dr Mieczysław Juda Historia kultury europejskiej Zakład Teorii i Historii Sztuki ASP Katowice

Transkrypt

1

2 dr Mieczysław Juda Historia kultury europejskiej Zakład Teorii i Historii Sztuki ASP Katowice mjuda@asp.katowice.pl

3 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr a. czasy katedr - powstanie światopoglądu chrześcijańskiego rola św. Augustyna [ ochrzczenie Platona] ugruntowanie doktrynalne: jedna religia dla wszystkich społeczeństwo rodowe rolnicy i najemnicy, dziedziczenie, lojalność - polityczna konsolidacja koronacja Karola Wielkiego [800 r.] regnum Europae zasługi Alkuina - renesans karoliński rywalizacja Wschodu i Zachodu kultura wyższego duchowieństwa i początki elit warstw świeckich

4 germańska płyta nagrobna z wapienia [VIII w.] Alskog Tjangvide [Gotandia]

5 wół, miniatura w Ewangeliarzu z Echternach, VII wiek

6 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr b. rola klasztorów klasztor: miejsce Boga [nieprzerwanej pobożności] Benedykt z Nursji i monastycyzm zachodni scriptoria klasztory i świat kobiet: Hildegarda z Bingen

7

8

9

10 trzeci kościół w Cluny, ok ruiny kościoła San Galgano [od 1244]

11 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr c. homo viator - koncepcja człowieka hierarchiczny układ Wszechświata mistyczny i sakralny charakter ukrytego świata - odniesienie do wieczności [czas ucieka wieczność czeka] pohańbienie doczesnego świata rola autorytetu [auctoritas] eremityzm i ruchy ascetyczne: Begardzi, Paulicjanie, Bogomiłowie, Pryscylianie, Waldensi, Katarzy

12 król Dawid i królowa Saba, tympanon, Trzebnica, ok Bóg jako stwórca i jako malarz, miniatura XV w. 3. miniatura do Pieśni nad pieśniami, XII w. 4. Sokrates i Platon, rysunek, 2 poł. XII w. 5. Cyceron z uczniem, rysunek, XII w. 6. Pitagoras, fragment archiwolty, katedra w Chartres, ok r.

13 trzy wielkie portale fasady katedry Notre Dame w Paryżu warsztat z ok. 1210; dekoracja środkowego portalu Sąd Ostateczny [rekonstrukcja i zmiana w XIX w.]

14 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr d. przestrzeń chrześcijańska - fizyczna miasta i klasztory przestrzeń w mieście - mentalna wyobrażenie o tymczasowości świata tu polifunkcjonalność przestrzeni przyporządkowanie do kategorii, absencja podmiotu indywiduum - symboliczna prymat zagadnień religijnych nauka [filozofia]: szerokie stosowanie logiki sztuka: odkrycie gotycki nie znaczy barbarzyński stosunek wiary i rozumu

15 katedra w Albi [od 1282] chór ok. 1330, korpus w końcu XIV w. wieża po 1485; [twierdza Katarów]

16 [l] Sainte Chapelle, kaplica pałacowa Ludwika IX Świętego, Paryż, ; [p] katerda w Mediolanie [najbardziej gotycki przykład we Włoszech], od 1386 [polecenie Gian Galeazzo Viscond]

17 [l] triforia katedry w Kolonii, [p] sklepienie katedry w Lincoln, i katedra w Amiens, przed 1236

18 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr résumé Świat dojrzałego średniowiecza jest światem zorientowanym wertykalnie [ ku niebu, ku wieczności ] i scholastycznym widzący w rozumie narzędzie nie tylko orientowania się we wszystkim, co dotyczy świata [nauka o transcendentaliach], ale też możliwość środkami przyrodzonymi poznawania Boga: fides quaerens intellectum [św. Tomasz]. Wiara uzyskuje niespodziewanego partnera. Rozum nie jest już przedmiotem nieufnej niechęci, ale elementem włączonym w całość chrześcijańskiego doświadczenia. Życie ma swoje właściwe obszary ekspresji, także postaci rozbudowanego życia monastycznego i kontemplacyjnego. Renesans karoliński z położeniem nacisku na edukację daje potężne impulsy rozwoju kultury umysłowej.

19 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr pojęcia podstawowe -życie monastyczne -przestrzeń fizyczna, mentalna, symboliczna -uniwersalia, transcendentalia absolutne i relatywne

20 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr pytania kontrolne 1. Kim był i na czym polegały zasługi Alkuina? 2. Czym był dla Europy renesans karoliński? 3. Jakie było znaczenie Hildegardy z Bingen? 4. Nauka o transcendentaliach św.tomasza.

21 [6] Teistyczna wizja kultury: homo viator i czasy katedr literatura a. obowiązkowa: 1.P.Rietberger, Europa. Dzieje kultury, KiW Warszawa 2001, ss J. le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Volumen Warszawa 1995, ss b. uzupełniająca: 1. G.Duby, Rok tysięczny, Volumen Warszawa G.Duby, Czasy katedr.sztuka i społeczeństwo , PIW Warszawa L.Moulin, Średniowieczni szkolarze i ich mistrzowie, Volumen Gdańsk Warszawa 1997

22