. Listwy pomiarowe WAGO LPW mogą być również wyposażone w ochronę przeciwprzepięciową element niezbędny dzisiaj dla bezpieczeństwa ludzi i instalacji technicznych w budynkach. Ułatwieniem dla projektantów są gotowe schematy układów pomiarowych dostępne na stronie internetowej: 16

17 Zarządzanie obiektami na ogólnomiejską skalę Nowy Ratusz w Pforzheim zarządza swoimi nieruchomościami przez WAGO-I/O-SYSTEM 750. Szkoła Schanz i Nowy Ratusz stanowią część projektu pilotażowego tworzenia sieci zarządzania obiektami, obejmującej całe miasto. direct budownictwo 17

18 Rozdzielnice systemowe WAGO stanowią trzon systemu automatyki budynkowej Nowego Ratusza w Pforzheim, poddawanego obecnie modernizacji. System sterowania z wykorzystaniem sterowników BACnet zapewnia elastyczność, otwartość i kompatybilność, wymagane chociażby ze względu na późniejsze zarządzanie obiektami miejskimi. Żadne inne miasto w Niemczech nie jest tak ściśle powiązane historycznie z produkcją biżuterii i zegarków, jak złote miasto Pforzheim. Nowy Ratusz tej znanej na świecie metropolii jubilerskiej jest obecnie poddawany kompleksowym pracom modernizacyjnym. W ramach tego przedsięwzięcia zostanie odnowiona cała infrastruktura elektrotechniczna budynku. Uczestniczą w tym trzy przedsiębiorstwa z Pforzheim. Zadanie zaprojektowania i przygotowania wytycznych przetargowych modernizacji instalacji przeciwpożarowych powierzono biuru projektowemu Volker Wörtz. Firma Eckert Elektro odpowiada za instalacje elektryczne, a ib company dostarczy i wykona całą automatykę budynkową. ib company jest wiodącym integratorem w zakresie tworzenia i uruchamiania skomplikowanych sieci budynkowych. Dlatego właśnie ta firma jeden z uczestników programu WAGO Solution Provider otrzymała od miasta dodatkowe zlecenie na stworzenie koncepcji sieci do zarządzania nieruchomościami miejskimi. Pforzheim dysponuje przeszło 250 nieruchomościami z różnego rodzaju instalacjami budynkowymi. Niestety są w nich często zastosowane systemy automatyki co wiąże się z komplikacjami na poziomie integracji. Zadanie polegało więc na wprowadzeniu uproszczeń w systemach sterowania i zarządzania obiektami, aby zapewnić wzajemną kompatybilność systemów. Aby nie ograniczać konkurencyjności, świadomie zrezygnowaliśmy z systemu dedykowanego, wyjaśnia Rainer Störzenecker, przedstawiciel inwestora, miasta Pforzheim. Standaryzację wprowadzono, aby w razie konieczności serwisu móc szybko wymienić całą rozdzielnicę. Zarówno rozdzielnice typu 1, jak i typu 2 są wyposażone w sterownik BACnet oraz moduły Dali i EnOcean. Skrzynki typu 1 umożliwiają dodatkowo regulację temperatury w pomieszczeniach. Sterowniki WAGO przekazują ponadto komunikaty o zakłóceniach, przetwarzają dane z liczników energii elektrycznej i wody oraz przesyłają je do systemu nadrzędnego. WAGO WAGO-I/O-SYSTEM 750 wreszcie zapewni miastu Pforzheim otwartość na skomunikowanie ze sobą różnych systemów sieciowych. Elastyczność i doświadczenie Prace modernizacyjne w ratuszu są prowadzone etapowo. Jan Kühner z Biura Projektowego Wörtz kieruje pracami na placu budowy. Oto jak przedstawia sposób organizacji prac: Biura znajdujące się na danym odcinku modernizacji są przenoszone do innych pomieszczeń mieszczących się w ratuszu. Po modernizacji wracają na dawne miejsce. Niezależny od sieci obiektowej, modularny system I/O 750 stanowi bazę nowego układu automatyki. WAGO ma w programie różne typy sterowników, również do sieci BACnet, i oferuje przy tym dobry stosunek jakości do ceny. Modularna budowa osprzętu pozwala na łatwą rozbudowę systemów. Punktem decydującym było jednak długoletnie doświadczenie WAGO w automatyce budynkowej i duża elastyczność dopasowania do różnych systemów sieciowych, komentuje Matthias Zeh, dyrektor ib company. Dla Nowego Ratusza w Pforzheim opracowano dwa standardowe typy rozdzielnic systemowych. Nowy Ratusz w Pforzheim jest obecnie poddawany kompleksowej modernizacji, w ramach której odnawiana jest również infrastruktura elektrotechniczna budynku. 18

19 dostarczyło 27 konfekcjonowanych rozdzielnic systemowych typu 1 i osiem typu 2. System instalacji wtykowych WINSTA WAGO umożliwia ich szybkie i bezbłędne podłączenie. WINSTA jest idealnie dostosowana do wymagań techniki budynkowej. Umożliwia realizację bezpiecznych instalacji elektrycznych na zasadzie połączeń wtykowych. Po zakończeniu modernizacji 35 sterowników będzie zarządzało około zmiennych. Struktura rozproszona Rozdzielnice systemowe, zarządzające sześcioma do ośmioma biurami, są umieszczone w sufitach korytarzy na piętrach. Na korytarzach oświetlenie jest sterowane czujnikami obecności. Jeżeli światło jest zbyt słabe, można je włączyć ręcznie lokalnymi przyciskami, wyjaśnia Andreas Mürle. Jest on integratorem systemu i programistą z ib company, wykonującym automatykę budynkową w Nowym Ratuszu. W biurach na każdym suficie zamontowano multisensory Dali. Sterownik WAGO przez cały czas kontroluje poziom natężenia oświetlenia i obecność ludzi w pomieszczeniach. Po wejściu do pomieszczenia światło może zostać włączone przyciskiem EnOcean, może również zostać wyregulowana jasność. Funkcja stałej regulacji światła pozwala na ciągłą regulację natężenia światła na stanowisku pracy. Gdy czujnik przestaje dostarczać sygnały o obecności, oświetlenie wyłącza się samoistnie. Ogrzewanie jest również regulowane przez zadajnik EnOcean. W każdym pomieszczeniu znajduje się odpowiedni regulator z czujnikiem mierzącym temperaturę. Przy jego pomocy można zmieniać wartości zadane. Sterownik WAGO wysteruje wówczas odpowiednio zawory ogrzewania. Sterowniki BACnet za pośrednictwem protokołu BACnet/IP komunikują się z systemem sterowania przez sieć ETHERNET. Miasto Pforzheim liczy na to, że zastosowanie tego protokołu zapewni pożądaną otwartość i ostatecznie rozwiąże bolesny problem wyboru wspólnego protokołu komunikacyjnego. Plany budowy sieci Modernizacja Nowego Ratusza wraz z czterema dodatkowymi budynkami stanowi część pilotażowego projektu budowy sieci zarządzania obiektami miejskimi. Podstawą komunikacji jest tutaj BACnet/IP. Koncepcję sporządziła firma ib company. W dłuższej perspektywie czasowej wszystkie nieruchomości zostaną połączone w jedną sieć. Podstawowym założeniem jest zastosowanie niededykowanych rozwiązań do automatyki budynkowej, zapewniających maksymalną otwartość, przy zapewnieniu niskich kosztów eksploatacji i utrzymania. Na poziomie systemu sterowania WAGO posiada wszystkie interfejsy do podsieci na obiekcie i umożliwia powiązanie ich z centrum zarządzania, podkreśla Matthias Zeh. Podobne rozwiązanie ib company wdraża obecnie w dużym banku w Badenii-Wirtembergii. Od lewej do prawej: Matthias Zeh (ib company), Tobias Hummel (WAGO), Andreas Mürle (ib company), Jan Kühner (Planungsbüro Wörtz). Ta aplikacja pokazuje, że projekt jest wykonalny. Również tutaj często stosowana jest technika WAGO, wyjaśnia dyrektor ib company. Tekst: Tobias Hummel, WAGO Zdjęcia: Markus Bechtle/vor-ort-foto.de, WAGO WAGO-I/O-SYSTEM 750 zjednuje zwolenników dużą elastycznością w zakresie komunikacji między obiektem a dyspozytornią. Sterowniki BACnet za pośrednictwem BACnet/IP komunikują się z systemem sterowania przez sieć ETHERNET. Obejmująca całe miasto sieć zarządzania obiektami ma połączyć ze sobą miejskie nieruchomości. direct budownictwo 19

20 Biblioteki do zastosowań HVAC Parametryzacja zamiast programowania: gotowe makra instalacji zapewniają standaryzację i obniżają koszty. W celu realizacji projektu energooszczędnego budynku konieczna jest przemyślana automatyka budynkowa. Do sterowania ogrzewaniem, wentylacją i klimatyzacją, mającego znaczny wpływ na zużycie energii, WAGO udostępnia klientom bibliotekę z gotowymi makrami instalacji. Dzięki nim można uniknąć żmudnego i czasochłonnego programowania. Zastosowanie tych makr ułatwia standaryzację, a co za tym idzie, pozwala na redukcję kosztów. W Niemczech około 40% energii zużywanej jest przez budynki. Ze względu na rosnące ceny energii efektywność energetyczna budynku odgrywa coraz większą rolę. W normie DIN EN zdefiniowano cztery klasy efektywności energetycznej (od A do D), stanowiące o poziomie energooszczędności budynku. Oprócz samej konstrukcji budynku oraz zastosowanej instalacji technicznej duży wpływ na energooszczędność ma również automatyka i odpowiednie oprogramowanie. W kontekście zużycia energii szczególnie istotne są instalacja grzewcza, wentylacja i klimatyzacja, mające stosunkowo duży udział w zużyciu prądu. Budynki wykazujące wysoką efektywność energetyczną mogą być certyfikowane według różnych standardów. Do najważniejszych zalicza się standard australijski Green Star, niemiecki DGNB, francuski HQE, BREEAM w Wielkiej Brytanii oraz LEED i Green Globes w USA. Bogatą bibliotekę HVAC WAGO udostępnia bezpłatnie. Gotowe makra poszczególnych układów pozwalają zastąpić programowanie prostą parametryzacją. Aplikację uruchamia się przy pomocy interfejsu użytkownika udostępnionego w Internecie. 20