Przedmiotowy system oceniania z fizyki dla klasy drugiej gimnazjum na podstawie programu nauczania Świat Fizyki Wyd. WSiP. Ocena dobrawymagana

Transkrypt

1 Przedmiotowy system oceniania z fizyki dla klasy drugiej gimnazjum na podstawie programu nauczania Świat Fizyki Wyd. WSiP Tematyka Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna - wymagana jest znajomość treści na ocenę dopuszczającą oraz dodatkowo: Ocena dobrawymagana jest znajomość treści na ocenę dostateczną oraz dodatkowo: Ocena bardzo dobra- wymagana jest znajomość treści na ocenę dobrą oraz dodatkowo: Ocena celująca- - wymagana jest znajomość treści na ocenę bardzo dobrą oraz dodatkowo: 1. Siły w przyrodzie Uczeń potrafi: wymienić rodzaje tarcia (statyczne i kinetyczne), wymienić, od czego zależy siła tarcia, rozwiązań mających na celu zmniejszenie oporów ruchu, podać, że konieczne jest zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie. podać treść pierwszej zasady dynamiki podać jednostkę siły Uczeń potrafi: Rozwiązywać proste zadania niewymagające przekształceń wymienić rodzaje tarcia (statyczne i kinetyczne), wymienić, od czego zależy siła tarcia, rozwiązań mających na celu zmniejszenie oporów ruchu, podać wzór, który pozwala obliczyć wartość tarcia kinetycznego lub Uczeń potrafi: Rozwiązywać większość zadań obliczeniowych o różnym stopniu trudności przedstawić argumenty przemawiające za tym, że ośrodek, w którym porusza się ciało, stawia opór, wyjaśnić, że na pokonanie oporów ciało zużywa energię, wymienić czynniki, od Uczeń potrafi: rozwiązać wszystkie wymagane zadania obliczeniowe, interpretuje wyniki opisać wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała, podać sposoby zwiększania i zmniejszania współczynnika tarcia, rozwiązań mających na celu wykorzystanie oporu ośrodka, Uczeń potrafi: Rozwiązać zadania obliczeniowe, problemowe, interpretuje wyniki zaprojektować eksperyment, którego celem jest pomiar pozwalający wyznaczyć współczynnik tarcia, przedstawić rolę siły tarcia dla ruchu pojazdów, ludzi i zwierząt. 1

2 podać treść drugiej zasady dynamiki, wymienić dynamiczne skutki działania siły, podać treść trzeciej zasady dynamiki. maksymalnego tarcia statycznego: FT = f FN. podać, że im większa jest masa ciała, tym trudniej zmienić stan jego ruchu, podać, że konieczne jest zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie. których zależy opór cieczy i gazów, wyjaśnić, kiedy opory ruchu nazywamy tarciem, dokonać podziału tarcia na statyczne i kinetyczne oraz zilustrować je przykładami. bezwładności ciał, uzasadnić celowość stosowania pasów bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem, wyjaśnić zasadę działania pasów bezpieczeństwa. przedstawić argumenty przemawiające za występowaniem tarcia między stykającymi się powierzchniami, zbadać doświadczalnie, od czego zależy siła tarcia, wykazać doświadczalnie, że tarcie toczne jest mniejsze od tarcia poślizgowego. doświadczalnie skutki bezwładności ciał, wykazać na przykładach zależność między masą ciała a jego bezwładnością, stosować zasadę bezwładności do opisu stanu ruchu ciał. wskazać, w jakich urządzeniach wykorzystuje się zjawisko bezwładności, i wyjaśnić zasadę działania tych urządzeń, wyjaśnić zasady bezpiecznego przewożenia przedmiotów na bagażniku umieszczonym na dachu samochodu. podać treść pierwszej zasady dynamiki. wyjaśnić, dlaczego pierwszą zasadę dynamiki nazywamy zasadą bezwładności. opisać zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona, narysować wektory sił działających na ciało będące w spoczynku, narysować wektory sił działających na ciało poruszające się ruchem jednostajnym prostoliniowym stosować pierwszą zasadę dynamiki do wyjaśniania zjawisk otaczającego świata. 2

3 sił i rozpoznać je w różnych sytuacjach praktycznych, podać treść drugiej zasady dynamiki, wymienić dynamiczne skutki działania siły, podać jednostkę siły. podać treść trzeciej zasady dynamiki. zapisać wzór na przyspieszenie i siłę i wyjaśnić symbole występujące w tych wzorach: a = F/m, F = m a, wyjaśnić proporcjonalność przyspieszenia do wartości niezrównoważonej siły, wyjaśnić odwrotną proporcjonalność przyspieszenia do masy ciała, przewidzieć, jakie będzie przyspieszenie ciała, jeżeli na ciało działa stała siła, wyjaśnić określenie jednostki siły (1 N jest to siła, która ciału o masie 1 kg nadaje przyspieszenie 1 m/s 2 ). wyjaśnić, dlaczego siły wzajemnego oddziaływania ciał nazywamy siłami akcji i reakcji, wyjaśnić, dlaczego siły wzajemnego oddziaływania ciał się nie równoważą, wykorzystać wiadomości dotyczące przedstawić przykłady zjawisk świadczących o tym, że przyczyną zmian parametrów ruchu są działające siły, opisywać zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona, wyjaśnić, od czego i jak zależy przyspieszenie ciała, wyjaśnić, że kierunek i zwrot przyspieszenia jest zgodny z kierunkiem i zwrotem działającej siły. opisać wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona, wyjaśnić zasadę poruszania się rakiet i samolotów odrzutowych. zbadać doświadczalnie zależność przyrostu prędkości i przyspieszenia od działającej siły i masy ciała, stosować do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą, zbadać doświadczalnie przyrost prędkości i przyspieszenie ciała pod działaniem stałej siły, podać i wyjaśnić cechy wielkości wektorowych (siły, przyspieszenia, prędkości). zaprojektować pojazd wykorzystujący zjawisko odrzutu. 3

4 2. Praca, moc, energia zdefiniować pracę, gdy działa stała siła równoległa do przemieszczenia, podać wzór na obliczanie pracy: W = F s, zdefiniować moc jako szybkość wykonywania pracy, wymienić maszyny proste: dźwignia jednoi dwustronna, blok nieruchomy, kołowrót, wyjaśnić, że maszyny proste ułatwiają wykonanie pracy, podać określenie spadania swobodnego ciał, podać przybliżoną wartość przyspieszenia ziemskiego. Rozwiązywać proste zadania nie wymagające przekształceń zdefiniować pracę, gdy działa stała siła równoległa do przemieszczenia, pracy: W = F s, podać podstawową jednostkę pracy w układzie SI. sił akcji i reakcji do wyjaśnienia zjawiska odrzutu. wyjaśnić, co jest przyczyną, że różne ciała spadają w powietrzu z różnymi prędkościami, wyjaśnić wyniki obserwacji spadania różnych ciał w próżni, wyjaśnić, dlaczego przyspieszenie ciała spadającego swobodnie nie zależy od jego masy. Rozwiązywać większość zadań obliczeniowych o różnym stopniu trudności mierzyć wartość siły i przemieszcze-nie w celu obliczenia pracy, pracy w sensie fizycznym, wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczanie pracy, wyjaśnić, że praca jest wykonywana wtedy, gdy pod działaniem siły ciało przemieszcza się lub ulega odkształceniu. wykazać doświadczalnie, że spadanie swobodne jest ruchem jednostajnie przyspieszonym, sporządzać wykres v(t) dla spadania swobodnego, posługiwać się pojęciem siły ciężkości. Uczeń potrafi rozwiązać wszystkie wymagane zadania obliczeniowe posługiwać się pojęciem pracy, podać warunki, przy spełnieniu których jest wykonywana praca w sensie fizycznym, obliczać pracę na podstawie wykresu F(s),, gdy działająca siła nie wykonuje pracy (dla przypadków: brak przemieszczenia mimo działania siły, siła jest prostopadła do przesunięcia). obliczać prędkość końcową i wysokość spadania swobodnego, uzasadnić, korzystając z zasad dynamiki, że spadanie swobodne jest ruchem jednostajnie przyspieszonym. obliczeniowe, problemowe, interpretuje wyniki przeliczać jednostki pracy, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na pracę, przekształcić wzór na pracę do postaci, z której wyznaczy siłę bądź przesunięcie. 4

5 podać przykłady ciał mających energię potencjalną grawitacji, podać jednostkę energii potencjalnej w układzie podać wzór na obliczanie energii potencjalnej grawitacji: Ep= m g h. wyjaśnić związek energii kinetycznej z ruchem, podać, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, ciał mających energię kinetyczną, podać jednostkę energii kinetycznej w układzie podać wzór na obliczanie energii kinetycznej. zdefiniować moc jako szybkość wykonywania pracy, mocy: P = W/t, podać podstawową jednostkę mocy w układzie SI. wymienić maszyny proste: dźwignia jednoi dwustronna, blok nieruchomy, kołowrót, wyjaśnić, że maszyny proste ułatwiają wykonanie pracy, podać słownie i zapisać wzorem warunek równowagi dźwigni dwustronnej: r1 F1 = r2 F2. ciał mających energię potencjalną grawitacji, wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczanie mocy, odczytać na tabliczkach znamionowych różnych dostępnych urządzeń ich moc. i wyjaśnić działanie dźwigni dwustronnej, wyjaśnić, kiedy dźwignia będzie w równowadze, wyjaśnić, że blok nieruchomy i kołowrót działają na zasadzie dźwigni dwustronnej, wyjaśnić, że przy użyciu maszyn prostych działamy mniejszą siłą, ale na dłuższej drodze, wykonujemy więc taką samą pracę jak bez ich użycia. utożsamiać energię potencjalną grawitacji z energią podniesionego posługiwać się pojęciem mocy, posługiwać się wzorem na moc, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na pracę i moc. wskazać maszyny proste w najbliższym otoczeniu i posługiwać się nimi w życiu codziennym, wyjaśnić zasadę działania wagi szalkowej, wyznaczyć masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie oraz linijki, wyjaśnić zasadę działania i podać przykłady zastosowania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu, zbudować kołowrót i blok nieruchomy oraz zademonstrować działanie i zastosowanie tych urządzeń. opisać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii, wykorzystywać pojęcie przeliczać jednostki mocy, przekształcić wzór na moc do postaci, z której wyznaczy pracę bądź czas. stosować warunek równowagi dźwigni dwustronnej, wykazać związek między dźwignią oraz kołowrotem i blokiem nieruchomym, zaplanować i wykonać doświadczenie pozwalające ustalić warunek równowagi dźwigni dwustronnej. rozwiązywać zadania problemowe i obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na 5

6 podać jednostkę energii potencjalnej w układzie energii potencjalnej grawitacji: Ep= m g h. wyjaśnić związek energii kinetycznej z ruchem, podać, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, ciał mających energię kinetyczną, podać jednostkę energii kinetycznej w układzie energii kinetycznej. zjawisk, w których występują przemiany energii kinetycznej na ciała, wyjaśnić, że zmiana energii potencjalnej grawitacji jest równa pracy wykonanej przy podnoszeniu ciała: Ep= W, wyjaśnić, że energia potencjalna jest związana z wzajemnym oddziaływaniem grawitacyjnym ciał, wyjaśnić znaczenie symboli występujących we wzorze na energię potencjalną grawitacji. wyjaśnić, że zmiana energii kinetycznej ciała jest równa pracy wykonanej podczas rozpędzania ciała: Ek = W, wyjaśnić, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, wykonania pracy kosztem energii kinetycznej ciała. wymieniać różne formy energii mechanicznej, wyjaśnić, że energia może być przekazywana energii mechanicznej i wymienić różne jej formy, wykorzystywania energii potencjalnej grawitacji, obliczyć przyrost energii potencjalnej. obliczyć energię kinetyczną, wykorzystywać pojęcie energii mechanicznej i wymieniać różne jej formy, opisać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii kinetycznej, potwierdzające, że wzrost energii kinetycznej wymaga wykonania pracy. posługiwać się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej, energię potencjalną grawitacji, przekształcić wzór na energię potencjalną do postaci, z której wyznaczy masę bądź wysokość podniesionego ciała, zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu zbadanie, od czego i jak zależy energia potencjalna ciała. stosować wzór na energię kinetyczną ciała do rozwiązywania zadań problemowych i obliczeniowych, zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu zbadanie, od czego i jak zależy energia kinetyczna ciała. przedstawić przemiany energii mechanicznej na przykładach różnych zjawisk (np. z różnych 6

7 3.Przemiany energii w zjawiskach cieplnych podać definicję energii wewnętrznej i określić jej związek z temperaturą ciała, podać jednostkę energii wewnętrznej w układzie podać jednostkę temperatury w układzie nazwać podstawowe skale termometryczne, podać, że 0 C to w przybliżeniu 273 K, wymienić sposoby przekazywania ciepła (przewodnictwo, konwekcja i promieniowanie), wskazać przewodniki potencjalną i odwrotnie, posługiwać się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i energii potencjalnej (grawitacji i sprężystości), podać treść zasady zachowania energii. Rozwiązywać proste zadania nie wymagające przekształceń podać określenie temperatury ciała, podać definicję energii wewnętrznej i określić jej związek z temperaturą ciała, podać jednostkę energii wewnętrznej w układzie podać jednostkę temperatury w układzie nazwać podstawowe skale termometryczne, podać, że 0 C to między ciałami lub zamieniana w inne formy energii. Rozwiązywać większość zadań obliczeniowych o różnym stopniu trudności zmierzyć temperaturę za pomocą termometru, wyjaśnić związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą, dokonać oszacowania temperatury ciała na podstawie subiektywnych wrażeń. opisać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej, opisać przemiany energii na przykładzie piłki wznoszącej się do góry i spadającej swobodnie oraz na przykładzie wahadła, wyjaśnić przemiany form energii mechanicznej na przykładzie skoku na batucie. Uczeń potrafi rozwiązać wszystkie wymagane zadania obliczeniowe wykazać, że określenie temperatury na podstawie subiektywnych wrażeń może być mylne, narysować wykres zależności temperatury wody od czasu podczas stygnięcia. dyscyplin sportowych), stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań problemowych i obliczeniowych. rozwiązać zadania obliczeniowe, problemowe, interpretuje wyniki dokonywać przeliczeń temperatury wyrażonej w różnych skalach. podać szacunkowe wartości prędkości cząsteczek różnych gazów. 7

8 i izolatory ciepła w swoim otoczeniu, wymienić przykłady zastosowania przewodników i izolatorów ciepła. podać definicję ciepła właściwego, podać treść pierwszej zasady termodynamiki słownie: Energię wewnętrzną ciała można zmienić w wyniku wymiany ciepła lub w wyniku wykonanej pracy. podać określenie ciepła topnienia/krzepnięcia, podać wzór na obliczanie ciepła topnienia: ct = Q/m, podać jednostkę ciepła topnienia, podać określenie ciepła parowania/skraplania, podać wzór na obliczanie ciepła parowania: cp = Q/m, podać jednostkę ciepła parowania. w przybliżeniu 273 K, podać, że zmiana temperatury wyrażonej w stopniach Celsjusza jest równa zmianie temperatury wyrażonej w kelwinach: T ( C) = T (K). podać definicję ciepła, podać jednostkę ciepła w układzie wymienić sposoby przekazywania ciepła (przewodnictwo, konwekcja i promieniowanie), wskazać przewodniki i izolatory ciepła w swoim otoczeniu, wymienić przykłady zastosowania przewodników i izolatorów ciepła. wymienić znane z życia codziennego przykłady przekazywania energii wewnętrznej, podać warunki, w których zachodzi przekazywanie energii wewnętrznej, wyjaśnić zjawisko przekazywania energii wewnętrznej między ciałami o różnych temperaturach, odróżnić ciała dobrze przewodzące ciepło od złych przewodników ciepła, wyjaśnić, dlaczego w termosie można przechowywać gorącą herbatę i lody, wyjaśnić mechanizm przekazywania energii wewnętrznej metodą przewodnictwa. analizować jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane przepływem ciepła, wyjaśnić rolę izolacji cieplnej, opisać ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji, przekazywanie ciepła w zjawisku konwekcji, wyjaśnić mechanizm konwekcji i przedstawić przykłady zjawisk zachodzących dzięki konwekcji, wskazać i wyjaśnić różnice między przewodnictwem a konwekcją, wyjaśnić, w jaki sposób jest przekazywana energia słoneczna na Ziemię. zbadać doświadczalnie, od czego zależy ilość energii wypromienio-wanej i pochłoniętej przez ciało, omówić sposoby oszczędzania energii wewnętrznej w budownictwie, wyjaśnić, na czym polega efekt cieplarniany, wskazać i wyjaśnić różnice między przewodnictwem i konwekcją a promieniowaniem. 8

9 podać definicję ciepła właściwego, podać jednostkę ciepła właściwego w układzie ciepła właściwego: c =. podać określenie energii wewnętrznej ciała, podać treść pierwszej zasady termodynamiki słownie: Energię wewnętrzną ciała można zmienić w wyniku wymiany ciepła lub w wyniku wykonanej pracy. wyjaśnić, co to znaczy, że ciepło właściwe wody wynosi 4200 J/(kg K), odczytywać i stosować w obliczeniach dane zamieszczone w tablicach fizycznych, opisać budowę i podać przeznaczenie kalorymetru, wyjaśnić, że gdy rośnie temperatura ciała, to ciało pobiera ciepło, natomiast gdy maleje temperatura ciała, to ciało oddaje ciepło. wyjaśnić, od czego i jak zależy energia wewnętrzna ciała, wyjaśnić, w jaki sposób można zmienić energię wewnętrzną ciała, podać treść pierwszej zasady termodynamiki za pomocą wzoru: U = Q + W, wyjaśnić znaczenie symboli w matematycznej postaci pierwszej zasady termodynamiki. wyznaczyć ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy przy założeniu braku strat ciepła, posługiwać się pojęciem ciepła właściwego, zbadać doświadczalnie dla różnych ciał zależność między przyrostem temperatury a ilością wymienionego z otoczeniem ciepła, obliczyć ciepło właściwe na podstawie wykresu T(Q). analizować jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła, zamiany pracy w energię wewnętrzną ciała. posługiwać się wzorem na ciepło właściwe przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych, sporządzić bilans ciepła w procesie przekazywania energii, przekształcać równanie bilansu cieplnego i wyznaczać dowolną niewiadomą: masę substancji, różnicę temperatur lub ciepło właściwe, wyjaśnić, jakie znaczenie w przyrodzie odgrywa fakt, że woda ma duże ciepło właściwe. uzasadnić, że pierwsza zasada termodynamiki wynika z zasady zachowania energii, opisać i wyjaśnić na podstawie pierwszej zasady termodynamiki przemiany energii zachodzące w silniku parowym, opisać i wyjaśnić na podstawie pierwszej zasady termodynamiki przemiany energii podczas gotowania wody w czajniku z gwizdkiem. 9

10 4. Drgania i fale podać przykłady ruchów drgających zachodzących wokół nas, podać określenie ruchu drgającego, podać definicje pojęć: amplituda, okres drgań i częstotliwość, podać wzór na obliczanie podać określenie ciepła topnienia/krzepnięcia, ciepła topnienia: ct = Q/m, podać jednostkę ciepła topnienia, podać określenie ciepła parowania/skraplania, ciepła parowania: cp = Q/m, podać jednostkę ciepła parowania. Rozwiązywać proste zadania niewymagające przekształceń podać przykłady ruchów drgających zachodzących wokół nas, podać określenie ruchu drgającego, podać definicje pojęć: amplituda, okres drgań wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczanie ciepła parowania i skraplania oraz ciepła topnienia i krzepnięcia, wykonać doświadczenie potwierdzające, że topnienie i krzepnięcie ciał krystalicznych zachodzi w stałej temperaturze, zjawisk topnienia i krzepnięcia zachodzących w przyrodzie. Rozwiązywać większość zadań obliczeniowych o różnym stopniu trudności wyjaśnić, jaka siła wypadkowa działa na ciało w ruchu drgającym. opisać zjawiska zmian stanów skupienia: topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji, obliczyć ilość energii potrzebnej do zmiany danej masy cieczy w tempe-raturze wrzenia w stan pary, wyjaśnić zmiany energii wewnętrznej podczas zmian stanów skupienia, potwierdzające pobieranie energii podczas parowania cieczy, uzasadnić konieczność pobierania energii podczas topnienia, a oddawania energii podczas krzepnięcia (wymiany ciepła z otoczeniem). Uczeń potrafi rozwiązać wszystkie wymagane zadania obliczeniowe opisać ruch wahadła matema-tycznego i ciężarka na sprężynie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu drgań i częstotliwości, wskazywać położenie równowagi oraz posługiwać się wzorami na ciepło właściwe, ciepło topnienia i ciepło parowania przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych, sporządzać i analizować wykres T(Q), zaprojektować i przeprowadzić eksperyment mający na celu wyznaczenie ciepła topnienia lodu, ocenić wpływ dużego ciepła właściwego, ciepła topnienia i parowania wody na klimat i życie na Ziemi. rozwiązać zadania obliczeniowe, problemowe, interpretuje wyniki wyjaśnić, podając przykłady, że zachodzące w przyrodzie zjawiska drgań są bardziej złożone i odnaleźć w nich elementy ruchu harmonicznego. 10

11 częstotliwości: f = 1/T, podać jednostkę częstotliwości w układzie SI. podać określenie i przykłady drgań gasnących, podać określenie drgań wymuszonych, podać określenie fali, podać definicje fali poprzecznej i podłużnej, podać wzór na obliczanie prędkości rozchodzenia się fali w ośrodku: v = λ f. wymienić podstawowe cechy dźwięków (wysokość, głośność i barwa). i częstotliwość, częstotliwości: f = 1/T, podać jednostkę częstotliwości w układzie SI. podać określenie drgań swobodnych, podać określenie wahadła matematycznego. podać określenie i przykłady drgań gasnących, wskazać, w których położeniach wahadła największa jest jego energia potencjalna, a w których kinetyczna. i opisać drgania swobodne, wyjaśnić zastosowanie zjawiska drgań do pomiaru czasu, wyjaśnić pojęcie częstotliwości drgań swobodnych oraz podać, od czego zależy częstotliwość drgań swobodnych wahadła. wyjaśnić, że do wprowadzenia ciała w ruch drgający niezbędne jest wykonanie pracy, czyli zwiększenie energii ciała, przeanalizować przemiany energii podczas jednego cyklu drgań swobodnych. odczytywać amplitudę i okres drgań z wykresu x(t), obliczać częstotliwość na podstawie wykresu x(t). wyznaczyć okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego, wyjaśnić i zademonstrować, od czego zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić i zademonstrować, od czego nie zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić zjawisko izochronizmu wahadła. stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do opisu ruchu wahadła matematycznego i analizy przemian energii w tym ruchu, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do opisu ruchu ciężarka na sprężynie i analizy przemian energii w tym ruchu, wyznaczyć okres wyjaśnić, dlaczego okres drgań wahadła na Ziemi i na Księżycu nie jest jednakowy. podać przyczyny występowania w przyrodzie drgań gasnących. 11

12 wyjaśnić, kiedy zachodzi odbicie fali, podać treść prawa odbicia. podać określenie drgań wymuszonych, podać określenie zjawiska rezonansu. podać określenie fali, podać definicje fali poprzecznej i podłużnej, prędkości rozchodzenia się fali w ośrodku: v = λ f. wyjaśnić, kiedy zachodzi odbicie fali, podać treść prawa odbicia. drgania wymuszone. podać określenie długości fali i zaznaczyć ją na odpowiednim rysunku fali podłużnej i poprzecznej. wyjaśnić, kiedy zachodzi załamanie fali, wyjaśnić, na czym polega powstawanie i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie. i opisać zjawisko rezonansu, wyjaśnić, w jaki sposób można uzyskać drgania niegasnące. opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali, wyjaśnić zależność między długością fali, prędkością jej rozchodzenia się i częstotliwością drgań ośrodka, przedstawić przykłady fali podłużnej i poprzecznej w zjawiskach przyrodniczych, powstawanie fal w różnych ośrodkach. zastosować prawo odbicia do obserwowanych zjawisk odbicia, przedstawić przykłady rezonansu z różnych dziedzin techniki, wyjaśnić, kiedy zjawisko rezonansu jest szkodliwe, a kiedy użyteczne. stosować wzór na prędkość fali do obliczania parametrów fali. omówić przykłady odbicia i załamania fali występujące w przyrodzie, wyjaśnić, dlaczego na 12

13 podać definicję dźwięków, podać zakres częstotliwości dźwięków słyszalnych przez człowieka, podać, że fale dźwiękowe w powietrzu to fale podłużne. wymienić podstawowe cechy dźwięków (wysokość, głośność i barwa). echa. ciał wysyłających dźwięk, wyjaśnić, jak powstaje dźwięk, wyjaśnić, że dźwięki rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal. dźwięki o różnej wysokości, dźwięki o różnej barwie, wyjaśnić na przykładach, co to są dźwięki i szumy, wyjaśnić, co to jest hałas. rozpoznać zjawisko odbicia i załamania fal. opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego dla fal dźwiękowych w powietrzu, udowodnić, że źródłem dźwięku są ciała drgające, udowodnić, że dźwięki mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach materialnych, porównać prędkość dźwięku w różnych ośrodkach. wymienić, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku, wyjaśnić, co wpływa na barwę dźwięku, rozróżniać dźwięki, tony i szumy, uzasadnić negatywny wpływ hałasu na organizm człowieka, kojącego (pozytywnego) działania dźwięku na człowieka, rozpoznać dźwięki wyższe i niższe na podstawie morskich nabrzeżach stosuje się falochrony, wyjaśnić różnice między echem a pogłosem. wyjaśnić mechanizm odbierania dźwięku przez ucho. za pomocą generatora akustycznego lub instrumentów muzycznych tony o różnych wysokościach (z wykorzystaniem mikrofonu i oscyloskopu), omówić, do czego służy sonometr. 13

14 podać określenie ultradźwięków, podać określenie infradźwięków, wymienić zwierzęta, które odbierają ultradźwięki. różnych instrumentów muzycznych. posługiwać się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki. dokonać podziału instrumentów muzycznych na strunowe, dęte, perkusyjne i elektroniczne, instrumentów należących do każdej z grup. zapisu dźwięku na ekranie oscyloskopu. omówić zasadę działania ultrasonografu (USG), omówić negatywne działanie infradźwięków na organizm człowieka. wytwarzać dźwięki o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego, opisać mechanizm wytwarzania dźwięków w instrumentach muzycznych, wskazać ciało drgające w każdej grupie instrumentów muzycznych, wyjaśnić, w jaki sposób drgania elektryczne zostają zamienione na dźwięki w głośnikach i słuchawkach. zastosowania ultradźwięków w medycynie i technice, omówić zastosowanie ultradźwięków w hydrolokacji. wyjaśnić na przykładach związek między muzyką a przeżyciami emocjonalnymi człowieka, wyjaśnić rolę pudła rezonansowego. 14