Badanie odporności na pękanie materiałów ceramicznych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Badanie odporności na pękanie materiałów ceramicznych"

Transkrypt

1 Badanie odporności na pękanie materiałów ceramicznych OPRACOWAŁ dr inż. Marcin Madej

2 Co to jest ceramika? Sztuka i nauka dotycząca wytwarzania oraz używania przedmiotów stałych zbudowanych głównie z nieorganicznych i niemetalicznych materiałów. Introduction to Ceramics, W. David Kingery Grupa materiałów nieorganicznych o jonowych i kowalencyjnych wiązaniach międzyatomowych wytwarzanych zwykle w procesach wysokotemperaturowych. Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo, Leszek A. Dobrzański Trzy główne grupy ceramiki tradycyjna ceramika bazująca na glinie, zaawansowana ceramika bazująca na tlenkach, węglikach, azotkach, szkła. KLASYFIKACJA MATERIAŁÓW CERAMICZNYCH: Ogólną klasyfikację materiałów ceramicznych ze względu na zastosowania podano na rysunku 1: Rys. 1. Ogólna klasyfikacja materiałów ceramicznych (opracowano według K.G. Budinskiego). Ceramiczne produkty: materiały strukturalne (np. cegły); biała ceramika, tzn. porcelana stołowa, sanitarna i inna; ceramika wysokotemperaturowa;

3 szkło; materiały ścierne; cement; narzędzia tnące; elektroceramika: ceramiczne dielektryki, magnetyki, przewodniki i nadprzewodniki, przewodniki jonów, itd. ; paliwa jądrowe bazujące na tlenku uranu (UO 2 ); bioceramiki; nanoceramiki. ZASTOSOWANIE MATERIAŁÓW CERAMICZNYCH W tablicy 1 zestawiono główne zastosowania podstawowych grup materiałów ceramicznych. Materiały ceramiczne wykazują również własności elektryczne i magnetyczne przydatne w elektronice i elektrotechnice: Tabela. 1: Główne typy i ogólny opis niektórych materiałów ceramicznych i węglowych. Surowce w ceramice tradycyjnej to kwarc i glina. Głównym składnikiem gliny jest kaolinit: (Al2Si2O5(OH)4). Również tlenek glinu (korund lub otrzymywany z boksytu). Ceramika tlenkowa: najważniejszą ceramiką jest Al 2 O 3. Jest twarda, wytrzymuje wysokie temperatury i jest stosunkowo tania. Węgliki:

4 SiC, WC, TiC, TaC, Cr 3 C 2. Są twarde, odporne na zmęczenie, w połączeniu z metalem tworzą bardzo dobry produkt. Azotki. Si 3 N 4, BN i TiN Są twarde, kruche, o wysokiej temperaturze topnienia. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MATERIAŁÓW CERAMICZNYCH Kowalencyjny i jonowy charakter wiązań: twardość i odporność na ścieranie: odkształcenie plastyczne przez ruch dyslokacji jest prawie niemożliwe, w wysokich temperaturach możliwe jest odkształcenie trwałe przez poślizg po granicach ziarn. Między atomami w tych materiałach występują wiązania od czysto jonowych do całkowicie kowalencyjnych, a w wielu materiałach ceramicznych występuje kombinacja tych dwóch rodzajów wiązań. W tabeli przedstawiono udział wiązań jonowych dla kilku składników materiałów ceramicznych. Tabela 2: Udział wiązań jonowych w wybranych składnikach materiałów ceramicznych. W materiałach ceramicznych, w których przeważają wiązania jonowe, występuje równowaga między dodatnio naładowanymi elektrycznie kationami jonami metali, oddającymi swe elektrony walencyjne a ujemnie naładowanymi anionami jonami niemetali. W przypadku gdy aniony pozostają w kontakcie z otaczającymi kationami, materiały ceramiczne cechują się strukturą stabilną. kruche (jest to podstawowy problem przy projektowaniu konstrukcji ceramicznych) kruche pękanie jest spowodowane przez obciążenia mechaniczne lub naprężenia cieplne (szoki cieplne), pęknięcie rozpoczyna się na wadach materiału (pustkach, porach, rysach, defektach sieci), których wielkość i rozmieszczenie są zmiennymi losowymi, określenie właściwości mechanicznych jest możliwe jedynie metodami statystycznymi (wynika to z innego niż w metalach zachowania ceramiki podczas badań własności), wytrzymałość ceramiki może się zmniejszać z czasem nawet bez działania naprężeń cyklicznych (zmęczenie statyczne zależne silnie od rodzaju środowiska) duża wytrzymałość na ściskanie a mała na rozciąganie. wysoka temperatura topnienia,

5 Materiały ceramiczne są złożone z co najmniej dwóch elementów, a często i większej ich liczby, a ich struktura krystaliczna jest bardziej złożona niż metali. W tablicy 3 podano przykłady kilku składników materiałów ceramicznych. Tabela 3: Przykłady składników materiałów ceramicznych mała przewodność cieplna i elektryczna (ale są wyjątki), dobra stabilność chemiczna i cieplna. w grupie materiałów ceramicznych można wyróżnić: ceramiki krystaliczne strukturę taką posiadają tradycyjne krzemiany, wiele tlenków oraz związki nie zawierające tlenu (azotki, borki, węgliki), Struktura części materiałów ceramicznych charakteryzuje się tym, że jednakowa jest liczba kationów i anionów oznaczonych odpowiednio jako A i X. Odpowiednie fazy, oznaczone jako AX, mogą charakteryzować się kilkoma typami struktur krystalograficznych. Rys. 2. Komórka elementarna sieci NaCl.

6 W przypadku gdy ładunki elektryczne kationów i anionów nie są takie same, mogą powstawać fazy typu A m X p, gdzie m i/lub p 1, np. AX 2 typu fluorytu CaF 2 lub A 2 X 3 typu korundu Al 2 O 3. Możliwe jest również występowanie więcej niż jednego typu kationów. W przypadku gdy występują dwa typy kationów oznaczone odpowiednio przez A i B tworzą się fazy typu A m B n X p, np. BaTiO 3, zawierające kationy Ba 2 + i Ti 4 +, z grupy struktur krystalicznych perowskitów. Rys. 3. Komórka elementarna sieci CaF 2. Krzemiany są złożone głównie z krzemu i tlenu. W przypadku tych materiałów, zamiast charakteryzować struktury krystaliczne, korzystniej jest podawać wzajemne ułożenie tetraedrów SiO 4 4, jako powtarzalnego elementu sieci krystalograficznej. Rys. 4. Tetraedr SiO 4 4. Każdy atom krzemu jest połączony wiązaniami kowalencyjnymi z 4 atomami tlenu, ułożonymi w narożach tetraedru, w którym atom Si zajmuje pozycję centralną. Ponieważ ładunek takiego tetraedru wynosi 4, każdy z czterech atomów tlenu ponadto wymaga jednego dodatkowego elektronu dla uzyskania stabilnej struktury elektronowej. Różne struktury krzemianowe powstają przez łączenie SiO 4 4 w jedno-, dwu- lub trójwymiarowych układach. Najprostszym z możliwych materiałów jest krzemionka SiO 2. Struktura krystaliczna powstaje jako trójwymiarowa sieć, kiedy każdy narożny atom tlenu w każdym tetraedrze równocześnie uczestniczy w sąsiednim tetraedrze.

7 Rys. 5. Rozkład atomów krzemu i tlenu w sieci przestrzennej krystobalitu, odmiany polimorficznej krzemionki SiO 2. Wady budowy krystalicznej właściwe dla metali mogą występować także w materiałach ceramicznych. Ponieważ materiały ceramiczne zawierają jony dwóch typów, więc wakancje jak i jony międzywęzłowe mogą występować zarówno w postaci kationowej jak i anionowej. Rys. 6. Schemat wakancji anionowych (1) i kationowych (2) oraz kationów międzywęzłowych (3) w kryształach jonowych.

8 model mikrostruktury ceramiki krystalicznej: Rys. 7. Schemat mikrostruktury ceramiki krystalicznej. Pory osłabiają materiał, ale przy zaokrąglonym kształcie koncentracja naprężeń nie jest zbyt duża, najbardziej szkodliwe są jednak mikropęknięcia występujące w większości ceramik (łatwa propagacja), powstają w wyniku procesu technologicznego, zarodkują w wyniku różnic w rozszerzalności cieplnej lub różnicy modułów sprężystości między ziarnami lub cząstkami poszczególnych faz, szkła: skład szkieł zbliżony jest do ceramik krystalicznych ale bez uporządkowania dalekiego zasięgu, ze względu na to należy je traktować jako nieskrystalizowaną ceramikę, ale określenie przechłodzona ciecz jest nieprawidłowe, ceramika szklana (dewitryfikaty): kształtowane w stanie szklistym a następnie krystalizowane w wyniku obróbki cieplnej. analizując strukturę materiałów ceramicznych można wyróżnić: ceramika jonowa i kowalencyjna w zależności od przeważającego wiązania, ceramika lita i porowata, ceramika jednofazowa i wielofazowa, ceramika drobnoziarnista i gruboziarnista. w zastosowaniach inżynierskich dominuje i ma największą przyszłość: ceramika lita, obowiązkowo drobnoziarnista, najlepiej wielofazowa (co może zwiększyć odporność na pękanie), kompozyty o osnowie ceramicznej, których odporność na pękanie może dorównywać metalom.

9 MATERIAŁY CERAMICZNE TLENKOWE Zastosowania ceramiki inżynierskiej obejmują materiały odporne na zużycie, łożyska, narzędzia skrawające, elementy samochodów, oprzyrządowanie energetyczne, endoprotezy, oraz różne elementy w przemyśle kosmicznym, lotniczym i militarnym. Materiały ceramiczne oparte na tlenku aluminium Al 2 O 3 stosowane są w bardzo wielu przypadkach, na podłoża w elektronice, świece zapłonowe, przewodniki i izolatory ognioodporne, łożyska, zbiorniki chemiczne, zawory wodne, endoprotezy, emitery lamp próżniowych. W postaci szafiru są stosowane na odporne na zarysowanie i przezroczyste szkiełka do zegarków. Materiały te są klasyfikowane w zależności od udziału czystego tlenku aluminium (od 96 do 99,9%). W najczystszej ceramice tego typu udział dodatku MgO nie przekracza 0,5%. W ceramice zawierającej 96% Al 2 O 3 dodaje się zwykle SiO 2 i tlenki metali ziem rzadkich. Ważne znaczenie oprócz udziału dodatków i zanieczyszczeń wywiera wielkość ziarna oraz udział fazy szklistej, a także możliwa do zastosowania obróbka cieplna. Materiały ceramiczne oparte na tlenku cyrkonu ZrO 2 są umocnione w wyniku przemiany martenzytycznej od sieci tetragonalnej przez trójskośną do jednoskośnej. Jeżeli tlenek cyrkonu jest stabilizowany przez Y 2 O 3, CaO lub MgO, odmiana o sieci trójskośnej może występować w stanie metastabilnym w zależności od udziału pozostałych dodatków, obróbki cieplnej, szybkości chłodzenia i wielkości ziarna. Rysunek 8 obrazuje jak przemiana martenzytyczna odmiany tetragonalnej ZrO 2 w odmianę jednoskośną wpływa na naprężenia u wierzchołka pęknięcia. Towarzyszy temu powstawanie naprężeń ścinających wokół tetragonalnych cząstek ZrO 2 ulegających przemianie martenzytycznej i związaną z tym zmianą ich objętości, wywołujących bardzo drobne pęknięcia w tych strefach, co wpływa na nawet trzykrotne zwiększenie krytycznej wartości współczynnika intensywności naprężeń K I c, będącego miarą ciągliwości materiału. Ponieważ w warstwie powierzchniowej powstają wysokie naprężenia ściskające, materiały ceramiczne z tlenkiem cyrkonu mają znaczącą odporność na zużycie i ścieranie. Rys. 8. Podwyższanie odporności na pękanie poprzez przemianę martenzytyczną cząstek ZrO 2.

10 Cząsteczki tetragonalne ZrO 2 mogą być dodawane do innych materiałów ceramicznych, np. złożonych z tlenków aluminium, azotków krzemu i węglików krzemu, polepszając ich odporność na pękanie. Własności wytrzymałościowe i ciągliwe tych materiałów są wykorzystywane jedynie do nieznacznie podwyższonej temperatury. Materiały te są stosowane na noże przemysłowe oraz narzędzia skrawające, a także na noże i ostrza do użytku domowego i sportowego, gdzie ich trwałość jest wielokrotnie większa niż noży wykonanych ze stopów metali. Materiały te mogą być także używane na przewodniki oraz powierzchnie w środowisku ściernym i korozyjnym, nieiskrzące młotki w środowiskach łatwopalnych, różne narzędzia i matryce, jako materiał biomedyczny, a nawet na guziki odporne na działanie agresywnych środków piorących. MATERIAŁY CERAMICZNE NIETLENKOWE W skład materiałów ceramicznych nietlenkowych wchodzą azotki krzemu Si 3 N 4, węgliki krzemu SiC i azotki boru BN. Materiały te wykazują zbliżoną wytrzymałość i ciągliwość w wysokiej temperaturze powyżej 1300 C, są stabilne w środowisku chemicznym, wykazują dobrą odporność na zużycie i niski współczynnik tarcia. Si 3 N 4 i SiC są stosowane w samolotach oraz turbinach i silnikach rakietowych, a także w przemyśle samochodowym na gniazda i główki zaworów, rotory turbosprężarek oraz komory spalania. Ze względu na niski współczynnik tarcia oraz odporność na zużycie nietlenkowe materiały ceramiczne są stosowane na łożyska pracujące w różnych środowiskach, końcówki urządzeń do cięcia strumieniem wodnym oraz na wysokowydajne narzędzia skrawające, a także na pojemniki do przechowywania materiałów aktywnych chemicznie, szczególnie w wysokiej temperaturze. Wielkość ziarn związana z dodatkami, obecnością materiałów tlenkowych i tlenu wprowadzanego podczas procesu, silnie wpływają na własności. Ponadto część cząstek, zarówno podstawowego jak dodatkowego składnika, ma wydłużony kształt, losowo zorientowany, co nadaje tym materiałom ceramicznym własności zbliżone do materiałów kompozytowych, a zatem zapewnia wyższe własności wytrzymałościowe i ciągliwe, zwłaszcza w agresywnym środowisku i wysokiej temperaturze. przykłady zastosowań ceramiki SiC ze względu na mały współczynnik tarcia oraz wysoka przewodność cieplna łożyska ślizgowe oraz toczne, pierścienie ślizgowe i oporowe.

11 DIAMENT Diament w temperaturze pokojowej i przy ciśnieniu atmosferycznym jest metastabilną odmianą alotropową węgla. W związku z tym wszystkie wiązania każdego atomu węgla z 4 innymi atomami węgla są kowalencyjnymi. Ta struktura krystaliczna nazywana jest strukturą regularną diamentu, którą charakteryzują się także inne pierwiastki grupy IV A układu okresowego (tzn. Ge, Si, i szara cyna poniżej 13 o C). Własności fizyczne diamentu decydują o jego atrakcyjności jako materiału inżynierskiego, ze względu na prawie najwyższą możliwą twardość, bardzo małą przewodność elektryczną, bardzo wysoką przewodność cieplną, przezroczystość w zakresie światła widzialnego i podczerwieni oraz wysoki współczynnik załamania światła. W okresie kilkunastu ostatnich lat rozwinięto natomiast technologię cienkich warstw diamentowych zarówno w postaci polikrystalicznej, jak również i amorficznej. Własności mechaniczne, elektryczne i optyczne warstw diamentowych lub diamentopodobnych są zbliżone do diamentu litego, co umożliwia wytwarzanie produktów o nowych pożądanych własnościach, np. narzędzi o wysokich własnościach ciernych, soczewek o wysokiej przezroczystości i odporności na zużycie, mikrometrów odpornych na ścieranie, endoprotez i implantów o dużej biokompatybilności. Rys. 7. Diament a) struktura sieciowa, b) komórka elementarna sieci regularnej. WŁÓKNA WĘGLOWE Liczne zastosowania techniczne w ostatnich dziesięcioleciach zyskały włókna węglowe, odkryte jeszcze w XIX wieku. Wytwarzane są z różnych materiałów, w tym z polimerów naturalnych i sztucznych, smoły, żywic fenolowych i fenolowo formaldehydowych. Włókna węglowe z polichlorku winylu uzyskują moduł sprężystości wzdłużnej ok. 50 GPa i wytrzymałość na rozciąganie 1800 MPa, a wytworzone z poliakrylonitrylu PAN odpowiednio nawet 700 GPa i 1800 MPa. Trwają dalsze prace nad polepszeniem własności tych materiałów, stanowiących jedną z najważniejszych grup materiałów wzmacniających w kompozytach. We włóknach węglowych atomy węgla są uporządkowane w dwuwymiarowych warstwach heksagonalnych o długości nm, ułożonych w stosy o grubości do 10 nm i tworzących mikrofibryle o długości większej od 20 nm, między którymi występują podłużne pęcherze powietrzne o grubości ok. 15 nm i długości większej od 30 nm. Włókna węglowe mają kształt walca lub rury cylindrycznej. Proces wytwarzania jest

12 związany z epitaksjalnym wzrostem kryształów w ok C w parach węglowodorów przesyconych gazowym węglem. Rys. 8. Schemat struktury wstęgi włókien węglowych wytwarzanych z poliakrylonitrylu PAN.

13 TWARDOŚĆ VICKERSA I ODPORNOŚĆ NA PĘKANIE WYBRANYCH KOMPOZYTÓW CERAMICZNYCH Odporność na kruche pękanie jest bardzo istotnym parametrem materiałów ceramicznych. Szczególnie ważny jest on dla tworzyw z rodziny tzw. ceramiki konstrukcyjnej. Dla tych materiałów osiągnięcie wysokiej odporności na pękanie stanowi jeden z podstawowych celów technologicznych i w efekcie jest jednym z ważniejszych kryteriów ich przydatności. Najczęściej odporność na kruche pękanie określa się poprzez podanie krytycznej wartości współczynnika koncentracji naprężeń. Jest to stała materiałowa określana jako tzw. K Ic. Wyznaczenie eksperymentalne wartości K ic według obowiązujących norm, opracowanych pierwotnie dla materiałów metalicznych i potem rozszerzanych na tworzywa ceramiczne, polega na określeniu wytrzymałości na trójpunktowe zginanie próbki z naciętym karbem o określonej geometrii: Rys. 9. Schemat układu do pomiaru współczynnika odporności na kruche pękanie metodą zginania belki z karbem (SENB). gdzie: F - przyłożone obciążenie, S, a, b - jak na rysunku, c jest głębokością naciętego karbu, a Y parametrem geometrycznym określonym w zróżnicowany sposób: Y = 1,93 3,07c/b + 13,66(c/b) 2 23,98(c/b) ,22(c/b) 4 Ponieważ metoda ta jest bardzo pracochłonna, ze względu na kłopoty z obróbką przy przygotowaniu większej ilości próbek o określonej geometrii, często określa się wartość współczynnika K Ic na podstawie pomiarów parametrów odcisku Vickersa z pęknięciami wywołanymi w narożach odcisku.

14 Rys. 10. Schemat odcisku Vickersa z wywołanymi pęknięciami (a). Przekroje przedstawiają różne typy pęknięcia: b) środkowe, c) Palmqvista. W badaniach materiałowych stosunkowo najczęściej stosowane są wzory: Postać stosowanego wzoru jest modyfikowana w zależności od charakteru pęknięć. Procedury wyznaczania K Ic z parametrów odcisku wymagają dodatkowo znajomości modułu Younga (E) badanego materiału. Niihary gdzie HV jest twardością Vickersa, Φ stałą równą 3, l i a definiuje 2c. Wzór ten stosuje się, gdy stosunek l/a zawiera się w przedziale od 0,1 do 1,5. Dla większych wartości l/a stosuje się wzór Anstisa: Gdzie: c = a + l, a P jest obciążeniem wywołującym pęknięcie. Powyższa metoda postępowania dla określenia wartości K Ic została opracowana w badaniach polikryształów jednofazowych. LITERATURA: L.A. Dobrzański: Materiały inżynierskie i projektowanie materiałowe L.A. Dobrzański: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo. Materiały inżynierskie z podstawami projektowania materiałowego

MATERIAŁY SUPERTWARDE

MATERIAŁY SUPERTWARDE MATERIAŁY SUPERTWARDE Twarde i supertwarde materiały Twarde i bardzo twarde materiały są potrzebne w takich przemysłowych zastosowaniach jak szlifowanie i polerowanie, cięcie, prasowanie, synteza i badania

Bardziej szczegółowo

Struktura materiałów. Zakres tematyczny. Politechnika Rzeszowska - Materiały lotnicze - I LD / dr inż. Maciej Motyka.

Struktura materiałów. Zakres tematyczny. Politechnika Rzeszowska - Materiały lotnicze - I LD / dr inż. Maciej Motyka. STRUKTURA, KLASYFIKACJA I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH Zakres tematyczny y 1 Struktura materiałów MATERIAŁAMI (inżynierskimi) nazywa się skondensowane (stałe) substancje, których właściwości

Bardziej szczegółowo

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie Materiały pomocnicze do ćwiczenia laboratoryjnego Właściwości mechaniczne ceramicznych kompozytów ziarnistych z przedmiotu Współczesne materiały inżynierskie dla studentów IV roku Wydziału Inżynierii Mechanicznej

Bardziej szczegółowo

Kompozyty Ceramiczne. Materiały Kompozytowe. kompozyty. ziarniste. strukturalne. z włóknami

Kompozyty Ceramiczne. Materiały Kompozytowe. kompozyty. ziarniste. strukturalne. z włóknami Kompozyty Ceramiczne Materiały Kompozytowe intencjonalnie wytworzone materiały składające się, z co najmniej dwóch faz, które posiadają co najmniej jedną cechę lepszą niż tworzące je fazy. Pozostałe właściwości

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA w elektronice

INŻYNIERIA MATERIAŁOWA w elektronice Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej... INŻYNIERIA MATERIAŁOWA w elektronice... Dr hab. inż. JAN FELBA Profesor nadzwyczajny PWr 1 PROGRAM WYKŁADU Struktura materiałów

Bardziej szczegółowo

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Szkło optyczne i fotoniczne, A. Szwedowski, R. Romaniuk, WNT, 2009 POLIKRYSZTAŁY - ciała stałe o drobnoziarnistej strukturze, które są złożone z wielkiej liczby

Bardziej szczegółowo

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa. Materiały, zastosowanie i właściwości

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa. Materiały, zastosowanie i właściwości - Ceramika Tlenkowa Materiały, zastosowanie i właściwości Grupy i obszary zastosowania 02 03 Materiały i typowe zastosowania 04 05 Właściwości materiału 06 07 Grupy i obszary zastosowania - Ceramika Tlenkowa

Bardziej szczegółowo

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa. Materiały, zastosowanie i właściwości

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa. Materiały, zastosowanie i właściwości - Ceramika Tlenkowa Materiały, zastosowanie i właściwości Grupy i obszary zastosowania 02 03 Materiały i typowe zastosowania 04 05 Właściwości materiału 06 07 Grupy i obszary zastosowania - Ceramika Tlenkowa

Bardziej szczegółowo

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa FRIALIT jest stosowany wszędzie tam gdzie metal i plastik ma swoje ograniczenia. Ceramika specjalna FRIALIT jest niezwykle odporna na wysoką temperaturę, korozję środków

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1

Bardziej szczegółowo

Fizyka Ciała Stałego

Fizyka Ciała Stałego Wykład III Struktura krystaliczna Fizyka Ciała Stałego Ciała stałe można podzielić na: Krystaliczne, o uporządkowanym ułożeniu atomów lub molekuł tworzącym sieć krystaliczną. Amorficzne, brak uporządkowania,

Bardziej szczegółowo

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa. Materiały, zastosowanie i właściwości

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika Tlenkowa. Materiały, zastosowanie i właściwości - Ceramika Tlenkowa Materiały, zastosowanie i właściwości Grupy i obszary zastosowania 02 03 Materiały i typowe zastosowania 04 05 Właściwości materiału 06 07 Grupy i obszary zastosowania Zaawansowana

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie odporności na pękanie tworzyw ceramicznych metodą nakłuć wgłębnikiem Vickersa

Wyznaczanie odporności na pękanie tworzyw ceramicznych metodą nakłuć wgłębnikiem Vickersa Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Inżynieria Ciepła Materiały Inżynierskie laboratorium Ćwiczenie nr 10 Wyznaczanie odporności na pękanie tworzyw ceramicznych metodą nakłuć wgłębnikiem

Bardziej szczegółowo

Dekohezja materiałów. Przedmiot: Degradacja i metody badań materiałów Wykład na podstawie materiałów prof. dr hab. inż. Jerzego Lisa, prof. zw.

Dekohezja materiałów. Przedmiot: Degradacja i metody badań materiałów Wykład na podstawie materiałów prof. dr hab. inż. Jerzego Lisa, prof. zw. Dekohezja materiałów Przedmiot: Degradacja i metody badań materiałów Wykład na podstawie materiałów prof. dr hab. inż. Jerzego Lisa, prof. zw. AGH Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Dekohezja materiałów

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład XI Właściwości cieplne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe 3. Przewodnictwo cieplne 4. Rozszerzalność

Bardziej szczegółowo

Właściwości kryształów

Właściwości kryształów Właściwości kryształów Związek pomiędzy właściwościami, strukturą, defektami struktury i wiązaniami chemicznymi Skład i struktura Skład materiału wpływa na wszystko, ale głównie na: właściwości fizyczne

Bardziej szczegółowo

Politechnika Rzeszowska - Materiały inżynierskie - I DUT - 2010/2011 - dr inż. Maciej Motyka

Politechnika Rzeszowska - Materiały inżynierskie - I DUT - 2010/2011 - dr inż. Maciej Motyka PODSTAWY DOBORU MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH 1 Ogólna charakterystyka materiałów inżynierskich MATERIAŁAMI (inżynierskimi) nazywa się skondensowane (stałe) substancje, których właściwości czynią ją użytecznymi

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Własności materiałów inżynierskich Rok akademicki: 2013/2014 Kod: MIM-2-302-IS-n Punkty ECTS: 4 Wydział: Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej Kierunek: Inżynieria Materiałowa Specjalność:

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW2 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział

Bardziej szczegółowo

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Odkształcenie

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład IX: Dekohezja. Treść wykładu: Dekohezja - wprowadzenie. 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie.

30/01/2018. Wykład IX: Dekohezja. Treść wykładu: Dekohezja - wprowadzenie. 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie. Wykład IX: Dekohezja JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie. 2. Wytrzymałość materiałów -

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KOMPOZYTOWE

MATERIAŁY KOMPOZYTOWE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE 1 DEFINICJA KOMPOZYTU KOMPOZYTEM NAZYWA SIĘ MATERIAL BĘDĄCY KOMBINACJA DWÓCH LUB WIĘCEJ ROŻNYCH MATERIAŁÓW 2 Kompozyt: Włókna węglowe ciągłe (preforma 3D) Osnowa : Al-Si METALE I

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 2

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 2 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 2 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Własności materiałów brane pod uwagę

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel

Nauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel Nauka o Materiałach dr hab. inż. Mirosław Bućko, prof. AGH B-8, p. 1.13, tel. 12 617 3572 www.kcimo.pl, bucko@agh.edu.pl Plan wykładów Monokryształy, Materiały amorficzne i szkła, Polikryształy budowa,

Bardziej szczegółowo

Wykład X: Dekohezja. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład X: Dekohezja. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład X: Dekohezja JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie. 2. Wytrzymałość materiałów -

Bardziej szczegółowo

Kompozyty. Czym jest kompozyt

Kompozyty. Czym jest kompozyt Kompozyty Czym jest kompozyt Kompozyt jest to materiał utworzony z co najmniej dwóch komponentów mający właściwości nowe (lepsze) w stosunku do komponentów. MSE 27X Unit 18 1 Material Elastic Modulus GPa

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA NOWYCH MATERIAŁÓW

INŻYNIERIA NOWYCH MATERIAŁÓW INŻYNIERIA NOWYCH MATERIAŁÓW Wykład: 15 h Seminarium 15 h Laboratorium 45 h Świat materiałów Metale Ceramika, szkło Kompozyty Polimery, elastomery Pianki Materiały naturalne Znaczenie różnych materiałów

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO

STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO Podział ciał stałych Ciała - bezpostaciowe (amorficzne) Szkła, żywice, tłuszcze, niektóre proszki. Nie wykazują żadnych regularnych płaszczyzn ograniczających, nie można w nich

Bardziej szczegółowo

Wybrane przykłady zastosowania materiałów ceramicznych Prof. dr hab. Krzysztof Szamałek Sekretarz naukowy ICiMB

Wybrane przykłady zastosowania materiałów ceramicznych Prof. dr hab. Krzysztof Szamałek Sekretarz naukowy ICiMB Wybrane przykłady zastosowania materiałów ceramicznych Prof. dr hab. Krzysztof Szamałek Sekretarz naukowy ICiMB Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa Rozwój wykorzystania

Bardziej szczegółowo

BUDOWA STOPÓW METALI

BUDOWA STOPÓW METALI BUDOWA STOPÓW METALI Stopy metali Substancje wieloskładnikowe, w których co najmniej jeden składnik jest metalem, wykazujące charakter metaliczny. Składnikami stopów mogą być pierwiastki lub substancje

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład IV. Polikryształy I. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład IV. Polikryształy I. Jerzy Lis Wykład IV Polikryształy I Jerzy Lis Treść wykładu I i II: 1. Budowa polikryształów - wiadomości wstępne. 2. Budowa polikryształów: jednofazowych porowatych z fazą ciekłą 3. Metody otrzymywania polikryształów

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO. Prof. dr hab. inż. Andrzej Zieliński Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 204

MATERIAŁOZNAWSTWO. Prof. dr hab. inż. Andrzej Zieliński Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 204 MATERIAŁOZNAWSTWO Prof. dr hab. inż. Andrzej Zieliński Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 204 PODRĘCZNIKI Leszek A. Dobrzański: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo K. Prowans: Materiałoznawstwo

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład IX Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Odkształcenie plastyczne 2. Parametry makroskopowe 3. Granica plastyczności

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STRUKTURA STOPÓW CHARAKTERYSTYKA FAZ Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stop tworzywo składające się z metalu stanowiącego osnowę, do którego

Bardziej szczegółowo

http://www.chem.uw.edu.pl/people/ AMyslinski/Kaim/cze14.pdf BOEING 747 VERSUS 787: COMPOSITES BUDOWNICTWO Materiały kompozytowe nadają się do użycia w budownictwie w szerokiej gamie zastosowań:

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY DOBORU MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH konspekt

PODSTAWY DOBORU MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH konspekt Współczesne materiały inżynierskie WBMiL I MM ZU (PRz 2013/2014) dr inż. Maciej Motyka 10.10.2013 r. 1 PODSTAWY DOBORU MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH konspekt Ogólna charakterystyka materiałów inżynierskich

Bardziej szczegółowo

Wykład IV: Polikryształy I. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład IV: Polikryształy I. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład IV: Polikryształy I JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu (część I i II): 1. Budowa polikryształów - wiadomości wstępne.

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu )

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) MATERIAŁOZNAWSTWO dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) jhucinsk@pg.gda.pl MATERIAŁOZNAWSTWO dziedzina nauki stosowanej obejmująca badania zależności

Bardziej szczegółowo

Sylabus modułu kształcenia/przedmiotu

Sylabus modułu kształcenia/przedmiotu Sylabus modułu kształcenia/przedmiotu Nr pola Nazwa pola Opis 1 Jednostka Instytut Politechniczny/Zakład Technologii Materiałów 2 Kierunek studiów Inżynieria Materiałowa 3 Nazwa modułu kształcenia/ Nauka

Bardziej szczegółowo

MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA

MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA WYKŁAD 3 Stopy żelazo - węgiel dr inż. Michał Szociński Spis zagadnień Ogólna charakterystyka żelaza Alotropowe odmiany żelaza Układ równowagi fazowej Fe Fe 3 C Przemiany podczas

Bardziej szczegółowo

http://www.chem.uw.edu.pl/people/ AMyslinski/Kaim/cze14.pdf BUDOWNICTWO Materiały kompozytowe nadają się do użycia w budownictwie w szerokiej gamie zastosowań: elementy wzmacniające przemysłowych

Bardziej szczegółowo

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA Cz. II. Przemiany austenitu przechłodzonego WPŁYW CHŁODZENIA NA PRZEMIANY AUSTENITU Ar 3, Ar cm, Ar 1 temperatury przy chłodzeniu, niższe od równowagowych A 3, A cm, A 1 A

Bardziej szczegółowo

Tlenkowe Materiały Konstrukcyjne

Tlenkowe Materiały Konstrukcyjne Tlenkowe Materiały Konstrukcyjne Dwutlenek cyrkonu Naturalne kryształy minerału baddeleitu (forma jednoskośna) zostały odkryte przez Josepha Baddeleya w 1892 r. na Cejlonie. W 1937 von Stackelberg i Chudoba

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki

Bardziej szczegółowo

WIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE

WIĄZANIA. Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE WIĄZANIA Co sprawia, że ciała stałe istnieją i są stabilne? PRZYCIĄGANIE ODPYCHANIE Przyciąganie Wynika z elektrostatycznego oddziaływania między elektronami a dodatnimi jądrami atomowymi. Może to być

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved.

Chemia nieorganiczna. Copyright 2000 by Harcourt, Inc. All rights reserved. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Pierwiastki 1 1 H 3 Li 11

Bardziej szczegółowo

Technologia ceramiki: -zaawansowanej -ogniotrwałej Jerzy Lis, Dariusz Kata Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Technologia ceramiki: -zaawansowanej -ogniotrwałej Jerzy Lis, Dariusz Kata Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Technologia szkła i ceramiki Technologia ceramiki: -zaawansowanej -ogniotrwałej Jerzy Lis, Dariusz Kata Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych PODSTAWOWE IMANENTNE WŁAŚCIWOŚCI TWORZYW

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład VI. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste i plastyczne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład VI. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste i plastyczne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład VI Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste i plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Właściwości materiałów -wprowadzenie 2. Statyczna próba rozciągania.

Bardziej szczegółowo

Ogólna charakterystyka materiałów inżynierskich

Ogólna charakterystyka materiałów inżynierskich PODSTAWY DOBORU MATERIAŁÓW INŻYNIERSKICH 1 Ogólna charakterystyka materiałów inżynierskich MATERIAŁAMI (inżynierskimi) nazywa się skondensowane (stałe) substancje, których właściwości czynią ją użytecznymi

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 5 lutego 2016 r. AB 097 Kod identyfikacji

Bardziej szczegółowo

Wykład XI: Właściwości cieplne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład XI: Właściwości cieplne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład XI: Właściwości cieplne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład X: Właściwości cieplne. Treść wykładu: Stabilność termiczna materiałów

30/01/2018. Wykład X: Właściwości cieplne. Treść wykładu: Stabilność termiczna materiałów Wykład X: Właściwości cieplne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu:. Stabilność termiczna materiałów 2. 3. 4. Rozszerzalność cieplna

Bardziej szczegółowo

FRIATEC AG. Ceramics Division FRIDURIT FRIALIT-DEGUSSIT

FRIATEC AG. Ceramics Division FRIDURIT FRIALIT-DEGUSSIT FRIATEC AG Ceramics Division FRIDURIT FRIALIT-DEGUSSIT FRIALIT-DEGUSSIT Ceramika tlenkowa Budowa dla klienta konkretnego rozwiązania osiąga się poprzez zespół doświadczonych inżynierów i techników w Zakładzie

Bardziej szczegółowo

Analiza strukturalna materiałów Ćwiczenie 4

Analiza strukturalna materiałów Ćwiczenie 4 Akademia Górniczo Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Chemii Krzemianów i Związków Wielkocząsteczkowych Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Kierunek studiów: Technologia chemiczna

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne materiały konstrukcyjne : wybrane zagadnienia / Wojciech Kucharczyk, Andrzej Mazurkiewicz, Wojciech śurowski. wyd. 3. Radom, cop.

Nowoczesne materiały konstrukcyjne : wybrane zagadnienia / Wojciech Kucharczyk, Andrzej Mazurkiewicz, Wojciech śurowski. wyd. 3. Radom, cop. Nowoczesne materiały konstrukcyjne : wybrane zagadnienia / Wojciech Kucharczyk, Andrzej Mazurkiewicz, Wojciech śurowski. wyd. 3. Radom, cop. 2011 Spis treści Wstęp 9 1. Wysokostopowe staliwa Cr-Ni-Cu -

Bardziej szczegółowo

Badania właściwości zmęczeniowych bimetalu stal S355J2- tytan Grade 1

Badania właściwości zmęczeniowych bimetalu stal S355J2- tytan Grade 1 Badania właściwości zmęczeniowych bimetalu stal S355J2- tytan Grade 1 ALEKSANDER KAROLCZUK a) MATEUSZ KOWALSKI a) a) Wydział Mechaniczny Politechniki Opolskiej, Opole 1 I. Wprowadzenie 1. Technologia zgrzewania

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Integralność konstrukcji

Integralność konstrukcji 1 Integralność konstrukcji Wykład Nr 1 Mechanizm pękania Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji Konspekty wykładów dostępne na stronie: http://zwmik.imir.agh.edu.pl/dydaktyka/imir/index.htm

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY STOSOWANE NA POWŁOKI PRZECIWZUŻYCIOWE

MATERIAŁY STOSOWANE NA POWŁOKI PRZECIWZUŻYCIOWE MATERIAŁY STOSOWANE NA POWŁOKI PRZECIWZUŻYCIOWE PAWEŁ URBAŃCZYK Streszczenie: W artykule przedstawiono klasyfikację materiałów stosowanych na powłoki przeciwzużyciowe. Przeanalizowano właściwości fizyczne

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os.

Chemia nieorganiczna. Pierwiastki. niemetale Be. 27 Co. 28 Ni. 26 Fe. 29 Cu. 45 Rh. 44 Ru. 47 Ag. 46 Pd. 78 Pt. 76 Os. Chemia nieorganiczna 1. Układ okresowy metale i niemetale 2. Oddziaływania inter- i intramolekularne 3. Ciała stałe rodzaje sieci krystalicznych 4. Przewodnictwo ciał stałych Copyright 2000 by Harcourt,

Bardziej szczegółowo

Właściwości cieplne Stabilność termiczna materiałów. Stabilność termiczna materiałów

Właściwości cieplne Stabilność termiczna materiałów. Stabilność termiczna materiałów Właściwości cieplne Stabilność termiczna materiałów Temperatury topnienia lub mięknięcia (M) różnych materiałów Materiał T [ O K] Materiał T [ O K] Materiał T [ O K] diament, grafit 4000 żelazo 809 poliestry

Bardziej szczegółowo

Politechnika Politechnika Koszalińska

Politechnika Politechnika Koszalińska Politechnika Politechnika Instytut Mechatroniki, Nanotechnologii i Technik Próżniowych NOWE MATERIAŁY NOWE TECHNOLOGIE W PRZEMYŚLE OKRĘTOWYM I MASZYNOWYM IIM ZUT Szczecin, 28 31 maja 2012, Międzyzdroje

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 10 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Zniszczenie materiału w wyniku

Bardziej szczegółowo

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne Ćwiczenie 5 1. Wstęp. Do stali specjalnych zaliczane są m.in. stale o szczególnych własnościach fizycznych i chemicznych. Są to stale odporne na różne typy korozji: chemiczną, elektrochemiczną, gazową

Bardziej szczegółowo

Polikryształy Polikryształy. Polikryształy podział

Polikryształy Polikryształy. Polikryształy podział Polikryształy Polikryształy materiały o złożonej budowie, którego podstawą są połączone trwale (granicami fazowymi) różnie zorientowane elementy krystaliczne (monokrystaliczne?). Większość występujących

Bardziej szczegółowo

Wykład V: Polikryształy II. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład V: Polikryształy II. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład V: Polikryształy II JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu (część II): Podstawowe metody otrzymywania polikryształów krystalizacja

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA MATERIAŁÓW. Opracowanie: Dr hab.inż. Joanna Hucińska

STRUKTURA MATERIAŁÓW. Opracowanie: Dr hab.inż. Joanna Hucińska STRUKTURA MATERIAŁÓW Opracowanie: Dr hab.inż. Joanna Hucińska ELEMENTY STRUKTURY MATERIAŁÓW 1. Wiązania miedzy atomami 2. Układ atomów w przestrzeni 3. Mikrostruktura 4. Makrostruktura 1. WIĄZANIA MIĘDZY

Bardziej szczegółowo

A. PATEJUK 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej WAT Warszawa ul. S. Kaliskiego 2, Warszawa

A. PATEJUK 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej WAT Warszawa ul. S. Kaliskiego 2, Warszawa 56/4 Archives of Foundry, Year 22, Volume 2, 4 Archiwum Odlewnictwa, Rok 22, Rocznik 2, Nr 4 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 WPŁYW CIŚNIENIA SPIEKANIA NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTU Z OSNOWĄ ALUMINIOWĄ ZBROJONEGO

Bardziej szczegółowo

WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM

WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM KATARZYNA BIRUK-URBAN WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM 1. WPROWADZENIE W ostatnich latach można zauważyć bardzo szerokie zastosowanie

Bardziej szczegółowo

2016-01-06 WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PĘKANIE. Dekohezja. Wytrzymałość materiałów. zniszczenie materiału pod wpływem naprężeń

2016-01-06 WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PĘKANIE. Dekohezja. Wytrzymałość materiałów. zniszczenie materiału pod wpływem naprężeń WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PĘKANIE Dekohezja zniszczenie materiału pod wpływem naprężeń pękanie zmęczenie udar skrawanie Wytrzymałość materiałów Typowo dla materiałów ceramicznych: 10 20 R m rozc. = R m ścisk.

Bardziej szczegółowo

III Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 23 czerwiec 2014

III Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 23 czerwiec 2014 III Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 23 czerwiec 2014 Praca została realizowana w ramach programu Innowacyjna Gospodarka, finansowanego przez Europejski fundusz Rozwoju

Bardziej szczegółowo

6. OBRÓBKA CIEPLNO - PLASTYCZNA

6. OBRÓBKA CIEPLNO - PLASTYCZNA 6. OBRÓBKA CIEPLNO - PLASTYCZNA 6.1. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z rodzajami obróbki cieplno plastycznej i ich wpływem na własności metali. 6.2. Wprowadzenie Obróbką cieplno-plastyczną, zwaną potocznie

Bardziej szczegółowo

Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej

Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Nanomateriałów Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej POLITECHNIKA GDAŃSKA Centrum Zawansowanych Technologii Pomorze ul. Al. Zwycięstwa 27 80-233

Bardziej szczegółowo

Austenityczne stale nierdzewne

Austenityczne stale nierdzewne Stowarzyszenie Stal Nierdzewna ul. Ligocka 103 40-568 Katowice e-mail: ssn@stalenierdzewne.pl www.stalenierdzewne.pl Austenityczne stale nierdzewne Strona 1 z 7 Skład chemiczny austenitycznych stali odpornych

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład V: Polikryształy II. Treść wykładu (część II): Krystalizacja ze stopu. Podstawowe metody otrzymywania polikryształów

30/01/2018. Wykład V: Polikryształy II. Treść wykładu (część II): Krystalizacja ze stopu. Podstawowe metody otrzymywania polikryształów Wykład V: Polikryształy II JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu (część II): Podstawowe metody otrzymywania polikryształów krystalizacja

Bardziej szczegółowo

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Krzepnięcie przemiana fazy ciekłej w fazę stałą Krystalizacja przemiana

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA

KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA II Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 26 listopada 2014 KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA Dr hab. inż. Jerzy Myalski

Bardziej szczegółowo

Wykład XIV: Właściwości optyczne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład XIV: Właściwości optyczne. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład XIV: Właściwości optyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: Treść wykładu: 1. Wiadomości wstępne: a) Załamanie

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis

Nauka o Materiałach Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Wykład II Monokryształy Jerzy Lis Treść wykładu: 1. Wstęp stan krystaliczny 2. Budowa kryształów - krystalografia 3. Budowa kryształów rzeczywistych defekty WPROWADZENIE Stan krystaliczny jest podstawową

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii. Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Komórki Bravais go

Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii. Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Komórki Bravais go Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Komórki Bravais go Cel ćwiczenia: kształtowanie umiejętności: przyporządkowywania komórek translacyjnych Bravais

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Instrukcja przeznaczona jest dla studentów następujących kierunków: 1. Energetyka - sem.

Bardziej szczegółowo

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2

Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 Model wiązania kowalencyjnego cząsteczka H 2 + Współrzędne elektronu i protonów Orbitale wiążący i antywiążący otrzymane jako kombinacje orbitali atomowych Orbital wiążący duża gęstość ładunku między jądrami

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA MATERIAŁÓW

STRUKTURA MATERIAŁÓW STRUKTURA MATERIAŁÓW ELEMENTY STRUKTURY MATERIAŁÓW 1. Wiązania miedzy atomami 2. Układ atomów w przestrzeni 3. Mikrostruktura 4. Makrostruktura 1. WIĄZANIA MIĘDZY ATOMAMI Siły oddziaływania między atomami

Bardziej szczegółowo

Oznaczenie odporności na nagłe zmiany temperatury

Oznaczenie odporności na nagłe zmiany temperatury LABORATORIUM z przedmiotu NAUKA O PROCESACH CERAMICZNYCH dla Studentów IV roku CERAMIKA Oznaczenie odporności na nagłe zmiany temperatury I WSTĘP TEORETYCZNY Wstrząsami cieplnymi i skutkami, jakie wywołują

Bardziej szczegółowo

STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA GORĄCO

STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA GORĄCO Ćwiczenie 9 Stale narzędziowe STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA ZIMNO DO PRACY NA GORĄCO SZYBKOTNĄCE NIESTOPOWE STOPOWE Rysunek 1. Klasyfikacja stali narzędziowej. Ze stali narzędziowej wykonuje się narzędzia

Bardziej szczegółowo

STRUKTURA IDEALNYCH KRYSZTAŁÓW

STRUKTURA IDEALNYCH KRYSZTAŁÓW BUDOWA WEWNĘTRZNA MATERIAŁÓW METALICZNYCH Zakres tematyczny y 1 STRUKTURA IDEALNYCH KRYSZTAŁÓW 2 1 Sieć przestrzenna kryształu TRANSLACJA WĘZŁA TRANSLACJA PROSTEJ SIECIOWEJ TRANSLACJA PŁASZCZYZNY SIECIOWEJ

Bardziej szczegółowo

Laboratorium inżynierii materiałowej LIM

Laboratorium inżynierii materiałowej LIM Laboratorium inżynierii materiałowej LIM wybrane zagadnienia fizyki ciała stałego czyli skrót skróconego skrótu dr hab. inż.. Ryszard Pawlak, P prof. PŁP Fizyka Ciała Stałego I. Wstęp Związki Fizyki Ciała

Bardziej szczegółowo

Technologia obróbki cieplnej. Grzanie i ośrodki grzejne

Technologia obróbki cieplnej. Grzanie i ośrodki grzejne Technologia obróbki cieplnej Grzanie i ośrodki grzejne Grzanie: nagrzewanie i wygrzewanie Dobór czasu grzania Rodzaje ośrodków grzejnych Powietrze Ośrodki gazowe Złoża fluidalne Kąpiele solne: sole chlorkowe

Bardziej szczegółowo

Stal - definicja Stal

Stal - definicja Stal \ Stal - definicja Stal stop żelaza z węglem,plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie o zawartości węgla nieprzekraczającej 2,11% co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie (dla stali

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz.13

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz.13 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz.13 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA LINIOWA Ashby

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 22 kwietnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Właściwości optyczne. Oddziaływanie światła z materiałem. Widmo światła widzialnego MATERIAŁ

Właściwości optyczne. Oddziaływanie światła z materiałem. Widmo światła widzialnego MATERIAŁ Właściwości optyczne Oddziaływanie światła z materiałem hν MATERIAŁ Transmisja Odbicie Adsorpcja Załamanie Efekt fotoelektryczny Tradycyjnie właściwości optyczne wiążą się z zachowaniem się materiałów

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: CTC s Punkty ECTS: 8. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: CTC s Punkty ECTS: 8. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Nauka o materiałach Rok akademicki: 2014/2015 Kod: CTC-1-402-s Punkty ECTS: 8 Wydział: Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Poziom studiów: Studia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 2 Temat: Umocnienie wydzieleniowe stopu Al z Cu

Ćwiczenie nr 2 Temat: Umocnienie wydzieleniowe stopu Al z Cu S t r o n a 1 Przedmiot: Własności mechaniczne materiałów Wykładowca: dr inż. Łukasz Cieniek Autor opracowania: dr inż. Magdalena Rozmus-Górnikowska Ćwiczenie nr 2 Temat: Umocnienie wydzieleniowe stopu

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE Stal jest to stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2% obrobiona cieplnie i przerobiona plastycznie Stale ze względu na skład chemiczny dzielimy głównie na: Stale węglowe Stalami węglowymi nazywa się

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: CIM s Punkty ECTS: 8. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: CIM s Punkty ECTS: 8. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Nauka o materiałach Rok akademicki: 2014/2015 Kod: CIM-1-401-s Punkty ECTS: 8 Wydział: Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Inżynieria Materiałowa Specjalność: Poziom studiów: Studia

Bardziej szczegółowo