Doświadczenia z wymiany i ich wpływ na innowacyjność w procesie kształcenia zawodowego w Zespole Szkół Rolniczych CKP w Kaczkach Średnich

Transkrypt

1 Doświadczenia z wymiany i ich wpływ na innowacyjność w procesie kształcenia zawodowego w Zespole Szkół Rolniczych CKP w Kaczkach Średnich ZESPŁÓŁ SZKÓŁ ROLNICZYCH CENTRUM KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO KACZKI ŚREDNIE

2 SPIS TREŚCI WSTĘP CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU EDUKACJI ZAWODOWEJ MŁODZIEŻY... 6 I DOROSŁYCH W SZWECJI Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Szwecji Kształcenie zawodowe Kształcenie dorosłych Kształcenie na odległość dla dorosłych Kształcenie osób niepełnosprawnych CHARAKTERYSTYKA COLLEGE ROLNICTWA I OCHRONY ŚRODOWISKA W DINGLE Rolnictwo Ogrodnictwo i architektura krajobrazu Hipika Opieka nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych Psy Kształcenie dorosłych - kierunki CHARAKTERYSTYKA COLLEGE U BIRGEN SÖBERG CHARAKTERYSTYKA NORDENS ARK WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH I KOMUNIKACYJNYCH W SYSTEMIE KSZTAŁCENIA SZWEDZKIEGO WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH I KOMUNIKACYJNYCH W SYSTEMIE KSZTAŁCENIA POLSKIEGO MOŻLIWOŚCI ADAPTACJI POZNANYCH ROZWIĄZAŃ INNOWACYJNYCH W SYSTEMIE KSZTAŁCENIA W WARUNKACH NASZEJ SZKOŁY Historia ZSR CKP W Kaczkach Średnich Oferta edukacyjna Szkoły Baza materialna Szkoły Zajęcia pozalekcyjne Szkolenie praktyczne w ZSR CKP w Kaczkach Średnich Adaptacja poznanych rozwiązań w ZSR CKP w Kaczkach Średnich

3 Działania dydaktyczne i metodyczne Metodyka Baza dydaktyczna Działania wychowawcze: Samokształcenie nauczycieli Szkoły Doradztwo zawodowe KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z WYMIANY DOŚWIADCZEŃ DLA BENEFICJENTÓW, INSTYTUCJI PROMOTORA ORAZ BENEFICJENTÓW POŚREDNICH Korzyści wynikające z wymiany doświadczeń dla beneficjentów Korzyści wynikające z wymiany doświadczeń dla instytucji promotora Korzyści wynikające z wymiany doświadczeń dla beneficjentów pośrednich ZAKOŃCZENIE BIBLIOGRAFIA

4 WSTĘP Rozpoczęta na przełomie lat 80 i 90-tych transformacja gospodarki w Polsce wymaga nowego spojrzenia na system edukacyjny, a w szczególności na problem kształcenia zawodowego. Jako kraj pragniemy być równorzędnym partnerem wysoko rozwiniętych krajów europejskich. Oznacza to m. innymi konieczność zwiększenia wymagań w zakresie szeroko pojętej jakości dotyczącej nie tylko technologii, wyrobów i usług ale także kwalifikacji zawodowych obywateli. Coraz powszechniejsze staje się przekonanie, że życie jednostki zależeć będzie od posiadanych przez nią kwalifikacji i umiejętności znalezienia swojego miejsca w bardzo szybko zmieniającej się rzeczywistości społecznej i gospodarczej. Oczywista staje się też teza, że kwalifikacje nie mogą być zdobyte raz na zawsze, ale ustawicznie zdobywane i pogłębiane. Podstawowym zadaniem edukacji zawodowej jest tworzenie warunków do uzyskania kwalifikacji zawodowych, odpowiadających uznanym standardom kompetencji, czyli sprawności i zachowań, związanych z wykonywaniem określonych zadań zawodowych. Jako nauczyciele szkół zawodowych stoimy przed wielka szansą, która pozwoli lepiej przygotować młodych ludzi do czekających ich wyzwań współczesnej gospodarki rynkowej. Dzisiaj już nie wystarczy dobrze obsługiwać maszynę, nie wystarczy dobrze poznać procesy technologiczne. Ta wiedza i umiejętności powinna być uzupełniona o elementy o charakterze interdyscyplinarnym. Potrzebna jest mocna wiara we własne siły, umiejętność rozwiązywania problemów i podejmowania trudnych decyzji, analizowania sytuacji i wyciągania wniosków, twórcze myślenie - to umiejętności niezbędne dziś każdemu, kto chce osiągnąć sukces i czerpać zadowolenie z pracy zawodowej. Takie umiejętności musimy zaszczepić naszym uczniom po to, aby mogli sprostać wymogom rynku pracy. Aby to osiągnąć sami musimy podnosić nieustannie swoje kwalifikacje, dostosowywać się do nowych warunków, szukać nowych dróg. Stąd pomysł projektu,,poznanie nowoczesnych metod i technik szkolenia zawodowego w Szwecji. Partner szwedzki zapewnił jego realizację w oparciu o najnowszą bazę edukacyjną oraz techniczną. Wyjazd ten dał o wiele lepsze rezultaty w kształceniu nauczycieli i w zdobywaniu przez nich nowych doświadczeń niż realizacja tego projektu w warunkach krajowych. W odniesieniu do uczestników stawiane były następujące cele: 4

5 transfer wiedzy, doświadczeń oraz innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie szkolenia zawodowego poprzez uwzględnienie technologii informacyjnych i komunikacyjnych, poznanie i adaptacja europejskich systemów i standardów kształcenia i doskonalenia zawodowego, zdobycie nowych doświadczeń oraz doskonalenie umiejętności organizacyjnych i dydaktycznych w zakresie nowoczesnych technik szkolenia. Uczestnikami projektu była grupa nauczycieli prowadzących szkolenie zawodowe dla młodzieży i dorosłych w naszej szkole. Są to nauczyciele, którzy prowadzą zarówno zajęcia teoretyczne jak i praktyczne. Prowadzą oni zajęcia w formach szkolnych i pozaszkolnych. Nauczyciele Ci podczas pobytu w Dingle wzięli udział w następujących zajęciach: przygotowanie kulturowo-językowe, zapoznanie się z historią, tradycją i walorami kulturowo-turystycznymi regionu, zapoznanie się ze szwedzkim systemem kształcenia oraz systemem edukacji zawodowej, zapoznanie się z bazą dydaktyczną College, zajęcia na temat Jak zainspirować i kształtować proces uczenia się, wymiana doświadczeń w zakresie kształcenia zawodowego - zajęcia warsztatowe, wycieczki do centrów kształcenia praktycznego i ustawicznego, zapoznanie się z bazą dydaktyczną oraz systemem kształcenia dorosłych i uczenia się przez całe życie w Szwecji. Uczestnicy odwiedzili następujące centra: Birger Sjoberggymnasiet, addr. Idrottsgatan 7, Vanersborg, Uddevalla Gymnasieskola - Ostrabo, addr. Kampegatan 36, Uddevalla, The Nordic Ark, addr. Aby Sateri, Hunnebostrand, College w Norwegii. wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnej w procesie kształcenia, prezentacja użytkowych programów komputerowych wspierających kształcenie zawodowe, podsumowanie wymiany doświadczeń, wręczenie dyplomów. 5

6 1. CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU EDUKACJI ZAWODOWEJ MŁODZIEŻY I DOROSŁYCH W SZWECJI 1.1. Ogólna charakterystyka systemu edukacji w Szwecji Szwecja należy do państw, w których nakłady na edukację należą do najwyższych w Europie. W kraju tym bardzo poważnie traktowana jest kwestia edukacji, w tym edukacji osób niepełnosprawnych. Założenia szwedzkiej polityki edukacyjnej brzmią następująco: Szkolnictwo ma dać równe szanse wszystkim dzieciom, bez względu na pochodzenie, płeć, miejsce zamieszkania, etc. Edukacji jest sposobem na wyrównywanie nierówności społecznych, Dążenie do niwelowania różnic pracy intelektualnej i fizycznej, tak aby obie były jednakowo cenione w społeczeństwie, Nie wolno szczędzić pieniędzy na reformę oświaty. Celem edukacji w Szwecji było stworzenie ideału społeczeństwa, czyli: społeczeństwa dobrobytu materialnego, społeczeństwa bezpieczeństwa socjalnego, realnie zorganizowanego państwa. Uczeń w tak zorganizowanym systemie oświaty to obywatel Szwecji i świata, który podąża za zmianami i dla którego demokracja to wartość najwyższa. Dążąc do realizacji powyższych założeń teoretycznych Szwedzi przyjęli, że ideał wszechstronnie wykształconego ucznia nie sprawdza się w tak zwanym kształceniu masowym. Dlatego też przyjęli koncepcje, że kształcenie winno być adekwatne do czasów w których żyjemy, a najwyższą kategorią dydaktyczną jest umiejętność. Wyróżnili następujące kategorie umiejętności pomocne w dalszym procesie kształcenia: umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i angielskim, umiejętności matematyczne i informatyczne, umiejętność racjonalnej organizacji każdej pracy (fizycznej i intelektualnej), umiejętność uczenia się (studiowania), umiejętność współpracy z kolegami, umiejętności techniczne, 6

7 umiejętności podążania za zmianami, a w dalszym etapie ich wyprzedzanie. Mając na uwadze wszystkie powyższe założenia przyjęto, że program nauczania charakteryzuje się: łączeniem wszystkiego co możliwe z praktyką, ograniczaniem ilości nauczania literatury i historii, nie przesilaniem programu, nauką chrześcijańską prowadzoną są przez osoby świeckie w ramach nauki o kulturze. System szwedzkich szkół publicznych składa się z nauczania obowiązkowego i nieobowiązkowego. W skład szkolnictwa obowiązkowego wchodzą: powszechna szkoła publiczna, szkoła mniejszości narodowych, szkoła specjalna oraz programy dla uczniów niepełnosprawnych. Nieobowiązkowe szkolnictwo to grupy przedszkolne, szkoły po szkole średniej, szkoły po szkole średniej dla uczniów niepełnosprawnych, edukacja dorosłych oraz edukacja dorosłych niepełnosprawnych. Nauka we wszystkich typach szkół jest bezpłatna. Zwykle nie obarcza się uczniów ani ich rodziców kosztami przyborów szkolnych, posiłków w szkole, opieki medycznej i dowozu dzieci do szkół. Zgodnie z ustawą o edukacji, wszystkie dzieci i młodzież powinny mieć jednakowy dostęp do szkolnictwa. Wszystkie dzieci powinny korzystać z tego prawa, niezależnie do miejsca zamieszkania czy warunków ekonomicznych. Ustawa mówi, że edukacja powinna dostarczać uczniom wiedzy przy współudziale środowiska rodzinnego, harmonijnie rozwijać ich w odpowiedzialnych ludzi i członków społeczeństwa. Szczególna uwaga powinna także być poświęcona uczniom ze specjalnymi potrzebami. Ustawa rozszerza prawo do nauki dorosłych. Może być ono realizowane poprzez system edukacji dorosłych Komvux lub Särvux. Wytyczne do programów nauczania dla szkolnictwa ustalane są przez państwo. Gminy są zaopatrywane w środki potrzebne do różnorakich aktywności. Same decydują o sposobach prowadzenia szkół. Mogą opracować lokalny plan organizacji i oceny działań szkoły. Opierając się na zatwierdzonym programie nauczania, narodowych wytycznych i lokalnym planie, dyrektor może opracować własny plan roboczy po konsultacjach z pracownikami szkoły. Narodowa Agencja Edukacji nadzoruje i ocenia system szkół publicznych w Szwecji. Co 3 lata przekazuje rządowi raport. 7

8 Edukacja w Szwecji jest obowiązkowa dla wszystkich dzieci w wieku od 7 do 16 lat. Większość 6- latków uczestniczy w nieobowiązkowej pre-klasie (forskoleklass - klasa zerowa) Wszystkie małe dzieci od 1 do 5 roku życia mają zapewnione miejsce w publicznym zakładzie opieki dziennej (förskola lub daghem / DAGIS). Edukacja przedszkolna Gminy są zobowiązane organizować zajęcia przedszkolne dla wszystkich dzieci w wieku od 1 roku do 5 lat, których rodzice pracują lub uczą się. Wszystkie dzieci w wieku od 4 do 5 lat, także te, których rodzice są bezrobotni lub przebywają na urlopie rodzicielskim, opiekując się drugim dzieckiem, mają prawo uczestniczyć w bezpłatnych zajęciach przedszkolnych przez co najmniej 3 godziny dziennie lub 15 godzin tygodniowo. Takie zajęcia prowadzą na ogół przedszkola, ale także opiekunki do dzieci w swoim domu lub otwartych przedszkolach, gdzie dzieci i ich rodzice mogą spędzać 3 godziny dziennie przez 5 dni w tygodniu. Zajęcia organizowane przez gminy finansuje się z budżetu gminy i opłat pobieranych od rodziców. Gminy są zobowiązane organizować zajęcia przygotowujące do nauki szkolnej dla 6-latków ( klasy zerowe ), na ogół w wymiarze 3 godzin dziennie. Zajęcia te prowadzi się zwykle w szkole. Klasa zerowa stanowi część publicznego systemu szkolnego, ale uczęszczanie na zajęcia nie jest obowiązkowe. Kształcenie jest bezpłatne. Zajęcia w klasie zerowej są prowadzone zgodnie z tymi 8

9 samymi przepisami, co kształcenie obowiązkowe, i z tym samym programem nauczania, ale dla klas zerowych nie opracowuje się planów nauczania ani planów lekcji. Grundskola (szkoła podstawowa i średnia I stopnia) Wiek: 6/7-15/16 lat Dzieci mogą rozpocząć naukę w szkole w wieku 6 lub 7 lat, a kształcenie obowiązkowe trwa dziewięć lat. O wyborze szkoły decydują rodzice, ale w szkołach, w których liczba kandydatów przekracza liczbę miejsc, pierwszeństwo mają uczniowie mieszkający w pobliżu. Kształcenie we wszystkich szkołach jest bezpłatne. Przez cały okres kształcenia obowiązkowego prowadzi się ocenę ciągłą. Ponadto na zakończenie V i IX klasy przeprowadza się ogólnokrajowe sprawdziany z języka szwedzkiego, języka angielskiego i matematyki (sprawdziany w IX klasie są obowiązkowe). Stopnie wystawia się od VIII klasy według trzystopniowej skali: zaliczony, zaliczony z wyróżnieniem i zaliczony ze specjalnym wyróżnieniem. Uczniowie, którzy nie osiągnęli celów danego przedmiotu, nie otrzymują stopnia z tego przedmiotu, lecz ocenę opisową. Uczniowie automatycznie zdają do następnej klasy. Uczniowie, którzy ukończyli ostatnią klasę z pozytywnymi ocenami, otrzymują świadectwo ukończenia grundskola. Uczniowie, którzy nie uzyskali świadectwa ukończenia szkoły obowiązkowej, mogą je otrzymać po zdaniu sprawdzianów lub zrealizowaniu indywidualnego programu w szkole średniej II stopnia. Publiczny system oświaty dorosłych obejmuje prowadzone przez gminy kształcenie dorosłych, kształcenie policealne, kształcenie zawodowe na zaawansowanym poziomie, prowadzone przez gminy kształcenie dla osób dorosłych mających trudności z przyswajaniem wiedzy oraz naukę języka szwedzkiego dla imigrantów. Kształcenie dorosłych w innych formach prowadzą ludowe szkoły średnie i stowarzyszenia oświaty dorosłych. Gymansieskola (szkoła średnia II stopnia) Wiek: lat Po ukończeniu 9 klasy edukacji podstawowej uczniowie mogą kontynuować naukę w bezpłatnym gimnazjum. Kształcenie odbywa się w formie trzyletnich programów edukacyjnych. Do dyspozycji jest 17 programów państwowych, z których 14 jest ukierunkowanych zawodowo, a trzy przygotowują uczniów do kształcenia uniwersyteckiego. Jednakże wszyscy uczniowie, którzy ukończą gimnazjum z powodzeniem, mają prawo do dalszego kształcenia na Uniwersytecie. Wszystkie ogólnokrajowe programy kształcenia, jak również tzw. specjalnie zaprojektowane programy, zapewniają wykształcenie ogólne o szerokich podstawach, a ich ukończenie uprawnia do ubiegania się o przyjęcie na studia. Wspólnymi przedmiotami podstawowymi, które są takie same we wszystkich ogólnokrajowych programach i specjalnie zaprojektowanych programach, są: język 9

10 szwedzki/szwedzki jako drugi język, język angielski, matematyka, religia, wychowanie obywatelskie, przedmioty ścisłe i przyrodnicze, wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna oraz zajęcia artystyczne. Przedmioty podstawowe stanowią mniej więcej jedną trzecią programu kształcenia. Pozostałe godziny są przeznaczone na przedmioty specyficzne dla danego programu i przedmioty wybrane indywidualnie przez uczniów. Głównym celem programu indywidualnego jest przygotowanie uczniów do kształcenia według programów ogólnokrajowych. O przyjęcie do gymnasieskola mogą ubiegać się uczniowie posiadający świadectwo ukończenia szkoły obowiązkowej. Jednak warunkiem rozpoczęcia kształcenia w ramach jednego z 17 państwowych programów lub specjalnie zaprojektowanych programów (dla uczniów mających specjalne zainteresowania) jest uzyskanie przynajmniej oceny zaliczony z języka szwedzkiego (jako języka ojczystego lub drugiego języka), języka angielskiego i matematyki. Uczniowie, którzy nie uzyskali tej oceny, mogą kształcić się zgodnie z indywidualnym programem. W niektórych wypadkach uczniowie mogą ubiegać się o przyjęcie do placówki poza terenem swej gminy. Szkolnictwo wyższe Studia są prowadzone w uniwersytetach (universitet) i kolegiach uniwersyteckich (högskola). Warunkiem przyjęcia na studia prowadzące do pierwszego dyplomu jest spełnienie podstawowych kryteriów formalnych, które są takie same na wszystkich kierunkach. Kandydaci muszą posiadać świadectwo ukończenia ogólnokrajowego programu w szkole średniej II stopnia (co najmniej ocenę zaliczony, przyznawaną za 90% punktów przypisanych każdemu przedmiotowi) lub doświadczenie zawodowe. Kryteria dotyczące doświadczenia zawodowego są następujące: wiek co najmniej 25 lat, co najmniej czteroletni staż pracy oraz znajomość języka szwedzkiego i angielskiego na poziomie odpowiadającym ukończeniu programu w szkole średniej II stopnia. Na większości kierunków obowiązują również specjalne wymogi, które zależą od specyfiki danego kierunku lub rodzaju programu. Praktycznie we wszystkich uczelniach państwowych i uczelniach dotowanych przez państwo studia są bezpłatne. System pomocy materialnej dla studentów został zaprojektowany w taki sposób, by przyznane fundusze pokrywały koszty utrzymania studenta w trakcie studiów oraz wydatki związane ze studiami, np. zakupem podręczników. Zgodnie z podstawową zasadą systemu pomoc od władz centralnych mogą otrzymywać wszyscy studenci, którzy jej potrzebują, aby finansować swe studia. Pomoc materialna, przyznawana zarówno studentom studiów dziennych, jak i studentom studiów w niepełnym wymiarze, stanowi połączenie stypendium bezzwrotnego i większej, podlegającej zwrotowi pożyczki. 10

11 Absolwentom studiów prowadzących do pierwszego dyplomu przyznaje się dwa rodzaje tytułów: trzy tytuły ogólne i ok. 50 tytułów zawodowych. Ogólnymi tytułami są: dyplom/dyplomowany (po 2-letnich studiach), licencjat/inżynier (po 3-letnich studiach) i magister (po 4-letnich studiach jednolitych lub studiach rocznych w przypadku studentów, którzy posiadają już tytuł odpowiadający co najmniej 120 punktom). Tytuły zawodowe przyznaje się po ukończeniu studiów o różnej długości (od 2 do 5,5 lat), przygotowujących do wykonywania określonych zawodów Kształcenie zawodowe Kształcenie przygotowujące do zawodu odbywa się w głównej mierze w całodziennych szkołach gimnazjalnych. Obok gimnazjów nastawionych na przygotowanie na studia lub przygotowanie do zawodu, istnieje również kształcenie praktykantów kombinacja lekcji z zakresu głównych przedmiotów gimnazjum oraz praktycznego kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwie. Poszczególne placówki kształcenia, formy kształcenia oraz gminy dążą do współpracy, co ma na celu poprawę oferty kształcenia oraz podniesienie jej jakości. Podstawową ideą jest to, by jak najwięcej placówek kształcenia miało szansę korzystania z sal lekcyjnych oraz pomocy dydaktycznych. Praktyczna część kształcenia zawodowego została częściowo przeniesiona do przedsiębiorstw. Przynajmniej 15 % czasu kształcenia w profilach zawodowych jest przeznaczone dla tejże części praktyki zawodowej Kształcenie zawodowe na poziomie zaawansowanym Zaawansowane kształcenie zawodowe jest formą kształcenia policealnego, w której jedną trzecią czasu przeznaczono na specjalistyczne zastosowania teoretycznej wiedzy w miejscu pracy i którą finansują sami pracodawcy. Ta forma kształcenia odbiega od tradycyjnego modelu w tym sensie, że wymaga aktywnej nauki w miejscu pracy i jest wyraźnie ukierunkowana na kształtowanie takich umiejętności i postaw, jak elastyczność, umiejętności działania w grupie, rozumienie całościowych procesów, umiejętność rozwiązywania problemów itp. Kształcenie to jest przeznaczone dla osób pracujących, posiadających średnie wykształcenie, które chciałyby podnieść poziom swych umiejętności w określonej dziedzinie. Kursy organizowane są w wyniku ścisłej współpracy świata pracy z różnymi placówkami prowadzącymi kształcenie i szkolenie (placówkami kształcącymi na szczeblu szkoły średniej 2 stopnia, lokalnymi ośrodkami kształcenia dorosłych, szkołami wyższymi, przedsiębiorstwami itp.). 11

12 Muszą one odpowiadać na rzeczywiste potrzeby rynku pracy, ale nie wyklucza się żadnego sektora. Zaawansowane kursy zawodowe prowadzi się w celu zaspokojenia zapotrzebowania na wykwalifikowaną kadrę, przy czym chodzi tu nie tylko o tradycyjne kwalifikacje zawodowe, ale także ściśle powiązane z nimi i tak poszukiwane na rynku pracy umiejętności, jak elastyczność i umiejętność rozwiązywania problemów. Warunkiem uczestnictwa w tych kursach jest posiadanie świadectwa ukończenia szkoły średniej. Treści programowe opracowuje się na podstawie programów nauczania dla szkół średnich 2 stopnia oraz programów kursów uzupełniających, kursów kształcenia policealnego dla dorosłych i kursów wskazywanych przez środowisko biznesu. W programie łączy się podejście praktyczne ze szczegółową wiedzą teoretyczną, co gwarantuje zarówno odpowiednią jakość, jak i spełnienie wymogów rynku pracy. Oprócz przedmiotów bezpośrednio związanych z treściami zawodowymi, program kursów obejmuje następujące przedmioty i zagadnienia: matematyka i nauki przyrodnicze, technologie informacyjne i ich zastosowania, ekonomia i teoria ekonomiczna, społeczeństwo i kultura, język i komunikacja. Kursy pozwalają rozwinąć następujące umiejętności: umiejętności językowe, czytanie, pisanie i wykorzystywanie informacji, rozwiązywanie problemów, krytyczne i kreatywne myślenie, negocjacje i praca w zespole Kształcenie dorosłych Dla ludzi trzeciego wieku przyswajanie wiedzy to nie tylko sposób na spędzenie większej ilości czasu, którym obecnie dysponują. Bardzo często mogą tę wiedzę praktycznie wykorzystać z pożytkiem dla siebie i najbliższych. Edukacja ustawiczna to nie tylko szansa na lepsze życie, ale i warunek, by sprostać życiu w zmieniającej się rzeczywistości. Problematyka kształcenia dorosłych zajmuje bardzo ważne miejsce wśród priorytetów rozwojowych wielu krajów oraz organizacji międzynarodowych. Związane jest to z kryzysem demograficznym i starzeniem się społeczeństw w krajach wysokorozwiniętych oraz rosnącymi wymaganiami nowoczesnej gospodarki w odniesieniu do kwalifikacji pracowników. Oprócz 12

13 czynników związanych z utrzymaniem czy akceleracją dynamiki gospodarczej, poważny problem dostrzeżono również w narastającym społecznym i ekonomicznym wykluczeniu osób z niskim poziomem wykształcenia. Ekspansja systemu kształcenia dorosłych, poprawa jakości edukacji i zapewnienie równych szans w dostępie do systemu kształcenia ustawicznego jest więc poważnym wyzwaniem dziś i w nadchodzących latach. Kształcenie dorosłych w Szwecji jest obszerne i ma długą tradycję. System szkół publicznych dla dorosłych obejmuje: gminne nauczanie dla dorosłych (Komvux), kształcenie dorosłych z trudności w uczeniu się (Särvux) szwedzki dla imigrantów, na poziomie podstawowym, organizowane m.in. przez Komvux (SFI). policealne kształcenie zawodowe, które obejmuje kształcenie zawodowe na poziomie zaawansowanym (KY), prowadzone przez szkoły kształcenie uzupełniające oraz różne formy kształcenia/szkolenia zawodowego zgodnie z potrzebami rynku pracy. Tego rodzaju kształcenie prowadzą również gminne placówki kształcenia dorosłych (komvux); edukacja powszechna (folkbildning) chodzi tu o stowarzyszenia zajmujące się kształceniem dorosłych (głównie w formie uniwersytetów ludowych ) oraz powszechne szkoły średnie (folkhögskolor), które również prowadzą edukację podstawową i policealne kształcenie zawodowe Kształcenie na odległość dla dorosłych W Szwecji upowszechniono kształcenie na odległość dla osób dorosłych, w oparciu o nowe technologie informacyjno-komunikacyjne. Kształcenie tego typu prowadzone jest głównie przez gminne ośrodki kształcenia dorosłych, na szczeblu szkoły średniej 2 stopnia. Zrealizowano szereg projektów dotyczących następujących zagadnień: metodyka kształcenia dorosłych na odległość: bezpłatne szkolenia dla nauczycieli prowadzących gminne kursy kształcenia dorosłych na odległość; katalog pomocy dydaktycznych do kształcenia na odległość, zawierający spis pomocy dostępnych na szczeblu lokalnym, które można by wykorzystać szerzej (na szczeblu krajowym), aby uniknąć dublowania i marnotrawstwa; w projekcie pracuje się także nad 13

14 udoskonaleniem ogólnych narzędzi i usług pomocniczych, np. modeli elastycznej organizacji kształcenia, walidacji, poradnictwa zawodowego itp.; zaawansowane narzędzia do kształcenia na odległość, oparte na nowych technologiach informacyjno-komunikacyjnych (tzw. NTIC5): przygotowywanie narzędzi na szczeblu krajowym, a następnie ich rozpowszechnianie na szczeblu lokalnym, co pozwala wypełnić luki, gdy na szczeblu lokalnym brakuje środków na inwestycje; sieć lokalnych ośrodków kształcenia przewidziano tu m.in. przygotowywanie nowych metod współpracy między organizatorami kształcenia, a formalnym lub zewnętrznym systemem, w celu rozszerzenia dostępu do kształcenia dorosłych; style kształcenia na odległość: aktualizacja modeli kursów kształcenia na odległość prowadzonych w różnych formach, zależnie od różnych stylów uczenia się słuchaczy; współpraca między naukowcami badającymi zagadnienia dydaktyczne, a ekspertami zajmującymi się technologią, w celu opracowania strategii zindywidualizowanego kształcenia; kursy językowe dla młodzieży niesłyszącej: przygotowywanie i prowadzenie kursów języka szwedzkiego i angielskiego w ramach kształcenia na odległość; przygotowywanie ogólnodostępnej informacji: dostęp za pośrednictwem Internetu do informacji dotyczących wszystkich projektów w programie pilotażowym oraz do wykazu krajowych pomocy dydaktycznych stosowanych w kształceniu na odległość 1.4. Kształcenie osób niepełnosprawnych Pisząc o szkolnictwie w Szwecji nie sposób pominąć kształcenia niepełnosprawnych, gdyż zajmuje ono w szwedzkim systemie edukacji niezwykle ważne miejsce. W szwedzkim systemie oświaty przyjęto, że kształcenie osób niepełnosprawnych odbywa się zgodnie z ideą integracji, rozumianej jako tworzenie przedszkoli, szkół i klas heterogenicznych ze względu na zróżnicowany stopień sprawności i zdrowia psychofizycznego uczniów, dotyczący tworzenia klas w których razem uczyłyby się osoby pełnosprawne z osobami o zaburzonym rozwoju. Koncepcja nauczania integracyjnego wpływać ma na zmianę podejścia do osób niepełnosprawnych, kształtuje tolerancję i wrażliwość na ich potrzeby, a zarazem pozwala im samym doświadczyć normalnych warunków życia, stwarza różnorodność sytuacji stymulującej wzajemny rozwój osób o odmiennej kondycji fizycznej, psychicznej, czy umysłowej. Integracja w kształceniu to także współdziałanie szkoły, domu rodzinnego i środowiska lokalnego w stwarzaniu jak najlepszych 14

15 warunków do edukacji dzieci i młodzieży. Celami wychowawczymi w szkole uniwersalnej są: każdy ma prawo być inny, a jednocześnie należeć do społeczności szkolnej, nikt nie może być pozostawiony sam sobie, ze swoim nieszczęściem, chorobą lub niepełnosprawnością, szkoła ma obowiązek kształtowania empatii, czyli współodczuwania z osobą niepełnosprawną emocji, uczuć. Szwecja, kraje skandynawskie i Włochy wprowadziły integrację do sytemu edukacji w miejsce separacji. W Szwecji zlikwidowano praktycznie wszystkie szkoły specjalne. W tych które pozostały w zajęciach uczestniczą dzieci i młodzież z najgłębszymi stopniami niepełnosprawności i niepełnosprawnościami sprzężonymi. Placówki te stanowią również ośrodki badań. W Szwecji obowiązek wczesnej diagnozy i terapii spoczywa na przedszkolach. Diagnoza polega na długotrwałej obserwacji dziecka niepełnosprawnego i pełnosprawnego. W razie konieczności podejmowana jest opieka medyczna. W szkole masowej wychowawca musi wykryć trudności w uczeniu się u danego ucznia. Zmienia on metody pracy z uczniem, stosując często wolniejsze, obrazowe tempo pracy. Dysponuje również odpowiednimi środkami dydaktycznymi. Jeśli zastosowanie danej metody nie przynosi pożądanych efektów osoba prowadząca zajęcia dzieli uczniów na mniejsze 3-4 osobowe grupy z którymi pracuje pedagog specjalny. Jeśli również dłuższy okres zindywidualizowanej pracy nie daje rezultatów realizuje się z grupką dalszą partię materiału przez jakiś czas. Jeśli natomiast uczeń radzi sobie z materiałem kierowany jest z powrotem do szkoły masowej. W celu jak najpełniejszej oceny postępów uczniów z niepełnosprawnością co jakiś czas zwoływane jest tak zwane konsylium. W skład jego wchodzą lekarze, pielęgniarki, pedagodzy specjalni, pracownicy socjalni, psycholodzy. Badają oni warunki rozwojowe dziecka. W konsylium bierze również udział dyrektor danej szkoły i pedagog do spraw integracji, którzy wspólnie zastanawiają się nad dalszą ścieżką kształcenia danego ucznia rozpatrując każdy przypadek indywidualnie. W wyjątkowych przypadkach konsylium zgadza się na indywidualne nauczanie, które ma się jednak odbywać w szkole, chyba że dany uczeń jest przewlekle chory lub stopień jego niepełnosprawności nie pozwala mu na udział w zajęciach w szkole. Po zakończeniu nauki w danej szkole na świadectwie uczeń ma zaznaczony indywidualny program. Uczeń ten ma oczywiście możliwość kontynuowania nauki w szkole średniej i może również w tej szkole korzystać z indywidualnego programu nauczania. 15

16 W Szwecji występuje kilka charakterystycznych elementów związanych z edukacją osób niepełnosprawnych. Władze szkolne prowadzą rejestr osób, które nie poszły do szkoły wyższego stopnia lub do pracy. Pracownik socjalny nawiązuje wówczas z taką osobą kontakt i w rozmowie z nią stara się znaleźć jakieś rozwiązanie (na przykład szkoła, kursy, praca w warunkach chronionych lub na otwartym rynku pracy). Jest to typowy przejaw charakteru szwedzkiego systemu państwa opiekuńczego. Dorosłe osoby niepełnosprawne przeprowadzają się do mieszkań lub domów grupowych, gdzie dąży się do wykształcenia w nich maksymalnej samodzielności tak by mogły zamieszkać w pełni samodzielnie. Innym charakterystycznym elementem jest (o czym była już mowa powyżej) szkoła masowa, tj. szkoła dla wszystkich dzieci. Konsekwencją takiego podejścia jest nie kwalifikowanie w szkołach dzieci jako niepełnosprawnych intelektualnie. Dużo miejsca w szwedzkim systemie oświaty poświęca się socjoterapii dążąc do skanalizowania agresji uczniów w sposób społecznie przydatny. Dawniej pozwalano na przykład malować słowa niecenzuralne na specjalnie do tego przeznaczonych ścianach, by dać upust emocjom i przeżyciom. Obecnie uczniowie pracują z materiałami łatwo przekształcalnymi, na przykład z piaskiem, wodą, gliną modeliną. Uczestnicy projektu zapoznali się nie tylko ze szkolnictwem w Szwecji, ale odwiedzili także college rolniczy w Norwegii, gdzie poznali system szkolnictwa tamtego kraju. 16

17 2. CHARAKTERYSTYKA COLLEGE ROLNICTWA I OCHRONY ŚRODOWISKA W DINGLE College Rolnictwa i Ochrony Środowiska w Dingle prowadzi kształcenie i szkolenie uczniów i słuchaczy od roku College służy jako baza szkoleniowa i miejsce praktyk dla 325 uczniów w wieku lat i 400 dorosłych słuchaczy kursów zawodowych. College prowadzi kształcenie i szkolenie młodzieży oraz dorosłych. Kształcenie młodzieży - kierunki: Rolnictwo - obejmuje takie profile jak: leśnictwo, hodowla zwierząt, uprawa roślin, mechanizacja rolnictwa, zarządzanie małym przedsiębiorstwem, budowa budynków inwentarzowych.. Ten ostatni daje możliwość uzyskania praktycznych umiejętności w różnych projektach budowlanych w połączeniu z wiedzą teoretyczną. Chodzi o materiały budowlane, maszyny budowlane, prace konserwacyjne i naprawcze, odlewanie, malarstwo, i ciesielstwo. Szkoła posiada dobrze wyposażone warsztaty budynku, dostosowane dla robót budowlanych w okresie zimowym. Profil leśny uczy hodowli lasu, pozyskania i transportu drewna oraz pracy w tartakach. Nauka uprawy roślin i hodowli zwierząt opiera się na praktyce w gospodarstwie szkolnym, które obejmuje około 225 ha gruntów ornych i użytków zielonych, w tym ok. 150 ha uprawianych metodami ekologicznymi. Uprawiane rośliny przeznaczane są głównie na pasze wykorzystywane do własnej produkcji zwierzęcej (gospodarstwo posiada 60 krów mlecznych, 20 macior i stado owiec). Prace w gospodarstwie wykonywane są przede wszystkim przez uczniów, którzy w ten sposób odbywają praktyczną naukę zawodu. Mechanizacja rolnictwa uczy obsługi maszyn rolniczych i sprzętu oraz podstaw jazdy. Szkoła ma wysokie ambicje, aby być w czołówce mechanizacji rolnictwa, posiada więc: - Robot do doju krów, - Ciągnik wysokiej technologii o wspaniałych funkcjach. - Ciągniki wyposażone w szerokie opony, aby zminimalizować zagęszczania gleby oraz w katalizatory - Nowoczesne maszyny rolnicze. 17

18 Ogrodnictwo i architektura krajobrazu - daje możliwości teoretyczne i praktyczne do stworzenia, organizacji i zajmowania się roślinami, zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz budynków. Uczy: Projektowania ogrodów Projektowania parków i cmentarzy Uprawy warzyw w szklarni i w polu Uprawy kwiatów, krzewów, przeszczepu własnych drzew owocowych, itp.. Przycinania drzew owocowych i roślin ozdobnych. Obsługi ciągnika, kosiarki do trawy i maszyn do uprawy warzyw Hipika. W szkole można nauczyć się obsługi koni, utrzymania stajni i urządzeń niezbędnych w pracy z końmi. College daje możliwość uzyskania wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych w dziedzinie biologii konia, hodowli, żywienia, opieki nad koniem. Aby zaspokoić rosnące zapotrzebowanie ze strony jeźdźców wyścigowych szkoła oferuje możliwość nauki ujeżdżania, skoków i jazdy konnej na bardzo wysokim poziomie. Obejmuje ona nie tylko kursy podstawowe, ale daje możliwość zdobycia znacznie wyższych kompetencji Opieka nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych - uczy nie tylko opieki nad tymi zwierzętami ale także anatomii, fizjologii, systematyki ssaków, ptaków, ryb, płazów i gadów, zachowania się zwierząt i opieki weterynaryjnej Psy. Uczestnicy kursu posiądą wiedzę i umiejętności z zakresu zarządzania, żywienia i opieki nad jednym z naszych najpopularniejszych zwierząt domowych oraz z zakresu hodowli i tresury psów sportowych Kształcenie dorosłych - kierunki utrzymanie terenów zielonych (pól golfowych) 50 tygodni budowa i zarządzanie zewnętrznym otoczeniem podstawowe kształcenie w rolnictwie 20 tygodni niepełnowymiarowego kształcenia uzupełnione kształceniem na odległość 18

19 hodowla i pielęgnacja koni 40 tygodni niepełnowymiarowego kształcenia uzupełnione kształceniem na odległość oraz krótkie, kilkudniowe kursy w zakresie: okrzesywania drzew, układania bukietów kwiatowych układania nawierzchni brukowania dekoracji świątecznych obsługi piły łańcuchowej cięcia poprzecznego drewna karmienie koni anatomii koni jeździectwa masażu koni College ma duże doświadczenie w zakresie międzynarodowej wymiany studentów zagranicznych w ramach programów: Leonardo da Vinci, Socrates i innych. Od wielu lat prowadzi tego typu szkolenia i wymiany młodzieży z Anglią, a od 2008 roku także z Polską. College posiada nowocześnie wyposażone zaplecze techniczne, współpracuje z innymi placówkami świadczącymi usługi edukacyjne, tak w Szwecji jak i w Norwegii oraz z wieloma zakładami produkcyjnymi w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego. College posiada dobre warunki socjalne do zakwaterowania: internat (mogący pomieścić 230 osób), stołówka, baza sportowa. 19

20 3. CHARAKTERYSTYKA COLLEGE U BIRGEN SÖBERG Szkoła istnieje od 1969 roku i posiada 14 różnych krajowych programów i różnych specjalności do wyboru. W szkole jest ok uczniów i 170 nauczycieli. Kształci m. in. w programie: POJAZDY - Vehicle Program - PF Specjalizacje: Technologia pojazdów Silniki samochodów ciężarowych Konstrukcje pojazdów Program kształci umiejętności naprawy i konserwacji pojazdów, ale obejmuje także wiedzę z zakresu ekonomii, marketingu, relacji z klientami, zarządzanie komputerem i logistyki. Ukończenie kursów daje możliwość pracy w przemyśle motoryzacyjnym. Pojazdy Program przewiduje także poznanie innych zawodów, takich jak konserwacja i serwis sprzętu oraz jego produkcję.. BSINES I ADMINISTRACJA - Program - HP Specjalizacje: Handel i Usługi Turystyka i podróże Jest to program dla tych, którzy chcą pracować z ludźmi w zawodach usług w handlu i administracji. Edukacja teoretyczna połączona jest z praktykami w stołówce szkolnej. Część edukacji koncentruje się w miejscach poza szkołą. ELEKTYCZNOŚĆ ELPROGRAMMET - WE Specjalizacje: Automatyzacja - ECAT Technologia komputerowa - ECDT Elektronika - ECET Elektrotechnika - ECEL 20