RAMOWY PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ KOREKCYJNO-EDUKACYJNYCH DLA OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE

Transkrypt

1 RAMOWY PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ KOREKCYJNO-EDUKACYJNYCH DLA OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE Obowiązek realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie określony został przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie stanowią integralną część systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz powinny uzupełniać różne formy interwencji podejmowanych wobec sprawców. Przy czym należy podkreślić pomocniczą a nie zasadniczą rolę tych programów. Podstawowym celem tych działań jest powstrzymanie sprawców i zakończenie przemocy w rodzinie. Program korekcyjno-edukacyjny to jeden ze skutecznych sposobów oddziaływania na osobę stosującą przemoc w rodzinie. Uczestnictwo w programach i uświadomienie sobie przez sprawcę szkodliwości jego dotychczasowych działań może wpłynąć na eliminację zachowań przemocowych, a także na podniesienie bezpieczeństwa osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz utrzymanie ich więzi rodzinnych. I. Podstawy prawne Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie określają następujące akty prawne: 1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.); 2. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175 poz. 1362, z późn. zm.); 3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjnoedukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne (Dz. U. z dnia 08 marca 2011 r. Nr 50, poz. 259); 4. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat. Do zadań własnych samorządu województwa należy opracowywanie ramowych programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. II. Cele programu Najwyższym priorytetem oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie jest ochrona bezpieczeństwa, autonomii i dobra osób krzywdzonych przez osobę stosującą przemoc - w żadnym przypadku nie powinno się akceptować sytuacji i zachowań, które mogłyby akcentować współodpowiedzialność osoby krzywdzonej za przemoc wobec niej stosowaną.

2 Zgodnie z 4 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne (Dz. U. z dnia 08 marca 2011 r. Nr 50, poz. 259), oddziaływania korekcyjno-edukacyjne wobec osób stosujących przemoc w rodzinie prowadzone są w celu: 1) powstrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie przed dalszym stosowaniem przemocy; 2) rozwijania umiejętności samokontroli i współżycia w rodzinie; 3) kształtowania umiejętności w zakresie wychowywania dzieci bez używania przemocy w rodzinie; 4) uznania przez osobę stosującą przemoc w rodzinie swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy; 5) zdobycia i poszerzenia wiedzy na temat mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie; 6) zdobycia umiejętności komunikowania się i rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania przemocy; 7) uzyskania informacji o możliwościach podejmowania działań terapeutycznych. Cel ogólny zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie poprzez pracę z osobami stosującymi przemoc; zwiększenie skuteczności oddziaływań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Cele szczegółowe Praca z indywidualnym klientem rozpoznanie indywidualnej sytuacji; rozpoznanie cech osobistych istotnych dla pracy korekcyjnej; przełamywanie mitów dotyczących ról w rodzinie oraz sposobów wywierania wpływu; zwiększenie wiedzy oraz kompetencji, dotyczących konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze złością i agresją; wdrażanie myślenia o rodzinie jako o systemie, w którym zmiana jednego elementu pociąga za sobą zmianę pozostałych. Grupa korekcyjno-edukacyjna uświadomienie, czym jest przemoc; zidentyfikowanie własnych zachowań przemocowych wobec bliskich; wzięcie odpowiedzialności za swoje zachowania przemocowe; rozpoznanie sygnałów ostrzegawczych, zapowiadających zachowania przemocowe; opracowanie planu bezpieczeństwa zapobiegającego użyciu siły i przemocy; nabycie nowych umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów w rodzinie bez użycia agresji; nauka umiejętności partnerskiego układania stosunków w rodzinie, uczenie się korzystania z pomocy innych; nauka umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć.

3 Zapobieganie wypaleniu zawodowemu realizatorów programu oraz pogłębianie ich wiedzy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności w pracy z osobami stosującymi przemoc: superwizje dla realizatorów programu; szkolenia w zakresie pracy z osobami stosującymi przemoc. Współpraca z instytucjami zintensyfikowanie współpracy z instytucjami i organizacjami, działającymi na rzecz przeciwdziałania przemocy; współpraca Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie z gminnymi zespołami interdyscyplinarnymi i grupami roboczymi; działania edukacyjne, zmieniające postrzeganie przez społeczeństwo problemu przemocy w rodzinie. III. Założenia organizacyjne programu 1. Odbiorcy programu Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne wobec osób stosujących przemoc w rodzinie są kierowane w szczególności do: 1) osób skazanych za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywających karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując je do uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjnoedukacyjnych; 2) osób stosujących przemoc w rodzinie, które uczestniczą w terapii leczenia uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, dla których oddziaływania korekcyjnoedukacyjne mogą stanowić uzupełnienie podstawowej terapii; 3) osób, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą się do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym (zgłoszą się same do uczestnictwa w programie lub zostaną skierowanie przez różne służby i instytucje, takie jak: Ośrodki Pomocy Społecznej, Policję, placówki odwykowe, placówki ochrony zdrowia, zespoły kuratorskie, organizacje pozarządowe, pojedynczo bądź jako zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą). Zasady naboru uczestników określenie grupy odbiorów programu; przeprowadzenie konsultacji diagnostycznych, celem: - rozpoznania sytuacji rodzinnej kandydatów, rozmiarów stosowanej przemocy, - diagnozy osobowości i stanu psychicznego kandydatów. W trakcie realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie powinno być dokonywane rozpoznawanie przypadków poważnych zaburzeń emocjonalnych, występujących u części sprawców przemocy i przewidziane stosowne działania wobec osób wymagających profesjonalnej terapii.

4 Osobę stosującą przemoc w rodzinie, u której zostało rozpoznane uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, bądź innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, kieruje się w pierwszej kolejności na terapię uzależnienia; uzyskanie deklaracji dotyczących przestrzegania reguł uczestnictwa w programie. Warunki/reguły uczestnictwa w programie Dla każdego programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie powinny być opracowane reguły uczestnictwa w formie dokumentu podpisywanego przez uczestników. Reguły te powinny obejmować w szczególności: formalne wymogi dotyczące systematycznej obecności w zajęciach. W przypadku osób których uczestnictwo związane jest z decyzjami sądu, reguły uczestnictwa powinny przewidywać sankcje za uchylanie się od udziału w programie; obowiązek bezpiecznego i zgodnego z zasadami współżycia społecznego zachowania w trakcie uczestnictwa w zajęciach; zobowiązanie do powstrzymywania się od przemocowych zachowań i postaw w kontaktach z członkami rodziny i z innymi ludźmi; wymóg uznania osobistej odpowiedzialności za fakty stosowania przemocy w rodzinie; zobowiązanie do powstrzymywania się od spożywania alkoholu i zażywania substancji psychoaktywnych; wyrażeniu zgody na kontakt z osobami najbliższymi osoby uczestniczącej w programie, celem monitorowania i ewaluacji założeń programu. W trakcie realizacji programu, w którym uczestniczą osoby aktualnie kontaktujące się z członkami własnej rodziny, pożądane jest okresowe uzyskiwanie informacji o rzeczywistej sytuacji w rodzinie w zakresie związanym z przeciwdziałaniem przemocy, czyli monitorowanie zachowań i sytuacji rodzinnych. 2. Realizatorzy programu Programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie realizowane są przez: Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Miejskie Ośrodki Pomocy Rodzinie, Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej, Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, Centra Interwencji Kryzysowej oraz niektóre organizacje pozarządowe. Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne prowadzone są przez osoby, które: 1) ukończyły studia II stopnia na jednym z kierunków: psychologia, pedagogika, pedagogika specjalna, nauki o rodzinie, politologia, politologia i nauki społeczne w zakresie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, resocjalizacji lub pracy socjalnej, albo na innym kierunku uzupełnionym studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki, resocjalizacji; 2) posiadają zaświadczenie o ukończeniu szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w wymiarze co najmniej 100 godzin, w tym w wymiarze 50 godzin w zakresie pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie; 3) mają udokumentowany co najmniej 3-letni staż pracy w instytucjach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

5 3. Formy/metody pracy Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie prowadzony jest jako sesje indywidualne i grupowe. Podstawową formą pracy korekcyjnej są spotkania grupowe, jednakże pożądane jest prowadzenie również nurtu pracy indywidualnej. Spotkania grupowe są jednym z bardziej efektywnych narzędzi w pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie. Istotnym elementem tego typu pracy jest wymiana doświadczeń pomiędzy uczestnikami grupy. Sprzyja ona poszerzeniu perspektywy klienta w odniesieniu do tego jak postrzega on własną przeszłość, obecną sytuację i przyszłość. Program określa liczbę spotkań indywidualnych i grupowych, ze wskazaniem liczby spotkań i czasu ich trwania. Sesje indywidualne - praca z indywidualnym klientem 1. Konsultacje diagnostyczne Indywidualne spotkania z konsultantem w ramach procesu naboru uczestników do programu, podczas których następuje wstępne rozpoznanie problemu oraz diagnoza sytuacji klienta. Podczas spotkań indywidualnych szczegółowo powinny zostać omówione oczekiwania i ustalone cele uczestnika programu oraz zapoznanie z warunkami uczestnictwa w programie. Konsultacje diagnostyczne mogą być wstępne i pogłębione. Podczas wstępnych konsultacji diagnostycznych w pierwszej fazie uczestnictwa w programie następuje uzyskanie i opracowanie informacji o funkcjonowaniu każdego z uczestników i jego sytuacji życiowej oraz o specyfice przemocy, której był sprawcą. Rozpoznanie indywidualnej sytuacji powinno obejmować m.in. takie zagadnienia jak: a) rzeczywiste okoliczności skierowania do programu, b) określenia czy uczestnik programu aktualnie stosuje przemoc, c) najgroźniejsze i typowe formy i okoliczności przemocowych zachowań, d) aktualną sytuacją rodzinną i zawodową, e) cechy osobiste istotne dla pracy korekcyjnej. W przypadku realizowania programów w których przewiduje się możliwość indywidualizowania i pogłębiania procesu oddziaływań pożądane jest przeprowadzenie diagnozy pogłębionej, poprzez uzyskiwanie bardziej szczegółowych informacji o funkcjonowaniu i przeszłości uczestników. W szczególności może to dotyczyć takich zagadnień jak: a) historia relacji w których występuje przemoc oraz poprzednich związków, b) historia interwencji związanych z przemocą, c) historia pomocy medycznej i psychoterapeutycznej w zakresie zaburzeń psychicznych, d) doświadczenia związane z nadużywaniem alkoholu i narkotyków, e) historia agresywnych i przemocowych zachowań w innych sytuacjach życiowych, f) kontakty z wymiarem sprawiedliwości, g) historia edukacyjno-zawodowa, h) charakterystyka szczegółowa zachowań i postaw przemocowych.

6 2. Konsultacje specjalistyczne Indywidualne spotkania z psychologiem, specjalistą, w trakcie których osoba stosująca przemoc będzie miała możliwość ustalenia celu i kierunku zmian, które miałyby nastąpić poprzez udział w programie. Ten rodzaj konsultacji ma umożliwić poszukiwanie konkretnych rozwiązań służących zaprzestaniu stosowania przemocy oraz budowania dobrych relacji rodzinnych. Sesje grupowe - praca w grupie korekcyjno-edukacyjnej podanie liczby, czasu trwania i częstotliwości spotkań np. 24 spotkania grupowe odbywające się raz w tygodniu (dostosowanie do wymaganego łącznego czasu realizacji programu). Zajęcia grupowe dzielone są na bloki tematyczne np. 8 bloków tematycznych. Na każdy z bloków przeznacza się 3 spotkania; określenie liczby uczestników grupy korekcyjno-edukacyjnej. Grupa nie powinna być mniejsza niż 5 osób i większa niż 15; grupa może mieć charakter grupy otwartej lub zamkniętej w zależności od specyfiki grupy i od założeń prowadzących; grupy mogą być koedukacyjne, wyłącznie dla mężczyzn i wyłącznie dla kobiet. Określenie struktury grupy uzależnione jest od prowadzących program, jak również od indywidualnych predyspozycji uczestników programu; pracę z grupą najlepiej jest prowadzić w duecie: mężczyzna i kobieta, co jest korzystne zarówno dla prowadzących jak i uczestników, gdyż relacje między prowadzącymi stają się dla nich przykładem komunikacji partnerskiej. Ważnym elementem pracy grupowej jest ustalenie podstawowych i niezbędnych zasad pracy - kontraktu, do których należą: zasada poufności, zachowanie tajemnicy grupy, wzajemnego szacunku (nie oceniania, krytykowania, ośmieszania), mówienia po imieniu, nie przerywania, nie zmuszania do wypowiedzi, rezygnacja z agresji i przemocy wobec innych, akceptacja różnorodności poglądów, wartości, postaw, aktywnego uczestnictwa, zaangażowania, 4. Okres realizacji programu Łączny czas programu powinien obejmować od 60 do 120 godzin zajęć (nie mniej niż 60 godzin). Przerwy między kolejnymi zajęciami nie powinny być dłuższe niż tydzień. 5. Miejsce realizacji programu Oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie nie prowadzi się w miejscach, w których udziela się pomocy i wsparcia osobom doznającym przemocy w rodzinie. IV. Zawartość merytoryczna programu Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie składa się z dwóch części: edukacyjnej i korekcyjnej. Przy tworzeniu zawartości merytorycznej programów pożądane jest uzgodnienie zbioru podstawowych przekonań

7 i sądów dotyczących mechanizmów przemocy domowej oraz sposobów jej powstrzymywania. Część edukacyjna - przekazywanie wiedzy na temat kulturowo-obyczajowych zjawisk wspierających i przeciwstawiających się przemocy oraz konfrontowanie ze stereotypami promującymi przemoc, promocja wartości i idei wspierających godność osoby, dobro rodziny, równość płci oraz prawa kobiet i dzieci, a także odpowiedzialność za osobiste decyzje i gotowość ochrony słabszych. Podstawowe treści edukacyjne: a) społeczno-kulturalne źródła i okoliczności towarzyszące przemocy w rodzinie /mity, stereotypy/; b) definicja przemocy, jej rodzaje, formy, dynamika, aspekty prawne przemocy; c) problemy władzy i kontroli w relacjach międzyludzkich; d) planowanie i rozwijanie samokontroli; e) komunikacja interpersonalna; f) promocja pozytywnych standardów wartości i zachowań między innymi: szacunku, odpowiedzialności, bezpieczeństwa, wsparcia emocjonalnego, szczerości, zaufania, dzielenia obowiązków, wspólnego decydowania, okazywanie uczuć, potrzeb, negocjacji i rozwiązywania konfliktów bez przemocy; g) alkohol i patologia życia rodzinnego; h) seksualność; i) dzieci, przemoc i wychowanie; j) tolerancja i szacunek wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Część korekcyjna - ćwiczenie nowych konstruktywnych form myślenia i reagowania w grupie, praca nad rozpoznawaniem i zmianą przekonań i postaw osobistych poprzez analizę sytuacji przedstawionych w programie oraz swoich własnych sytuacji życiowych, nauka sprawowania skutecznej kontroli nad zachowaniami przemocowymi w rodzinie, stosowanie procedur behawioralno-poznawczych w celu korygowania postaw i zachowań związanych z przemocą, uczenie się umiejętności konstruktywnej komunikacji interpersonalnej oraz samokontroli. Program powinien być skonstruowany w taki sposób, aby w ramach jednego spotkania grupy pierwsza godzina zajęć stanowiła część edukacyjną (wykładową), a kolejne przeznaczone były na działania korekcyjne. Pierwsza część poświęcona będzie omówieniu określonego tematu z zakresu psychospołecznego funkcjonowania człowieka, zjawiska przemocy w rodzinie, prawnych konsekwencji stosowania przemocy oraz konstruktywnych sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Metody pracy W procesie oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych mogą być wykorzystywane następujące metody pracy: wykłady, dyskusje panelowe, burza mózgów, scenki/drama (materiał filmowy), analiza zadań domowych, prac pisemnych, praca indywidualna na tle grupy,

8 informacje zwrotne, ćwiczenia umiejętności. Modele programów dla osób stosujących przemoc w rodzinie Program z Duluth Trening Zastępowania Agresji Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach V. Zakończenie programu Zakończenie programu łączy się z oceną dokonaną zarówno przez prowadzących program lub/i członków grupy. Ocenie podlegają: obecność na spotkaniach, zaangażowanie; przestrzeganie warunków/reguł uczestnictwa w programie; przestrzeganie zasad pracy w grupie; niestosowanie przemocy. Przykład oceny przy zakończeniu uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym wg. modelu Duluth KRYTERIA OCENY KWALIFIKACYJNEJ DO ZWOLNIENIA Z PROGRAMU Nazwisko i imię osoby w programie... Prowadzący grupę ( inicjały)... Data... Instrukcja: w każdym punkcie poniżej należy ocenić postępy danej osoby w programie (w skali od 0-5) na podstawie własnych obserwacji. Kwestionariusz należy przesłać natychmiast do właściwego organu. 5= całkowite zaangażowanie 4= duże zaangażowanie 3= zaangażowanie częściowe 2= zaangażowanie w niewielkim stopniu 1= bardzo niewielkie zaangażowanie 0= nie mam zdania, nie jestem pewien, nie posiadam danych... Obecność: przychodzi punktualnie na sesje grupowe, zostaje po zajęciach, rozmawia z innymi członkami grupy, zawiadamia wcześniej o planowanej nieobecności, ma usprawiedliwione powody nieobecności.... Nie stosowanie przemocy: zaprzestał przemocy wobec partnera, dzieci i innych osób, nie stosował gróźb, poniżania i manipulacji.... Trzeźwość: przychodzi trzeźwy na spotkania, nie pod wpływem środków zmieniających świadomość czy alkoholu. Uczestniczy w terapii leczenia alkoholizmu lub narkomanii (nakazanej lub zaleconej).

9 ... Zaakceptowanie: przyznaje, że istnieje przemoc fizyczna i inne nadużycia, nie umniejsza i nie usprawiedliwia, nie obwinia innych osób, bierze na siebie odpowiedzialność za przemoc, rozpoznaje w jaki sposób przyczynia się do powstania problemów.... Zastosowanie poznanych technik: podejmuje świadome kroki aby uniknąć przemocy (stosuje przerwy, rozmowy z samym sobą, umiejętności rozwiązywania problemów, itp..., wykonuje prace domowe i zalecenia).... Zwracanie się o pomoc: szuka informacji o możliwościach, rozmawia o tym z członkami grupy, zawraca się do nich o pomoc, otwarty na korzystanie ze wsparcia w przyszłości.... Świadomość procesu: pozwala innym mówić, zauważa wkład innych osób w grupie, zadaje jasne proste (zrozumiałe) pytania, przyjmuje uwagi prowadzących grupę.... Aktywne zaangażowanie: język ciała i reakcje niewerbalne wskazujące na uwagę i zainteresowanie, utrzymuje kontakt wzrokowy, mówi z uczuciem, w komentarzach odnosi się do tematu dyskusji.... Otwarcie się: ujawnia wewnętrzną walkę, uczucia, lęki i zwątpienie w samego siebie, nie ukrywa i nie unika pewnych kwestii, nie jest sarkastyczny i nie przyjmuje postawy obronnej.... Delikatny sposób wyrażania się: szacunek dla partnera i kobiet w ogólności (nie używanie seksistowskiego języka i obraźliwego języka, pilnuje, aby inni nie wyrażali się w taki sposób).... Odpowiedzialność w sprawach finansowych: regularnie płaci ustalone opłaty, w razie potrzeby robi plany finansowe, wykazuje inicjatywę w robieniu planów spłacenia zaległych opłat. Ocena:... po 2 miesiącach uczestnictwa w programie... po 4 miesiącach uczestnictwa w programie... na zakończenie programu VI. Ewaluacja Przebieg i efekty oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie objęte są działaniami monitorującymi i ewaluacyjnymi prowadzonymi przez powiat lub podmioty, którym powiat zlecił realizację prowadzenia oddziaływań korekcyjnoedukacyjnych, a wyniki tych działań są wykorzystywane w pracach nad doskonaleniem i upowszechnianiem dalszych metod oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. Instytucje i organizacje realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, powinny tworzyć system monitorowania zachowania związanego z przemocą u osób uczestniczących w programie, w trakcie trwania programu i do 3 lat po jego zakończeniu oraz współpracować z instytucjami i organizacjami

10 prowadzącymi programy przeciwdziałania przemocy i pomagania ofiarom przemocy w rodzinie. VII. Finansowanie Zgodnie z art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat. Środki na realizację i obsługę programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie zapewnia budżet państwa.