1 godzina tygodniowo. rr wie, czym zajmuje się geografia jako nauka, rr zna rodzaje skali oraz podziałkę liniową

Transkrypt

1 Rozkład materiału nauczania geografii dla klasy I gimnazjum 1 godzina tygodniowo Hasło w podstawie programowej. Wymagania szczegółowe Temat lekcji Przewidywane osiągnięcia i działania ucznia wiedza merytoryczna umiejętności Uczeń: Uczeń: Uczeń: 1. Czym zajmuje się geografia? Źródła wiedzy geogra ficznej rr wie, czym zajmuje się geografia jako nauka, rr zna różne źródła wiedzy geograficznej pojęcia: geografia rr znajduje wiadomości na zadany temat, rr podaje źródła wiedzy, z których można skorzystać, szu- kając informacji na dany temat, rr ocenia dostęp do informacji i szybkość ich uzyskania z różnych źródeł wiedzy, rr ocenia rolę obserwacji w zdobywaniu wiedzy geograficz- nej, rr ocenia korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z internetu jako źródła wiedzy Posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie 2. Skala mapy. Znaki na mapie rr zna rodzaje skali oraz podziałkę liniową pojęcia: mapa, skala mapy, legenda mapy rr podane skale zapisuje w innej postaci, rr korzystając ze skali mapy, oblicza: odległość w terenie między wskazanymi punktami, odległość na mapie odpowiadającą podanej odległości w terenie, rr określa skalę mapy na podstawie odległości w terenie i odpowiadającej jej odległości na mapie 1.2. Odczytuje wysokość bezwzględną, oblicza wysokość względną oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy hipsometrycznej 3. Czytanie rysunku poziomicowego. Mapa hipsometryczna rr podaje różnicę między mapą poziomicową a hipso- metryczną pojęcia: poziomica, wysokość względna, wysokość bezwzględna, warstwice, mapa hipsometryczna rr ustala kierunki na mapie, rr korzysta z legendy mapy, rr na podstawie mapy poziomicowej: odczytuje wysokość bezwzględną wskazanego punktu, oblicza wysokość względną wskazanego punktu, rozpoznaje wypukłą i wklęsłą formę terenu, rozpoznaje stok stromy i łagodny, określa bieg rzeki, rr odczytuje wysokość bezwzględną wskazanego punktu na mapie hipsometrycznej, rr rozpoznaje formy terenu na mapie hipsometrycznej 1.1. Wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie; 4. Zależność treści mapy od skali i tematu rr wymienia wybrane rodzaje map, rr zna zależność treści mapy od skali i tematu, rr podaje, na czym polega generalizacja mapy, rr porządkuje podane skale według wskazanej wielkości, rr dobiera odpowiednią mapę tematyczną do omawianego zagadnienia,

2 1.2. Odczytuje informacje przedstawione na mapach za pomocą różnych metod kartograficznych rr podaje główne metody kartograficzne przedstawia- nia zjawisk na mapie pojęcia: generalizacja mapy rr wyszukuje potrzebne informacje z określonej mapy, ko- rzystając z jej legendy, rr odczytuje informacje przedstawione na mapach za po- mocą różnych metod kartograficznych 1.5. Dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych; 1.7. Analizuje i interpretuje treści map turystycznych 5. Wskazówki do posługiwania się mapą rr podaje główne zasady posługiwania się mapami rr posługuje się: skalą mapy, legendą mapy, rr określa kierunki na mapie, rr orientuje plan i mapę, rr charakteryzuje rzeźbę terenu, rridentyfikuje obiekty geograficzne na mapie na podsta- wie ich opisu, rr opisuje obiekty geograficzne na podstawie mapy, rr określa na podstawie mapy wzajemne położenie wska- zanych obiektów geograficznych, rr wyszukuje na mapie topograficznej i planie obiekty przedstawione na zdjęciach lotniczych oraz satelitarnych Analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych 6. Lądy i oceany współczesny obraz powierzchni rrpodaje nazwy i przedstawia rozmieszczenie konty- nentów i oceanów rr wskazuje granice umownego podziału wszechoceanu, rr lokalizuje, korzystając z mapy, wskazane: elementy linii brzegowej, poszczególnych kontynentów, oceany i morza, niziny, wyżyny oraz łańcuchy górskie na poszczególnych kontynentach, rowy i grzbiety oceaniczne rr charakteryzuje, na podstawie map, rozmieszczenie lą- dów i oceanów na, rr porównuje cechy położenia poszczególnych lądów i oce- anów pojęcia: linia brzegowa, depresja, nizina, wyżyna, góry, szelf, rów oceaniczny, grzbiet oceaniczny 7. Lekcja powtórzeniowa 2.1. Charakteryzuje kształt i wymiary 8. a we Wszechświecie. Kształt i wymiary rr zna heliocentryczną teorię Kopernika, rr wie, że bryła ziemska ma kształt geoidy, rr podaje wymiary : średni promień ziemski, ob- wód wzdłuż równika pojęcia: geoida, gwiazda, planeta, księżyc, galaktyka, Droga Mleczna, Wszechświat rr przedstawia na rysunku kształt, rr podaje najważniejsze cechy wyróżniające gwiazdę, pla- netę i księżyc, rr przedstawia główne założenie heliocentrycznej teorii Ko- pernika oraz teorii geocentrycznej, rr określa miejsce we Wszechświecie i w Układzie Słonecznym

3 2.2. Posługuje się pojęciami: ruch obrotowy ; 2.4. Podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów 9. Ruch obrotowy rr wymienia cechy ruchu obrotowego, rr podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego pojęcia: górowanie Słońca, zenit rr demonstruje, posługując się globusem, ruch obrotowy, rr wykazuje związek zmiany wysokości Słońca nad horyzon- tem w rytmie dobowym z ruchem obrotowym, rr na podstawie własnych spostrzeżeń podaje przykłady konsekwencji ruchu obrotowego dla środowiska przyrodniczego oraz codziennego życia i gospodarki człowieka, rr wyjaśnia zjawisko dnia i nocy 2.2. Posługuje się pojęciami: ruch obrotowy 10. Siatka geograficzna rr wymienia cechy południków i równoleżników pojęcia: południk, równoleżnik, południk miejscowy, równoleżnik miejscowy, równik rr potrafi narysować na globusie indukcyjnym: elementy siatki geograficznej, kierunki: N, S, E, W, półkulę: N, S, E, W, rr potrafi wyznaczyć południk miejscowy Określa położenie matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na globusie i na mapie; 2.1. Odczytuje współrzędne geograficzne na globusie i na mapie 11. Współrzędne geograficzne rr wymienia elementy siatki kartograficznej pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna rr określa współrzędne geograficzne wskazanych punktów na podstawie siatki geograficznej, rr wskazuje na mapie, posługując się siatką kartograficzną, kierunki główne i pośrednie oraz półkulę N,S, E,W, rr na podstawie siatki kartograficznej określa współrzędne geograficzne wskazanych punktów z podaną dokładnościąrrodszukuje na mapie obiekty na podstawie współrzęd- nych geograficznych 2.2. Posługuje się pojęciami: czas słoneczny 12. Czas a długość geograficzna rr zna zasady obliczania miejscowego czasu słoneczne- go pojęcia: miejscowy czas słoneczny rr oblicza miejscowy czas słoneczny dla wybranych punk- tów na podstawie różnicy długości geograficznej, rr ustala długość geograficzną punktów na podstawie róż- nicy miejscowych czasów słonecznych 2.2. Posługuje się pojęciami: czas strefowy; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na 13. Czas strefowy i urzędowy rr podaje zasadę podziału na strefy czasowe; rr zna zasadę obliczania czasu strefowego, rr zna zasadę zmiany daty po przekroczeniu linii zmia- ny daty pojęcia: czas strefowy, czas urzędowy, strefy czasu rr określa czas strefowy wskazanego miejsca na podstawie mapy stref czasowych, rr określa datę po przekroczeniu linii zmiany daty, rr przedstawia konsekwencje dla rachuby czasu wynikające z przekroczenia linii zmiany daty, rr wskazuje na mapie przykłady państw, na których teryto- rium przebiega kilka stref czasowych, rr uzasadnia konieczność posługiwania się czasem urzędowym 2.3. Charakteryzuje ruch obiegowy ; 14. Ruch obiegowy rr wymienia cechy ruchu dookoła Słońca, rr podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu dookoła Słońca, wykazuje związek między stałym nachyleniem osi rr do płaszczyzny orbity a oświetleniem,

4 2.4. Podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów rr zna zasady ustalania roku przestępnego pojęcia: orbita rr wyjaśnia związek długości zwykłego roku kalendarzowe- go i roku przestępnego z ruchem obiegowym, rr oblicza, w których latach w najbliższym dwudziestoleciu luty będzie miał 29 dni, rrwyjaśnia związek wprowadzania czasu letniego i zimo- wego z długością trwania dnia i nocy rr na podstawie własnych spostrzeżeń podaje przykłady kon- sekwencji ruchu obiegowego dla środowiska przyrodniczego oraz codziennego życia i gospodarki człowieka Opisuje oświetlenie w różnych porach roku; podaje cechy charakterystyczne stref oświetlenia, w tym ich zasięg oraz różnice w długości trwania dnia i nocy 15, 16. Oświetlenie rr podaje cechy oświetlenia w pierwszych dniach astronomicznych pór roku, rr zna nazwy równoleżników, nad którymi Słońce gó- ruje w zenicie, rrpodaje cechy poszczególnych stref oświetlenia Zie- mi: zmiana wysokości Słońca nad horyzontem w momencie górowania, strona widnokręgu, po której góruje Słońce, długość dnia i nocy pojęcia: równonoc, przesilenie letnie i zimowe, dzień i noc polarna rr korzystając z rysunków, wyjaśnia zmiany w oświetleniu w pierwszych dniach astronomicznych pór roku w różnych szerokościach geograficznych, rr wykazuje związek między długością dnia i nocy w umiar- kowanych szerokościach geograficznych a zmianą miejsca wschodu i zachodu Słońca, rr oblicza wysokość Słońca nad horyzontem w momencie górowania na podanej szerokości geograficznej w dniach rozpoczęcia astronomicznych pór roku, rr oblicza szerokość geograficzną miejsca na podstawie wy- sokości Słońca nad horyzontem w momencie górowania w pierwszych dniach astronomicznych pór roku, rr podaje przykłady konsekwencji dla życia i działalności człowieka, wynikających ze zmiany ilości energii słonecznej docierającej do powierzchni 3.2. Oblicza amplitudę i średnią temperaturę powietrza; 3.3. Wykazuje zróżnicowanie klimatyczne na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych; 1.7. Analizuje i interpretuje treści map tematycznych 3.1. Wymienia i charakteryzuje główne czynniki klimatotwórcze; 17. Lekcja powtórzeniowa 18. Klimat i jego składniki rr podaje różnicę między pogodą a klimatem, rr wymienia najważniejsze składniki pogody i klimatu 19. Wpływ szerokości geograficznej oraz ukształtowania powierzchni na klimat pojęcia: klimat, amplituda temperatury powietrza, izoterma, izohieta rr podaje najważniejsze czynniki klimatotwórcze, rr zna zasadę obliczania różnicy temperatury powietrza wraz ze zmianą wysokości bezwzględnej rr sporządza diagram klimatyczny, rr oblicza: średnią temperaturę powietrza, amplitudę temperatury powietrza, sumę opadów, rr przedstawia na podstawie map klimatycznych zróżnico- wanie temperatury powietrza i opadów na rr czyta mapy klimatyczne, rr na podstawie map i diagramów klimatycznych lub danych liczbowych przedstawia wpływ szerokości geograficznej i rzeźby terenu na klimat wskazanych obszarów,

5 3.2. Wykazuje na przykładach związek między wysokością Słoń ca a temperaturą powietrza pojęcia: czynnik klimatotwórczy, cień opadowy rr oblicza temperaturę powietrza na wskazanych wysoko- ściach bezwzględnych 3.1. Wymienia i charakteryzuje główne czynniki klimatotwórcze 3.1. Wymienia i charakteryzuje główne czynniki klimatotwórcze 20. Wpływ morza na klimat rr podaje cechy klimatu morskiego i kontynentalnego, rr podaje nazwy wybranych prądów morskich 21. Wpływ człowieka na klimat pojęcia: zimny prąd morski, ciepły prąd morski, monsun rr opisuje mechanizm efektu cieplarnianego, rr podaje przykłady działań człowieka prowadzące do nasilania się efektu cieplarnianego, rr podaje przykłady skutków wzrostu efektu cieplarnia- nego pojęcia: efekt cieplarniany, smog rr odczytuje z diagramów klimatycznych, danych liczbo- wych lub map klimatycznych cechy klimatu morskiego i kontynentalnego, rr przedstawia wpływ morza, w tym prądów morskich na klimat, rr przedstawia na schemacie monsunowe krążenie powie- trza w Azji Południowo-Wschodniej rr objaśnia różnicę pomiędzy efektem cieplarnianym a wzrostem efektu cieplarnianego, rr podaje przykłady działalności człowieka powodującej zmiany klimatu w skali lokalnej i globalnej (np. miejska wyspa ciepła, smog, dziura ozonowa) Charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych; 3.3. Wykazuje zróżnicowanie klimatyczne na podstawie analizy map stref klimatycznych; 3.4. Podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia a strefami klimatycznymi 22. Zróżnicowanie klimatyczne. Strefy klimatyczne rr zna kryteria wydzielania stref klimatycznych i typów klimatu, rr podaje najważniejsze cechy stref klimatycznych, rr wymienia najważniejsze cechy wybranych typów kli- matu pojęcia: strefa klimatyczna rr porównuje na podstawie diagramów klimatycznych lub danych liczbowych wybrane typy klimatu, rr wykazuje zróżnicowanie klimatyczne na podstawie analizy map stref klimatycznych, rr porównuje warunki klimatyczne wskazanych stref klima- tycznych rr wykazuje na podstawie map tematycznych, zależności między strefami klimatycznymi a strefami oświetlenia, rr interpretuje mapy klimatyczne 3.4. Wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na 23. Wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb w strefie gorącej rr podaje nazwy formacji roślinnych występujących w strefie gorącej, rr zna kryterium wyróżniania poszczególnych formacji roślinnych, rr wymienia główne obszary występowania poszcze- gólnych formacji roślinnych w strefie gorącej, rr rozpoznaje wybrane formacje roślinne strefy gorącej na podstawie opisu lub fotografii, rr charakteryzuje poziomy glebowe wybranych gleb strefy gorącej (na podstawie rysunków), rr wykazuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowa- nie roślinności i gleb na,

6 3.4. Wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na 24. Wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb w strefie umiarkowanej i chłodnej rr podaje wybrane gatunki roślin i zwierząt charaktery- styczne dla danych obszarów, rr wymienia typy gleb występujące w strefie gorącej pojęcia: gleba strefowa rr podaje nazwy formacji roślinnych występujących w strefie umiarkowanej i chłodnej, rr zna kryterium wyróżniania poszczególnych formacji roślinnych, rr wymienia główne obszary występowania poszcze- gólnych formacji roślinnych strefy umiarkowanej i chłodnej, rr podaje wybrane gatunki roślin i zwierząt charaktery- styczne dla danych obszarów, rr wymienia typy gleb występujące w strefie umiarko- wanej i chłodnej rr wykazuje współzależności między roślinnością, glebami a warunkami klimatycznymi strefy gorącej rr rozpoznaje, na podstawie opisu lub fotografii, wybrane formacje roślinne strefy umiarkowanej i chłodnej, rr charakteryzuje poziomy glebowe wybranych gleb strefy umiarkowanej i chłodnej (na podstawie rysunków), rr wykazuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowa- nie roślinności i gleb na, rr wykazuje współzależności między roślinnością, gleba- mi a warunkami klimatycznymi strefy umiarkowanej i chłodnej Odczytuje informacje przedstawione na mapach za pomocą różnych metod kartograficznych 25. Przyczyny zróżnicowania wód powierzchniowych rr podaje nazwy największych rzek na poszczególnych kontynentach i lokalizuje je na mapach (w tym konturowych), rr zna nazwy i rozmieszczenie wybranych jezior świata i lokalizuje je na mapach (w tym konturowych) pojęcia: rzeka: główna, stała, okresowa, system rzeczny, dorzecze, dział wodny, zlewisko, obszar bezodpływowy rr wykazuje zależność między siecią rzeczną na danym ob- szarze a klimatem (w tym zasilanie rzeki) rr określa na podstawie mapy, do jakich zlewisk należą wskazane rzeki, rr wyjaśnia przyczynę rozmieszczenia obszarów bezodpły- wowych na poszczególnych kontynentach, rr wyznacza na mapie konturowej dział wodny pomiędzy wskazanymi zlewiskami lub dorzeczami 26. Lekcja powtórzeniowa 3.5. Podaje główne cechy płytowej budowy litosfery 27. Teoria płyt litosfery. Ruchy górotwórcze rr podaje główne cechy płytowej budowy litosfery, rr wie, że przyczyną ruchu płyt litosfery są ruchy mag- my, rr wie, że ruchy górotwórcze są pierwszym etapem po- wstawania gór o budowie fałdowej pojęcia: skorupa ziemska, litosfera, płyta tektoniczna, magma, lawa, ruchy górotwórcze rr wyjaśnia przyczyny ruchu płyt litosfery, rr opisuje na podstawie schematu powstanie grzbietów oceanicznych, rr wyjaśnia na podstawie schematu ruchy górotwórcze jako skutek ruchu płyt litosfery, rr rozpoznaje na rysunkach: fałd, płytę, uskok 3.5. Wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi 28. Wulkany i trzęsienia ziemi rr wie, że wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi najczę- ściej zachodzą na granicach płyt litosfery, rr wskazuje na podstawie mapy obszary częstych trzę- sień ziemi i wybuchów wulkanów, rr opisuje budowę wulkanu na podstawie schematu, rr opisuje wybuch wulkanu i trzęsienie ziemi, rozpoznaje na ilustracjach lub okazach produkty wyburr chu wulkanu,

7 4.3. Rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i w Polsce 29. Przyczyny zróżnicowania skał występujących na rr zna budowę wulkanu pojęcia: wulkan, erupcja, trzęsienie ziemi, obszary sejsmiczne, tsunami rr zna nazwy wybranych skał, rr podaje podział skał ze względu na genezę, rr przedstawia genezę wybranych skał: piaskowca, zle- pieńca, węgla kamiennego, wapieni, soli kamiennej, granitu, bazaltu, gnejsu, marmuru pojęcia: minerał, skała rr wykazuje związki między płytową budową litosfery a wy- stępowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi, rr ocenia wpływ występowania wulkanów i trzęsień ziemi na środowisko przyrodnicze oraz na życie i działalność człowieka rr opisuje cechy skał na podstawie ich wyglądu, rr rozpoznaje okazy wybranych skał (np. piasek, żwir, glina, less, piaskowiec, zlepieniec, węgiel kamienny, wapień, granit, bazalt, gnejs, marmur), rr rozpoznaje i nazywa skały występujące w najbliższej okolicy szkoły, rr potrafi zinterpretować prosty profil geologiczny 3.6. Rozumie pojęcie wietrzenia 30. Wietrzenie skał rr zna rodzaje wietrzenia, rr wie, że kras jest rodzajem wietrzenia chemicznego pojęcia: wietrzenie mechaniczne (fizyczne), chemiczne i biologiczne, pokrywa zwietrzelinowa, gołoborza rr wyjaśnia różnice między wietrzeniem fizycznym, che- micznym i biologicznym, rr wykazuje na przykładach zależność przebiegu wietrzenia od rodzaju skał i warunków klimatycznych, rr ocenia znaczenie procesu wietrzenia w przyrodzie Opisuje rzeźbotwórczą rolę wód płynących, fal morskich; rozumie pojęcie erozji 31. Rzeźbotwórcza działalność rzek oraz mórz rr zna rodzaje rzeźbotwórczej działalności rzeki: niszcząca (erozja), transportująca, budująca (akumulacja), rr zna rodzaje rzeźbotwórczej działalności morza w strefie brzegowej: niszcząca (abrazja), transportująca i budująca, rr podaje przykłady form terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzeki i morza pojęcia: erozja wgłębna, boczna, akumulacja, abrazja meander, starorzecze, delta, estuarium, klif rr wyjaśnia rzeźbotwórczą działalność rzeki w różnych od- cinkach jej biegu, korzystając ze schematów i fotografii oraz własnych obserwacji, rr rozpoznaje i opisuje na podstawie rysunków lub fotografii wskazane formy terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzeki lub morza w strefie brzegowej, rr wyjaśnia genezę wskazanych form terenu powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzeki lub morza, rr rozpoznaje, korzystając z mapy, rodzaj ujścia wskazanej rzeki, rrrozpoznaje i opisuje formy terenu występujące w naj- bliższej okolicy 3.6. Opisuje rzeźbotwórczą rolę lodowców górskich; rozumie pojęcie erozji 32. Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich rr zna warunki powstawania lodowców górskich, rr zna rodzaje rzeźbotwórczej działalności lodowców: erozja, transport, akumulacja, rr podaje przykłady form terenu powstałych w wyniku niszczącej i budującej działalności lodowców górskich pojęcia: granica wiecznego śniegu, firn, pole firnowe, morena, kotły lodowcowe (cyrki), dolina U-kształtna rr wykazuje związek występowania lodowców z warunka- mi klimatycznymi, rr rozpoznaje na podstawie rysunków lub fotografii przy- kładowe formy terenu powstałe w wyniku działalności lodowców górskich oraz wyjaśnia ich genezę

8 3.6. Opisuje rzeźbotwórczą rolę wiatru; rozumie pojęcie erozji 3.4. Wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na ; 3.6. Opisuje rzeźbotwórczą rolę wód płynących 33. Rola wiatru w modelowaniu rzeźby terenu 34. Współzależności między składnikami środowiska przyrodniczego na przykładzie gór 35. Lekcja powtórzeniowa rr zna rodzaje rzeźbotwórczej działalności wiatru: wy- wiewanie, erozja, transport, akumulacja, rr podaje przykłady form terenu powstałe w wyniku działalności wiatru (wydma, grzyb skalny) pojęcia: erozja wiatru (korazja), wywiewanie (deflacja) rr wymienia cechy klimatu górskiego, rr wie, że w górach występują piętra klimatyczne i do- stosowane do nich piętra roślinne, rr wymienia cechy górskiej rzeźby terenu pojęcia: piętra klimatyczne, piętra roślinne, fen (halny), dolina V-kształtna, ruchy masowe rr rozpoznaje i opisuje na podstawie rysunku lub fotografii wskazane formy terenu powstałe w wyniku działalności wiatru oraz wyjaśnia ich genezę, rr ukazuje rzeźbotwórczą rolę wiatru w modelowaniu rzeź- by pustyń rr wykazuje na przykładzie gór wpływ wysokości n.p.m. na zmiany klimatu i roślinności, rr wyjaśnia, korzystając z rysunku, mechanizm powstawa- nia wiatru halnego, rr przedstawia rolę rzek w modelowaniu górskiej rzeźby terenu, rr ocenia skutki ruchów masowych dla środowiska przyrod- niczego oraz życia i działalności człowieka Analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych 37, 38. Czym wyróżniają się kontynenty? rr lokalizuje na mapach (również konturowych) wska- zane obiekty geograficzne położone na poszczególnych kontynentach, rr podaje wyróżniające cechy środowiska przyrodnicze- go poszczególnych kontynentów rr opisuje środowisko przyrodnicze wskazanego kontynentu z uwzględnieniem wybranych cech, na podstawie map tematycznych, wyjaśnia na przykładach przyczyny przestrzennego zróżrr nicowania środowiska przyrodniczego na poszczególnych kontynentach