UNIWERSYTET ŚLĄSKI WYDZIAŁ NAUK O ZIEMI ROLA CYRKULACJI ATMOSFERY W KSZTAŁTOWANIU KLIMATU

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "UNIWERSYTET ŚLĄSKI WYDZIAŁ NAUK O ZIEMI ROLA CYRKULACJI ATMOSFERY W KSZTAŁTOWANIU KLIMATU"

Transkrypt

1 UNIWERSYTET ŚLĄSKI WYDZIAŁ NAUK O ZIEMI ROLA CYRKULACJI ATMOSFERY W KSZTAŁTOWANIU KLIMATU SOSNOWIEC 2012

2 Redaktor prac Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego Andrzej T. Jankowski Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego nr 74 ISSN REDAKTORZY Zuzanna BIELEC-BĄKOWSKA, Ewa ŁUPIKASZA, Artur WIDAWSKI RECENZENCI Ewa BEDNORZ, Iwona ĆWIKLIŃSKA, Krzysztof FORTUNIAK, Bogumił JAKUBIAK, Bogusław Michał KASZEWSKI, Leszek KOLENDOWICZ, Dorota MATUSZKO, Krzysztof MIGAŁA, Tadeusz NIEDŹWIEDŹ, Marek NOWOSAD, Leszek OŚRÓDKA, Katarzyna PIOTROWICZ, Rajmund PRZYBYLAK, Janina TREPIŃSKA, Robert TWARDOSZ, Elwira ŻMUDZKA, Joanna WIBIG PRZYGOTOWANIE DO DRUKU I SKŁAD Zuzanna BIELEC-BĄKOWSKA, Artur WIDAWSKI PROJEKT OKŁADKI Katarzyna LEŚNIOK FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Tomasz BIELEC WYDAWCA Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego Copyright 2012 Wydział Nauk o Ziemi UŚ Wszelkie prawa zastrzeżone / All Rights Reserved ISBN Druk Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego, ul. Konfederacka 6, Kraków krakow.pl

3 WPŁYW CYRKULACJI ATMOSFERY NA REGIONALNE CHARAKTERYSTYKI KLIMATU Małgorzata Falarz Cyrkulacyjne uwarunkowania występowania opadów śniegu w Polsce południowej... Snowfall in southern Poland in relation to atmospheric circulation Katarzyna Jabłońska, Łukasz Piech Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na początek fenologicznego przedwiośnia w Polsce... The influence of atmospheric circulation on the start of phenological dawn of spring in Poland Dorota Matuszko, Grażyna Pluta Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu zachmurzenia (na przykładzie Krakowa)... Role of atmospheric circulation in cloudiness forming (on example of Krakow) Marek Nowosad Zmiany grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne... The changes of snow cover depth in Lublin and theirs circulation conditions Hanna Ojrzyńska Przestrzenny rozkład temperatury powietrza na Dolnym Śląsku w zależności od cyrkulacji atmosferycznej... Spatial air temperature distribution on Lower Silesia area depending on atmospheric circulation Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny, Marek Kejna Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na temperaturę powietrza w regionie Kaffiøyry (NW Spitsbergen) w okresie od lipca 2005 r. do sierpnia 2010 r.... Influence of atmospheric circulation on air temperature in the Kaffiøyra region (NW Spitsbergen) in the period July 2005 August Jadwiga Woyciechowska Relacje między cyrkulacją atmosferyczną i temperaturą powietrza na półkuli północnej... Relations between atmospheric circulation and air temperature over Northern Hemisphere 195 WPŁYW CYRKULACJI ATMOSFERY NA EKSTREMALNE ZJAWISKA KLIMATYCZNE Dorota Matuszko, Katarzyna Piotrowicz Ekstremalne zdarzenia pogodowe w Krakowie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne... Extreme weather phenomena in Kraków and their atmospheric circulation Małgorzata Owczarek Wpływ cyrkulacji atmosferycznej na występowanie termicznych fal ciepła i fal chłodu w Polsce, (Rezultaty Projektu KLIMAT)... The impact of atmospheric circulation on thermal heat waves and cold waves in Poland, (Results of the KLIMAT Project) Elwira Żmudzka Uwarunkowania cyrkulacyjne skrajnych zasobów termicznych w okresie wegetacyjnym w polskiej części Tatr (na przykładzie Zakopanego i Kasprowego Wierchu) Circulation-related conditioning of extreme thermal resources in the vegetative period in the Polish part of the Tatra Mountains (for example of Zakopane and Kasprowy Wierch Mt.)

4 Z. Bielec-Bąkowska, E. Łupikasza, A. Widawski (red.) Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu Katedra Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski Sosnowiec, 2012, ZMIANY GRUBOŚCI POKRYWY ŚNIEŻNEJ W LUBLINIE I ICH UWARUNKOWANIA CYRKULACYJNE The changes of snow cover depth in Lublin and theirs circulation conditions MAREK NOWOSAD* Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS Streszczenie: Pokrywa śnieżna w Lublinie zalega średnio przez prawie 72 dni w sezonie zimowym (1951/ /2011). Sytuacje spadku grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień notowano częściej niż wzrostu. Dominowały zmiany o mniej niż 2 cm. Charakterystyki statystyczne wskaźnika cyrkulacji południkowej Wp osiągają niższe wartości (mniejsza rola adwekcji z południa, większa z północy) przy wzroście grubości pokrywy śnieżnej niż przy spadku. Przy spadku grubości pokrywy śnieżnej o 5 cm i więcej, występują stosunkowo duże wartości charakterystyk statystycznych wskaźnika cyrkulacji strefowej Ws (większa rola adwekcji z zachodu). Słowa kluczowe: pokrywa śnieżna, Lublin, wskaźniki cyrkulacji atmosferycznej, Lityńskiego klasyfikacja Key words: snow cover, Lublin, atmospheric circulation indices, Lityński classification 1. Wstęp Zmiany grubości pokrywy śnieżnej mają istotne znaczenie dla funkcjonowania społeczeństw w zamieszkanych obszarach jej występowania. Przyrost pokrywy śnieżnej, szczególnie znaczny, może utrudnić, a niekiedy sparaliżować komunikację. Natomiast gwałtowne roztopy (notowane przy spadku grubości pokrywy śnieżnej) mogą być przyczyną powodzi. Problematyka zmian grubości pokrywy śnieżnej była analizowana w pracach m. in. Wołobujewej (1979), Nowosada (1992, 1995), Bednorz i Wibig (2008) oraz Bednorz (2010, 2011). Szczegółową analizę warunków synoptycznych przy wybranych zmianach grubości pokrywy śnieżnej na nizinnej części Polski przeprowadziła Bednorz (2010, 2011). Autorka uwzględniła dane ze 120 punktów gridowych z obszaru Europy i części Oceanu Atlantyckiego. Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka zmian z dnia na dzień grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie w czasie zim 1951/ /2011. Jak wiadomo, zmienność występowania pokrywy śnieżnej, a także jej grubość, zależą przede wszystkim od temperatury powietrza oraz stosunków opadowych. Na te elementy meteorologiczne istotny wpływ ma cyrkulacja atmosferyczna. Kolejnym celem niniejszego opracowania jest przeprowadzenie analizy warunków cyrkulacyjnych panujących w dniach, w których notowano wzrost grubości pokrywy śnieżnej, zaleganie pokrywy śnieżnej o tej samej grubości w sąsiednich dniach, a także spadek grubości pokrywy śnieżnej. W niniejszym opracowaniu nawiązano do wskaźników cyrkulacji strefowej Ws i południkowej Wp zaproponowanych przez Lityńskiego (1969). * marek.nowosad@poczta.umcs.lublin.pl 157

5 Marek Nowosad 2. Materiał i metoda Materiałem wykorzystanym w opracowaniu są: dane z codziennych pomiarów grubości pokrywy śnieżnej w Obserwatorium Meteorologicznym Zakładu Meteorologii i Klimatologii UMCS w Lublinie; codzienne wartości wybranych charakterystyk cyrkulacji atmosferycznej (wskaźniki cyrkulacji atmosferycznej strefowy Ws i południkowy Wp) opracowane na podstawie danych gridowych NCEP/NCAR (Kalnay i in. 1996). Do obliczenia tych wskaźników wykorzystano dobowe wartości ciśnienia SLP z gridów zlokalizowanych na tych południkach i równoleżnikach, które brał pod uwagę Lityński (1969) w tworzeniu swojej typologii. Do obliczenia wskaźnika Ws wykorzystano wartości z gridów leżących na równoleżnikach 40 o N i 65 o N (pomiędzy 0 o i 35 o E w niniejszym opracowaniu z krokiem co 2,5 stopnia) oraz do obliczenia Wp wartości z gridów na południkach 0 o i 35 o E (pomiędzy 40 o N i 65 o N z krokiem co 2,5 stopnia). Wskaźniki, określone jako składowe wiatru geostroficznego (w m*s -1 ), obliczono za pomocą wzorów zaproponowanych przez Lityńskiego (1969): Ws = 6,1*(P40 P65)/25 Wp = 10*(P35 P0)/35 gdzie P40 i P65 to średnie wartości ciśnienia SLP na równoleżnikach 40 o N i 65 o N, zaś P0 i P35 to średnie wartości ciśnienia SLP na południkach 0 o i 35 o E. Kalendarz wskaźników Ws i Wp jest dostępny pod adresem: Wskaźnik cyrkulacji strefowej Ws przyjmuje wartości dodatnie przy napływie powietrza z zachodu, zaś wskaźnik cyrkulacji południkowej przy adwekcji powietrza z po- łudnia (Lityński 1969). Aby prezentacja na rycinach 3, 4 i 5 była czytelna (zgodność ze stronami świata ), przyjęto, że wartości Ws na osi poziomej wzrastają od prawej do lewej, a wartości Wp na osi pionowej z góry w dół. Każdy dzień analizowanego okresu może być scharakteryzowany za pomocą pary wskaźników Ws i Wp. Przykładem zestawienia takich charakterystyk z wykorzystaniem wykresu rozrzutu jest rycina 3. Uzupełnieniem informacji o cyrkulacji w analizowanym dniu jest obliczenie średniej dobowej prędkości wiatru geostroficznego (V). Wykorzystano znane powszechnie twierdzenie Pitagorasa, gdzie kwadrat przeciwprostokątnej (V) równy jest sumie kwadratów przyprostokątnych (Ws i Wp). V 2 = Ws 2 + Wp 2 Do obliczenia prędkości wiatru geostroficznego na podstawie jego składowych stosowali ten wzór m. in. Jones i in. (1993, s. 656). W odniesieniu do wybranych zbiorów dni obliczono średnią arytmetyczną oraz miary pozycyjne (kwartale dolny Q1, mediana Q2 i górny Q3). Wydzielenie zbiorów dni zostało dokonane na podstawie wielkości zmian grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień w Lublinie. Pomiar grubości pokrywy śnieżnej wykonywany jest w czasie obserwacji porannej. Stąd, ze wskaźnikami Ws i Wp reprezentującymi konkretną dobę, wiązano informacje o pokrywie śnieżnej z obserwacji porannej następnego dnia. Natomiast zmiany grubości pokrywy śnieżnej, w ujęciu niniejszej pracy, to różnica między grubością pokrywy śnieżnej, zmierzoną następnego dnia i grubością zmierzoną w danym dniu rano. Analizowane zbiory dni określono następująco (oznaczenia jak na rycinie 5): A wszystkie dni cyklu rocznego obejmujące 158

6 Zmiany grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne (l. dni) / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /10 Ryc. 1. Liczba dni z pokrywą śnieżną w Lublinie Fig. 1. Number of days with snow cover in Lublin potencjalny okres występowania pokrywy śnieżnej (13 października 25 kwietnia), B dni cyklu rocznego od 13 października do 25 kwietnia po których (w czasie porannej obserwacji następnego dnia) nie notowano pokrywy śnieżnej, Z dni po których (w czasie porannej obserwacji następnego dnia) zalegała pokrywa śnieżna 1, ZR dni z pokrywą śnieżną w których nie wystąpiła zmiana grubości, ZR20 dni z pokrywą śnieżną o grubości nie mniejszej niż 20 cm w których nie wystąpiła zmiana grubości, W wzrost grubości pokrywy śnieżnej, W5 wzrost grubości pokrywy śnieżnej o 5 i więcej cm, W10 wzrost grubości pokrywy śnieżnej o 10 i więcej cm, S spadek grubości pokrywy śnieżnej, S5 spadek grubości pokrywy śnieżnej o 5 i więcej cm, S10 spadek grubości pokrywy śnieżnej o 10 i więcej cm. 3. Pokrywa śnieżna w Lublinie Pokrywa śnieżna w Obserwatorium Meteorologicznym UMCS, położonym na terenie śródmiejskiego skweru na Placu Litewskim w Lublinie, zalegała średnio (1951/ /2011) przez prawie 72 dni w czasie okresu zimowego. Potencjalny okres wystąpienia dnia z pokrywą śnieżną to czas od 13 października (notowano pokrywę śnieżną w 1973 i w 2002 r.) do 25 kwietnia (wystąpienie pokrywy śnieżnej w 1960 r.). Skrajne wartości liczby dni z pokrywą śnieżną w czasie poszczególnych okresów zimowych charakteryzują wielkości reprezentujące zimy 1974/1975 (22 dni) i 1995/1996 (134 dni) (ryc. 1). Trend liniowy liczby dni z pokrywą śnieżną ma charakter malejący, lecz nie jest istotny statystycznie (dlatego nie został zaprezentowany na rycinie 1). Nowosad i Bartoszek (2007) zauważyli, że centrum Lublina cechuje się mniejszą śnieżnością niż teren 1) warunki odnoszące się do pokrywy śnieżnej dotyczą pomiarów prowadzonych w Obserwatorium Meteorologicznym UMCS w Lublinie 159

7 Marek Nowosad liczba sytuacji spadek wzrost 5 0 < zmiana (cm) > 10 Ryc. 2. Częstość zmian grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie (średnia liczba sytuacji w jednym okresie zimowym) Fig. 2. The frequency of changes of the snow cover depth in Lublin (the mean number of the situations during one winter period) Ryc. 3. Wartości wskaźnika cyrkulacji strefowej Ws (składowa pozioma) oraz wskaźnika cyrkulacji południkowej Wp (składowa pionowa) w dniach reprezentujących wzrost grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie (1951/ /2011) Fig. 3. The values of zonal index Ws (horizontal component) and meridional index Wp (vertical component) in the day with the increace of the depth of snow cover in Lublin (1951/ /2011) 160

8 Zmiany grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne Płaskowyżu Nałęczowskiego, znajdujący się na zachód od miasta. 4. Zmiana grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie z dnia na dzień Zmiany grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień w okresie 1951/ /1993 w Lublinie zostały opisane wcześniej (Nowosad 1995). Wtedy podkreślono, że wśród zmian grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień przeważają zmiany o 1 cm. Wraz ze wzrostem wartości bezwzględnych branych do analizowania zmian grubości pokrywy śnieżnej malała liczebność takich zmian. Podobne wyniki otrzymano dla pokrywy śnieżnej na Białorusi (Wołobujewa 1979) czy w Bieszczadach (Nowosad 1992). W niniejszym opracowaniu, w czasie analizowanych 60 sezonów zimowych zanotowano 1338 sytuacji wzrostu grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień (uwzględniono tu też sytuacje pojawienia się pokrywy śnieżnej), 1663 sytuacje występowania, w czasie dwóch sąsiednich dni, pokrywy śnieżnej o tej samej grubości oraz 1679 sytuacji spadku grubości. Średnia liczba tych sytuacji na okres zimowy wynosi odpowiednio: 22,3; 27,7 oraz 28,0. Jeśli wszystkie 3 rodzaje sytuacji określić jako 100%, to zmiany o 2 cm i więcej stanowiły 35,4%, zmiany o 5 cm i więcej 9,6%, zaś zmiany o 10 cm i więcej tylko 1,7%. Najczęściej notowano sytuacje, gdy zmiana z dnia na dzień była mniejsza od 2 cm. Częstość zmian, z uwzględnieniem ich wielkości, przedstawiono na rycinie 2. Liczba wystąpienia sytuacji ze wzrostem grubości pokrywy śnieżnej była mniejsza niż ze spadkiem. Podobne zróżnicowanie otrzymano przy analizie 25 zim w 4 posterunkach meteorologicznych w Bieszczadach (Nowosad 1992). Natomiast w czasie 60 zim w Lublinie zanotowano zdecydowanie większą częstość zalegania pokrywy śnieżnej o tej samej grubości ponad 35%, podczas gdy w Bieszczadach tylko 22% 2. Mimo, że obie prace dotyczą różnych wieloleci, to nasuwa się pytanie, czy położenie Obserwatorium Meteorologicznego UMCS na śródmiejskim placu, wśród drzew i krzewów, nie wpływa na zmniejszenie prędkości wiatru w ogródku meteorologicznym, a w konsekwencji, na mniejszą rolę wywiewania i nawiewania śniegu. 5. Warunkowe charakterystyki wskaźników cyrkulacji strefowej i południkowej Zróżnicowanie wartości wskaźników Ws i Wp przy warunku, że w Lublinie wystąpił wzrost grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień, przedstawiono na rycinie 3. Odległość poszczególnych punktów od początku układu współrzędnych na tej rycinie informuje o prędkości wiatru geostroficznego 3. Widoczne jest znaczne zróżnicowanie wartości wskaźników (od około 9 do około +13 m/s wskaźnika Ws oraz od około 12 do około +12 m/s wskaźnika Wp). Przy wzroście grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie, w 25% sytuacji wskaźnik Wp przyjmuje wartości niższe niż 2,88 m/s, w 50% sytuacji od 2,88 do 1,74 m/s oraz w pozostałych 25% ponad 1,74 m/s (tab. 1, ryc. 4). Natomiast przy spadku grubości pokrywy śnieżnej, w 25% sytuacji wskaźnik Wp przyjmuje wartości niższe niż 1,19 m/s, w 50% sytuacji od 1,19 do 3,67 m/s oraz w pozostałych 25% ponad 3,67 m/s (tab. 1, ryc. 4). Wybrane charakterystyki statystyczne 2) po przeliczeniu wielkości ze strony 16 pracy Nowosada (1992) 3) Uwaga ta nie dotyczy rycin 4 i 5. Przykładowo: średnia prędkość wiatru geostroficznego przy warunku wzrostu grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie wynosi 4,4 m/s (tabela 1). Natomiast odległość punktu W (ryc. 5) od początku układu współrzędnych reprezentuje 0,8 m/s (jest to wynik wektorowego dodania składowych Ws i Wp, będących średnimi wartościami wskaźników). 161

9 Marek Nowosad Tabela 1. Wybrane charakterystyki statystyczne wskaźników Wp i Ws oraz prędkości wiatru geostroficznego przy spełnieniu niektórych warunków związanych z pokrywą śnieżną (p. śn.) w Lublinie (1951/ /2011) Table 1. Some statistical characteristics of Wp and Ws indices and of the speed of geostrophic wind then some snow cover (p. śn.) conditions in Lublin (1951/ /2011) has been fulfilled x wszystkie dni od 13 X do 25 IV dni bez p. śn. okresie 13 X 25 IV dni z p. śn. (następnego dnia rano) wzrost grubości p. śn. wzrost grubości p. śn. o 5 cm i więcej wzrost grubości p. śn. o 10 cm i więcej grubość p. śn. bez zmian grubość p. śn. bez zmian przy grubości >=20 cm spadek grubości p. śn. spadek grubości p. śn. o 5 cm i więcej spadek grubości p. śn. o 10 cm i więcej Wp (m*s -1 ) Ws (m*s -1 ) V (m*s -1 ) S 0,92 1,00 0,65 0,50 0,24 0,12 0,99 1,02 1,25 1,47 2,02 Q1 1,36 1,19 1,77 2,88 2,28 2,44 1,40 0,99 1,19 1,30 0,91 Q2 0,91 0,99 0,59 0,52 0,09 0,13 0,87 0,94 1,24 1,67 1,96 Q3 3,17 3,19 3,00 1,74 1,69 1,79 3,19 2,86 3,67 4,38 4,72 S 1,99 2,46 1,04 0,64 0,01 0,24 0,88 0,37 2,01 3,46 2,86 Q1 0,71 0,22 1,54 1,85 2,54 1,80 1,58 1,66 0,79 1,01 1,41 Q2 1,78 2,18 0,90 0,54 0,01 0,75 0,68 0,05 1,96 3,53 3,55 Q3 4,45 4,92 3,41 2,94 2,59 1,76 3,20 2,44 4,74 6,26 5,37 S 4,81 4,89 4,61 4,40 4,31 4,10 4,49 4,12 5,10 5,94 5,76 Q1 2,84 2,84 2,81 2,69 2,60 2,25 2,62 2,54 3,25 3,88 3,95 Q2 4,42 4,51 4,24 4,10 3,95 3,88 4,10 3,62 4,75 5,62 5,52 Q3 6,44 6,59 6,08 5,73 5,59 5,44 5,98 5,57 6,71 7,56 6,36 S średnia arytmetyczna, Q1 dolny kwartyl, Q2 mediana, Q3 górny kwartyl wskaźnika Wp przyjmują niższe wartości przy wzroście grubości pokrywy śnieżnej niż przy spadku. Średnie wartości wskaźników Ws i Wp, przy spełnieniu różnych warunków związanych z pokrywą śnieżną, przedstawiono na rycinie 5. Średnia wartość składowej południkowej wiatru geostroficznego to 0,50 m/s z północy przy wzroście grubości pokrywy śnieżnej i 1,25 m/s z południa przy spadku tej grubości. Natomiast przy warunku zalegania w Lublinie pokrywy śnieżnej o tej samej grubości, średnia prędkość składowej południkowej wiatru geostroficznego wyniosła 0,99 m/s z południa. Przy stosunkowo znacznym spadku grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień (o 5 oraz o 10 cm), zwraca uwagę składowa strefowa wiatru geostroficznego. Średnia arytmetyczna wskaźnika Ws przy tych warunkach przyjmuje wartości 3,46 m/s (wszystkie sytuacje ze spadkiem grubości o >=5 cm) oraz 2,86 m/s (spadek grubości o >=10 cm). Wskaźnik cyrkulacji strefowej Ws różnicuje też dni bez pokrywy śnieżnej oraz dni z zalegającą pokrywą śnieżną. Średnia wartość wskaźnika Ws (odpowiadająca średniej prędkości składowej zachodniej wiatru geostroficznego) w dniach bez pokrywy śnieżnej w okresie od 13 października do 25 kwietnia to 2,46 m/s, zaś w czasie zalegania pokrywy śnieżnej tylko 1,04 m/s. Średnia wartość wskaźnika Ws w sytuacjach gdy 162

10 Zmiany grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne Ryc. 4. Wybrane charakterystyki statystyczne wskaźników Ws i Wp przy warunkach: wzrostu grubości pokrywy śnieżnej, zalegania pokrywy śnieżnej o takiej samej grubości i spadku grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie (1951/ /2011) Fig. 4. Some statistical characteristics of Ws and Wp indices after the conditions: the increase of snow cover depth, the same depth of snow cover, decrease of snow cover depth in Lublin (1951/ /2011) zalega pokrywa śnieżna o takiej samej grubości to 0,88 m/s. Natomiast przy warunkach, że grubość pokrywy śnieżnej nie ulega zmianie i wynosi przynajmniej 20 cm, średnia wartość Ws to już tylko 0,37 m/s (ryc. 5, tab. 1). 6. Dyskusja Na wspomnianą wcześniej liczbę zmian grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień o 10 i więcej cm składa się 25 sytuacji spadku grubości oraz 54 sytuacji wzrostu. Wśród tych ostatnich było 15 przypadków, gdy w pierwszym z porównywanych dni jako grubość pokrywy śnieżnej wpisano zero. Zwrócić warto uwagę na różnice w gęstości śniegu pojawiającego się tuż po opadzie, a leżącego przez znaczny czas. Zalegający śnieg ulega metamorfozie, co może być przyczyną spadku grubości pokrywy śnieżnej o niewielkie wartości. Śnieg zalegający przez szereg dni będzie cechował się stosunkowo dużą gęstością i do jego stopienia potrzeba więcej energii cieplnej niż do stopienia świeżego śniegu o tej samej grubości. Być może to uwarunkowanie jest jedną z przyczyn, że liczba sytuacji wzrostu pokrywy śnieżnej o 10 cm i więcej, jest ponad dwukrotnie większa niż liczba spadków o 10 cm i więcej. Znaczny rozrzut punktów na rycinie 3 (podobne obrazy otrzymano na wykresach rozrzutu reprezentujących sytuacje zalegania pokrywy śnieżnej o tej samej grubości oraz spadku grubości pokrywy śnieżnej) ukazuje trudności w określeniu współzmienności miedzy dobowymi wartościami wskaźników Ws i Wp, a zmianą grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień. Przypomnieć można wyniki analiz Kuziemskiej (1987), która podkreśliła znaczną rozpiętość dobowych ekstremów 163

11 Marek Nowosad Ryc. 5. Średnie wartości wskaźników Ws i Wp w okresie 1951/ /2011 przy spełnieniu wybranych warunków (dotyczą pokrywy śnieżnej w Lublinie): A wszystkie dni cyklu rocznego od 13 października do 25 kwietnia, B dni cyklu rocznego od 13 października do 25 kwietnia po których (w czasie porannej obserwacji następnego dnia) nie notowano pokrywy śnieżnej, Z dni po których (w czasie porannej obserwacji następnego dnia) zalegała pokrywa śnieżna, ZR dni z pokrywą śnieżną (>=1 cm) w których nie wystąpiła zmiana grubości, ZR20 dni z pokrywą śnieżną o grubości nie mniejszej niż 20 cm w których nie wystąpiła zmiana grubości, W wzrost grubości pokrywy śnieżnej, W5 wzrost grubości pokrywy śnieżnej o 5 i więcej cm, W10 wzrost grubości pokrywy śnieżnej o 10 i więcej cm, S spadek grubości pokrywy śnieżnej, S5 spadek grubości pokrywy śnieżnej o 5 i więcej cm, S10 spadek grubości pokrywy śnieżnej o 10 i więcej cm Fig. 5. The average values of Ws and Wp indices in the period 1951/ /2011 when the individual conditions are fulfilled (the conditions concern snow cover in Lublin): A all days of the year between 13 th October and 25 th April, B the days of the year between 13 th October and 25 th April after which (during the next day morning observation) there is the lack of snow cover, ZR the days after which the depth of snow cover (>=1 cm) reach the same value as in the analysed day, ZR20 the days after which the depth of snow cover (>=20 cm) reach the same value as in the analysed day, W increase of the depth of snow cover, W5 increase of the depth of snow cover by >=5 cm, W10 increase of the depth of snow cover by >=10 cm, S decrease of the depth of snow cover, S5 decrease of the depth of snow cover by >=5 cm, S10 decrease of the depth of snow cover by >=10 cm temperatury powietrza w konkretnych miesiącach w tym samym typie cyrkulacji (autorka korzystała z typologii Lityńskiego). Falarz (2007) określiła, że cyrkulacja strefowa wpływa na zmiany czasu zalegania pokrywy śnieżnej w Polsce bardziej, niż cyrkulacja południkowa. Wydaje się (na podstawie analiz zmian grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie), że wpływ cyrkulacji strefowej i południkowej na liczbę spadków i wzrostów grubości pokrywy śnieżnej jest zbliżony. Sugerowane jest to choćby przez ułożenie punktów na rycinie 4 (wybrane charakterystyki dotyczące wzrostu grubości pokrywy śnieżnej cechują się o 1,4 1,9 m/s niższymi wartościami od analogicznych charakterystyk dotyczących spadku w przypadku wskaźników Wp i Ws). Można zwrócić uwagę na niektóre uwarunkowania zalegania pokrywy śnieżnej. Czynnikiem, który wpływa na grubość pokrywy śnieżnej w danym dniu jest grubość 164

12 Zmiany grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i ich uwarunkowania cyrkulacyjne tej pokrywy w poprzednich dniach. Np. przy zaleganiu w poprzednim dniu pokrywy śnieżnej o grubości 1 cm i potencjalnych warunkach atmosferycznych do znacznego spadku grubości pokrywy śnieżnej, spadek taki oczywiście nie może mieć miejsca. Z drugiej strony, zaleganie pokrywy śnieżnej o określonej grubości może zwiększyć prawdopodobieństwo prognozowania dalszego zalegania tej pokrywy do ponad 0,95 nawet w skali kilku tygodni (Nowosad 1994, s. 211). Trudna do parametryzacji jest rola wiatru w przewiewaniu śniegu w Lublinie. Oczywiście, łatwiej podlega przewiewaniu śnieg świeżo spadły niż zleżały. Bednorz i Wibig (2008, s. 136) uznały, że rola wiatru, przy wzroście grubości pokrywy śnieżnej, jest niewielka w porównaniu z rolą opadów występujących przy ujemnej temperaturze powietrza. Kolejne zagadnienie, na które warto zwrócić uwagę, to wielkość obszaru branego pod uwagę przy konstruowaniu wskaźników cyrkulacji Ws i Wp. Jego rozciągłość południkowa wynosi prawie 2800 km, zaś średnia rozciągłość równoleżnikowa przekracza 2300 km. Typologię w takiej skali skonstruował Lityński (1969) i od szeregu lat jest ona wykorzystywana w IMiGW. Wiadomo jednak, że tak utworzone wskaźniki Ws i Wp nie uwzględniają procesów synoptycznych o mniejszej skali. Procesy te mogą mieć wpływ na wartości poszczególnych elementów meteorologicznych i w konsekwencji, także na zmiany grubości pokrywy śnieżnej. 7. Wnioski Wśród zmian grubości pokrywy śnieżnej z dnia na dzień w Lublinie (1951/ /2011) notowano średnio w czasie sezonu zimowego 28 razy sytuacje spadku grubości pokrywy śnieżnej i około 22 razy sytuacje wzrostu. Średnio w około 23 dniach występowała pokrywa śnieżna o tej samej grubości co dnia następnego rano. Prawie 2/3 sytuacji (64,6%), to zmiany grubości pokrywy śnieżnej o mniej niż 2 cm (wliczono tu też sytuacje, gdy zalegała pokrywa śnieżna o tej samej grubości). Zmiany grubości pokrywy śnieżnej o 5 cm i więcej stanowiły mniej niż 10% analizowanych sytuacji. Sporadycznie notowano zmiany o 10 cm i więcej (1,7% wszystkich sytuacji). W czasie sytuacji spełniającej określony warunek (np. wzrost grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie) zauważono znaczne zróżnicowanie wartości wskaźników cyrkulacji strefowej Ws i południkowej Wp (ryc. 3). Charakterystyki statystyczne (kwartale) wybranych podzbiorów tych wskaźników nieco różnią się między sobą. Przy warunku wzrostu grubości pokrywy śnieżnej, średnia i kwartale wskaźnika Wp osiągają niższe wartości niż przy warunku spadku grubości (ryc. 4). W czasie sytuacji spadku grubości pokrywy śnieżnej o 5 cm i więcej charakterystyki statystyczne wskaźnika Ws osiągają relatywnie duże wartości (tab. 1, ryc. 5). Charakterystyki wskaźnika Wp są przy tym warunku też duże. Sugeruje to rolę cyrkulacji zachodniej i południowej przy topnieniu śniegu. Autor jest wdzięczny wykonawcom projektu NCEP/NCAR za możliwość wykorzystania danych gridowych do niniejszego opracowania. Serdecznie dziękuję anonimowemu Recenzentowi za cenne uwagi, które pozwoliły na uniknięcie nieścisłości oraz podniosły jakość artykułu. Literatura Bednorz E., 2010, Synoptyczne warunki występowania śnieżnych zim na nizinnych obszarach Polski, [w:] Bednorz E. (red.), Klimat Polski na tle klimatu Europy Warunki termiczne i opadowe, Seria: Studia i Prace z Geografii i Geologii 15, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań,

13 Marek Nowosad Bednorz E., 2011, Synoptic conditions of snow cover occurrence in central European lowlands, International Journal of Climatology, 31, Bednorz E., Wibig J., 2008, Snow depth in eastern Europe in relation to circulation patterns, Annals of Glaciology, 48, Falarz M., 2007, Snow cover variability in Poland in relation to the macro and mesoscale atmospheric circulation in the twentieth century, International Journal of Climatology, 27, Jones P. D., Hulme M., Briffa K. R., 1993, A comparison of Lamb circulation types with an objective classification scheme, International Journal of Climatology, 13, Kalnay i in., 1996, The NCEP/NCAR 40 year reanalysis project, Bulletin of the American Meteorological Society, 77, Kuziemska D., 1987, Zróżnicowanie temperatury powietrza na obszarze Polski a typy cyrkulacji atmosferycznej nad Europą Środkową, Przegląd Geofizyczny, 32, Lityński J., 1969, Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski, Prace PIHM, 97, Nowosad M., 1992, The Dynamics of Snow Depth Depending on the Types of Atmospheric Circulation on the Example of the Bieszczady Mountains, UMCS, Lublin, ss. 32. Nowosad M., 1994, Zarys charakterystyki pokrywy śnieżnej w Bieszczadach, Annales UMCS, Sectio B, 49, Nowosad M., 1995, Zmiany z dnia na dzień grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie, [w:] Kołodziej J., Turski R. (red.), Gleby i klimat Lubelszczyzny, materiały z konferencji naukowej 25 kwietnia 1994 r., Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin, Nowosad M., Bartoszek K., 2007, Wieloletnia zmienność grubości pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina, [w:] Piotrowicz K., Twardosz R. (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP UJ, Kraków, Wołobujewa G. W., 1979, Sutocznyje sniegonakolienija na tierritorii Biełorussii, Obszczaja i Prikładnaja Klimatołogija, Trudy GGO, 425, Summary The character of changes from day to day of the depth of the snow cover in Lublin during the winters 1951/ /2011 is the main aim of the present paper. The analysis of circulation conditions which dominant in the days with the increase of snow cover, as well as in the days with the decrease of snow cover and in the days during which the snow cover depth did not changed, is the next aim of this study. The results of daily measurements of snow depth in Lublin as well as sea level pressure in some grid points are the material for the paper. The zonal circulation index (Ws) and the meridional one (Wp) has been calculated for the each day of the period October 1951 April The formulas proposed by Lityński (1969) has been used. Some statistical characteristics of the indices has been calculated for the situations with the increase of snow depth in Lublin, with decrease of this depth and with other conditions. The days with the increase of snow depth in Lublin has been notice in average about 22 times a winter season, the days with the decrease of snow cover 28 times and the days with the same depth of snow cover as the depth in next day morning about 23 times. If these 3 groups are 100%, then the changing of snow depth for 5 cm or more took only less than 10%. The considerable differentiation of both indices for the situations with the increase of snow depth has been noticed (Fig. 3). The similar differentiation took place with the other situations. The statistical characteristics of Wp index reach lower values for situations with the increase of snow cover then for the situations with the decrease of snow (Fig. 4).

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka przepływu powietrza nad centralną częścią polskiego wybrzeża

Charakterystyka przepływu powietrza nad centralną częścią polskiego wybrzeża Charakterystyka przepływu powietrza nad centralną częścią polskiego wybrzeża 1951-2010 Characteristics of the airflow over the central part of the Polish coast 1951-2010 Michał Marosz Katedra Meteorologii

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ GRUBOŚCI POKRYWY ŚNIEŻNEJ W OKOLICY SZCZYRKU

WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ GRUBOŚCI POKRYWY ŚNIEŻNEJ W OKOLICY SZCZYRKU Inżynieria Ekologiczna Ecological Engineering Vol. 41, 2015, 153 159 DOI: 10.12912/23920629/1844 WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ GRUBOŚCI POKRYWY ŚNIEŻNEJ W OKOLICY SZCZYRKU Janusz Leszek Kozak 1, Maria Łepko 1

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOORAPHICA PHYSICA 3, 1998 Małgorzata Falarz WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ POKRYWY ŚNIEŻNEJ W KRAKOWIE NA TLE ZMIAN W OBSZARACH PODMIEJSKICH LONG-TERM VARIABILITY OF SNOW COVER

Bardziej szczegółowo

Ekstremalne zdarzenia meteorologiczne i hydrologiczne w Polsce (ocena zdarzeń oraz prognozowanie ich skutków dla środowiska życia człowieka)

Ekstremalne zdarzenia meteorologiczne i hydrologiczne w Polsce (ocena zdarzeń oraz prognozowanie ich skutków dla środowiska życia człowieka) Ekstremalne zdarzenia meteorologiczne i hydrologiczne w Polsce (ocena zdarzeń oraz prognozowanie ich skutków dla środowiska życia człowieka) Projekt badawczy PBZ-KBN-086/P04/2003 (zamawiany) Koordynator

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Zmiany średniej dobowej temperatury powietrza w Lublinie w latach

Zmiany średniej dobowej temperatury powietrza w Lublinie w latach 10.17951/b.2015.70.1.71 A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LXX, z. 1 SECTIO B 2015 Zakład Meteorologii i Klimatologii, Wydział

Bardziej szczegółowo

DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ (1971-1995)

DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ (1971-1995) Słupskie Prace Geograficzne 2 2005 Dariusz Baranowski Instytut Geografii Pomorska Akademia Pedagogiczna Słupsk DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SYTUACJI SYNOPrYCZNYCH NA ZACHMURZENIE W KRAKOWIE. INFLUENCE OF THE SYNOPrIC SITUATIONS ON THE CLOUDINESS IN CRACOW

WPŁYW SYTUACJI SYNOPrYCZNYCH NA ZACHMURZENIE W KRAKOWIE. INFLUENCE OF THE SYNOPrIC SITUATIONS ON THE CLOUDINESS IN CRACOW ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOORAPHICA PHYSICA 3, 1998 Dorota Matuszko WPŁYW SYTUACJI SYNOPrYCZNYCH NA ZACHMURZENIE W KRAKOWIE INFLUENCE OF THE SYNOPrIC SITUATIONS ON THE CLOUDINESS IN CRACOW

Bardziej szczegółowo

Próba oceny warunków klimatycznych terenu gminy Wąwolnica w województwie lubelskim

Próba oceny warunków klimatycznych terenu gminy Wąwolnica w województwie lubelskim Bogusław M. Kaszewski, Marek Nowosad, Krzysztof Siwek Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS Próba oceny warunków klimatycznych terenu gminy Wąwolnica w województwie lubelskim Konferencja Klimat Pola

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

DŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( )

DŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( ) Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 247 253 Paweł Kotas Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Klimatologii 30 387 Kraków, ul. Gronostajowa 7 e-mail: pawel.kotas@uj.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Joanna Wibig Department of Meteorology and Climatology, University of Lodz, Poland OUTLINE: Motivation Data Heat wave frequency measures

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) W REJONIE SPITSBERGENU ZACHODNIEGO ( )

ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) W REJONIE SPITSBERGENU ZACHODNIEGO ( ) Problemy Klimatologii Polarnej 16 2006 107 114 ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) W REJONIE SPITSBERGENU ZACHODNIEGO (1981 2005) THE CHANGES OF ZONAL WIND SPEED COMPONENT (U-wind) AT

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego Zakład Klimatologii Ogólnopolska Konferencja

Bardziej szczegółowo

Próba zastosowania metody wydzielania naturalnych okresów synoptycznych na przykładzie dorzecza górnej Wisły

Próba zastosowania metody wydzielania naturalnych okresów synoptycznych na przykładzie dorzecza górnej Wisły Marek Nowosad Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS Próba zastosowania metody wydzielania naturalnych okresów synoptycznych na przykładzie dorzecza górnej Wisły Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka miesięcznych ekstremów temperatury powietrza w Krakowie i ich związek z warunkami cyrkulacyjnymi

Charakterystyka miesięcznych ekstremów temperatury powietrza w Krakowie i ich związek z warunkami cyrkulacyjnymi K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.) Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński Kraków, 2007, 253-261 Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

BADANIA FIZJOGRAFICZNE R. VII SERIA A GEOGRAFIA FIZYCZNA (A67) str ( )

BADANIA FIZJOGRAFICZNE R. VII SERIA A GEOGRAFIA FIZYCZNA (A67) str ( ) BADANIA FIZJOGRAFICZNE R. VII SERIA A GEOGRAFIA FIZYCZNA (A67) str. 169 177 DOI 1.14746/bfg.216.7.13 POGODA UPALNA W ZAKOPANEM (1986 215) Małgorzata Pajewska Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i

Bardziej szczegółowo

Wieloletnia zmienność grubości pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina

Wieloletnia zmienność grubości pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.) Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński Kraków, 2007, 411-421 Wieloletnia zmienność

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia

Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia Irena Otop IMGW-PIB Warszawa, 24.02.2016 r. Seminarium PK GWP PLAN PREZENTACJI 1. Wprowadzenia: definicja suszy i fazy rozwoju suszy 2. Czynniki cyrkulacyjne

Bardziej szczegółowo

ZASADNOŚĆ WYRÓŻNIANIA POŚREDNICH TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ W KLASYFIKACJACH DLA OBSZARU POLSKI

ZASADNOŚĆ WYRÓŻNIANIA POŚREDNICH TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ W KLASYFIKACJACH DLA OBSZARU POLSKI PRZEGLĄD GEOFIZYCZNY Rocznik LVII 2012 Zeszyt 2 Piotr PIOTROWSKI Katedra Meteorologii i Klimatologii UŁ Łódź ZASADNOŚĆ WYRÓŻNIANIA POŚREDNICH TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ W KLASYFIKACJACH DLA OBSZARU

Bardziej szczegółowo

VARIABILITY OF THE MERIDIONAL CIRCULATION INDEX OVER POLAND ACCORDING TO THE LITYŃSKI CLASSIFICATION FORMULA

VARIABILITY OF THE MERIDIONAL CIRCULATION INDEX OVER POLAND ACCORDING TO THE LITYŃSKI CLASSIFICATION FORMULA Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 41 48 Marek Nowosad Maria Curie-Sklodowska University, Faculty of Biology and Earth Sciences, Institute of Earth Sciences, Meteorology and Climatology Department

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA POGÓRZU WIELICKIM. Sebastian Pełech

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA POGÓRZU WIELICKIM. Sebastian Pełech PRACE GEOGRAFICZNE, zeszyt 128 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ Kraków 2012, 17 27 doi: 10.4467/20833113PG.12.002.0351 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA POGÓRZU

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYCZNE DLA HORNSUNDU TYPY POGODY A CYRKULACJA ATMOSFERY WEATHER TYPES CHARACTERISTIC OF HORNSUND AND ATMOSPHERE CIRCULATION.

CHARAKTERYSTYCZNE DLA HORNSUNDU TYPY POGODY A CYRKULACJA ATMOSFERY WEATHER TYPES CHARACTERISTIC OF HORNSUND AND ATMOSPHERE CIRCULATION. Problemy Klimatologii Polarnej 17 2007 105 111 CHARAKTERYSTYCZNE DLA HORNSUNDU TYPY POGODY A CYRKULACJA ATMOSFERY WEATHER TYPES CHARACTERISTIC OF HORNSUND AND ATMOSPHERE CIRCULATION Jacek Ferdynus Katedra

Bardziej szczegółowo

Potencjalny okres występowania pokrywy śnieżnej w Polsce i jego zmiany w XX wieku

Potencjalny okres występowania pokrywy śnieżnej w Polsce i jego zmiany w XX wieku K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.) Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński Kraków, 2007, 205-213 Potencjalny okres

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH I WYZNACZENIE OKRESÓW KORZYSTNYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA BIEGOWEGO I ZJAZDOWEGO W ZAKOPANEM

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH I WYZNACZENIE OKRESÓW KORZYSTNYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA BIEGOWEGO I ZJAZDOWEGO W ZAKOPANEM PRACE GEOGRAFICZNE, zeszyt 105 Instytut Geografii UJ Kraków 2000 Tadeusz Sarna CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH I WYZNACZENIE OKRESÓW KORZYSTNYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA BIEGOWEGO I ZJAZDOWEGO W ZAKOPANEM

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Występowanie głębokich niżów i silnych wyżów nad Polską ( )

Występowanie głębokich niżów i silnych wyżów nad Polską ( ) K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.) Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński Kraków, 2007, 65-74 Występowanie głębokich

Bardziej szczegółowo

2. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W ROKU 2006

2. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W ROKU 2006 Powietrze 17 2. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W ROKU 2006 Charakterystykę warunków meteorologicznych województwa małopolskiego w roku 2006 przedstawiono na podstawie

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Danuta Limanówka ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW TERMICZNYCH WYBRANYCH MIAST POLSKI CHANGES OF THE THERMAL CONDmONS IN THE SELECTED POLISH CITIES Opracowanie

Bardziej szczegółowo

PRACE I STUDIA GEOGRAFICZNE

PRACE I STUDIA GEOGRAFICZNE UNIWERSYTET WARSZAWSKI WYDZIAŁ GEOGRAFII I STUDIÓW REGIONALNYCH PRACE I STUDIA GEOGRAFICZNE TOM 29 POSTĘP BADAŃ ZMIAN KLIMATU I ICH ZNACZENIE DLA ŻYCIA I GOSPODARCZEJ DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA P ś WYDAWNICTWA

Bardziej szczegółowo

2009 IX WROCŁAW BISKUPIN

2009 IX WROCŁAW BISKUPIN ZAKŁAD KLIMATOLOGII I OCHRONY ATMOSFERY INSTYTUT GEOGRAFII I ROZWOJU REGIONALNEGO UNIWERSYTET WROCŁAWSKI DEPARTMENT OF CLIMATOLOGY AND ATMOSPHERE PROTECTION INSTITUTE OF GEOGRAPHY AND REGIONAL DEVELOPEMENT

Bardziej szczegółowo

Wpływ sytuacji barycznych na przyrost pokrywy śnieżnej na wybranych stacjach w Europie

Wpływ sytuacji barycznych na przyrost pokrywy śnieżnej na wybranych stacjach w Europie Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii tom 2 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej U J Kraków 2014, 103 115 Wpływ sytuacji barycznych na przyrost pokrywy śnieżnej na wybranych stacjach

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA POGÓRZU WIELICKIM. Sebastian Pełech

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA POGÓRZU WIELICKIM. Sebastian Pełech PRACE GEOGRAFICZNE, zeszyt 128 Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ Kraków 2012, 17 27 doi: 10.4467/20833113PG.12.002.0351 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA NA POGÓRZU

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH W REJONIE DOŚWIADCZEŃ ŁĄKOWYCH W FALENTACH WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 15 22 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH

Bardziej szczegółowo

Zagrożenie obszaru województwa pomorskiego występowaniem ekstremalnych zjawisk pogodowych w konsekwencji spodziewanej zmiany klimatu

Zagrożenie obszaru województwa pomorskiego występowaniem ekstremalnych zjawisk pogodowych w konsekwencji spodziewanej zmiany klimatu Katedra Meteorologii i Klimatologii IG UG zaprasza na cykl wykładów pt.: Zagrożenie obszaru województwa pomorskiego występowaniem ekstremalnych zjawisk pogodowych w konsekwencji spodziewanej zmiany klimatu

Bardziej szczegółowo

PRZESTRZENNA I CZASOWA ZMIENNOŚĆ CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ NA OBSZARZE POLSKI

PRZESTRZENNA I CZASOWA ZMIENNOŚĆ CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ NA OBSZARZE POLSKI Piotr PIOTROWSKI Katedra Meteorologii i Klimatologii, UŁ Łódź PRZESTRZENNA I CZASOWA ZMIENNOŚĆ CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ NA OBSZARZE POLSKI SPATIAL AND TEMPORAL VARIABILITY OF ATMOSPHERIC CIRCULATION IN

Bardziej szczegółowo

CYRKULACYJNE UWARUNKOWANIA WYSTĘPOWANIA TYPÓW POGODY W HORNSUNDZIE W LATACH

CYRKULACYJNE UWARUNKOWANIA WYSTĘPOWANIA TYPÓW POGODY W HORNSUNDZIE W LATACH Problemy Klimatologii Polarnej 15 2005 91 102 CYRKULACYJNE UWARUNKOWANIA WYSTĘPOWANIA TYPÓW POGODY W HORNSUNDZIE W LATACH 1991 2000 CIRCULATION REASONS OF WEATHER TYPES FREQUENCY IN HORNSUND IN THE PERIOD

Bardziej szczegółowo

Warunki termiczne Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Zawadach Thermal conditions at the Experimental Farm in Zawady

Warunki termiczne Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Zawadach Thermal conditions at the Experimental Farm in Zawady Jacek RAK, Grzegorz KOC, Elżbieta RADZKA, Jolanta JANKOWSKA Pracownia Agrometeorologii i Podstaw Melioracji Akademia Podlaska w Siedlcach Department of Agrometeorology and Drainage Rudiments University

Bardziej szczegółowo

ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) NA WSCHÓD OD SVALBARDU ( )

ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) NA WSCHÓD OD SVALBARDU ( ) Problemy Klimatologii Polarnej 17 2007 77 85 ZMIANY SKŁADOWEJ STREFOWEJ PRĘDKOŚCI WIATRU (U-wind) NA WSCHÓD OD SVALBARDU (1981 2005) THE CHANGES OF ZONAL WIND SPEED COMPONENT (U-wind) EAST OF SVALBARD

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ LICZBY DNI Z OPADEM W KRAKOWIE

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ LICZBY DNI Z OPADEM W KRAKOWIE ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Robert Twardosz WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ LICZBY DNI Z OPADEM W KRAKOWIE LONG-TERM VARIABILITY OF THE NUMBER OF DAYS WITH PRECIPITATION IN CRACOW

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Moniki Lisowskiej

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Moniki Lisowskiej Dr hab. Zuzanna Bielec-Bąkowska Sosnowiec, 25.11.2017 Katedra Klimatologii Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Moniki Lisowskiej WPŁYW WARUNKÓW CYRKULACYJNYCH NA ZMIANY

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW METEOROLOGICZNYCH W SEZONIE LETNIM MIĘDZY STACJAMI HORNSUND I CALYPSOBYEN (SPITSBERGEN)

PORÓWNANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW METEOROLOGICZNYCH W SEZONIE LETNIM MIĘDZY STACJAMI HORNSUND I CALYPSOBYEN (SPITSBERGEN) Problemy Klimatologii Polarnej 14 2004 183 188 PORÓWNANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW METEOROLOGICZNYCH W SEZONIE LETNIM MIĘDZY STACJAMI HORNSUND I CALYPSOBYEN (SPITSBERGEN) Andrzej Gluza, Marcin Siłuch, Krzysztof

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

CYKLICZNE ZMIANY MIEJSKIEJ WYSPY CIEPŁA W WARSZAWIE I ICH PRZYCZYNY. Cyclic changes of the urban heat island in Warsaw and their causes

CYKLICZNE ZMIANY MIEJSKIEJ WYSPY CIEPŁA W WARSZAWIE I ICH PRZYCZYNY. Cyclic changes of the urban heat island in Warsaw and their causes Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 409 416 Maria Stopa-Boryczka, Jerzy Boryczka, Jolanta Wawer, Katarzyna Grabowska Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Zakład Klimatologii

Bardziej szczegółowo

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS ACTA NIVERSITATIS LDIENSIS FLIA GEGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Ewa Łupikasza WPL YW SYTACJI SYNPTYCNYCH NA WYSTĘPWANIE LETNICH PADÓW ATMSFERYCNYCH W WARNKACH MIEJSKICH (KATWICE) I NA PREDPL BESKID ŚLĄSKIEG

Bardziej szczegółowo

2009 VIII WROCŁAW BISKUPIN

2009 VIII WROCŁAW BISKUPIN ZAKŁAD KLIMATOLOGII I OCHRONY ATMOSFERY INSTYTUT GEOGRAFII I ROZWOJU REGIONALNEGO UNIWERSYTET WROCŁAWSKI DEPARTMENT OF CLIMATOLOGY AND ATMOSPHERE PROTECTION INSTITUTE OF GEOGRAPHY AND REGIONAL DEVELOPEMENT

Bardziej szczegółowo

PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera Warunki śnieżne w Ojcowie

PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera Warunki śnieżne w Ojcowie PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA Prądnik. Prace Muz. Szafera 19 75 88 2009 Jakub Wojkowski 1, Józef Partyka 2 1 Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Katedra Ekologii, Klimatologii

Bardziej szczegółowo

ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH NA ZACHODNIM WYBRZEŻU SPITSBERGENU W SEZONIE LETNIM 2006 r. 1

ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH NA ZACHODNIM WYBRZEŻU SPITSBERGENU W SEZONIE LETNIM 2006 r. 1 R. Przybylak, M. Kejna, A. Araźny, P. Głowacki (red.) Abiotyczne środowisko Spitsbergenu w latach 2005 2006 w warunkach globalnego ocieplenia Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 2007: 179 194 ZRÓŻNICOWANIE

Bardziej szczegółowo

DOBOWY PRZEBIEG TEMPERATURY POWIETRZA W BYDGOSZCZY W CZASIE WIOSENNYCH I JESIENNYCH PRZYMROZKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU MASY POWIETRZA

DOBOWY PRZEBIEG TEMPERATURY POWIETRZA W BYDGOSZCZY W CZASIE WIOSENNYCH I JESIENNYCH PRZYMROZKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU MASY POWIETRZA Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 425 431 Mirosław Więcław Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Nauk Przyrodniczych, Instytut Geografii, Zakład Geografii Fizycznej i Ochrony krajobrazu

Bardziej szczegółowo

NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY. Szczepan Mrugała

NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY. Szczepan Mrugała Acta Agrophysica, 2005, 6(1), 197-203 NORMALNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH W WYBRANYCH STACJACH LUBELSZCZYZNY Szczepan Mrugała Zakład Meteorologii i Klimatologii, Instytut Nauk o Ziemi, Uniwersytet Marii

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Klimat okolic międzyrzeca podlaskiego

Klimat okolic międzyrzeca podlaskiego Danuta Limanówka Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział w Krakowie Klimat okolic międzyrzeca podlaskiego Wstęp Obszar będący przedmiotem niniejszego opracowania obejmuje miasto i najbliższe

Bardziej szczegółowo

ROK Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Borucino. Nr 44 (93) ISSN X

ROK Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny. Borucino. Nr 44 (93) ISSN X Uniwersytecki Biuletyn Meteorologiczny Borucino ROK 213 KATEDRA METEOROLOGII I KLIMATOLOGII Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański Nr 44 (93) ISSN 281-884X Od Redakcji: Opracowanie i publikację warunków

Bardziej szczegółowo

2010 VII WROCŁAW BISKUPIN

2010 VII WROCŁAW BISKUPIN ZAKŁAD KLIMATOLOGII I OCHRONY ATMOSFERY INSTYTUT GEOGRAFII I ROZWOJU REGIONALNEGO UNIWERSYTET WROCŁAWSKI DEPARTMENT OF CLIMATOLOGY AND ATMOSPHERE PROTECTION INSTITUTE OF GEOGRAPHY AND REGIONAL DEVELOPEMENT

Bardziej szczegółowo

Wiosna, wiosna. Autor: Dominik Kasperski

Wiosna, wiosna. Autor: Dominik Kasperski Wiosna, wiosna Autor: Dominik Kasperski Abstract Presentation briefly describes the terminology used in the analysis. Next, data about March and April are presented in context of definitions of the spring.

Bardziej szczegółowo