Dynamika terytorialna i rozwój Euroregionu Pomerania

Transkrypt

1 ULYSSES - Using applied research results from ESPON as a yardstick for cross-border spatial development planning Dynamika terytorialna i rozwój Euroregionu Pomerania Terytorialny wymiar rozwoju Warszawa, 27 listopada 2012

2 Projekt ULYSSES

3 Partner polski: Gmina Miasto Szczecin (Biuro Prezydenta Miasta) jedyne miasto europejskie biorące udział w projekcie; 18 partnerów Realizacja: Wydział Rozwoju Miasta ( ) (2012, Biuro Strategii) Biuro Planowania Przestrzennego Miasta w Szczecinie Czas trwania projektu: wrzesień 2010 wrzesień 2012 Łączny budżet projektu: 349, EUR

4 Dlaczego Projekt Ulysses? Współpraca z AGEG (Europejskie Stowarzyszenie Regionów Granicznych) pierwsze tak kompleksowe i przekrojowe badania EP (15 lat) Wcześniejsze osiągnięcia we współpracy transgranicznej (projekty zrealizowane wspólnie z AGEG) vs. kolejny półkownik?! Pierwszy projekt w ramach programu ESPON Potrzeba aktualizacji strategii rozwoju EP Konieczność nowego pozycjonowania Szczecina na pograniczu polskoniemiecko-szwedzkim Zwiększenie wartości dodanej współpracy transgranicznej Rozpoznanie potencjału terytorialnego (porównywalna wiedza o terytorium oraz jego otoczeniu) Narzędzia ESPON: analiza wielopoziomowa, typologie oraz scenariusze TIA: Territorial Impact Assessment

5 Projekt ULYSSES - przegląd Projekt badawczy w ramach programu ESPON Analiza celowa (Targeted Analysis): Przeprowadzona w ścisłej współpracy z partnerami projektu, grupą badaczy i Programem ESPON Nacisk na operacyjne/praktyczne wykorzystanie rezultatów badań (Podręcznik Współpracy Transgranicznej) GŁÓWNY CEL: zapewnić partnerom lokalnym informacje dot. dynamiki terytorialnej i trendów rozwojowych w danych regionach transgranicznych Wykorzystanie danych i analiz z wcześniejszych projektów programu ESPON Koncepcje dotyczące celów Europejskiej Polityki Spójności Grupa realizacyjna projektu: Tecnalia (Partner Wiodący, Hiszpania), Instytut Technologiczny w Karlsruhe (RFN), Uniwersytet Democritus w Tracji (Grecja), Universytet w Aveiro (Portugalia), Uniwersytet Technologiczny w Lappeenranta (Finlandia)

6 Obszary trangraniczne w projekcie ULYSSES 6 Wielotematycznych Analiz Terytorialnych 1) Obszar Górnego Renu (Francja, Niemcy, Szwajcaria) 2) Pireneje (Hiszpania i Francja) 3) Obszar transgraniczny pomiędzy Grecją i Bułgarią 4) Euregion Karelia (Finlandia i Rosja) 5) Euroregion Pomerania (Polska, Niemcy, Szwecja) 6) Extremadura/Alentejo (Hiszpania i Portugalia) 7 Kart informacyjnych (Data Fact Sheets) Euregio Region Ems Dollart Górny Ren Pireneje Komitet Oresund Pomerania Karelia E. Niemen Extremadura- Alentejo EuRegio SBT Friuli V.G. Duna-Koros-Maros-Tisza Grecja- Bułgaria

7 Tematy badania Agenda Terytorialna UE (EU 2006, 2011) Skutki zmian demograficznych, transgraniczny rozwój policentryczny, wzorce relacji miasto-wieś, poziomy dostępności transportowej i komunikacyjnej (profil terytorialny), poziom osiągnięcia wskaźników strategii lizbońskiej /Europa 2020 i strategii geteborskiej

8 Struktura projektu ULYSSES Analizy wielopoziomowe (wielotematyczne) Profil terytorialny Zmiany demograficzne Rozwój policentryczny Relacje miasto-wieś Dostępność i łączność komunikacyjna Analizy zintegrowane Analiza SWOT (dwufazowa) - faza analizująca stan faktyczny, w tym ćwiczenie polegające na opracowaniu scenariuszy rozwoju - faza działanie-decyzja Realizacja wymiaru terytorialnego Cele strategii lizbońskiej / EU 2020 Cele strategii geteborskiej Analiza instytucjonalna Zalecenia do strategii i polityk

9 Wymiar strukturalny i działalności

10 Analiza wielopoziomowa Metodologia (1) Analizę wielopoziomową oparto o dane i metody wypracowane we wcześniejszych projektach ESPON. Dane uzupełniające zebrano w bazach Eurostatu i krajowych bazach danych statystycznych. W pierwszej kolejności wybrano wskaźniki, określono zakres czasowy, wymiar/skalę map terytorialnych i analizy do realizacji (zależne od dostępnych danych statystycznych). Analizy przeprowadzono w różnych skalach terytorialnych. Porównania ze średnimi europejskimi i krajowymi. W obszarach transgranicznych zastosowano porównania pomiędzy regionami. Założono, że aktualna pozycja regionu granicznego jest wynikiem złożonej historii, czynników geograficznych i politycznych.

11 Metodologia (2) Przeprowadzone analizy nie miały na celu zidentyfikowanie ogólnych wzorców zachowań regionów granicznych. Ważniejsze jest to, w jaki sposób te granice funkcjonują w różnych kontekstach i wpływ generalnych wyzwań dla tych obszarów. Case studies miały ocenić zróżnicowanie czynników społecznych lub zjawisk danej granicy. Granice często odzwierciedlają wskaźniki narodowe, nawet gdy odzwierciedlają bezpośrednio cechy regionu granicznego po drugiej stronie granicy (ESPON, 2000).

12 Euroregion Pomerania

13 Skåne län Km This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Rügen Stralsund Nordvorpommern Greifswald Ostvorpommern Podregion Koszalinski Demmin Podregion Szczecinski Uecker-Randow Neubrandenburg Powiat m. Szczecin Mecklenburg-Strelitz Podregion Stargardzki Uckermark Barnim Project ULYSSES, Km Legend NUTS 3 names Local level: NUTS 3 Year: Origin of data: ESPON DB EuroGeographics Association for administrative boundaries

14 Podział NUTS (wersja 2006) dla Euroregionu Pomerania NUTS ID DE DE4 DE41 DE412 DE418 DE8 DE80 DE801 DE802 DE805 DE808 DE80B DE80D DE80F DE80H DE80I PL PL4 PL42 PL422 PL423 PL424 PL425 SE SE2 SE22 SE224 NUTS 0 NUTS 1 NUTS 2 NUTS 3 Niemcy (Deutschland) Polska (Polska) Szwecja (Sverige) Brandenburgia Meklemburgia Pomorze Przednie Region Północno-Zachodni Południowa Szwecja (Södra Sverige) Brandenburg-Nordost Mecklenburg-Vorpommern Województwo Zachodniopomorskie Sydsverige Barnim Uckermark Greifswald Neubrandenburg Stralsund Demmin Mecklenburg-Strelitz Nordvorpommern Ostvorpommern Rügen Uecker-Randow Podregion Koszaliński Podregion Stargardzki Powiat m. Szczecin Podregion Szczeciński Skåne län

15 Zmiany demograficzne Zmiany w populacji znacząco różniły się pomiędzy regionami ( ). Dodatnie w Barnim (Niemcy), Podregion Szczeciński (Polska) i Skåne län (Szwecja). Związek z procesami suburbanizacji zachodzącymi w Berlinie, Szczecinie i Malmö. Negatywne we wszystkich pozostałych regionach. Skåne län i Podregion Szczeciński są jedynymi regionami o naturalnym i łącznym przyroście ludności, oraz o pozytywnej migracji netto ( ). Żaden z regionów nie ma łącznego wskaźnika płodności powyżej poziomu zastępowalności (replacement level). Analizy przybliżeniowe wykazały, że istnienie granicy ma wpływ na wzorce osadnictwa na obszarze pogranicza polsko-niemieckiego, możliwe również w Skåne län.

16 ! Mapa przestawiająca zmiany populacji w Euroregionie Pomerania w latach Population growth København! Berlin This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Regional level: NUTS 3 Year: 2000, 2008 Origin of data: Eurostat, ESPON DB, National Statistical Institute of Russia and Andorra EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend ULYSSES, 2011 Total increase Natural increase Net migration positive growth positive natural increase positive migration positive growth negative natural increase positive migration negative growth positive natural increase negative migration negative growth negative natural increase positive migration negative growth negative natural increase negative migration <missing values> km

17 Dynamika demografii Regiony o najniższej wynikowej demograficznej znajdują się w krajach basenu Morza Śródziemnego, tj. jak Portugalia, Hiszpania i Grecja. Dotyczy to również Niemiec. This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Zmienne: Wskaźnik zależności młodzieży/starych ludzi (neg. korelacja), przybliżony wskaźnik wzrostu naturalnej populacji, łączny wskaźnik płodności Project ULYSSES, 2012 Local level: Lau 1 Year: 2010 Source: Kareliâstat EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend Km NUTS3_RG_20M_2006 FAC4_1-2, ,34-1, ,65-0, ,02-0,01-0,65 0,66-1,43 1,44-3,12 missing value

18 Rozwój policentryczny Analizy w oparciu o projekty ESPON oraz (definicja FUA i dane). Poziom analiz NUTS 2. W Euroregionie Pomerania znajduje się 9 obszarów funkcjonalnych (FUAs ) (16 FUAs na poziomie NUTS 2). Struktura osadnicza w Euroregionie Pomerania jest bardziej policentryczna niż przeciętnie w Europie (wielkość). CBA jest bardziej monocentryczny gdy bierzemy pod uwagę PKB obszarów funkcjonalnych. Malmö jest wiodącym miastem jeśli chodzi w PKB, różnice / odległości do małych niemieckich i polskich FUAs są duże. Jedynie 51,5 % łącznej populacji CBA żyje w FUAs (rok 2006, średnia ESPON to 74,8%). Dominująca działalność ekonomiczna w FUAs to sektor usług.

19 PKB na mieszkańca w obszarach funkcjonalnych EP w roku 2006 (delimitacja NUTS 2) Km This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee GETIN_UA, Project ULYSSES, Km Legend GDP per inhabitant, 2006 (thousands of Euros) 2,00-7,00 7,01-17,00 17,01-24,00 24,01-30,00 30,01-37,00 37,01-51,00 missing value Local level: NUTS 3 Year: 2006 Source: ESPON Database Origin of data: Eurostat, ESPON EuroGeographics Association for administrative boundaries FUA average GDP per inhab ESPON = 21,23 PL = 6,36 SE = 34,30 PT = 13,14

20 Relacje Miasto-Wieś W Euroregionie Pomerania znajdują się zarówno duże obszary wiejskie, jak i gęsto zaludnione obszary zurbanizowane. Typologia ESPON 1.1.2: Uckermark, Demmin, Mecklenburg-Strelitz, Nordvorpommern, Ostvorpommern, Rügen, Uecker-Randow oraz Podregion Koszaliński są regionami o niskim stopniu urbanizacji i niskim stopniu interwencji człowieka. Regiony o wysokim stopniu urbanizacji oraz wysokim interwencjonizmie czynnika ludzkiego to Barnim, Greifswald, Neubrandenburg, Stralsund oraz Skåne län. Dużą cześć CBA zajmują obszary rolnicze. Łączny obszar ziemi rolniczej zmniejsza się we wszystkich regionach pomiędzy Udział zatrudnienia i udział Wartości Dodanej Brutto (GVA) w rolnictwie i rybactwie w łącznym GVA zmniejszył się we wszystkich regionach EP w latach

21 Euroregion Pomerania wg. ESPON oraz typologii obszarów zurbanizowanych - wiejskich Eurostat. ESPON &Eurostat urban rural typologies København! This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Berlin! Regional level: NUTS 3 Year: ESPON typology (CLC , pop. 1999); Eurostat 2001 Origin of data: EEA, Corine Land Cover 1990, 2000, 2006 Source: Eurostat, ESPON DB EuroGeographics Association for administrative boundaries km Legend ULYSSES, 2011 Eurostat urban rural typology ESPON Typology <missing values> Urban influence Human intervention Urban influence Human intervention Predominantly urban High High Low High Intermediate regions High Medium Low Medium Predominantly rural regions High Low Low Low

22 !! Change of employed in agriculture and fishing Annual change GVA by agriculture and fishing København! København This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Berlin Berlin! Regional level: NUTS 3 Year: 2000, 2008 Origin of data: Eurostat Source: Eurostat EuroGeographics Association for administrative boundaries Regional level: NUTS 3 Year: 1997 and 2008 Origin of data: Eurostat Source: Eurostat EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend ULYSSES, 2011 Eurostat urban rural typology Annual change of the share employed in agriculture and fishing Predominantly urban Intermediate regions Predominantly rural regions <= -7,43-7, ,39-4, ,48-2, ,02-1,01-3,90 >= 3,91 <missing values> km EU27 = -4,39* DE = -1,39 PL = -7,58 SE = -4,07 *NL: UK: Legend ULYSSES, 2011 Eurostat urban rural typology Predominantly urban Intermediate regions Predominantly rural regions Anual change of the share of GVA by agriculture and fishing 97-08* <= -10,18-10, ,31-7, ,23-4, ,27-2,26-2,85 >= 2,86 <missing values> km EU27 = -4,23 DE = -3,29 PL = -5,48 SE = -3,45 *PL

23 Dostępność i łączność komunikacyjna Dane z bazy danych programu ESPON, przedział czasowy Niemieckie regiony są potencjalnie łatwiej dostępne drogami niż inne regiony CBA (perspektywa europejska). Potencjalna dostępność polskich regionów drogami jest poniżej średniej europejskiej. Skåne län w Szwecji jest najtrudniej dostępnym regionem drogami i koleją, ale ma najwyższą dostępność drogą lotniczą. Skåne län ma również najwyższy potencjał dostępności multimodalnej w całym Euroregionie Pomerania. Dostępność multimodalna Euroregionu Pomerania jest poniżej średniej europejskiej. Jedynie dwa regiony (Skåne län i Barnim) stoją powyżej średniej europejskiej. Poprawia się (zwiększa się) dostęp do szerokopasmowego internetu.

24 Potential accessibility by road! Multimodal accessibility København! København! This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Berlin Regional level: NUTS 3 Year: 2006 Origin of data: Spiekermann & Wegener, Urban and Regional Research (S&W) Source: ESPON DB EuroGeographics Association for administrative boundaries ULYSSES, 2011 Legend Potential accessibility by road indexed to ESPON average (=100), 2006 <= 23,80 23,81-50,40 50,41-80,70 80,71-100,00 100,01-167,60 >= 167,61 <missing value> km Berlin! Regional level: NUTS 3 Year: 2006 Origin of data: Spiekermann & Wegener, Urban and Regional Research (S&W) Source: ESPON DB EuroGeographics Association for administrative boundaries ULYSSES, 2011 Legend Multimodal accessibility indexed to ESPON average (=100), 2006 >= 45,60 45,61-61,20 61,21-76,40 76,41-91,00 91,01-125,90 >= 125,91 <missing value> km

25 Centralne położenie Najwyższa w krajach środkowo-europejskich, zwłaszcza w Zagłębiu Ruhry, Belgii i pd. Anglii W mniej centralnych regionach, najwyższa w stolicach i innych aglomeracjach Największe różnice pomiędzy regionami w Euroregionie Pomerania (z przeanalizowanych regionów transgranicznych). Zmienne analizy czynnika: Potencjalna dostępność, udział bezrobocia w pośrednictwie finansowym i rynku nieruchomości, zatrudnienie w wysoko i średnio specjalistycznej produkcji i podróże do innych regionów, udział wartości dodanej brutto w rolnictwie i rybactwie (neg.) This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee GETIN_UA, Project ULYSSES, 2011 Local level: NUTS 3 Source: GETIN_UA Origin of data: Multiple sources EuroGeographics Association for administrative boundaries Km NUTS_RG_03M_2006 FAC1_1-4, ,97-0, ,24-0,23-0,18 0,19-0,58 0,59-0,89 0,90-2,17

26 Cele strategii lizbońskiej / strategii EU 2020 Rozbieżności w PKB per capita rosły w Euroregionie Pomerania w latach (Eurostat). W porównaniu z wiodącym regionem w Europie pod względem rozwoju gospodarczego (Londyn), większość regionów Euroregionu Pomerania rozwija się wolniej i dlatego odstają od lidera. Polskie regiony zostały skwalifikowane jako powoli doganiające. Wartość dodana brutto w EP zwiększała się rocznie o 3,6%. Wiodący sektor ekonomiczny w CBA w 2008 to Administracja publiczna i usługi publiczne. Łączne wydatki uczelni na B+R w Euroregionie Pomerania były niższe od średniej europejskiej. Bezrobocie kształtowało się znacznie powyżej średniej europejskiej w 2010 r.

27 ! GDP per capita indexed to leading region Catching up analysis: GDP per capita København! København! This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Berlin! This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Berlin Regional level: NUTS 3 Year: 2008 Source: Eurostat EuroGeographics Association for administrative boundaries Regional level: NUTS 3 Year: Source: Eurostat EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend ULYSSES, 2011 GDP per capita indexed to the leading region, London UKI = 100 very rich region >=95 rich region [75-95[ midle income region [0-74[ less developed region [30-50[ laggard region [15-30[ very laggard region <15 <missing values> km ULYSSES, 2011 Legend Cathicng-up with the leading region according to logistic function on GDP per capita * leading region fast converging region steady catching-up region slow catching-up region slow converging region non converging region diverging region <missing values> km *Exceptions: PL

28 Badania & Rozwój Stolice, miasta uniwersyteckie i HT przemysł (Airbus w rejonie Tuluzy, Volkswagen w okolicach Wolfsburg, Cambridge lub Silicon Glen). Kraje skandynawskie dobrze radzą sobie. (dobre wyniki) This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Zmienne: Inwestycje w B&R różnych sektorów, zastosowanie patentów EPO, trzeci stopień edukacji w populacji aktywnej Project ULYSSES, 2012 Local level: Lau 1 Year: 2010 Source: Kareliâstat EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend Km NUTS3_RG_20M_2006 FAC2_1-2, ,98-0, ,51-0, ,02-0,01-0,65 0,66-1,74 1,75-3,90 missing value

29 Bezrobocie Koncentracja najwyższych wartości w terenach objętych kryzysem w Europie i krajach o wysokim bezrobociu strukturalnym (np. południowe Włochy i Hiszpania, wschodnie Niemcy, Słowacja i Grecja). Regiony które kiedyś miały silną bazę przemysłową również mają wysokie wskaźniki bezrobocia w przemyśle (pn. Francja i Portugalia, Walonia, Półwysep Setúbal, Liverpool i Manchester. W EP w szczególności regiony niemieckie wykazują wysokie wartości. This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee GETIN_UA, Project ULYSSES, 2011 Local level: NUTS 3 Source: GETIN_UA Origin of data: Multiple sources EuroGeographics Association for administrative boundaries FAC1_2-1, ,96-0, ,53-0, ,19 Zmienne analizy czynników: Bezrobocie, długoterminowe bezrobocie, bezrobocie wśród młodzieży 880 Km NUTS_RG_03M_2006-0,18-0,25 0,26-0,96 0,97-4,65

30 Cele strategii geteborskiej Wysoki udział obszarów Natura 2000 w Euroregionie Pomerania Ochrona środowiska (np. zwiększają się możliwości oczyszczania ścieków) Wrażliwość/podatność na zmiany klimatu niższa niż średnia europejska Mechanizmy uszczelniania gleby wysokie w miastach-regionach Potencjał energii wiatrowej znacznie powyżej średniej krajowej i europejskiej średniej

31 Share of Natura 2000 area! Wind energy potential København! København! Berlin This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Berlin! Regional level: NUTS 3 Year: 2009 Origin of data: European Commission 5th Cohesion Report Source: EEA, REGIO-GIS EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend Natura 2000 areas, 2009 (% of total area) <= 8,00 8,01-14,24 14,25-27,00 27,01-35,00 35,01-45,00 >= 45,01 ULYSSES, 2011 <missing value> km NUTS 3 average EU27 = 14,24 DE = 13,16 PL = 16,09 SE = 5,48 Legend Regional level: NUTS 3 Year: Origin of data: European Commission 5th Cohesion Report Sources: EEA ETC-ACC, REGIO-GIS EuroGeographics Association for administrative boundaries ULYSSES, 2011 Onshore full load hours, (number hours year) at 80 m hub height <= 408,58 408,59-726,17 726, , , , , ,82 >= 1985,83 <missing value> km NUTS 3 average EU27 = 1378,98 DE = 1382,16 PL = 1450,43 SE = 1969,21

32 Ryzyko zw. ze środowiskiem Wysoka wrażliwość na zmiany klimatu na obszarach nadmorskich i innych obszarach zalewowych, tj. delta Dunaju lub Po. This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Project ULYSSES, 2012 Local level: Lau 1 Year: 2010 Source: Kareliâstat EuroGeographics Association for administrative boundaries Legend Km NUTS3_RG_20M_2006 FAC5_1-2, ,73 Zmienne: Wrażliwość na zmiany klimatu -0, ,23-0,22-0,31 0,32-1,14 1,15-2,72 2,73-7,03 missing value

33 Wymiar strukturalny zarządzania transgranicznego w EP jest wyzwaniem. CBA posiada granicę lądową i granicę morską, które oddzielają trzy państwa posiadające bardzo różne uwarunkowania instytucjonalne i tradycje. Współpraca transgraniczna charakteryzuje się nie tylko trójstronną platformą współpracy w EP, ale jest dalej współpracą dwu- i wielostronną. W szczególności współpraca polskoniemiecka stała się prominentną częścią działań podejmowanych w EP. Zarządzanie transgraniczne

34 Wyzwania stojące przed Euroregionem Pomerania 1) Rozwój gospodarki i tworzenie nowych miejsc pracy Wysokie bezrobocie, w szczególności wśród młodzieży Zmniejszające się zatrudnienie w tradycyjnych sektorach gospodarki (rolnictwo i przemysł) Na obszarze Euroregionu Pomerania znajdują się duże tereny wiejskie, stąd tworzenie nowych miejsc pracy jest niezwykle istotne. 2) Rozwój dostępności transportowej Ważne centrum logistyczne, kilka portów bałtyckich i połączenie z drogami śródlądowymi Po 2006 nastąpiło zmniejszenie morskiego ruchu pasażerskiego we wszystkich portach Radykalne zmniejszenie ruchu przewozu ładunków w 2008 r. Rozwój połączeń drogowych i kolejowych do Europy jest istotny Przekraczanie granicy (dojazd do pracy i z powrotem) oraz podróżowanie w celach rekreacyjnych

35 Euroregion przedsiębiorczości Sugerowane strategie (1) Strategia,w której przedsiębiorczość i edukacja są traktowane jako kluczowe koncepcje rozwoju EP i przekształcenia go w aktywny i kreatywny obszar transgraniczny. Przedsiębiorczość jest widziana jako proces uczenia się przez całe życie. Uczenie przedsiębiorczości zaczyna się już w szkołach. Przywiązuje się szczególną uwagę do jakości i treści edukacji oraz szkolnictwa zawodowego w celu sprostania wymogom faktycznym rynku. Przedsiębiorcy otrzymują wysokospecjalistyczne szkolenia i wsparcie. Zachęca się mieszkańców do rozpoczynania działalności gospodarczej. Celem strategii jest tworzenie nowych miejsc pracy w CBA. Nowe możliwości zatrudnienia przyciągają nowych (i powracających) mieszkańców i oferują perspektywę życiowych strategii młodym ludziom i rodzinom. Przedsiębiorczość jest prawdziwym wyborem dla ludzi, którzy już nie są zatrudnieni w tradycyjnych dziedzinach gospodarki, tj. przemysł. Współpraca transgraniczna ma w tej strategii zasadnicze znaczenie, ze względu na konieczność wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk, tworzenia firm, które służą całemu obszarowi transgranicznemu i jego potrzebom. Transgraniczne inkubatory przedsiębiorczości.

36 Inwestując w turystykę Sugerowane strategie (2) Strategia oparta na idei, że turystyka jest twardym, poważnym biznesem i prawdziwym wyborem, który prowadzi do gwałtownego rozwoju gospodarczego. EP zajmują duże rolnicze i leśne tereny; idealna lokalizacja nad Morzem Bałtyckim. W strategii tratuje się turystykę jako rzeczywistą opcję stwarzającą możliwość tworzenia nowych miejsc pracy w CBA. Realizacja inwestycji w infrastrukturze drogowej i turystycznej. Rozwój turystyki jest spójny i konsekwentny, o długoterminowej perspektywie. Ekoturystyka rozwija się na obszarach wiejskich, rolniczych. Turystyka zdrowotna i wypoczynkowa popularna wśród mieszkańców. Rozwój turystyki opiera się o lokalny potencjał (local assets) i wspólne pomorskie dziedzictwo. Szczególną uwagę zwraca się na walory środowiska i zrównoważony rozwój. Turystyka pomorska oferuje atrakcyjne niszowe produkty turystyczne (np. szlaki historyczne, kulinarne, wrakowe, itd.). Wykorzystywane są możliwości wynikające z połączeń transgranicznych; tworzona jest euroregionalna marka turystyczna.

37 Sugerowane strategie (3) Wszystkie drogi prowadzą do Pomeranii Strategia mająca poprawić rozwój infrastruktury transportowej (w tym wodnej, drogowej, kolejowej) aby w ten sposób zwiększyć dostępność komunikacyjną do CBA. Dobry poziom dostępności służy rozwojowi gospodarczemu CBA i umożliwia rozwój sektora turystycznego. Uwagę zwraca się na połączenia transgraniczne pomiędzy krajami CBA. Podróżowanie przez granice (w celach dojazdu do pracy i z powrotem) jest łatwe, a rosnąca interakcja między mieszkańcami służy stworzeniu transgranicznej przestrzeni społecznej. Sieć transportu publicznego dobrze funkcjonuje i wykorzystuje się pojazdy przyjazne dla środowiska. Kluczowe znaczenie ma koncepcja niskich emisji.

38 Kluczowe wyniki projektu ULYSSES Brak równowagi w rozwoju pomiędzy transgranicznymi regionami w Europie; podobne wyzwania: depopulacja obszarów wiejskich, zwiększająca się koncentracja populacji i imigracji do obszarów zurbanizowanych, starzenie się populacji, słabe wyniki / wydajność w gospodarce innowacyjnej. 1. Generalnie położenie ma wpływ na rozwój obszarów transgranicznych bardziej niż położenie przy samej granicy (położenie centralne vs. peryferyjne w Europie) 2. Regiony graniczne odtwarzają krajowe wzorce rozwoju niż rozwój regionów po drugiej stronie granicy (podzielona krajowa rzeczywistość) 3. Granica ma większe znaczenie na poziomie regionalnym niż lokalnym 4. Podróżowanie do pracy i z powrotem przez granicę jest niewielkie w porównaniu z regionami w samym kraju 5. Granica wydaje się w dalszym ciągu funkcjonować jako bariera ograniczająca rozwój ( rogatki ).

39 Skoncentrowanie się głównie na aspekcie polsko-niemieckim, dość pobieżne potraktowanie szwedzkiego i szczecińskiego Trudności z pozyskaniem danych ( ); zaskakujące wnioski z analiz Raport nie uwzględnia ewolucji i przemian na pograniczu polsko-niemieckim oraz na granicy polsko-szwedzkiej Nieznaczna ocena tzw. efektów transgranicznych współpracy Nieprzejednane opinie badaczy ESPON; brak woli zrozumienia lokalnej specyfiki (badaczka z Lappeenranta University of Technology) Niezrozumiała metodologia badań Słabości raportu Błędne dane na mapach opór we wprowadzaniu korekt Rozszerzenie obszaru badania o MVP - niezgodne z obszarem CBA Brak dbałości o rzetelność informacji, danych, języka; niedopracowany raport Spore odstępstwa od pierwotnych zamierzeń projektu

40

41 Inne spostrzeżenia Wyniki badań stanowią dobre uzasadnienie sensowności kontynuacji funkcjonowania EP, nie przesądzając o formie współpracy Praktyka monitorowania efektów strategii na poziomie samorządu lokalnego, mającego na uwadze realizację spójnej polityki terytorialnej (TRMS)

42 Co dalej? Ocena dotychczasowej strategii rozwoju EP. I nowej strategii! Pozycjonowanie się Szczecina w CBA wygenerowanie projektów strategicznych w nowym okresie programowania UE Projekt pozwolił na lepsze Pozycjonowanie przestrzenne Szczecina w układzie ponadregionalnym, Pozwolił też na zidentyfikowanie szans, przewag komparatywnych i możliwości rozwijania nowych połączeń, relacji i współpracy Lepsze zrozumienie relacji z sąsiadami, sojusznikami i konkurentami

43 Strategia Rozwoju Szczecina

44 PS CIV: Szczecin - atrakcyjne miasto metropolitalne TRMS

45 Priorytety polityki terytorialnej w SRS 2025 Inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu rozwój (SSIG) Harmonijny i zrównoważony rozwój przestrzenny TRMS Policentryczność Funkcjonalna integracja obszarów przygranicznych Usieciowienie miasta Relacje miasto-wieś w oparciu o FUA -> multi-level governance Konkurencyjność Nasycenie sieciami infrastruktury i połączeniami horyzontalnyi Ochrona i opieranie rozwoju na wartościach dziedzictwa kulturowego i naturalnego

46 Kontakt: Ewa Kurjata Biuro Strategii Urząd Miasta Szczecin Tel: lub