BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN

Transkrypt

1 BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 1

2 Biuletyn został wydany w ramach projektu Pytasz-nie błądzisz. Ośrodki poradnictwa prawnego i obywatelskiego w województwie warmińsko-mazurskim. Nr 1/2013 Czerwiec 2013 Adres redakcji: Olsztyn, al. Marszałka J. Piłsudskiego 11/17, lok. 108 tel./fax biuro@pytaszniebladzisz.eu Wydawca: Warmińsko-Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, Olsztyn Wszystkie informacje zawarte w biuletynie zostały zebrane z należytą starannością. Nie stanowią one oficjalnego źródła prawa a jedynie są materiałem informacyjnym i pomocniczym. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania informacji przez czytelnika oraz za szkody i skutki działań podjętych w oparciu o informacje zawarte w niniejszej publikacji. Publikacja bezpłatna Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) oraz zdjęć i elementów graficznych publikowanych w biuletynie wymaga zgody redakcji. Nakład: 804 szt. Korekta, koncepcja graficzna, skład i druk: Pracownia Pomysłów Agencja Wydawniczo - Marketingowa ul. Jana Pawła II, Sędziszów Młp. Serdecznie zapraszamy do odwiedzania naszej strony: Biuletyn jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Copyright by Warmińsko-Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych 2 BIULETYN 1/2013

3 Od Redakcji Oddajemy w Państwa ręce trzeci numer biuletynu informacyjnego, który wspiera rozwój bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego świadczonego dla mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego. Doradcy w Ośrodkach zajmują się wszystkimi sprawami prawnymi naszych klientów, pomocą w rozwiązywaniu ich problemów. Problem to jednak nie jedyny powód wizyt mieszkańców w Ośrodkach. Coraz więcej osób zwraca się do doradców w celu uniknięcia problemu. Klienci uzyskują informacje o przysługujących im ulgach i uprawnieniach bądź sposobach załatwiania spraw, co ułatwia im funkcjonowanie w społeczeństwie. Zależy nam, aby świadomość mieszkańców województwa wzrastała, gdyż jest ona niezbędna do poprawy jakości życia. Serdecznie zapraszamy do lektury biuletynu mając nadzieję, iż artykuły znajdujące się w nim pomogą w prawidłowym rozumieniu praw i przywilejów, a także zachęcą do bezpośredniego spotkania z doradcami w Regionalnych Ośrodkach Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego w Olsztynie, Ełku i Elblągu. Jednocześnie dziękujemy za zaufanie, którym obdarzyły nas osoby, dotychczas korzystające z bezpłatnego poradnictwa w naszych Ośrodkach. Redakcja rochę słów o naszym projekcie. Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V Dobre rządzenie; Działanie 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora, na podstawie umowy o dofinansowanie projektu podpisanej pomiędzy Warmińsko-Mazurskim Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych a Ministrem Pracy i Polityki Społecznej. Realizacja przedsięwzięcia opiera się na współpracy Beneficjanta projektu: Warmińsko-Mazurskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych i Partnera projektu: Miejskiego Zespołu ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie. Okres realizacji projektu: r r. Celem projektu jest stworzenie efektywnego systemu bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego w województwie warmińsko mazurskim poprzez utworzenie i prowadzenie 3 Regionalnych Ośrodków Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego w Olsztynie, Elblągu i Ełku. Cele szczegółowe: - zwiększenie świadomości mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego w zakresie możliwości korzystania z profesjonalnego bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego - zwiększenie wiedzy mieszkańców w zakresie ochrony i realizacji ich praw - zapewnienie powszechnego i bezpłatnego dostępu do rzetelnych, bezstronnych i poufnych porad - propagowanie idei poradnictwa wśród mieszkańców oraz JST i NGO. Zakres działania Regionalnych Ośrodków: informacja i poradnictwo obywatelskie i prawne świadczone w siedzibach Ośrodków, mobilne poradnictwo świadczone dla grup zorganizowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, mobilne poradnictwo świadczone indywidualnie dla mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego (w uzasadnionych przypadkach), udostępnianie zasobów technicznych (sprzęt, wydawnictwa) dla klientów Ośrodków, działania informacyjne i edukacyjne w zakresie praw obywateli, współpraca z administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi w zakresie podejmowanych działań. Poradnictwo prawne i obywatelskie obejmuje udzielenie porady prawnej lub informacji o obowiązującym stanie prawnym regulującym daną sprawę, ze wskazaniem wynikających z niego praw i obowiązków oraz o trybie, podmiocie lub organizacji właściwych do jej załatwienia. BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 3

4 Zasady funkcjonowania Ośrodków Zasady funkcjonowania Regionalnych Ośrodków Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego Kto może skorzystać z pomocy Regionalnych Ośrodków? każdy dorosły mieszkaniec województwa warmińsko mazurskiego potrzebujący pomocy w zakresie poradnictwa prawnego i obywatelskiego. OFERTA DORADCZA OŚRODKÓW: Klient może uzyskać: - poradę prawną - poradę obywatelską Poradę można uzyskać: - ustnie - telefonicznie ZAKRES MERYTORYCZNY UDZIELANYCH PORAD: Prawo cywilne, w tym prawo rodzinne i spadkowe Prawo karne Prawo administracyjne Prawo pracy Prawo ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej Prawo spółdzielcze Prawo gospodarcze publiczne i prywatne 4 Zapewniamy udzielanie porad z zachowaniem zasad: BEZPŁATNOŚCI Usługi Regionalnych Ośrodków Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego są całkowicie bezpłatne. BEZSTRONNOŚCI I NIEZALEŻNOŚCI Osoba udzielająca porady nie kieruje się własnymi opiniami, przekonaniami i wartościami, nie ocenia Klienta i jego działań oraz nie angażuje się po żadnej ze stron konfliktu, nie kieruje się interesem kogokolwiek, tylko dobrem samego Klienta. POUFNOŚCI Zapewnione jest zachowanie tajemnicy o fakcie pobytu Klienta w Ośrodku jak i o udzielonych informacjach. AKTUALNOŚCI I RZETELNOŚCI INFORMACJI Informacje są zgodne z obowiązującymi przepisami oraz z aktualną ofertą instytucji i organizacji działających na rzecz obywateli. SAMODZIELNOŚCI KLIENTA Osoba udzielająca porady nie może podejmować decyzji za Klienta, podaje tylko istniejące możliwości rozwiązania jego problemu. Klient sam dokonuje wyboru działania. BIULETYN 1/2013 Przepisy dotyczące osób bezrobotnych i osób niepełnosprawnych Świadczenia socjalne Prawa obywatelskie Prawa konsumenckie Stosunki międzyludzkie i sąsiedzkie PROCEDURA UDZIELANIA PORAD: 1. Zgłoszenie potrzeby skorzystania z porady: osobiście w siedzibie Ośrodka, telefonicznie, za pośrednictwem poczty elektronicznej. 2. Ustalenie zakresu merytorycznego porady i terminu jej udzielenia, ewentualnie udzielenie porady bezpośrednio po zgłoszeniu takiej potrzeby - w przypadku spraw, które nie są skomplikowane, nie budzą wątpliwości prawnych oraz nie wymagają skorzystania z orzecznictwa i poglądów doktryny. 3. Udzielenie porady przez doradcę po zapoznaniu się i podpisaniu przez klienta pisemnego oświadczenia dot. ogólnych zasad udzielania porad lub w przypadku porady telefonicznej po pouczeniu klienta przez doradcę o treści tego oświadczenia. 4. Zakończenie sprawy lub ustalenie kolejnego terminu spotkania z klientem w przypadku konieczności kontynuacji sprawy.

5 Partner projektu radzi Miejski Zespół ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych ul. Prosta 23A Olsztyn tel. (89) AKTYWNY SAMORZĄD nowe wsparcie dla osób niepełnosprawnych Karolina Anioł Ośrodek Informacji dla Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie działający przy Miejskim Zespole ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie Program AKTYWNY SAMORZĄD jest ważnym krokiem w kierunku bardziej efektywnego modelu polityki społecznej wobec osób niepełnosprawnych. Działania przewidziane w programie uzupełnią plany ujęte w powiatowych strategiach rozwiązywania problemów społecznych i programach działań na rzecz osób niepełnosprawnych. Umożliwią samorządom aktywniejsze włączenie się w działania na rzecz inkluzji społecznej osób niepełnosprawnych. Miejski Zespół ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie jest realizatorem na terenie powiatu Miasto Olsztyn pilotażowego programu AKTYWNY SAMORZĄD, finansowanego ze środków PFRON. Jego głównym celem jest wyeliminowanie lub zmniejszenie barier ograniczających uczestnictwo beneficjentów pomocy w życiu społecznym, zawodowym i w dostępie do edukacji. Program w 2013 roku obejmuje następujące formy wsparcia: Moduł I likwidacja barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową, w tym: Obszar A likwidacja bariery transportowej: Zadanie 1 - pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu, Zadanie 2 pomoc w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B. Obszar B likwidacja barier w dostępie do uczestniczenia w społeczeństwie informacyjnym: Zadanie 1 pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania, Zadanie 2 dofinansowanie szkoleń w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i oprogramowania. Obszar C likwidacja barier w poruszaniu się: Zadanie 1 - pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, Zadanie 2 pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, Zadanie 3 pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, Zadanie 4 pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanej protezy kończyny, Obszar D pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej. Moduł II pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym. Moduł III realizowany przez PFRON (szkolenie kadr samorządów oraz organizacji pozarządowych z zakresu problematyki niepełnosprawności) w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych. Cele szczegółowe programu w 2013 roku: 1) przygotowanie beneficjentów programu z zaburzeniami ruchu i percepcji wzrokowej do pełnienia różnych ról społecznych poprzez umożliwienie im włączenia się do tworzącego się społeczeństwa informacyjnego, 2) przygotowanie beneficjentów programu do aktywizacji społecznej, zawodowej lub wsparcie w utrzymaniu zatrudnienia poprzez likwidację lub ograniczenie barier w poruszaniu się oraz barier transportowych, 3) umożliwianie beneficjentom programu aktywizacji zawodowej poprzez zastosowanie elementów wspierających ich zatrudnienie, BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 5

6 Partner projektu radzi 4) poprawa szans beneficjentów programu na rywalizację o zatrudnienie na otwartym rynku pracy poprzez podwyższanie kwalifikacji, 5) wzrost kompetencji osób zaangażowanych w proces rehabilitacji osób niepełnosprawnych, pracowników lub pracujących na rzecz jednostek samorządu terytorialnego lub organizacji pozarządowych. Adresaci programu (Moduł I): Obszar A Zadanie nr 1 - osoba niepełnosprawna, która posiada znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności (a w przypadku osób do 16 roku życia orzeczenie o niepełnosprawności) oraz dysfunkcję narządu ruchu. W przypadku osób w wieku emerytalnym wymagane jest zatrudnienie. Obszar A Zadanie nr 2 - osoba niepełnosprawna w wieku aktywności zawodowej, która posiada znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności oraz dysfunkcję narządu ruchu. Obszar B Zadanie nr 1 - Obszar B Zadanie nr 1 - osoba niepełnosprawna, która posiada znaczny stopień niepełnosprawności (a w przypadku osób do 16 roku życia orzeczenie o niepełnosprawności) oraz dysfunkcję obu kończyn górnych lub narządu wzroku. W przypadku osób w wieku emerytalnym wymagane jest zatrudnienie. 6 BIULETYN 1/2013 Obszar C Zadanie nr 1 - osoba niepełnosprawna, która posiada znaczny stopień niepełnosprawności (a w przypadku osób do 16 roku życia orzeczenie o niepełnosprawności) oraz dysfunkcje uniemożliwiające samodzielne poruszanie się za pomocą wózka inwalidzkiego o napędzie ręcznym. W przypadku osób w wieku emerytalnym wymagane jest zatrudnienie. Obszar C Zadanie nr 2 - osoba niepełnosprawna, która posiada znaczny stopień niepełnosprawności (a w przypadku osób do 16 roku życia orzeczenie o niepełnosprawności), która jest użytkownikiem wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym. Obszar C Zadanie nr 3 oraz Zadanie nr 4 - osoba niepełnosprawna w wieku aktywności zawodowej lub emerytalnym jeśli jest zatrudniona, po amputacji kończyn/y, wobec której został orzeczony stopień niepełnosprawności, a ekspert PFRON potwierdził stabilność procesu chorobowego oraz rokowania uzyskania zdolności do pracy w wyniku wsparcia udzielonego w programie. Obszar D - osoba niepełnosprawna w wieku aktywności zawodowej, która posiada znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, jest aktywna zawodowo i pełnią rolę opiekuna prawnego dziecka. Przez aktywność zawodową należy rozumieć zatrudnienie lub rejestrację w urzędzie pracy, jako osoba bezrobotna, albo jako osoba poszukująca pracy i nie pozostająca w za-

7 Partner projektu radzi trudnieniu. Adresaci programu (Moduł II): znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, nauka w szkole wyższej lub szkole policealnej lub kolegium lub przewód doktorski otwarty poza studiami doktoranckimi. Warunki wykluczające uczestnictwo w programie: w modułach I i II - wymagalne zobowiązania wobec PFRON lub wobec realizatora programu, w module II - przerwa w nauce. Wysokość maksymalnego dofinansowania ze środków PFRON w 2013 roku Moduł I: Obszar A Zadanie 1 oprzyrządowanie samochodu Obszar A Zadanie 2 prawo jazdy kategorii B Obszar B Zadanie 1 sprzęt elektroniczny, oprogramowanie zł kurs/egzaminy zł pozostałe koszty 600 zł osoby niewidome zł, w tym na urządzenia brajlowskie zł dla pozostałych osób z dysfunkcją narządu wzroku, stanowiącą powód wydania orzeczenia o niepełnosprawności zł osoby z dysfunkcją kończyn górnych oraz pozostali adresaci zł Obszar B Zadanie 2 szkolenie komputerowe osoby głuchoniewidome zł pozostałe osoby zł Obszar C Zadanie 3 proteza, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne Przy amputacji: w zakresie ręki zł przedramienia zł ramienia i wyłuszczeniu w stawie barkowym zł na poz. podudzia zł na wysokości uda zł uda i wyłuszczeniu w stawie biodrowym zł Refundacja kosztów dojazdu na spotkanie z ekspertem PFRON nie więcej niż 200 zł Obszar C Zadanie 1 wózek elektryczny zł z możliwością zwiększenia kwoty dofinansowania do zł (opinia eksperta) Obszar C Zadanie 4 sprawność techniczna protezy, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne Przy amputacji: w zakresie ręki zł przedramienia zł ramienia i wyłuszczeniu w stawie barkowym zł na poziomie podudzia zł na wysokości uda zł uda i wyłuszczeniu w stawie biodrowym zł Refundacja kosztów dojazdu na spotkanie z ekspertem PFRON nie więcej niż 200 zł Obszar C Zadanie 2 sprawność techniczna wózka elektrycznego zł Obszar D koszt opieki nad osobą zależną 200 zł miesięcznie, jednak nie więcej niż zł w ciągu roku tytułem kosztów opieki nad jedną osobą zależną BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 7

8 Partner projektu radzi Wysokość minimalnego udziału własnego osoby niepełnosprawnej: Obszar A Zadanie 1 oprzyrządowanie samochodu MODUŁ I Obszar A Zadanie 2 prawo jazdy kategorii B Wysokość maksymalnego dofinansowania ze środków PFRON w ramach Modułu II dla jednego studenta w zakresie kosztów dotyczących jednego półrocza 2013 roku: Obszar B Zadanie 1 sprzęt elektroniczny, oprogramowanie 15% 25% 10% Obszar B Zadanie 2 szkolenie komputerowe Obszar C Zadanie 1 wózek elektryczny Obszar C Zadanie 2 sprawność techniczna wózka elektrycznego x 10% x Obszar C Zadanie 3 proteza, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne Obszar C Zadanie 4 sprawność techniczna protezy, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne Obszar D koszt opieki nad osobą zależną 10% 10% 15% MODUŁ II wkład własny nie jest wymagany Środki finansowe stanowiące udział własny wnioskodawcy nie mogą pochodzić ze środków PFRON, a także ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. opłata za naukę (czesne) lub za przeprowadzenie przewodu doktorskiego dodatek na pokrycie kosztów kształcenia zł osoby ze znacznym st. niepełnosprawności 800 zł osoby z umiarkowanym st. niepełnosprawności 500 zł Powyżej wskazane kwoty dofinansowania ze środków PFRON mogą być zwiększone decyzją Realizatora programu (z uwzględnieniem obowiązujących zasad) - w przypadku dostatecznej puli środków finansowych w dyspozycji Realizatora. W sytuacji, gdy łączna wartość uzyskanego dofinansowania przekroczyła kwotę zł konieczne będzie zabezpieczenie udzielonego dofinansowania (weksel własny in blanco wystawiony przez wnioskodawcę i opatrzony klauzulą bez protestu wraz z deklaracją wekslową). Górną wartością sumy wekslowej jest wartość udzielonego dofinansowania, powiększona o odsetki, określone w umowie dofinansowania oraz koszty dochodzenia roszczeń. Częstotliwość udzielania pomocy w ramach Modułu I: Obszar A, Obszar B, Obszar C - Zadania 1 i 3 - pomoc może być udzielana co 3 lata, licząc od początku roku następującego po roku, w którym udzielono pomocy, Obszar C - Zadania 2 i 4 - pomoc może być udzielana po zakończeniu okresu gwarancji. Warunki uczestnictwa osób zaangażowanych w proces rehabilitacji, w szkoleniach organizowanych w ramach Modułu III programu: spełnianie warunków rekrutacji ustalanych dla każdego cyklu szkoleń, skierowanie na szkolenie przez jednostkę samorządu terytorialnego lub organizację pozarządową. Informacje zawarte w artykule zostały przygotowane na podstawie informacji ze strony internetowej Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych: - Aktywny samorząd. Wnioski do pobrania na stronie internetowej www. mzon.olsztyn.pl - zakładka Aktywny samorząd Szczegółowe informacje, pobranie wniosków oraz ich składanie: Miejski Zespół ds. Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie, ul. Prosta 23A, pok. 6, 5 i 5A. Program ten jest realizowany na terenie całego kraju. Informacji o instytucjach biorących udział w realizacji oraz obowiązujących zasadach proszę zasięgać w Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie w swoim powiecie. 8 BIULETYN 1/2013

9 Zmiany w obowiązku meldunkowym od 2013 roku Zmiany w obowiązku meldunkowym od 2013 roku Marta Budzińska - doradca Z dniem 31 grudnia 2012 roku weszła w życie ustawa z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 1407). Przepisy te rozpoczynają reformę obowiązku meldunkowego, który docelowo z dniem 1 stycznia 2016 roku ma zostać zupełnie zniesiony. Wszelkie zmiany będą do tego czasu wprowadzane etapami. Najważniejsze zmiany w obowiązku meldunkowym od 2013 r.: Ułatwienia przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego Ustawa ogranicza wymogi formalne oraz dane, jakie należy podać spełniając obowiązek meldunkowy - wystarczy okazać dowód osobisty, a w uzasadnionych przypadkach inny dokument pozwalający na ustalenie tożsamości. Nie będzie konieczne podawanie danych o wykształceniu, obowiązku wojskowym czy przedkładanie książeczki wojskowej. Nadal jednak należy okazać dowód potwierdzający prawo do zajmowania lokalu. BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 9

10 Zmiany w obowiązku meldunkowym od 2013 roku Obecnie wszelkich formalności meldunkowych może dopełnić pełnomocnik, któremu udzielone zostanie pełnomocnictwo w zwykłej formie pisemnej. Pełnomocnik przy załatwianiu sprawy będzie musiał okazać pełnomocnictwo oraz swój dowód osobisty. Wydłużony został termin na dopełnienie obowiązku meldunkowego z 4 do 30 dni. Przy zameldowaniu w nowym miejscu następuje automatyczne wymeldowanie z poprzedniego lokalu. Obowiązek meldunkowy turystów Zniesiono obowiązek meldunkowy turystów, wczasowiczów, osób przebywających w akademikach/internatach, hotelach pracowniczych czy zakładach leczniczych lub opieki społecznej. Z kolei właściciele, dozorcy, administratorzy nieruchomości czy zakładów pracy nie mają już obowiązku weryfikacji obowiązku meldunkowego mieszkańców czy pracowników. Osoby wyjeżdżające poza granice Rzeczpospolitej Polskiej Wydłużono czas trwania wyjazdów zagranicznych wymagających zgłoszenia w organie ewidencyjnym z 3 do 6 miesięcy. Obowiązek meldunkowy cudzoziemców Zweryfikowano obowiązek meldunkowy cudzoziemców w zależności od kraju pochodzenia. Obywatele państw Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz Konfederacji Szwajcarskiej, a także członkowie ich rodzin przebywający na terenie Polski podlegają obowiązkowi meldunkowemu tylko, jeśli ich pobyt trwa ponad 3 miesiące. Obowiązku muszą dopełnić w terminie do 30 dni od dnia przybycia. Obywatele pozostałych państw tak jak dotychczas mają obowiązek dokonania obowiązku meldunkowego czasowego zarówno na okres do 3 miesięcy jak i powyżej 3 miesięcy najpóźniej w 4 dniu licząc od dnia przybycia, chyba, że pobyt na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej nie przekracza 14 dni. Cudzoziemcy spoza krajów UE, EFTA i Szwajcarii opuszczając Rzeczpospolitą Polską mają obowiązek wymeldowania się najpóźniej w dniu wyjazdu, chyba, że dzień wyjazdu pokrywa się z dniem zgłoszonym przy zameldowaniu na czas określony do 3 miesięcy. Sankcje za niedopełnienie obowiązku meldunkowego - Zniesiono sankcje za niedopełnienie obowiązku meldunkowego wobec obywateli polskich, państw UE, państw członkowskich EFTA oraz obywateli Konfederacji Szwajcarskiej. Nadal jednak na mocy art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) obowiązuje sankcja (kara grzywny) za niedopełnienie obowiązku meldunkowego przez obywatela państw trzecich, niewymienionych wyżej. Orzekanie w tym zakresie następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, z późn. zm.). Jednakże kary grzywny określonej powyżej nie stosuje się do cudzoziemca będącego członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatela państwa członkowskiego EFTA lub obywatela Konfederacji Szwajcarskiej (art. 55 ust. 3 ww. ustawy). 10 BIULETYN 1/2013 Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 1407). 2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.).

11 Świadczenie opiekuńcze po 1 stycznia 2013 r. Świadczenie opiekuńcze po 1 stycznia 2013 r. Iwona Szelkowska - doradca Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2012 r., poz. 1548; dalej: ustawa nowelizująca), która wprowadziła istotne zmiany w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.; dalej: u.ś.r.). Na mocy tych zmian wyodrębnione zostały dwa rodzaje świadczeń związanych z niepodejmowaniem bądź rezygnacją z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej albo długotrwałej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, a mianowicie: - świadczenie pielęgnacyjne oraz - specjalny zasiłek opiekuńczy. Od 1 stycznia 2013 r. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 11

12 Świadczenie opiekuńcze po 1 stycznia 2013 r. 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (art. 17 ust. 1 u.ś.r.). Świadczenie te przysługuje, tak jak dotychczas, bez względu na wysokość dochodu rodziny. Osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki: 1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (art. 17 ust. 1a u.ś.r.). Istotną zmianę, ograniczającą możliwość starania się o świadczenie pielęgnacyjne, wprowadził, dodany nowelizacją, ust. 1b omawianego art. 17 u.ś.r. Zgodnie z nim świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie dotychczasowych przepisów zachowują prawo do tego świadczenia w dotychczasowej wysokości do dnia 30 czerwca 2013 r., jeżeli spełniają warunki określone w przepisach dotychczasowych. Decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych, wygasają z mocy prawa z dniem 30 czerwca 2013 r. (art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej). Osobom uprawnionym do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów dotychczas obowiązujących, które spełniają warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego również na podstawie nowych przepisów, przysługuje - od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 30 czerwca 2013r. - dodatek do świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości 100 zł miesięcznie. 12 BIULETYN 1/2013 Dodatek przysługuje również osobom, którym przyznano świadczenie pielęgnacyjne na podstawie znowelizowanej ustawy. Prawo do dodatku ustala z urzędu wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczenia pielęgnacyjnego. Od 1 lipca 2013 r. wysokość świadczenia pielęgnacyjnego będzie wynosiła 620 zł. W art. 17 ust. 5 u.ś.r. wymieniono sytuacje, w których świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje. Ma to miejsce, gdy: 1) osoba sprawująca opiekę: a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, b) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; 2) osoba wymagająca opieki: a) pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, b) została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu; 3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury ; 4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; 5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego; 6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Mocą ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. wprowadzono nowy rodzaj świadczenia opiekuńczego, a mianowicie specjalny zasiłek opiekuńczy. Jak stanowi dodany art. 16a ust.1 u.ś.r., przysługuje on osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarob-

13 Świadczenie opiekuńcze po 1 stycznia 2013 r. kowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się: orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W odróżnieniu od świadczenia rehabilitacyjnego przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego uzależniono od spełnienia kryterium dochodowego, gdzie ustalono, że łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać kwoty 623 zł. Ponadto mniejsza jest również wysokość nowowprowadzonego świadczenia i wynosi 520 zł miesięcznie. Na koniec warto wspomnieć, że specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, gdy: 1) osoba sprawująca opiekę: a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, b) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, c) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego, d) legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 2) osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu; 3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury; 4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego; 5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego; 6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej (art. 16a ust. 8 u.ś.r.). Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz.992, ze zm.) 2. Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2012 r., poz. 1548) BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 13

14 Zapis windykacyjny Zapis windykacyjny Monika Bogdan doradca Od 23 października 2011 roku, tj. wejścia w życie nowelizacji kodeksu cywilnego, istnieje możliwość zawarcia w testamencie postanowienia, na mocy którego oznaczona osoba nabędzie przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku. Jest to tzw. zapis windykacyjny. Artykuł 981[1] 1 kodeksu cywilnego (dalej: KC) zawiera ustawową definicję zapisu windykacyjnego. W świetle tego przepisu zapis windykacyjny jest rozrządzeniem testamentowym, w którym spadkodawca postanawia, iż oznaczona osoba nabywa określony przedmiot (przedmiot zapisu) z chwilą otwarcia spadku, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy. Taka konstrukcja przepisu pozwala na pełną i natychmiastową (w chwili otwarcia spadku) realizację woli testatora. Ważny zapis windykacyjny powinien spełniać określone wymogi. Po pierwsze, zapis windykacyjny musi być umieszczony w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Po drugie, przedmiotem zapisu windykacyjnego mogą być wyłącznie przedmioty określone w art. 981[1] 2 KC, tj.: 1. rzecz oznaczona co do tożsamości Kodeks cywilny wyróżnia rzeczy oznaczone co do gatunku oraz rzeczy oznaczone co do tożsamości. Rzeczy oznaczone co do gatunku określone są według cech rodzajowych, właściwych dla większej liczby przedmiotów. Jako przykład można podać: węgiel, krzesło, cukier. Rzecz oznaczone według tożsamości określone są według cech indywidualnych, właściwych tylko dla jednego przedmiotu. Przykładem rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest nieruchomość (działka budowlana, dom, mieszkanie itp.), czy samochód marki Mazda 6 o numerze nadwozia JMZMA18P Każda rzecz oznaczona co do tożsamości może być przedmiotem zapisu, nie ma przy tym znaczenia, czy jest to nieruchomość czy rzecz ruchoma. Niemniej jednak muszą to być rzeczy istniejące w chwili otwarcia spadku. Oznacza to, że na przykład nie może być przedmiotem tego typu zapisu rzecz czy prawo przyszłe. Przedmiotem zapisu windykacyjnego nie mogą być również pieniądze. 2. zbywalne prawo majątkowe Zbywalne prawo majątkowe to każde prawo majątkowe, które może być przeniesione na inną osobę poprzez dokonanie czynności prawnej. Jako przykład tego typu praw można wskazać prawo użytkowania wieczystego, czy prawa z papierów wartościowych. Uczynić przedmiotem zapisu można również wierzytelności, w szczególności wierzytelność pieniężną, np. wierzytelność o zapłatę ceny z tytułu umowy sprzedaży działki rekreacyjnej zawartej przez testatora. 3. przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne Przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne mogą być przedmiotem zapisu w całości lub w części. Ustanowienie zapisu części przedsiębiorstwa czy gospodarstwa rolnego spowoduje powstanie współwłasności w częściach ułamkowych pomiędzy uprawnionym z tytułu zapisu windykacyjnego a pozostałymi uprawnionymi, którymi z reguły będą spadkobiercy zmarłego. 4. ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności. Zapisobierca nabywa z chwilą otwarcia spadku ograniczone prawo rzeczowe w postaci użytkowania lub służebności. Po uzyskaniu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź aktu poświadczenia dziedziczenia zapisobierca będzie uprawniony do złożenia wniosku o ujawnienie prawa w księdze wieczystej. Warto zwrócić uwagę na treść art. 981[2] KC, który stanowi, że zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Osoba, na rzecz której został uczyniony zapis windykacyjny, tak samo jak spadkobierca, posiada pełną swobodę w kształtowaniu swojej sytuacji prawnej. Może wobec tego zapis przyjąć lub odrzucić. Należy zatem stwierdzić, iż nabycie zapisu windykacyjnego zależy od woli zapisobiercy, co nadaje tej instytucji charakter tymczasowy. Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz.U , t.j.) Literatura: 2. A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. IV. Spadki., LEX nr BIULETYN 1/2013

15 Porady Porady Mam zadłużenie w spółdzielni z tytułu czynszu. Słyszałem, że zobowiązanie to się przedawnia. W jakim terminie i czy są sytuacje, w których termin ten zostanie przerwany? Szanowny Panie, Roszczenie z tytułu zapłaty czynszu jako roszczenie okresowe przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne czyli od dnia następnego po wyznaczonym terminie płatności (art. 118 i 120 kodeksu cywilnego). Terminy przedawnienia ulegają przerwaniu przez: 1) każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju (głównie postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego) albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, 2) uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, 3) wszczęcie mediacji (art. 123 kodeksu cywilnego). Należy zaznaczyć, że w przypadku wszczęcia postępowania przed organami wymienionymi w pkt 1 przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art kodeksu cywilnego). Z kolei każde roszczenie zasądzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy (art. 125 kodeksu cywilnego). Przed kilkoma dniami dowiedziałam się, iż mój mąż, bez mojej zgody, zawarł umowę pożyczki kwoty zł. w instytucji parabankowej. Jak się okazało, zobowiązanie zaciągnięte przez męża nie było regulowane, przez co wierzyciel wystąpił do Sądu przeciwko mężowi z pozwem o zapłatę. Sąd wydał wyrok zasądzający obowiązek zapłaty przez męża całej zaległej kwoty wraz z odsetkami. Z ustaleń dokonanych przeze mnie wynika, iż wierzyciel skierował do komornika sądowego wniosek o wszczęcie egzekucji. Obecnie mąż nie ma zatrudnienia, a zatem komornik nie ma możliwości zajęcia wynagrodzenia. Obawiam się, iż w tej sytuacji komornik sądowy będzie prowadził egzekucję z nieruchomości lokalowej wchodzącej w skład naszego majątku wspólnego. Czy moje obawy są zasadne? Jakie ewentualnie przysługują mi środki prawne zmierzające do ochrony przed zajęciem i sprzedażą naszego mieszkania? BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 15

16 Porady Szanowna Pani, Z przedstawionego przez Panią stanu faktycznego wynika, iż jedynym dłużnikiem jest Pani mąż i to przeciwko niemu wydany został tytuł egzekucyjny, który po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności stał się tytułem wykonawczym stanowiący podstawę egzekucji. Zgodnie z art. 776¹ 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43 poz. 296 z późn. zm.), dalej: k.p.c., tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim jest podstawą do prowadzenia egzekucji nie tylko z majątku osobistego dłużnika, lecz także z pobranego przez niego wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z prowadzenia przez niego innej działalności zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. W świetle zatem cytowanego przepisu należy stwierdzić, iż nieruchomość lokalowa wchodząca w skład majątku wspólnego małżonków jest wyłączona spod egzekucji. Jednakże należy zwrócić uwagę na treść przepisu art. 923¹ 1 zdanie pierwsze k.p.c., zgodnie z którym tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim stanowi podstawę do zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego. Zgodnie zaś ze zdaniem drugim cytowanego artykułu, dalsze czynności egzekucyjne dopuszczalne są na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom. Istotnym z punktu widzenia przysługujących Pani środków ochrony przed egzekucją jest przepis 2 cytowanego powyżej art. 923¹ k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli małżonek dłużnika sprzeciwi się zajęciu, o sprzeciwie komornik niezwłocznie zawiadomi wierzyciela, który w terminie tygodniowym powinien wystąpić o nadanie przeciwko małżonkowi dłużnika klauzuli wykonalności pod rygorem umorzenia egzekucji z zajętej nieruchomości. Jak zatem widać, w sytuacji, gdyby komornik dokonał zajęcia lokalu mieszkalnego, koniecznym będzie Pani reakcja polegająca na wniesieniu do komornika sprzeciwu od tej czynności. Wprawdzie przepisy k.p.c. nie rozstrzygają o formie sprzeciwu, to jednak wydaje się, iż dla pewności zasadnym będzie skierowanie pisma zawierającego sprzeciw. Należy zauważyć, iż stosownie do art. 787 k.p.c. tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Jak wynika z powyższego przeprowadzenie egzekucji z lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków (a w konsekwencji sprzedaż 16 BIULETYN 1/2013 tego lokalu) jest możliwa dopiero po nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko obojgu małżonkom. Z przedstawionych przez Panią okoliczności wynika, że wierzyciel nie będzie miał możliwości wykazania dokumentem urzędowym lub prywatnym, iż wierzytelność powstała za Pani zgodą, a zatem nie ma możliwości nadania klauzuli wykonalności przeciwko Pani. Uwzględniając zatem powyższe uznać należy, że Pani obawy wyrażone w pytaniu są nieuzasadnione. Trzeba jedynie pamiętać, aby po otrzymaniu od komornika pisma informującego o zajęciu nieruchomości niezwłocznie sprzeciwić się tej czynności. Mój były mąż ma ograniczoną władzę rodzicielską i ustalone kontakty przez sąd z naszym synem. Od czasu ustanowienia przez sąd harmonogramu spotkań z dzieckiem odbywały się one prawidłowo. Jednakże ostatnio były mąż odprowadził syna, będąc pod wpływem alkoholu. Świadkiem tego zdarzenia była moja sąsiadka. Boję się, że taka sytuacja może się powtórzyć, w szczególności że były mąż w trakcie naszego małżeństwa miał problemy z alkoholem. Czy mogę w jakiś sposób ograniczyć kontakty naszego syna z ojcem? Szanowna Pani, Czasami postawa rodzica i jego zachowanie wobec dziecka może zagrażać jego rozwojowi lub zaszczepiać niewłaściwe wzorce. Z uwagi na to, ustawodawca przewidział pewne ograniczenia w kontaktach z dzieckiem, które mogą być zastosowane przez sąd, gdy wymaga tego dobro dziecka. W myśl art. 113 [2] 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd opiekuńczy może w szczególności zastosować następujące środki: 1) zakazać spotykania się z dzieckiem; 2) zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu; 3) zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd; 4) ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość; 5) zakazać porozumiewania się na odległość. Ma Pani zatem prawo złożyć wniosek do sądu opiekuńczego o zastosowanie jednego z wskazanych powyżej środków. Dwa dni temu moja żona została ukarana mandatem karnym za przekroczenie prędkości. Po zatrzymaniu przez funkcjonariusza Policji była tak bardzo zestresowana, że przyjęła mandat. Po powrocie do domu stwierdziła, że nie jest pewna czy rzeczywiście jechała z niedozwoloną prędkością, gdyż nie zauważyła żadnego znaku ograniczenia prędkości. Słyszałem, że istnieje możliwość odwołania się do Sądu.

17 Porady Szanowny Panie, Z chwilą podpisania mandatu karnego kredytowanego staje się on prawomocny, co oznacza, że nie służy od niego odwołanie. Jednakże zgodnie z art Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej: kpw) osoba, która podpisała mandat może złożyć do sądu wniosek o jego uchylenie. Jest to nadzwyczajny środek zaskarżenia. Uchylenie mandatu odnosi się jedynie do mandatów prawomocnych, a więc: 1) gotówkowych, 2) kredytowanych od momentu ich przyjęcia, 3) zaocznych tylko po ich uiszczeniu. Prawomocny mandat karny może zostać uchylony jedynie wówczas, gdy został nałożony za czyn niebędący wykroczeniem. Sąd nie uchyli mandatu, który został nałożony za czyn będący wykroczeniem i przyjęty przez osobę, która później dojdzie do przekonania, że zdarzenie miało inny przebieg. Decydujące w sprawie jest to, czy mandat został nałożony za zachowanie, które wyczerpuje znamiona jakiegokolwiek wykroczenia. Nie można również uchylić mandatu ze względu na zbyt wysoką, naszym zdaniem, kwotę grzywny. Ukarany może w zawitym terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu, tj. od zapłacenia mandatu gotówkowego lub zaocznego, lub od daty przyjęcia mandatu kredytowanego, wystąpić do sądu rejonowego, na terenie którego mandat nałożono, z wnioskiem o jego uchylenie (art zdanie drugie kpw oraz art kpw). Reasumując, jeżeli mandat został nałożony za czyn będący wykroczeniem oraz nie ma wątpliwości co do osoby będącej sprawcą czynu, a jedynie zachodzą wątpliwości co do samego faktu popełnienia wykroczenia lub wysokości nałożonej grzywny, to nie ma podstaw do uchylenia prawomocnego mandatu. W 2013 roku zakończyła się sprawa o rozwód. Moja była żona zaangażowała w konflikt istniejący między nami naszą córką i za jej namową unika ona ze mną kontaktów. Także nie pozwala mi spotykać się z moim wnukiem, który do tej pory bardzo często ze mną przebywał. Czy mogę w jakiś sposób wymusić na córce kontakty z moim wnukiem, za którym bardzo tęsknię? Szanowny Panie, Zgodnie z art. 113 (6) ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, przepisy dotyczące kontaktów z dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów dziadków z wnukami. Stąd też na podstawie art. 113 par. 1 k.r.o. dziadkowie mają prawo utrzymywania kontaktów z wnukami. Problematyką kontaktów dziadków z wnukami zajął się również SN i w uchwale z dnia 14 czerwca 1988 r., sygn. akt III CZP 42/88 wskazał, iż dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci. SN w ww. uchwale w uzasadnieniu stwierdził, iż rodzice mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra. Powinni zatem dla pełnego rozwoju jego osobowości umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi (dziadkami) przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wynikające często z silnych więzów emocjonalnych, zwłaszcza dziadków z wnukami, wychowujących je od niemowlęcia, mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój du- BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 17

18 Porady chowy dziecka oraz sprzyjają kontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Takie zachowanie dziadków, okazywanie przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z interesem dziecka, ale jest ono dla jego dobra. Reasumując, może Pan złożyć do sądu rodzinnego wniosek o uregulowanie kontaktów z wnukiem. W uzasadnieniu należy wskazać wszelkie okoliczności, które przemawiają za uregulowaniem tych kontaktów np. że spotkania Pana z wnukiem pozytywnie wpłyną na jego rozwój i wychowanie, że pomiędzy Wami istnieją silne więzy emocjonalne i ich zerwanie może mieć negatywny wpływ na rozwój wnuka. zwłaszcza, gdy mama będzie kwestionowała jej zasadność (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2010 r. V CSK 384/09). Sąd musi ustalić czy i na jakie schorzenia psychiczne cierpi uczestnik, jaki jest sposób ich leczenia, szczególnie w szpitalu psychiatrycznym oraz czy i dlaczego brak takiego leczenia spowoduje znaczne pogorszenie stanu jego zdrowia, a także jakie zachowania uczestnika wskazują na to, że nieprzyjęcie go do szpitala psychiatrycznego spowoduje znaczne pogorszenie stanu jego zdrowia psychicznego oraz na czym to znaczne pogorszenie mogłoby polegać (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2010 r. I CSK 234/10). Moja mama leczyła się psychiatrycznie, kilka lat temu opuściła szpital, od tego czasu jej stan znacznie się pogorszył. Mama uważa, że jest zdrowa, nie chce podjąć leczenia, nie wiem co mogę zrobić. Szanowna Pani, Może Pani wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o skierowanie mamy na przymusowe leczenie, na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jednolity Dz.U. z 2011 r., nr 231, poz ze zm.). Wniosek taki może złożyć małżonek, krewny w linii prostej, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy bądź osoba sprawująca faktyczną opiekę nad osobą chorą psychicznie. Do wniosku należy dołączyć orzeczenie lekarza psychiatry szczegółowo uzasadniające potrzebę leczenia w szpitalu psychiatrycznym. Jeżeli złożenie takiego orzeczenia nie jest możliwe (bo np. tak jak w Pani przypadku mama uważa, że jest zdrowa i nie chce podjąć leczenia), ale treść wniosku lub załączone do wniosku dokumenty uprawdopodobnią zasadność przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, sąd zarządzi poddanie osoby, której dotyczy wniosek, odpowiedniemu badaniu. Badanie takie może być przeprowadzone nawet bez zgody tej osoby. Sąd orzeknie o konieczności przyjęcia do szpitala psychiatrycznego w dwóch sytuacjach, po pierwsze jeżeli uzna, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu zdrowia psychicznego tej osoby. Należy przez to rozumieć doprowadzenie się przez osobę chorą psychicznie, na skutek niepodejmowania leczenia, do stanu uniemożliwiającego jej funkcjonowanie w rodzinie, w miejscu zamieszkania lub w pracy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2010 r. V CSK 384/09). Druga sytuacja, to uznanie przez sąd, że osoba ta jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia. W związku z tym, że przymusowa hospitalizacja jest ingerencją w sferę wolności i nietykalności osobistej człowieka, sąd z pewnością szczególnie wnikliwie przeanalizuje, czy spełnione są przesłanki do jej zastosowania, 18 BIULETYN 1/2013 Zamierzam załatwić sprawy spadkowe po moim zmarłym ojcu. Z uwagi na charakter wykonywanej pracy nie jestem w stanie stawiać się w urzędach czy sądzie na każde wezwanie. Czy mogę upoważnić do działania w moim imieniu żonę? W jakiej formie to uregulować (czy konieczne jest sporządzenie pełnomocnictwa notarialnego)? Jakie są opłaty związane z udzieleniem upoważnienia? Zarówno w postępowaniu cywilnym jak i administracyjnym strona może działać przez pełnomocnika. Zgodnie z art kodeksu postępowania cywilnego pełnomocnikiem procesowym może być także (poza profesjonalnym pełnomocnikiem w postaci np. adwokata czy radcy prawnego) rodzic, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Z kolei zgodnie z art kodeksu postępowania administracyjnego pełnomocnikiem może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Jeśli chodzi o pełnomocnictwo do działania przed sądem czy notariuszem w zakresie np. stwierdzenia nabycia spadku czy działu spadku wystarczy zwykła forma pisemna. Jeśli natomiast będzie Pan chciał rozporządzić wchodzącą w skład spadku nieruchomością, konieczne będzie pełnomocnictwo szczególne w formie aktu notarialnego (art kodeksu cywilnego w zw. z art. 158 kodeksu cywilnego). Analogicznie, do działania przed urzędem wystarczy zwykła forma pisemna. W treści pełnomocnictwa należy wskazać, w jakim zakresie może w Pana imieniu działać żona może być to pełnomocnictwo ogólne do prowadzenia wszelkich spraw związanych ze spadkiem po Pańskim ojcu albo też do poszczególnej sprawy np. tylko w zakresie sprawy o stwierdzenie nabycia spadku czy złożenia zeznania o nabyciu spadku w Urzędzie Skarbowym (art. 88 k.p.c.). Należy dodać, iż zgodnie z art Ordynacji podatkowej pełnomocnikiem strony w postępowaniu podatkowym (poza profesjonalnym pełnomocnikiem w postaci np. adwokata, radcy prawnego, czy doradcy podatkowego ) może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

19 Porady Jeśli chodzi o opłatę od pełnomocnictwa, to zasadą jest, że opłata skarbowa za udzielenie pełnomocnictwa wynosi 17 zł. Jednakże udzielenie pełnomocnictwa małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu lub rodzeństwu zwolnione jest z powyższej opłaty (ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1282). Podsumowując, przykładowa treść pełnomocnictwa może być następująca (pełnomocnictwo ogólne): Miejscowość, data PEŁNOMOCNICTWO Ja niżej podpisany.. udzielam pełnomocnictwa mojej żonie.. legitymującej się dowodem osobistym nr do działania w moim imieniu we wszelkich sprawach związanych ze spadkiem po zmarłym w dniu. przed wszelkimi urzędami oraz sądami obu instancji... /własnoręczny podpis/ Posiadam zaległość z tytułu opłat abonamentowych za telefon komórkowy za 2009 rok. W 2011 roku dług przejęła firma windykacyjna, z którą zawarłem ugodę na spłatę tego zadłużenia w ratach i dokonałem wpłaty dwóch rat. Z telewizji dowiedziałem się, że firma z którą zawarłem ugodę zajmuje się skupem przedawnionych długów. Czy mój dług również uległ przedawnieniu? Szanowna Pani, Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali właściciel lokalu może zaskarżyć uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali albo jeśli narusza ona zasady prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub w inny sposób narusza jego interesy. Powództwo może być wytoczone przeciwko wspólnocie mieszkaniowej w terminie 6 tygodni od dnia podjęcia uchwały na zebraniu ogółu właścicieli albo od dnia powiadomienia wytaczającego powództwo o treści uchwały podjętej w trybie indywidualnego zbierania głosów. Termin ten jest terminem zawitym, co oznacza, że po jego upływie prawo do zaskarżenia uchwały wygasa, zatem wniesienie powództwa o uchylenie uchwały po terminie nie może być skuteczne. W myśl art. 17 pkt 4 [2 ]kodeksu postępowania cywilnego do właściwości sądów okręgowych należą sprawy o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Zatem w sprawach o uchylenie uchwał właścicieli lokali (wspólnoty mieszkaniowej) wszczętych od tej daty właściwy jest sąd okręgowy, niezależnie od charakteru uchwały oraz wartości przedmiotu sporu. Zaskarżona uchwała podlega wykonaniu, chyba że sąd wstrzyma jej wykonanie do czasu zakończenia sprawy. W przypadku wstrzymania wykonania uchwały, nie wywołuje ona żadnych skutków prawnych do czasu prawomocnego wyroku sądowego. Szanowny Panie, Roszczenia z tytułu rachunku za telefon przedawniają się na zasadach ogólnych, które zostały określone w art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z powyższym przepisem operator sieci komórkowej może dochodzić zapłaty zaległego rachunku za okres trzech lat wstecz od okresu gdy roszczenie stało się wymagalne. Jednakże stosownie do art. 123 par. 1 pkt 2 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje. Zawierając ugodę i dokonując częściowej spłaty zadłużenia uznał Pan to roszczenie i nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia. Po każdym przerwaniu biegu przedawnienia termin ten biegnie na nowo (art. 124 par. 1 k.c.). Reasumując, roszczenie Pana nie uległo przedawnieniu gdyż bieg terminu został przerwany poprzez uznanie tego roszczenia. Uważam, że podjęta przez naszą wspólnotę mieszkaniową uchwała jest niezgodna z prawem. Czy jest jakaś prawna możliwość zaskarżenia tej uchwały? Witam, dwa dni temu zawarłem umowę o kredyt konsumencki, a mianowicie pożyczyłem z Banku złotych. Pożyczone z Banku pieniądze miały być przeznaczone na zakup samochodu od mojego sąsiada. Następnego dnia po podpisaniu w Banku umowy i otrzymaniu pieniędzy, sąsiad poinformował mnie, że rozmyślił się i jego samochód nie jest już na sprzedaż. Mając na uwadze zaistniałą sytuację, pożyczone z Banku pieniądze nie są mi potrzebne, w związku z czym zastanawiam się czy, a jeśli tak to w jakim terminie mogę odstąpić od zawartej umowy o kredyt konsumencki? Szanowny Panie, Zgodnie z art ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.), konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Termin do odstąpienia od umowy zgodnie z art ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.)jest zachowany, jeżeli konsument przed jego upływem złoży pod wskazany przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego adres oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Dla zacho- BEZPŁATNE PORADY PRAWNE I OBYWATELSKIE ELBLĄG, EŁK, OLSZTYN 19

20 Porady 20 BIULETYN 1/2013 wania terminu wystarczające jest wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawiera niezbędnych elementów ustalonych przez ustawodawcę, konsument może odstąpić od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia dostarczenia wszystkich elementów umowy, które to ustawodawca zawarł w art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.). Niezbędnymi elementami umowy konsumenckiej są przede wszystkim: imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego; rodzaj kredytu; czas obowiązywania umowy; całkowitą kwotę kredytu; terminy i sposób wypłaty kredytu; stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy; rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia; zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy; zestawienie zawierające terminy i zasady płatności odsetek oraz wszelkich innych kosztów kredytu, w przypadku gdy kredytodawca lub pośrednik kredytowy udziela karencji w spłacie kredytu; informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie; roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu; skutki braku płatności; informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią; sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje; termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym; prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem; informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasady ustalenia wysokości tej prowizji; warunki wypowiedzenia umowy; informację o możliwości korzystania z pozasądowego rozstrzygania sporów oraz zasadach dostępu do tej procedury, jeżeli takie prawo przysługuje konsumentowi; wskazanie organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów. Mając na uwadze powyższe w przypadku, gdy zawarta przez Pana umowa konsumencka zawierała wszystkie niezbędne jej elementy może Pan od niej odstąpić bez podawania przyczyny w terminie 14 dni od dnia jej podpisania, natomiast w przypadku gdy taka umowa nie zawiera wszystkim opisanych powyżej elementów może Pan od niej odstąpić od umowy w terminie 14 dni od dnia dostarczenia wszystkich jej elementów. Podstawa prawna: ustawa z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.) Jestem współwłaścicielką gruntu. Nie mogę porozumieć się z pozostałymi współwłaścicielami w kwestii opłacania podatku od nieruchomości. Pozostali współwłaściciele w ogóle nie widzą takiej potrzeby, wobec tego zostałam zmuszona do zapłaty podatku w całości, mimo że przysługuje mi tylko ¼ gruntu. Czy istnieje możliwość podziału podatku na wszystkich współwłaścicieli w stosunku do ich udziałów? Szanowna Pani, Niestety nie ma takiej możliwości, organ podatkowy wymierza podatek w jednej decyzji adresowanej do wszystkich współwłaścicieli w kwocie ogólnej. W praktyce co prawda zdarza się, że współwłaściciele dzielą między sobą kwotę podatku, w stosunku do swoich udziałów, są to jednak uregulowania umowne, skuteczne tylko między nimi. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. tekst jednolity z 2010 r., nr 95, poz. 613 z późn. zm.), jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach. Oznacza to, że organ podatkowy może żądać całości lub części świadczenia od któregokolwiek ze współwłaścicieli, a zapłata podatku przez jednego z nich (w tym wypadku przez klientkę) zwalnia od obowiązku pozostałych. Współwłaściciel, który ureguluje podatek w całości może na drodze cywilnej żądać zwrotu jego części od pozostałych współwłaścicieli.