RYNEK SYSTEMÓW WSPOMAGAJ CYCH ZARZ DZANIE WYDAJNO CI PRZEDSI BIORSTWA

Transkrypt

1 RYNEK SYSTEMÓW WSPOMAGAJ CYCH ZARZ DZANIE WYDAJNO CI PRZEDSI BIORSTWA ARKADIUSZ JANUSZEWSKI Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy Streszczenie Systemy zarz dzania wydajno ci przedsi biorstwa stanowi jedn ze cie ek rozwojowych Business Intelligence. Systemy te umo liwiaj integracj zarz dzanie na wszystkich poziomach organizacji. Z tego powodu ciesz si coraz wi kszym zainteresowaniem mened erów. W artykule przedstawiono prognozy rozwoju rynku tych systemów wykonane przez firmy analityczne Forrester Research oraz IDC. Słowa kluczowe: zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa, systemy analityczne, Business Intelligence 1. Wprowadzenie Zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa stanowi kompleksow koncepcj integruj c zarz dzanie na wszystkich poziomach organizacji, która według Gartner Group obejmuje [1]: procesy zarz dzania wydajno ci przedsi biorstwa, takie jak formułowanie strategii, bud etowanie i prognozowanie, metodologie, które wspieraj te procesy, m.in. Balanced Scorecard, Value Based Management, Six Sigma, Activity Based Management, miary stosowane do pomiaru wykonania celów strategicznych i operacyjnych, dedykowane aplikacje analityczne, które dostarczaj funkcjonalno ci dla wspomagania tych procesów, metodologii oraz metryk i s przeznaczone dla controllerów, dyrektorów finansowych, mened erów ró nych szczebli zarz dzania, wł czaj c szczebel korporacji. Rozwi zania informatyczne wspomagaj ce zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa okre la si jako Corporate Performance Management (CPM), Strategic Performance Management (SPM), Enterprise Performance Management (EPM) lub Business Performance Management (BPM). Integruj one stosowane wcze niej metody zarz dzania operacyjnego i strategicznego: planowanie i bud etowanie, metody zarz dzania kosztami i rentowno ci, mierniki i miary wykonania celów strategicznych i operacyjnych, Zrównowa on Kart Wyników itp.. Dostarczaj te spójnych narz dzi analitycznych, raportuj cych oraz zintegrowanych platform zapewniaj cych spersonalizowany dost p i dystrybucj wyników. Systemy CPM posiadaj wszelkie cechy tzw. systemów Business Intelligence trzeciej generacji, które w szczególno ci [5]: dostarczaj pakiety gotowych aplikacji i rozwi za biznesowych, a nie tylko korzystaj z najnowszych technologii informatycznych, koncentruj si na zapewnieniu łatwego dost pu do informacji biznesowych ko cowym u ytkownikom (zawieraj nie tylko narz dzia wspieraj ce procesy pozyskiwania informacji z baz ródłowych jak to było w przypadku hurtowni danych ale te narz dzia udost pniaj ce zgromadzone dane u ytkownikom).

2 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 27, System informatyczny klasy CPM obejmuje aplikacje i technologie stosowane do pomiaru, monitoringu i zarz dzania efektywno ci działalno ci. Według Gartner Group pakiet CPM zawiera nast puj ce aplikacje [1]: bud etowanie, planowanie i prognozowanie (Budgeting, Planning and Forecasting), modelowanie i optymalizacja rentowno ci (Profitability Modeling and Optimization), zarz dzanie strategi (Strategy Management), konsolidacja finansowa (Financial Consolidation), raportowanie finansowe, ustawowe i zarz dcze (Financial, Statutory and Management Reporting). Rynek rozwi za CPM badaj wszystkie powa ne firmy analityczne, takie jak Forrester Research Inc., Gartner Group czy IDC. Dwie pierwsze klasyfikuj systemy CPM bardzo podobnie, natomiast IDC analizuje je jako podkategori szerokiej klasy systemów okre lanych jako Business Analytics. Celem artykułu jest przedstawienie rynku systemów wspomagaj cych zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa analizowanego przez Forrester Research oraz szerszego rynku systemów analitycznych, okre lanych jako Business Analytics, analizowanego przez IDC. 2. Rozwój rynku systemów CPM według Forrester Research Analitycy Forrester Research przewiduj wzrost całkowitych przychodów ze sprzeda y rozwi za CPM z poziomu 2 miliardów USD w 2008 r. do poziomu 3,2 miliarda USD w 2012 r., przy rednim rocznym wzro cie na poziomie 12,7% [2] (wykres 1). Stosunkowo najwi kszy wzrost ma nast pi ze sprzeda y w modelu SaaS (Software as a Service), które w 2008 r. stanowiły jedynie 8% całkowitych przychodów. Podobnie dynamiczny wzrost (14,2% rocznie) przewiduje si segmencie opłat za utrzymanie aplikacji (maintenance), które stanowiły w 2008 r. ponad połow (54%) całkowitych przychodów rynku BPS. Stosunkowo najmniejsza dynamika wzrostu przychodów (9,5% rocznie) ma nast pi w segmencie sprzeda y licencji (ze wzgl du na kryzys gospodarczy w 2009 r. przewidywano nawet niewielki ich spadek). Według Forrester Research tradycyjne aplikacje CPM, tj. aplikacje do planowanie, bud etowanie i prognozowanie oraz aplikacje do konsolidacji i raportowania finansowego generowały dotychczas zdecydowan wi kszo przychodów ze sprzeda y (wykres 2), bo a 67% w 2008 r. Aplikacje do zarz dzania strategi i pomiaru wydajno ci przyniosły 25%, a do zarz dzania kosztami i rentowno ci jedynie 8% całkowitych przychodów. Analitycy Forrester Research przewiduj jednak zmian tych proporcji (wykres 3). Najwi kszy potencjał wzrostu (blisko 18% rocznie) maj aplikacje do zarz dzania strategi i pomiaru wydajno ci. Spory wpływ ma mie tu wzrost znaczenia zarz dzania kapitałem ludzkim i aplikacji do pomiaru wydajno ci pracowników oraz zarz dzania ryzykiem oraz aplikacji do pomiaru wska ników ryzyka (key risk indicators, KRIs), które maj pomóc minimalizowa wpływ na organizacj zjawisk negatywnych, takich jak np. kryzys gospodarczy.

3 166 Arkadiusz Januszewski Rynek systemów wspomagaj cych zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa Subskrypcja Przychód (mln USD) Utrzymanie Licencje CAGR Subskrypcja Utrzymanie Licencje Razem (mln USD) CAGR redni roczny wzrost ródło: [2]. Wykres 1. Prognoza wzrostu rynku rozwi za PBS w latach Prognoz 13% rocznego wzrostu rynku aplikacji do zarz dzania kosztami i wydajno ci, analitycy Forrester Research uzasadniaj m.in. rozumieniem konieczno ci rozpoznania, przez coraz wi ksz liczb przedsi biorstw, które produkty i klienci naprawd generuj zyski, a które przynosz im straty. W tym celu rozwa aj oni zastosowanie wyrafinowanych systemów kosztowych takich jak Activity Based Costing lub jego nowszej odmiany Time-driven ABC (rachunku kosztów działa sterowanego czasem). Rynek aplikacji BPS nale cych do dwóch pozostałych grup równie ma rosn ale w nieco w mniejszym tempie. Wzrost sprzeda y aplikacji do konsolidacji i raportowania finansowego uzasadnia konieczno spełnienia wymaga mi dzynarodowych standardów raportowania finansowego (np. International Financial Reporting Standards) i wykorzystania j zyka XBRL (extensible Business Reporting Language) jako otwartego standardu wymiany sprawozda finansowych. W odniesieniu do aplikacji planowania, bud etowania i prognozowania najwi ksze znaczenie maj mie narz dzia prognostyczne, które umo liwi przewidzenie wielu ró nych scenariuszy zdarze i dzi ki temu uło enie wielu ró nych wariantów planów i bud etów.

4 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 27, ródło: [2]. Wykres 2. Podział rynku CPM według kategorii produktów (2008 r.) Wykres 3. Prognoza redniego rocznego wzrostu rynku aplikacji CPM w latach ródło: [2].

5 168 Arkadiusz Januszewski Rynek systemów wspomagaj cych zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa 3. Rozwój rynku systemów CPM według IDC W przeciwie stwie do klasyfikacji Forrester Research i Gartner Group, firma IDC do aplikacji zarz dzania wydajno ci zalicza nie tylko te, które słu do zarz dzania finansami i strategi (Financial Performance and Strategy Management Applications), czyli aplikacje do planowania, bud etowania, konsolidacji, zarz dzania rentowno ci i kosztami działa, kart wyników (BSC). Wymienia dodatkowo jeszcze sze innych obszarów zarz dzania wydajno ci przedsi biorstwa i przeznaczonych dla nich aplikacji analitycznych. Nale do nich [4]: aplikacje analityczne w obszarze zarz dzania relacjami z klientem (Customer Relationship Management Analytic Applications), w tym aplikacje w zakresie sprzeda y, marketingu, obsługi klienta, contact center, stron www, optymalizacji cen, aplikacje w obszarze planowania produkcji w ła cuchu dostaw (Supply Chain Production Planning), pozostałe aplikacje analityczne w zarz dzaniu ła cuchem dostaw i usługami (Other Supply Chain Analytic Applications), w tym aplikacje w zakresie logistyki, zapasów, zaopatrzenia i wytwarzania, aplikacje analityczne w usługach (Services Operations Analytic Applications), w tym analityka operacyjna w usługach finansowych, edukacji, administracji, opiece zdrowotnej), aplikacje analityczne w obszarze zarz dzania pracownikami (Workforce Analytic Applications), analityczne narz dzia do zarz dzania danymi przestrzennymi (Analytic Spatial Information Management tools). Według IDC rynek narz dzi BI obejmuje natomiast dwie grupy narz dzi [4]: tradycyjne narz dzia zapyta, raportowania i analizy, zaawansowane narz dzia analityczne. W pierwszej grupie znajduj si proste narz dzia do zadawania zapyta ad hoc, generatory raportów, kokpity mened erskie oraz narz dzia do wielowymiarowej analizy danych OLAP (On-line Analytical Processing). W ród narz dzi zaawansowanej analityki IDC wymienia oprogramowanie do analiz statystycznych oraz narz dzia data mining, które korzystaj z metod prognozowania, metod wykrywania zale no ci mi dzy danymi, metod segmentacji oraz sieci neuronowych w celu wykrycia zwi zków i wykonania prognoz, które s ukryte, nieoczywiste lub zbyt zło one, aby je odkry i zanalizowa za pomoc tradycyjnych narz dzi zapyta, raportuj cych i analitycznych. Oprogramowanie do zaawansowanej analityki korzysta z biblioteki ró nych algorytmów i testów statystycznych oraz modeli ekonometrycznych i matematycznych. Firma IDC traktuje wszystkie opisane wy ej klasy programowania jako aplikacje i narz dzia do zarz dzania wydajno ci przedsi biorstwa. Według IDC, w latach , rynek oprogramowania Business Analytics b dzie si rozwijał w rednim tempie 9,7% rocznie, przy czym nieco wi kszy wzrost przewiduje si w segmencie platform hurtowni danych 10,5%, a mniejszy w segmencie narz dzie i aplikacji do zarz dzania wydajno ci 9,4% (tabela 1). Nadal jednak przychody ze sprzeda y narz dzi i aplikacji do zarz dzania wydajno ci b d ponad 2-krotnie wy sze od przychodów ze sprzeda y platform hurtowni danych.

6 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 27, Tabela 1. Prognoza wzrostu rynku Business Analytics według kategorii oprogramowania w mln USD Segment rynku PMT&A Zaawansowana analityka Zapytania, raporty, analizy Analityka danych przestrzennych CAGR ,8% ,7% ,6% Analityka CRM ,7% Zarz dzanie strategi i finansami Pozostała analityka ła cucha dostaw Planowanie produkcji w ła cuchu dostaw ,3% ,9% ,0% Analityka w usługach ,7% Analityka w zarz dzaniu pracownikami ,1% Razem PMT&A ,4% Tworzenie hurtowni danych Zarz dzanie hurtowni danych Razem platforma hurtowni danych Razem Business Analytics ,8% ,4% ,5% ,7% CAGR wska nik redniego rocznego wzrostu (compound annual growth rate) ródło: [3]. W ród narz dzi i aplikacji PMT&A zdecydowanie najwi kszy udział w przychodach ze sprzeda y w 2007 r., bo a 37%, miały tradycyjne narz dzia analityczne, tj. narz dzia stawiania zapyta ad hoc, raportowania i analiz wielowymiarowych OLAP (tabela 4). IDC przewiduje, e udział ten do 2012 r. jeszcze si zwi kszy i wyniesie 37,6%, podobnie jak udział przychodów ze sprzeda y dwóch kolejnych pod wzgl dem wielko ci przychodów grup aplikacji, tj. aplikacji do zarz dzania strategi i finansami oraz analitycznych aplikacji do zarz dzania relacjami z klientami (CRM), które wzrosn odpowiednio z 12,8% i 10,5% w 2007 r. do 13,4% i 11,7% w 2012 r.

7 170 Arkadiusz Januszewski Rynek systemów wspomagaj cych zarz dzanie wydajno ci przedsi biorstwa Tabela 4. Struktura przychodów ze sprzeda y narz dzi i aplikacji do zarz dzania wydajno ci Segment rynku mln USD struktura mln USD struktura Zaawansowana analityka ,0% ,1% Zapytania, raporty, analizy ,0% ,6% Analityka danych przestrzennych 705 4,6% ,9% Analityka CRM ,5% ,7% Zarz dzanie strategi i finansami ,8% ,4% Pozostała analityka ła cucha dostaw ,7% ,7% Planowanie produkcji w ła cuchu dostaw ,2% ,1% Analityka w usługach ,4% ,8% Analityka w zarz dzaniu pracownikami 130 0,8% 192 0,8% Razem narz dzia i aplikacje PMT&A ,0% ,0% ródło: Opracowanie własne na podstawie [3]. Warto przy okazji zauwa y, e przedstawione w poprzednim punkcie wyniki bada firmy Forrester Research dotyczyły tylko aplikacji i narz dzi zarz dzania strategi i finansami, czyli wła nie wspomnianych 12,8% rynku wszystkich narz dzi i aplikacji analitycznych, który bada firma IDC. 4. Zako czenie Mimo kryzysu finansowego przewiduje si wzrost rynku oprogramowania analitycznego, w szczególno ci rynku aplikacji i narz dzi do zarz dzania wydajno ci. Mo e to wiadczy o tym, e ta kategoria oprogramowania odgrywa b dzie coraz wi ksz rol w komputerowo wspomaganym systemie zarz dzania przedsi biorstwem, w szczególno ci w systemie controllingu strategicznego i operacyjnego oraz kontroli i raportowania finansowego. Według IDC w najbli szych kilku latach b dzie rosło znaczenie wszystkich grup aplikacji Business Analytics. Coraz cz ciej te narz dzia analityczne b d wkomponowywane w systemy transakcyjne (ERP, CRM, SCM itp.), co stworzy podstaw do budowy systemów okre lanych jako Business Intelligence czasu rzeczywistego (Real-time Business Intelligence). Pojawi si te nowe klasy aplikacji analitycznych. IDC przewiduje ponadto nast puj ce tendencje w rozwoju oprogramowania i rynku Business Analytics: Do rozwi za Business Analytics zostan wł czone funkcjonalno ci umo liwiaj ce jednolity dost p i analizowanie danych z dobrze okre lon struktur (dane liczbowe, tabele) oraz tre ci bez okre lonej struktury, a tak e funkcjonalno ci oprogramowania do zarz dzania procesami biznesowymi, współpracy (groupware) i przepływu pracy (workflow).

8 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 27, Coraz wi cej organizacji na całym wiecie, zarówno du ych, jak i małych, zacznie postrzega Business Analytics nie tylko jako zestaw narz dzi raportuj cych o okre lonej funkcjonalno ci, ale jako rodek do osi gni cia przewagi konkurencyjnej. Business Analytics b dzie coraz cz ciej traktowane jako zestaw narz dzi wspomagaj cych zarz dzanie podejmowaniem decyzji i doskonalenie procesów biznesowych. Obok kontynuacji procesów konsolidacyjnych realizowanych przez liderów rynku narodzi si nowa generacja dostawców, którzy b d oferowali innowacyjne produkty adresowane do specyficznych segmentów rynku. Rozwój nast pi nie tylko w zakresie funkcjonalno ci aplikacji i narz dzi do zarz dzania wydajno ci, ale te w odniesieniu modeli sprzeda y rozwi za Business Analytics, takich jak SaaS oraz Open Source. Bibliografia [1] Chandler N., Rayner N., Decker van J.E., Holincheck J. (2009) Magic Quadrant for Corporate Performance Management Suites, [on-line] [June, 2009] reprints/oracle/article51/ article51.html. [2] Hamerman P.D. (2009), Business Performance Solutions: Clash Of The Titans, [on-line] [January 20] news/analysts/by_solution_ perfmgmt.html [3] Vesset D., McDonough B. (2008) Worldwide Business Analytics Software Forecast and 2007 Vendor Shares, IDC #214904E, [on-line] [4] Vesset D., McDonough B., Wilhide K., Wardley M., McCullough R., Sonnen D., (2007) Worldwide Business Analytic Software , [on-line] [October 23, 2007] idc_wwbusanalytics_0907.pdf. [5] W hi te C.J. (1998) The IBM Business Intelligence Software Solutions. Database Associates International Inc.. January [on-line] s THE MARKET OF CORPORATE PERFORMANCE MANAGEMENT SYSTEMS Summary Corporate Performance Management systems are one of the Business Intelligence development paths. They allow for the management integration at all of organizational levels. Therefore, they provoke an increasing managers interest. The article shows the market growth forecasts of CPM systems provided by Forrester Research and IDC. Keywords: Corporate Performance Management, Business Analytics, Business Intelligence Arkadiusz Januszewski Katedra In ynierii Zarz dzania Wydział Zarz dzania Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy ul. Kaliskiego 7 bud.3.1., Bydgoszcz arekj@utp.edu.pl