MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ

Transkrypt

1 MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ DPPI-WPPiP ER Warszawa, 04 listopada 2016 r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiedź na interpelację nr 6674 Szanowny Panie Marszałku, składam na Pana ręce odpowiedź na interpelację Państwa Posłów: Urszuli Augustyn, Sławomira Jana Piechoty oraz Izabeli Katarzyny Mrzygłockiej w sprawie konkretnych rozwiązań wynikających z likwidacji gimnazjów. Szanowni Państwo Posłowie, odnosząc się do postawionych w interpelacji zapytań, uprzejmie informuję. Ad.1. Zgodnie z założeniami reformy docelowa struktura szkolnictwa, zaproponowana w ustawie Prawo oświatowe, będzie obejmowała: 8-letnią szkołę podstawową, 4-letnie liceum ogólnokształcące, 5-letnie technikum, 3-letnią branżową szkołę I stopnia, 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy, 2-letnią branżową szkołę II stopnia, szkołę policealną. Zmiany rozpoczną się od roku szkolnego 2017/2018. Wówczas uczniowie kończący klasę VI szkoły podstawowej będą podlegać promocji do klasy VII szkoły podstawowej. Rozpocznie się tym samym wygaszanie gimnazjów, bowiem nie będzie już prowadzona rekrutacja do gimnazjum.

2 W przypadku dotychczas funkcjonujących niepublicznych gimnazjów (w tym gimnazjów katolickich) projekt ustawy przewiduje stopniowe i ewolucyjne wygaszanie nauki w gimnazjach, realizowane w różnych wariantach, tj. poprzez: przekształcenie dotychczasowego gimnazjum w ośmioletnią szkołę podstawową lub włączenie gimnazjum do ośmioletniej szkoły podstawowej, przekształcenie gimnazjum w liceum ogólnokształcące albo technikum, włączenie gimnazjum do liceum ogólnokształcącego albo technikum, przekształcenie dotychczasowego gimnazjum w branżową szkołę I stopnia lub włączenie gimnazjum do branżowej szkoły I stopnia. Decyzja co do formy i czasu przekształcenia gimnazjum albo jego włączenia do innej szkoły należy do kompetencji odpowiednio organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego prowadzącego gimnazjum, osoby prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osoby fizycznej prowadzącej dotychczasowe publiczne lub niepubliczne gimnazjum. Projekt ustawy określa warunki i terminy obowiązujące przy przeprowadzaniu tych zmian. Przekształcenie istniejącego gimnazjum katolickiego np. w liceum (lub włączenie do liceum) będzie mogło nastąpić już z dniem 1 września 2017 r. Zaproponowane rozwiązania mają na celu jak najlepsze wykorzystanie potencjału i dorobku gimnazjów, nie tylko w znaczeniu infrastruktury, ale także tradycji, osiągnięć oraz zbudowanej pozycji szkoły w środowisku lokalnym. Ad.2. Uczniowie, którzy już rozpoczęli naukę w systemie gimnazjalnym (w tym również w zespole szkół z liceum ogólnokształcącym) będą ją nadal kontynuować, realizując przyjęty program nauczania - w tym rozpoczęty proces przygotowywania do matury międzynarodowej. Ad.3. Przedstawione przez Ministra Edukacji Narodowej projekty ustaw: Prawo oświatowe i Przepisy wprowadzające Prawo oświatowe nie przewidują możliwości istnienia szkół podstawowych wyłącznie dla klas VII-VIII (o niepełnej strukturze) ani możliwości łączenia tych klas ze szkołami licealnymi. Możliwe natomiast będzie tworzenie i funkcjonowanie zespołu szkół, w którego skład będzie wchodziła szkoła podstawowa (docelowo kl. I-VIII) i liceum ogólnokształcące. Wyjaśniam również, mając na uwadze przygotowania uczniów do matury międzynarodowej, że egzaminy w ramach programu Matury Międzynarodowej (International Baccalaureate) opracowanego przez International Baccalaureate Organization (IBO), nie należą do systemu egzaminów zewnętrznych 2

3 (w ramach którego przeprowadzany jest m.in. egzamin maturalny) funkcjonującego w polskim systemie oświaty. Ad.4. Odnosząc się do sprawy dotyczącej ogólnokształcących szkół muzycznych informuję, że sprawa kształcenia artystycznego zostanie ustalona i szczegółowo doprecyzowana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kształcenie to zostanie skorelowane z nowym systemem edukacji. Ad.5. Art. 58 obowiązującej ustawy o systemie oświaty jak i art. 88 projektu ustawy Prawo oświatowe stanowią, że każda szkoła publiczna działa na podstawie aktu założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę. Akt założycielski samorządowej szkoły podstawowej określa ponadto jej zasięg terytorialny (obwód), w szczególności nazwy miejscowości (w miastach nazwy ulic lub ich części) należących do jej obwodu, ewentualnie podporządkowane jej organizacyjnie szkoły filialne. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 marca 2014 r. (sygn. akt I OSK 3045/13) siedzibą szkoły w rozumieniu art. 58 ust. 1 ustawy o systemie oświaty jest dokładnie wskazany adres, pod którym się ona mieści, a nie jedynie oznaczenie miejscowości. Stosownie do przepisu art. 39 projektu ustawy Prawo oświatowe sieć publicznych szkół podstawowych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego, z uwzględnieniem maksymalnych długości drogi dziecka z domu do szkoły (3 km w przypadku uczniów klas I IV szkół podstawowych; 4 km w przypadku uczniów klas V VIII szkół podstawowych). Rada gminy w formie uchwały ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez gminę, a także określa granice obwodów publicznych szkół podstawowych, z wyjątkiem specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy, z wyjątkiem szkół, dla których nie ustala obwodów. W art. 39 ust. 6 projektu ustawy Prawo oświatowe zawarto wytyczne, którymi powinna się kierować rada gminy podejmując uchwałę w sprawie sieci publicznych szkół podstawowych, tj. rada gminy powinna dążyć do tego, aby szkoły podstawowe były szkołami o pełnej strukturze organizacyjnej (klasy I-VIII) oraz funkcjonującymi w jednym budynku lub jego bliskiej lokalizacji. Powyższe wytyczne zostały określone także w art. 208 projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe w odniesieniu do uchwały w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. Uchwała ta będzie podejmowana przez radę gminy na okres przejściowy tj. na okres od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r., 3

4 będzie również zawierać projekt planu sieci publicznych ośmioletnich szkół podstawowych oraz granice obwodów tych szkół, z wyjątkiem specjalnych, mających siedzibę na obszarze gminy, od dnia 1 września 2019 r. Uchwała będzie dotyczyć wszystkich ośmioletnich szkół podstawowych powstałych z mocy prawa bądź w wyniku przekształcenia (włączenia) dokonywanego na podstawie przepisów ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe. W art. 95 ust. 2 projektu ustawy Prawo oświatowe utrzymano regulację obowiązującą na mocy art. 61 ust. 2 obowiązującej ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którą w przypadkach uzasadnionych miejscowymi warunkami, mogą być tworzone szkoły obejmujące część klas szkoły podstawowej, w tym także szkoły filialne. Możliwe jest zatem funkcjonowanie, bądź jako samodzielne bądź jako filialne (podporządkowane szkole głównej macierzystej), szkół o niepełnej organizacji, np. obejmujących jedynie klasy I-IV. Zgodnie z art. 119 ust. 2 projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe z dniem 1 września 2017 r. dotychczasowe szkoły podstawowe obejmujące strukturą organizacyjną część klas sześcioletniej szkoły podstawowej, w tym szkoły filialne, stają się ośmioletnimi szkołami podstawowymi obejmującymi strukturą organizacyjną te same klasy szkoły podstawowej. Rada gminy prowadzącej szkołę podstawową obejmującą część klas szkoły podstawowej może postanowić o zwiększeniu liczby klas objętych strukturą organizacyjną ośmioletniej szkoły podstawowej obejmującej część klas szkoły podstawowej. Wszelkie przekształcenia dokonywane w ramach reformy ustroju szkolnego będą przeprowadzane w oparciu o przepisy projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe, tj. nastąpią z mocy prawa bądź w wyniku decyzji organu prowadzącego, tj. uchwały rady gminy w sprawie w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. Przekształcenia nieopisane w projekcie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe dokonywane są na podstawie przepisów ogólnych dotyczących przekształceń szkół publicznych, tj. art. 59 obowiązującej ustawy o systemie oświaty oraz art. 89 projektu ustawy Prawo oświatowe. Ad.6. Projektowana reforma systemu oświaty docelowo pozwoli na zmniejszenie zmianowości w szkołach podstawowych, głównie miejskich (zmianowość to przede wszystkim zjawisko miejskie). W przypadku gimnazjów, będących w zespole ze szkołami podstawowymi, liczba pomieszczeń do nauki w budynku zespołu, który do tej pory przeznaczony był dla 9 klas będzie przewyższała potrzeby dla 8 klas szkoły podstawowej. W związku z tym, w wielu szkołach podstawowych, w których do tej pory funkcjonował system zmianowy, będzie można znacząco go ograniczyć. 4

5 W przypadku samodzielnych gimnazjów miejskich szkoły podstawowe są duże (średnia liczba oddziałów jednej klasy wynosi 2,61). Ponadto w wielu takich szkołach funkcjonuje zmianowy system lekcyjny. W związku z tym do budynków gimnazjów samodzielnych będzie mogła zostać przeniesiona część oddziałów klasowych z dużych szkół podstawowych, zwłaszcza tych, w których funkcjonuje zmianowość. Pozwoli to znacząco zmniejszyć zjawisko zmianowości w gminach miejskich. Ad. 7. Projekt przepisów dotyczących nowego ustroju szkolnego zawiera szereg rozwiązań, które umożliwią wprowadzenie zmian już od roku szkolnego 2017/2018 bez ponoszenie istotnych kosztów. Pozostawiono samorządom okres 5 lat na dostosowanie sieci szkół do docelowego stanu. Z zaprojektowanych przepisach założono, że w okresie przejściowym samorządy będą dysponować dużą swobodą w zakresie organizowania pracy swoich szkół. Wprowadzono wiele możliwości przekształcania szkół, np. zespół szkół, w skład którego wchodzi dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum stanie się z mocy prawa ośmioletnią szkołą podstawową. W przypadku gimnazjów samodzielnych mogą zostać przekształcone w szkołę podstawowa w liceum, technikum, branżową szkołę lub mogą zostać włączone do któregoś z nowo powstałych typów szkół. Decyzja co do formy i czasu przekształcenia gimnazjum albo jego włączenia do innej szkoły należy do kompetencji odpowiednio organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego prowadzącego gimnazjum, osoby prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osoby fizycznej prowadzącej dotychczasowe publiczne lub niepubliczne gimnazjum. Ponadto w projektowanych przepisach zostały wprowadzone mechanizmy umożliwiające płynne przechodzenie nauczycieli ze szkół starego systemu do szkół nowego systemu bez konieczności rozwiązywania i ponownego zawierania umów. Wszystkie te rozwiązania zagwarantują przeprowadzenia procesu przekształceń oraz właściwe zarządzanie szkołami w okresie przejściowym w sposób jak najmniej uciążliwy i najmniej kosztowny dla samorządów. Zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi w ocenie skutków regulacji do projektów ustaw poziom finansowania przewidziany dla roku 2017 jest wystarczający aby pokryć wydatki bieżące systemu oświaty w nowym jej ustroju oraz wystarczające aby pokryć wydatki bieżące w trakcie transformacji ustroju. Uwzględnia on między innymi finansowanie wyższymi kwotami ucznia w szkole podstawowej niż ucznia gimnazjum (klasa VII i VIII). Uwzględnia również finansowanie branżowej szkoły II stopnia. W zakresie koniecznych dostosowań do nowego systemu, należy stwierdzić, że pozostają możliwe do wykorzystania środki zarówno w części oświatowej subwencji ogólnej (przy założeniu jej 5

6 podobnego udziału w wydatkach bieżących jednostek samorządu terytorialnego objętych subwencją) jak i wynikające ze zmniejszonego finansowania dowożenia uczniów oraz zmniejszonych wydatków w przeliczeniu na ucznia w liceach ogólnokształcących. W roku 2017 jest to 313 mln zł, w roku mln zł, w roku mln zł. Środki te mogą zostać wykorzystane na dokonanie niezbędnych zmian w zakresie dostosowania budynków i ich wyposażenia do potrzeb nowej struktury szkół. Problem braku odpowiedniej ilości pracowni przedmiotowych nie dotyczy jedynie szkół podstawowych, ale istnieje także w obecnym systemie w gimnazjach, co pokazuje poniższa tabela. Pracownie przedmiotowe posiada jedynie 27% gimnazjów. Tabela 23. Odsetek szkół podstawowych i gimnazjów posiadających pracownie. Typ szkoły Pracownie Pracownie Pracownie Pracownie ogółem komputerowe językowe przedmiotowe Szkoła podstawowa 90% 88% 16% 18% Gimnazjum 77% 73% 29% 27% Niemal wszystkie szkoły podstawowe wyposażone są w pracownie komputerowe. 90% szkół podstawowych posiada pracownie, w tym 88% szkół podstawowych posiada pracownie komputerowe, 16% szkół podstawowych posiada pracownie językowe, a pracownie przedmiotowe 18% szkół podstawowych. W związku z tym można zauważyć, że część zreformowanych szkół podstawowych nie będzie posiadała pracowni fizycznych czy chemicznych, ponieważ nauka tych przedmiotów nie była przewidziana w sześcioletniej szkole podstawowej. Dotyczy to w szczególności tych ośmioletnich szkół podstawowych, które powstaną w budynkach szkół podstawowych sprzed reformy. W lepszej sytuacji będą te szkoły, które będą funkcjonować w budynkach dawnych zespołów szkoły podstawowej i gimnazjum i szkół powstających na bazie gimnazjów. W związku z tym należy oczekiwać, że w związku z projektowanymi zmianami systemu oświaty, odsetek szkół podstawowych wyposażonych w pracownie przedmiotowe zostanie podniesiony przez doposażenie części szkół w pracownie poprzez wykorzystanie bazy infrastrukturalnej przekształcanych gimnazjów. Z wyrazami szacunku, Z upoważnienia MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Maciej Kopeć Podsekretarz Stanu / podpisany cyfrowo/ 6