Seminarium ( ) CBR Warszawa

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Seminarium ( ) CBR Warszawa"

Magdalena Walczak
7 lat temu
Przeglądów:

1 Seminarium ( ) CBR Warszawa

2 Gospodarka płodozmianowa Minimalne normy: 1. Ten sam gatunek (żyto, pszenica, jęczmieo i owies) może byd uprawiany na tej samej działce nie dłużej niż 3 lata. 2. Uprawa w 4-tym roku możliwa po przyoraniu słomy, międzyplonu lub obornika przynajmniej 10 t/ha (konicznośd powiadomienia ARMR do 9.VI.)

3 Znaczenie płodozmianu 1. Produkcyjne wzrost wielkości i stabilności plonów. 2. Ograniczenie wielkości szkód powodowanych przez choroby, szkodniki i chwasty (mniejsze nakłady na przemysłowe środki produkcji). 3. Żyznośd gleby zawartośd materii organicznej, aktywnośd biologiczna gleby, bioróżnorodnośd flory i fauny. 4. Element ochrony środowiska przeciwdziałanie erozji, ograniczenie rozproszenia biogenów (głównie azotu). W praktyce zmianowanie musi stanowić kompromis pomiędzy czynnikami przyrodniczymi i ekonomiczno-organizacyjnymi.

4 Wyszczególnienie Pszenica ozima ( ) Integrowany Z-P.j.-S.-P.o. System gospodarowania Konwencjonalny R.z.-P.o.-P.j. monokultura pszenicy oz. Ekologiczny Z-P.j.-K.c.-K.c.-P.o. Zaprawianie + + +? N kg/ha Herbicydy 1x 1-2x 2-3x - Fungicydy 1x 2x 3x - CCC x x x - Bronowanie 1x 1x 1x 2-3x Plon dt/ha Min - max Współczynnik zmien Obsada kłosów MTZ 44,1 45,0 39,5 41,6

5 Powierzchnia zasiewów wybranych ziemiopłodów w Polsce w mln ha Wyszczególnienie Całkowita powierzchnia zasiewów 15,0 15,3 15,0 14,5 14,2 12,4 11,2 11,6 mln ha 9,5 9,2 8,3 7,8 8,5 8,7 8,3 8,6 Zboża ogółem % w strukturze 63,6 60,1 55,7 54,1 59,9 71,0 74,4 73,9 zasiewów Rzepak i rzepik 0,1 0,1 0,3 0,3 0,5 0,4 0,5 0,8 Ziemniak 2,6 2,9 2,7 2,3 1,8 1,3 0,6 0,5 Pastewne 2,0 2,1 2,4 2,2 2,0 0,9 1,0 1,1 Strączkowe na ziarno 0,6 0,3 0,3 0,2 0,3 0,1 0,1 0,1 Burak cukrowy 0,3 0,4 0,4 0,5 0,4 0,3 0,3 0,2 Ugory i odłogi ,2 1,7 1,0 0,5

6 Powierzchni uprawy (mln ha) poszczególnych gatunków zbóż w Polsce Wyszczególnienie Zboża ogółem 9,5 9,2 8,3 7,8 8,5 8,7 8,3 8,6 Pszenica 1,5 1,4 2,0 1,6 2,3 2,6 2,2 2,3 Żyto 5,1 5,1 3, ,3 2,1 1,4 1,4 Jęczmień 0,8 0,7 0,9 1,3 1,2 1,1 1,1 1,1 Owies 1,7 1,6 1,5 1,0 0,8 0,6 0,5 0,5 Pszenżyto ,8 0,7 1,2 1,5 Mieszanki zbożowe 0,3 0,3 0,4 0,7 1,2 1,5 1,4 1,3 Kukurydza na ziarno 0,10 0,02 0,01 0,02 0,06 0,15 0,40 0,27

7 Powierzchnia uprawy rzepaku w gospodarstwach o różnej powierzchni UR (2007) Powierzchnia gosp. (ha UR) Powierzchnia upr. rzepaku (tys. ha) do 5 ha 22 2, , , , , ,6 powyżej ,2 RAZEM ,0 %

8 Udział gleb b. dobrych i dobrych (%) Rzepak (%) w powierzchni gleb b. dobrych i dobrych (2008) ,

9 Gospodarstwa (tys.) utrzymujące krowy Wielkość stada szt =100% , Ponad 50 1,8 1,3 2,4 137 Liczba gosp Liczba krów

10 Gospodarstwa (tys.) prowadzące chów trzody chlewnej Wielkość stada (szt.) = powyżej 500 1,7 2 2,3 135 Razem tys Pogłowie tys

11 Charakterystyka gospodarstw FADN (2008) Typ rolniczy % gosp. Powierz. ha/gosp. % UR w Polsce DJP/ha Upr. polowe 26, ,1 Upr. ogrodn. 3,6 4 0,6 0,1 Upr. trwałe 4,0 8 1,4 0 Mleczne 7,1 17 4,8 1,0 Wypasowe 13,3 22 7,6 0,9 Trzoda/drób 11,7 16 5,9 2,6 Mieszane 34, ,7

12 Gospodarstwa FADN 2008 (Produkcja i dochód) Typ rolniczy Produkcja ogółem zł/ha Prod. roślinna % Na osobę Dochód 1/ha UR Ogółem Uprawy polowe Upr. ogrodnicze Uprawy trwałe Mleczne Wypasowe Trzoda/drób Mieszane

14 Wniosek Wprowadzenie większych wymagao dotyczących gospodarki płodozmianowej, uzasadnione czynnikami środowiskowymi, może utrudnid wielu rolnikom uzyskanie dopłat.

15 Tematyczna strategia ochrony gleb Zagrożenia: 1. Erozja 2. Spadek zawartości próchnicy 3. Zagęszczenie 4. Zasolenie 5. Zakwaszenie

16 Znaczenie materii organicznej gleby - próchnicy Próchnica decyduje o całokształcie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby, a w szczególności o: zdolności gromadzenie składników nawozowych i wody; właściwościach powietrzno-wodnych gleb i ich podatności na erozję; aktywności biologicznej gleby, a pośrednio o zdrowotności roślin. Miarą poprawności gospodarowania jest utrzymywanie zrównoważonego bilansu materii organicznej gleby (MOG).

17 Mapa klas zawartości materii organicznej

18 Współczynniki reprodukcji (+) degradacji (-) glebowej materii Rośliny organicznej (wg Eicha Współczynnik i Kundlera) (t/ha) Okopowe - 1,40 Kukurydza i warzywa - 1,15 Zboża i oleiste - 0,53 Strączkowe + 0,35 Mot. wieloletnie + 1,95 Trawy + 1,05 Międzyplony na zielony nawóz + 0,70 Nawozy: obornik 1 t s.m. + 0,35 gnojowica 1 t s.m. + 0,28 słoma 1 t s.m. + 0,21 liście buraka, międzyplon + 0,14

19 Wpływ zmian w strukturze zasiewów na bilans glebowej materii organicznej Grupy roślin Współcz. (MOG) t/ha Lata Zboża + rzepak - 0,53 56,2 63,0 73,3 77,7 Kukurydza + warzywa - 1,15 6,5 4,5 4,5 8,3 Okopowe - 1,40 19,3 16,0 12,8 5,9 Strączkowe + 0,35 2,3 1,7 1,8 1,1 Wieloletnie + 1,96 11,4 9,7 4,8 4,4 Pozostałe 0 4,3 5,1 2,8 2,6 Średnio (t/ha MOG) - 0,41-0,42-0,52-0,49

20 Reprodukcja glebowej materii organicznej poprzez nawożenie obornikiem Wyszczególnienie Lata Degradacja MOG t/ha - 0,41-0,42-0,52-0,49 Obsada zwierząt DJP/ha UR 0,74 0,68 0,41 0,41 Dawka obornika t/ha UR 7,4 6,8 4,1 4,1 Reprodukcja MOG z obornika t/ha 0,65 0,54 0,38 0,38 Bilans MOG t/ha UR +0,24 +0,12-0,15-0,11 Dawka słomy (t/ha UR) równoważąca bilans MOG 0,6

21 Degradacja (t/ha) glebowej materii organicznej (struktura zasiewów ) t s.m. / ha GO > - 0,40-0,40 (- 0,55) < - 0,55 zachodniopomorskie - 0,49 wielkopolskie lubuskie dolnośląskie pomorskie - 0,52-0,56-0,60 Polska ( -0,49) t MOG / ha - 0,48 kujawsko-pomorskie - 0,51 łódzkie - 0,51 warmińsko-mazurskie opolskie świętokrzyskie - 0,61 śląskie - 0,49 małopolskie - 0,33-0,28-0,36-0,48 podlaskie mazowieckie lubelskie - 0,49 podkarpackie - 0,49-0,51 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS ( )

22 Reprodukcja MOG z obornika ( ) zachodniopomorskie lubuskie 0,20 0,14 wielkopolskie 0,57 pomorskie 0,31 kujawsko-pomorskie 0,45 łódzkie 0,43 warmińsko-mazurskie 0,42 mazowieckie 0,44 0,61 podlaskie lubelskie t s.m. / ha GO < 0,30 0,30 0,55 > 0,55 dolnośląskie 0,15 opolskie 0,27 śląskie 0,34 małopolskie 0,36 świętokrzyskie 0,33 0,27 podkarpackie 0,25 Polska 0,38 t / ha Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS ( )

23 Saldo bilansu MOG t/ha UR ( ) zachodniopomorskie lubuskie - 0,32-0,35 wielkopolskie pomorskie - 0,17 kujawsko-pomorskie - 0,05 łódzkie - 0,08 warmińsko-mazurskie 0,14 mazowieckie 0,02-0,05 0,25 podlaskie lubelskie t s.m. / ha GO < - 0,3-0,3-0,1-0,1 0,0 > 0 dolnośląskie - 0,45 opolskie - 0,34 śląskie - 0,15 małopolskie 0,03 świętokrzyskie - 0,16 podkarpackie - 0,25-0,23 Polska (-0,11t) MGO / ha GO Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS ( )

24 Dawka słomy (t/ha zasiewów) niezbędna dla zrównoważenia bilansu MOG ( ) zachodniopomorskie 1,9 pomorskie 0,9 kujawsko-pomorskie 0,3 warmińsko-mazurskie 0 0 podlaskie t / ha GO lubuskie 1,8 wielkopolskie 0 mazowieckie 0, ,5 0,5 1,5 > 1,5 Polska 0,6 t / ha pow. zasiewów dolnośląskie 2,5 opolskie 1,9 0,8 0,4 śląskie łódzkie małopolskie 0 świętokrzyskie 0,9 lubelskie 1,3 podkarpackie 1,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS ( )

25 Ocena kierunków zmian zawartości materii organicznej (wszystkie profile) Zmiana zawartośći (%/rok) 0,15 0,1 0,05 0-0,05-0,1 y = -0,02x + 0,03 R 2 = 0, ,15 Zaw artość w yjściow a (%) Udział % profili w klasach zawartości początkowej przyrost lub spadek zawartości Udział profili (%) pon ,5 1, ,5 2, ,5 3, ,5 pow.4, Zawartość początkowa (%)

27 Wniosek Wiązanie wielkości dopłat z saldem bilansu glebowej materii organicznej jest trudne do wprowadzenia w praktyce, ponadto brak prostych metod kontroli. Badania laboratoryjne są trudne i uzyskuje duży rozrzut wyników badao laboratoryjnych).

28 Zakwaszenie gleb 1. Czynniki naturalne- skała macierzysta, klimat, procesy biologiczne w strefie korzeniowej. 2. Czynniki antropogeniczne emisje przemysłowe (SO 2, NO x i NH 3 ), stosowanie nawozów amonowych, amoniakalnych i amidowych oraz innych nawozów zakwaszających.

30 Udział *%+ gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych

31 Oszacowana powierzchnia gruntów ornych (mln ha) o różnym stopniu zakwaszenia Gleby bardzo kwaśny kwaśny Odczyn lekko kwaśny obojętny zasadowy R-m B. lekkie 1,47 1,43 0,54 0,28 0,10 3,82 Lekkie 1,10 1,50 0,97 0,52 0,10 4,19 Średnie 0,49 0,91 0,89 0,43 0,11 2,84 Ciężkie 0,12 0,07 0,64 0,48 0,05 1,37 R-m ml.ha % 3, , , , , ,22 100

32 Oszacowana zapotrzebowanie na wapno (mln t CaO) Gleby bardzo kwaśne kwaśne Odczyn lekko kwaśne obojętne zasadowe R-m B. lekkie 4,41 1, ,84 Lekkie 3,85 2, ,10 Średnie 2,44 2,74 0, ,10 Ciężkie 0,73 0,26 1,29 0,48-2,76 R-m mln ton 11,4 6,68 2,18 0,48-20,80

33 140 Zużycie nawozów CaO i CaO + MgO w kg/ha /98 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08

34 Skutki zakwaszenia gleby 1. Początki chemicznej degradacji minerałów ilastych. 2. Niekorzystne zmiany w biologii gleby wzrost populacji grzybów kosztem bakterii. 3. Wzrost aktywności ruchomego glinu. 4. Wzrost dostępności i pobierania przez rośliny metali ciężkich. 5. Zwiększone wymywanie: Mg, K, Ca i N. 6. Uwstecznianie fosforu.

35 Zależnośd pomiędzy odczynem a zawartością kadmu w pszenicy (rok 2010) 0,25 y = -0,0115x + 0,1142 R 2 = 0,1543 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 ph KCl

36 IUNG-PIB Puławy, czerwiec 2010 Odczyn i zapotrzebowanie na nawozy wapniowe w Polsce (Fotyma i Igras 2009) Zapotrzebowanie na środki wapnujące dla gleb o ph poniżej 5,0 wynosi około 12,5 mln ton CaO, w tym dla gleb gruntów ornych około 9,6 mln ton CaO i gleb użytków zielonych około 3 mln ton CaO Koszt takiego zabiegu wynosiłby od ok. 2 do 3,2 mld zł

37 Wniosek Zakwaszenie gleb powoduje, że na 1/3 powierzchni Polski nie jest spełniona zasada: zdrowa gleba = zdrowe rośliny = zdrowa żywność = zdrowy człowiek.

Podobne dokumenty

ZMIANY ORGANIZACYJNE W POLSKIM ROLNICTWIE I ICH SKUTKI ŚRODOWISKOWE. Jan Kuś Mariusz Matyka

ZMIANY ORGANIZACYJNE W POLSKIM ROLNICTWIE I ICH SKUTKI ŚRODOWISKOWE Jan Kuś Mariusz Matyka Warszawa, kwiecień, 2014 Plan prezentacji 1. Specjalizacja w produkcji rolniczej i jej konsekwencje środowiskowe: