John Irving. Mówimy też o pamięci wzrokowej, słuchowej i ruchowej. Posługiwanie się nimi zależy od indywidualnych predyspozycji.

Transkrypt

1 Pamięć jest straszliwa. Człowiek może o czymś zapomnieć ona nie. Po prostu odkłada rzeczy do odpowiednich przegródek. Przechowuje dla ciebie różne sprawy albo je przed tobą skrywa i kiedy chce, to Ci to przypomina. Wydaje ci się, że jesteś panem swojej pamięci, ale jest odwrotnie pamięć jest twoim panem John Irving Każdy z nas obdarzony jest pamięcią, czyli funkcją, a zarazem zdolnością umysłu do przechowywania i odtwarzania informacji. Dokładne zdefiniowanie pamięci jest niezwykle trudne i powinno się rozpocząć od precyzyjnego określenia pojęcia mózgu, jego struktur i funkcji. Możemy powiedzieć krótko, że pamięć jest procesem odpowiedzialnym za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia. Dzięki niej możemy zapamiętać nowe informacje, przypomnieć sobie coś, co wydarzyło się kilka lat wcześniej, odwołać się do emocji i historii z dzieciństwa. Trzy zadania Pamięć służy nam do zapamiętywania, magazynowania i odtwarzania. Pierwsze następuje pod wpływem jakiegoś skojarzenia, drugie polega na zatrzymaniu zapamiętanych informacji w układzie nerwowym. Trzecie zaś i najbardziej skomplikowane działa na zasadzie wstukiwania hasła w internetową wyszukiwarkę. Niektórzy pamiętają dane informacje tylko chwilę po ich zapamiętaniu. Inni pamiętają przez długi czas, a czasem do końca życia. Istnieją również osoby, posiadające niezwykle rzadką pamięć fotograficzną, dzieki której potrafią precyzyjnie odtworzyć układy stu plam przypadkowo rzuconych na białą kartkę papieru. Rodzaje pamięci Ultrakrótka pamięć (sensoryczna) istnieje zaledwie przez kilka sekund lub ułamek sekundy. Pamięć krótkotrwała lub operacyjna analizuje i interpretuje informacje, a następnie je koduje w pamięci długotrwałej. Ona też przypomina, czyli odtwarza przechowywane informacje. Jeśli czegoś nie zarejestrujemy świadomie na tym etapie, tracimy to bezpowrotnie. Długotrwała pamięć przechowuje wiedzę. Aby ją uruchomić, musimy wydobyć dane z pamięci krótkotrwałej, które nie zawsze są łatwo dostępne. Luka w pamięci długotrwałej na ogół oznacza tylko brak sposobu, jak się dostać do danej informacji. Mówimy też o pamięci wzrokowej, słuchowej i ruchowej. Posługiwanie się nimi zależy od indywidualnych predyspozycji. W lepszym zrozumieniu tego, jak funkcjonuje nasza pamięć może pomóc jeden z magazynowych modeli pamięci (Sperling, 1960; Atkinson i Shiffrin, 1968). Jest to model strukturalny, który przedstawia modułowy rozkład pamięci, biorąc pod uwagę zarówno ilość zapamiętywanych informacji, jak i czas ich przechowywania. Według tego modelu pamięć składa się z trzech współzależnych od siebie magazynów. Pomiędzy magazynami zachodzi relacja komplementarna, co oznacza, że zapis każdej nowej informacji jest w danym magazynie warunkowany aktywnością poprzedniego, np. możliwy jest transfer z pamięci sensorycznej do pamięci krótkotrwałej a następnie utrwalenie zapisu w ostatnim z magazynów - pamięci długotrwałej (nie jest możliwy bezpośredni zapis w pamięci krótkotrwałej bez wcześniejszego przetworzenia informacji w pamięci sensorycznej, jak również nie ma możliwości bezpośredniego zapisu informacji z pamięci sensorycznej w pamięci długotrwałej z ominięciem pamięci krótkotrwałej). Każdy magazyn posiada inne właściwości w zakresie rejestrowania, przechowywania i odtwarzania informacji. Pamięć sensoryczna(ultrakrótka) jest magazynem opierającym się na receptywnych właściwościach zmysłu wzroku i słuchu. Pamięć sensoryczna o modalności wzrokowej to nic innego jak obraz rzeczywistości, który przez krótki czas (ok. 0,5 s) pozostaje na siatkówce oka, po czym znika niektóre z informacji transportowane są wprost z niej do pamięci krótkotrwałej. Natomiast pamięć sensoryczna o modalności słuchowej wykorzystuje właściwości anatomiczne ucha środkowego, w którym poprzez zmianę fal dźwiękowych w drgania mechaniczne dochodzi do wzmocnienia sygnału, przez co może on być przez krótki czas słyszalny nawet po zaniku źródła dźwięku (widmo dźwięku). Pamięć krótkotrwała, zwana niekiedy roboczą, to magazyn, w którym przez krótki czas przechowywane są te informacje, którym nadaliśmy wyższy priorytet niż pozostałym, mniej istotnym informacjom. Im większe skoncentrowanie uwagi na danym elemencie, tym wyższy jest jego subiektywny stopień ważności. Elementy w

2 pamięci krótkotrwałej przechowywane mogą być od kilku sekund aż do kilkunastu minut. Dużym ograniczeniem tej pamięci jest jej pojemność. Określa się, że liczba elementów, które jednocześnie mogą zajmować przestrzeń pamięci krótkotrwałej to 7, z uwzględniającą różnice indywidualne tolerancją +/- 2 elementów. Niektóre informacje z pamięci krótkotrwałej mogą być przeniesione do pamięci długotrwałej i tam trwale zapisane. Od czego zależy nasza pamięć Byłoby jednak za pięknie, gdybyśmy mogli uczyć się bez żadnego wysiłku. Kondycję naszego umysłu zawdzięczamy nie tylko relaksowi i wystarczającej ilości snu. Nasz mózg potrzebuje bodźców. Wtedy działa coraz sprawniej. To prawda, że z każdą chwilą tracimy komórki nerwowe. Pamięć jednak zależy nie od ich liczby, tylko od jakości połączeń między nimi. Neurony, które nie wytworzyły połączeń, obumierają. Nowe połączenia powstają pod wpływem nowych wrażeń i doświadczeń. Ich ślady trwają przez całe życie w skrytkach, których nie umiemy otwierać na zawołanie. Dlatego by uruchomić pamięć, trzeba ją stale odświeżać, pracować nad nią przypominać sobie i powtarzać, powtarzać, powtarzać. Prawa i lewa półkula Przez wiele lat uważano, że za proces uczenia się odpowiada lewa półkula mózgu, zwana logiczną. W latach osiemdziesiątych ub. w. na uniwersytecie w Hamburgu odkryto, że uruchomienie prawej półkuli mózgu podwyższa kilkakrotnie możliwości poznawcze i znacznie zwiększa zdolność zapamiętywania. Ludzie w pełni wykorzystujący prawą półkulę są nie tylko bardziej twórczy i sprawniej rozwiązują różne problemy, ale częściej się uśmiechają i lepiej śpią. Kiedy się uczymy, obie półkule mózgu powinny pracować synchronicznie. Wtedy każda z nich osiąga. Tajemnica polega na tym, że zsynchronizowanie pracy obu półkul wywołuje głębokie odprężenie czyli stan, w którym, jak już sobie powiedzieliśmy, wiedza najłatwiej nam wchodzi do głowy. Za co odpowiadają półkule mózgu? Lewa nasz policjant i cenzor: poczucie czasu Prawa nasz błazen i artysta: poczucie rytmu i przestrzeni (wymiarów, proporcji)

3 porządek, kolejność zdolności kreatywne i artystyczne zdolności matematyczno-techniczne wyobraźnia i intuicja myślenie logiczne, poczucie humoru mowa, czytanie i pisanie, układanie zdań myślenie obrazami przetwarzanie informacji po kolei operowanie symbolami i kolorami analizowanie widzenie całościowe postrzeganie szczegółów skłonność do syntetyzowania krytykowanie, osądzanie zachowania spontaniczne nakazy i zakazy Jak synchronizować obie półkule mózgu? idąc, pochylać się i dotykać na przemian prawym łokciem do lewego kolana i odwrotnie sięgać za siebie lewą ręką do prawej stopy i odwrotnie posługiwać się lewą (lub prawą, jeśli nie jest dominująca) ręką włączać nią światło, myć zęby, jeść pisać lewą ręką pisać w lustrzanym odbiciu (jak Leonardo da Vinci) dużo rysować i malować pisać i rysować obiema rękami równocześnie nauczyć się żonglowania - wchodzić tyłem po schodach Co usprawnia pamięć i sprzyja pracy mózgu pozytywne nastawienie nigdy nie mów nie mogę, nie uda mi się częste przerwy w nauce zdrowe odżywianie produktami naturalnymi, pozbawionymi chemii picie odpowiedniej ilości dobrej wody (jest niezbędna dla mózgu, ułatwia myślenie) dostarczanie sobie odpowiedniej ilości witamin i minerałów, zwłaszcza magnezu jedzenie węglowodanów (mózg potrzebuje glukozy) unikanie używek stałe uczenie się nowych rzeczy i stawianie sobie nowych zadań pamięciowych uczenie się nowego języka, zapamiętywanie numerów, dowcipów, szczegółów czyjegoś wyglądu ćwiczenie wyobraźni czytanie książek, słuchanie reportaży radiowych i tworzenie obrazów w głowie uważna obserwacja otoczenia w każdej chwili chłonięcie wszystkimi zmysłami przypominanie sobie wydarzeń z przeszłości i jak największej liczby szczegółów prowadzenie pamiętnika i używanie przy tym rysunków i symboli powtarzanie, zanim się zacznie zapominać akceptowanie zmian docenianie humorystycznej strony życia uczmy się tego od dzieci, które się śmieją 250 razy dziennie, podczas gdy dorośli tylko 15 razy ruch uprawianie regularnych ćwiczeń fizycznych, zarówno relaksacyjnych, jak i energetyzujących, które zwiększają przepływ krwi przez mózg i usuwają z organizmu hormony stresu niszczące pamięć notowanie za pomocą map myśli hasłowo, graficznie, a nie pełnymi zdaniami Ćwiczenia usprawniające naszą pamięć Dom pamięci - wyobraź sobie dom z wieloma pomieszczeniami, w których umieszcza się (w wyobraźni) kolejne informacje. Przy odtwarzaniu tych informacji trzeba otwierać kolejne drzwi tego domu. Taki sposób zapamiętywania rozwija także wyobraźnię. Rozwiązuj krzyżówki i zagadki logiczne, baw się w quizy i skojarzenia. Graj w gry planszowe, a także popularne gry typu zapamiętaj. Ucz się na pamięć wierszy, numerów telefonów, listę zakupów rób w pamięci Wykonuj ćwiczenia oparte na skojarzeniach, czyli twórz w wyobraźni historyjki. Ucz się języków obcych. Stwórz bank pamięci. Nagraj, lub zapisz zapamiętywane wiadomości i co jakiś czas spróbuj sprawdzić swoją pamięć, powtarzając je. Wykorzystaj sztukę do ćwiczenia pamięci.

4 Ucz się grać na pianinie, śpiewać, malować. Wykonuj ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza na świeżym powietrzu, poprawiają one ukrwienie i dotleniają mózg, co dobrze wpływa na pamięć.,,matką wiedzy jest pamięć, matką pamięci metoda. Ajschylos Kluczem do lepszej pamięci, efektywnej nauki, pracy, osiągania sukcesów życiowych a nawet zdrowia zarówno psychicznego jak i fizycznego jest koncentracja. Koncentracja to umiejętność skupienia uwagi i skierowania jej na określoną myśl, przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, sytuację, zjawisko, bodziec i utrzymywanie jej w czasie. Gry i zabawy, które poprawiają pamięć i koncentrację: MUCHA LICZBY KOSTKI KARTY SCRABLE ANAGRAMY RYSOWANIE

5

6 Przestawialność uwagi z błędami