Szczegółowe informacje o przychodach i wydatkach poszczególnych funduszy przedstawia poniŝsza tabela:

Transkrypt

1 Rozdział 7 Państwowe fundusze celowe Zgodnie z art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz z późn. zm.) do sektora finansów publicznych zalicza się fundusze celowe. W myśl przepisów ww. ustawy fundusz celowy moŝe działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz. Podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy obejmujący wydatki na cele wskazane w ustawie powołującej fundusz. Wydatki funduszu celowego mogą być dokonywane w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieŝące przychody, w tym dotacje z budŝetu państwa lub budŝetów jednostek samorządu terytorialnego i pozostałości środków z okresów poprzednich. W 2009 r. łączne przychody funduszy wyniosły tys. zł, w tym dotacje z budŝetu państwa tys. zł, co stanowi 25,9% przychodów funduszy. Do grupy funduszy celowych korzystających z dodatkowego zasilenia w postaci dotacji z budŝetu państwa zaliczamy Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Emerytalno- Rentowy, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji oraz Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W 2009 r. łączne wydatki funduszy (po wyeliminowaniu przepływów między funduszami) wyniosły tys. zł. Szczegółowe informacje o przychodach i wydatkach poszczególnych funduszy przedstawia poniŝsza tabela: Wyszczególnienie Przychody w tym: dotacja z dotacja budŝetu rozwojowa w tys. zł Wydatki Razem I Fundusze związane z ubezpieczeniami społecznymi Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Fundusz Emerytalno - Rentowy Fundusz Prewencji i Rehabilitacji Fundusz Administracyjny

2 Wyszczególnienie Przychody w tym: dotacja z dotacja budŝetu rozwojowa w tys. zł Wydatki II Fundusze związane z zadaniami socjalnymi państwa Fundusz Pracy Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych III Fundusze związane z prywatyzacją Fundusz Reprywatyzacji Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców Fundusz Skarbu Państwa Fundusz Rekompensacyjny IV Fundusze związane z bezpieczeństwem i obronnościa kraju Fundusz Wsparcia Policji Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców Fundusz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej Fundusz Wsparcia StraŜy Granicznej V Fundusze związane z nauką, kulturą i kulturą fizyczną Fundusz Promocji Twórczości Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej Fundusz Promocji Kultury Fundusz Nauki i Technologii Polskiej VI Pozostałe Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych Państwowy Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym Fundusz Kredytu Technologicznego ) Po wyeliminowaniu przepływów 306

3 7.1. Fundusze związane z ubezpieczeniami społecznymi Do grupy funduszy związanych z ubezpieczeniami społecznymi zaliczamy: 1) Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, 2) Fundusz Emerytalno-Rentowy, 3) Fundusz Prewencji i Rehabilitacji, 4) Fundusz Administracyjny. Do zadań realizowanych przez tę grupę funduszy naleŝy m.in. realizacja zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych, finansowanie świadczeń dla rolników z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, obsługa zadań w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego, finansowanie kosztów obsługi ubezpieczenia. Zrealizowane przychody ww. funduszy po wyeliminowaniu przepływów w 2009 r. wyniosły tys. zł, a wydatki tys. zł, co stanowi 89,1% wydatków wszystkich funduszy. W tej grupie funduszy znajdują się te, które otrzymują największe dotacje z budŝetu państwa, tj. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz Fundusz Emerytalno-Rentowy. W roku 2009 fundusze te łącznie otrzymały tys. zł, co stanowi 98,4% ogółu dotacji. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Fundusz Ubezpieczeń Społecznych utworzony został ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 205, poz z późn. zm.). Fundusz ten jest państwowym funduszem celowym i nie posiada osobowości prawnej, a dysponentem jego środków jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Celem działania Funduszu jest realizacja zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych, a podstawowymi źródłami przychodów są składki na ubezpieczenia społeczne, dotacje z budŝetu państwa oraz od 2004 r. refundacja z tytułu przekazania składek do OFE. Wypłatę świadczeń finansowanych z FUS gwarantuje państwo. Zgodnie z zasadami wprowadzonej z dniem 1 stycznia 1999 r. reformy ubezpieczeń społecznych, dotychczasowa jedna składka na ubezpieczenie społeczne została podzielona w zaleŝności od ryzyka ubezpieczeniowego na odrębne składki na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Składki na ubezpieczenie emerytalne opłacane są w równych częściach przez pracowników i pracodawców (po 9,76%). Składki na ubezpieczenia rentowe do końca czerwca 2007 r. były opłacane w równych częściach przez pracowników i pracodawców (po 6,5%), natomiast od lipca 2007 r. wymiar tej składki został zróŝnicowany z tym, Ŝe w okresie od lipca do grudnia 2007 r. pracownicy płacili składkę 307

4 rentową w wysokości 3,5%, a pracodawcy w wysokości 6,5%, zaś od stycznia 2008 r. wymiar składki rentowej wynosi odpowiednio: 1,5% dla pracownika i 4,5% dla pracodawcy. Składkę na ubezpieczenie chorobowe (2,45%) opłacają pracownicy, a składkę na ubezpieczenie wypadkowe pracodawcy. Część składki na ubezpieczenie emerytalne (7,3%) odprowadzana jest do otwartych funduszy emerytalnych, stanowiących drugi, kapitałowy filar ubezpieczeń społecznych z tym, Ŝe dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1968 r. przystąpienie do OFE było obowiązkowe, a dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. - dobrowolne. Za osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. składka na fundusz emerytalny jest w całości odprowadzana do FUS. Podstawa naliczania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ograniczona została do trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W ramach powołanego od dnia 1 stycznia 1999 r. Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zostały wyodrębnione fundusze odpowiadające określonym ryzykom ubezpieczeniowym, zgodnie z podziałem składki, a więc: emerytalny, rentowy, chorobowy i wypadkowy. W planie finansowym FUS na 2009 r. przychody ze składek ustalono w wysokości: przypis składek tys. zł, wpływy składek tys. zł, co oznacza wskaźnik ściągalności składek na poziomie 98,5%. Ustalony w znowelizowanej ustawie budŝetowej plan przychodów FUS ze składek uwzględniał wzrost wynagrodzeń w gospodarce narodowej o 6,6% i zatrudnienia o 2%. W planie przyjęto, Ŝe do otwartych funduszy emerytalnych ZUS przekaŝe składki w wysokości tys. zł i środki w takiej wysokości przewidziano po stronie przychodów FUS, stanowiące refundację dla FUS z tytułu przekazania składek do OFE. Z danych sprawozdawczych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, Ŝe w 2009 r. przypis składek na ubezpieczenie społeczne wyniósł tys. zł i był o tys. zł (o 3,1%) niŝszy od ustalonego w znowelizowanej ustawie budŝetowej oraz o 5,2% więcej w stosunku do roku poprzedniego. Wpływy ze składek zrealizowane zostały w kwocie tys. zł i osiągnęły 97,1% planu, a więc były niŝsze od planu o kwotę tys. zł. Rzeczywiste przychody ze składek ukształtowały się na poziomie niŝszym od planu ustawy budŝetowej, co było konsekwencją spowolnienia tendencji wzrostowych w gospodarce narodowej, spadku aktywności gospodarczej, a więc niŝszego tempa wzrostu płac, spadku zatrudnienia oraz rosnącej stopy bezrobocia 11,9% wobec planowanej 8,5%. 308

5 Rzeczywisty wskaźnik ściągalności składek ukształtował się na poziomie 98,7% i był wyŝszy o 0,2 p.p. od przyjętego w planie znowelizowanej ustawy budŝetowej. Wpływy ze składek w stosunku do poprzedniego roku były wyŝsze o 4,5%. Łączne wpływy ze składek ( tys. zł) w podziale na poszczególne fundusze ukształtowały się następująco: fundusz emerytalny tys. zł, fundusz rentowy tys. zł, fundusz chorobowy tys. zł, fundusz wypadkowy tys. zł. W znowelizowanej ustawie budŝetowej na 2009 r. dotacja z budŝetu dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalona została w kwocie tys. zł. W trakcie wykonywania budŝetu dotacja dla FUS została zwiększona o kwotę tys. zł do wysokości tys. zł z przeznaczeniem na sfinansowanie bieŝących zobowiązań FUS. Po uwzględnieniu tego zwiększenia dotacja z budŝetu dla FUS została zrealizowana zgodnie z planem po zmianach. W porównaniu do kwoty dotacji przekazanej do FUS w 2008 r. ( tys. zł) dotacja otrzymana przez FUS w 2009 r. była niŝsza o 8,2%. W ogólnej kwocie zrealizowanej w 2009 r. dotacji dla FUS, w wysokości tys. zł wyodrębnia się: dotację celową tys. zł, dotację uzupełniającą tys. zł. Dotacja celowa przeznaczona była na sfinansowanie wydatków na świadczenia, które zgodnie z zapisami ustawowymi podlegają sfinansowaniu ze środków budŝetu państwa, natomiast kwota dotacji uzupełniającej wynika z realizacji zapisu ustawowego, iŝ wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo. Planowana po stronie przychodów FUS kwota refundacji składki przekazanej do OFE w wysokości tys. zł została faktycznie zrealizowana w kwocie niŝszej od planowanej o tys. zł, tj. w wysokości tys. zł (94,7% planu). Wynikało to przede wszystkim z pogorszenia sytuacji na rynku pracy, a tym samym zmniejszenia liczby osób, za które odprowadzone były składki. W 2009 r. ZUS przekazał do OFE zaległe składki za lata ubiegłe na kwotę tys. zł. Łączne przychody własne Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (według wpływów) obejmujące wpływy ze składek na ubezpieczenia społeczne, refundację z tytułu przekazania 309

6 składek do OFE oraz inne przychody wyniosły tys. zł, co stanowi 96,9% kwoty planowanej w znowelizowanej ustawie budŝetowej (o tys. zł mniej). Zrealizowanie na niŝszym poziomie planu przychodów Funduszu było spowodowane przede wszystkim niŝszą od planowanej kwotą wpływów ze składek na ubezpieczenie społeczne oraz niŝszą kwotą refundacji z tytułu przekazania składek do OFE. W 2009 r. wydatki (koszty) Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosły tys. zł stanowiąc 104,2% planu po zmianach i w stosunku do roku poprzedniego wzrosły ogółem o tys. zł, tj. o 12,7%. Podstawowym zadaniem realizowanym z Funduszu są transfery na rzecz ludności obejmujące wypłaty świadczeń długoterminowych (emerytury i renty) oraz pozostałe świadczenia (zasiłki chorobowe, macierzyńskie, pogrzebowe, jednorazowe odszkodowania powypadkowe itd.). Wypłaty świadczeń wyniosły w 2009 r tys. zł i stanowiły 103,3% kwoty planowanej. Wydatki na emerytury i renty z dodatkami wyniosły tys. zł i były wyŝsze od planu o tys. zł (o 2,5%). Na przekroczenie planu wydatków na emerytury i renty złoŝyły się następujące czynniki: wypłata emerytur męŝczyznom po osiągnięciu wieku 60 lat urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., legitymującym się co najmniej 35-letnim okresem składkowym i nieskładkowym lub co najmniej 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, jeŝeli zostali oni uznani za całkowicie niezdolnych do pracy (w wyniku realizacji postanowień Trybunału Konstytucyjnego ustawą z dnia 28 marca 2008 r. nastąpiła zmiana ustawy o emeryturach i rentach z FUS). W grudniu 2009 r. w tym trybie wypłacono 188,6 tys. świadczeń (planowano 104,9 tys.). W całym 2009 roku kwota wypłat świadczeń z tego tytułu wyniosła blisko 4,6 mld zł i była wyŝsza od planowanej o ok. 2 mld zł, przeprowadzenie od 1 marca 2009 r. waloryzacji świadczeń wyŝszym wskaźnikiem waloryzacji wynoszącym 106,1%, przy planowanym 105,7%, umoŝliwienie z dniem 8 stycznia 2009 r. pobierania emerytury osobom kontynuującym zatrudnienie u pracodawcy na rzecz którego wykonywano pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ponowne ustalenie podstawy wymiaru świadczeń dla okresów pozostawania w stosunku pracy, za które nie moŝna było ustalić jej wysokości poprzez przyjęcie podstawy na poziomie kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tych okresach (tzw. okresy zerowe). W 2009 r. przeciętna miesięczna liczba emerytur i rent finansowanych z FUS wyniosła 7.498,5 tys. (plan 7.420,4 tys.) i wzrosła do poprzedniego roku o 132,1 tys. osób, zaś 310

7 przeciętne świadczenie emerytalno-rentowe wyniosło 1.483,14 zł i wzrosło w stosunku do poprzedniego roku o 8,9%. Koszty pozostałych świadczeń wyniosły tys. zł, co stanowi 113,1% planu (więcej od planu o tys. zł) i wzrost w stosunku do 2008 r. o 27,3%. Wzrost wydatków na pozostałe świadczenia wynika ze wzrostu poziomu wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru wypłacanych zasiłków i świadczeń. Ponadto na wyŝsze koszty wpłynęła realizacja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 czerwca 2008 r. na mocy którego zwiększeniu uległy podstawy wymiaru wypłacanych zasiłków i świadczeń z ubezpieczenia społecznego o składniki wynagrodzenia, których wcześniej nie uwzględniano w podstawie wypłacanych świadczeń. Główną pozycję pozostałych świadczeń stanowiły zasiłki chorobowe w kwocie tys. zł (52,6%), które wzrosły w stosunku do 2008 r. o 34,9%. Liczba dni absencji chorobowej finansowanej przez FUS wyniosła 126,1 mln, tj. 121,2% planu i wzrosła do 2008 r. o 17,5 mln dni. Na wzrost liczby dni wpływ miało m.in. przyznanie prawa do zasiłku chorobowego od 15 dnia niezdolności do pracy w ciągu roku kalendarzowego ubezpieczonym, którzy ukończyli 50 lat, wydłuŝenie do 270 dni okresu zasiłku chorobowego kobietom w ciąŝy, korzystanie w większym zakresie ze zwolnień lekarskich przez osoby zagroŝone utratą pracy. Na wyŝszym niŝ zaplanowano poziomie ukształtowały się m. in. wydatki na zasiłki macierzyńskie, które wzrosły w stosunku do planu o 11,4% a do wykonania poprzedniego roku o 32,9%. Wynika to głównie z nowego wymiaru urlopu macierzyńskiego, który zaleŝy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu oraz utrzymującej się tendencji wzrostu liczby urodzeń. Liczba dni zasiłków macierzyńskich wyniosła 39,6 mln, tj. 106,7% planu i wzrosła o 4,5 mln dni w porównaniu do 2008 r. Wydatki bieŝące Funduszu w kwocie tys. zł przeznaczone zostały przede wszystkim na odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie tys. zł, prewencję rentową tys. zł, prewencję wypadkową tys. zł oraz na koszty obsługi kredytu w kwocie tys. zł. Mając na uwadze realizację przez FUS w 2009 r. wydatków na emerytury i renty oraz pozostałe świadczenia na poziomie wyŝszym od planowanych, a takŝe uwzględniając niŝszą realizację planowanych dochodów w celu zapewniania płynności wypłat świadczeń zaszła konieczność pozyskania przez ten Fundusz dodatkowych źródeł finansowania w postaci kredytów bankowych oraz poŝyczki z budŝetu państwa. W 2009 r. z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zrealizowane zostały następujące zadania: wypłata emerytur tys. zł, z tego: z funduszu emerytalnego tys. zł i z funduszu rentowego tys. zł. Wydatki na emerytury były wyŝsze o tys. zł (o 3,7%) od planowanych oraz o 13,2% więcej od wykonania w 2008 r., 311

8 wypłata rent tys. zł, z tego: z funduszu rentowego tys. zł, a z funduszu wypadkowego tys. zł. Wydatki na renty były niŝsze o tys. zł (o 0,6%) od planowanych oraz wyŝsze o 4,3% w porównaniu do 2008 r., wypłata dodatków do emerytur i rent: pielęgnacyjnych, dla sierot zupełnych i za tajne nauczanie tys. zł, tj. o tys. zł wyŝsze od planowanych oraz wyŝsze o 8,5% w relacji do 2008 r., wypłata zasiłków chorobowych tys. zł, tj. 124,9% kwoty planowanej, wypłata pozostałych zasiłków i świadczeń tys. zł, tj. 102,5% kwoty planowanej; kwota ta obejmuje wypłatę następujących świadczeń: zasiłki macierzyńskie, zasiłki pogrzebowe, zasiłki opiekuńcze, świadczenia rehabilitacyjne, jednorazowe odszkodowania powypadkowe, finansowanie prewencji rentowej tys. zł, tj. 93,7% kwoty planowanej, finansowanie prewencji wypadkowej tys. zł, tj. 93,4% kwoty planowanej. Stan środków obrotowych Funduszu na koniec 2009 r. był ujemny i wyniósł (minus) tys. zł, z tego: środki pienięŝne w kwocie tys. zł, naleŝności w kwocie tys. zł, zobowiązania w kwocie (minus) tys. zł. W kwocie zobowiązań Funduszu na koniec 2009 r. w wysokości (minus) tys. zł moŝna wyodrębnić zobowiązania głównie z tytułu: poŝyczki z budŝetu państwa tys. zł, kredytów bankowych z odsetkami tys. zł, rozrachunków z tytułu nie odprowadzonej składki do OFE tys. zł, podatku dochodowego od świadczeń i składki na ubezpieczenie zdrowotne od świadczeń tys. zł, dotacji roku następnego tys. zł, (w grudniu 2009 r. FUS otrzymał z dotacji budŝetowej planowanej dla tego funduszu na rok 2010 dotację w wysokości 1 mld zł na wypłatę świadczeń emerytalno-rentowych w styczniu 2010 r. Ta kwota dotacji przekazana w grudniu 2009 r. do FUS z puli środków 2010 r. stanowi na koniec 2009 r. zobowiązanie funduszu), rezerw tys. zł. 312

9 Fundusz Emerytalno-Rentowy Fundusz emerytalno-rentowy (FER) funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291 z późn. zm.). Ubezpieczenia społeczne dla rolników realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, która prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Głównym zadaniem funduszu emerytalno-rentowego jest finansowanie gwarantowanych przez państwo świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, a ponadto finansowanie emerytur i rent z innego ubezpieczenia społecznego wypłacanych łącznie ze świadczeniami z ubezpieczenia emerytalno-rentowego wraz z dodatkami, ubezpieczeń zdrowotnych rolników i ich domowników oraz refundacji określonych kosztów Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych, jeŝeli przepisy emerytalne przewidują taką refundację. Stan funduszu na początek roku 2009 wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, naleŝności tys. zł, zobowiązania (minus) tys. zł. Fundusz finansowany jest przede wszystkim z uzupełniającej dotacji z budŝetu państwa oraz dotacji z budŝetu państwa przeznaczonej na składki na ubezpieczenie zdrowotne, bowiem składka płacona przez rolników pokrywa tylko część wydatków. Zgodnie z wykonaniem planu finansowego funduszu za 2009 r. wpływy ze składek wyniosły tys. zł i stanowiły zaledwie 7,5% ogółu przychodów funduszu, ale w stosunku do kwoty zaplanowanej w znowelizowanej ustawie budŝetowej wzrosły o 0,4%. WyŜsze wykonanie tej pozycji było efektem intensywnych działań mających na celu poprawę ściągalności. W 2009 r. ściągalność składek ukształtowała się na poziomie 98,5% wobec planowanej 98%. W toku wykonywania budŝetu państwa dokonano zmiany kwoty dotacji dla FER. Dysponent tej części budŝetowej dokonał blokady wydatków w wysokości tys. zł z tytułu nadmiaru posiadanych środków przeznaczonych na finansowanie składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników opłacanej z dotacji budŝetowej. W wyniku dokonanej zmiany kwota dotacji wyniosła tys. zł i została zrealizowana w tej samej wysokości, tj. 100% planu po zmianach. Przychody funduszu emerytalno-rentowego zaplanowane w znowelizowanej ustawie budŝetowej w wysokości tys. zł zostały zrealizowane w kwocie tys. zł, z tego: dotacja z budŝetu państwa tys. zł, przypis składek od rolników tys. zł, 313

10 przypis pozostałych oraz innych przychodów tys. zł, i tym samym w stosunku do kwoty przewidzianej w znowelizowanej ustawie budŝetowej na 2009 r. były niŝsze o 0,4%, a w stosunku do przychodów za 2008 r. były wyŝsze o 5,4%. Przychody funduszu przeznaczone były m.in. na finansowanie: emerytur rolniczych oraz rent rolniczych, zasiłków pogrzebowych, składek na ubezpieczenie zdrowotne płaconych za rolników i ich domowników. Wydatki funduszu emerytalno-rentowego w 2009 r. ukształtowały się na poziomie tys. zł i stanowiły 99% planu według znowelizowanej ustawy budŝetowej, a 99,6% planu po zmianach. RóŜnica w wykonaniu wydatków w stosunku do planu ustawy budŝetowej na 2009 r. spowodowana była niŝszymi wydatkami na opłacenie za rolników składek na ubezpieczenie zdrowotne. NajwaŜniejszym zadaniem funduszu jest finansowanie wydatków na emerytury i renty rolne. Wydatki na ten cel wyniosły tys. zł, co stanowi 80,3% wydatków ogółem i były niŝsze od ustalonych w planie znowelizowanej ustawy budŝetowej o kwotę tys. zł ze względu na spadek liczby emerytur i rent. Liczba świadczeniobiorców wyniosła 1.425,79 tys. osób, a przeciętne świadczenie emerytalno-rentowe ukształtowało się na poziomie 766,41 zł. Drugim zadaniem, pod względem udziału w wydatkach ogółem (15,1%) jest finansowanie składek na ubezpieczenie zdrowotne za rolników i ich domowników, które zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych pokrywane są z dotacji z budŝetu państwa. Wydatki na ten cel wyniosły tys. zł, co stanowi 94,8% planu znowelizowanej ustawy budŝetowej i 93,2% wydatków poniesionych w 2008 r. NiŜsze wykonanie wydatków w stosunku do roku 2008 spowodowane zostało obniŝeniem, od 1 listopada 2009 r., o 38,9% ceny 1q Ŝyta będącej podstawą naliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za rolników podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy. Kolejnym zadaniem realizowanym przez fundusz jest wypłata zasiłków pogrzebowych, które stanowią 2,2% ogółu wydatków. Wydatki na ten cel zrealizowane zostały w kwocie tys. zł, tj. 92,1% planu i były wyŝsze o 7,7% w stosunku do roku Odpis na fundusz administracyjny - wydatek bieŝący funduszu - wyniósł tys. zł i został zrealizowany zgodnie z planem przyjętym w znowelizowanej ustawie budŝetowej. 314

11 Na koniec 2009 r. stan funduszu emerytalno-rentowego wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, naleŝności tys. zł, zobowiązania (minus) tys. zł. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji Fundusz Prewencji i Rehabilitacji działa na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291 z późn. zm.) i przeznaczony jest na finansowanie kosztów rzeczowych Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego związanych z: 1) zapobieganiem wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym rolników. m.in. poprzez: a) analizowanie przyczyn wypadków i chorób, b) prowadzenie dobrowolnych nieodpłatnych szkoleń i instruktaŝu dla ubezpieczonych w zakresie zasad ochrony Ŝycia i zdrowia w gospodarstwie rolnym oraz postępowania w razie wypadku przy pracy rolniczej, c) upowszechnianie wśród ubezpieczonych wiedzy o zagroŝeniach wypadkami przy pracy rolniczej i rolniczych chorobach zawodowych; 2) finansowaniem działań na rzecz pomocy ubezpieczonym i osobom uprawnionym do świadczeń z ubezpieczenia, wykazującym całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, ale rokującym jej odzyskanie w wyniku leczenia i rehabilitacji albo zagroŝonym taką niezdolnością, w tym m.in.: a) kierowanie na rehabilitację leczniczą do zakładów rehabilitacyjnych, b) prowadzenie zakładów rehabilitacji leczniczej, c) prowadzenie, we własnym zakresie, badań i analiz przyczyn niezdolności do pracy, d) promocję zdrowia. Fundusz tworzy się z odpisu od funduszu składkowego, w wysokości do 5% planowanych wydatków tego funduszu, oraz z dotacji z budŝetu państwa. Przychody funduszu prewencji i rehabilitacji wyniosły w 2009 r tys. zł, tj. 101,4% planu według znowelizowanej ustawy budŝetowej, w tym: odpis z funduszu składkowego tys. zł (o 8,2% więcej w stosunku do kwoty odpisu w roku 2008), 315

12 dotacja z budŝetu państwa tys. zł (o 10% więcej w stosunku do wysokości dotacji w roku 2008), pozostałe przychody 480 tys. zł obejmują w szczególności wpływy z tytułu odsetek od środków na rachunkach bankowych oraz z tytułu odpłatności rodziców za pobyt dzieci na turnusach rehabilitacyjnych. W stosunku do roku 2008 kwota przychodów zwiększyła się o 156,7%. Dotacja z budŝetu państwa stanowi 15,3% przychodów ogółem funduszu. Wydatki funduszu ukształtowały się na poziomie tys. zł, tj. 90,8% planu według nowelizacji ustawy budŝetowej, a stosunku do roku 2008 wydatki zwiększyły się o 5,4% z tego: wydatki bieŝące (w tym wydatki na świadczenia zdrowotne i działania prewencyjne) tys. zł - 98,1% planu według nowelizacji ustawy budŝetowej, a w stosunku do roku 2008 wydatki zwiększyły się o 6,7%. wydatki inwestycyjne tys. zł 42,6% planu według znowelizowanej ustawy budŝetowej. Niskie wykonanie tej pozycji funduszu wynika głównie z niezakończonych procedur przetargowych. W stosunku do roku 2008 wydatki inwestycyjne wyniosły 89,1%. Na koniec 2009 r. stan funduszu prewencji i rehabilitacji wyniósł tys. zł, w tym : środki pienięŝne tys. zł, zobowiązania (minus) tys. zł. Fundusz Administracyjny Fundusz Administracyjny działa na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291 z późn. zm.) i przeznaczony jest na finansowanie kosztów obsługi ubezpieczenia społecznego rolników i kosztów obsługi zadań w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Fundusz tworzy się z odpisów od funduszu składkowego w wysokości do 9% planowanych wydatków oraz z odpisów od Funduszu Emerytalno-Rentowego w wysokości do 3,5% planowanych wydatków oraz z refundacji przez właściwe instytucje kosztów związanych z realizacją ubezpieczenia zdrowotnego oraz realizacją innych zadań powierzonych Prezesowi Kasy na podstawie odrębnych przepisów. W razie powstania niedoboru Fundusz Administracyjny jest zasilany ze środków funduszu składkowego. Zdecydowaną większość przychodów funduszu administracyjnego zapewnia odpis od funduszu emerytalno-rentowego, a więc de facto dotacja z budŝetu państwa. 316

13 Przychody funduszu z powyŝszych tytułów wyniosły w 2009 r tys. zł, z tego: odpis z funduszu emerytalno rentowego tys. zł (108,2% w stosunku do roku 2008), odpis z funduszu składkowego tys. zł (108,2% w stosunku do roku 2008), pozostałe przychody tys. zł, w stosunku do roku 2008 wyniosły 99,2% (refundacja przez ZUS kosztów obsługi tzw. świadczeń zbiegowych, refundacja kosztów obsługi: ubezpieczeń zdrowotnych, świadczeń kombatanckich, rent strukturalnych, rent socjalnych, świadczeń górniczych i za pracę przymusową). Przychody funduszu przeznaczone zostały na finansowanie m.in.: wydatków na pokrycie kosztów poboru składki i wypłaty świadczeń z ubezpieczenia, wydatków na obsługę administracyjno-księgową funduszy oraz jednostek organizacyjnych KRUS, inwestycji KRUS (obiekty budowlane). Biorąc pod uwagę katalog zadań finansowanych ze środków funduszu, wydatki zrealizowano w wysokości tys. zł, w tym: 1) wydatki bieŝące tys. zł, przeznaczono na: wynagrodzenia pracowników Kasy (wraz z pochodnymi) tys. zł (57,7% wydatków ogółem funduszu), opłaty pocztowe tys. zł, wydatki na usługi bankowe tys. zł, Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarów Wiejskich 10% wkład własny 448 tys. zł, pozostałe wydatki bieŝące (m. in. zakup materiałów i wyposaŝenia, zakup energii, zakup usług remontowych) tys. zł, 2) pozostałe wydatki 9 tys. zł, 3) odpisy aktualizujące naleŝności 3 tys. zł. Wydatki Funduszu zostały zrealizowane w wysokości 98,1% i były wyŝsze o 10,1% w stosunku do roku Stan funduszu administracyjnego na koniec 2009 r. wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, naleŝności tys. zł, 317

14 zobowiązania (minus) tys. zł Fundusze związane z zadaniami socjalnymi państwa Do tej grupy funduszy moŝemy zaliczyć: 1) Fundusz Pracy, 2) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, 3) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zadania realizowane przez ww. fundusze to: wypłata zasiłków dla bezrobotnych łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne, zasiłki przedemerytalne, szkolenia bezrobotnych i środki na aktywizację bezrobotnych, dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oraz finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnianych osób niepełnosprawnych jak równieŝ osób niepełnosprawnych podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą, ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Zrealizowane przychody ww. funduszy wyniosły tys. zł, a wydatki poniesione zostały w wysokości tys. zł. W tej grupie zasilenie z budŝetu państwa w postaci dotacji ( tys. zł) otrzymał Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz dotację rozwojową (4.174 tys. zł). Fundusz Pracy Fundusz Pracy działa na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z późn. zm.). Podstawowym celem Funduszu jest aktywizacja zawodowa bezrobotnych oraz łagodzenie skutków bezrobocia. Przychody Funduszu Pracy wyniosły tys. zł i były wyŝsze niŝ planowano o 18,7%, tj. o tys. zł. Wpływy z obowiązkowej 2,45% składki wyniosły tys. zł. Były one wyŝsze od planowanych o tys. zł, tj. o 2,3%. Środki przekazane z Unii Europejskiej wyniosły tys. zł i były wyŝsze od planowanych o tys. zł. Wynikało to ze zwrotu poniesionych wydatków przez Fundusz Pracy w ramach PO Kapitał Ludzki, w części stanowiącej dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego. 318

15 Pozostałe przychody wyniosły tys. zł, tj. 855,3% planu. Kwota ta uwzględnia m.in. wpływy z komercjalizacji ( tys. zł), odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych ( tys. zł), wpłaty z tytułu kar i grzywien, w tym z tytułu braku wpisu do rejestru agencji zatrudnienia. Wydatki Funduszu Pracy wyniosły tys. zł, co stanowiło 127,7% planu i były wyŝsze od planu po zmianach o kwotę tys. zł. Wydatki na zasiłki dla bezrobotnych łącznie ze składkami na ubezpieczenia społeczne wyniosły tys. zł (wypłata zasiłków dla bezrobotnych tys. zł, składki na ubezpieczenia społeczne tys. zł). Były one wyŝsze od planu po zmianach o tys. zł, tj. o 39,6% z powodu wyŝszej liczby wypłaconych, niŝ zakładano w planie, zasiłków dla bezrobotnych. W ustawie budŝetowej na 2009 r. załoŝono, Ŝe przeciętna liczba wypłaconych zasiłków dla bezrobotnych, w przeliczeniu na zasiłki podstawowe, wyniesie 240 tys., a wyniosła ok. 337,1 tys. Przeciętna wysokość zasiłku podstawowego w 2009 r. wyniosła 565,3 zł i była wyŝsza od planowanej o 0,3 zł. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec roku 2009 wyniosła i była o osób wyŝsza niŝ na koniec 2008 r. Stopa bezrobocia na koniec 2009 r. wyniosła 11,9% i była o 2,4% wyŝsza niŝ na koniec roku Wydatki na zasiłki przedemerytalne i świadczenia przedemerytalne wyniosły tys. zł, tj. 98,4% planu po zmianach. Na dodatki aktywizacyjne dla bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku, którzy podjęli zatrudnienie w wyniku skierowania przez powiatowy urząd pracy bądź z własnej inicjatywy - wydatkowano tys. zł. W ramach tej kwoty wypłacono średniomiesięcznie 27 tys. dodatków. Na świadczenia integracyjne przyznawane na podstawie przepisów o zatrudnieniu socjalnym wydatkowano tys. zł. Wypłacono średniomiesięcznie 1,6 tys. świadczeń integracyjnych. Na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu wydatkowano tys. zł, tj. o tys. zł (o 36,1%) więcej niŝ planowano. Z kwoty tys. zł przeznaczono na: szkolenie bezrobotnych oraz innych uprawnionych osób tys. zł (tj tys. zł więcej niŝ w planie po zmianach), w tym na koszty szkolenia tys. zł, za sfinansowanie szkolenia dla 228 tys. osób. Przeciętny koszt szkolenia jednego bezrobotnego oraz innych uprawnionych osób wyniósł 1.654,10 zł; prace interwencyjne tys. zł (tj. o tys. zł więcej od planu po zmianach). W pracach interwencyjnych uczestniczyło 47 tys. osób; 319

16 roboty publiczne tys. zł (tj. o tys. zł więcej od planu po zmianach). W ramach robót publicznych zatrudniono 41 tys. osób; prace społecznie uŝyteczne tys. zł. W tych pracach wzięło udział 38 tys. osób; stypendia w ramach aktywizacji zawodowej bezrobotnych, odbywających staŝ i przygotowanie zawodowe oraz uczących się tys. zł. Aktywizacją zawodową w ramach tych form było objętych ogółem 258 tys. bezrobotnych; przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników tys. zł (tj. 102,8% planu po zmianach). W 2009 r. zrefundowano wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne za 148 tys. młodocianych pracowników; dofinansowanie pracodawcom kosztów kształcenia młodocianych pracowników tys. zł (tj. o tys. zł więcej niŝ w planie po zmianach); refundację pracodawcom kosztów wyposaŝenia lub doposaŝenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego wydatkowano tys. zł. W ramach tej kwoty pracodawcy utworzyli 29 tys. stanowisk pracy; dofinansowanie kosztów podjęcia działalności gospodarczej przez bezrobotnego oraz usługi prawne i doradcze wydatkowano tys. zł (tj. 137,1% planu po zmianach). Wydatki te nie podlegają zwrotowi pod warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej przez okres co najmniej 12 miesięcy. W ramach tych wydatków działalność gospodarczą podjęło 64 tys. bezrobotnych; sfinansowanie kosztów dojazdów i zakwaterowania bezrobotnych tys. zł, badania lekarskie bezrobotnych tys. zł, koszty umorzenia poŝyczek 735 tys. zł (100% planu po zmianach). Umorzenia dotyczyły przede wszystkim poŝyczek udzielonych bezrobotnym, którzy prowadzili działalność gospodarczą przez okres co najmniej 24 miesięcy; refundację poniesionych przez pracodawcę kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego 854 tys. zł, refundację kosztów opieki nad dzieckiem lub dziećmi do lat 7 lub osobą zaleŝną w przypadku podjęcia przez bezrobotnego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, odbywania staŝu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia wydatkowano 767 tys. zł, koszty związane ze specjalizacją oraz realizacją staŝy podyplomowych lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i połoŝnych tys. zł, 320

17 zwolnienia monitorowane tys. zł; wydatki te były realizowane na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569), pomoc państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych tys. zł; wydatki te były realizowane na podstawie ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę (Dz. U. Nr 115, poz. 964), pomoc dla przedsiębiorców w przejściowych trudnościach finansowych tys. zł; wydatki te były realizowane na podstawie ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 125, poz. 1035) i zostały przekazane na rachunek Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z przeznaczeniem na pomoc dla przedsiębiorców w przejściowych trudnościach finansowych. Na wynagrodzenia, składki, dodatki do wynagrodzeń oraz odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wydatkowano tys. zł, co stanowiło 99,8% planu po zmianach, z tego na: wynagrodzenia i składki pracowników powiatowych urzędów pracy tys. zł (99,9% planu), wynagrodzenia i składki pracowników wojewódzkich urzędów pracy oraz odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tys. zł (99,4% planu po zmianach), dodatki do wynagrodzeń pracowników powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy oraz Ochotniczych Hufców Pracy tys. zł (99,1% planu po zmianach). Wydatki na pozostałe zadania wyniosły tys. zł (tj. 100% planu po zmianach) i były przeznaczone głównie na: koszty związane z eksploatacją i rozwojem systemu informatycznego urzędów pracy tys. zł, koszty wysyłki wezwań, zawiadomień, druki, opłaty pocztowe, koszty i prowizje bankowe związane z przekazywaniem bezrobotnym naleŝnych świadczeń tys. zł, koszty poboru składek na Fundusz Pracy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych tys. zł, koszty szkolenia kadr publicznych słuŝb zatrudnienia oraz Ochotniczych Hufców Pracy tys. zł. Na wydatki inwestycyjne i zakupy inwestycyjne dla publicznych słuŝb zatrudnienia oraz Ochotniczych Hufców Pracy (instalacja sieci komputerowej, zakup sprzętu 321

18 teleinformatycznego oraz wyposaŝenie klubów pracy) przeznaczono tys. zł, tj. 100% planu po zmianach. Na inne zmniejszenia tys. zł. Stan funduszu na początek 2009 r. wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, naleŝności z tytułu udzielonych poŝyczek tys. zł oraz zobowiązania (minus) tys. zł. Stan funduszu na koniec 2009 r. wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, naleŝności z tytułu udzielonych poŝyczek tys. zł oraz zobowiązania - (minus) tys. zł. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych działa na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r., Nr 14, poz. 92 z późn. zm.). Przychody Funduszu w 2009 r. wyniosły tys. zł i były wyŝsze od planowanych o tys. zł, tj. o 3,5%. Na kwotę przychodów złoŝyły się głównie: dotacja z budŝetu państwa tys. zł (99,1% planu) przeznaczona na dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, zrekompensowanie gminom 50% dochodów utraconych na skutek zastosowania ustawowych zwolnień dla prowadzących zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej z podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego i od czynności cywilnoprawnych ( tys. zł) oraz dotacja rozwojowa (4.174 tys. zł), ponadplanowe przychody z tytułu środków otrzymanych z Unii Europejskiej tys. zł. Przychody te wynikają z realizacji działania 1.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich - schemat a) tys. zł i schemat b) tys. zł oraz realizacji projektów Pomocy Technicznej tys. zł i projektu SYNTHESIS 25 tys. zł, wpłaty zakładów pracy tys. zł niŝsze niŝ planowano o tys. zł, tj. o 2,9% niŝsze wpłaty w porównaniu do planu spowodowane były m.in. zwiększeniem liczby pracodawców, którzy zadeklarowali obniŝenie we wpłatach w 2009 roku na łączną kwotę tys. zł; (w roku 2008 zadeklarowana kwota obniŝenia wpłat wyniosła tys. zł), pozostałe przychody tys. zł (wyŝsze od planu o tys. zł tj. o 5,2%). planu. Wydatki Funduszu wyniosły tys. zł i były niŝsze o tys. zł, tj. o 0,3% 322

19 Wydatki na dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych wyniosły tys. zł (104,1% planu po zmianach). Jednocześnie z Systemu Obsługi Dofinansowań została wypłacona kwota w wysokości tys. zł na realizację projektów realizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Działanie 1.4 schemat b) ("Wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy II" oraz "Wsparcie i utrzymanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym i umiarkowanym"). Łącznie z Systemu Obsługi Dofinansowań w 2009 roku na dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oraz na realizację ww. projektów zostały wypłacone środki w wysokości tys. zł, z tego na: chroniony rynek pracy w wysokości tys. zł, otwarty rynek pracy w wysokości tys. zł, mieszany rynek pracy w wysokości 559 tys. zł. W ramach kwoty tys. zł wypłacone zostało dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych przez pracodawców, z tego: prowadzących zakłady pracy chronionej, z otwartego rynku pracy i 32 z mieszanego rynku pracy (dotyczące pracodawców wykazujących etat pracownika w częściach jako zatrudnionego u pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej oraz jako zatrudnionego u pracodawcy nieprowadzącego zakładu pracy chronionej). Dla jednostek samorządu terytorialnego przekazano kwotę tys. zł (99,7% planu po zmianach) z tego: dla samorządów województw tys. zł (99,2% planu po zmianach) i dla powiatów tys. zł (99,8% planu po zmianach). Sejmik województwa i rada powiatu w formie uchwały określają zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, na które przeznaczają środki Funduszu przekazane przez Prezesa Zarządu PFRON. Wydatki na finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych osób niepełnosprawnych oraz osób niepełnosprawnych podejmujących po raz pierwszy działalność gospodarczą wyniosły tys. zł (98,7% planu po zmianach). Wydatki na programy zatwierdzone przez Radę Nadzorczą wyniosły tys. zł (97,5% planu po zmianach) i przeznaczone były głównie na następujące programy: Uczeń na wsi tys. zł, Pegaz tys. zł, Student II tys. zł, Komputer dla Homera tys. zł, Partner III tys. zł, Sprawny dojazd 273 tys. zł. 323

20 Na realizację programów wspieranych ze środków pomocowych Unii Europejskiej wydatkowano tys. zł (95,8% planu po zmianach). Fundusz finansował projekty w ramach: Działania 1.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich schemat b) ( tys. zł, z tego tys. zł na dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych), Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ( tys. zł) oraz w ramach projektu SYNTHESIS (86 tys. zł). Na zrekompensowanie gminom dochodów utraconych z tytułu zastosowania ustawowych zwolnień z podatków od nieruchomości, rolnego, leśnego i czynności cywilnoprawnych dla prowadzących zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej wydatkowano tys. zł (100,3% planu po zmianach), po uwzględnieniu zwrotów dokonanych przez gminy. Na realizację działań wyrównujących róŝnice między regionami, w szczególności w jednostkach samorządu terytorialnego, na terenie których stopa bezrobocia jest wyŝsza niŝ 110% średniej stopy bezrobocia w kraju lub nie utworzono warsztatu terapii zajęciowej albo zakładu aktywności zawodowej wydatkowano tys. zł (64,7% planu po zmianach). Realizacja tego zadania odbywa się na zasadach określonych w Programie wyrównywania róŝnic między regionami zatwierdzonym przez Radę Nadzorczą PFRON. NiŜsze wykonanie wynikało ze zmian w programie i procedurach, co spowodowało opóźnienie w rozpoczęciu realizacji tego programu oraz z negatywnej weryfikacji części wniosków. Na zadania zlecane fundacjom i organizacjom pozarządowym wydatkowano tys. zł Wydatki związane z bieŝącą działalnością Biura i Oddziałów Funduszu wyniosły tys. zł (84,9% planu po zmianach), w tym wynagrodzenia wraz z pochodnymi tys. zł (96% planu po zmianach). Przeciętne zatrudnienie wyniosło 934,07 etatu, (w Biurze Funduszu 561,35 etatów, w Oddziałach 372,72 etaty), a przeciętne wynagrodzenie wyniosło 4.658,39 zł. Odpis aktualizujący wartość naleŝności z tytułu wpłat na PFRON, poŝyczek, odsetek od poŝyczek oraz innych naleŝności wyniósł tys. zł (99,9% planu). Wydatki inwestycyjne i zakupy inwestycyjne własne wykonane zostały w wysokości tys. zł (51,8% planu), z tego: wydatki inwestycyjne tys. zł, zakupy inwestycyjne tys. zł. Niskie wykonanie wydatków inwestycyjnych wynikało z wprowadzenia oszczędności w budŝecie kosztów generowanych przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób 324

21 Niepełnosprawnych, jako instytucji obsługującej zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych (zakupy środków trwałych oraz przeprowadzenie projektów informatycznych zostały ograniczone, a ich ewentualna realizacja przesunięta na lata późniejsze). Zwrot dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem lub pobranych w nadmiernej wysokości tys. zł. Pozostałe wydatki Funduszu wyniosły tys. zł (39,5% planu po zmianach), w tym na dofinansowanie w wysokości 50% oprocentowania kredytów bankowych zaciągniętych przez zakłady pracy chronionej, z zaplanowanej kwoty tys. zł, wydatkowano tys. zł (54,2% planu po zmianach), a na programy rządowe wydatkowano tys. zł, tj. 100% planu po zmianach, na zwrot kosztów budowy lub rozbudowy obiektów i pomieszczeń zakładów, transportowych i administracyjnych przeznaczono tys. zł, tj. 28,1% planu po zmianach. Stan Funduszu na początek 2009 roku wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, udziały i akcje tys. zł, papiery wartościowe Skarbu Państwa tys. zł, naleŝności tys. zł, zobowiązania (minus) tys. zł. Stan Funduszu na koniec 2009 r. wyniósł tys. zł, w tym: środki pienięŝne tys. zł, papiery wartościowe Skarbu Państwa tys. zł, naleŝności tys. zł, zobowiązania (minus) tys. zł. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych działa na podstawie ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. Nr 158, poz z późn. zm.), która zastąpiła ustawę z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Stan Funduszu na początek 2009 r. wyniósł tys. zł, z tego: - środki pienięŝne na rachunku bankowym tys. zł, - naleŝności tys. zł, - zobowiązania (minus) tys. zł. Przychody zaplanowane w wysokości tys. zł, zrealizowane zostały w kwocie tys. zł, co stanowi 354,2% planu. Na wzrost przychodów o tys. zł w stosunku do planu miały wpływ przede wszystkim poniŝsze tytuły: - składka od pracodawców zrealizowana w kwocie tys. zł, co stanowiło wykonanie planu na poziomie 137,4% wynika z faktu, Ŝe składka od pracodawców 325

22 planowana jest na podstawie wskaźnika makroekonomicznego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw na poziomie 108% w roku 2009 w stosunku do roku 2008 oraz przewidywanego na dany rok procentowego wskaźnika wysokości składki (0,10% podstawy wymiaru). Wysokość wpływów z tego tytułu zaleŝy od wysokości przekazywanych w okresach miesięcznych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych faktycznie pobranych składek, - pozostałe przychody zrealizowane w kwocie tys. zł, tj. 715,8% planu w tym pozostałe przychody z innych tytułów tys. zł. Największą pozycję stanowiła kwota tys. zł przekazana w grudniu 2009 r. przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej ze środków Funduszu Pracy przeznaczona na realizację ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców. Pozostałą kwotę tej pozycji tys. zł stanowią przede wszystkim przychody z tytułu: najmu i dzierŝawy majątku trwałego dotyczącego nieruchomości w Gdańsku i Koninie, majątku zwiększającego Fundusz, przejęcia środków ZFŚS po zlikwidowanych przedsiębiorstwach, zwrotu opłat komorniczych, sądowych, egzekucyjnych oraz kosztów zastępstwa procesowego. Wykonanie planu w tytule pozostałe przychody z innych tytułów, pomniejszone o kwotę tys. zł uzyskaną z Funduszu Pracy stanowi 121,9%. Wydatki Funduszu zaplanowane w wysokości tys. zł, zrealizowane zostały w kwocie tys. zł, tj. 366% planu. Na ogólną kwotę wydatków składają się przede wszystkim takie pozycje jak: - transfery na rzecz ludności zrealizowano w kwocie tys. zł, w ramach, których Fundusz dokonał poniŝszych wypłat świadczeń (nie podlegających zwrotowi): na podstawie art. 17 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, tzw. międzynarodowe postępowanie upadłościowe w przypadku których, na mocy art. 23 ust. 9 tej ustawy wypłata świadczeń nie powoduje przejścia roszczenia na Fundusz zrealizowane ogółem w kwocie 13 tys. zł, na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego, dla dwóch stoczni: Stocznia Gdynia S.A. i Stocznia Szczecińska Nowa Sp. z o.o. na łączną kwotę tys. zł. Wypłatami świadczeń objętych zostało osoby, a średnie świadczenie za okres 6 m-cy wyniosło na osobę zł. 326

23 - na podstawie ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców ogółem w kwocie 936 tys. zł dla pracowników, w okresie obowiązywania ustawy w 2009 r., z tego: - z tytułu częściowego zaspokojenia wynagrodzeń pracowniczych za czas przestoju ekonomicznego dla pracowników w kwocie 614 tys. zł, - z tytułu częściowego zrekompensowania obniŝenia wymiaru czasu pracy dla 543 pracowników w kwocie 191 tys. zł, - z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne pracowników naleŝnych od pracodawcy dla osób w kwocie 131 tys. zł, - wydatki bieŝące (własne) tys. zł (99,8% planu), wydatki inwestycyjne 814 tys. zł (81,4% planu). Wpływy z tytułu spłaty przez pracodawców oraz windykacji naleŝności Funduszu z tytułu wypłaconych świadczeń, zaplanowane w wysokości tys. zł, zrealizowano w kwocie tys. zł (95,6% planu). Wydatki na świadczenia pracownicze (transfery na rzecz ludności), mieszczące się w naleŝnościach Funduszu, zaplanowane w wysokości tys. zł, zrealizowane zostały w kwocie tys. zł, co stanowi 218,3% planu i dotyczyły: gwarantowanych wynagrodzeń za pracę wypłacono tys. zł, tj. 164% planu, składek na ubezpieczenia społeczne naleŝnych od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych wypłacono tys. zł, tj. 157,8% planu, ekwiwalentów pienięŝnych za urlop wypoczynkowy, o którym mowa w art Kodeksu pracy, naleŝnych za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy zrealizowano w kwocie tys. zł, tj. 68,9% planu, odszkodowań za skrócony okres wypowiedzenia, o którym mowa w art Kodeksu pracy zrealizowano w kwocie tys. zł, tj. 404,6% planu, odpraw pienięŝnych przysługujących na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników wypłacono tys. zł, tj. 246,7% planu, dodatków wyrównawczych, o których mowa w art. 230 i 231 Kodeksu pracy wypłacono 9 tys. zł, tj. 2,3% planu, wypłat dokonanych na podstawie art. 43 ustawy (przepis przejściowy) wypłacono 543 tys. zł. 327