PRACE NAUKOWE Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu RESEARCH PAPERS of Wrocław University of Economics Nr 416 Współczesne problemy ekonomiczne. Rozwój zrównoważony w wymiarze globalnym i europejskim Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2016

2 Redakcja wydawnicza: Elżbieta Kożuchowska Redakcja techniczna: Barbara Łopusiewicz Korekta: Justyna Mroczkowska Łamanie: Adam Dębski Projekt okładki: Beata Dębska Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronach internetowych Publikacja udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL) Copyright by Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2016 ISSN e-issn ISBN Wersja pierwotna: publikacja drukowana Zamówienia na opublikowane prace należy składać na adres: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu ul. Komandorska 118/120, Wrocław tel./fax ; econbook@ue.wroc.pl Druk i oprawa: TOTEM

3 Spis treści Wstęp... 7 Bernadeta Baran: Idea zielonej gospodarki w UE a perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce / The idea of green economy in the EU vs. perspectives of renewable energy development in Poland... 9 Beata Będzik: Ważkość kapitału społecznego w kształtowaniu spójności społecznej / Validity of social capital in shaping social cohesion Jan Borowiec: Wzrost gospodarczy a zmiany w spójności gospodarczej i społecznej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej / Economic growth vs. changes in the economic and social cohesion in Central and Eastern European countries Jarosław Czaja: Euroizacja jako skutek spowolnienia integracji monetarnej w Unii Europejskiej / Euroization as an effect of slower monetary integration in the European Union Mariusz Czupich: Spójność społeczna w wybranych krajach Unii Europejskiej / Social cohesion in selected countries of the European Union Małgorzata Dziembała: Rozwój transgranicznych systemów innowacji w dobie globalizacji przykład regionu Venlo-Niederrhein / Cross-border innovation systems development in a globalizing world the Venlo-Niederrhein example Joanna Jahn: Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej / Export of high tech in the European Union Urszula Kalina-Prasznic: Reformy emerytalne a polityka spójności ekonomicznej / Pension reforms vs. cohesion policy Maria Kola-Bezka: Zmiany pozycji konkurencyjnej regionów NUTS 3 w Europie Środkowo-Wschodniej w latach / Changes in the competitive position of nuts 3 regions in Central and Eastern Europe in Agnieszka Kwarcińska: Międzynarodowe inicjatywy normatywne w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) jako wyraz działań na rzecz zrównoważonego rozwoju / International normative initiatives in corporate social responsibility (CSR) as a manifestation of actions for sustainable development Dorota Michalak: Analiza skutków zmian klimatu i wynikających z nich działań adaptacyjnych podejmowanych przez Unię Europejską / Analysis of the impact of climate changes and resulting the reform adaptation measures taken by the European Union

4 6 Spis treści Aleksandra Nacewska-Twardowska: Liberalizacja polityki handlowej UE a zmiany w handlu towarami / European Union trade liberalization and changes in goods trade Jacek Pera: Ocena stabilności makroekonomicznej w gospodarkach unijnych w świetle procedury nierównowagi makroekonomicznej. Aspekt ryzyka zjawisk kryzysowych / Evaluation of macroeconomic stability in the economies of the EU in the light of the macroeconomic imbalance procedure. Risk aspect of the crisis phenomenon Dariusz Perło: Inteligentne specjalizacje a rozwój zrównoważony / Smart specializations and sustainable development Grażyna Rzeszotarska: Strategia Europa 2020 narzędzie realizacji koncepcji inteligentnego rozwoju w krajach UE / The Europe 2020 strategy a tool to implement the concept of smart growth in the EU Małgorzata Szczepaniak: Polityka fiskalna w czasie kryzysu gospodarczego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej / Fiscal policy during the economic crisis in the countries of Central and Eastern Europe Barbara Wieliczko: Zrównoważenie rolnictwa UE a WPR i strategia Europa 2020 / Sustainability of agriculture in the EU vs. cap and Europe 2020 strategy Maria Zuba-Ciszewska: Wkład idei spółdzielczości wywodzącej się z socjalizmu zrzeszeniowego w koncepcję CSR / The contribution of the idea of cooperativeness descending from the association socialism into the concept of CSR

5 Wstęp Współczesne otoczenie społeczno-ekonomiczne jest bardzo skomplikowane. Złożoność ta inspiruje ekonomistów do podejmowania wielokierunkowych badań, skupiających się na poszukiwaniu rozwiązań zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym. Jednym z najważniejszych problemów ekonomicznych, które z punktu widzenia rozwoju i wzrostu społeczno-gospodarczego wymagają dogłębnych i szerokich eksploracji, jest zrównoważony rozwój. W prezentowanym Państwu opracowaniu naukowym zatytułowanym Rozwój zrównoważony w wymiarze globalnym i europejskim podjęto próbę opisu i analiz kwestii związanych z szeroko pojętymi zagadnieniami rozwoju zrównoważonego w wymiarze globalnym i europejskim. Tematyka zawartych w publikacji tekstów jest zróżnicowana, odzwierciedla bowiem zarówno wieloaspektowość koncepcji rozwoju zrównoważonego, jak i różnorodność działań podejmowanych przez Unię Europejską i wspólnotę międzynarodową na rzecz wspierania takiego właśnie modelu rozwoju. Autorzy ujętych w niniejszej pracy artykułów naukowych dołożyli wielu starań, aby studium to odnosiło się do empirii i rzeczywistości współczesnej gospodarki. W efekcie tych dążeń powstało opracowanie charakteryzujące się wysokim poziomem merytorycznym oraz dużą aktualnością omawianej problematyki. Pozwala to mieć nadzieję, że zawarte w prezentowanej publikacji przekazy okażą się nie tylko pomocne w głębszym zrozumieniu rozwoju obecnego stanu współczesnej gospodarki, lecz także będą przyczynkiem do dalszych naukowych analiz, tym bardziej że wielogłos w sprawach tak aktualnych, jakie obejmują treści poruszone w artykułach, stanowi przegląd opinii wielu polskich środowisk uniwersyteckich. Przekazując tę publikację do rąk Czytelników, mamy głębokie przekonanie, że zawarte w niej myśli i idee spotkają się z dużym zainteresowaniem pracowników naukowych, teoretyków, praktyków, studentów studiów ekonomicznych i innych kierunków. Chcielibyśmy także bardzo podziękować wszystkim Autorom za umieszczone w prezentowanym wydawnictwie teksty, ufając, że nasza współpraca będzie kontynuowana. Grażyna Wolska Jan Borowiec Bernadeta Baran

6 PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr Współczesne problemy ekonomiczne. ISSN Rozwój zrównoważony w wymiarze globalnym i europejskim e-issn Joanna Jahn Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu joanna.jahn@ue.wroc.pl EKSPORT WYROBÓW WYSOKIEJ TECHNIKI W UNII EUROPEJSKIEJ EXPORT OF HIGH TECH IN THE EUROPEAN UNION DOI: /pn JEL Classification:F14 Streszczenie: W artykule przedstawione zostało zestawienie wartości eksportu wyrobów wysokiej techniki krajów członkowskich Unii Europejskiej na terytorium ugrupowania z wykorzystaniem danych pochodzących z OECD STAN Bilateral Trade Database. Zaledwie pięć krajów członkowskich kreuje ponad 50% eksportu wyrobów wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Są to: Niemcy, Holandia, Francja, Belgia i Wielka Brytania. Nowe kraje członkowskie łącznie tworzyły 15% wartości eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki w całej Unii Europejskiej w roku Jednocześnie największym partnerem handlowym spoza Unii Europejskiej są Stany Zjednoczone. Słowa kluczowe: high-tech, wyroby przemysłu wysokiej techniki, Unia Europejska, eksport. Summary: The paper is focused mainly on a sheet of high-tech export of the member countries in the European Union which is based on OECD STAN Bilateral Trade Database. Just a few countries create over 50% of the export: Germany, the Netherlands, France, Belgium and the United Kingdom. The analysis shows the high-tech export volume in the context of a trade agreement between the European Union and the United States and an introduction to further considerations about the effects of such an agreement on the high-tech trade in the European Union. Keywords: high-tech, products of high-tech industry, European Union, export. 1. Wstęp Celem artykułu jest analiza wartości eksportu wyrobów wysokiej techniki przez kraje członkowskie Unii Europejskiej. Eksport wyrobów wysokiej techniki w ramach 27 krajów Unii Europejskiej wynosi ponad 600 miliardów USD. Największym partnerem handlowym spoza Unii są Stany Zjednoczone. W krajach, dla których Stany Zjednoczone są głównym

7 66 Joanna Jahn partnerem handlowym, udział eksportu wysokiej techniki kształtował się w 2014 r. następująco: Austria (9,6%), Belgia (13,5%), Dania (10,1%), Finlandia (19,1%), Francja (9,7%), Hiszpania (7,5%), Irlandia (26,5%), Niemcy (11,9%), Portugalia (10,5%). Niemcy, Holandia, Francja, Belgia i Wielka Brytania kreują ponad 50% eksportu wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Jednocześnie dwanaście krajów członkowskich, które dołączyły do Unii Europejskiej po 2004 r., kreuje zaledwie około 15% łącznej wartości eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki na terenie Unii Europejskiej. Natomiast w przypadku grupy nowych państw członkowskich głównym partnerem spoza Unii Europejskiej pozostaje Rosja. Wyjątkiem są Polska i Czechy udział eksportu wyrobów wysokiej techniki do Stanów Zjednoczonych i Rosji kształtuje się na podobnym poziomie około 4%. 2. Analiza eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki na obszarze Unii Europejskiej Rozróżnia się cztery stopnie zaawansowania przemysłu w kategoriach techniki, w zależności od nakładów na badania i rozwój. W tabeli 1 przedstawiona jest klasyfikacja przemysłu wysokiej techniki zgodnie ze standardami International Standard Industrial Classification (ISIC). Nazwy w języku polskim przytoczono za obowiązującą w krajowej statystyce Polską Klasyfikacją Działalności (PKD). Tabela 1. Klasyfikacja przemysłu wysokiej techniki według OECD Kategoria Przemysł Klasyfikacja PKD Przemysł wysokiej techniki Aircraft and spacecraft (high-technologywej Pharmaceuticals Office, accounting and computing machinery Radio, TV and communications equipment Medical, precision and optical instruments A Produkcja statków powietrznych i kosmicznych, z wyłączeniem działalności usługo Z Produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych Z Produkcja leków i wyrobów farmaceutycznych 30. Produkcja maszyn biurowych i komputerów 32. Produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych 33. Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków Źródło: opracowanie własne na podstawie: ISIC Rev.3 Technology Intensity Definition, OECD, 7 July 2011, s. 1; [Polska Klasyfikacja Działalności]. Tabela 2 przedstawia wartość eksportu poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej w obszarze ugrupowania i do Stanów Zjednoczonych. Zaledwie pięć krajów kreuje ponad 50% eksportu wyrobów wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Są to Niemcy, Holandia, Francja, Belgia i Wielka Brytania. Jednocześ-

8 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 67 nie można zauważyć, że eksport ze wszystkich krajów członkowskich do Stanów Zjednoczonych stanowi 18% łącznego eksportu na terenie Unii Europejskiej. Tabela 2. Przemysł wysokiej techniki udział krajów członkowskich w handlu na obszarze Unii Europejskiej w 2014 r. Lp. Kraj Eksport do UE (w tys. USD) Udział w całkowitym eksporcie high-tech w ramach UE (%) Eksport do USA (w tys. USD) Udział w całkowitym eksporcie high-tech danego kraju (%) 1 Niemcy ,76% ,94% 2 Holandia ,31% ,44% 3 Francja ,83% ,09% 4 Belgia ,34% ,47% 5 Wielka Brytania ,94% ,76% 6 Włochy ,50% ,88% 7 Irlandia ,91% ,49% 8 Czechy ,02% ,66% 9 Polska ,82% ,67% 10 Węgry ,77% ,15% 11 Hiszpania ,46% ,52% 12 Austria ,32% ,61% 13 Słowacja ,31% ,46% 14 Szwecja ,93% ,01% 15 Dania ,22% ,08% 16 Rumunia ,70% ,34% 17 Portugalia ,44% ,48% 18 Słowenia ,40% ,36% 19 Finlandia ,39% ,09% 20 Estonia ,36% ,45% 21 Grecja ,29% ,78% 22 Łotwa ,23% ,31% 23 Bułgaria ,21% ,44% 24 Litwa ,21% ,50% 25 Chorwacja ,11% ,40% 26 Luksemburg ,11% ,95% 27 Malta* ,09% ,85% Suma ,00% * 2013 Źródło: opracowanie własne na podstawie [OECD STAN]. Głównym partnerem handlowym Austrii są Niemcy. Eksport wyrobów przemysłu wysokiej techniki wyniósł w 2014 r. ponad 4 mld USD i stanowił 17% eksportu tych wyrobów. Drugim co do wielkości partnerem handlowym jest Szwajcaria ze

9 68 Joanna Jahn zbliżonym do Francji udziałem w handlu w wysokości 9%. Łącznie Austria eksportuje ponad 60% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do pozostałych krajów Unii Europejskiej. Belgia eksportuje 12% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do Niemiec. Drugim co do wielkości eksportu partnerem handlowym Belgii jest Rosja 11%. Łącznie Belgia eksportuje około 58% wyrobów wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Głównym partnerem handlowym Czech w omawianym rodzaju eksportu są Niemcy 30%. W 2014 r. eksport do Niemiec wyniósł ponad 9 mld USD. Łącznie czeski eksport wyrobów przemysłu wysokiej techniki do pozostałych krajów Unii Europejskiej wynosi prawie 80%. Dania eksportuje tylko 34% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do Unii Europejskiej. Głównym partnerem handlowym są Niemcy udział w eksporcie ogółem wynosi 9%. Francja eksportuje do Niemiec aż 22% eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki. Poza Niemcami nie ma innego znaczącego partnera w ramach Unii Europejskiej w omawianym zakresie wyrobów. Głównymi partnerami handlowymi Hiszpanii są Francja (11%) i Niemcy (10%). Hiszpania eksportowała 55% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do krajów Unii Europejskiej w roku Niemcy są również głównym partnerem handlowym Holandii 18%. Natomiast na drugiej pozycji jest Wielka Brytania 11%. Kraje Unii Europejskiej są odbiorcami 72% eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki pochodzących z tego kraju. Głównym partnerem handlowym Niemiec jest Francja 13%. Eksport do Wielkiej Brytanii kształtuje się na poziomie 7%. Łącznie Niemcy eksportują do pozostałych krajów Unii Europejskiej 52% wyrobów przemysłu wysokiej techniki. Polska eksportuje do Niemiec prawie 19% wyrobów. Na podobnym poziomie kształtuje się eksport do Holandii i Francji 6% w roku Z krajów Europy Środkowej najwięcej wyrobów przemysłu wysokiej techniki jest eksportowanych do Czech 5%. Szwecja eksportuje do krajów Unii Europejskiej 46% wyrobów. Głównymi partnerami są Niemcy i Dania 9%. Węgry eksportują do pozostałych krajów Unii Europejskiej aż 72% wyrobów wysokiej techniki. Głównym partnerem handlowym są Niemcy 21%. Wielka Brytania eksportuje do Niemiec 12% wyrobów przemysłu wysokiej techniki, a do Unii Europejskiej ogółem 43%. Włochy eksportują głównie do Belgii 12%, Niemiec 11% oraz Francji 10%. Eksport wyrobów wysokiej techniki do Unii Europejskiej wynosi 57% wartości eksportu ogółem. Ze względu na niski udział w eksporcie wyrobów przemysłu wysokiej techniki następujących krajów: Rumunia, Portugalia, Słowenia, Estonia, Grecja, Łotwa, Buł-

10 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 69 garia, Litwa, Chorwacja, Luksemburg, Malta, Finlandia nie zostają one omówione. Szczegółowe dane dotyczące eksportu wymienionych krajów można odszukać w tabeli 3. Tabela 3. Przemysł wysokiej techniki eksport krajów Unii Europejskiej* w roku 2014 (1000 USD) Austria Belgia Bułgaria Chorwacja 2014 % 2014 % 2014 % 2014 % Austria , , ,84 Belgia , , ,82 Bułgaria , , ,68 Chorwacja , , , Czechy , , , ,82 Dania , , , ,12 Estonia , , , ,00 Finlandia , , , ,10 Francja , , , ,90 Grecja , , , ,20 Hiszpania , , , ,82 Holandia , , , ,12 Irlandia , , , ,08 Litwa , , , ,33 Luksemburg , , ,01 5 0,00 Łotwa , , , ,08 Malta , , , ,27 Niemcy , , , ,01 Polska , , , ,61 Portugalia , , , ,31 Rumunia , , , ,36 Słowacja , , , ,08 Słowenia , , , ,23 Szwecja , , , ,08 Węgry , , , ,12 Wielka , , , ,80 Brytania Włochy , , , , , , , ,42 Czechy Dania Estonia Finlandia Austria , , , ,63 Belgia , , , ,42 Bułgaria , , , ,11 Chorwacja , , , ,07 Czechy , , ,61 Dania , , ,06 Estonia , , ,21 Finlandia , , , Francja , , , ,96 Grecja , , , ,19 Hiszpania , , , ,31 Holandia , , , ,44

11 70 Joanna Jahn Irlandia , , , ,25 Litwa , , , ,48 Luksemburg , , , ,01 Łotwa , , , ,31 Malta , , , ,01 Niemcy , , , ,99 Polska , , , ,12 Portugalia , , , ,12 Rumunia , , , ,19 Słowacja , , , ,18 Słowenia , , , ,13 Szwecja , , , ,20 Węgry , , , ,16 Wielka , , , ,73 Brytania Włochy , , , , , , , ,33 Francja Grecja Hiszpania Holandia Austria , , , ,21 Belgia , , , ,46 Bułgaria , , , ,26 Chorwacja , , , ,13 Czechy , , , ,75 Dania , , , ,32 Estonia , , , ,49 Finlandia , , , ,90 Francja , , ,39 Grecja , , ,54 Hiszpania , , ,92 Holandia , , , Irlandia , , , ,42 Litwa , , , ,15 Luksemburg , , , ,23 Łotwa , , , ,11 Malta , , , ,04 Niemcy , , , ,56 Polska , , , ,23 Portugalia , , , ,73 Rumunia , , , ,58 Słowacja , , , ,57 Słowenia , , , ,17 Szwecja , , , ,27 Węgry , , , ,08 Wielka Brytania , , , ,83 Włochy , , , , , , , ,81 Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Austria , , , ,62

12 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 71 Belgia , , , ,27 Bułgaria , , , ,95 Chorwacja , , , ,25 Czechy , , , ,08 Dania , , , ,54 Estonia , , , ,28 Finlandia , , , ,20 Francja , , , ,43 Grecja , , , ,65 Hiszpania , , , ,40 Holandia , , , ,35 Irlandia , , ,07 Litwa , , ,41 Luksemburg , , ,26 Łotwa , , , Malta , , , ,35 Niemcy , , , ,66 Polska , , , ,03 Portugalia , , , ,24 Rumunia , , , ,61 Słowacja , , , ,99 Słowenia , , , ,15 Szwecja , , , ,97 Węgry , , , ,42 Wielka , , , ,82 Brytania Włochy , , , , , , , ,65 Malta Niemcy Polska Portugalia Austria , , , ,11 Belgia , , , ,33 Bułgaria , , , ,22 Chorwacja , , , ,02 Czechy , , , ,08 Dania , , , ,39 Estonia 65 0, , , ,05 Finlandia , , , ,13 Francja , , , ,52 Grecja , , , ,29 Hiszpania , , , ,36 Holandia , , , ,37 Irlandia , , , ,48 Litwa , , , ,05 Luksemburg 0 0, , , ,03 Łotwa 101 0, , , ,05 Malta , , ,04 Niemcy , , ,99 Polska , , ,22 Portugalia , , , Rumunia , , , ,55

13 72 Joanna Jahn Słowacja , , , ,10 Słowenia 639 0, , , ,05 Szwecja , , , ,46 Węgry , , , ,47 Wielka , , , ,39 Brytania Włochy , , , , , , , ,84 Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Austria , , , ,63 Belgia , , , ,98 Bułgaria , , , ,06 Chorwacja , , , ,06 Czechy , , , ,22 Dania , , , ,38 Estonia , , , ,67 Finlandia , , , ,37 Francja , , , ,70 Grecja , , , ,26 Hiszpania , , , ,48 Holandia , , , ,18 Irlandia , , , ,36 Litwa , , , ,46 Luksemburg 562 0, , , ,04 Łotwa , , , ,14 Malta , , , ,01 Niemcy , , , ,01 Polska , , , ,70 Portugalia , , , ,23 Rumunia , , ,10 Słowacja , , ,09 Słowenia , , ,06 Szwecja , , , Węgry , , , ,98 Wielka , , , ,93 Brytania Włochy , , , , , , , ,89 Węgry Wielka Brytania Włochy Austria , , ,38 Belgia , , ,43 Bułgaria , , ,24 Chorwacja , , ,17 Czechy , , ,69 Dania , , ,45

14 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 73 Estonia , , ,05 Finlandia , , ,19 Francja , , ,05 Grecja , , ,86 Hiszpania , , ,98 Holandia , , ,62 Irlandia , , ,47 Litwa , , ,05 Luksemburg , , ,04 Łotwa , , ,05 Malta , , ,55 Niemcy , , ,52 Polska , , ,32 Portugalia , , ,76 Rumunia ,12 0 0, ,79 Słowacja , , ,31 Słowenia , , ,32 Szwecja , , ,77 Węgry , ,62 Wielka Brytania , ,64 Włochy , , , , ,33 * W tabeli znajdują się dane dla 27 krajów Unii Europejskiej. Ze względu na brak danych nie uwzględniono Cypru. Źródło: opracowanie własne na podstawie [OECD STAN]. 3. Zakończenie Kraje członkowskie Unii Europejskiej z nielicznymi wyjątkami eksportują ponad 50% wyrobów przemysłu wysokiej techniki w ramach ugrupowania integracyjnego. Stany Zjednoczone są dla Unii Europejskiej głównym partnerem handlowym z grupy państw trzecich. Ewentualna umowa handlowa będzie sprzyjała wymianie wyrobów przemysłu wysokiej techniki z krajami, w których obecnie Stany Zjednoczone mają znaczącą pozycję, czyli na przykład Niemcami i Francją. Do dalszej analizy należy kwestia wymiany wewnątrzgałęziowej oraz oddziaływanie ewentualnej umowy handlowej Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi na handel wyrobami przemysłu wysokiej techniki w Europie. Innym interesującym aspektem wymiany między krajami członkowskimi Unii Europejskiej po zacieśnieniu współpracy handlowej ze Stanami Zjednoczonymi jest kwestia dalszego rozwoju eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki przez kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Rozwój handlu ze Stanami Zjednoczonymi może nastąpić głównie pomiędzy krajami, które obecnie przodują pod względem

15 74 Joanna Jahn wartości eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki, co może spowodować zwiększenie dotychczasowego dystansu pomiędzy wynikami krajów Europy Zachodniej i Europy Środkowo-Wschodniej. Literatura OECD 2011, ISIC Rev.3 Technology Intensity Definition, ( ). OECD STAN Bilateral trade database by industry and end-use category, ISIC Rev. 3, oecd-ilibrary.org ( ) Polska Klasyfikacja Działalności (PKD), Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia , Dz.U. 251, poz