Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? nr 99

Transkrypt

1 Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? nr

2 Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja?

3

4 Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? Redakcja naukowa: prof. dr hab. Andrzej Kowalski dr Marek Wigier mgr Michał Dudek 2014

5 Publikacj zrealizowano w ramach Programu Wieloletniego Konkurencyjno polskiej gospodarki ywnociowej w warunkach globalizacji i integracji europejskiej Celem opracowania jest analiza skutków rozwiza WPR dla sektorów rolno-ywnociowych i obszarów wiejskich wybranych pastw czonkowskich UE oraz krajów trzecich. Recenzent dr hab. Aleksander Grzelak, prof. nadzw. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Opracowanie komputerowe Micha Dudek Korekta Krzysztof Kossakowski Krystyna Mirkowska Barbara Pawowska Barbara Walkiewicz Redakcja techniczna Leszek lipski Projekt okadki AKME Projekty Sp. z o.o. Rozdziay z czci pierwszej nr 2, 3, 5, 6, 7 oraz nr 1, 2, 3 z czci trzeciej zostay przetumaczone z jzyka angielskiego na jzyk polski przez Summa Linguae S.A. Jzykiem ródowym pozostaych rozdziaów by jzyk polski. Za zamieszczone treci odpowiadaj autorzy poszczególnych opracowa. ISBN Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej Pastwowy Instytut Badawczy ul. witokrzyska 20, Warszawa tel.: (22) faks: (22) dw@ierigz.waw.pl

6 Wprowadzenie 9 I. Nowa Wspólna Polityka Rolna perspektywa ekonomiczna Ocena potencjału polskiego rolnictwa oraz wpływu nowych programów Wspólnej Polityki Rolnej w latach na zwiększenie jego konkurencyjności w Unii Europejskiej i na świecie dr hab. Piotr Chechelski 2. Alokacyjne i dochodowe efekty płatności bezpośrednich w kontekście nowej reformy Wspólnej Polityki Rolnej: przykład Niemiec prof. Werner Kleinhanss 3. Wpływ nowej polityki rolnej na wyspecjalizowany region rolniczy Meklemburgia-Pomorze Przednie dr Peter Sanftleben 4. Nowa WPR a konkurencyjność przedsiębiorstw rolnych i przemysłu spożywczego dr Pierre-Yves Lelong, dr inż. Joanna Pawłowska-Tyszko i mgr Sebastian Filipek-Kaźmierczak 5. Zmiany strukturalne w produkcji zwierzęcej jako wyzwanie dla nowej Wspólnej Polityki Rolnej: przypadek Litwy mgr Artiom Volkov

7 6. Wpływ obecnej i nowej polityki rolnej na rozwój najważniejszych upraw w Bułgarii dr Bożydar Ivanov 7. Konkurencyjność rumuńskiego handlu produktami rolno-spożywczymi oraz nowa polityka rolna 97 dr Camelia Gavrilescu, dr Dan Marius Voicilaş II. Nowa Wspólna Polityka Rolna zrównoważenie i cele społeczno-środowiskowe Finansowe aspekty zrównoważenia rolnictwa 110 prof. dr hab. Jacek Kulawik, dr Michał Soliwoda oraz dr Joanna Pawłowska-Tyszko vs 2. Zmiany w strukturze społeczno-demograficznej mieszkańców wsi i zatrudnieniu w rolnictwie indywidualnym 120 dr inż. Paweł Chmieliński, dr inż. Bożena Karwat-Woźniak

8 3. Rolnictwo wobec zmian klimatu dr Konrad Prandecki 4. Renta polityczna a inwestycje producentów rolnych 145 prof. Włodzimierz Rembisz i mgr Agata Sielska III. Nowa Wspólna Polityka Rolna z perspektywy krajów trzecich Rola rządu w budowaniu konkurencyjności obszarów wiejskich w Serbii 158 prof. Drago Cvijanovica, dr Vesna Paraušić i mgr Predrag Vuković 2. Niektóre kwestie dotyczące zarządzania zasobami w świetle niedoborów żywności i luki energetycznej 168 dr Oleksandr Zhemoyda 3. Analiza powiązań między Wspólną Polityką Rolną a bezpieczeństwem 186 żywnościowym w regionie śródziemnomorskim dr Noureddin Driouech, dr Hamid El Bilali, dr Roberto Capone, mgr Luigi Sisto, mgr Sinisa Berjan, dr Izabela H. Lipińska

9

10 Wprowadzenie

11 manager

12 greening

13

14

15

16

17 I. Nowa Wspólna Polityka Rolna perspektywa ekonomiczna 1. Ocena potencjału polskiego rolnictwa oraz wpływu nowych programów Wspólnej Polityki Rolnej w latach na zwiększenie jego konkurencyjności w Unii Europejskiej i na świecie 1.1. Wprowadzenie

18 1.2. Zmiany w rozwoju polskiego rolnictwa na tle innych krajów Unii Europejskiej w pierwszej dekadzie XXI wieku Zasoby ziemi

19 Zasoby pracy

20 . 32,2 Polska 17,8 15,6-12,4 7270,0 5658,0-22,2 3763,0 2960,0-21,3. 6,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2011, 2012].

21 Zasoby kapitałowe

22 Struktura obszarowa gospodarstw rolnych

23

24 Polska 2391,0 1637,0 629,0 101,0 23,6-3,43-6,51 3,45 4,34 14, ,5 26,3 4,2 1,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Rocznika Statystycznego Rolnictwa 2011, 2012].

25 1.3. Wpływ nowych programów Wspólnej Polityki Rolnej w latach na zwiększenie konkurencyjności polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej i na świecie Małe gospodarstwa rolne

26 Płatności bezpośrednie

27 płatność proekologiczna

28 Środki realizacji Ocena Źródło: opracowanie własne na podstawie: [COM 2011]. uproszczony system płatności dla małych gospodarstw

29 Płatności ONW Wsparcie dla młodych rolników Wsparcie związane z produkcją

30

31 Środki realizacji działania Artykuł rozp. dot. EFRROW Ocena Źródło: opracowanie własne na podstawie: [COM 2011].

32 ,,Tworzenie grup producenckich rolnictwo ekologiczne,systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych tworzenia siatki bezpieczeństwa

33 współpracę,,transfer wiedzy oraz działania informacyjne,,usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym i zastępstw,,usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem rolnym

34 1.4. Podsumowanie

35

36 Literatura Czy WPR wesprze rolników? Rozdysponowanie środków finansowych wynikających z mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej na rozwój modelu rolnictwa industrialnego i zrównoważonego w Polsce Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym

37 Nowe płatności i nowy PROW są nierozwojowe WPR się obroni (chyba)? Finansowe uwarunkowania konkurencyjności rolnictwa Propozycje rozwiązań WPR a konkurencyjność gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich WPR z perspektywy rolnictwa światowego Propozycje rozwiązań WPR a konkurencyjność gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich Czynniki konkurencyjności sektora rolno-spożywczego we współczesnym świecie Przemiany w rolnictwie ze szczególnym uwzględnieniem przemian strukturalnych Konkurencyjność rolnictwa polskiego po przystąpieniu do Unii Europejskiej Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2011 Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2012 PROW a rozwój polskiej gospodarki żywnościowejpropozycje rozwiązań WPR a konkurencyjność gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich Farm land rent in the European Union Zmiany w rolnictwie przebiegają za wolno Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej w perspektywie finansowej Kontynuacja dotychczasowych założeń czy zmiana priorytetów rozwoju? analiza stanowiska Polski Perspektywy rozwoju Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 r Zmiany w WPR na lata a modernizacja polskiej Wsi i Rolnictwa

38 Propozycja instrumentów wsparcia w polskim PROW na lata Model rozwoju rolnictwa polskiego w świetle efektów realizacji WPR Konkurencyjność rolnictwa zrównoważonego Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym

39 2. Alokacyjne i dochodowe efekty płatności bezpośrednich w kontekście nowej reformy Wspólnej Polityki Rolnej: przykład Niemiec 2.1. Wprowadzenie Health Check 2.2. Model, dane i scenariusze

40 okresie referencyjnym nowej WPR Die Agrarministerkonferenz propozycji AMK

41 uzgodnieniach AMK Budżet Okres referencyjny 2013 Nowa WPR i propozycja AMK Uzgodnienie AMK Płatności bezpośrednie Zazielenienie Płatność podstawowa Schematy (X) Źródło: opracowanie własne.

42 2.3. Efekty wdrażania systemu płatności jednolitych na szczeblu regionalnym w Niemczech od 2005 roku 1 Źródło: [Salhofer i in. 2009]. OECD Workshop on the Disaggregated Impacts of CAP Reforms,

43 Źródło: [Salhofer i in. 2009].

44 2.4. Częściowe skutki nowej WPR dla płatności z pierwszego filara Źródło: [Kleinhanns 2013] Płatności za pierwsze hektary

45 propozycji AMK Źródło: [Kleinhanns 2013]

46 Źródło: [Kleinhanns 2013] Program dla młodych rolników trwałych użytków zielonych na ONW płatność za zwierzęta trawożerne

47 Źródło: [Kleinhanns 2013] uzgodnień AMK

48 Źródło: [Kleinhanns 2013] Źródło: [Kleinhanns 2013]

49 efekty dochodowe płatności bezpośrednie Źródło: [Kleinhanns 2013]

50 Względne zmiany Źródło: [Kleinhanns 2013]

51 2.5. Podsumowanie i wnioski

52 Literatura Analyse der Vorschläge der EU-Kommission vom 12. Oktober 2011 zur künftigen Gestaltung der Direktzahlungen im Rahmen der GAP nach 2013 Wer soll das bezahlen? und wer bekommt es? Märkte für Zahlungsansprüche (Rynki uprawnień do płatności) Agrarökonomen: Die EU-Agrarpolitik ist ihr Geld nicht wert

53 3. Wpływ nowej polityki rolnej na wyspecjalizowany region rolniczy Meklemburgia-Pomorze Przednie 3.1. Wprowadzenie 3.2. Uwarunkowania rozwoju rolnictwa w regionie

54 Źródło: opracowanie własne.

55 Źródło: opracowanie własne. Źródło: opracowanie własne.

56 3.3. Wspólna Polityka Rolna propozycje legislacyjne 3.4. Omówienie skutków dla regionu rolniczego Meklemburgia Pomorze Przednie

57 Źródło: opracowanie własne.

58 Źródło: opracowanie własne. Źródło: opracowanie własne Wnioski

59 Literatura Situationsbericht 2012/13, Trends und Fakten zur Landwirtschaft Statistische Berichte, Bodennutzung und Ernte in Mecklenburg-Vorpommern 2012

60 4. Nowa WPR a konkurencyjność przedsiębiorstw rolnych i przemysłu spożywczego 4.1. Wstęp

61 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komisji Europejskiej Realizacja Wspólnej Polityki Rolnej we Francji

62

63 4.3. Kierunki zmian Wspólnej Polityki Rolnej we Francji

64

65 4.4. Priorytety nowej Wspólnej Polityki Rolnej

66 ambition bio 4.5. Wnioski

67

68 5. Zmiany strukturalne w produkcji zwierzęcej jako wyzwanie dla nowej Wspólnej Polityki Rolnej: przypadek Litwy 5.1. Wprowadzenie

69 5.2. Wpływ płatności bezpośrednich Wspólnej Polityki Rolnej na produkcję zwierzęcą w państwach członkowskich Unii Europejskiej

70 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komisji Europejskiej.

71 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu.

72 Źródło: opracowanie LIAE na podstawie danych Eurostatu Znaczenie płatności bezpośrednich na produkcję zwierzęcą w latach na przykładzie Litwy

73 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rolnictwa (MR) i Centrum Informacji Rolniczej i Biznesu na Obszarach Wiejskich (AIRBC).

74

75 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN Symulacja zapotrzebowania na płatności bezpośrednie dla gospodarstw z produkcją zwierzęcą na Litwie w 2014 roku

76 5.5. Stosowanie systemu płatności bezpośrednich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej na lata na Litwie

77 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komisji Europejskiej 2013.

78 Wyszczególnienie Źródło: szacunki LIAE Wnioski

79 Literatura Consequences of increased global meat consumption on the global environment, trade in virtual water, energy & nutrients Rising Meat Consumption Takes Big Bite out of Grain Harvest

80 50 years of Common Agricultural Policy. Ready for the future. A partnership between Europe and farmers Pasiūlymas dėl Europos Parlamento ir Tarybos reglamento, kuriuo nustatomos pagal bendros žemės ūkio politikos paramos schemas ūkininkams skiriamų tiesioginių išmokų taisyklės Pirmininkaujančios valstybės narės parengta reglamento projekto konsoliduota redakcija Recent evolution of the EU Common Agricultural Policy (CAP): state of play and environmental potential Interrelationships of animal agriculture, the environment, and rural communities Recouple support to boost production Food Sovereignty and Trade. Europe: The CAP is in danger unless it is socially legitimate! Intelligence calls for a flexible CAP 2014 with countercyclical payments The future for national envelopes and Member State flexibility in Pillar 1 Lietuvos Respublikos ilgalaikės gyvulininkystės plėtros strategijos iki 2020 metų koncepcija. Lietuvos agrarinės ekonomikos institutas The impact of EU Common agricultural policy decoupling on farm households: income vs. Investment effects Прикладные методы оптимизации

81 6. Wpływ obecnej i nowej polityki rolnej na rozwój najważniejszych upraw w Bułgarii 6.1. Wprowadzenie

82

83 status quo 6.2. Metodyka badań grainsoilseedlivestockdairy America for Bulgaria Foundation Food and Agriculture Policy Research Institute,

84 Źródło: projekt CAPA.

85

86 6.3. Wpływ wsparcia publicznego w okresie

87 Źródło: opracowanie własne na podstawie Komisji Europejskiej.

88 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Komisji Europejskiej Zmiany w strukturze i powierzchni upraw status quo

89 Źródło: opracowanie własne na podstawie CAPA.

90 Źródło: opracowanie własne na podstawie CAPA.

91 Wyszczególnienie tys. ha Źródło: opracowanie własne na podstawie CAPA.

92 Wyszczególnienie tys. ton Źródło: opracowanie własne na podstawie CAPA Wpływ polityki rolnej na różne grupy gospodarstw rolnych

93 Źródło: opracowanie CAPA na podstawie danych Komisji Europejskiej i agencji płatniczej.

94 Źródło: opracowanie CAPA na podstawie danych KE i agencji płatniczej.

95 6.6. Wnioski

96 Literatura A FAPRI modelling. System of CARD. Documentary Summary Impact assessment. Common Agricultural Policy toward 2020 Proposal for Regulation of the European Parliament and the Council Indicative figures on the distribution of the direct aid to farmers The EU GOLD MODEL 2.1: An introductory manual How to create aviable and competitive agriculture: assessing the optimal CAP policy measure mix for the case of Bulgaria Development trends of the main crops from the cereal sector. Baseline projections State and competitiveness of the cereal and oilseed crop productions in Bulgaria The FA- PRI global modeling system and outlook process

97 Agrarian Reports Report for the activity of State Fund Agriculture and Payment Agency Analysis and assessment of the impact of the CAP and national agricultural policy on the oilseed crop sectors Effects and impact of the CAP on the agriculture and food industry Bulgarian agriculture and expected results from the proposed changes in CAP Mid-term priorities of the agricultural policy in Bulgaria

98 7. Konkurencyjność rumuńskiego handlu produktami rolno-spożywczymi oraz nowa polityka rolna 7.1. Wstęp

99 lejtmotyw 7.2. Materiały i metody 7.3. Wyniki i ich omówienie

100 Ogólny rozwój rumuńskiego handlu produktami rolno-spożywczymi w okresie przed przystąpieniem do UE

101 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu.

102 Poakcesyjne trendy w rumuńskim handlu produktami rolno-spożywczymi

103 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu.

104 Pozycja Kraj % Kraj % Kraj % Kraje przeznaczenia eksportu Kraje pochodzenia importu Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu.

105 Wyniki rumuńskiego handlu produktami rolno-spożywczymi na runku wewnątrzunijnym

106 Produkt Kod HS Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu.

107 Produkt Kod HS Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Eurostatu.

108 7.4. Wnioski

109 Podziękowania

110 Literatura Recent trends in the Romanian agri-food trade with Hungary Territorial competitiveness Creating a territorial development strategy in light of the LEADER experience Sixth Periodic Report on the Social and Economic Situation of Regions in the EU Romanian agricultural products competitive advantages and disadvantages in the external commercial relations Landscape as a driver for competitiveness Supporting the role of the Common agricultural policy in Landscape valorization: Improving the knowledge base of the contribution of landscape management to the rural economy Rural Areas and Regional Competitiveness Gains and losses of Romanian agri-food products on EU intra-trade market Competitiveness of agrofood and environmental economy

111 II. Nowa Wspólna Polityka Rolna zrównoważenie i cele społeczno-środowiskowe 1. Finansowe aspekty zrównoważenia rolnictwa 1.1. Wstęp 1.2. Opodatkowanie vs efektywność i sprawiedliwość

112 trade-off Źródło: [Grądalski 2004]. Źródło: opracowanie własne na podstawie [Mankiw, Taylor 2009].

113 1.3. Instrumenty zrównoważenia rolnictwa wybrane kategorie Rodzaje podatków Francja Włochy Anglia Irlandia Niemcy USA Polska aa a Źródło: opracowanie własne na podstawie [Dziemianowicz 2007].

114 [%] 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN

115 Źródło: opracowanie własne. additional windfall additional

116 additionalwindfall Źródło: [Chabé-Ferret, Subervie 2012] Rynkowe i pozarynkowe instrumenty łagodzenia efektów zewnętrznych

117 Źródło: opracowanie własne. know-how

118 know-how Źródło: opracowanie własne na podstawie [Lippert i in. 1997].

119 1.5. Wnioski Literatura Econometric Methods for Estimating the Additional Effects of Agro-Environmental Schemes on Farmers' Practices Evaluation of Agri-Environmental Policies: Selected Methodological Issues and Case Studies Efektywność systemu opodatkowania rolnictwa Wstęp do teorii opodatkowania

120 The Significance of Institutions for the Design and Formation of Agro-Environmental Policy Ökonomische und pflanzenbauliche Optimierung des Anbaus von Nahrungs-, Futter- und Energiepflanzen mit Unterstützung eines Linearen Programmierungsmodells Mikroekonomia Collective approaches to agri-environmental problemseu Policy for agriculture, food and rural areas

121 2. Zmiany w strukturze społeczno-demograficznej mieszkańców wsi i zatrudnieniu w rolnictwie indywidualnym 2.1. Wprowadzenie

122 2.2. Liczebność i struktura społeczno-ekonomiczna ludności wiejskiej

123 Wyszczególnienie Rok Ogółem Ludność w wieku * Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

124 Odsetek osób z wykształceniem Lata średnim zasadniczym gimnazjalnym wyższym i pomaturalnym zawodowym i podstawowym Wieś Miasto Źródło: opracowano na podstawie danych GUS.

125 Źródło: ankieta IERiGŻ-PIB 1988, 1992, 1996, 2000, 2005 i 2011.

126 2.3. Zmiany w zatrudnieniu i nakładach pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych

127 Źródło: ankieta IERiGŻ-PIB 2005 i 2011.

128 2.4. Struktura demograficzna osób kierujących indywidualnymi gospodarstwami rolnymi

129 Źródło: Eurostat 2007, IERiGŻ-PIB 2011.

130 ,2 48,1 53, ,9 24,3 24, rolniczym nierolniczym Źródło: ankieta IERiGŻ-PIB 2011.

131 Źródło: Eurostat Wnioski

132 Literatura Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Special Reference to Education Education, Training and Labour Market Outcomes in Europe Zmiany zasobów pracy w rolnictwie indywidualnym w latach Rola czynnika ludzkiego w rolnictwie indywidualnym na przykładzie gospodarstw emerytów i młodych rolników Generational renewal in EU agriculture: statistical background ), International Encyclopedia of Social Policy Migracje ludności wiejskiej w latach Przeobrażenia w cechach społecznodemograficznych kierowników rodzinnych gospodarstw rolnych w Polsce w warunkach nasilającej się konkurencji w świetle badań terenowych Cechy społeczno-demograficzne i aktywność ekonomiczna kierowników gospodarstw rolnych Znaczenie wiedzy i wykształcenia w rozwoju rolnictwa

133 Czynniki produkcji w agrobiznesieencyklopedia Agrobiznesu Procesy przekształceń strukturalnych w wiejskiej społeczności i chłopskim rolnictwie Zmiany strukturalne na wsi i w rolnictwie w latach a wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich Zmiany w wielkości badanych wsi oraz mobilność rodzin Przemiany strukturalne we wsiach objętych badaniem IERiGŻ w latach

134 3. Rolnictwo wobec zmian klimatu 3.1. Wprowadzenie 3.2. Zmiany klimatyczne na świecie

135

136 Okres grudzień luty czerwiec sierpień Europa Europa Europa Europa Obszar Polska Polska Zachodnia Północna Zachodnia Północna Lata Lata Źródło: opracowanie własne na podstawie [IPCC 2013] Zmiany klimatyczne a rolnictwo

137

138 3.4. Rolnictwo w Polsce wobec zmian klimatu

139

140

141

142 3.5. Wnioski

143 Literatura Out of water: from abundance to scarcity and how to solve the world s water problems Zmiany klimatyczne. Przyczyny, przebieg i skutki dla człowieka Economic Challenges Facing Agricultural Access to Carbon MarketsClimate Change Mitigation and Agriculture Coping with uncertainty in climate policy making: (Mis)understanding scenario studies Wpływ zmian klimatu na rolnictwo, [w:] Czy Polsce grożą katastrofy klimatyczne? Polacy o zmianach klimatu World Energy Outlook 2013 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories Agriculture, Forestry and Other Land Use Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability, Intergovernmental Panel on Climate Change

144 Climate Change 2013 The Physical Science Basis Wpływ zmian klimatu na gospodarkę wodną:] Czy Polsce grożą katastrofy klimatyczne? Tendencje zmian klimatu Global carbon budget 2013 Trends in the sources and sinks of carbon dioxide Water scarcity now bigger threat than financial crisis Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 Water and Climate Change Adaptation. Policies to Navigate Uncharted Waters Trends in Global CO 2 Emissions Access to Water in Developing Countries A globally coherent fingerprint of climate change im-pacts across natural systems Międzynarodowa ewolucja ochrony środowiska 2052 A Global Forecast for the Next Forty Years Fingerprints of global warming on wild animals and plants

145 Water scarcity by 2030: True for every second person on earth Climate change adaptation: Is there a role for intervention research? The world in 2050: four forces shaping civilization s northern future The Economics of Climate Change (The Stern Review) Trophic level asynchrony in rates of phenological change for marine, freshwater and terrestrial environments Abrupt Shifts in Horn of Africa Hydroclimate Since the Last Glacial Maximum The Emissions Gap Report 2013 Energy transition: not for the faint-hearted Warming experiments underpredict plant phenological responses to climate change

146 4. Renta polityczna a inwestycje producentów rolnych 4.1. Zarysowanie problemu Renta polityczna a inwestycje producentów rolnych rent-seeking

147 B Źródło: opracowanie własne. EP

148 I Źródło: opracowanie własne. Relacje oszczędności, inwestycji i dochodów B

149 ex-post ex-ante ex-postex-ante

150 Renta polityczna źródłem dodatkowego dochodu, oszczędności i inwestycji

151 Model zależności oszczędności renty politycznej i dochodów

152 Statystyczne ujęcie omawianych relacji inwestycji i dochodów

153 4.2. Empiryczna analiza związku między rentą polityczną a inwestycjami )

154 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN.

155 m Im Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN.

156 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN.

157 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN Podsumowanie

158 Literatura Wybór polityki i jej wpływ na decyzje producentów rolnych w ujęciu analitycznym z elementami weryfikacji empirycznej Wpływ polityki rolnej na decyzje producentów rolnych odnośnie dochodów i inwestycji Substytucyjność źródeł dochodu producenta rolnego Decoupled Payments: Household Income Transfers in Contemporary U.S. Agriculture Free-riding on rent seeking: an empirical analysis Koncepcje reform Wspólnej Polityki Rolnej. Unii Europejskiej po 2013 roku Ekonomiczny mechanizm kształtowania dochodów producentów rolnych Agricultural Policy, Agribusiness, and Rent-seeking Behavior Farmer Decision-Making with Conflicting Goals: A Recursive Strategic Programming Analysis Comparative Analysis of Investment Models for New York Dairy Farms Pogoń za rentą przy pomocy mechanizmów politycznych Teoria wyboru publicznego: Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej

159 III. Nowa Wspólna Polityka Rolna z perspektywy krajów trzecich 1. Rola rządu w budowaniu konkurencyjności obszarów wiejskich w Serbii Wprowadzenie Zrównoważone rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich w realizacji celów strategicznych Republiki Serbskiej w ramach regionu Dunaju

160

161 1.2. Nierówność między regionami oraz między miastami a obszarami wiejskimi w Serbii

162

163 Nierówności regionalne

164 Wyszczególnienie mln dinarów serbskich (RSD) PKB ogółem udział (w %) tys. dinarów serbskich (RSD) PKB per capita wskaźnik, serbia= Źródło: Serbski Urząd Statystyczny Środki i działania w celu poprawy rozwoju regionalnego oraz zmniejszenia różnic regionalnych w Republice Serbskiej

165

166

167 1.4. Podsumowanie stworzenie stymulującego i wspierającego otoczenia biznesowego dla przedsiębiorstw, stowarzyszeń, rodzinnych gospodarstw rolnych

168 Literatura Europe 2020: A strategy for smart, sustainable and inclusive growth Analysis of Business Support Infrastructure in the Republic of Serbia Regionalne razlike u Srbiji, Ekonomika preduzeća Factor Advantages of the Republic of Serbia in Agricultural Production and a Need for Accomplishment of Sustainable Competitive Advantage in the Market, u monografiji: Sustainable Technologies, Policies, and Constraints in the Green Economy Anketa o potrošnji domaćinstava. Siromaštvo u R. Srbiji Opinion of the European Economic and Social Committee on Rural development and employment in the Western Balkans Budućnost sela u Srbiji, Tim za socijalno uklјučivanje i smanjenje siromaštva, Kabinet potpredsednice Vlade za evropske integracije Preduzetnici u poslovnim inkubatorima The views of employers on the business environment Social Exclusionn in Rural Areas in Serbia

169 2. Niektóre kwestie dotyczące zarządzania zasobami w świetle niedoborów żywności i luki energetycznej

170

171

172

173

174

175

176

177 KRAJ tys. USD Źródło: [FAO Statistical Yearbook 2010].

178 KRAJ tys. USD Źródło: [FAO Statistical Yearbook 2010].

179 Uprawa 2006 % całości 2007 % całości 2008 % całości 2009 % całości Źródło: [FAO Statistical Yearbook 2010].

180 Wyszczególnienie Powierzchnia całkowita Potencjalna powierzchnia gruntów ornych Faktyczna powierzchnia gruntów ornych % potencjalnej powierzchni gruntów ornych faktycznie w użyciu Źródło:

181 Literatura Food security: concepts and measurement Practical Guide: Basic Concepts of Food Security Food Security in the United States: Measuring Household Food Security Specialization and (geographic) concentration of European manufacturing Impact de la dévaluation du franc CFA sur la consommation alimentaire à Abidjan Food for the Cities: Urban Nutrition Policy in Developing Countries, Approaches and Actors in Urban Food Security in Developing Countries La sécurité alimentaire en Afrique L ajustement structurel en Afrique, réformes, résultats et chemin à parcourir Les mutations dans les pays en développement: autosuffisance et/ou internationalisation? Le blé en Algérie Structural Adjustment and Trade Liberalization, its Effect on Marketing Institutions and Social Life Organisation alimentaire de Cotonou Cadre conceptuel sur l analyse de la dynamique de la consommation alimentaire urbaine en Afrique

182 Growing Alike or Growing Apart? Industrial Specialisation in EU Countries'The Impact of EMU on Europe and the Developing Countries Bulletin semestriel d information sur le marché céréalier du Burkina Faso Destructuration productive et recomposition sociale en Centrafrique Community Based Strategies for Coping with Food Scarcity; a Rôle in Africa Early Warning Systems in Sahel and Horn of Africa, A review of the literature Redistribution et croissance Les pratiques d approvisionnement alimentaire des consommateurs de Ouagadougou The Impact of Stabilization and Structural Adjustment Policies on the Rural Sector: Case-Studies of Côte-d ivoire Analyse démo-économique rétrospective et esquisse d image démo-économique à long terme de la région Afrique de l ouest Libéralisation et ajustement structurel Réseau National de marchés de gros. Définition du programme national et termes de référence pour le choix de la localisation, la conception Les changements des habitudes et des politiques alimentaires en Afrique: aspects des sciences humaines, naturelles et sociales The role of local authorities in food supply in Ghana Urbanisation, demande alimentaire et production agricole: interrelations et implications Multilatéralisme et organisation économique régionale en Afrique francophone

183 The Geographic Distribution of Production Activity in the UK La lutte contre la pauvreté à Dakar Nourrir les métropoles d Amérique Latine: approvisionnement et distribution Le comportement alimentaire des consommateurs urbains défavorisés en Afrique francophone: un rôle pour les SADA? L Afrique peut-elle se nourrir?les problèmes alimentaires dans le monde Petites entreprises en Afrique: clés du changement. Centre de recherches pour le développement international Etude sur la connaissance du marché céréalier Amélioration de la sécurité alimentaire des ménages La chaîne alimentaire et la dévaluation en Centrafrique Guida metodológica para la elaboración del diagnóstico del sistema de distribución de alimentos en centros urbanos Pour une approche renouvelée et intégrée de la sécurité alimentaire Le rôle des autorités locales dans les systèmes d approvisionnement et de distribution alimentaires d Abidjan Le franc CFA, pourquoi la dévaluation a tout changé Grands commerçants d Afrique de l ouest: logiques et pratiques d un groupe d hommes d affaires contemporains Eviter le pire

184 Les politiques agricoles et alimentaires en Afrique, méthodes et outils d analyse et d aide à la décision The Politics of Food and Nutrition Planning in Nutrition Planning. The state of the art The Impact of Free Trade Agreements in Asia RIETI Feeding the World s Cities Contraintes des acteurs Short and Long Term Food Security Geography and Trade Increasing returns and economic geography Le plan nutritionnel, solution pour demain? Les facteurs de sécurité alimentaire Initiation à l économie agroalimentaire L économie agroalimentaire: une discipline en développement Household Food Security: Concepts, Indicators, Measurements. A technical review The Location of European Industry, Economic Papers no. 142 Report prepared for the Directorate General for Economic and Financial Affairs The challenge of Organizing City Food Marketing Systems in Developing Countries