Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 1

Transkrypt

1 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 1

2 Spis treści zostanie uzupełniony po poprawkach (naniesione hiperłącza do DTR-ek sprzętu) WSTĘP 5 I. HISTORIA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO...6 II. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W KOPALNIACH...15 LGOM GEOLOGIA I GEOTEKA ZŁOŻA HYDROGEOLOGIA...19 II. ZAGROŻENIA NATURALNE...Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 1. ZAGROŻENIE POŻAROWE... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 2. ZAGROŻENIE TĄPANIAMI... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 3. ZAGROŻENIE METANOWE... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 4. ZAGROŻENIE KLIMATYCZNE ZAGROŻENIE PYŁOWE... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 6. ZAGROŻENIE RADIACYJNE NATURALNYMI SUBSTANCJAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. III. PRZEPISY RATOWNICZE PRAWO GEOLOGICZNO-GÓRNICZE... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 2. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI...36 IV. JRGH-LUBIN ZADANIA, ORGANIZACJA ZADANIA I ORGANIZACJA...37 V. KOPALNIANA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO WYMAGANIA I OBOWIĄZKI: RATOWNIKA GÓRNICZEGO ZASTĘPOWEGO MECHANIKA SPRZĘTU RATOWNICZEGO KIEROWNIKA STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO PLAN RATOWNICTWA...49 VI. ZASADY PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH OBOWIĄZKI ZGŁASZAJĄCEGO ZAGROŻENIE OBOWIĄZKI DYSPOZYTORA RUCHU ZAKŁADU GÓRNICZEGO OBOWIĄZKI KIEROWNIKA AKCJI ZADANIA SZTABU AKCJI OBOWIĄZKI KIEROWNIKA AKCJI DÓŁ OBOWIĄZKI KIEROWNIKA BAZY RATOWNICZEJ BAZA RATOWNICZA ZASTĘP RATOWNICZY W AKCJI AKCJE RATOWNICZE PRZECIWPOŻAROWE INNE AKCJE RATOWNICZE: AKCJE RATOWNICZE ZWIĄZANE Z TĄPNIĘCIAMI I ZAWAŁAMI SKAŁDFO WYROBISK AKCJE RATOWNICZE ZWIĄZANE Z WDARCIEM SIĘ DO WYROBISK WODY LUB WODY Z LUŹNYM MATERIAŁEM SKALNYM AKCJE RATOWNICZE PROWADZONE W TRUDNYCH WARUNKACH MIKROKLIMATU AKCJE ZWIĄZANE Z AWARIAMI ENERGOMECHANICZNYMIBłąd! Nie zdefiniowano zakładki. VII. SPRZĘT RATOWNICZY PRZYRZĄDY POMIAROWE MX6 ibrid DETEKTOR itx...75 DETEKTOR WIELOGAZOWY OLDHAM MX PRZENOŚNY DETEKTOR GAZU OX / TX KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 2

3 1.4. MINI WARM TERMOMETR GÓRNICZY PIROMETR PSYCHROMETR ASSMANNA ANEMOMETR skrzydełkowy Kestrel SPRZĘT OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH: APARATY REGENERACYJNE APARATY POWIETRZNE APARATY EWAKUACYJNE: APARAT OXY K 50S APARAT UPT-1... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki APARAT EBA SPRZĘT ŁĄCZNOŚCI SPRZĘT OŚWIETLENIOWY LAMPA NACHEŁMNA SMARTLIGHT 05/M Przenośny maszt oświetleniowy Peli RALS Led Lenser X21R Źródło światła:7 x High End Power LED Siła światła:1600 lumenów Zasięg światła:500m Zasilanie:akumulatorki Rodzaj baterii:r20/d NiMh Czas pracy:do 7h Rodzaj ładowania:230v AC Wymiary:412mm Masa:1440 g Materiał obudowy:aluminium Kolor obudowy:czarny AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE AGREGAT PRĄDOTWÓRCZY KNURTZ 8 kw D+E BVF AGREGAT PRĄDOTWÓRCZY HONDA EG 1900 XBłąd! Nie zdefiniowano zakładki. 5. SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI POŻAROWYCH GAŚNICE HYDRANTY NAWIERTOWE HYDRANT NAWIEROTWY THEUKE... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki HYDRANT NAWIERTOWY - Gaertig SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI ZAWAŁOWYCH ODBIORNIK SYGNAŁÓW NAMIAROWYCH OSN -2Błąd! Nie zdefiniowano zakładki ODBIORNIK LOKACYJNY MinSersch KAMERA UCF 9000 Drager KAMERA TERMOWIZYJNA BULLARD KAMERA TERMOWIZYJNA BULLARD S SPRZĘT HYDRAULICZNY ROZPIERAKI HOLMATRO NOŻYCE HOLMATRO KLINY HOLMATRO PRZECINAKI HOLMATRO POMPY HYDRAULICZNE HOLMATRO SPRZĘT PNEUMATYCZNY PODUSZKI PNEUMATYCZNE HOLMATRO KORKI USZCZELNIAJACE PNEUMATYCZNE HOLMATRO SPRZĘT URABIAJĄCO WIERCĄCY... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki STACJE NAPĘDOWE LIFTON KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 3

4 NARZĘDZIA LIFTON URZADZENIA TNĄCE URZĄDZENIE TNĄCE PARTNER K PARTNER K SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI WODNYCH POMPY WODNE POMPA WODNA PŁYWAJĄCA MAXCIMUM POMPA WODNA Z SILNIKIEM HONDA POMPA WODNA FLYGT (BIBO) POMPA GOODWIN... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki POMPA PŁYWAJĄCA M5/3 typu MEWA... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki POMPA SPALINOWA STHIL P SPRZĘT DO TŁOCZENIA BUTLI PRZETŁACZARKI... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki PRZETŁACZARKA TLENU TYPU SP-2... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki KOMPRESOR Z SERII VERTICUS SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI Z UŻYCIEM SPRZĘTU WYSOKOŚCIOWEGO 166 VIII. WIADOMOŚCI MEDYCZNE ZADANIA SŁUŻBY MEDYCZNEJ PIERWSZA POMOC MEDYCZNA ZANIM ZACZNIESZ RATOWAĆ - ZACHOWANIE NA MIEJSCU WYPADKU ABC POSTĘPOWANIA RATUNKOWEGO PODSUMOWANIE PIERWSZA POMOC PSYCHOLOGICZNA WZYWANIE POMOCY ATAK SERCA - ZAWAŁ ZABURZENIA ODDYCHANIA UDAR MÓZGU RANY RANY POSTRZAŁOWE KRWOTOK CIAŁO OBCE UDŁAWIENIA ZATRUCIE ZŁAMANIA KOŚCI WSTRZĄS UTRATA PRZYTOMNOŚCI PORAŻENIE I UDAR CIEPLNY PRZECHŁODZENIE I ODMROŻENIE USZKODZENIA CZASZKOWO - MÓZGOWE USZKODZENIA KLATKI PIERSIOWEJ I BRZUCHA PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM OPARZENIA TERMICZNE OPARZENIA CHEMICZNE ŚRODKI ODURZAJĄCE UTONIĘCIE UŁOŻENIA WYPADEK DROGOWY SŁOWNIK RATOWNIKA IX. PODSUMOWANIE KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 4

5 WSTĘP Od ratowników dla ratowników Wiedza z zakresu ratownictwa górniczego jest niezbędna pracownikom rozpoczynającym pracę w kopalni, ponieważ decyduje o możliwości samoratowania się w sytuacji zagrożenia. Oczywiście, każdy nowo przyjęty do pracy w kopalni musi przejść stosowne przeszkolenia, które obejmują również te zagadnienia i jeśli tylko spełnia wymogi zawarte w Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie ratownictwa górniczego, może zostać ratownikiem górniczym i przystąpić do kopalnianej drużyny ratowniczej. Przynależność do niej zawsze była traktowana przez górników jako honor i wielkie wyróżnienie. Wszyscy bowiem zdają sobie sprawę z tego, że bez ratownictwa górniczego nie może być mowy o bezpiecznej pracy w górnictwie, zwłaszcza teraz, kiedy ujawniają się ponownie zagrożenia naturalne, które wydawać by się mogło, że zostały już zażegnane. W kopalni mówi się, że ratownik zaczyna pracę wtedy, gdy zwykły górnik kończy swoją. Celem niniejszej książki jest dostarczenie podstawowej wiedzy o ratownictwie górniczym w Polsce, o jego organizacji i obowiązujących w tym zakresie przepisach, a także o sprzęcie stosowanym aktualnie w ratownictwie górniczym. Słowo aktualnie" jest tutaj istotne, gdyż przemysł pracujący na rzecz ratownictwa górniczego bardzo szybko się rozwija, proponując nowe rozwiązania. Te nowinki techniczne dotyczą raczej aparatury pomiarowej i narzędzi używanych w akcjach ratowniczych, rzadziej aparatów oddechowych, chociaż można zauważyć, że w dobie dzisiejszego rozwoju i w tej dziedzinie pojawiają się nowe myśli, które co raz odważniej wdrażane są do rzeczywistości polskiego i światowego ratownictwa. Sporo uwagi poświęcono również omówieniu zagrożeń występujących w kopalniach, zwłaszcza zagrożeń naturalnych. Każdy górnik powinien wiedzieć, że akcja ratownicza zaczyna się od uaktywnienia zagrożenia. Znając więc zagrożenie i sposób jego od - działywania na otoczenie, można w wielu przypadkach, stosując odpowiednią profilaktykę, zapobiec przykrym konsekwencjom tych zdarzeń. Wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do wydania tej książki, ratownicy składają bardzo serdeczne podziękowania. BY INNI MOGLI ŻYĆ KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 5

6 HISTORIA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego KGHM Polska Miedź S.A. Pierwszą komórką organizacyjną ratownictwa górniczego w starym zagłębiu miedziowym obejmującym kopalnie Konrad, Grodziec, Lena i Nowy Kościół, był Punkt Ratownictwa Górniczego w ZG Lena w Wilkowie powołany w 1950 r., a podlegający OSRG Wałbrzych. W dniu 20 października 1966 r. rozpoczęła działalność Kopalniana Stacja Ratownictwa Górniczego ZG Lubin, której ratownicy zabezpieczali Legnicko Głogowski Okręg Miedziowy. Wraz z uruchamianiem kolejnych kopalń oraz pojawiających się zagrożeń życia i zdrowia górników powstawały nowe jednostki. W tych okolicznościach 31 grudnia 1970 r. powołano Okręgową Stację Ratownictwa Górniczego. Drużyna ratownicza OSRG Sobin lata 70-te KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 6

7 W dniu 1 stycznia 1997 roku na bazie OSRG powołano Oddział Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie, w którego w skład weszła: Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego wraz ze Specjalistycznym Ośrodkiem Badań Lekarskich w Sobinie, Zakładowa Zawodowa Straż Pożarna przy ZG Lubin, Zakładowa Straż Pożarna przy HM Głogów w Żukowicach. Na bazie tych podmiotów w JRGH powstały nw. wydziały: Wydział I z siedzibą przy HM Głogów, O/JRGH Lubin Wydział I przy Hucie Miedzi Głogów Wydział II z siedzibą przy szybach głównych ZG Lubin i przy HM Legnica, O/JRGH Lubin Wydział II przy Szybach Głównych O/ZG Lubin KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 7

8 O/JRGH Lubin Wydział II przy Szybach Głównych O/ZG Lubin Wydział III Górnicze Pogotowie Ratownicze z siedzibą w Sobinie. O/JRGH w Lubinie Wydział III Górnicze Pogotowie Ratownicze obiekt w Sobinie KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 8

9 Kadra JRGH Lubin to 115 pracowników w tym 12 zawodowych ratowników górniczych, 79 ratowników strażaków oraz 404 ratowników górniczych pozostających w gotowości do działania w oddziałach KGHM Polska Miedź S.A. (stan na: r.) Zakres działań Oddziału obejmuje ratownictwo górnicze, chemiczne, ekologiczne, techniczne i pożarowe. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 9

10 Zadania związane z ochroną przeciwpożarową, likwidacją zagrożeń chemicznych, ekologicznych i pożarowych realizowane są przez Kompleks Straży Pożarnej. Natomiast do prac pod wodą, oraz w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu przez odpowiednio przeszkolonych ratowników wydziału III Górnicze Pogotowie Ratownicze i dwa Wydziały Zawodowej Straży Pożarnej pełnią dyżur w sposób ciągły. Daje to gwarancję udzielenia niezbędnej pomocy załogom górniczym i hutniczym przez 24 h na dobę. Wóz bojowy Wydz. II Górnicze Pogotowie Ratownicze oraz jednostki Straży Pożarnej są wyposażone w nowoczesny sprzęt ratowniczy, spełniający standardy europejskie. Ratownikiem górniczym może zostać osoba, która spełnia następujące warunki: ukończyła 21 lat, ma co najmniej roczny staż pracy pod ziemią w zakładzie górniczym, ma odpowiedni stan zdrowia oraz odpowiednie predyspozycje psychiczne, potwierdzone specjalistycznymi badaniami, ukończyła kurs podstawowy dla ratowników górniczych i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym, włada językiem polskim w mowie i piśmie, w stopniu niezbędnym do sprawowania czynności ratownika górniczego, zgłosiła akces o dobrowolnym przystąpieniu do ratownictwa górniczego. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 10

11 Dopisać wstępniaczek Ratownicy z Polskiej Miedzi łącznie wzięli udział w ponad 200 akcjach ratowniczych, w tym także podczas trzęsienia ziemi w Armenii w 1988 r. oraz dwa razy w Turcji w 1999 r. Ratownicy Górniczy Polskiej Miedzi podczas akcji ratowniczej po trzęsieniu ziemi w Turcji Zawody Ratownicze Ratownicy Oddziału Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego biorą udział także w licznych zawodach ratowniczych : W 2000 r. ratownicy z JRGH zajęli pierwsze miejsce na Międzynarodowych Zawodach Ratownictwa Górniczego w Las Vegas w Stanach Zjednoczonych. W 2004 roku obronili tytuł mistrzowski na zawodach zorganizowanych w Głogowie. Dyr. O/JRGH w Lubinie Piotr Walczak na tle pucharów zdobytych przez ratowniczych KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 11

12 1999 Louisville, Kentucky USA 1. USA 2. Ukraina 3. Rosja 2000 Las Vegas, Nevada USA 1. Polska 2. USA 3. Peru 2006 Pingdingshan, Chiny Konkurs mechaników: Aparat BG-4 - I miejsce - Ireneusz Dachtera Aparat BioPac - III miejsce - Krzysztof Mirowski Zawody paramedyczne: III miejsce drużyna KGHM Polska Miedź S.A. Sebastian Rakowiecki Edward Byczek Wiesław Różański 2010 Woollogong, Australia Główna nagroda w konkurecji prowadzenia wirtualnej akcji ratowniczej 2002 Reno, Nevada USA 1. USA 2. Polska 3. Peru 2004 Głogów, Dolny Śląsk, Polska 1. Polska 2. Chiny 3. USA 2008 Reno, Nevada USA III miejsce drużyna KGHM Polska Miedź S.A. Radosław Stach Sebastian Rakowiecki Edward Byczek Jarosław Kowalik Piotr Kaleta Roman Glapski Artur Błaszczyk Andrzej Rodzik Wiesław Różański Piotr Budziłowicz Jakub Lewicki 2012 Donieck, Ukraina III miejsce w konkurencji mechaników obsługa aparatów regeneracyjnych BG4 Wyniki Międzynarodowych Zawodów Ratowniczych w latach KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 12

13 Drużyna ratowników KGHM PM S.A podczas Międzynarodowych Zawodów Ratowniczych USA Reno 2008r. Drużyna ratowników KGHM PM S.A podczas Międzynarodowych Zawodów Ratowniczych w Chinach W dniach 30 czerwca 2 lipca 2006 r. w Mistrzostwach Polski w Ratownictwie Medycznym i Drogowym Podmiotów Tworzących i Wspierających Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy w Suchej Beskidzkiej ratownicy z Jednostki Ratownictwa Górniczo-Hutniczego KGHM Polska Miedzi S.A. zdobyli pierwsze miejsce w składzie: Edward Byczek, Sebastian Rakowiecki, Wiesław Różański i Ernest Szaszczak. Mistrzostwa Polski w Ratownictwie Medycznym i Drogowym Podmiotów Tworzących i Wspierających Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 13

14 W mistrzostwach wzięło udział 37 zastępów z całej Polski reprezentujących m.in. Państwową i Ochotniczą Straż Pożarną, Ratownictwo Górskie, Policję, Brygady Antyterrorystyczne, Zawodowych Ratowników Medycznych. Ratownicy O/JRGH w okresach zimowych podnoszą swoje kwalifikacje ćwicząc z ratownikami TOPR-u i GOPR-u Aktualne zadania JRGH to niesienie niezbędnej pomocy wszystkim Oddziałom KGHM Polska Miedź S.A. w zakresie zagrożenia życia lub zdrowia pracowników oraz innych osób znajdujących się w oddziałach, a także w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładów powstałego wskutek pożarów, tąpań i zawałów, wdarcia się wody, awarii energomechanicznych, awarii technicznych, chemicznych i ekologicznych, jak również zabezpieczanie bezawaryjnej produkcji w ciągu technologicznym poprzez wykonywanie szeregu prac profilaktycznych. Do zadań jednostki należy również likwidacja skutków tych zagrożeń. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Ratownicy Górniczo-Hutniczego górniczy wykonujący prace w Lubinie profilaktyczne w zbiorniku urobku Strona 14

15 II. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W KOPALNIACH LGOM Złoża rud miedzi obszaru lubińsko-głogowskiego zaliczane są do typu stratoidalnego. Występują one przede wszystkim w spągowej części utworów cechsztynu oraz lokalnie w osadach czerwonego spągowca. 1. GEOLOGIA I GEOTEKA ZŁOŻA CHARAKTERYSTYKA GEOLOGICZNA OBSZARU Złoże rudy miedzi występuje na obszarze południowo-zachodniej części monokliny przedsudeckiej. W budowie geologicznej obszaru biorą udział trzy odrębne kompleksy skalne: skały krystaliczne (utwory paleozoiczne i proterozoiczne) stanowiące głębokie podłoże monokliny przedsudeckiej, osadowe skały permu i triasu tworzące właściwą strukturę monokliny, osadowe skały kenozoiczne stanowiące pokrywę monokliny. Poszczególne kompleksy zalegają na sobie dyskordantnie i przedzielone są lukami tratygraficznymi. Stratygrafia i litologia Perm Utwory permu, reprezentowane przez osady czerwonego spągowca i cechsztynu, zalegają niezgodnie na skałach starszego paleozoiku. Czerwony spągowiec. Osady czerwonego spągowca są szeroko rozprzestrzenione na całym obszarze monokliny przedsudeckiej. Ich miąższość w omawianym obszarze wynosi około 300m. Wykształcone są w postaci piaskowców różnoziarnistych kwarcowych i arkozowych oraz zlepieńców kwarcowych barwy ceglastoczerwonej, czerwonobrunatnej, słabozwięzłych o spoiwie głównie ilastym. Ponad piaskowcami czerwonego spągowca na całym obszarze monokliny przedsudeckiej występują jasnoszare piaskowce drobno średnioziarniste tzw. białego spągowca, (czyli odbarwionej serii czerwonego spągowca), których miąższość wynosi zazwyczaj od kilkudziesięciu cm do kilku, a nawet kilkudziesięciu m (Błaszczyk 1981; Nemec, Porębski 1981). Miejscami piaskowce te są okruszcowane bilansowo minerałami miedzi. Cechsztyn. Stratygrafia cechsztynu jest trudna do określenia ze względu na małą ilość skamieniałości przewodnich. Obecny podział utworów został dokonany na podstawie różnic KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 15

16 sedymentacyjno-klimatycznych i sedymentacyjno-diastroficznych wprowadzonych przez G. Richtera-Bernburga. Stosowany jest na całym obszarze zbiornika cechsztyńskiego. Pierwsze informacje o budowie cechsztynu uzyskano z wierceń wykonanych w latach pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych (Zwierzycki 1951; Kłapciński 1964, 1971). Pozwoliły one stwierdzić, że utwory cechsztynu zbudowane są z 4 cyklotemów: Werra (Z1), Stassfurt (Z2), Leine (Z3), Aller (Z4). Tabela 1 Podział litostratygraficzny cechsztynu na monoklinie przedsuseckiej (Kłapciński 1971, Peryt 1981) Cyklotem Werra (Z1) Cyklotem Stassfurt (Z2) Cyklotem Leine (Z3) Cyklotem Aller (Z4) Anhydryt górny anhydryt kryjący sól kamienna młodsza iłołupek brunatny górny sól kamienna sól kamienna starsza (z młodszą solą najstarsza kryjąca potasową) sól kamienna najmłodsza Anhydryt dolny sól starsza potasowa anhydryt główny anhydryt pegmatytowy Wapień cechsztyński sól starsza kamienna szary ił solny i dolomit płytowy iłołupek brunatny dolny Łupek miedzionośny anhydryt podstawowy Wapień podstawowy i dolomit graniczny dolomit główny Trias W opisywanym obszarze występuje jedynie dolne piętro pstrego piaskowca. Utwory górnego pstrego piaskowca, wapienia muszlowego i kajpru występują w NE części monokliny przedsudeckiej. Wykształcony jest w postaci piaskowców drobno i średnioziarnistych arkozowych rzadziej kwarcowych, z przewastwieniami brunatnych łupków ilastych z wkładkami gipsów. Trzeciorzęd Reprezentowany jest przez osady paleogenu (eocenu i oligocenu) oraz neogenu (miocenu i pliocenu). Utwory te zalegają niezgodnie na osadach starszych permu i triasu, z którymi kontaktują się bezpośrednio w strefie ich wychodni. Utwory trzeciorzędu reprezentowane się przez piaski z wkładki wapieni i iły. W utworach miocenu występują trzy pokłady węgla brunatnego, począwszy od dołu: pokład ścinawski, łużycki i pokład Henryk. Czwartorzęd W obrębie utworów czwartorzędowych wyróżnia się osady plejstocenu i holocenu. Lodowcowe i fluwioglacjalne osady plejstocenu tworzą pokrywę o zmiennej miąższości. Osady holocenu rozwinięte są przeważnie w obniżeniach cieków wodnych. Tektonika W opisywanym obszarze i jego otoczeniu wyróżnić można cztery jednostki strukturalne: wał przedsudecki krystaliczne podłoże monokliny przedsudeckiej monoklina przedsudecka kenozoiczna pokrywa monokliny przedsudeckiej. Wał przedsudecki graniczy z monokliną przedsudecką od południowego zachodu, a od samej monokliny i jej krystalicznego podłoża oddziela go strefa uskokowa środkowej Odry. Strefa ta ma ogólny kierunek tektoniczny tzw. sudecki (NW-SE) i stanowi system uskoków w przybliżeniu równoległych. O tektonicznej budowie wału przedsudeckiego i krystalicznego podłoża monokliny przedsudeckiej niewiele wiadomo, należy przypuszczać, że ich tektonika jest dość złożona i składa się z kilku, nałożonych na siebie systemów orogenicznych różnego wieku. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 16

17 Najmłodsza jednostka, pokrywa kenozoiczna, pozbawiona jest w zasadzie odkształceń tektonicznych, wyjątek stanowią lokalnie zaznaczone zjawiska glacitektoniczne (Konstantynowicz, red. 1971). Osady permu i triasu budujące monoklinę mają rozciągłość NW-SE i zapadają płasko pod kątem 2-6o na NE i NNE. Na tę monoklinalną budowę nałożyła się późniejsza tektonika dysjunktywna (faza laramijska) z szeregiem uskoków układających się niekiedy w rozległe strefy deformacji tektonicznych i przemieszczeń (system dyslokacyjny środkowej Odry). Pierwotnie płasko zapadające serie skalne monokliny rozcięte zostały uskokami na szereg różnej wielkości bloków wzajemnie poprzesuwanych. Tworzą one obecnie różnorodne formy typu rowów, zrębów i systemów schodowych. Biegi uskoków naśladują generalnie trzy kierunki: NW-SE, N-S i W-E, przy czym przeważają uskoki o biegu NW-SE (zgodnie z kierunkiem sudeckim) (Piestrzyński, red. 1996). Strefom uskokowym towarzyszą liczne spękania pionowe lub płasko nachylone o kierunkach zbliżonych do kierunków głównych dyslokacji. Wiek uskoków jest trudny do określenia. Z pewnością są one starsze od utworów oligocenu w obrębie, których te dyslokacje nie występują. Forma i budowa złoża. Złoża rud miedzi obszaru lubińsko-głogowskiego zaliczane są do typu stratoidalnego. Złoże to występuje przede wszystkim w spągowej części utworów cechsztynu (cyklotem Werra (Z1)) oraz w stropowej części osadów białego spągowca. Seria złożowa obejmuje następujące odmiany litologiczne: piaskowce szare, bardzo zwięzłe o spoiwie węglanowym i siarczanowym oraz zwięzłe i słabo-zwięzłe o spoiwie ilasto-węglanowym, łupek miedzionośny czarny, ilasty, smolisty, dolomityczno-ilasty, kruchy, spękany, miejscami rozsypliwy, dolomit ilasty czarny, zwięzły, spękany. Obecność dolomitu ilastego w profilu złoża stwierdza się tylko lokalnie, szczególnie tam gdzie miąższość złoża przekracza 1,8m, a łupku miedzionośnego 0,2 m, dolomit smugowany ciemnoszary, zwięzły, słabo spękany, zawierający znaczną domieszkę substancji ilastej. Charakteryzuje się budową ławicową i słabo zaznaczoną podzielnością. W jego obrębie miejscami występują spękania zabliźnione gipsemi kalcytem, dolomit wapnisty szary i szaro-beżowy, zwięzły i silnie zwięzły, spękany, mający wyraźną podzielność ławicową. W obrębie dolomitu wapnistego obserwuje się liczne spękania, podobnie jak w dolomicie smugowanym, często zabliźnione gipsem i kalcytem. Cechą charakterystyczną jest występowanie gniazd anhydrytowych. Można wyróżnić 6 typów wykształcenia złoża w zależności od położenia złoża w profilu serii rudonośnej: w utworach węglanowych, łupku i piaskowcu; w rudzie węglanowej i piaskowcowej; wyłącznie w utworach węglanowych w miejscach, gdzie nie występuje w profilu łupek miedzionośny; w utworach węglanowych i lokalnie w łupku, który występuje jako element profilu złoża, ale jest okruszcowany słabo, a nawet pozbawiony okruszcowania; w utworach węglanowych i łupku. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 17

18 Mineralizacja kruszcowa złoża. Nagromadzenia miedzi występuje generalnie w trzech głównych typach skał: piaskowcu, łupkach i dolomitach. Złoże rud miedzi charakteryzuje się zmiennym okruszcowaniem pod względem rodzaju minerałów kruszcowych, form ich skupienia jak również intensywności. Najważniejsze formy występowania złoża to: stratoidalne jednopoziomowe; stratoidalne dwupoziomowe; gniazdowo-soczewowe; rozproszone; i inne. Występujące minerały kruszcowe to w przeważającej mierze siarczki. Okruszcowanie typu rozproszonego jest najbardziej rozpowszechnione w złożu. Laminy kruszcowe obserwowane są wyłącznie w piaskowcu. Typ okruszcowania żyłkowy i soczewkowy charakterystyczny jest dla łupków miedzionośnych. Natomiast okruszcowanie gniazdowe występuje głównie w dolomitach. W strefie złożowej ilościowo przeważa chalkozyn nad bornitem, digenitem, chalkopirytem i kowelinem. Minerały te występują we wszystkich litologicznych odmianach rudy. Chalkozyn jest minerałem dominującym we wszystkich trzech typach rudy. W dolomicie granicznym zawartości chalkozynu są zróżnicowane. W łupkach najbogatszy w chalkozyn jest łupek smolisty. W kierunku stropu ilość chalkozynu gwałtownie maleje. Wiąże się to z ogólną tendencją spadku intensywności okruszcowania w kierunku stropu. W dolomitach zawartość chalkozynu jest na ogół niska. Podwyższone zawartości obserwuje się w dolomicie ilastym, rzadziej smugowanym. Na ogół w profilu pionowym w miejscu zaniku okruszcowania chalkozynowego zaczyna pojawiać się w większych ilościach bornit. Jego najmniejsze zawartości występują w tych łupkach miedzionośnych, w których minerałem dominującym jest chalkozyn. Digenit w profilu pionowym rozmieszczony jest równomiernie, podobnie jak chalkozyn. Pojawia się z chalkozynem i zanika stopniowo wraz z nim i bornitem. Chalkopiryt maksymalne jego koncentracje stwierdzono tam, gdzie maleje intensywność okruszcowania miedziowego (chalkozynowo-bornitowego) w skałach dolomitowych i w piaskowcu. W strefie chalkozynowej chalkopiryt stwierdzany jest sporadycznie. Największe koncentracje kowelinu spotykane są w piaskowcu. W złożu występuje w dużym rozproszeniu (Piestrzyński, red. 1996). Złoże rud miedzi należy do złóż polimetalicznych. We wszystkich typach litologicznych rud z minerałami siarczkowymi współwystępują metale towarzyszące m. in. srebro i ołów, a także Zn, Co, V, Mo, Ni i wiele innych. Srebro występuje głównie w minerałach miedzionośnych. Maksimum zawartości Ag obserwuje się w łupku miedzionośnym. Największe koncentracje Ag lokalizują się w łupkach o małej miąższości. Praktycznie jedynym, istotnym minerałem Pb (ołów) występującym w złożu miedzi jest galena. Minerał ten jest obecny we wszystkich typach litologicznych rudy, w różnych ilościach. Maksymalna mineralizacja ołowiowa lokalizuje się generalnie w górnych częściach złoża oraz tuż ponad złożem miedzi. Wysokie zawartości Pb obserwuje się także w łupku, zwłaszcza w miejscach, gdzie złoże rud miedzi jest cienkie w miejscach takich horyzont ołowionośny obniża się w profilu i dotyka łupka. Mineralizacją ołowiową najsłabiej zaznacza się piaskowiec. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 18

19 2. HYDROGEOLOGIA Na obszarze monokliny przedsudeckiej wyraźnie zarysowują się na dwa kompleksy hydrogeologiczne: - kenozoiczny obejmujący luźne utwory trzeciorzędu i czwartorzędu występujący w obrębie luźnych skałach. Są to wody porowe. Mają one połączenie poprzez tzw. okna hydrogeologiczne ze skałami złożowymi poprzez szczeliny i uskoki w obrębie wychodni, czyli w SW granicy zagłębia miedziowego. Charakteryzują się bardzo dużymi dopływami i niską mineralizacją wód. Mineralizacja ogólna waha się od 0,2 do 2,0 g/dm3. - triasowo-permski występujący w zwięzłych skałach pstrego piaskowca, cechsztynu i czerwonego spągowca. Wody w obrębie warstw cechsztyńskich są typu SO4 Ca a w części północnej obszaru miedzionośnego Cl Na o mineralizacji od 1,5 do około 250 g/dm3. Są to wody głębokiego krążenia i zalegające. ZAGROŻENIA NATURALNE W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH WYDOBYWAJĄCYCH RUDY MIEDZI Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. 1. ZAGROŻENIE TĄPANIAMI Przepisy górnicze ściśle opisują zagadnienia zagrożenia tąpaniami definiując jednocześnie podstawowe pojęcia: Zagrożenie tąpaniami jest to możliwość wystąpienia tąpnięcia w rezultacie niekorzystnych warunków górniczo geologicznych w wyrobisku lub jego otoczeniu. Wstrząs górotworu jest to wyładowanie energii nagromadzonej w górotworze, objawiające się drganiem górotworu i zjawiskami akustycznymi, niepowodujące pogorszenia funkcjonalności wyrobisk i bezpieczeństwa ich użytkowania. Tąpnięcie zjawisko dynamiczne spowodowane wstrząsem górotworu, w wyniku którego wyrobisko lub jego odcinek uległo gwałtownemu zniszczeniu lub uszkodzeniu, w następstwie czego nastąpiła całkowita lub częściowa utrata jego funkcjonalności lub bezpieczeństwa jego użytkowania. Zawał jest to niezamierzone, grawitacyjne przemieszczenie się do wyrobiska mas skalnych na skutek opadu skał stropowych na wysokość równą lub większą od długości kotwi obudowy podstawowej, powodujące całkowitą, lub częściową utratę funkcjonalności lub bezpieczeństwa użytkowania wyrobiska. UWAGA!: Zagrożenia zawałowego nie należy klasyfikować jako zagrożenia naturalnego. Jest to zagrożenie techniczno ruchowe, które powstaje w wyniku przemieszczania się frontu eksploatacyjnego. Jest to zagrożenie jednolite, nie podlega stopniowaniu ani kategoryzacji. Ustala się trzy stopnie zagrożenia tąpaniami dla podziemnych zakładów górniczych wydobywających rudy miedzi ( I, II, III STOPIEŃ zagrożenia tąpaniami). Do pierwszego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się część złoża zbudowaną ze skał skłonnych do tąpań, jeżeli: w stropie występują skały pierwszej lub drugiej klasy stropu, a w spągu skały pierwszej klasy spągu, lub przy jego nieprzerwanej eksploatacji w niezmienionych warunkach geologiczno-górniczych nie wystąpiło tąpnięcie lub wystąpił wstrząs o energii nie przekraczającej 10 6 J, zlokalizowany w rejonie frontu eksploatacyjnego lub przed tym frontem. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 19

20 Do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się część złoża zbudowaną ze skał skłonnych do tąpań, jeżeli: w stropie występują skały drugiej lub trzeciej klasy stropu, a w spągu skały pierwszej lub drugiej klasy spągu, lub przy jego nieprzerwanej eksploatacji w niezmienionych warunkach geologiczno-górniczych w ostatnich dwóch latach nie wystąpiło tąpnięcie, lecz wystąpił wstrząs o energii przekraczającej 10 6 J, zlokalizowany w rejonie frontu eksploatacyjnego lub przed tym frontem. Do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami zalicza się część złoża zbudowaną ze skał skłonnych do tąpań, jeżeli: w stropie występują skały trzeciej lub czwartej klasy stropu, a w spągu skały drugiej lub trzeciej klasy spągu, lub przy jego eksploatacji w ostatnich dwóch latach wystąpiło tąpnięcie. W zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi stan zagrożenia tąpaniami ocenia się na podstawie analizy wyników: geologicznego rozpoznania możliwości wystąpienia tąpnięcia ze względu na własności złoża i skał otaczających, metody sejsmologii górniczej, rozeznania sytuacji górniczej w rejonie prowadzonych robót, szczególnie frontów eksploatacyjnych, uwzględniającego między innymi geometrię pól, stosowaną technologię, sąsiedztwo zrobów, pomiarów przejawów ciśnienia górotworu i obserwacji dołowych. Poza metodami wymienionymi powyżej mogą być stosowane inne metody oceny stanu zagrożenia tąpaniami, w szczególności: wzbudzonej aktywności sejsmoakustycznej po strzelaniach grupowych, sejsmoakustyczna w skałach otaczających, sejsmiczne, w tym geotomografia sejsmiczna aktywna i pasywna, konwergencji, pomiaru deformacji stropu i spągu, analityczne. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 20

21 2. ZAGROŻENIE METANOWE (GAZOWE) Zakłady górnicze ze względu na naturalne wydzielanie się metanu do wyrobisk górniczych dzieli się na metanowe i niemetanowe. Niemetanowy zakład górniczy jest to taki zakład, w którym w żadnym z wyrobisk górniczych, nawet po zaprzestaniu przewietrzania, koncentracja metanu nie przekracza 0,1 %. Metanowy zakład górniczy jest to taki zakład, w którym chociażby w jednym z wyrobisk górniczych stwierdzono występowanie metanu o koncentracji przekraczającej 0,1%. Dla zakładów górniczych wydobywających rudy metali nieżelaznych ustalono dwie kategorie zagrożenia metanowego: I kategoria zagrożenia metanowego jeżeli stwierdzono w powietrzu występowanie metanu o zawartości powyżej 0,1%. II kategoria zagrożenia metanowego jeżeli występuje możliwość wzmożonego wydzielania lub nagłego wypływu metanu z górotworu do wyrobisk. Kategoria III i IV zagrożenia metanowego jest ustalona dla kopalń węgla kamiennego. 3. ZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ (GAZOGEODYNAMICZNE) Zagrożenie to występuje w formie gwałtownego wydzielenia się do wyrobisk górniczych np. metanu, dwutlenku węgla, przy czym wydzielaniu temu może towarzyszyć dynamiczne przemieszczenie znacznych ilości rozdrobnionych skał. Gwałtownemu wyrzutowi gazów towarzyszą efekty akustyczne, podmuch powietrza powodujący uszkodzenie, zniszczenie, bądź przemieszczenie infrastruktury technicznej wyrobiska, zaburzenia w jego przewietrzaniu i powstanie atmosfery nie nadającej się do oddychania. W miejscu wyrzutu powstaje w górotworze kawerna, której wielkość będzie uzależniona od ilości rozdrobnionych skał. Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami gazów i skał dla podziemnych zakładów górniczych (I i II kategoria zagrożenia wyrzutami gazów i skał). Natomiast dla podziemnych zakładów górniczych wydobywających sól ustala się trzy kategorie zagrożenia wyrzutami gazów i skał (I, II, III kategoria zagrożenia wyrzutami gazów i skał). 4. ZAGROŻENIE WODNE Woda występuje w kopalni w formie przepływu naturalnego oraz może być pochodzenia technologicznego. Naturalna woda będzie się wykraplać z górotworu lub pojawi się w wyrobisku w formie wycieku skoncentrowanego. Stopień zanieczyszczenia wody zawiesinami stałymi, wypłukiwanymi ze skał górotworu lub cząsteczkami soli, jest w kopalniach mocno zróżnicowany. Przy wypływach ze szczelin uskokowych, zanieczyszczeń ilastych bywa najwięcej i wtedy mamy do czynienia z tzw. kurzawką. Ustala się trzy stopnie zagrożenia wodnego (I, II, III stopień zagrożenia wodnego) Do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli: 1) zbiorniki i cieki wodne na powierzchni są izolowane warstwą skał nieprzepuszczalnych od części górotworu, w obrębie której wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk, lub 2) poziomy wodonośne są izolowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub z poziomów wodonośnych odprowadzono zasoby statyczne wód, a dopływ z zasobów dynamicznych ma stałe natężenie umożliwiające bieżące odwadnianie wyrobisk lub 3) zbiorniki wodne w nieczynnych wyrobiskach są izolowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub zostały odwodnione. Do drugiego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli: 1) zbiorniki i cieki wodne na powierzchni oraz podziemne zbiorniki wodne mogą w sposób pośredni, w szczególności przez infiltrację lub przeciekanie, spowodować zawodnienie wyrobisk lub KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 21

22 2) w stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są wykonane lub przewidziane do drążenia wyrobiska, istnieje poziom wodonośny typu porowego, nieoddzielony wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk, lub 3) występują uskoki wodonośne rozpoznane pod względem zawodnienia i lokalizacji, lub 4) występują otwory wiertnicze niezlikwidowane prawidłowo albo nie ma danych o sposobie ich likwidacji, jeżeli otwory te stwarzają możliwość przepływu wód z powierzchniowych lub podziemnych zbiorników wodnych oraz poziomów wodonośnych. Do trzeciego stopnia zagrożenia wodnego zalicza się złoża lub ich części, jeżeli: 1) zbiorniki lub cieki wodne na powierzchni stwarzają możliwość bezpośredniego wdarcia się wody do wyrobisk lub 2) w stropie lub spągu złoża albo części górotworu, w której są wykonywane lub przewidywane do drążenia wyrobiska, istnieje poziom wodonośny typu szczelinowego lub szczelinowo-kawernistego, nieoddzielony wystarczającą pod względem miąższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk, lub 3) w części górotworu, w której wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk, albo w ich bezpośrednim sąsiedztwie występują zbiorniki wodne zawierające wodę pod ciśnieniem w stosunku do spągu tych wyrobisk, lub 4) występują uskoki wodonośne o niedostatecznie rozpoznanym zawodnieniu bądź lokalizacji, lub 5) istnieje możliwość wdarcia się wody lub wody z luźnym materiałem z innych źródeł niż określone w pkt ZAGROŻENIE RADIACYJNE NATURALNYMI SUBSTANCJAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI Wartość graniczna narażenia pracowników na promieniowanie naturalne, wyrażona jako dawka skuteczna (efektywna) wynosi 20 milisivertów (msv). Wartość ta może być przekroczona w danym roku do wartości 50 msv, pod warunkiem, że w ciągu kolejnych pięciu lat kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy 100 msv. Ustala się dwie klasy wyrobisk zagrożonych radiacyjnie naturalnymi substancjami promieniotwórczymi w podziemnych zakładach górniczych. Do klasy A zagrożenia radiacyjnego naturalnymi substancjami promieniotwórczymi zalicza się wyrobiska, w których pracownicy mogą być narażeni na dawkę skuteczną przekraczającą 6 msv w ciągu roku. W wyrobiskach takich należy prowadzić stałą kontrolę środowiska pracy oraz kontrolę dawek indywidualnych. Do klasy B zagrożenia radiacyjnego naturalnymi substancjami promieniotwórczymi zalicza się wyrobiska, w których pracownicy mogą być narażeni na dawkę skuteczną przekraczającą 1 msv w ciągu roku. Pracownicy podlegają ocenie narażenia prowadzonej na podstawie pomiarów dozymetrycznych środowisku pracy w sposób pozwalający stwierdzić prawidłowość zaliczenia do tej kategorii. 6. ZAGROŻENIE DZIALANIEM PYŁÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA Jednym z podstawowych elementów kształtujących warunki pracy w kopalni jest zapylenie powietrza kopalnianego. Najgroźniejszy jest pył o rozmiarach cząsteczek od 0,1 µm do 5 µm (frakcja wdychana). Cząsteczki pyłu o rozmiarach większych niż 5 µm osadzają się w górnych drogach oddechowych i mogą być wydalane np. przy kaszlnięciu. Cząsteczki pyłu o rozmiarach mniejszych niż 0,1 µm są wdychane do płuc, lecz w większości od razu są wydalane na zewnątrz przy wydechu. Cząsteczki frakcji wdychanej przedostają się z powietrzem do pęcherzyków płucnych i osadzają się na ich ściankach, co z czasem może doprowadzić do powstania choroby zwanej pylicą. Ustalono trzy kategorie zagrożenia działaniem pyłów szkodliwych dla zdrowia w podziemnych zakładach górniczych. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 22

23 Do kategorii A zaliczamy stanowiska pracy w wyrobiskach, na których występują stężenia pyłów o wartości wymagającej stosowania sprzętu filtrującego ochronnego 1klasy ochronnej (przekroczone najwyższe dopuszczalne stężenie, a nie przekroczona czterokrotność tego stężenia). Do kategorii B zaliczamy stanowiska pracy w wyrobiskach na których występują stężenia pyłów o wartości wymagającej stosowania sprzętu filtrującego ochronnego 2 lub 3 klasy ochronnej. Do kategorii C zaliczamy stanowiska pracy w wyrobiskach, gdzie filtrujący sprzęt ochrony układu oddechowego 1, 2 lub 3 klasy, nie zapewnia skutecznej ochrony pracowników. ZAGROŻENIA TECHNICZNO-RUCHOWE W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH WYDOBYWAJĄCYCH RUDY MIEDZI ZAGROŻENIE POŻAROWE Podstawowe definicje. Przez pożar podziemny należy rozumieć wystąpienie w wyrobisku podziemnym otwartego ognia tj. żarzącej lub palącej się płomieniem otwartym substancji, jak również utrzymywanie się w powietrzu kopalnianym dymów lub utrzymywanie się w przepływowym prądzie powietrza stężenia tlenku węgla powyżej 0,0026 % (26 ppm) Pojawienie się w powietrzu kopalnianym dymów lub tlenków węgla w ilości powyżej 0,0026 % w wyniku stosowania dopuszczalnych procesów technologicznych (np. robót strzałowych, prac spawalniczych, pracy maszyn górniczych z napędem spalinowym lub wydzielania się tlenku węgla wskutek urabiania) nie podlega zgłoszeniu i rejestrowaniu jako pożar podziemny. Do powstania pożaru niezbędne są trzy czynniki: materiał palny, źródło inicjacji czyli dostatecznie wysokiej temperatury działającej przez wystarczająco długi okres czasu na materiał palny, doprowadzenie do miejsca zapalenia się materiału palnego, czyli do tzw. ogniska pożaru dostatecznej ilości tlenu. Przy braku nawet jednego z tych czynników pożar nie może powstać ani się rozwijać!! Zależnie od przyczyny powstania wyróżnia się dwa rodzaje pożarów: pożary egzogeniczne - powstałe wskutek przyczyn zewnętrznych tj: zetknięcie się materiału palnego z otwartym płomieniem (np. podczas spawania), wadliwe działanie urządzeń mechanicznych, elektrycznych lub nieostrożne (nieumiejętne) obchodzenie się z tymi urządzeniami, wybuch metanu lub innego gazu wybuchowego pożary endogeniczne - powstałe wskutek samozapalenia się materiału palnego. Zaburzenia w sieci wentylacyjnej w czasie pożarów. W pierwszej chwili powstania pożaru w kopalni powietrze świeże i wydzielające się gazowe produkty palenia materiałów palnych, płyną tymi samymi drogami i w tym samym kierunku, jak płynęło powietrze przed powstaniem pożaru. W miarę rozwoju pożaru wzrasta temperatura w jego otoczeniu, wskutek czego wytworzona zostaje dodatkowa depresja cieplna, zwana depresją pożaru. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 23

24 Powstanie dodatkowego źródła depresji w sieci wentylacyjnej, wzrost temperatury i objętości powietrza, związanej z wydzielaniem się gazów pożarowych z palącej się substancji, płynącego od ogniska pożaru do szybu wydechowego oraz zawartość w tym powietrzu składników palnych (tlenek węgla, węglowodory) mogą spowodować zaburzenia w dotychczasowym stanie przewietrzania kopalni. W czasie pożaru podziemnego prądy powietrza dzieli się na główne oraz boczne: prąd główny - prąd powietrza płynący od zrębu szybu wdechowego poprzez ognisko pożaru do wylotu z szybu wydechowego, prąd boczny - wszystkie inne prądy powietrza. Najgroźniejszymi zaburzeniami w czasie pożaru są: odwracanie się prądów powietrza - przepływ powietrza z gazami pożarowymi całym przekrojem wyrobiska w kierunku przeciwnym do normalnego kierunku (tj. przed zaistnieniem pożaru). Gdy kierunek działania depresji pożaru jest zgodny z kierunkiem depresji wentylatorów głównych (prąd wznoszący) wówczas ulegają odwróceniu prądy boczne łączące dwa węzły prądu głównego przed i za ogniskiem pożaru. W przypadku niezgodnego kierunku depresji pożaru z depresją wentylatorów głównych (prąd schodzący) odwróceniu ulega prąd główny (lub zatrzymaniu w zależności od wielkości depresji pożaru) natomiast prądy boczne odwróceniu nie ulegają lecz także będą zadymione. cofanie się prądu głównego - przepływ gazów pożarowych od ogniska pożaru całym przekrojem wyrobiska do najbliższego nie zadymionego węzła sieci wentylacyjnej, przy czym część gazów pożarowych przepływa również od ogniska pożaru w kierunku szybu wydechowego. Cofanie się prądów występuje zwłaszcza wtedy, gdy w ognisku pożaru i jego sąsiedztwie zachodzi duży przyrost ilości gazów a na drodze odpływu w kierunku szybu wydechowego występują duże opory spowodowane np. istnieniem tamy regulacyjnej, powstaniem obwału, itp. prądy wsteczne dymów - polegają na tym, że w określonym poprzecznym przekroju wyrobiska odbywa się równocześnie przepływ dymów i powietrza w dwóch przeciwnych kierunkach, tj. powietrze dopływa dolną częścią wyrobiska do ogniska pożaru natomiast górną częścią wyrobiska dymy płyną przeciwnie do dopływającego powietrza. Występowanie tych prądów związane jest ze zróżnicowanym rozkładem prędkości powietrza wskutek warunków termicznych. Zjawisko prądów wstecznych jest z reguły początkową fazą cofania się prądu głównego. Im mniejsza jest prędkość dymów oraz im większa jest ich temperatura, tym większy jest zasięg prądów wstecznych. wtórne ogniska pożaru - są ogniskami położonymi na drodze przepływu dostatecznie gorących gazów pożarowych, płynących przez odpowiednio długi okres czasu z pierwotnego ogniska pożaru. Ogniska te mogą powstać w następujących okolicznościach: jeżeli gazy pożarowe zawierają składniki palne, a nie zawierają dostatecznej ilości tlenu do ich zapalenia, to po doprowadzeniu do nich powietrza świeżego, przy równocześnie wysokiej temperaturze tych gazów, nastąpi ponowne ich zapalenie. Od zapalonych gazów może nastąpić zapalenie materiałów palnych istniejących na drodze przepływu tych gazów. jeżeli gazy pożarowe nie zawierają składników palnych a temperatura ich jest wysoka, ogrzewają one na drodze przepływu materiały palne do temperatury wystarczającej, aby przy odpowiednim dopływie powietrza mogły ulec zapaleniu. wybuchy gazów pożarowych - powstają jeżeli zawartość składników palnych przekroczy tzw. dolną granicę wybuchowości, a nie przekroczy górnej granicy wybuchowości oraz na drodze przepływu będzie istniało źródło wysokiej temperatury (np. wtórne ognisko pożaru). Jeżeli gazy pożarowe na drodze przepływu ulegają schłodzeniu to znacznie zwiększa się ich zakres wybuchowości. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 24

25 Plan akcji przeciwpożarowej Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Plan akcji ppoż. jest integralną częścią planu ratownictwa, który zawiera dane potrzebne przy prowadzeniu akcji przeciwpożarowej w zakładzie górniczym. Plan akcji ppoż. składa się z części opisowej i części graficznej. Część opisowa zawiera min. następujące dane: spiętrzenia i wydajności wentylatorów głównych, wykaz miejsc szczególnie zagrożonych powstaniem pożaru, sposób wycofywania ludzi ze stref zagrożenia w zależności od miejsca powstania pożaru, (tzw. warianty pożarowe), sposób zabezpieczenia prądów schodzących, oddziałów podpoziomowych, wentylatorów pomocniczych oraz sposoby uruchamiania tych zabezpieczeń, wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu oraz jednostek, które należy kolejno powiadamiać o pożarze, instrukcję dla osób dozoru ruchu określającą sposób postępowania od chwili zauważenia pożaru do momentu otrzymania pierwszych poleceń od kierownika akcji przeciwpożarowej. inne zasady techniki górniczej lub ustalenia kierownika ruchu zakładu górniczego dotyczące zagadnień pożarowych. Część graficzna planu akcji ppoż. zawiera min.: schemat przestrzenny sieci wentylacyjnej, mapy wentylacyjne w skali 1 : 5000, schemat sieci rurociągów przeciwpożarowych, schemat zasilania w energię elektryczną podziemnej części zakładu górniczego, Plan akcji ppoż. zawiera również: ramowe wytyczne dla osób dozoru ruchu w zakresie okresowego pouczania załogi zatrudnionej pod ziemią o obowiązującej profilaktyce pożarowej i zasadach postępowania w przypadku powstania pożaru, przygotowaną dokumentację prowadzenia akcji przeciw pożarowej. Postępowanie w razie powstania pożaru. W razie stwierdzenia zagrożenia pożarowego lub otwartego ognia, każdy pracownik zobowiązany jest: uruchomić sygnalizację alarmową i ostrzec zagrożonych ludzi, powiadomić o pożarze dyspozytora kopalni oraz najbliższą osobę dozoru, jeżeli istnieje możliwość, zastosować osobiście lub łącznie z innymi pracownikami wszelkie środki mające na celu ugaszenie pożaru. W przypadku niemożności ugaszenia pożaru, wycofać się drogami ucieczkowymi do miejsca niezagrożonego (w przypadku zadymienia należy bezwzględnie użyć aparatu ucieczkowego). Do obowiązków osoby dozoru w razie stwierdzenia zagrożenia pożarowego lub po otrzymaniu informacji o zagrożeniu, należy: wycofać wszystkich ludzi ze strefy zagrożonej drogami ucieczkowymi z użyciem aparatów ucieczkowych (w zadymieniu) i dokonać ich przeliczenia, natychmiast powiadomić dyspozytora kopalni o pożarze (jeżeli sytuacja pozwala z dokładną lokalizacją), KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 25

26 zorganizować pierwszą pomoc w miejscu niezagrożonym pożarem (przynajmniej trzy osoby przeszkolone w tym zakresie), jeżeli sytuacja pozwala, gasić pożar wszystkimi dostępnymi środkami oraz informować na bieżąco o sytuacji dyspozytora kopalni, dla zapewnienia właściwego przekazywania informacji, zorganizować przy najbliższym niezagrożonym telefonie posterunek w składzie, co najmniej 3 osób (obsługa telefonu i 2 posłańców). Profilaktyka przeciwpożarowa: stosowanie środków gaśniczych w miejscach możliwego powstania pożaru, niedopuszczanie do niekontrolowanego nagromadzenia materiałów palnych, zakaz używania otwartego ognia na dole kopalni, dbałość o prawidłowy stan urządzeń mechanicznych i elektrycznych, zachowanie szczególnej ostrożności przy wykonywaniu prac spawalniczych na dole kopalni, zwracanie uwagi na wszelkie oznaki powstawania pożarów względnie zjawiska mogące spowodować pożar oraz niezwłocznie powiadamiać najbliższą osobę dozoru ruchu, oraz dyspozytora górniczego o: najlżejszych śladach dymów, iskrzeniu wszelkich urządzeń elektrycznych, zagrzewaniu się wszelkich urządzeń. szkolenie wszystkich pracowników zatrudnionych w podziemnych wyrobiskach zakładu górniczego w zakresie zagrożenia pożarowego. wyposażenie wszystkich osób przebywających w wyrobiskach kopalni w tlenowe aparaty ucieczkowe. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 26

27 Podstawowe pojęcia z zakresu zagrożenia pożarowego. Warunki powstania pożaru Palenie proces szybkiego utleniania (łączenia się tlenu z substancją utlenianą), z towarzyszeniem zjawisk światła i ciepła. Dla zapoczątkowania i podtrzymania procesu palenia dowolnej substancji palnej musi być spełniony warunek odpowiedniej ilości tlenu w otaczającym daną substancję powietrzu min. ok. 5 %. Warunkiem powstawania i rozprzestrzeniania się pożaru jest obecność materiału palnego, dostateczna ilość tlenu i podniesienie temperatury do stanu, w którym proces łączenia się materiału palnego z tlenem jest już samoczynny. Pożar kopalniany pożar pod ziemią kopalni jak również na powierzchni w sąsiedztwie szybu wdechowego, do którego wpływają gazy pożarowe. Pożar egzogeniczny pożar podziemny powstały z przyczyn zewnętrznych np. otwartego ognia, wskutek wadliwej pracy urządzeń elektrycznych bądź mechanicznych, wywołany wybuchem gazu lub pyłu węglowego, wskutek robót strzelniczych, celowego podpalenia. Pożar endogeniczny pożar powstały z przyczyn wewnętrznych, na skutek przemian chemicznych zachodzących w ciałach palnych bądź ich domieszkach w określonych warunkach. Pożary z przyczyn zewnętrznych stanowią znacznie większe niebezpieczeństwo dla załogi i dla kopalni, gdyż wybuchają często, nagle i w miejscach niemożliwych do określenia z góry. Pożary powstałe w skutek samozapalenia przy dobrej organizacji pracy w kopalni i stałej kontroli stanu bezpieczeństwa ppoż. są łatwiejsze do wykrycia i zorganizowania akcji ppoż., a nawet do usunięcia. O charakterze pożaru decyduje miejsce powstania pożaru, materiał który się pali, jak też szybkość rozwoju oraz możliwość zapobiegania. Podstawowym środkiem w aktywnym zwalczaniu pożarów w kopalniach polskich jaki się stosuje to: woda, piasek, piany, proszki, gazy obojętne. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 27

28 GRUPY POŻAROWE A Pożar ciał stałych Stałe materiały palne [np. drewno, papier, węgiel, tkaniny, słoma] mogą pod wpływem ciepła ulegać rozkładowi i wydzielać przy tym gazy palne i pary. Ich obecność powoduje, że materiały te palą się płomieniem. Jeśli materiał nie ma tych właściwości to spala się przez żarzenie. Na szybkość palenia się ciał stałych wpływają: - stopień ich rozdrobnienia (stykanie się większej powierzchni z tlenem), - wydzielanie się gazów i par, - większe chemiczne pokrewieństwo z tlenem. Rozdrobnione materiały palne mogą być szybko przemieszczane wskutek działania prądów pożarowych i powietrza powodujących rozprzestrzenianie się pożaru. Natomiast pył materiałów stałych unoszący się w powietrzu ma szybkość palenia się mieszaniny gazowej i może spowodować wybuch. B - Pożar cieczy palnych i substancji topiących się w wysokiej temperaturze Ciecze palne i substancje topiące się pod wpływem wysokiej temperatury [np. benzyna, nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter, oleje, lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna, pak, naftalen, smoła ulegają zapaleniu, gdy pod wpływem parowania utworzy się nad górną warstwą cieczy mieszanina par z powietrzem. Dalszy proces palenia przebiega już samorzutnie, ponieważ mieszanina par z powietrzem, paląc się, nagrzewa ciecz i powoduje jej parowanie. Pożar cieczy palnych w wyniku parowania i łączenia się z powietrzem może spowodować powstanie mieszanki wybuchowej. C - Pożary gazów palnych Spalanie gazów [np. metanu, acetylenu, propanu, wodoru, gazu miejskiego] odbywa się w warstwie stykania się strumienia gazu z powietrzem. Mieszanina gazu palnego z powietrzem lub, w odpowiedniej proporcji, z innymi gazami, ulega łatwemu zapaleniu od najmniejszego źródła ciepła, nawet od iskry, lub żaru papierosa. Gazy palne stanowią duże niebezpieczeństwo szczególnie wtedy, gdy wymieszają się z powietrzem. Wybuch mieszaniny gazowo-powietrznej może dokonać poważnych zniszczeń w kopalni. D - Pożary metali Metale [np. lit, sód, potas, glin i ich stopy], w zależności od składu chemicznego, podczas palenia zużywają tlen z powietrza albo, jako mieszaniny mające w swym składzie utleniacze spalają się bez dostępu do powietrza [np. termit (pirotechnika), elektron (stop)]. Metale te oraz mieszanki ciekłe, przeważnie pochodne ropy naftowej [np. napalm, pirożel], są trudne do ugaszenia. E - Pożary urządzeń elektrycznych pod napięciem lub pożary grup A,B,C,D w pobliżu urządzeń elektrycznych pod napięciem. F - Pożary tłuszczów Pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kulinarnych. Wyróżnienie tej klasy wynikło z tego, że tłuszcze spożywcze w czasie ich użytkowania (np. smażenie) mają wysoką temperaturę, co utrudnia ich gaszenie, gdy są w większej ilości (np. urządzenia kuchenne stosowane w restauracjach), ponieważ po ich ugaszeniu mogą znów zacząć się palić, gdy znów dotrze do nich tlen z powietrza. Pole pożarowe przestrzeń górotworu z ogniskiem pożaru odizolowany czynnie powietrzem wentylacyjnym od innych wyrobisk kopalni. Likwidacja pożaru bezpośrednie ugaszenie aktywnymi środkami gaśniczymi jak również całkowite otwarcie otamowanego pola pożarowego. Izolacja odcięcie przestrzeni z ogniskiem pożaru podziemnego od wentylacji czynnych wyrobisk lub na powierzchni kopalni za pomocą tam pożarowych, korków podsadzkowych KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 28

29 lub gipsowych, pasów podsadzkowych, filarów węglowych, półek skalnych mających na celu przerwanie dopływu powietrza do zaognionej przestrzeni i ugaszenie pożaru sposobem pasywnym. Pożar nowopowstały każdy pożar podziemny, co do którego przyczyna powstania nie ma związku z pożarem dawniej powstałym. Pożar wznowiony pożar podziemny, którego przyczyna powstania ma związek z pożarem dawniej powstałym. Gaszenie pożaru odpowiednie zastosowanie środków do najszybszego i najbezpieczniejszego w danych warunkach opanowania powstałego pożaru. Inertyzacja zamierzone działanie w wyniku którego mieszanina palna staje się nie palną lub mieszanina wybuchowa staje się nie wybuchową. Zadaniem jest zmienić stosunek procentowy gazów. Metody gaszenia pożarów sposoby gaszenia pożarów zależne od zastosowanej metody i środków gaśniczych. Wyróżnia się trzy metody: Metoda aktywna polegająca na użyciu podręcznego sprzętu gaśniczego np. gaśnic, piasku, wody itp. oddziałującego bezpośrednio na ognisko pożaru. Metoda ta stosowana jest do gaszenia pożarów egzogenicznych w początkowej fazie rozwoju. Aktywny sposób gaszenia pożarów należy stosować wszędzie tam, gdzie ognisko pożaru jest dostępne, a środki do aktywnego gaszenia znajdują się w dostatecznej ilości oraz tam, gdzie istnieje możliwość usunięcia palącej się substancji. Metoda pasywna polegająca na pośrednim oddziaływaniu na ognisko pożaru przez odcięcie dopływu powietrza tamując wyrobiska i uszczelniając caliznę w sąsiedztwie górotworu. Stosuje się ją przy gaszeniu pożarów endogenicznych (samozapalnych) oraz silnie rozwiniętych pożarów egzogenicznych. Metoda łączna polegająca na jednoczesnym stosowaniu metody aktywnej oraz przygotowaniu się do budowy tam pożarowych izolacyjnych. Znajduje ona zastosowanie przy szybko rozwijających się pożarach egzogenicznych, kiedy jest mała szansa opanowania pożaru tylko metodą aktywną. Akcja ratownicza przeciwpożarowa wszelkie prace prowadzone w celu ratowania ludzi zagrożonych w wyniku pożaru podziemnego i w celu ograniczenia rozwoju pożaru, zlikwidowanie pożaru, otamowania wyrobisk w rejonie, których powstał pożar, zacieśnienie lub likwidacja pola pożarowego jak również usuwanie skutków pożaru powstałych w wyniku np. wybuchu metanu, pyłu węglowego lub gazów pożarowych. Wybuch zespół zjawisk towarzyszących bardzo szybkiemu przejściu układu z jednego stanu równowagi w drugi, z wyzwoleniem znacznej ilości energii. W górnictwie podziemnym zasadniczo dochodzi do wybuchów chemicznych, polegających na bardzo szybko przebiegającej reakcji chemicznej, połączonej z wydzieleniem bardzo dużej ilości ciepła i powstaniem dużej ilości produktów gazowych. Zależnie od mechanizmu i prędkości reakcji występuje: detonacja wybuch przebiegający z bardzo dużą stałą prędkością liniową (rzędu tysięcy m/s); podczas detonacji tworzy się fala uderzeniowa, na której czele występuje bardzo duże ciśnienie i wysoka temperatura deflagracja wybuch przebiegający z prędkością liniową (rzędu cm/s), polegający na przekazywaniu energii cieplnej przez produkty gazowe drogą przewodnictwa i promieniowania od warstwy spalającej się do warstwy nie objętej reakcją; powolny przebieg reakcji nie sprzyja powstawaniu fali detonacyjnej eksplozja wybuch przebiegający ze zmienną prędkością liniową (rzędu kilkuset m/s). KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 29

30 Wybuch gazów pożarowych wybuch mieszaniny palnych gazów pożarowych i powietrza w określonych warunkach (procentowy udział składników, miejsce występowania pożaru, drogi dopływu powietrza itp.) Granice wybuchowości zakresy stężeń danej substancji w roztworze gazowym, w którym pod wpływem bodźca zewnętrznego następuje wybuch. Granice wybuchowości zależą od składu roztworu gazowego (mieszaniny gazowej), jak również od temperatury gazów i ciśnienia. metan CH 4 ok % tlenek węgla CO ok % siarkowodór H 2 S ok % wodór H 2 ok % ZAGROŻENIE KLIMATYCZNE Wybrane definicje zagrożenie klimatyczne ujemny wpływ temperatury i wilgotności powietrza na organizm ludzki, klimat dołowy warunki panujące w wyrobiskach górniczych pod względem wilgotności, temperatury, prędkości przepływu powietrza oraz promieniowania cieplnego górotworu, mikroklimat kopalniany sztuczny klimat wytworzony w kopalni przez klimatyzację podziemną dający tzw. komfort pracy, katastopień jednostka ilość ciepła, która jest odbierana z powierzchni 1 cm2 w jednej sekundzie przy temperaturze 36,5 C, służy do określana intensywność chłodzenia, katatermometr przyrząd do pomiaru intensywności (natężenia) chłodzącego działania otoczenia, wywołanego wspólnym działaniem temperatury, prędkości i wilgotności powietrza. Charakterystyka zagrożenia W podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny i rudy miedzi wraz ze wzrostem głębokości prowadzonych robót górniczych wzrasta temperatura, co powoduje w zasadniczym stopniu aprecjację zagrożenia klimatycznego. Głębokość eksploatacji w kopalniach węgla kamiennego wzrasta każdego roku średnio o ok. 8 m. W kopalniach wydobywających rudy miedzi roboty eksploatacyjne planuje się prowadzić na głębokości ok m. Na wzrost zagrożenia klimatycznego mają wpływ również stosowane maszyny i urządzenia o coraz większych mocach. W niedalekiej przyszłości roboty górnicze będą prowadzone w górotworze, którego temperatura pierwotna może sięgać 50 C, a zagrożenie klimatyczne może okazać się jednym z podstawowych zagrożeń decydujących o bezpieczeństwie górników i możliwości prowadzenia robót. Oddziaływanie wysokich temperatur i dużej wilgotności na pracowników zatrudnionych w wyrobiskach podziemnych jest szkodliwe dla ich zdrowia i powoduje zmniejszenie wydajności pracy. Przeciążenie organizmu ludzkiego wywołane ciepłem ujemnie wpływa na sprawność fizyczną i koordynację ruchową oraz na zdolność do reagowania na sygnały świetlne, koncentrację i zdolność do podejmowania szybkich decyzji. Przeciążenie organizmu ciepłem może objawiać się również różnymi formami zdenerwowania, złości oraz innymi emocjami prowadzącymi do podejmowania przez osoby wykonujące niebezpieczne prace pochopnych kroków. Osoby starsze są mniej odporne na przeciążenia cieplne. (Wydzielanie się potu jest opóźnione i dłużej trwa u nich powrót do temperatury normalnej po przegrzaniu organizmu. Na temperaturę organizmu ludzkiego mają wpływ nie tylko czynniki mikroklimatu, ale również metabolizm wewnętrzny organizmu określany przez KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 30

31 wielkość wydatku energetycznego. W najlepszym przypadku tylko 25 % energii wytworzonej przez ludzki metabolizm jest zamieniane na pracę mechaniczną, reszta energii przekształcana jest w ciepło potrzebne do podtrzymania procesów metabolicznych. Jednak zbyt wiele ciepła może przyczynić się do zakłócenia w funkcjonowaniu organizmu, powodując problemy zdrowotne takie jak zawały serca, osłabienie, wymioty, skurcze i odwodnienie organizmu. Zdrowie pracującej i odpoczywającej osoby zależy między innymi od stabilności wewnętrznej temperatury. Organizm człowieka nie gromadzi nadmiernej ilości ciepła tylko je wydala. Przekroczenie pewnych wartości parametrów mikroklimatu powoduje, że ciepło powstałe w organizmie w wyniku metabolizmu jest wydalane częściowo lub nie jest wydalane, co powoduje wzrost temperatury wewnętrznej człowieka. Aby zapobiec wzrostowi temperatury wewnętrznej, należy podjąć działania mające na celu skuteczniejszy odbiór ciepła z organizmu lub zmniejszyć wydatek energetyczny. Nadmiar ciepła z organizmu człowieka wydalany jest przez: konwekcję, przewodzenie, promieniowanie, parowanie. Największy udział w odprowadzeniu ciepła z organizmu ma parowanie, na którego wielkość wpływ ma przede wszystkim temperatura otoczenia, wilgotność i prędkość powietrza. Ocena zagrożenia klimatycznego. Rozpoznanie zagrożenia klimatycznego jest potrzebne przy projektowaniu procesu technologicznego i przy ustalaniu bezpiecznych warunków pracy (między innymi: czas pracy, ciężkość pracy). W wielu krajach do oceny zagrożenia klimatycznego w kopalniach wykorzystuje się zasadniczo parametry powietrza kopalnianego kształtujące warunki klimatyczne. Do tych parametrów należy zaliczyć: temperaturę i wilgotność powietrza oraz jego prędkość przepływu. Wśród szeregu kryteriów stosowanych w górnictwie zagranicznym do oceny zagrożenia klimatycznego wykorzystuje się następujące parametry: wskaźniki charakteryzujące środowisko termiczne takie jak: temperatura powietrza, temperatura promieniowania, wilgotność naturalna i prędkość ruchu powietrza, wielkość przemiany metabolicznej organizmu wyrażona wielkością wydatku energetycznego, a w konsekwencji kategoria ciężkości pracy, izolacyjność cieplna odzieży. Miarą zagrożenia klimatycznego w odniesieniu do całej kopalni jest wartość temperatury pierwotnej skał na najgłębszym poziomie eksploatacyjnym. W zależności od tej temperatury wszystkie kopalnie podzielono na cztery grupy. Pierwszą grupę tworzą kopalnie, w których temperatura pierwotna skał na najgłębszym poziomie eksploatacyjnym jest wyższa od 40 C. Są to kopalnie o bardzo dużym zagrożeniu klimatycznym. Do drugiej grupy zaliczono kopalnie, w których temperatura pierwotna skał na najgłębszym poziomie eksploatacyjnym jest wyższa od 35 C, ale nie przekracza wartości 40 C. Są to kopalnie o dużym zagrożeniu. Trzecią grupę tworzą kopalnie, w których temperatura pierwotna skał na najgłębszym poziomie eksploatacyjnym jest wyższa od 30 C, ale nie przekracza wartości 35 C. Są to kopalnie o małym zagrożeniu klimatycznym. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 31

32 Czwartą grupę stanowią kopalnie niezagrożone klimatycznie. Są to kopalnie, w których temperatura pierwotna skał na najgłębszym poziomie eksploatacyjnym jest niższa od 30 C. Miarą zagrożenia klimatycznego w odniesieniu do poziomu eksploatacyjnego jest tzw. wskaźnik klimatyczny. Wskaźnik ten służy jedynie do wstępnej oceny zagrożenia klimatycznego, gdyż zdarzały się przypadki, że w wyrobiskach zlokalizowanych na poziomach eksploatacyjnych o bardzo wysokim wskaźniku klimatycznym (K > 1.5) rzeczywista temperatura była znacznie niższa od 28 C i odwrotnie tj. na poziomach niezagrożonych klimatycznie (0<K<0,8) bywały wyrobiska z temperaturą powietrza powyżej 28 C. Dokładnej oceny stanu zagrożenia klimatycznego w odniesieniu do projektowanych wyrobisk górniczych dokonujemy w oparciu o prognozy klimatyczne. Aktualnie obowiązujące przepisy dotyczące zagrożenia klimatycznego Zgodnie z aktualnymi przepisami górniczymi miarą zagrożenia klimatycznego w odniesieniu do istniejących miejsc pracy jest wartość temperatury powietrza mierzona termometrem suchym oraz intensywność chłodzenia mierzona katatermometrem wilgotnym. Dla polskich zakładów górniczych w aktualnie obowiązujących przepisach określono między innymi, że: w miejscu pracy temperatura powietrza mierzona termometrem suchym nie powinna przekraczać 28 C a intensywność chłodzenia nie powinna być mniejsza od 11 katastopni wilgotnych (Kw), w przypadku gdy temperatura powietrza mierzona termometrem suchym jest większa od 28 C, a nie przekracza 33 C lub intensywność chłodzenia jest mniejsza od 11 katastopni wilgotnych (Kw), należy zastosować rozwiązania techniczne dla obniżenia temperatury powietrza lub ograniczyć czas pracy, w przypadku gdy temperatura powietrza mierzona termometrem suchym przekracza 33 C ludzi można zatrudnić tylko w akcji ratowniczej, przy pierwotnej temperaturze skał wyższej od 30 C należy opracować prognozę warunków klimatycznych oraz ustalić działania, zapewniające utrzymanie właściwych warunków klimatycznych, w zakładach górniczych stosujących maszyny samojezdne można określać warunki klimatyczne pracy, wyznaczając temperaturę zastępczą klimatu w sposób określony w Polskiej Normie. Metody określania zagrożenia klimatycznego na stanowiskach pracy Do określania zagrożenia klimatycznego na stanowiskach pracy można stosować między innymi następujące wskaźniki (kryteria) oceny cieplnych warunków pracy: Wskaźnik dyskomfortu cieplnego określa stan dyskomfortu cieplnego u człowieka, czyli wielkość obciążenia termicznego organizmu człowieka. Wskaźnik dyskomfortu cieplnego zależy od parametrów fizycznych mikroklimatu, wydatku energetycznego pracownika, ubrania oraz stopnia aklimatyzacji. Metoda określania wskaźnika dyskomfortu oparta jest n a wykorzystaniu nomogramów po dokonaniu pomiarów temperatury termometrem suchym i wilgotnym oraz prędkości powietrza. Wskaźnik WBGT wiąże dwa pochodne parametry, mianowicie: temperaturę mierzoną termometrem wilgotnym (tnw) i temperaturę poczernionej kuli (tg) a w pewnych przypadkach temperaturę mierzoną termometrem suchym (ts). Relacje między powyższymi parametrami przedstawiają się następująco:. wewnątrz i na zewnątrz budynków bez nasłonecznienia WBGT=0,7tnw+0,3tg. na zewnątrz budynków z nasłonecznieniem WBGT=0,7tnw+0,2tg+0,1ts Metoda obliczania wskaźnika WBGT polega na pomiarze parametrów określonych we wzorach i na obliczeniu wartości średnich. Wartości te porównywane są z określonymi w Polskiej Normie wartościami dopuszczalnymi. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 32

33 Ocena cieplnych warunków pracy w podziemnych zakładach górniczych (opracowana przez GIG) oparta jest na wskaźniku WBGT i obliczana wg wzoru: WBGT =0,67tw+0,33ts, gdzie: tw temperatura zmierzona termometrem wilgotnym [ C], ts temperatura zmierzona termometrem suchym [ C]. Temperatura zastępcza klimatu [tzk] obliczana jest po dokonaniu pomiarów temperatury termometrem suchym i wilgotnym oraz prędkości powietrza wg następującego wzoru: tzk=0,6tw+0,4ts-v gdzie: tzk - temperatura zastępcza klimatu [ C], tw temperatura zmierzona termometrem wilgotnym [ C], ts temperatura zmierzona termometrem suchym [ C], v prędkość powietrza [m/s] pomnożona przez współczynnik przeliczeniowy [1s C/m] Temperaturę zastępczą klimatu można obliczać w przedziałach: tw = (20 34) C ts = (25 35) C v = (0,15 4.0)m/s. Zrównoważony bilans ciepła organizmu ludzkiego oparty jest na założeniu, że suma ciepła wytworzonego w organizmie człowieka i suma strumieni ciepła odprowadzonego na zewnątrz jest równa zero, tzn: M-W-B-C-K-R-E=0 gdzie: M- ciepło metabolizmu, [W/m2] W-ciepło równoważne wykonywanej pracy zewnętrznej, [W/m2] B- ciepło przenoszone przez oddychanie, [W/m2] C- ciepło przenoszone przez konwekcję, [W/m2] K- ciepło przenoszone drogą przewodnictwa, [W/m2] R- ciepło przenoszone przez promieniowanie, [W/m2] E- ciepło przenoszone przez parowanie, [W/m2] Strumienie ciepła odprowadzanego obliczane są w/g wzorów po dokonaniu pomiarów temperatury termometrem suchym i wilgotnym, temperatury skóry, temperatury promieniowania, prędkości przepływu powietrza i ciśnienia powietrza. W oparciu o bilans cieplny można obliczyć również dopuszczalny czas pracy. Zdolność chłodnicza otoczenia polega na wyliczeniu gęstości strumienia ciepła, która może być odebrana od organizmu pracownika przez otoczenie. Po dokonaniu pomiarów temperatury termometrem suchym i wilgotnym oraz prędkości powietrza na podstawie tabel określana jest u osoby zaaklimatyzowanej wartość energii powstałej w wyniku metabolizmu, która będzie odebrana przez otoczenie. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 33

34 Amerykańska temperatura efektywna jest to liczba równa temperaturze nieruchomego i nasyconego wilgocią powietrza o takiej samej zdolności chłodzącej organizm ludzki, jaką ma powietrze o danej temperaturze, wilgotności względnej oraz prędkości powietrza. Temperaturę efektywną wyznacza się na podstawie opracowanych nomogramów. Na przykład w niemieckich przepisach dotyczących ochrony zdrowia przed skutkami zagrożenia klimatycznego ustalono, że zasady zatrudniania pracowników w podwyższonej temperaturze oparte będą na temperaturze efektywnej. Zakłady górnicze podzielono na dwie grupy: zakłady wydobywające sól i pozostałe zakłady. W zakładach wydobywających sól dopuszczalne jest zatrudnianie pracowników przy temperaturze mierzonej termometrem suchym do 52 C lub 27 C mierzonej termometrem wilgotnym (Przy ts=52 C i tw=27 C, ψ- 12 %). Zatrudnianie pracowników w pozostałych zakładach górniczych uzależnione jest od aklimatyzacji. Pracownik zaaklimatyzowany może być zatrudniony przy występowaniu temperatury efektywnej większej o 2 C. Przedstawiony powyżej przegląd najistotniejszych metod oceny warunków klimatycznych oraz doniesienia literaturowe wskazują, że znalezienie uniwersalnego wskaźnika (kryterium) oceny zagrożenia klimatycznego (oceny cieplnych warunków pracy) na stanowiskach pr acy jest obecnie trudne do zrealizowania. W ostatnich latach opracowano bardziej szczegółowe i zaawansowane wskaźniki, lecz są one zbyt skomplikowane i trudne do wykorzystania w praktyce. Przyrządy pomiarowe do oceny zagrożenia klimatycznego W zakresie przyrządów pomiarowych indywidualnych jak i do automatycznego ciągłego pomiaru poszczególnych gazów kopalnianych oraz temperatury, prędkości, ciśnienia powietrza itp. występuje tendencja wzrostowa, zarówno w co do ilości jak i jakości tych przyrządów. Metody profilaktyki klimatycznej Przy projektowaniu i wykonywaniu robót górniczych należy prowadzić rozpoznanie pierwotnej temperatury skał, zaś w przypadku temperatury wyższej niż 30 C należy opracować prognozę warunków klimatycznych oraz ustalić środki zapewniające utrzymanie właściwych warunków klimatycznych, między innymi poprzez: właściwy sposób przewietrzania, (prędkość, ilość powietrza i stabilność kierunków przepływu powietrza oraz intensywność chłodzenia), stosowanie właściwych urządzeń pomiarowych, zastosowanie odpowiednich typów i rodzajów stosowanych maszyn i urządzeń chłodniczych, zapewnienie właściwego zakresu i częstotliwości kontroli przez osoby dozoru ruchu górniczego, energomechanicznego i wentylacji. W przypadku gdy zastosowane środki nie zapewniają w wyrobisku wybierkowym lub przodku drążonego wyrobiska korytarzowego warunków określonych w 270 ust. 2, należy zastosować schładzanie powietrza. Organy opiniodawcze Kierownik ruchu zakładu górniczego powołuje Zespół ds. Zagrożeń Klimatycznych, do którego zadań należy analiza i ocena stanu zagrożenia klimatycznego w kopalni na podstawie: rozpoznania temperatury pierwotnej górotworu, warunków naturalnych zalegania, warunków górniczych w istniejących i projektowanych partiach złoża, rzeczywistych pomiarów wentylacyjnych z uwzględnieniem mikroklimatu tj. temperatury, intensywności przewietrzania i chłodzenia oraz wilgotności względnej, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 34

35 mocy zainstalowanych urządzeń energomechanicznych, bieżącej oceny realizacji i skuteczności wprowadzonych nowych metod i środków zwalczania zagrożenia temperaturowego. W celu kompleksowego opiniowania stanu zagrożenia i zwalczania zagrożenia wentylacyjnego Prezes Wyższego Urzędu Górniczego powołał Komisję ds. Zagrożeń Metanowych, Pożarowych, Wybuchem Pyłu Węglowego oraz Przewietrzania i Klimatyzacji w Podziemnych Zakładach Górniczych. ZAGROŻENIE ENERGO MECHANICZNE Pojęcie awarii, zagrożenia i akcji energomechanicznej. Awarie energomechaniczne w kopalniach należą do zjawisk często obserwowanych w działalności produkcyjnej, a związane są z pracą maszyn i urządzeń stanowiących wyposażenie stanowisk pracy. W praktyce często pod pojęciem awarii energo-mechanicznej rozumie się uszkodzenie lub zniszczenie całego urządzenia lub jego elementu związane z niezamierzonym postojem, koniecznością remontu lub wymianą części urządzenia. Awarie energo-mechaniczne wynikają z: - wad i niedoskonałości wykonawstwa urządzeń, - uszkodzeń spowodowanych naturalnym zużyciem podzespołów, - wadliwej instalacji urządzeń, - oddziaływania naturalnego, specyficznego środowiska górniczego, - błędów obsługi. PRZEPISY RATOWNICZE PRZEPISY PRAWNE REGULUJĄCE RATOWNICTWO GÓRNICZE W POLSCE Źródła prawa: 1. Ustawa Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie ratownictwa górniczego z dnia 12 czerwca 2002 r. 3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych z dnia 28 czerwca 2002 r. 4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych 14 czerwca 2002 r. Ustawa Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. Art. 122 Przepis tej nakłada na przedsiębiorcę górniczego obowiązek posiadania zorganizowanego ratownictwa górniczego. Obowiązek ten obejmuje przedsiębiorców górniczych, którzy prowadzą działalność wydobywcza metodą eksploatacji podziemnej, bądź metodą eksploatacji otworowej. Górnictwo odkrywkowe nie jest objęte obowiązkiem wynikającym z art.122 p. g. g (Prawo geologiczne i górnicze). Działalność ratownicza może być realizowana przez służby ratownicze przedsiębiorcy (np. Jednostka Ratownictwa Górniczo Hutniczego w Lubinie dla kopalń KGHM PM S.A oraz KGiA Nowy Ląd ), lub poprzez podmioty zawodowo trudniące się ratownictwem górniczym (np. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu). KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 35

36 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie ratownictwa górniczego. Rozdział 1 Przepisy ogólne 1. Rozporządzenie określa: 1) organizację, szczegółowe zadania służb ratownictwa górniczego przedsiębiorcy oraz podmiotów zawodowo trudniących się ratownictwem górniczym, w tym Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego, 2) wymagania w zakresie wyposażenia technicznego służb, o których mowa w pkt 1, 3) szczegółowe zasady tworzenia i zatwierdzania planu ratownictwa górniczego, 4) wymagane kwalifikacje zawodowe, zdrowotne i wiekowe członków drużyn ratowniczych, 5) szczegółowe zasady szkolenia z zakresu ratownictwa górniczego, 6) zasady prowadzenia akcji ratowniczych w zależności od rodzaju zagrożeń naturalnych, występujących w zakładach górniczych Ratownictwo górnicze tworzą służby: 1) Ratownictwa górniczego przedsiębiorcy, 2) Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub innego podmiotu zawodowo trudniącego się wykonywaniem czynności w zakresie ratownictwa górniczego, zwane dalej jednostkami ratownictwa. 2. Zadaniem służb, o których mowa w ust. 1, jest niezwłoczne niesienie pomocy w razie zagrożenia życia lub zdrowia pracowników zakładu górniczego oraz innych osób znajdujących się w zakładzie górniczym, a także w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego powstałego w szczególności wskutek: pożaru, wybuchu gazów lub pyłu węglowego, wyrzutu gazów lub skał, wdarcia się wody do wyrobisk, zawału, tąpnięcia, otwierania wyrobisk izolowanych, penetracji nieczynnych wyrobisk, erupcji płynu złożowego, wydzielania się siarkowodoru i awarii energomechanicznej, a także zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. 3. Do zadań służb, o których mowa w ust. 1, należy także wykonywanie prac profilaktycznych; pracami profilaktycznymi są prace mające na celu zapobieganie bezpośredniemu zagrożeniu bezpieczeństwa pracowników lub ruchu zakładu górniczego Obowiązek wynikający z art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze, zwanej dalej ustawą, przedsiębiorca może spełnić poprzez: 1) utrzymywanie własnych służb ratownictwa górniczego, 2) stałą zorganizowaną współpracę służb ratownictwa przedsiębiorców, 3) powierzenie tego obowiązku w całości lub w części jednostkom ratownictwa. 2. Spełniając obowiązek w sposób, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, przedsiębiorca powinien jednocześnie spełniać wymagania przewidziane dla jednostki ratownictwa, określone w rozdziale Przedsiębiorca organizuje współpracę służb ratownictwa, o której mowa w ust. 1 pkt 2, zasięgając opinii organizacji związków zawodowych Powierzenie wykonywania czynności w zakresie ratownictwa górniczego jednostkom ratownictwa odbywa się na podstawie umowy, po uzyskaniu zgody, o której mowa w art. 75 ust. 2 ustawy. 2. Umowa zawarta między przedsiębiorcą a jednostką ratownictwa, zwaną dalej właściwą jednostką ratownictwa, powinna w szczególności określać: KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 36

37 1) zakres obowiązków i harmonogram delegowania przez przedsiębiorcę ratowników do zastępów dyżurujących w jednostce ratownictwa lub sposób zapewnienia gotowości zastępów ratowniczych w jednostce utrzymującej tylko zawodowe pogotowie specjalistyczne, 2) zasady współpracy dotyczącej możliwości korzystania ze sprzętu i wyposażenia, 3) wysokość opłaty przysługującej jednostce ratownictwa od przedsiębiorcy za świadczone usługi przez tę jednostkę. JRGH-LUBIN ZADANIA, ORGANIZACJA. ZADANIA I ORGANIZACJA Wyciąg z przepisów Jednostka ratownictwa powinna spełniać wymagania niezbędne do wykonywania czynności w zakresie ratownictwa górniczego, w szczególności dysponować zastępami ratowniczymi i pogotowiami specjalistycznymi oraz dysponować sprzętem niezbędnym do realizowania jej zadań. 2. Do zadań jednostki ratownictwa należy w szczególności: 1) niesienie pomocy, o której mowa w 2 ust. 2 i 3, 2) organizowanie i prowadzenie kursów szkoleniowych z zakresu ratownictwa górniczego, 3) przeprowadzanie ćwiczeń z zakresu ratownictwa górniczego, 4) organizowanie przeprowadzania badań lekarskich ratowników górniczych w specjalistycznym ośrodku badań lekarskich, 5) badanie i opiniowanie sprzętu ratowniczego, 6) wykonywanie specjalistycznych analiz chemicznych prób powietrza. 3. W przypadku powierzenia przez przedsiębiorcę jednostce ratownictwa czynności w zakresie ratownictwa górniczego, w umowie, o której mowa w 4 ust. 1, mogą być zawarte dodatkowe postanowienia określające zadania dla jednostki ratownictwa; zadania mogą obejmować w szczególności udzielanie pomocy technicznej przy organizowaniu i wyposażeniu ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym Jednostka ratownictwa może wykonywać swoje zadania przy pomocy: 1) dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych, 2) zawodowych pogotowi specjalistycznych, 3) dyżurujących zastępów dla grup zakładów górniczych. 2. Zawodowymi ratownikami górniczymi, tworzącymi drużynę ratowniczą jednostki ratownictwa, są: 1) ratownicy górniczy, wchodzący w skład zawodowych zastępów ratowniczych, 2) ratownicy górniczy oraz pracownicy jednostki ratownictwa, wchodzący w skład zawodowych pogotowi specjalistycznych. 3. W skład drużyny ratowniczej jednostki ratownictwa wchodzą także, w charakterze specjalistów, osoby posiadające kwalifikacje w zakresie zwalczania zagrożeń górniczych i prowadzenia akcji ratowniczych; specjalistów tych wyznacza, za ich zgodą, kierownik jednostki ratownictwa. 4. Jednostka ratownictwa może, w zależności od potrzeb, tworzyć oddziały terenowe lub okręgowe stacje ratownictwa górniczego. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 37

38 W umowie, o której mowa w 4 ust. 1, przedsiębiorca i jednostka ratownictwa mogą postanowić, że w: 1) skład dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych i zawodowych pogotowi specjalistycznych, o których mowa w 61 ust. 1 pkt 1 i 2, mogą wchodzić ratownicy delegowani z zakładu górniczego przedsiębiorcy, 2) skład dyżurujących zastępów ratowniczych, o których mowa w 61 ust. 1 pkt 3, mogą wchodzić ratownicy delegowani z zakładu górniczego przedsiębiorcy na okres nieprzekraczający 15 dni, 3) zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, w skład dyżurujących zawodowych pogotowi specjalistycznych, o których mowa w 61 ust. 1 pkt 2, mogą wchodzić ratownicy będący w pracy i wyznaczeni do alarmowej gotowości do akcji ratowniczej. 2. Ratownicy górniczy, o których mowa w ust. 1, zachowują, w okresie delegowania z zakładu górniczego, uprawnienia przysługujące ratownikom górniczym w zakładach górniczych. 63. W jednostce ratownictwa powinien być sporządzony regulamin określający zadania wykonywane przez zastępy ratownicze oraz pogotowia specjalistyczne, w tym sposób szkolenia i odbywania ćwiczeń ratowniczych przez osoby wchodzące w skład tych zespołów i pogotowi; regulamin zatwierdza kierownik jednostki ratownictwa Dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze, zawodowe pogotowia specjalistyczne oraz zastępy ratownicze dla grup zakładów górniczych powinny być utrzymywane w stałej gotowości, umożliwiającej natychmiastowy wyjazd na wezwanie z zakładu górniczego, w którym wystąpiło zagrożenie. 2. W przypadku wyjazdu zastępów do akcji ratowniczych lub prac profilaktycznych, o których mowa w ust. 1, jednostka ratownictwa utrzymuje stałą gotowość, w celu niezwłocznego przystąpienia do akcji ratowniczej. 3. Zastępy, o których mowa w ust. 1, powinny przebywać w odpowiednio przygotowanych pomieszczeniach umożliwiających pełnienie całodobowego dyżuru, w szczególności zapewniających niezawodną łączność i utrzymywanie stałej gotowości do niezwłocznego przystąpienia do akcji ratowniczej. 4. Sposób pełnienia dyżurów i utrzymywania stałej gotowości dla jednostek ratownictwa zakładów poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi ustala kierownik tej jednostki. 65. W jednostce ratownictwa powinna być zorganizowana całodobowa służba dyspozytorska, dyżurująca w dniach pracy i dniach wolnych od pracy Szkolenie z zakresu ratownictwa górniczego w jednostce ratownictwa powinno być prowadzone w formie kursów, seminariów i ćwiczeń ratowniczych, zgodnie z szczegółowymi zasadami szkolenia określonymi w załączniku nr 2 do rozporządzenia. 2. Właściwa jednostka ratownictwa, na podstawie szczegółowych zasad szkolenia, określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia, opracowuje programy szkolenia, o których mowa w ust. 1; programy te zatwierdza kierownik jednostki. 3. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, powinno obejmować: 1) kurs podstawowy i okresowy dla kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego, ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego, 2) kurs dla kierowników akcji na dole lub w obiekcie na powierzchni oraz kierowników baz ratowniczych, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 38

39 3) seminarium dla kierowników ruchu zakładów górniczych oraz dyspozytorów ruchu w podziemnych zakładach górniczych, 4) inne kursy z zakresu ratownictwa górniczego, w zależności od potrzeb. 4. Oprócz kursów, o których mowa w ust. 3, w jednostce ratownictwa powinny być prowadzone kursy: 1) okresowe dla osób kierownictwa i dozoru ruchu podziemnego zakładu górniczego, niewchodzących w skład drużyny ratowniczej, 2) z zakresu opanowania erupcji płynu złożowego dla osób dozoru górniczego w zakładzie poszukującym ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi. 5. Osoby prowadzące szkolenia, o których mowa w ust. 1, 3 i 4, powinny posiadać odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe w zakresie ratownictwa górniczego oraz zapobiegania zagrożeniom występującym w zakładach górniczych i opanowywania tych zagrożeń W jednostce ratownictwa powinny być przeprowadzane okresowe ćwiczenia sprawdzające wiadomości nabyte na kursach dla ratowników górniczych. 2. Ćwiczenia, o których mowa w ust. 1, powinny być przeprowadzane odrębnie dla zastępów specjalistycznych W jednostce ratownictwa powinna być zorganizowana służba medyczna ratownictwa górniczego, której organizację określa kierownik tej jednostki. 2. Lekarze wchodzący w skład służby medycznej, o której mowa w ust. 1, powinni posiadać specjalizacje określone przez kierownika jednostki ratownictwa oraz odbyć odpowiednie przeszkolenie w jednostce. 3. Jednostka ratownictwa powinna zapewnić, aby podczas akcji ratowniczej z udziałem swoich zastępów ratowniczych, obecny był lekarz spełniający wymagania określone w ust Jednostka ratownictwa powinna dysponować środkami transportu do przewozu zastępów ratowniczych oraz pogotowi specjalistycznych, wraz z niezbędnym wyposażeniem do prowadzenia akcji ratowniczej w zakładzie górniczym. 70. Jednostka ratownictwa powinna utrzymywać odpowiednie służby do wykonywania zadań, o których mowa w 60 ust Jednostka ratownictwa powinna być wyposażona w: 1) sprzęt ochrony układu oddechowego, 2) przyrządy pomiarowe i kontrolne, 3) sprzęt ratowniczy, specjalistyczny i pomocniczy, w tym lampy osobiste dla ratowników, 4) sprzęt medyczny, 5) sprzęt ochrony indywidualnej i odzież ochronną, 6) wóz bojowy dyżurujących zastępów ratowniczych (pogotowi specjalistycznych). 2. Kierownik jednostki ratownictwa określa szczegółowe wyposażenie jednostki ratownictwa i wozu bojowego w urządzenia, sprzęt i materiały, w zależności od rodzaju zagrożeń występujących w zakładach górniczych. 72. Właściwa jednostka ratownictwa opracowuje kryteria określające: 1) metodykę badań lekarskich i oceny zdolności do pracy w ratownictwie górniczym, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 39

40 2) niezbędny zestaw środków i sprzętu medycznego do dyspozycji lekarza biorącego udział w akcji ratowniczej, 3) sposób przeprowadzania badań lekarskich ratowników przed wyjściem z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia Jednostka ratownictwa dla podziemnych zakładów górniczych powinna utrzymywać na każdej zmianie roboczej, w dniach pracy, jak i dniach wolnych od pracy, co najmniej dwa dyżurujące zastępy ratownicze, o których mowa w 61 ust. 1 pkt 1 lub pkt W jednostce ratownictwa dla podziemnych zakładów górniczych w skład dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych, o których mowa w 61 ust. 1 pkt 1, na każdej zmianie roboczej powinni wchodzić: 1) kierownik zawodowych zastępów ratowniczych, 2) 2 zastępowych, 3) 9 zawodowych ratowników górniczych, 4) mechanik sprzętu ratowniczego. 3. Funkcję kierownika dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych, o których mowa w ust. 2, powinien pełnić specjalista jednostki ratownictwa, będący zawodowym ratownikiem górniczym, posiadający kwalifikacje do prowadzenia prac ratowniczych w zakładzie górniczym, określone przez jednostkę ratownictwa. 4. W skład dyżurujących zastępów ratowniczych, o których mowa w 61 ust. 1 pkt 3, dla grup podziemnych zakładów górniczych powinni wchodzić: 1) kierownik zastępów ratowniczych, 2) 2 zastępowych, 3) 9 ratowników górniczych, 4) mechanik sprzętu ratowniczego, 5) specjalista jednostki ratownictwa, posiadający kwalifikacje do prowadzenia prac ratowniczych. 5. Kierownikiem dyżurujących zastępów ratowniczych dla grup podziemnych zakładów górniczych powinna być osoba posiadająca kwalifikacje kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. W uzasadnionych przypadkach funkcję kierownika zastępów może pełnić osoba dozoru wyższego będąca ratownikiem górniczym. 6. Osoby, o których mowa w ust. 4, pełnią dyżur nieprzerwanie przez całą dobę. 7. Ratownicy górniczy oraz mechanicy sprzętu ratowniczego jednostki ratownictwa powinni spełniać wymagania przewidziane dla ratowników górniczych oraz mechaników sprzętu ratowniczego, określone odpowiednio w 28 i Do wykonania prac ratowniczych, w podziemnych zakładach górniczych, wymagających zastosowania specjalnych technik ratowniczych, w jednostce ratownictwa powinny być utrzymywane następujące pogotowia specjalistyczne: 1) pomiarowe do pomiaru parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych oraz oceny stopnia wybuchowości mieszanin gazowych, 2) do inertyzacji powietrza kopalnianego, 3) przeciwpożarowe do wykonywania prac ratowniczych, przy zwalczaniu pożarów podziemnych, wymagających zastosowania sprzętu i urządzeń do podawania pian gaśniczych oraz izolacji wyrobisk, górotworu i zrobów, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 40

41 4) górniczo-techniczne do prowadzenia prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi uwięzionych pod zawałem lub odciętych od czynnych wyrobisk wskutek tąpnięcia lub zawału, 5) wodne do usuwania skutków wdarcia się lub niekontrolowanego dopływu do wyrobisk wody albo wody z luźnym materiałem, 6) przewoźnych wyciągów ratowniczych do ewakuacji pracowników lub prowadzenia innych prac ratowniczych w szybach lub otworach wiertniczych wielkośrednicowych oraz prowadzenia prac awaryjno-rewizyjnych i kontrolnych, zarówno w szybach, jak i w otworach wielkośrednicowych. 2. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do jednostek ratownictwa górniczego utrzymujących pogotowia dla podziemnych zakładów górniczych wydobywających kopaliny niepalne. 3. W zależności od potrzeb, w jednostce ratownictwa można utworzyć pogotowia specjalistyczne inne niż określone w ust Pogotowia specjalistyczne powinny być zorganizowane w zastępy lub grupy specjalistyczne, utrzymywane w gotowości w dniach pracy i w dniach wolnych od pracy. 75. Lekarze zabezpieczający pomoc medyczną w jednostce ratownictwa dla podziemnych zakładów górniczych powinni: 1) uczestniczyć w akcjach ratowniczych, 2) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym, 3) uzgadniać z kierownictwem akcji ratowniczej zakres dopuszczalnych fizycznych i termicznych obciążeń ratowników wykonujących prace ratownicze, 4) sprawować opiekę, o której mowa w 35, i przeprowadzać szkolenia medyczne ratowników górniczych. 80. Jednostka ratownictwa powinna przeprowadzać praktyczne i teoretyczne szkolenia ratowników górniczych, pełniących dyżur w pogotowiu ratowniczym, w sposób określony w regulaminie, o którym mowa w Szkolenie osób kierownictwa akcji i drużyn ratowniczych. Wyciąg z przepisów Przy jednostce ratownictwa, która organizuje i prowadzi kursy podstawowe dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego, kierownik jednostki powołuje komisję egzaminacyjną. 2. Zadaniem komisji egzaminacyjnej jest przeprowadzanie egzaminów dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego. W skład komisji egzaminacyjnej wchodzą przewodniczący, sekretarz oraz członkowie, z których przynajmniej jeden powinien posiadać stwierdzone kwalifikacje, wymagane od osób kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego. Komisja egzaminacyjna przeprowadza egzamin w zespołach egzaminacyjnych, których skład ustala przewodniczący komisji spośród jej członków. Przewodniczący komisji egzaminacyjnej powiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o terminie i miejscu egzaminu. Przedstawiciel właściwego organu nadzoru górniczego może uczestniczyć w egzaminie. O wyniku egzaminu zespół egzaminacyjny decyduje większością głosów, ustalając go jako pozytywny lub negatywny. Członkowie zespołu egzaminacyjnego podpisują protokół z przebiegu egzaminu. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 41

42 Przewodniczący komisji egzaminacyjnej przedkłada protokół z przebiegu egzaminu wraz z dokumentami kandydata kierownikowi jednostki, o której mowa w ust. 1. Kierownik jednostki wystawia kandydatowi, który złożył egzamin z wynikiem pozytywnym, zaświadczenie o ukończeniu kursu. 31. Kierownik właściwej jednostki ratownictwa zatwierdza programy kursów podstawowych, wymaganych dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za stan wyszkolenia w zakresie ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym. 2. Szkolenie z zakresu ratownictwa górniczego powinny odbyć osoby: kierownictwa akcji ratowniczych, kierownictwa drużyn ratowniczych oraz pozostali członkowie drużyny ratowniczej, kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, nie wchodzące w skład drużyny ratowniczej. 3. Szkolenie, o którym mowa w ust. 2, powinno być prowadzone w formie kursów, seminariów i ćwiczeń ratowniczych. Właściwa jednostka ratownictwa opracowuje programy szkoleń, o których mowa w ust. 2, zgodnie ze szczegółowymi zasadami szkolenia określonymi w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Szkolenie powinno być prowadzone z uwzględnieniem danej specjalności, wynikającej z rodzaju robót wykonywanych w poszczególnych zakładach górniczych. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien co roku opracować harmonogramy odbywania kursów i ćwiczeń ratowniczych, planowanych w następnym roku, i przedstawić je do zatwierdzenia kierownikowi ruchu zakładu górniczego. Kierownik ruchu zakładu górniczego, jego zastępcy oraz dyspozytorzy ruchu zakładu górniczego powinni, raz na 2 lata, uczestniczyć w seminariach o tematyce dotyczącej zwalczania zagrożeń w zakładach górniczych oraz prowadzenia akcji ratowniczych, organizowanych przez jednostki ratownictwa górniczego. Kierownik akcji ratowniczej na dole (w obiekcie), kierownik bazy ratowniczej oraz osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, które nie wchodzą w skład drużyny ratowniczej, powinny ukończyć odpowiednie kursy specjalistyczne i powtarzać je raz na 5 lat. W przypadku nie odbycia odpowiedniego kursu lub wymaganych ćwiczeń przez osobę uprawnioną do kierowania bazą lub akcją ratowniczą na dole, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien pozbawić tę osobę pełnienia danej funkcji. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego oraz jego zastępcy powinni, raz na 5 lat, powtarzać kurs okresowy dla kierowników tych stacji. W zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, szkolenie osób kierownictwa i dozoru ruchu o specjalności wiertniczej powinno dodatkowo uwzględniać tematykę z zakresu opanowywania erupcji płynu złożowego. Szkolenie z zakresu opanowywania erupcji płynu złożowego powinno być powtarzane co 2 lata. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien organizować seminaria dla zastępowych. Seminaria powinny odbywać się co najmniej raz w roku w wymiarze nie mniejszym niż 6 godzin. Zastępowi kopalnianych drużyn ratowniczych powinni uczestniczyć w seminariach dla zastępowych oraz ukończyć szkolenia z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej; szkolenia powinny być powtarzane co 2 lata. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 42

43 Specjaliści wchodzący w skład drużyny ratowniczej powinni uczestniczyć w seminariach o tematyce dotyczącej zwalczania zagrożeń w zakładach górniczych oraz prowadzenia akcji ratowniczych, co najmniej raz w okresie 5 lat. Szkolenia powinny być prowadzone przez osoby posiadające wymagane kwalifikacje. Kierownik akcji ratowniczej na dole lub w obiekcie na powierzchni oraz kierownik bazy ratowniczej, między kursami, powinni uczestniczyć, odpowiednio do rodzaju zakładu górniczego, w rozłożonych równomiernie w czasie ćwiczeniach praktycznych obejmujących tematykę: prowadzenia akcji ratowniczej w podziemnych wyrobiskach zakładu górniczego trzech ćwiczeniach, Osoby, o których mowa w pkt 1.1, powinny odbywać ćwiczenia praktyczne we właściwych jednostkach ratownictwa. Kursy wymienione w 32 ust. 8 i 10 rozporządzenia powinny składać się z części teoretycznej oraz praktycznej i powinny być zakończone egzaminem sprawdzającym. W programach kursów uwzględnia się w szczególności zagadnienia dotyczące: organizacji służb ratownictwa górniczego, przepisów z zakresu ratownictwa górniczego, obowiązków i uprawnień osoby pełniącej określoną funkcję po ukończeniu kursu, organizacji i zarządzania akcją ratowniczą, zagrożeń naturalnych i technicznych, sprzętu ochrony układu oddechowego, sprzętu do określania parametrów fizykochemicznych powietrza oraz innego sprzętu specjalistycznego, w zależności od rodzaju kursu, a także oświetlenia osobistego ratowników i łączności, udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym, psychologii zachowań ratowników i osób kierujących akcjami. W części praktycznej kursów przeprowadza się ćwiczenia w zakresie posługiwania się, w warunkach zbliżonych do warunków prowadzenia akcji (w szczególności w komorze ćwiczeń), sprzętem stosowanym w akcjach ratowniczych. Uczestnicy szkolenia powinni samodzielnie wykonywać określone czynności lub operacje. Szkolenie członków drużyny ratowniczej w ramach kwalifikacji podstawowych. Szkolenie podstawowe członków drużyn ratowniczych powinno obejmować: znajomość podstawowych zjawisk towarzyszących zagrożeniom występującym w zakładzie górniczym, umiejętność posługiwania się sprzętem ochrony układu oddechowego oraz pozostałym sprzętem ratowniczym, stanowiącym wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, zasady udzielania pomocy poszkodowanym. Szkolenie ratowników wchodzących w skład drużyny ratowniczej w podziemnych zakładach górniczych powinno obejmować oprócz wymagań określonych w pkt 2.1: wykonywanie wszelkiego rodzaju obudowy górniczej, szczególnie w warunkach wyrobisk zarabowanych, likwidację wyrobisk techniką zawałową oraz przez podsadzanie różnego typu materiałami izolacyjnymi, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 43

44 budowę wszystkich typów tam izolacyjnych pożarowych, tymczasowych i ostatecznych, montaż i demontaż instalacji rurociągów wodnych i wykorzystywanych do transportu substancji izolacyjnych, posługiwanie się przyrządami do pomiarów parametrów fizykochemicznych powietrza kopalnianego, posługiwanie się sprzętem do zwalczania zagrożeń zawałowych. W celu nabycia podstawowych kwalifikacji przez kandydatów do drużyn ratowniczych, a także utrzymania tych kwalifikacji przez członków kopalnianych drużyn ratowniczych, powinni oni uczestniczyć w szczególności w: kursie podstawowym i okresowym dla ratowników, kursie podstawowym i okresowym dla mechaników sprzętu ratowniczego, ćwiczeniach ratowniczych i seminariach dla zastępowych, wykonywaniu określonych prac związanych z prowadzeniem prac profilaktycznych lub akcji ratowniczych. Kursy, o których mowa w pkt 2.5, powinny składać się z części teoretycznej i praktycznej oraz kończyć się egzaminem sprawdzającym. W programach kursów uwzględnia się w szczególności tematykę z zakresu: organizacji służb ratownictwa górniczego, przepisów z zakresu ratownictwa górniczego, organizacji akcji ratowniczych, zagrożeń naturalnych i technicznych, sprzętu ochrony układu oddechowego, sprzętu ratowniczego, udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym, psychologii zachowań ratowników i osób kierujących akcjami. W części praktycznej kursów przeprowadza się ćwiczenia w zakresie posługiwania się aparatami regeneracyjnymi (powietrznymi butlowymi) i ucieczkowym sprzętem ochrony układu oddechowego, w szczególności praktycznego przeprowadzania kontroli aparatu regeneracyjnego (powietrznego butlowego) przez ratowników i zastępowego, montażu i demontażu zasadniczych zespołów aparatu oraz wymiany butli i pochłaniacza w aparacie. Wymagane jest także wykonywanie ćwiczeń w zakresie posługiwania się podstawowym i specjalistycznym sprzętem ratowniczym. W zależności od rodzaju kursu część zajęć praktycznych powinna być prowadzona w warunkach zbliżonych do warunków występujących podczas prowadzenia akcji ratowniczej, przy pozorowanym zagrożeniu, w szczególności w komorze ćwiczeń. W części praktycznej kursu dla mechaników sprzętu ratowniczego przeprowadza się ćwiczenia w zakresie demontażu, montażu oraz prawidłowości działania i sprawdzania parametrów sprzętu ochrony układu oddechowego różnych typów, prawidłowej obsługi oraz demontażu, montażu, konserwacji i napraw sprzętu ratowniczego, stosowanego w akcjach ratowniczych. Ratownik, członek kopalnianej drużyny ratowniczej, w podziemnych zakładach górniczych, odkrywkowych zakładach górniczych, jeżeli w zakładach tych utrzymywane są podziemne KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 44

45 wyrobiska górnicze lub istnieje możliwość powstania atmosfery niezdatnej do oddychania, oraz w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową powinien brać udział w sześciu ćwiczeniach w ciągu roku w około dwumiesięcznych odstępach czasu, z czego w trzech ćwiczeniach sprawdzających w jednostce ratownictwa. Pozostałe trzy ćwiczenia powinny odbywać się w zakładzie górniczym, z tego dwa ćwiczenia na dole (obiekcie), a jedno w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Na każde ćwiczenie powinna być przeznaczona pełna dniówka robocza. W uzasadnionych przypadkach ćwiczenia przewidziane w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego mogą być przeprowadzane w jednostce ratownictwa. Ratownik biorący udział w ćwiczeniach powinien posiadać aktualne świadectwo lekarskie, stwierdzające jego zdolność do pełnienia obowiązków ratownika górniczego oraz aktualne świadectwo ukończenia kursu ratowniczego. Ćwiczenia w zakładzie górniczym prowadzi kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, a w przypadku jego nieobecności zastępca kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. W razie potrzeby do prowadzenia zajęć teoretycznych powinny być angażowane osoby kierownictwa ruchu zakładu górniczego oraz specjaliści spoza zakładu górniczego. Ćwiczenia prowadzi się na pierwszej zmianie. W dniu ćwiczeń ratownik jest zwolniony od wykonywania pracy. Za dopilnowanie, aby ratownik nie odbywał ćwiczeń po przepracowanej dniówce, a także nie był zatrudniony bezpośrednio po ćwiczeniach. Liczbę osób biorących udział w ćwiczeniach ustala każdorazowo kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Ćwiczenia prowadzi się na podstawie szczegółowych programów opracowanych przez kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub w jednostce ratownictwa górniczego. Program ćwiczeń powinien obejmować część teoretyczną oraz zajęcia praktyczne w komorze ćwiczeń i na dole zakładu górniczego Tematyka prowadzonych zajęć teoretycznych i praktycznych podczas ćwiczeń ratowniczych powinna być dostosowana do rodzaju zakładów górniczych i występujących w nich zagrożeń. Zakres merytoryczny seminariów, o których mowa w 32 ust. 12 rozporządzenia, powinien uwzględniać tematykę z zakresu: zasad postępowania i obowiązków zastępowego podczas akcji ratowniczej, nowoczesnego sprzętu, przyrządów pomiarowych, urządzeń i sprzętu, wprowadzonego do stosowania w ratownictwie górniczym, charakterystycznych elementów akcji ratowniczych przeprowadzanych w ostatnim czasie. Właściwa jednostka ratownictwa powinna organizować i prowadzić szkolenia dla zastępowych z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 45

46 KOPALNIANA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO (KSRG) WYMAGANIA I OBOWIĄZKI: RATOWNIKA GÓRNICZEGO Ratownikiem górniczym może być osoba, która: ukończyła 21 lat; przepracowała co najmniej 12 miesięcy w zakładzie górniczym w danej specjalności; zdrowa, z odpowiednimi predyspozycjami psychologicznymi potwierdzonymi specjalistycznymi badaniami; ukończyła kurs podstawowy na kandydatów na ratowników górniczych i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym przed komisją egzaminacyjną. włada językiem polskim w mowie i piśmie, w stopniu niezbędnym do sprawowania czynności ratownika górniczego. Przynależność do ratownictwa górniczego jest dobrowolna, jednakże przystępując do drużyny ratowniczej, ratownik podejmuje się pewnych obowiązków, z których najistotniejsze to: uczestniczenie w działaniach pogotowia ratowniczego, udział w ćwiczeniach ratowniczych, udział w akcjach ratowniczych, zaliczenie co 5 lat okresowego kursu dla ratowników górniczych, niezwłoczne zgłaszanie się w przypadku wezwania do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub do innego miejsca wyznaczonego w planie ratownictwa, wykonywanie nakazanych badań lekarskich. W razie niewywiązywania się ratownika z przyjętych na siebie obowiązków z przyczyn przez niego zawinionych, ratownik powinien być odsunięty od wykonywania czynności członka drużyny ratowniczej na okres 14 dni, a jeśli przyczyna nie ustąpi, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien skreślić go z listy członków drużyny ratowniczej. Ratownik biorący udział w ćwiczeniach, a tym bardziej w akcji ratowniczej, powinien mieć aktualne świadectwo lekarskie stwierdzające jego zdolność do pełnienia obowiązków ratownika górniczego, a także posiadać aktualne świadectwo ukończenia kursu ratowniczego. Ratownik odbywający ćwiczenia nie może być zatrudniony na zmianie poprzedzającej ćwiczenia lub następującej po ćwiczeniach. Pracodawca ma obowiązek zapewnić kandydatom na ratowników i ratownikom górniczym przeprowadzenie wskazanych badań lekarskich w celu stwierdzenia ich przydatności do służby w ratownictwie górniczym. Dla każdego ratownika górniczego powinna być prowadzona dokumentacja zawierająca dane o jego stanie zdrowia, a także zapewniona bieżąca opieka lekarska, w szczególności: pomoc lekarska podczas akcji ratowniczych, sprawdzenie stanu zdrowia przed i po zakończeniu akcji ratowniczej, opieka ambulatoryjna w czasie pełnienia dyżuru w jednostce ratownictwa, badania lekarskie przed każdorazowym rozpoczęciem dyżurów w jednostce ratownictwa. Organizacja pomocy lekarskiej podczas prowadzenia akcji ratowniczych powinna być określona w planie ratownictwa zakładu górniczego. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 46

47 ZASTĘPOWEGO Funkcję zastępowego może pełnić ratownik górniczy posiadający co najmniej pięcioletni staż pracy w ratownictwie górniczym. Do jego obowiązków należą: organizacja i kierowanie pracą zastępu ratowniczego i dba o bezpieczeństwo podległych mu ratowników, zapewnienie wyposażenia zastępu ratowniczego stosownie do zadań przydzielonych do wykonania, a także utrzymanie łączności zastępu z dyspozytorem ruchu i mechanikiem sprzętu ratowniczego przebywającym w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Zastępowi kopalnianych drużyn ratowniczych powinni: uczestniczyć co najmniej raz w roku w seminariach organizowanych przez kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, uczestniczyć w seminariach dla zastępowych kopalnianych drużyn ratowniczych organizowanych przez jednostki ratownictwa górniczego, odbyć i ukończyć z wynikiem pozytywnym szkolenie z zakresu udzielania pomocy przed medycznej (szkolenia takie powinny być powtarzane co dwa lata). Osoby biorące udział w szkoleniach są w tym czasie zwolnione z obowiązku wykonywania pracy MECHANIKA SPRZĘTU RATOWNICZEGO Mechanikiem sprzętu ratowniczego (zwanym też w kopalniach mechanikiem aparatowym) może być ratownik górniczy lub były ratownik górniczy, który: ukończył co najmniej zasadniczą szkołę zawodową, ma staż ratowniczy nie krótszy niż 5 lat, a w zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi - nie krótszy niż 3 lata, ukończył kurs podstawowy dla kandydatów na mechaników sprzętu ratowniczego i zdał egzamin z wynikiem pozytywnym przed komisją egzaminacyjną. Do zadań mechanika sprzętu ratowniczego należy w szczególności: utrzymywanie w stałej gotowości aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) i pozostałego sprzętu, kontrola, naprawa, konserwacja i dezynfekcja aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) oraz pozostałego sprzętu ratowniczego, stanowiącego wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i prowadzenie odpowiednich książek kontroli, zaopatrywanie wszystkich urządzeń ratowniczych w numery i znaki własności stosowane w zakładzie górniczym, przedkładanie kierownikowi kopalnianej stacji ratownictwa górniczego raz w miesiącu do wglądu i potwierdzenia prowadzonych książek ewidencyjno-kontrolnych, zapewnienie, aby w pomieszczeniach do przechowywania aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) i pozostałego sprzętu ratowniczego znajdował się wyłącznie sprzęt sprawny i przygotowany do przeprowadzenia akcji, zgłaszanie dyspozytorowi ruchu zakładu górniczego miejsca pobytu dyżurujących na dole zastępów ratowniczych z podaniem sposobu ich alarmowania, sprawdzanie łączności z zastępami dyżurującymi co najmniej dwa razy podczas zmiany, ułożenie kart wezwań ratowników według stanu zatrudnienia na podstawie wykazów markowni. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 47

48 Sprzęt do ochrony układu oddechowego używany w zakładzie górniczym powinien mieć stosowne dopuszczenie. Aby zapewnić możliwość natychmiastowego użycia sprzętu ratowniczego, powinien on być przechowywany i konserwowany w sposób określony w instrukcjach podanych przez producentów tego sprzętu. Mechanik sprzętu ratowniczego może wydać aparaty regeneracyjne (powietrzne butlowe) oraz sprzęt ochrony układu oddechowego przystosowany do ewakuacji osób poszkodowanych, który sprzęt jest pod jego nadzorem, wyłącznie na polecenie kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i jego zastępców albo kierownika akcji ratowni - czej. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego wyznacza, spośród podległych mu mechaników, pierwszego mechanika, który sprawuje nadzór nad pozostałymi, co najmniej dwoma mechanikami. Pierwszy mechanik zwyczajowo jest zatrudniony zawsze na pierwszej zmianie. Pozostali mechanicy powinni co najmniej raz na kwartał, przez pięć dni pracować razem z pierwszym mechanikiem. Mechanik sprzętu ratowniczego powinien, raz na pięć lat, odbyć kurs okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego. KIEROWNIKA STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego odpowiada za całokształt spraw związanych z ratownictwem górniczym w zakładzie górniczym. Do jego zadań należy w szczególności: zapewnienie wymaganego wyposażenia i wyszkolenia drużyny ratowniczej oraz wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego; dbanie o stałą gotowość drużyny ratowniczej, odpowiedni stan pomieszczeń i właściwe zatrudnienie zastępów dyżurujących oraz sprawne działanie sprzętu stanowiącego wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego; zgodnie z harmonogramem zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego: prowadzenie ćwiczeń ratowniczych, kierowanie ratowników na badania lekarskie, kierowanie na wymagane kursy i szkolenia; kontrolowanie pracy mechaników sprzętu ratowniczego i wyznaczenie spośród nich pierwszego mechanika, prowadzenie szkolenia załóg w zakresie użytkowania sprzętu oczyszczającego; ucieczkowego i aparatów regenerujących ucieczkowych, przeprowadzanie kontroli stanu aparatów regeneracyjnych i pozostałego sprzętu ratowniczego co najmniej raz w miesiącu, przedstawianie wyników kontroli aparatów i sprzętu ratowniczego kierownikowi ruchu zakładu górniczego do zapoznania się z tymi wynikami i udokumentowania tego faktu podpisem w książce kontroli co najmniej raz na kwartał, prowadzenie ewidencji członków drużyny ratowniczej i dokumentowanie w niej badań lekarskich, ćwiczeń, dyżurów, szkoleń oraz udziału w akcjach ratowniczych, prowadzenie ewidencji osób przeszkolonych z zakresu ratownictwa, a nie będących ratownikami, powiadamianie kierownika ruchu zakładu górniczego o każdym przypadku użycia aparatów oddechowych, a także o wypadku zaistniałym podczas ich użycia. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 48

49 Jeśli przedsiębiorca górniczy zawrze umowę z jednostką ratownictwa górniczego i powierzy jej wykonywanie zadań w zakładzie górniczym, wtedy kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest zobowiązany do: wyznaczenia ratowników do pełnienia dyżurów w dyżurujących zastępach utrzymywanych przez tę jednostkę ratownictwa; opracowania harmonogramu ćwiczeń dla zastępów ratowniczych w uzgodnieniu z jednostkę ratownictwa; opracowania harmonogramu dyżurów ratowników będących w pracy i wyznaczonych do zapewnienia gotowości do akcji ratowniczej w zakładach poszukujących ropę naftową i gaz ziemny oraz w zakładach wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (jeżeli zakłady te nie utrzymują zastępów dyżurujących). Zastępcy kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego obejmują jego obowiązki z chwilą pełnienia tej funkcji. Na co dzień są oni zatrudnieni w innych komórkach organizacyjnych i wykonują inne obowiązki. PLAN RATOWNICTWA WYCIĄG Z PRZEPISÓW Dla każdego zakładu górniczego sporządza się plan ratownictwa, który w szczególności powinien określać sposób prowadzenia akcji ratowniczej w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub ruchu zakładu górniczego spowodowanego: pożarem, tąpnięciem, wybuchem gazów lub pyłu węglowego, wyrzutem gazów i skał, zawałem wyrobiska, wdarciem się wody do wyrobisk górniczych, otwieraniem wyrobisk izolowanych, penetracją nieczynnych wyrobisk, erupcją płynu złożowego, wydzielaniem się siarkowodoru, osuwisk w odkrywkowych zakładach górniczych oraz awarią energomechaniczną.( ) ZASADY PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH OBOWIĄZKI ZGŁASZAJĄCEGO ZAGROŻENIE Każdy, kto spostrzeże stan zagrożenia w miejscu jego pracy lub przebywania powinien: 1.Niezwłocznie ostrzec osoby zagrożone 2.Podjąć działania mające na celu usunięcie niebezpieczeństwa 3.Powiadomić najbliższą osobę kierownictwa lub dozoru ruchu 4.Powiadomić dyspozytora ruchu ZG o niebezpieczeństwie 5.Wspólnie z innymi osobami zorganizować przy najbliższym telefonie punkt łączności z dyspozytorem 7.Podporządkować się ściśle poleceniom dyspozytora ruchu i osób kierownictwa lub dozoru ruchu 8. W przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia pracowników zakładu górniczego, bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego, w związku z ruchem zakładu górniczego niezwłocznie podejmuje się i prowadzi akcję ratowniczą. 9. Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do osób nie będących ratownikami, a uczestniczących w akcji ratowniczej KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 49

50 OBOWIĄZKI DYSPOZYTORA RUCHU ZAKŁADU GÓRNICZEGO Dyspozytor posiada uprawnienia do przejęcia funkcji Kierownika Akcji Ratowniczej 1. Wiadomości wpisuje do książki raportowej i uruchamia telefon z urządzeniem rejestrującym rozmowy. 2. Zawiadamia osobę kierownictwa lub dozoru ruchu i kieruje ją do miejsca zagrożenia w celu zorganizowania akcji zabezpieczenia ludzi i likwidacji zagrożenia. 3. Powiadamia, wszelkimi dostępnymi środkami ludzi znajdujących się w wyrobiskach zagrożonych, wskazuje im miejsca do których powinni się wycofać oraz kieruje do udziału w akcji dyżurujące zastępy ratownicze. 4. Powiadamia o zagrożeniu Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego lub jego zastępcę, osobę kierownictwa lub dozoru ruchu odpowiedzialnego za pracę w ZG na danej zmianie roboczej, KSRG i inne osoby i instytucje zgodnie z planem ratownictwa. Osoba kierownictwa lub dozoru ruchu przejmuje od DYSPOZYTORA kierowanie akcją ratowniczą. 1. Wstrzymuje ruch na zagrożonych stanowiskach pracy i wycofuje ludzi w bezpieczne miejsce 2. Dokonuje oceny stanu zagrożenia oraz podejmuje niezbędne działania mające na celu likwidację zagrożenia i maksymalne ograniczenie strat. 3. Przekazuje dokładne informacje o stanie zagrożenia oraz o podjętych działaniach Kierownikowi Ruchu Zakładu Górniczego po przejęciu przez niego kierownictwa akcji. OBOWIĄZKI KIEROWNIKA AKCJI Kierownik Akcji Ratowniczej 1) Prowadzi akcję ratowniczą zgodnie z planem ratownictwa oraz wymogami określonymi w rozporządzeniu. 2) Podczas akcji ratowniczej decyzje dotyczące jej prowadzenia podejmuje jednoosobowo. Obowiązki kierownika akcji Kierownik akcji ratowniczej powinien: 1) dokonać oceny stanu zagrożenia załogi, ruchu zakładu górniczego oraz zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego, w związku z ruchem zakładu górniczego, 2) wyznaczyć strefę zagrożenia (skażenia), obejmującą wyrobiska lub rejony zakładu górniczego, w których przejawiają się lub mogą się przejawiać skutki niebezpiecznego zdarzenia, zagrażające bezpieczeństwu ludzi lub ruchu zakładu górniczego, oraz ustalić sposób zabezpieczenia tej strefy, 3) wycofać ludzi ze strefy zagrożenia, 4) powołać kierownika akcji na dole (w obiekcie) i kierownika bazy ratowniczej, 5) powołać sztab doradczy kierownika akcji ratowniczej, zwany dalej sztabem akcji", spośród służb zakładu górniczego, oraz wyznaczyć kierownika sztabu akcji, 6) ustalić lokalizację bazy ratowniczej i sposób jej zabezpieczenia przed skutkami zagrożenia, 7) wyznaczyć, w razie potrzeby, miejsca pomocniczych baz ratowniczych oraz określić ich zakres działania i sposób organizacji, 8) ustalić miejsca, z których prowadzona będzie kontrola stanu zagrożenia, w szczególności kontrola parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych, a także warunków mikroklimatu (temperatury i wilgotności względnej), 9) opracować plan likwidacji zagrożenia, który powinien być aktualizowany na bieżąco, 10) określić liczbę zastępów ratowniczych oraz liczbę innych pracowników zakładu górniczego potrzebnych do likwidacji zagrożenia oraz ustalić sposób koordynacji wykonywania tych prac, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 50

51 11) ustalić rodzaje, ilości urządzeń i sprzętu, koniecznych do realizacji planu likwidacji zagrożenia, 12) ustalić sposób i częstotliwość kontroli stanu zagrożenia podczas trwania akcji ratowniczej oraz sposób kontroli miejsca zagrożenia po zakończeniu akcji, 13) ustalić, w zależności od potrzeb,: zakres udziału w akcji służb ratownictwa górniczego zakładu górniczego oraz innych podmiotów przewidzianych planem ratownictwa, o którym mowa w 5 ust. l 14) współpracować z osobami wchodzącymi w skład sztabu akcji» tak aby sztab ten był w pełni zorientowany co do zakresu prac, jakie w ramach akcji wykonują poszczególne służby zakładu górniczego oraz inne podmioty, 15) dopilnować prowadzenia odpowiedniej dokumentacji obrazującej przebieg zagrożenia oraz działań zmierzających do jego likwidacji. Kierownik akcji ratowniczej powinien mieć do dyspozycji odrębne pomieszczenie w pobliżu sztabu akcji, w którym znajdują się środki łączności umożliwiające bezpośrednie połączenie ze sztabem akcji, bazą ratowniczą oraz osobami i służbami określonymi w planie ratownictwa, o którym mowa w 5 ust. l. 1)W pomieszczeniach sztabu akcji ratowniczej powinny być zainstalowane urządzenia umożliwiające nasłuch rozmów prowadzonych przez kierownika akcji ratowniczej z kierownikiem akcji na dole, kierownikiem bazy lub innymi osobami przebywającymi w bazie ratowniczej lub w strefie zagrożenia. 2) W podziemnych zakładach górniczych rozmowy telefoniczne prowadzone przez osobę kierującą akcją ratowniczą powinny być rejestrowane z podaniem czasu ich przeprowadzania. W pomieszczeniu kierownika akcji ratowniczej przebywać mogą jedynie: 1) sekretarz techniczny kierownika akcji, 2) osoba odpowiedzialna za stan wentylacji w podziemnym zakładzie górniczym, 3) kierownik jednostki ratownictwa, 4) inne osoby wezwane przez kierownika akcji ratowniczej. ZADANIA SZTABU AKCJI 1. W sztabie akcji ratowniczej powinni przebywać przedstawiciele jednostki ratownictwa. W zależności od potrzeb kierownik akcji ratowniczej może zaprosić do prac w sztabie akcji: a) przedstawicieli jednostek naukowych, b) innych specjalistów. 2. Kierownik akcji ratowniczej powinien konsultować ze sztabem akcji decyzje dotyczące w szczególności: a) zasięgu strefy zagrożenia (skażenia) i sposobu jej zabezpieczenia, b) lokalizacji bazy ratowniczej i sposobu jej zabezpieczenia, c) liczby ratowników jednocześnie zatrudnionych w strefie zagrożenia (skażenia) i sposobu ich zabezpieczenia. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 51

52 Schemat organizacji zarządzania akcją ratowniczą KIEROWNIK AKCJI RATOWNICZEJ Kierownik Jednostki Ratownictwa Górniczego Inżynier wentylacji Sekretarz techniczny Kierownik sztabu akcji Specjalista ds. zwalczania zagrożeń Specjalista organu nadzoru górniczego Specjalista JRGH Rzecznik prasowy Kierownik akcji dół Kierownik bazy ratowniczej Specjaliści JRGH Zastępy Ratownicze Lekarz Niezbędni pracownicy Zakładu górniczego Dyrektor ds. pracowniczych Inspektor BHP Kierownik KSRG Kierownik służb technicznych OBOWIĄZKI KIEROWNIKA AKCJI DÓŁ Funkcję kierownika Akcji Ratowniczej na dole może pełnić osoba, która ukończyła odpowiedni kurs i odbyła stosowne ćwiczenia w jednostce ratownictwa i jest osobą kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego. Kierownik akcji ratowniczej na dole jest jedyną osobą uprawnioną do wydawania poleceń zastępom ratowniczym i innym pracownikom zatrudnionym w akcji ratowniczej i podlega kierownikowi akcji ratowniczej Do zadań kierownika akcji ratowniczej należy: 1. Realizować plan akcji ustalony przez KAR 2. Wykonywać tylko polecenia KAR 3. Współpracować z kierownikiem bazy ratowniczej oraz innymi osobami zatrudnionymi w akcji i przy pracach związanych z likwidacją zagrożenia 4. Dopilnować sprawnego wyprowadzenia ludzi ze strefy zagrożenia 5. Dopilnować prawidłowego zabezpieczenia dojść do strefy zagrożenia 6. Organizować łączność ratowniczą 7. Określić zadania dla zastępów ratowniczych udających się do strefy zagrożenia 8. Przyjmować meldunki od zastępów ratowniczych przebywających w strefie zagrożenia oraz po wyjściu tych zastępów 9. Przekazywać KAR meldunki o sytuacji i realizacji planu akcji 10. Ograniczać do ilości niezbędnej ilość osób przebywających w strefie zagrożenia 11. Organizować we współpracy z lekarzem ratownikiem będącym w bazie ratowniczej dla ratowników górniczych przed wyjściem i po powrocie ratowników ze strefy zagrożenia oraz pomocy medycznej dla osób poszkodowanych w czasie akcji 12. Zmieniać się ze zmiennikiem w bazie ratowniczej 13. Dokonywać wyboru miejsca, w którym będzie zlokalizowana baza ratownicza 14. Dopilnować bieżącego rozpoznania stanu zagrożenia i sytuacji wentylacyjnej w strefie zagrożenia i w jej sąsiedztwie 15. Zorganizować pomiary kontrolne w strefie zagrożenia - miejscach wyznaczonych przez KAR 16. Prowadzenie niezbędnej dokumentacji zapisów w ksiażce meldunków i poleceń w zakresie prowadzonej akcji ratowniczej KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 52

53 OBOWIĄZKI KIEROWNIKA BAZY RATOWNICZEJ Funkcję Kierownika Bazy może pełnić osoba kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, która ukończyła odpowiedni kurs i odbyła wymagane ćwiczenia w jednostce ratownictwa. W celu zgrupowania w jednym miejscu ratowników górniczych i innych osób oraz środków materiałowo-technicznych niezbędnych do wykonania prac ratowniczych, zapewnienia ciągłości kierowania pracami ratowniczymi i ich nadzorowania powinna każdorazowo być założona i wyposażona baza ratownicza: - baza główna i bazy pomocnicze Lokalizacja bazy powinna być jak najbliżej miejsca prowadzenia prac. Baza powinna być położona poza strefą zagrożenia, - znajdować się w ustabilizowanym, opływowym prądzie powietrza - zapewniać odpowiednie warunki dla przebywających w niej osób i składowania środków i urządzeń potrzebnych do prowadzenia akcji ratowniczej. Wszystkie osoby przybywające do bazy ratowniczej powinny zgłosić się do kierownika bazy ratowniczej. Kierownik bazy ratowniczej powinien: - przygotować odpowiednie stanowisko dla sprzętu ratowniczego i pomocniczego znajdującego się w bazie - odpowiednio rozlokować sprzęt w bazie - zorganizować miejsce wyczekiwania i wypoczynku dla ratowników uczestniczących w akcji ratowniczej - dopilnować wyposażenia bazy w wymagany sprzęt - zorganizować w bazie miejsce pracy lekarza - dopilnować właściwego wyposażenia ratowników udających się do akcji - dopilnować właściwego rozmieszczenia sprzętu kontrolno-pomiarowego obsługiwanego z bazy - na bieżąco aktualizować mapę rejonu wykonywanych prac ratowniczych znajdującą się w bazie - dopilnować właściwego dokonania kontroli sprzętu ratowniczego przez ratowników, zastępowego, mechanika sprzętu ratowniczego - dopilnować przeprowadzenia przez lekarza badań kontrolnych ratowników wychodzących do strefy zagrożenia i z niej przychodzących - dopilnować udzielenia pomocy lekarskiej dla osób poszkodowanych - dopilnować dostawy do bazy napojów i żywności - ewidencjonować osoby przybywające do bazy i znajdujące się w rejonie prowadzonych prac ratowniczych - dokumentować przebieg akcji ratowniczej związanej z daną bazą - rejestrować czas wyjścia zastępu ratowniczego z bazy do strefy zagrożenia oraz czas powrotu do bazy - w razie wypadku ratownika w aparacie regeneracyjnym wykonać prace zabezpieczające ten sprzęt dla komisji wypadkowej - stale przebywać w bazie ratowniczej na zmianę ze zmiennikiem - potwierdzenie karty udziału zastępu w akcji. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 53

54 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 54

55 BAZA RATOWNICZA Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. 1. W celu zgrupowania w jednym miejscu ratowników górniczych i innych osób oraz środków materiałowo-technicznych niezbędnych do wykonywania prac ratowniczych, prawidłowego wykorzystania tych środków, a także zapewnienia ciągłości kierowania pracami ratowniczymi i ich nadzorowania oraz zapewnienia możliwie największego bezpieczeństwa zespołom ratowniczym wykonującym prace ratownicze, powinna być każdorazowo założona i odpowiednio wyposażona baza ratownicza. Schemat bazy ratowniczej KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 55

56 2. W przypadku gdy prace ratownicze są prowadzone w kilku miejscach równocześnie, kierownik akcji ratowniczej powinien rozważyć potrzebę założenia kilku baz, przy czym ta, w której przebywa kierownik akcji na dole (w obiekcie), jest bazą główną, a pozostałe są bazami pomocniczymi W podziemnym zakładzie górniczym baza ratownicza powinna być zlokalizowana w miejscu położonym jak najbliżej wykonywanych prac; miejsce to powinno: 1) być położone poza strefą zagrożenia, a jeżeli jest w polach metanowych lub rejonie, w którym może wystąpić zagrożenie wybuchem, miejsce to powinno być oddzielone od miejsca zagrożenia co najmniej dwoma załamaniami wyrobisk, 2) znajdować się w ustabilizowanym, opływowym prądzie powietrza, 3) zapewniać odpowiednie warunki dla przebywających w niej osób oraz odpowiednie warunki do prawidłowego składowania środków i urządzeń potrzebnych do prowadzenia prac ratowniczych. 2. W podziemnym zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny palne baza ratownicza powinna być zlokalizowana w miejscu oddzielonym od strefy zagrożenia pożarowego zaporą przeciwwybuchową. 3. W przypadku braku zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 2, zabezpieczenie powinno się wykonać w pierwszej fazie akcji przeciwpożarowej; do czasu wykonania tego zabezpieczenia bazę ratowniczą zakłada się w odpowiednio zwiększonej odległości od strefy zagrożenia. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 56

57 W bazie ratowniczej powinny być przygotowane i urządzone miejsca do: 1) pracy kierownika akcji na dole (w obiekcie), kierownika bazy ratowniczej i innych osób kierujących pracami ratowniczymi lub nadzorujących ich wykonanie, 2) pracy mechanika sprzętu ratowniczego, 3) pracy lekarza, 4) wypoczynku ratowników po wykonaniu prac ratowniczych lub oczekujących na wykonanie tych prac oraz dla zastępu (zastępów) ubezpieczającego, 5) składowania urządzeń, sprzętu i materiałów przygotowanych do użycia w akcji ratowniczej, 6) składowania urządzeń, sprzętu i materiałów niesprawnych lub zużytych podczas wykonywania prac ratowniczych. 2. Miejsca składowania sprzętu ratowniczego przeznaczonego do użycia w akcji ratowniczej oraz sprzętu użytego i wymagającego wymiany, kontroli i naprawy powinny być wyraźnie oznaczone. 3. W podziemnym zakładzie górniczym, w przypadku zdalnego pobierania prób powietrza i wykonywania analizy tych prób za pomocą chromatografu lub innych urządzeń, wydziela się część bazy ratowniczej niezbędnej do zainstalowania odpowiedniego sprzętu oraz do pracy osób obsługujących ten sprzęt lub wyznacza się inne miejsce do jego zainstalowania, odpowiadające wymaganiom określonym w Baza ratownicza powinna mieć stałą łączność telefoniczną lub radiową z pomieszczeniem kierownika akcji i zastępami wykonującymi prace ratownicze Bazę ratowniczą wyposaża się stosownie do rozmiarów i rodzajów prowadzonej akcji ratowniczej. 2. W podziemnym zakładzie górniczym bazę ratowniczą wyposaża się w sprzęt: 1) zasadniczy oraz urządzenia i środki do wykonywania prac ratowniczych, 2) uzupełniający (specjalistyczny sprzęt ratowniczy), zależny od rodzaju prowadzonej akcji ratowniczej, ustalany przez kierownika akcji ratowniczej, 3) pomocniczy, ułatwiający działalność bazy lub konieczny do prawidłowego jej funkcjonowania, ustalany przez kierownika akcji na dole w porozumieniu z kierownikiem bazy ratowniczej. 3. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi wyposażenie bazy ratowniczej w sprzęt ratowniczy oraz urządzenia i środki do wykonywania prac ratowniczych, w zależności od rodzaju zagrożenia, określa kierownik akcji w porozumieniu z kierownikiem bazy. 4. Wyposażenie bazy ratowniczej w podziemnym zakładzie górniczym określa plan ratownictwa, o którym mowa w 5 ust Sprzęt i urządzenia, które nie posiadają dopuszczenia do stosowania w wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych, a dopuszczenie jest wymagane, można używać do wykonywania prac ratowniczych tylko na podstawie decyzji kierownika akcji ratowniczej Do pełnienia funkcji kierownika bazy ratowniczej mogą być wyznaczone tylko te osoby kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, które odbyły odpowiednie szkolenie w zakresie ratownictwa górniczego. 2. Kierownik bazy ratowniczej powinien: 1) przygotować odpowiednie stanowiska dla sprzętu ratowniczego i pomocniczego znajdującego się w bazie, 2) odpowiednio rozlokować sprzęt w bazie, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 57

58 3) zorganizować miejsca wyczekiwania i wypoczynku dla ratowników uczestniczących w akcji ratowniczej, 4) dopilnować wyposażenia bazy w wymagany sprzęt, 5) zorganizować w bazie miejsce pracy dla lekarza, 6) dopilnować właściwego wyposażenia ratowników udających się do wykonywania prac ratowniczych w strefie zagrożenia, 7) dopilnować właściwego rozmieszczenia sprzętu kontrolno-pomiarowego obsługiwanego z bazy, 8) bieżąco aktualizować mapę rejonu wykonywania prac ratowniczych znajdującą się w bazie, 9) dopilnować, aby właściwie przeprowadzona była kontrola sprzętu stanowiącego wyposażenie zastępu ratowniczego, przez mechanika sprzętu ratowniczego oraz przez ratowników i zastępowych, 10) dopilnować przeprowadzenia przez lekarza badań kontrolnych ratowników wchodzących do strefy zagrożenia i z niej wracających, w przypadku prowadzenia prac w szczególnie trudnych warunkach, 11) dopilnować udzielania pomocy medycznej osobom poszkodowanym w wypadku, 12) dopilnować dostawy do bazy napojów i żywności, 13) ewidencjonować osoby przybywające do bazy i znajdujące się w rejonie prowadzenia prac ratowniczych, 14) dokumentować przebieg akcji ratowniczej, związanej z daną bazą, 15) rejestrować czas wyjścia zastępów ratowniczych z bazy do strefy zagrożenia oraz czas powrotu zastępów do bazy ratowniczej, 16) w razie wypadku ratownika w aparacie regeneracyjnym (powietrznym butlowym) zapewnić odczytanie w aparacie, w którym zdarzył się wypadek, zapasu tlenu (powietrza) na manometrze, a następnie zapewnić zamknięcie zaworu butli i zabezpieczenie aparatu wraz z przykręconą do niego maską używaną podczas wypadku, do dalszych badań, 17) stale przebywać w bazie ratowniczej. 3. Kierownik bazy ratowniczej podlega kierownikowi akcji ratowniczej na dole (w obiekcie) Osoby przybywające do bazy ratowniczej powinny zgłosić się do kierownika bazy ratowniczej. 2. Zastępowi zastępów ratowniczych i kierownicy innych zespołów ratowniczych przybywających do bazy ratowniczej oraz osoby dozoru zgłaszające się w bazie powinni przedstawić kierownikowi bazy ratowniczej imienny wykaz podległych im osób i kartę udziału zastępu ratowniczego w akcji ratowniczej. 3. Każda osoba przybyła do bazy może opuścić bazę po uzyskaniu zezwolenia kierownika bazy ratowniczej Podczas akcji ratowniczej w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien być stale obecny kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub jego zastępca. 2. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa podczas akcji ratowniczej powinien zapewnić: - przygotowanie odpowiedniej ilości sprawnego sprzętu ratowniczego i pomocniczego, potrzebnego do prowadzenia akcji, - przygotowanie odpowiedniej liczby zastępów ratowniczych na poszczególnych zmianach roboczych oraz obecność w tych zastępach odpowiednich specjalistów, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 58

59 - prowadzenie ścisłej ewidencji ratowników własnych i obcych, Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. - przygotowanie odpowiedniej ilości dodatkowej odzieży ochronnej i innych środków, - dostawę napojów i żywności, - niezbędne środki transportu do przewozu sprzętu i ratowników we współdziałaniu z innymi służbami zakładu górniczego, - dodatkową obsadę mechaników sprzętu ratowniczego, przewidzianych do pracy w kopalnianej stacji ratownictwa, jak i w bazie ratowniczej. ZASTĘP RATOWNICZY W AKCJI AKCJE RATOWNICZE PRZECIWPOŻAROWE Wyciąg z przepisów: Akcje ratownicze w polach niemetanowych 1.1. Za akcję ratowniczą przeciwpożarową, zwaną dalej akcją przeciwpożarową, uznaje się wszelkie prace prowadzone w celu: 1) ratowania ludzi zagrożonych w wyniku pożaru podziemnego, 2) ograniczenia rozwoju pożaru, 3) zlikwidowania pożaru, 4) otamowania wyrobisk, w których rejonie powstał pożar, 5) zacieśnienia lub likwidacji pola pożarowego, 6) usuwania skutków pożaru powstałego w wyniku wybuchu metanu, pyłu węglowego lub gazów pożarowych Kierownik akcji ratowniczej po zlokalizowaniu miejsca pożaru powinien w szczególności określić strefę zagrożenia pożarowego, liczbę zagrożonych ludzi oraz podjąć działania zmierzające do ich wycofania ze strefy, uwzględniając zaistniałą sytuację wentylacyjną i zagrożenie pożarowe Prace ratownicze, prowadzone w celu ratowania załogi, jak i likwidacji pożaru, powinny być wykonywane na podstawie planu akcji przeciwpożarowej, wpisanego do książki prowadzenia akcji ratowniczej; książka ta powinna znajdować się u kierownika akcji Plan akcji przeciwpożarowej zawiera: 1) ustalenie granic strefy zagrożenia pożarowego i sposobu wycofania z niej ludzi, 2) zakres robót, jaki należy wykonać w celu likwidacji zagrożenia pożarowego, 3) ustalenia dotyczące środków technicznych niezbędnych do prowadzenia akcji przeciwpożarowej oraz sposób jej organizacji, 4) liczbę osób zaangażowanych w kierowaniu akcją przeciwpożarową i liczbę zastępów ratowniczych do wykonania zaplanowanych robót, 5) sposób kontroli zaplanowanych zadań, 6) przypuszczalny czas realizacji zadań Plan akcji przeciwpożarowej powinien być na bieżąco korygowany i uwzględniać zmiany mogące powstać podczas jej trwania. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 59

60 1.4. Kierownik akcji ratowniczej powinien niezwłocznie zorganizować kontrolę parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych (skład chemiczny, temperatura, wilgotność, prędkość, ilość) w celu bieżącego rozpoznania stanu pożaru oraz występujących w strefie zagrożenia przemian gazowych, a także oceny zagrożenia wybuchowego Do pomiarów składu chemicznego powietrza i gazów pożarowych powinny być przede wszystkim wykorzystane urządzenia do zdalnego pobierania prób, współpracujące z chromatografem gazowym lub innymi analizatorami gazów Kontrolę składu chemicznego powietrza i gazów pożarowych prowadzi się także przy użyciu: 1) prób pipetowych, 2) rurek wskaźnikowych, 3) przenośnych analizatorów gazów, 4) nowoczesnej aparatury kontrolno-pomiarowej Kontrolę temperatury powietrza i gazów pożarowych oraz górotworu prowadzi się przy użyciu: 1) odpowiednich urządzeń zainstalowanych w miejscach określonych przez kierownika akcji, zapewniających pomiary zdalne, 2) przyrządów przenośnych (termometrów, pirometrów, kamer termowizyjnych) w miejscach prowadzenia prac przez zastępy ratownicze Kierownik akcji wyznacza miejsca, w których powinny być wykonywane między innymi pomiary: prędkości, ilości, temperatury, wilgotności i ciśnienia powietrza, oraz zakres pomiarów umożliwiający pełną ocenę zmian przebiegu pożaru Dojścia do strefy zagrożenia pożarowego powinny być zabezpieczone w sposób trwały lub przez obserwatorów we wszystkich wyrobiskach, stanowiących połączenie tej strefy z rejonami niezagrożonymi zakładu górniczego, dostępnymi dla ludzi Podczas akcji przeciwpożarowej sieć wentylacyjna zakładu górniczego powinna być zabezpieczona przed przypadkowym otwarciem lub zamknięciem tam i śluz wentylacyjnych, mających wpływ na zmiany potencjałów aerodynamicznych w sąsiedztwie strefy zagrożonej, oraz przed przypadkowymi zmianami parametrów wentylatorów głównych W razie występowania wysokiej temperatury dymów i gazów pożarowych ustala się miejsca zagrożone powstaniem wtórnych ognisk pożarowych oraz sposób przeciwdziałania temu zagrożeniu Podczas akcji przeciwpożarowej powinny być podejmowane działania zmierzające do aktywnego ugaszenia ognia, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa ratowników. Kierownik akcji po aktywnym ugaszeniu pożaru powinien ustalić sposób i częstotliwość kontroli miejsca pożaru Jeżeli aktywna likwidacja pożaru nie jest możliwa, przystępuje się do izolacji rejonu pożaru od czynnych wyrobisk zakładu górniczego W razie konieczności stosowania do likwidacji pożaru metod pasywnych, po zamknięciu rejonu pożaru podejmuje się działania umożliwiające dokładne uszczelnienie wszystkich tam izolacyjnych i pożarowych w wyrobiskach wlotowych do tego rejonu i wylotowych z niego Podczas akcji przeciwpożarowej powinny być podejmowane działania zmierzające do wyrównywania potencjału aerodynamicznego wokół pola pożarowego Tamy pożarowe w rejonach zagrożonych tąpaniami powinny być budowane w miejscach, gdzie prawdopodobieństwo ich uszkodzenia jest najmniejsze. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 60

61 1.17. Wszystkie prace ratownicze w strefie zagrożenia pożarowego powinny być wykonywane przez zastępy ratownicze. W strefie zagrożenia przebywać może tylko taka liczba zastępów, jaka jest niezbędna do sprawnego wykonania zadania. Wszyscy ratownicy zatrudnieni w strefie zagrożenia pożarowego powinni być ubrani w odpowiednią odzież i posiadać środki ochrony indywidualnej. Akcja przeciwpożarowa w przypadku pożaru w ślepym wyrobisku z wentylacją lutniową Wyciąg z przepisów Po stwierdzeniu pożaru w ślepym wyrobisku przewietrzanym za pomocą wentylacji lutniowej powinny być natychmiast podjęte działania w celu wyprowadzenia ludzi do bezpiecznego rejonu Podczas gaszenia wodą pożaru w ślepym wyrobisku powinno się brać pod uwagę możliwość poparzenia osób wykonujących tę czynność Jeżeli niemożliwe jest aktywne ugaszenie ognia, podejmuje się działania zmierzające do jego izolacji przez tamowanie wyrobiska Lokalizacja zabudowy tamy (tam) pożarowej powinna być tak dobrana, a prace przy jej wykonaniu były zorganizowane w taki sposób, aby zatrudnieni ratownicy nie byli narażeni na bezpośrednie skutki ewentualnego wybuchu gazów pożarowych Stan zagrożenia wybuchowego gazów pożarowych powinien być w sposób systematyczny zdalnie kontrolowany W przypadku stwierdzenia w ślepym wyrobisku zagrożenia wybuchem gazów pożarowych, prace związane z likwidacją zagrożenia powinny być prowadzone z miejsc, które nie zostaną dotknięte skutkami ewentualnego wybuchu Jeżeli nie jest możliwe usunięcie zagrożenia wybuchowego, dokonuje się nowego wyboru miejsc tamowania wyrobisk w celu izolacji pożaru Górotwór w sąsiedztwie tamy (tam) izolującej zaognione wyrobisko od czynnych wyrobisk zakładu górniczego powinien być uszczelniony, w szczególności przez wtłaczanie substancji uszczelniających W celu izolacji pożaru w ślepym wyrobisku, w przypadku korzystnego układu niwelacyjnego w wyrobiskach, w sąsiedztwie ogniska pożarowego powinny być zdalnie wykonane korki wodne lub z podsadzki hydraulicznej Kierownik akcji ratowniczej, podczas trwania akcji przeciwpożarowej, podejmuje wyłącznie decyzję o zatrzymaniu przewietrzania ślepego wyrobiska w polu metanowym, ustalając jednocześnie sposób zabezpieczenia przed zagrożeniem wybuchem gazów pożarowych lub metanu Podczas prowadzenia prac zmierzających do likwidacji pożaru w ślepym wyrobisku stosuje się odpowiednio wymagania określone w niniejszym załączniku. Wycofanie załogi ze strefy zagrożenia pożarowego Wyciąg z przepisów W przypadku stwierdzenia zagrożenia pożarowego powinny być podjęte działania mające na celu ratowanie ludzi, nawet gdyby nastąpił rozwój pożaru, jeżeli ratowania ludzi i gaszenia pożaru nie można było prowadzić jednocześnie. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 61

62 1.52. W warunkach silnie rozwiniętego pożaru, jeżeli zagrożeni ludzie są wyposażeni w aparaty regeneracyjne ucieczkowe (powietrzne butlowe), przy wycofywaniu ich ze strefy zagrożenia powinna być brana pod uwagę możliwość ograniczenia ilości powietrza dopływającego do ogniska pożaru pod warunkiem, że nie utrudni to ratowania ludzi i nie spowoduje powstania wybuchowych nagromadzeń metanu lub gazów pożarowych W przypadku konieczności wycofywania się ludzi w dymach i gazach pożarowych wygasza się wszystkie lampy benzynowe Podczas wycofywania się ludzi w gazach i dymach pożarowych powinno się unikać pośpiechu Wycofując się w gęstych dymach, w których widoczność jest bardzo ograniczona lub jej brak, powinny być wykorzystane jako drogowskazy ciągi urządzeń odstawczych, przewody energetyczne lub telefoniczne. Powinno się przechodzić wzdłuż ociosu wyrobiska, po tej jego stronie, po której znajduje się skrzyżowanie z chodnikiem, w którym może być prąd powietrza płynący od strony szybu wdechowego Na skrzyżowaniu wyrobiska (wyrobisk) z prądem powietrza płynącym od strony szybu wdechowego w wyrobisku zadymionym wykonuje się takie zabezpieczenia z lin, desek lub innych materiałów, aby ludzie wycofujący się w dymach trafiali do wyrobisk z prądem powietrza, o którym mowa w pkt 1.55, i nie zabłądzili Na każdym skrzyżowaniu wyrobisk ze strefą zadymioną, z której mogą wycofywać się ludzie, powinien być zorganizowany punkt pomocy, natomiast pracowników w nim zatrudnionych powinno się zobowiązać do ścisłego ewidencjonowania tych, którzy wyszli ze strefy zagrożonej W przypadku zagrożenia ludzi przez dymy lub gazy pożarowe powinno się rozpatrzyć możliwość: 1) wykonania krótkiego spięcia wentylacyjnego, które pozwoliłoby odprowadzić dymy i gazy do szybu wentylacyjnego najkrótszą drogą, z pominięciem rejonu, w którym znajdują się ludzie, 2) wykonania rewersji wentylacji w celu skierowania dymów do szybu wyrobiskami, w których nie ma ludzi lub skąd wcześniej zostali oni wycofani, 3) skrócenia dróg zadymionych, przez zatrzymanie ruchu wentylatora w jednym lub więcej szybach. W planie akcji przeciwpożarowej zakładu górniczego powinno się przewidzieć różne warianty zabezpieczeń dla rejonów o wzmożonym zagrożeniu pożarowym Rewersję wentylacji stosuje się wówczas, gdy ilość metanu lub gazów pożarowych w prądzie powietrza dopływającym do pożaru nie stwarza zagrożenia wybuchowego Podczas prowadzenia akcji przeciwpożarowej do odprowadzenia gazów pożarowych można wykorzystać otwory wentylacyjne, ale powinna być również inna droga do odprowadzania tych gazów W przypadku konieczności wycofania załogi z wyrobiska przewietrzanego za pomocą wentylacji lutniowej, w którym powstał pożar, przy podejmowaniu decyzji co do dalszej pracy wentylatora lutniowego powinno się uwzględnić, czy załoga ma aparaty regeneracyjne ucieczkowe (powietrzne butlowe), czy tylko sprzęt oczyszczający ucieczkowy, oraz jakie jest stężenie metanu w tym rejonie Decyzja o natychmiastowym zatrzymaniu wentylatora lutniowego w celu ograniczenia rozwoju pożaru może być podjęta, gdy wyrobisko nie znajduje się w granicach pola metanowego, i tylko wtedy, gdy załoga przebywająca w tym wyrobisku ma aparaty KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 62

63 regeneracyjne ucieczkowe (powietrzne butlowe). W przeciwnym razie przewietrzanie powinno być prowadzone w sposób ciągły. INNE AKCJE RATOWNICZE: AKCJE RATOWNICZE ZWIĄZANE Z TĄPNIĘCIAMI I ZAWAŁAMI SKAŁ DO WYROBISK Wyciąg z przepisów W przypadku zawału skał do wyrobisk kierownik akcji ratowniczej wyznacza zasięg strefy zagrożenia, która powstała na skutek zawału, oraz ustala, czy w strefie znajdują się ludzie. Strefa zagrożenia obejmuje następujące rejony zakładu górniczego: 1) wyrobiska, w których nastąpiło przemieszczenie się skał, 2) części wyrobisk, w których na skutek powstałego zjawiska nastąpiło osłabienie struktury górotworu lub uszkodzenie konstrukcji obudowy wyrobiska w stopniu umożliwiającym dalsze grawitacyjne obrywanie się mas skalnych, 3) rejony, w których zawał skał spowodował zaburzenia w systemie przewietrzania, powodujące powstanie zagrożenia gazowego, wodnego lub pożarowego Dojścia do strefy zagrożenia w wyrobiskach powinny być zabezpieczone w sposób trwały lub przez posterunki obserwacyjne, wyposażone w przyrządy do kontroli stanu przewietrzania, o ile jest taka potrzeba W przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej związanej z zawałem skał spowodowanym tąpnięciem, przed podjęciem prac ratowniczych powinny być wykonane analizy stanu zagrożenia tąpaniami i od wyników tych analiz uzależniona możliwość prowadzenia dalszych prac ratowniczych Kierownik akcji na dole, przed przystąpieniem do prac ratowniczych bezpośrednio przy powstałym gruzowisku skalnym, ustala miejsce i sposób dodatkowych wzmocnień konstrukcji obudowy wyrobisk, aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się zawału Przed rozpoczęciem ratowania ludzi powinno się ustalić liczbę zagrożonych i ewentualne miejsce ich przebywania, wykorzystując między innymi informacje przekazane przez obecnych podczas zdarzenia, jak również dane uzyskane za pomocą urządzeń do lokalizacji ludzi Pracownicy wykonujący prace pomocnicze i osoby kontrolujące przebieg akcji powinni przebywać w miejscu ustalonym przez kierownika akcji na dole Wszystkie urządzenia elektryczne, znajdujące się w rejonie wyrobisk objętych zawałem skał, powinny być odłączone od dopływu energii elektrycznej natychmiast po powstaniu zdarzenia. Ponowne włączenie energii elektrycznej może nastąpić z chwilą odzyskania dostępu do tych urządzeń i po sprawdzeniu ich stanu technicznego Podczas akcji ratowania ludzi znajdujących się w gruzowisku zawałowym lub odciętych od wyrobisk czynnych, w każdym przypadku powinien być zwiększony przepływ powietrza przez zawał. Sposób zwiększenia przepływu powietrza przez zawał określa kierownik akcji ratowniczej, uwzględniając potrzebę wtłaczania tlenu lub sprężonego powietrza do gruzowiska zawałowego Prace ratownicze, w miarę możliwości, prowadzi się z kilku kierunków jednocześnie, pod warunkiem że ratujący nie będą przeszkadzali sobie wzajemnie oraz że swoimi działaniami nie zwiększą zagrożenia dla ratowanych. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 63

64 4.10. W przypadku gdy w rejonie objętym zawałem ulegnie uszkodzeniu rurociąg odmetanowania powinien być on odcięty od strony dopływu metanu i od strony stacji odmetanowania Po zakończeniu akcji ratowania ludzi zagrożonych zawałem skał przystępuje się do prac związanych z usuwaniem skutków zawału. Prac tych nie prowadzi się w trybie akcji ratowniczej W przypadku gdy bezpośrednio po zakończeniu akcji ratowania ludzi w zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny palne nie prowadzi się likwidacji skutków zawału, kierownik akcji ratowniczej ustala sposób zabezpieczenia rejonu, w szczególności w zakresie przeciwpożarowym W przypadku konieczności prowadzenia akcji likwidacji skutków zawału w warunkach wystąpienia innych zagrożeń, w szczególności zagrożenia gazowego, pożarowego lub wodnego, stosuje się odpowiednio te ustalenia, które obowiązują przy prowadzeniu akcji ratowniczych związanych z tymi zagrożeniami. AKCJE RATOWNICZE ZWIĄZANE Z WDARCIEM SIĘ DO WYROBISK WODY LUB WODY Z LUŹNYM MATERIAŁEM SKALNYM 5. Akcje ratownicze w przypadku wdarcia się do wyrobisk wody lub wody z luźnym materiałem skalnym W przypadku nagłego wdarcia się do wyrobisk wody lub wody z luźnym materiałem skalnym kierownik akcji ratowniczej ustala: 1) miejsce, z którego nastąpił wypływ wody, 2) czy nie zagraża dalsze wdarcie wody, 3) rejon wyrobisk, do których przedostała się woda i do których może się jeszcze przedostać, 4) wielkość wypływu, jaki miał miejsce lub jaki może jeszcze nastąpić, 5) charakter powstałych zniszczeń i ich wpływ na przewietrzanie zakładu górniczego, 6) stan zagrożenia dla ludzi, w szczególności: liczbę zagrożonych ludzi i miejsce ich przebywania. Na podstawie tych ustaleń kierownik akcji powinien wyznaczyć zasięg strefy zagrożenia, która powstała na skutek wdarcia się wody Strefa zagrożenia związana z wdarciem się wody do wyrobisk powinna obejmować następujące rejony zakładu górniczego: 1) wyrobiska zatopione całkowicie lub częściowo, 2) wyrobiska lub części czynnych wyrobisk, w których nastąpiło osłabienie struktury górotworu lub uszkodzenie obudowy w stopniu zagrażającym zawałem skał albo w których wystąpiło przemieszczenie się skał do wyrobiska, 3) rejony, w których wdarcie się wody spowodowało zaburzenie w systemie przewietrzania, powodujące powstanie zagrożenia gazowego lub pożarowego, 5.3. Dojścia do strefy zagrożenia związanej z wdarciem się wody powinny być zabezpieczone w sposób uniemożliwiający przypadkowe wejście do niej osób nieupoważnionych Prace związane z usuwaniem skutków wdarcia się wody prowadzi się w pierwszej kolejności w kierunku miejsca wypływu wody, tak aby zapobiec powtórzeniu lub rozszerzeniu się zagrożenia. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 64

65 5.5. Sposób prowadzenia prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi lub usuwaniem skutków wdarcia się wody ustala kierownik akcji ratowniczej. W przypadku ratowania ludzi prace te powinno się prowadzić przez: 1) wypompowanie wody z zatopionych wyrobisk, 2) rekonstrukcję wyrobisk objętych skutkami wdarcia się wody, 3) wykonanie wyrobisk ratunkowych w zniszczonym wyrobisku, caliźnie lub zrobach, w bezpośredniej bliskości zniszczonego wyrobiska, 4) zastosowanie techniki wiertniczej wykonanie wierceń ratowniczych z powierzchni lub z sąsiednich wyrobisk dołowych do miejsca, w którym mogą znajdować się zagrożeni ludzie, 5) zastosowanie techniki nurkowej Podczas wykonywania prac ratowniczych sposobem rekonstrukcji wyrobisk lub drążenia wyrobisk ratunkowych powinny być przestrzegane odpowiednie ustalenia obowiązujące w akcjach związanych z zawałem skał do wyrobisk, o których mowa w pkt Prace ratownicze związane z wdarciem się wody lub wody z luźnym materiałem prowadzi się równocześnie ze wszystkich możliwych kierunków, z zachowaniem bezpieczeństwa ratowanych i ratujących Przy zagrożeniu występującym ze strony wodonośnego uskoku ustalenia dotyczące usuwania skutków zdarzenia powinny być szczególnie wnikliwie analizowane i powinny uwzględniać możliwość wznowienia wypływu wody Rejon zagrożony wypływem wody z uskoku powinien zostać zamknięty odpowiednio wytrzymałymi tamami lub korkami izolacyjnymi W ramach akcji ratowniczej lub prac profilaktycznych wykonywanie prac w sąsiedztwie wodonośnego uskoku jest dopuszczalne wtedy, gdy przy uskoku pozostawione są filary ochronne Podczas ratowania ludzi zagrożonych w wyniku wdarcia wody powinny być podjęte wszelkie działania w celu doprowadzenia jak największej ilości powietrza do miejsc, w których mogą znajdować się ludzie Kierownik akcji ratowniczej określa potrzeby podawania powietrza siecią rurociągów sprężonego powietrza lub za pomocą zainstalowanych rurociągów i innych przewodów do miejsc, w których znajdują się osoby zagrożone w wyniku wdarcia się wody Po stwierdzeniu, za pomocą łączności przewodowej lub akustycznej, obecności ludzi w rejonie zagrożonym powinny być podjęte działania zmierzające do przewiercenia otworu kontaktowego, przez który podaje się specjalnymi pojemnikami żywność, wodę i lekarstwa, a w razie potrzeby otwory wykorzystać do podawania tlenu lub powietrza Podczas analizowania możliwości prowadzenia akcji metodą wierceń ratunkowych powinny być wykonane analizy powstania dekompresji poduszki powietrznej w wyrobisku, w którym znajdują się ludzie, oraz ewentualnie zatopienie tej części wyrobiska W przypadku gdy podczas wdarcia się wody wystąpiły równocześnie zawały skał do wyrobisk, powodujące zagrożenie ludzi, w akcji ratowania ludzi stosuje się odpowiednio ustalenia określone w pkt 4. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 65

66 AKCJE RATOWNICZE PROWADZONE W TRUDNYCH WARUNKACH MIKROKLIMATU 1. Wszystkie prace wykonywane przez ratowników w aparatach regeneracyjnych (powietrznych butlowych) a) w warunkach temperatury powyżej 25 C mierzonej termometrem suchym i wilgotności względnej powyżej 50% w ubraniach z włókien chemicznych, b) w warunkach temperatury powyżej 30 C mierzonej termometrem suchym i wilgotności względnej powyżej 60% w ubraniach z włókien naturalnych, należy traktować jako akcje ratownicze prowadzone w trudnych warunkach mikroklimatu. 2. Podczas akcji ratowniczej prowadzonej w trudnych warunkach mikroklimatu kierownik akcji ratowniczej powinien podjąć działania poprawiające zarówno komfort oddychania w oddechowych aparatach regeneracyjnych, jak i warunki mikroklimatu w miejscu pracy ratowników. Zakres tych działań i środki techniczne do ich realizacji kierownik akcji ratowniczej powinien skonsultować z przedstawicielem jednostki ratownictwa i odnotować w książce prowadzenia akcji ratowniczej. 3. Prace wykonywane w akcjach ratowniczych, w oddechowych aparatach regeneracyjnych (powietrznych butlowych) bez stosowania środków poprawiających komfort oddychania i warunki mikroklimatu w miejscu pracy ratowników, można prowadzić wyłącznie w atmosferze, w której temperatura mierzona termometrem suchym nie przekracza 35 C i wilgotność względna nie przekracza 60%. 4. Od zasady stosowania środków poprawiających zarówno komfort oddychania jak i warunki mikroklimatu w miejscu pracy ratowników można odstąpić w razie konieczności: ratowania życia ludzkiego, prowadzenia prac ratowniczych w akcji w celu rozpoznania warunków powstałego zagrożenia, gdy miejsce prowadzonych prac ratowniczych znajduje się w odległości ok. 20 m od świeżego prądu powietrza i w warunkach dobrej widoczności. 5. Zastęp zatrudniony w trudnych warunkach mikroklimatu, niezależnie od podstawowego wyposażenia do wykonania zadania powinien posiadać przyrządy do pomiaru temperatury i wilgotności względnej powietrza. 6. Do prac w trudnych warunkach mikroklimatu należy zatrudniać wyłącznie ratowników, którzy zostali przebadani w bazie przez lekarza, który nie stwierdził przeciwwskazań do ich pracy w takich warunkach. W jego obecności ratownicy powinni potwierdzić, że są w pełni sił fizycznych, a lekarz powinien o tym poinformować kierownika akcji na dole. 7. Dla kwalifikacji prac wykonywanych przez ratowników podczas akcji należy się opierać na tabeli nr 1 określającej orientacyjne wartości wydatków energetycznych u ratowników górniczych podczas wykonywania typowych czynności ratowniczych. 8. Przy wykonywaniu prac w trudnych warunkach mikroklimatu ratownicy powinni być ubrani w odzież z włókien naturalnych, a maksymalne czasy pracy ratowników w tych warunkach określone są w tabelach nr 2 i W razie konieczności używania w akcji ratowniczej prowadzonej w trudnych warunkach KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 66

67 mikroklimatu ubrań ochronnych z włókien chemicznych należy przyjmować maksymalne czasy pracy ratowników określone w tabeli nr Czasy pracy podane w tabelach nr 2, 3 i 4 należy skracać, gdy oprócz trudnych warunków mikroklimatu występują inne utrudnienia w miejscu pracy lub na drodze dojścia (powrotu) do (z) tego miejsca. 11. Podczas pracy zastępu, zastępowy zobowiązany jest do bieżącej kontroli wilgotności względnej i temperatury otoczenia na wysokości twarzy z częstotliwością określoną przez kierownika akcji na dole. W razie gdy temperatura wzrośnie o ponad 3 C zastępowy powinien podjąć decyzję o wycofaniu zastępu do bazy, informując o tym kierownika akcji na dole. 12. Ratownicy zastępu, podczas wykonywania pracy w trudnych warunkach mikroklimatu powinni dokonywać pomiarów tętna. Zastępowy zobowiązany jest polecać dokonywanie kontroli tętna u każdego z ratowników. Polecenie takie wydawać może również kierownik akcji na dole. 13. Jeżeli u któregoś z ratowników zastępu nastąpiło przekroczenie wartości tętna ponad 140 uderzeń/minutę ratownik ten musi do następnej kontroli tętna wypoczywać bez obciążenia. Jeżeli do kolejnej kontroli tętno te nie obniży się, zastępowy powinien podjąć decyzję o wycofaniu zastępu do bazy. 14. Każdy zastęp ratowniczy wykonujący prace w trudnych warunkach mikroklimatu powinien być ubezpieczany w bazie ratowniczej przez dwa zastępy zdolne do akcji. W przypadku gdy baza ratownicza jest znacznie oddalona od miejsca pracy zastępu, jeden zastęp ubezpieczający może pełnić swe obowiązki w bezpośrednim sąsiedztwie tego miejsca, wyznaczonym przez kierownika akcji na dole utrzymując stałą łączność telefoniczną z bazą. 15. W razie ratowania życia ludzkiego drugi zastęp ubezpieczający może znajdować się w drodze(na dole) do bazy. 16. Zastęp pracujący w trudnych warunkach mikroklimatu musi mieć zapewnioną w każdej chwili łączność z bazą ratowniczą zarówno w czasie dojścia do miejsca pracy, w samym miejscu wykonywania zadania jak i w drodze powrotnej do bazy. Przerwanie łączności z zastępem powinno spowodować wycofanie tego zastępu do bazy przez zastępowego i natychmiastowe wysłanie z pomocą zastępu ubezpieczającego. 17. W trudnych warunkach mikroklimatu ratownik może być zatrudniony tylko jeden raz w ciągu 24 godzin. Od tej zasady można odstąpić jedynie w razie nagłej konieczności ratowania życia ludzkiego lub w innych szczególnych przypadkach, gdy lekarz w bazie nie stwierdzi przeciwwskazań do dalszego zatrudniania ratowników. 18. Ratownicy zatrudnieni przy wykonywaniu pracy w trudnych warunkach mikroklimatu są obowiązani zgłosić zastępowemu każdy objaw zmiany samopoczucia, a w szczególności zawroty głowy, ból głowy, bóle kończyn, zaburzenia wzroku i słuchu oraz mdłości. Zastępowy po zgłoszeniu przez ratownika takich objawów jest obowiązany wycofać zastęp powiadamiając o tym kierownika akcji na dole. 19. W przypadku prowadzenia akcji ratowniczej w temperaturze powyżej 33 C mierzonej termometrem suchym w atmosferze zdatnej do oddychania bez użycia aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych), czasy pracy zastępów ratowniczych zawarte w tabelach nr 2, 3 i 4 można wydłużyć do 25%. 20.W przypadku powstania trudnych warunków mikroklimatu podczas trwania akcji ratowniczej (np. wyłączenie lub uszkodzenie urządzeń klimatycznych) należy w planie akcji ratowniczej KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 67

68 przewidzieć konieczność zastosowania środków zapobiegawczych. Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Tabela Nr 1 Orientacyjne wartości wydatków energetycznych u ratowników górniczych podczas wykonywania typowych czynności ratowniczych (praca w aparacie regeneracyjnym lub powietrznym butlowym) Lp. Rodzaj czynności Wydatek energetyczny w (W/m 2 ) przy wilgotności względnej w % Budowa tamy murowej Penetracja wyrobiska kąt 5 0 z prędkością 4km/h Penetracja niskiego i stromego wyrobiska Transport kostki Cięcie drewna Transport na noszach ) Praca lekka: W/m 2 2) Praca umiarkowana: W/m 2 3) Praca ciężka: W/m 2 4) Praca bardzo ciężka: > 290 W/m 2 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 68

69 Tabela Nr 2 Tabela bezpiecznego czasu pracy przy obciążeniu pracą umiarkowaną w ubraniu z włókien naturalnych Rodzaj aparatu PSS BG-4EP PSS-90 PSS BG-4EP PSS-90 PSS BG-4EP PSS-90 Temperatura [ C] 95% 85% 70% Maksymalny czas przebywania w akcji: dla aparatów tlenowych 120 min., dla aparatu powietrznego 90 min KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 69

70 Tabela Nr 3 Tabela bezpiecznego czasu pracy przy obciążeniu pracą ciężką w ubraniu z włókien naturalnych Rodzaj aparatu PSS BG-4EP PSS-90 PSS BG-4EP PSS-90 PSS BG-4EP PSS-90 Temperatura [ C] 95% 85% 70% Maksymalny czas przebywania w akcji: dla aparatów tlenowych 120 min., dla aparatu powietrznego 90 min KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 70

71 Tabela Nr 4 Tabela bezpiecznego czasu pracy przy obciążeniu pracą ciężką w ubraniu z włókien chemicznych Rodzaj aparatu PSS BG-4EP PSS-90 PSS BG-4EP PSS-90 PSS BG-4EP PSS-90 Temperatura [ C] 95% 85% 70% Maksymalny czas przebywania w akcji: dla aparatów 24 tlenowych 120 min., dla aparatu powietrznego 90 min KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 71

72 SPRZĘT RATOWNICZY PRZYRZĄDY POMIAROWE MX6 ibrid Sprzęt do ruchowej analizy gazów Urządzenie pomiarowemx6 ibrid Filtr przeciwpyłkowy urządzeniamx6 ibrid Lanca urządzeniamx6 ibrid KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 72

73 KOLOROWY WYŚWIETLACZ MX6 ibrid MX6 wyraźnie wskazuje bieżące odczyty w PPM lub % objętości. Intuicyjne menu daje dostęp do funkcji i parametrów. Wykresy graficzne pozwalają na obserwację trendów zmian stężeń. Dla każdego czujnika widoczny jest postęp oraz wyniki kalibracji. Dla każdego czujnika wyświetlane są przypomnienia o wymaganej kalibracji. Wyraźne, czerwone cyfry oraz migające podświetlenie sygnalizują stan alarmowy. Alarmy z ostrzeżeniami tekstowymi oraz migającym podświetleniem. Kolorowy tekst pozwala szybko zorientować się w wynikach kalibracji. Dane techniczne Materiał obudowy: Wymiary: Waga: Gazy wybuchowe/metan Tlen i gazy toksyczne CO 2 VOC (LZO) Lexan/ABS/Stal nierdzewna z gumową nakładką ochronną 135 mm x 77 mm x 43 mm wersja dyfuzyjna 409 g (typowa) katalityczny/podczerwony elektrochemiczny podczerwony fotojonizacyjny 10,6 ev KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 73

74 Zakresy pomiarowe: Gaz Symbol Zakres Rozdzielczość Gazy wybuchowe LEL (katalityczny) % LEL (DGW) 1 % lub 10 ppm Gazy wybuchowe LEL (podczerwony) % LEL (DGW) 1 % (opcja) Metan CH 4 (katalityczny) 0-5 % objętości 0,1 % Metan (opcja) CH 4 ([podczerwony) % objętości 1 % Tlen O % objętości 0,1 % Tlenek węgla CO ppm 1 ppm Tlenek węgla(opcja) CO ppm 1 ppm Siarkowodór H 2 S ppm 0,1 ppm Tlenek węgla/ CO/H 2 S (COSH) (CO) ppm (CO) 1 ppm Siarkowodór** (H 2 S) ppm (H2S) 0,1 ppm Wodór H ppm 1 ppm Tlenek azotu NO ppm 1 ppm Chlor Cl ppm 0,1 ppm Dwutlenek azotu NO ppm 0,1 ppm Dwutlenek siarki SO ppm 0,1 ppm Cyjanowodór HCN 0-30 ppm 0,1 ppm Chlorowodór HCl 0-30 ppm 0,1 ppm Amoniak NH ppm 1 ppm Dwutlenek chloru ClO ppm 0,01 ppm Fosforowodór PH ppm 0,01 ppm Fosforowodór (opcja) PH ppm 1 ppm Tlenek etylenu ETO 0-10 ppm 0,1 ppm Dwutlenek węgla CO % objętości 0,01 % VOC (LZO) PID ppm 0,1 ppm Sensor podwójny Wyświetlacz/Odczyt: kolorowy graficzny ekran LCD Zakres temperatury pracy: -20oC do 55oC (typowy) Zakres wilgotności: 15 % do 95 % bez kondensacji, praca ciągła (typowy) Źródło zasilania/czas pracy: - ładowalny akumulator litowo-jonowy (li-ion)/24 godziny - ładowalny akumulator litowo-jonowy (li-ion) o przedłużonym czasie pracy/36 godzin - wymienne baterie alkaliczne AA/10,5 godziny KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 74

75 DETEKTOR WIELOGAZOWY itx itx Detektor wielogazowy jest najbardziej wszechstronnym przenośnym miernikiem wielogazowym z dostępnych na rynku. Został tak zaprojektowany, by mógł zmieniać funkcje wraz ze zmianą potrzeb użytkownika. Może być prostym przyrządem jednogazowym lub zaawansowanym detektorem sześciogazowym wraz ze wszystkimi konfiguracjami pośrednimi. W urządzeniu zastosowano technologię inteligentnych sensorów, dzięki której przyrząd rozpoznaje typ aktualnie zainstalowanego sensora. Obsługa itx jest uproszczona i dokonywana jednym przyciskiem, a specjalna funkcja szybkiej kalibracji jednocześnie kalibruje cztery sensory oszczędzając czas i gaz kalibracyjny. Kalibracja przy pomocy Automatycznej Stacji Dokującej Docking Station jest jeszcze łatwiejsza. itx posiada podświetlany wyświetlacz punktowy LCD, który jednocześnie wyświetla wszystkie mierzone gazy, dobrze widoczne diody alarmowe LED oraz silny alarm akustyczny o głośności 90 db. Wszystko to mieści się w trwałej, mocnej obudowie ze stali nierdzewnej, zapewniającej maksymalną wytrzymałość i odporność na zakłócenia radiowe. Przyrząd posiada rejestrację danych pozwalającą na zapis do 300 godzin danych pomiarowych pobieranych w odstępach 1-minutowych, odczyty STEL (=NDSCh), TWA (=NDS), pamięć wartości maksymalnych oraz, dzięki technologii ibutton, możliwość wprowadzenia do pamięci danych identyfikujących użytkownika i miejsce pomiaru. Rozbudowane menu pozwala na optymalne dostosowanie możliwości przyrządu do potrzeb użytkownika. Detektor wielogazowy itx Przyrząd przeznaczony jest do pomiaru gazów. Należy do urządzeń przenośnych. Wartość fizyczna jest eksponowana na wyświetlaczu cyfrowym. Główne cechy funkcjonalne: możliwość dokonywania pomiarów w sposób ciągły, sygnały alarmowe świetlne i dźwiękowe, sygnał ostrzegający o wyczerpaniu się baterii, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 75

76 Dane techniczne: zakres pomiaru CO 999 ppm, zakres pomiaru H 2 S 999 ppm, zakres pomiaru NO 2 99,9 ppm, zakres pomiaru SO 2 99,9 ppm, zakres pomiaru O 2 30,0% Wybuchowe (LEL) 100% LEL Wybuchowe (%obj) 5,0% obj. Wybuchowe (%obj) 5,0% obj. Wybuchowe (ppm) PPM sygnał alarmu dźwiękowy, świetlny przerywany, czas przygot. do pracy 20 sekund, zasilanie Akumulator Li-Ion czas poprawnej pracy 24 godziny, sygnał wyczerpania baterii dźwiękowy, świetlny ciągły, zakres temperatur pracy 20C do 50 C, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 76

77 DETEKTOR WIELOGAZOWY OLDHAM MX 2100 Przenośny miernik wielogazowy przeznaczony do pomiaru stężenia gazów toksycznych i wybuchowych. W zależności od wersji może mierzyć od 1 do 6 gazów m.in. O 2, CO, H 2 S, SO 2, HCN, H 2, PH 3, SiH 4, NH 3, NO, NO 2, CO 2, ClO 2, O 3, HF, gazy wybuchowe i inne. Posiada wymienne bloki sensorów. Wyświetlacz graficzny. Pamięć wyników pomiarów. Detektor wielogazowy MX 2100 umożliwia jednoczesne pomiary 6 różnych parametrów przy 4 punktach pomiarowych: - 3 kanały dla gazów toksycznych, - 1 kanał dla CO 2, - 1 kanał dla O 2, - 1 kanał dla gazów wybuchowych Możliwość wymiana kompletnego bloku sensora bez konieczności przeprowadzenia konfiguracji. Wbudowana biblioteka 32 najczęściej spotykanych gazów wybuchowych oznacza możliwość wyboru i natychmiastowego użycia oferowanych przez firmę Oldham sensorów. Oldham MX 2100 spełnia wszystkie nowe wymogi dyrektywy ATEX 94/9/EC i może zostać użyty w strefie 0 przy dowolnych stężeniach gazów i par. Detektor wielogazowy OLDHAM MX 2100 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 77

78 Dane techniczne: Konfiguracja: 3 kanały dla gazów Tox, CO 2, O 2, 1 kanał Ex Sensory: Inteligentne i wymienne bez rekonfiguracji Wyświetlacz: LCD, wskazania tekstowe stężeń, podświetlany Testy funkcjonalne: Autotest podczas uruchamiania, akustyczny sygnał kontrolny generowany w ustawionych fabrycznie odstępach czasowych Alarmy gazowe: Wskazania tekstowe dla wszystkich kanałów, migotanie lampki dla wszystkich kanałów, sygnał akustyczny Progi alarmowe: 2 progi natychmiastowe na kanał w trybie Ex i Tox, STEL/TWA w trybie Tox, wartości średnia bieżąca dla 15 minut i 8 godzin, próg górny i dolny (opcjonalnie 2 dolne) oraz 1 próg dla kanału katarometrycznego Sygnalizator wizualny: Widoczny ze wszystkich stron Sygnalizator 95 db(a) z odległości 30 cm akustyczny: Wyjście (opcjonalne): Port podczerwony RS 232 dla drukarki i PC (konfiguracja i nadzór, Excel) Zasilanie: 3 baterie alkaliczne AAA lub zestaw zasilający NiMH Czas pracy: standardowo 14 h, 8 h z pompką (4 h pracy pompki) Ładowarka: Zintegrowana, VDC Czas ładowania: 3 godziny Zakres termiczny pracy: -15 C do +45 C, chwilowo -25 C do +50 C Klasa szczelności: IP 66 Waga i wymiary: 350, 110 x 80 x 45 mm Dopuszczenia: ATEX 94/9/CE, I 1G EEx ia IIC T4, I M1 EEx i I lub II 2G EEx iad IIC T4, I M2 EEx i I, dyrektywa zgodności elektromagnetycznej 89/336/EC, norma EN KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 78

79 PRZENOŚNY DETEKTOR GAZU OX / TX 2000 Skuteczna ochrona pracowników w pomieszczeniach i wszędzie tam gdzie może wystąpić niedostatek tlenu lub gazy wybuchowe i toksyczne. Miernik posiada możliwość ustawienia jednego progu alarmu dla gazów toksycznych lub dwu progów alarmu (nadmiar i niedobór) dla tlenu. Wyposażony w najnowsze rozwiązania techniczne może być skonfigurowany zgodnie z wymaganiami użytkownika, w zależności od specyfiki zastosowań i przepisów Detektor TX/OX Model: TX/OX 2000 Obudowa: Poliwęglan, antystatyczna Funkcja: Kieszonkowy detektor jednego gazu. Konfiguracja Wykrywane gazy: Pomiar: Sensory: Wyświetlacz: Uszkodzenie czujnika: Alarmy: Temperatura pracy: Czas pracy: Sensor tlenu lub sensor gazu toksycznego (patrz tabela). Patrz tabela. Ciągły. Elektrochemiczne. Ciekłokrystaliczny LCD, podświetlany. Alarm dźwiękowy i wizualny. Przerywany dźwiękowy i świetlny dwa poziomy alarmu C (praca ciągła); C (praca doraźna) godz. Zasilanie: 3 baterie LR01 1,5 V. Masa: 95 g. Wymiary: 60 x 87 x 25 mm. Zabezpieczenie: Ex ia si/iic T6 Urządzenie może być wyposażone w próbkowania i wymienne dysze. Specjalna wersja umożliwia wyświetlanie wartości CO (ppm) i HBCO wartości (w%) jednocześnie. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 79

80 Zakres Wykrywany gaz Zakres standardowy 1 ) Dokładność 2 ) Dryft zera 3 ) Czas reakcji 4 ) O % 0,2 0,5 < 20 Cl ,2 0,5 < 90 O ,09 2 < 60 CO ,5 < 40 H ,5 < 10 H 2 S ,5 < 60 HCl ,5 0,5 < 200 HCN ,2 0,5 < 150 NO ,5 < 60 NO ,5 0,5 < 150 NH < 60 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 80

81 MINI WARM Mini Warn jest mały, lekki i ergonomiczny. Posiada możliwość ciągłego monitorowania i jednoczesnego wykrywania do 4 gazów w powietrzu. Mini Warn jest kompatybilny z ponad 25 elektrochemicznymi czujnikami gazów toksycznych i katalitycznego czujnika gazów palnych. Cechy: "Inteligentny" plug and play "Czujniki elektrochemiczne Ergonomiczny kształt Lekki Dane techniczne: Rozmiar: Waga: (78 x 143 x 58 mm) (450 g) z baterią niklowo-kadmowych Zakres ochrony środowiska: (-20 do 40 C) ciągłe (-40 do 55 C) przez krótki czas Alarm: peizo elektryczne alarmu;> 85 dba na 12 cali (30cm) Alarmu wizualnego: Cztery wysokiej intensywności LED; widoczności 180 Pojemność: 50 godzin Żywotność baterii (przy 25 NiCd;> 10 godzin C): NiMH;> 13 godzin Alkaliczne;> 14 godzin Zatwierdzenie Klasyfikacja: UL; Class I and II, Division 1, Groups AG, T4 UL; Klasa I i II, Dział 1, Grupy AG, T4 CSA; Class I, Division 1, Groups AD, T-4 CSA, klasy I, Division 1, Groups AD, T-4 CENELEC; EEx ia IIC T3/T6 (BVS) CENELEC; EEx ia IIC T3/T6 (BVS) MSHA MSHA KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 81

82 GASBADGE PRO Detektor jednogazowy GasBadge Pro to niewielkich rozmiarów urządzenie przeznaczone do użytkowania przez ratowników mogących mieć kontakt z różnymi substancjami toksycznymi. Zasilany jest wymienną baterią litową zapewniającą bardzo długi czas pracy. Wymienne celki umożliwiają dostosowanie urządzenie do pomiaru tlenu lub jednego gazu toksycznego. GasBadge Pro może współpracować z wieloma opcjonalnymi urządzeniami jak stacja dokująca DS2, łącze danych Data link lub drukarka. Detektor dokonuje obliczenia parametrów toksyczności stężeń: NDSCh (STEL), NDS (TWA) rejestrując dane pomiarowe do jednego roku, dodatkowo zapamiętuje 15 ostatnich zdarzeń alarmowych. Budowa detektora jest solidna i odporna na warunki przemysłowe. Alarmowanie przekroczeń stężeń odbywa się poprzez alarm świetlny, dźwiękowy oraz wibracyjny SENSORY DO ZASTOSOWANIA: CO, H2S, O2, NO2, SO2, NH3, Cl2, ClO2, PH3, HCN zakres CO: ppm co 1 ppm; zakres H2S: ppm co 0,1 ppm; zakres O2: 0-30% objętości co 0,1%; zakres NO2: ppm co 0,1 ppm; zakres SO2: ppm co 0,1 ppm; zakres NH3: ppm co 1 ppm zakres Cl2: ppm co 0,1 ppm; zakres ClO2: 0-1 ppm co 0,01 ppm; zakres PH3: 0-10 ppm co 0,01 ppm; zakres HCN: 0-30ppm co 0,1ppm ALARMY: BATERIA: CZAS PRACY: Wybierane przez użytkownika alarmy dolne i górne. Bardzo jasne diody LED, głośny alarm dźwiękowy (95 db) i alarm wibracyjny Wymienna bateria litowa CR2, 3V 2600 godzin (minimum) ZAKRES TEMPERATUR: 40 do 60 C, typowy, roboczy ZAKRES WILGOTNOŚCI: 0-99% wilgotności względnej (bez kondensacji), typowy, roboczy GasBadge Pro DS2 Docking Station (stacja dokująca) KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 82

83 XAM 5000 (Manual) Detektor dla nawet 5 gazów. Dräger X-am 5000 należy do nowej generacji detektorów gazowych, zaprojektowanych z myślą o monitorowaniu osobistym. Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Ten 1- do 5-gazowy detektor niezawodnie mierzy stężenia gazów i par wybuchowych, tlenu i szko- dliwych stężeń CO, H 2S, CO 2, Cl 2, HCN, NH 3, NO 2, PH 3oraz SO 2. Możliwość przeprowadzenia kalibracji specjalnych sensora katalitycznego Ex umożliwia dalsze zwiększenie czułości podczas detekcji znanych gazów i par wybuchowych. Zastosowanie trwałej tech nologii sensorów z rodziny XXS oznacza, że Dräger X-am 5000 charakteryzuje się maksymalnym bezpieczeństwem i ekstremalnie niskimi kosztami operacyjnymi. Klasa szczelności obudowy detektora Dräger X-am 5000 to IP 67 - miernik pozo staje funkcjonalny nawet po upuszczeniu do wody. Zintegrowana osłona gumowa i zabezpiecznie sensorów przed wibracjami gwarantują niezakłóconą pracę w najcięższych warunkach. Dräger X-am 5000 jest także odporny na interferencje elektromagnetyczne. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 83

84 XAM 5600 (Manual) Niewielki, lekki i prosty w użyciu trwały i wodoszczelny miernik Dräger X-am 5600 zaprojektowano do obsługi jednoręcznej w trudnych warunkach przemysłowych. Wodo i pyłoszczelność wg IP67 oraz zintegrowana osłona gumowa gwarantują optymalną pracę w najtrudniejszych warunkach środowiskowych. Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Użyte w urządzeniu nowoczesne sensory podczerwone Dräger przeznaczone są do pomiarów substancji wybuchowych lub CO 2- sensor podczerwony IR Ex umożliwia pomiary węglowo- dorów wybuchowych i palnych w zakresie dolnej granicy wybuchowej. Sensor ten umożliwia także pomiary metanu, propanu i etylenu w zakresie % obj. Sensor podczerwony IR CO 2, z rozdzielczością pomiarową 0,01% obj. zapewnia bezpieczne, dokładne pomiary oraz ostrzeżenia przed toksycznymi stężeniami dwutlenku węgla w powietrzu. Do zastosowań, gdzie wymagane są niezawodne pomiary sub stancji wybuchowych oraz CO 2 przeznaczone są sensory podwójne (Dual IR CO 2/Ex). Ten 1 do 6-gazowy detektor umożliwia nieza- wodne stwierdzenie obecności stężeń wybuchowych, palnych i toksycznych O 2, Cl2, CO, CO 2, H 2, H 2S, HCN, NH 3, NO, NO 2, PH 3, SO 2, aminy, odorantów i par organicznych. Oprogramowanie komputerowe Dräger CC-Vision pozwala na łatwą wymianę, kalibrację i konwersję sensorów dostosowując miernik do rozmaitych zastosowań i zadań. XAM 7000 (Manual) Wszechstronny: Dräger X-am 7000 to innowacyjne rozwiązanie problemu jednoczesnej i nieprzerwanej detekcji do pięciu gazów. Zakres pomiarowy sensorów EC, Cat-Ex i IR może zostać zmie niony na inny gaz znajdujący się na liście przez wciśnięcie przycisku bez konieczności po nownej kalibracji. W ten sposób zwiększona zostaje dokładność oraz zakres monitorowa nych substancji. Sensory DrägerSensor są znane z krótkiego czasu reakcji, wysokiej dokładności oraz długiego okresu eksploatacji. Każdy sensor jest automatycznie rozpoznawany przez urządzenie. Wszystkie sensory są fabrycznie kalibrowane dzięki czemu powtórna konfiguracja Dräger X-am 7000 jest wykonywana przez prostą operację ich wymiany, tj. bez dodatkowego serwisu lub konserwacji. Intuicyjne funkcje programowe Menu oprogramowania miernika Dräger X-am 7000 zostało zaprojektowane we współpracy z naszymi klientami, dzięki czemu jest proste i łatwe w obsłudze. Funkcje takie jak wartość TWA, STEL lub zamrożenie wartości szczyto wej mogą zostać przeglądane lub szybko włączone nawet po bardzo krótkim szkoleniu KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 84

85 Wbudowana pompka pozwala na pobieranie próbek wężem o długości do 45m. Prawi dłowy stan użytkowy pompki jest monitorowany, w wypadku zbyt niskiego przepływu ma miejsce aktywacja alarmu. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 85

86 AC HOT STIC DETEKTOR NAPIĘCIA PRZEMIENNEGO O WYSOKIEJ CZUŁOŚCI Detektor Napięcia Przemiennego AC Hot Stick składa się ze wzmacniacza napięcia przemiennego o wysokiej czułości dla częstotliwości z zakresu poniżej 100 Hz. Specjalny wzmacniacz logarytmiczny może odbierać sygnały napięcia przemiennego o bardzo szerokim zakresie wartości. Sygnały takie, emitowane z nieekranowanych powierzchni będących pod napięciem, można przetworzyć na dźwięk i światło, które służą jako sygnały ostrzegawcze. Sygnały ostrzegawcze (dźwięk i miganie lampki LED) nasilają się wraz ze zbliżaniem się AC Hot Stick do źródła napięcia. Umożliwia to szybką lokalizację źródła napięcia. W przypadku obecności przewodów wysokiego napięcia można zredukować czułość wybierając nastawienie Low sensitivity (niska czułość) lub tryb pracy Front Focused (skupienie na kierunku na wprost) (dodane do wersji /02). Część czujnikowa AC Hot Stick jest umieszczona w sekcji zaznaczonej czerwonym paskiem. Podczas pracy w trybie High Sensitivity (wysoka czułość), lub Low sensitivity (niska czułość), przyrząd reaguje na sygnały przychodzące ze wszystkich kierunków Gest wszechkierunkowy). Po wybraniu trybu Front Focused przyrząd reaguje tylko na sygnały odebrane z kierunku na wprost od AC Hot Stick. W ten sposób redukowana jest czułość oraz zawężany kąt poszukiwań do małego obszaru na wprost. Pozwala to na dokładne wskazanie źródła napięcia i rozróżnienie między dwoma przyległymi przewodami. Detektor nie reaguje na napięcia stałe z akumulatorów samochodowych lub szyn i przewodów pojazdów szynowych zasilanych prądem stałym. Przyrząd ten posiada kompletny obwód autotestujący: Natychmiast po włączeniu, wbudowany generator niskiej częstotliwości włącza się na około 3 sekundy symulując sygnał z linii sieciowej. W ten sposób testowane jest wykrywanie przez przyrząd sygnałów pochodzących z zewnątrz. Szybki przerywany sygnał dźwiękowy oznacza prawidłową pracę przyrządu. Niskonapięciowy obwód kontrolny monitoruje stan wbudowanych baterii. W przypadku stwierdzenia słabych baterii przyrząd będzie wydawał nieprzerwany sygnał dźwiękowy i uniemożliwi użycie go ze słabymi bateriami. Zakres Wykrywania Obszar AC Hot Stick zaznaczony czerwonym paskiem oznacza część czujnikową układu elektronicznego. AC Hot Stick posiada unikalną możliwość ostrzegania użytkownika przed obecnością wysokiego napięcia z dużej odległości. To, w jakiej odległości nastąpi ostrzeżenie, zależy od wielu czynników. Nastawienia przełącznika trybu pracy na AC Hot Stick. Wartości napięcia przemiennego: im wyższe napięcie tym wcześniejsze ostrzeżenie. Wielkości obszaru będącego pod napięciem: pojazd znajdujący się pod napięciem będzie szybciej zasygnalizowany niż odsłonięte styki gniazda sieciowego, gdzie przewód i gniazdo są ekranowane metalowymi obudowami i uziemione. Odległości od źródła lub powierzchni ekranujących: wolno zwisające przewody AC Hot Stick KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 86

87 trzymany wysoko ponad ziemią wykryje z większej odległości niż przewody przykryte ziemią lub liśćmi. Ostrzeżenie Przyrząd jest przeznaczony tylko do użycia profesjonalnego. Służy on jako pomoc do wykrywania nieekranowanych przewodów fazowych o niebezpiecznych potencjałach napięcia przemiennego. Wszystkie przewody trzeba traktować tak, jak by były pod napięciem. Przyrząd ten nie wykrywa napięć stałych oraz napięć przemiennych w przewodach ekranowanych i prowadzonych w uziemionych rurkach lub obudowach metalowych. Napięcie Często Przedmiot Nastawienie Czułości Wysoka Niska Skupiona 120 V- 60 Hz Jeden przewodnik 4,6 m 0,9 m 150 mm 220 V- 50 Hz 1,8 m nad ziemią 120 V- 60 Hz Przewodnik leżący 0,9 m 150 m? 25 mm 220 V- 50 Hz na wilgotnej ziemi 7,2 kv 60 Hz Linia napowietrzna 65 m 21 m 6m 16 kv 50 Hz (jeden izolator) 46 kv 60 Hz Linia napowietrzna >150 m >60 m >20 m (kilka izolatorów) Wskazanie:... sygnał dźwiękowy i świetlny (LED) prędkość przerywania dźwięku rośnie (lub maleje) wraz ze zbliżaniem się (oddalaniem) do przewodnika. Zakres Częstotliwości:... napięcia przemienne 20 Hz do 100 Hz Autotest: wbudowany 3 sekundowy test po włączeniu Izolacja:... obudowa plastykowa z PCV Uwaga: Należy unikać dotykania przewodów wysokiego napięcia. Bezpieczeństwo:... Praca samoistnie bezpieczna Baterie:. 4xAA alkaliczne, NEOA 15A, Duracell MN 1500 lub podobne Żywotność Baterii: praca ciągła: 300 godzin typowa praca: 1 rok Kontrola Baterii: wbudowana z ostrzeżeniem o wyczerpaniu Wymiana Baterii:... wymiana demontażu skuwki Odporność na Wodę:....odporny na zachlapanie Zakres Temperatur: Roboczy: do +50 C Przechowywanie i Transport: do +70 C Wymiary: mm średnicy x 521 mm długości Waga z bateriami: g Waga opakowania: g KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 87

88 PRZYRZĄDY DO POMIARU TEMPERATURY POWIETRZA, CIECZY I CIAŁ STAŁYCH TERMOMETR GÓRNICZY Termometr górniczy służy do pomiaru temperatury w kopalniach. Termometr wykonany jest ze szkła, umieszczony w metalowej oprawie, która zabezpiecza go przed uszkodzeniem i jednocześnie spełnia wiele funkcji użytkowych. Przy pomocy ucha umieszczonego w górnej części oprawy termomert można zawieszać w dowolnym miejscu, a przy użyciu linki opuszczać w szczeliny, studnie, groty itp. Oprawa termometru posiada okienko odczytowe, które można przez pokręcenie zamykać i otwierać. Termometr górniczy produkowany jest w następujących zakresach podzielni: 0+50 C, C oraz C. Działka elementarna 1 C, dokładnośc wskazań +/- 1 C. Termometr produkowany jest w oprawach i bez opraw w zależności od zamówienia. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 88

89 PIROMETR (manual) Termometr optyczny, jest to przyrząd do pomiaru temperatury metodą bezstykową, czyli przy braku bezpośredniego kontaktu z badanym ciałem, wykorzystujący promieniowanie temperaturowe. Pirometr RAYNGER 3i - przenośne urządzenie do pomiaru temperatury przy pomocy podczerwieni z pojedynczym laserem. Model z celownikiem laserowym wytwarza widzialne promienie laserowe, które mogą być szkodliwe dla wzroku ludzkiego. Dane techniczne: Odległość pomiaru do 25 m, Zakres temperatur -30 do C, Zasilanie 6V (baterie R6 4x 1,5V) KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 89

90 5 PSYCHROMETR ASSMANNA 4 Przyrząd do pomiaru wilgotności względnej powietrza. Składa się on z dwóch termometrów. Zbiorniczek z rtęcią jednego z nich jest owinięty muślinem nawilżanym wodą przed pomiarem. Wilgotność względną powietrza określa się z tablic psychrometrycznych na podstawie różnicy temperatur wskazywanych przez obydwa termometry (nazywane odpowiednio termometrem suchym i wilgotnym). Wyposażony jest dodatkowo w osłonę, wentylatorek wymuszający przepływ identycznych ilości powietrza obok czujników obydwu termometrów oraz w mechanizm napędowy wentylatorka. Budowa: 1 termometr suchy 2 termometr wilgotny 4 wentylator 5 obudowa napędu wentylatora 1 2 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 90

91 ANEMOMETR skrzydełkowy Kestrel 4500 Anemometr Kestrel 4500 jest nowej generacji urządzeniem do monitorowania pogody. Ten kieszonkowy i elektroniczny przyrząd służy do pomiaru prędkości wiatru, temperatury, temperatury odczuwalnej, temperatury punktu rosy, temperatury termometru mokrego (psychrometru), wilgotności względnej, wysokości, wysokości gęstościowej, ciśnienia atmosferycznego, komfortu cieplnego (ang. heat stress index) oraz azymutu i kierunków wiatru (bocznego, czołowego). Na wyświetlaczu znajduje się również czas i data. funkcje: anemometr, termometr, higrometr (wilgotnościomierz), barometr, kompas turbinkowy miernik przepływu powietrza pomiar (albo obliczenie): - prędkość powietrza - temperatura - temperatura odczuwalna - temperatur punktu rosy - temperatura termometru mokrego - wilgotność względna - komfort cieplny - temperatura termometru mokrego - wysokość n.p.m. - wysokość gęstościowa - ciśnienie barometryczne - azymut - wiatr boczny, czołowy wybór jednostek wyników rejestracja wyników czytelny wyświetlacz LCD wodoodporny - IP67 zasilanie bateryjne mały i wytrzymały przyrząd pamięć wyników pomiarów Połączenie anemometru i termometru pozwala na wyliczenie przez wbudowany mikroprocesor przyrządu dodatkowego parametru - temperatury odczuwalnej (ang. wind chill equivalent temperature). Przyrząd, oprócz aktualnej prędkości wiatru, pozwala na odczyt prędkości maksymalnej oraz średniej w różnych jednostkach. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 91

92 Instrument do bezpośredniego określania fizycznego stanu powietrza w kopalni TeZetKa (opis) Ogólna informacja o przyrządzie Przyrząd TEZETKA został zaprojektowany i skonstruowany dla potrzeb kopalnianych służb wentylacyjnych. Przyrząd TEZETKA jest poręcznym, zasilanym akumulatorem instrumentem służącym do pomiaru, wyznaczania, wykazywania, rejestrowania oraz transmisji danych określających fizyczny stan powietrza w kopalniach. Przyrząd wyposażony jest w czujniki do pomiaru temperatury, wilgotności względnej, prędkości przepływu i ciśnienia powietrza w kopalni. Przyrząd wyposażony jest również w mikroprocesor, który wyznacza tzw. temperaturę wilgotną, gęstość oraz objętość właściwą powietrza i na ich podstawie określa warunki klimatyczne lub wentylacyjne bezpośrednio w podziemnym wyrobisku. Klasyczne wyznaczenie wartości tych wielkości wymaga stosowania dwóch lub trzech przyrządów tj. barometru, psychroaspiratora i anemometru. Posługiwania się tymi przyrządami jest uciążliwe oraz czasochłonne i na ogół trudno jest wykonać więcej jak 40 pomiarów w ciągu 1,5 h. Przyrząd TEZETKA zastępuje wszystkie wyżej wymienione przyrządy do pomiaru parametrów stanu powietrza oraz wyznacza wartości zaprogramowanych wielkości, bezpośrednio w wyrobisku. W podanym wyżej okresie czasowym można nim dokonać 1800 pomiarów. Przyrząd TEZETKA zasadniczo służy do wyznaczenia wartości tzw. temperatury zastępczej klimatu w celu oceny warunków klimatycznych kopalń podziemnych. Przyrządem tym można również wyznaczyć wartość depresji naturalnej np. dla przeanalizowania rozpływu powietrza w sieci wentylacyjnej lub jej współpracy z kopalnianymi wentylatorami głównego przewietrzania. Oprocz wartości mierzonych parametrów powietrza przyrząd TEZETKA wykazuje aktualny stan pamięci do wykorzystania, napięcia akumulatora, numer bloku, w którym gromadzą się bieżące wyniki z pomiarow, datę i godzinę oraz jego numer identyfikacyjny. Zasilanie Akumulator NiMh Ciężar 250g Wymiary z głowicą sensorów 180x78x50(HxBxT) Obudowa przyrządu metalizowana Ciśnienie powietrza 900 do 1200 hpa Prędkość powietrza 0,1 do 8 m/s Temperatura -100C do 500C Wilgotność względna % < ± 3% Pamięć do 4 MB ca. 400 tys. pomiarów KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 92

93 SPRZĘT OCHRONY DRÓG ODDECHOWYCH: APARATY REGENERACYJNE Aparat regeneracyjny typu PSS BG4-EP KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 93

94 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 94

95 Aparat tlenowy izolujący roboczy typu PSS BG4-EP jest przeznaczony do ochrony dróg oddechowych podczas przeprowadzenia akcji ratowniczych w górnictwie. Aparat umożliwia prowadzenie prac w atmosferze nie nadającej się do oddychania na skutek niedostatecznego stężenia tlenu lub obecności substancji szkodliwych. Dane techniczne: wymienić Wymiary 593X450X185 Waga z wkładem lodowym 14,8kg Butla tlenowa stalowa 2l/200bar Bateria 9V Pochłaniacz CO 2 wkład jednorazowy lub wielokrotnego użytku Objętość worka 5,5dcm 3. Warunki otocznia temp. maks. Do 40 0 C 4godz. pracy temp. maks. Do 60 0 C 1godz. pracy temp. maks. Do 90 0 C 15min. pracy Niezawodność działania aparatu w zakresie temp. od C do C Czas użycia w akcji przy średnio-ciężkiej pracy 4godz. Opór oddychania: Wdech > 0 mbar Wydech < 7mbar Dozowanie przy ciśnieniu 200bar: Stałe 1,5 do 1,9 l/min Minimum > 80 l/min Bypass > 50 l/min Aparat tlenowy izolujący roboczy typu PSS BG4-EP jest aparatem regeneracyjnym z tlenem sprężonym w butli tlenowej. Podczas pracy aparatu w układzie oddechowym aparatu występuje nadciśnienie. Powietrze do oddychania krąży w aparacie w zamkniętym obiegu oddechowym. Zawartym w wydychanym przez użytkownika powietrzu dwutlenek węgla jest absorbowany przez wypełniony sorbentem pochłaniacz CO 2. Powietrze do oddychania wzbogacone jest tlenem z butli tlenowej. Aparat wyposażony jest w elektroniczny system kontroli Bodyguard składający się z sensora, jednostki głównej, oraz jednostki wyświetlającej. System ten sprawdza stan naładowania baterii zasilającej Bodyguard, szczelność aparatu, stan ciśnienia tlenu w butli tlenowej, ostrzega o niskim ciśnieniu tlenu w butli lub o zakłóceniach parametrów pracy podczas testu aparatu, mierzy czas od momentu uruchomienia aparatu(odkręcenie zaworu butli tlenowej), mierzy temperaturę w otoczeniu Bodyguarda, posiada czujnik bezruchu. Do aparatu mogą być wykorzystane tylko maski pełno twarzowe z serii Panorama Nowa RP lub Panorama Supra RP. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 95

96 APARATY POWIETRZNE Aparat powietrzny butlowy typu PSS -90 Aparat PSS 90 z maską pełno twarzową typu PANORAMA NOWA dla ratownika oraz dla poszkodowanego KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 96

97 Maska typu PANORAMA NOWA dla ratownika Maska typu PANORAMA NOWA dla poszkodowanego Różnice miedzy maską i automatem oddechowym ratownika, a maską i automatem oddechowym poszkodowanego. Maska: - w masce poszkodowanego jest połączenie gwintowe, natomiast w masce ratownika połączenie zatrzaskowe Automat: - automat dla poszkodowanego posiada atrapę dezaktywatora, a ratownika dezaktywator, który można blokować - atrapa dezaktywatora ma kolor niebieski, natomiast dezaktywator ratownika jest koloru czerwonego - przewód automatu dla poszkodowanego jest dłuższy od ratowniczego - automat poszkodowanego posiada gwint, a ratownika zatrzask -automat dla poszkodowanego działa tylko na podciśnieniu, a ratownika w sposób ciągły Sprzęt ochrony do oddychania sprężonym powietrzem składa się ze stelaża wykonanego z kompozytów węglowych oraz profesjonalnej uprzęży z wygodnym wyścieleniem części naramiennej oraz pasa biodrowego. Uniwersalna, dwupunktowa taśma nośna butli zapewnia bezpieczne noszenie zarówno dwóch jak i jednej butli. W części pneumatycznej urządzenia zastosowano wysokowydajny reduktor ciśnienia, wyposażony w bodyguard i zestaw ostrzegawczy,,gwizdkowy, kompatybilny z całą gamą dostępnych automatów oddechowych, łączników i butli na sprężone powietrze. Aparat zapewnia użytkownikowi właściwą ochronę oddychania podczas pracy w środowisku skażonym, ubogim w tlen lub w atmosferze gazowej pozbawionej tlenu. Aparat powietrzny butlowy typu PSS-90 jest aparatem nadciśnieniowym. Budowa: Dwie kompozytowe butle robocze każda po 9l Ciśnienie w butli 300bar Ilość powietrza 5400l. Czas ochronnego działania ok. 180 min przy średnim zużyciu powietrza 30 l/min Waga 21,5 kg Dwa stopnie redukcji ciśnienia 7 bar w automacie oddechowym 4mbar. Możliwość podłączenia osoby poszkodowanej. Automat osoby poszkodowanej jest podciśnieniowy. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 97

98 APARATY EWAKUACYJNE: APARAT OXY K 50S Części składowe aparatu OXY K 50S Aparat jest przeznaczony do jednorazowego użycia. Służy do bezpiecznego opuszczania strefy objętej pożarem, wyrzutem gazów lub awarią instalacji chemicznej. Przeznaczony jest do ochrony dróg oddechowych człowieka podczas jego wycofywania się (ucieczki) ze strefy zagrożonej gazami szkodliwymi dla zdrowia oraz tam, gdzie stężenie tlenu w powietrzu jest niewystarczające do oddychania. Aparat OXY K 50 S przeznaczony jest wyłącznie do ucieczki z zagrożonej strefy w przypadku niebezpieczeństwa i dlatego nie może być stosowany podczas pracy. Zasada działania oparta jest na uwalnianiu się tlenu z masy tlenotwórczej. O szczelności aparatu świadczy niebieski kolor indykatorów wilgoci znajdujących się w luminatorze, które w przypadku rozszczelnienia aparatu zmieniają kolor na biało różowy. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 98

99 Dane techniczne Czas ochronnego działania Czas ochronnego działania Ciężar aparatu zamkniętego Temp. wydychanego powietrza Pojemność worka Opór wdechu i wydechu przy 35l/min Okres przydatności do użycia Zawartość CO2 w gazie wydychanym min do 50 minut max do 180 minut < 3 kg max 55º C 6 litrów 5hPa 10 lat <1,5 % obj. Działanie aparatu: Powietrze wydychane przez użytkownika płynie przewodem oddechowym do pochłaniacza, gdzie następuje reakcja chemiczna z wypełniaczem (substancją tlenotwórczą), w wyniku której pochłaniany jest dwutlenek węgla CO 2, a wydzielany tlen. Powietrze takie przepływa do worka oddechowego. W czasie wdechu powietrze z worka oddechowego (bogatsze w tlen) przepływa przez wypełniacz pochłaniacza i przewód oddechowy, dopływając do ust, a następnie płuc użytkownika. W pierwszych minutach oddychania w aparacie niezbędna ilość tlenu dostarczana jest z butli tlenowej (butli startowej). Po otwarciu jej zaworu tlen z butli wypełnia worek oddechowy. Jeżeli po uruchomieniu aparatu i otwarciu butli tlenowej, tlen nie wypełni worka oddechowego, należy wykonać kilka wydechów do aparatu. Przez pierwsze 5 minut poruszać się powoli, potem można kontynuować ucieczkę w/g poznanych zasad w czasie szkolenia. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 99

100 APARAT EBA 6.5 Urządzenie EBA 6.5 zostało zaprojektowane w celu zapewnienia warunków do oddychania w czasie wycofywania się z obszaru, gdzie występuje atmosfera uboga w tlen lub stanowiąca zagrożenie dla przebywających w niej osób. To urządzenie pozwala na oddychanie niezależnie od otaczającej atmosfery przez co najmniej 90 minut. Dane techniczne: Czas pracy podczas wysiłku fizycznego 90 minut conajmniej Czas pracy podczas spoczynku 8 godzin najwyżej Wymiary całkowite 8,6 x 11,9 x 4,6 Ciężar 4,17 kg (3,72 kg) Minimalna temperatura pracy C Zalecana temperatura składowania C Ciśnienie nominalne butli 17MPa 22MPa ( psi) Cykl życia urządzenia: Urządzenie EBA 6.5 zostało zaprojektowane na okresem życia 15 lat, pod warunkiem prawidłowych przeglądów i kontrolowanych warunków eksploatacji. Obowiązkowy serwis (przegląd) fabryczny powinien zostać przeprowadzony po upływie dziesięciu lat od daty produkcji lub wcześniejszego serwisu fabrycznego, jeżeli urządzenie było wyłącznie składowane (nieużywane, nienoszone). Pięcioletni okres serwisu musi być zachowany w przypadku, gdy urządzenia jest używane lub noszone. Okres życia urządzania kończy się wraz z przekroczeniem piętnastu lat od daty produkcji, niezależnie od sposobu zastosowania. Stały przepływ tlenu może wynosić od 1,5 l/min do 100 l/min w zależności od zapotrzebowania. EBA 6.5 używa tlenu pod ciśnieniem zamiast wytwarzanego przez czynnik chemiczny. Szybki do użycia - może być założony i gotowy do użycia w czasie krótszym niż 15 sekund Łatwy do użycia - przekręcenie zaworu otwiera system, zakręcenie powoduje zamkniecie dopływu tlenu Długi czas ochronnego działania - ponad 90 minut w trybie ucieczkowym i ponad 8 godzin w trybie spoczynku Mała masa - waga 4,17 kg (opcjonalnie z butlą kompozytową 3,72 kg) Wymiary - 21,6 cm x 30 cm x 11,4 cm Prosty w kontroli - wystarczy prosta inspekcja wizualna KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 100

101 APARAT UPT-1 Urządzenie przeznaczone do podawania tlenu pod maskę ratownika w atmosferze nie nadającej się do oddychania, zwłaszcza w przypadku awarii aparatu oddechowego lub zasłabnięcia ratownika. W urządzenie UPT-1 musi być wyposażony każdy zastęp, udający się do akcji ratowniczej z zastosowaniem tlenowych aparatów oddechowych roboczych. UPT 1 składa się z: butli tlenowej z zaworem, zaworu redukcyjnego z manometrem i przepływomierzem, gumowego przewodu zakończonego spłaszczoną rurką. Dane techniczne: Masa urządzenia 0,9 kg + butla 3,6 kg Ciśnienie. Zredukowane 0 do 0,6 MPa Dawkowanie tlenu 0 do 20 dm 3 / min Czas działania przy dawkowaniu: 10 dm 3 / min. 40 min. 20 dm 3 / min. 20 min. Przewód tlenowy 1500 mm Butla tlenowa 2 dm 3 lub innej pojemności Ciśnienie 20 MPa Wymiary zewnętrzne 125 x 105 x 80 mm KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 101

102 UBRANIE GAZOSZCZELNE CPS 7800 Gazoszczelny kombinezon wielokrotnego użytku Dräger CPS 7800 (typ 1b) to doskonała ochrona przed gazami, cieczami, aerozolami i niebezpiecznymi cząstkami, nawet w obszarach zagrożonych wybuchem. Dzięki innowacyjnemu materiałowi i nowej konstrukcji, kombinezon zapewnia większą elastyczność i komfort przy wejściu do ograniczonej przestrzeni, a także podczas pracy z substancjami kriogenicznymi. Mankiet twarzowy na kombinezonie Dräger CPS 7800 zapewnia elastyczność, gdy zostanie wybrany wraz z maską pełnotwarzową.. Alternatywnie, Dräger CPS 7800 jest również dostępny z wbudowaną na stałe maską pełnotwarzową Dräger Panorama Nova. Optymalna obudowa kaptura zwiększa komfort podczas noszenia hełmu. Mocowanie rękawic Dräger umożliwia szybką ich wymianę bez konieczności stosowania narzędzi. Zintegrowane obuwie ochronne ułatwia zakładanie kombinezonu. RV PT 120 L jest regulowaną jednostką wentylacyjną do chłodzenia wnętrza kombinezonu. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 102

103 Substancja chemiczna Czas przenikania w min. w min. w min. Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Aceton >540 Octan etylu >540 Sarin (GB)** >1440 Acetonitryl >540 Tlenek etylenu >540 Wodorotlenek sodu 40 % >540 Amoniak >540 Chlorowodór >540 Soman (GD)** >1440 1,3-butadien >540 Luizyt (L)** >180 Kwas siarkowy 96 % >240 Disiarczek węgla >540 Metanol >540 Czterochloroetylen >540 Chlor >540 Chlorometan >540 Czterowodorofuran >540 Dichlorometan >540 Gaz musztardowy (HD)** >1440 Toluen >540 Dwuetyloamina >540 n-heptan >540 VX >1440 DANE TECHNICZNE Materiał kombinezonu D-mexTM Temperatura Użytkowanie od -30 C do +60 C(niskie temperatury, jak -80 C są możliwie przez krótki okres czasu; przetestowane zostały przez firmę Dräger z materiałem D-mexTM (ale nie jako część dopuszczenia CE)) Przechowywanie od -30 C do +60 C Waga z mankietem ok. 3,5 kg bez systemu wentylacji twarzowym i skarpetami Z mankietem twarzowym i butami ok. 5,4 kg bez systemu wentylacji z maską pełnotwarzową i skarpetami z maską pełnotwarzową i butami ok. 4,3 kg bez systemu wentylacji ok. 6,2 kg bez systemu wentylacji KOMBINEZON OCHRONNY DO PRACY Z CHEMIKALIAMI WorkStar PVC WorkStar PCV, wykonany z wygodnego i wytrzymałego włókna powlekanego PCV, dopuszczony jako Typ 3 (kombinezon zapewniający szczelność na płyny silnikowe), oferuje idealną ochronę przed kwasami lub podczas czyszczenia. Klasa ODPORNOSC: ścieralność 6/6 trwałość kleju: warstwa górna na dolnej 2/2 warstwa góma na górnej 1/2 wytrzymałość na zginanie/wygięcie 5/5 wytrzymałość na perforacje 3/5 wytrzymałość na rozrywanie 3/5 PRZYCZEPNOŚĆ POWŁOKI 5/5 MAX. SIŁA ROZCiĄGAJĄCA szwów zgrzewanych. 5/5 szwów nie zorzewanvch 4/5 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 103

104 Utrzymywanie kombinezonu w stanie używalności Użytkownik musi regularnie kontrolować kombinezon chemoodporny poprzez sprawdzanie jego szwów i właściwości. Nie są wymagane prace konserwacyjne przeprowadzane przez wyspecjalizowany personel. Nie ma części/elementów zamiennych do kombinezonu. TESTY PRZENIKALNOŚCI SUBSTANCJI CHEMICZNYCH zostały przeprowadzone również na nowym, nie używanym materiale zgodnie z procedurą testową EN 369. Próby przenikalności są wykonywane w czystych warunkach w temperaturze otoczenia 20 C i wilgotności względnej 65%. Z uwagi na wpływ różnych czynników na reakcję substancji chemicznych (rodzaj, stężenie, stopień czystości produktu, warunki pracy, temperatura) użytkownik powinien kontrolować tkaninę Chemtex każdorazowo przed właściwym zastosowaniem. Czas przenikania mierzy się po nieprzerwanym działaniu chemikaliów. Czas ten niekoniecznie jest równy sumie kilku krótkich oddziaływań. Po pierwszym użyciu czas przenikania może się znacznie zmniejszyć na skutek wpływu substancji chemicznych na tkaninę. Klasa Czas przenikania (min) >10 >3 >60 >12 >24 > KOMBINEZON KWASO i ŁUGOODPORNY TYPU A i B Ubranie przeznaczone jest do pracy w środowisku chemicznie agresywnym, dla pracowników narażonych na działanie kwasów i ługów. Ubranie może być również stosowane jako ochrona przed zamoczeniem wodą, ściekami przemysłowymi o odczynie kwaśnym lub zasadowym oraz roztworami soli. Kurtka typ A: Zapinana z przodu na zamek błyskawiczny osłonięty 2 patkami, posiada kaptur oraz otwory wentylacyjne umieszczone pod karczkiem z tyłu kurtki. Kurtka typ B: Jest wkładana przez głowę, posiada doklejone Uszczelnienie gumowe wokół twarzy, ściągana jest na dole gumą. Spodnie identyczne dla typu A i B - z przyklejonymi na stałe butami kwaso-ługoochronnymi podwyższony przód, szelki podtrzymujące spodnie zapinane są na klamry umożliwiające regulację ich długości. Posiada certyfikat CIOP. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 104

105 Respirator CARVENT (Dopisać) + foto z maską PSS Pneumatyczny respirator ratowniczy CAREvent ALS, umożliwia prowadzenie wentylacji ręcznej i automatycznej u osób powyżej 20 kg, zapewniając wentylację w trybie automatycznym i wspomaganym. Wybór parametrów wentylacji odbywa się za pomocą jednego suwaka gdzie zostały skorelowane parametr objętości oddechowej oraz częstości oddechów co sprawia że jego obsługa odbywa się w sposób prosty i intuicyjny. FOTO Z MASKĄ PSS Wyposażenie opcjonalne respiratora CAREvent ALS stanowi: - butla tlenowa, - reduktor z przepływomierzem, - torba transportowa RL03, - jednorazowego użytku przewody pacjenta, - wielorazowego użytku przewód pacjenta - uprząż do mocowania maski resuscytacyjnej. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 105

106 SPRZĘT ŁĄCZNOŚCI SYSTEM ŁĄCZNOŚCI RATOWNICZEJ RATRA Radiowy system łączności ratowniczej RATRA jest przenośnym rozwiązaniem łączności, służącym do koordynacji działań służb ratowniczych w miejscu prowadzenia akcji ratowniczej. System RATRA przeznaczony jest do szybkiej organizacji autonomicznej łączności radiowej w miejscu prowadzenia akcji ratowniczej. Głównym zadaniem systemu RATRA jest wspomaganie akcji prowadzonych w podziemnych wyrobiskach kopalń, może też być stosowany w akcjach prowadzonych na powierzchni, szczególnie wtedy, gdy inne środki łączności są zawodne lub niedostępne. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 106

107 Manipulator przeznaczony jest do zainstalowania w bazie akcji ratowniczej na dole kopalni. Służy do nawiązywania połączenia głosowego ze sztabem akcji na powierzchni oraz poprzez retransmiter do nawiązywania łączności z zastępami ratowniczymi. Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Retransmiter urządzenie pełniące funkcję interfejsu radiowego pomiędzy manipulatorem a radiotelefonami. Akumulatory zewnętrzne służą do przedłużenia czasu autonomii zasilania manipulatora lub retransmitera. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 107

108 Radiotelefony każdy zastępowy posiada radiotelefon umożliwiający komunikację radiową z bazą. Radiotelefon może być wyposażony w nagłowny zestaw słuchawkowo mikrofonowy umożliwiający łączność z ratownikiem w aparacie tlenowym. System antenowy w zależności od potrzeb i warunków panujących w miejscu akcji możliwe jest zastosowanie różnych anten: o charakterystyce dookolnej, kierunkowej, przewodów promieniujących oraz łączenia poszczególnych anten ze sobą tak aby zapewnić skuteczną propagację fal radiowych w rejonie działań ratowniczych. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 108

109 SPRZĘT OŚWIETLENIOWY LAMPA NACHEŁMNA SMARTLIGHT 05/M2 Lampy nahełmne SMARTLIGHT 05/M2 w ładownicy Lampa nahełmna typ SMARTLIGHT-05/M2/L przeznaczona jest do indywidualnego oświetlenia miejsca pracy. Wykonanie iskrobezpieczne kategorii oraz stopień ochronny obudowy IP65 pozwala na stosowanie lampy w zakładach górniczych w pomieszczeniach o dowolnej koncentracji metanu. Lampa SMARTLIGHT-05/M2/L zawiera w sobie znaczące innowacje, ponieważ jako źródło światła zaprojektowany został układ diod o wysokiej intensywności, a jako źródło zasilania małogabarytowy, bezobsługowy akumulator. Te dwa elementy doprowadziły do znacznego obniżenia rozmiarów i ciężaru lampy, co w rezultacie przyczyniło się do tego, że jest ona łatwiejsza w użytkowaniu oraz utrzymaniu eksploatacyjnym. Stan naładowania akumulatora lampy jest wskazywana poprzez mignięcie diody sygnalizacyjnej. - 5 mignięć (akumulator lampy naładowany od 80% do100%) - 4 mignięcia (akumulator lampy naładowany od 60% do 80%) - 3 mignięcia lampę należy oddać mechanikowi sprzętu ratowniczego do naładowania. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 109

110 Dane techniczne: Napięcie znamionowe Akumulator Liczba cykli pracy akumulatora Źródło światła: Główne Dodatkowe Awaryjne Minimalny czas świecenia GLED GLED DLED ALED Maksymalny czas ładowania Maksymalne natężenie oświetlenia(1m) Kąt ograniczenia rozsyłu światła Temperatura otoczenia Gabaryty zespołu akumulatora Średnica głowicy Długość kabla Masa 3,6 V 3 xnimh 9,5 Ah 800 cykli GLED DLED ALED 100% 10h 20% 30h 60h 50h 10h 1900 lux 120 o 0 o +40 o C 140x130x48mm 72mm 1500mm 1,3kg KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 110

111 OŚWIETLENIE PELI Reflektor Lampa 9410 / 4 LED Peli Kąt nachylenia reflektora lampy wynosi 120 stopni. Zasięg świetlny aż do 416 metrów. Żarówka: 4 LED 3 rodzaje rzutu wiązki światła (wysokie/niskie/migające) Wartość zmierzona w lumenach: 300/741 lumenów Czas pracy akumulatora: 4h, 45m / 1h, 45m (w zależności od stopnia światła) Baterie: 4 D NiMH Wskaźnik stanu akumulatora: Certyfikat NFPA 1901 Narodowych Władzy Ochrony Przeciwpożarowej Stanów Zjednoczonych Ładowanie akumulatora 220V: 5h Zasięg świecenia w metrach: 416 m / 240m Materiał: obudowa ABS / soczewka poliwęglan RoHS: Ograniczenie niektórych niebezpiecznych substancji przenikających do środowiska z odpadów elektrycznych i elektronicznych np: ołowiu, rtęci, kadmu, sześciowartościowego chromu polibromowego difenylu (PBB) i polibromowego eteru fenylowego (PBDE). KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 111

112 Peli 9430 RALS to diodowo-akumulatorowe małe oświetlenie na maszcie. Doskonałe w miejsca gdzie brak możliwości zastosowania tradycyjnego oświetlenia z agregatem prądotwórczym lub brak dostępu do zasilania sieciowego. Dodatkowy tryb stroboskopu do wykorzystania np. jako światło ostrzegawcze. Dane techniczne Źródło światła Moc Strumień świetlny Czas pracy Zasilanie 24 x dioda LED 24 W lm do 15 h akumulator: żelowy 20Ah 12W Wymiary [dł. x szer. x 40 x 20 x 23, długość masztu po całkowitym rozłożeniu: 82cm wys.] Masa brutto 9,8 kg KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 112

113 Przenośny maszt oświetleniowy Peli RALS 9460 Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Peli 9460 RALS - DIODOWO-AKUMULATOROWE OŚWIETLENIE NA MASZCIE Doskonałe w miejsca gdzie nie ma możliwości zastosowania tradycyjnego oświetlenia z agregatem prądotwórczym, lub brak jest dostępu do zasilania sieciowego. W zestawie przenośnego systemu 9460 RALS, znajduje się skrzynia Peli z serii 1510 oraz sprzęt oświetleniowy, wyposażony w dwa 6-diodowe reflektory. Reflektory emitują mocną wiązkę światła o białej barwie każdy z nich ma płynną regulację w zakresie od 500lm do 3000lm, (maksymalna jasność dla włączonych obu masztów 6000lm) Zmontowanie wszystkich elementów umieszczonych w skrzyni, zabiera zaledwie kilkadziesiąt sekund. Aluminiowe maszty można ustawić na wysokość do 180 cm. Strumień światła zaspokaja potrzeby praktycznie każdego użytkownika. System 9460 RALS wyposażony został w akumulator żelowy pracujący do 14 godzin. Oświetlenie posiada dodatkowy tryb stroboskopu do wykorzystania np. jako światło ostrzegawcze. Rodzaj modułu świetlnego: dwa razy po 6 diód LED Akumulator: żelowy 12V Strumień świetlny jednego reflektora: Lumenów Czas pracy: do 40 godzin Długość masztu po całkowitym rozłożeniu: 180cm Masa z akumulatorem: 23kg Dane techniczne Źródło światła Moc Strumień świetlny Czas pracy Zasilanie 24 x dioda LED 24 W lm do 14 h akumulator: żelowy 20Ah 12W Wymiary [dł. x szer. x 40 x 20 x 23, długość masztu po całkowitym rozłożeniu: 82cm wys.] Masa brutto 9,8 kg KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 113

114 Led Lenser X21R Źródło światła:7 x High End Power LED Siła światła:1600 lumenów Zasięg światła:500m Zasilanie:akumulatorki Rodzaj baterii:r20/d NiMh Czas pracy:do 7h Rodzaj ładowania:230v AC Wymiary:412mm Masa:1440 g Materiał obudowy:aluminium Kolor obudowy:czarny KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 114

115 AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE AGREGAT PRĄDOTWÓRCZY Knurz 8 kw Dane techniczne: Moc 8 kw 50 HZ Masa 124 kg Wyjscia 3x 230V, 1x 400V Silnik czterosuwowy BRIGGS&STRATTON chłodzony powietrzem Rozruch: ręczny KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 115

116 EU10i Agregat prądotwórczy Honda Agregat prądotwórczy EU10i jest najmniejszym agregatem prądotwórczym serii EU. Agregat charakteryzuje: kompaktowa, walizkowa obudowa, mała waga- tylko 13kg, bardzo wysoka jakość generowanego prądu, możliwość równoległego połączenia dwóch agregatów w celu podwojenia mocy oraz 12-sto woltowe wyjście prądu stałego. Wyjście prądu stałego umożliwia naładowanie akumulatora samochodowego. Agregat posiada również regulator obrotów, który znacznie zmniejsza zużycie paliwa. Najważniejszą cechą agregatu jest inwerterowa prądnica dzięki której bez problemu zasilisz wszystkie elektronicze urządzenia m.in.: laptopy, wzmacniacze akustyczne, monitory itp. Dane techniczne silnika: - Moc silnika: 2,3 K.M. - Typ silnika: czterosuwowy, chłodzony powietrzem - Rozruch: ręczny - Pojemność zbiornika paliwa: 2,1 L - Rodzaj paliwa: etylina Pb95/98 - Ostrzeżenie o nikim poziomie oleju w silniku: tak Dane techniczne agregatu: - Moc max. 1 kw - Moc nom. 0,9 kw - Gniazda AC 1 x 230V - Gniazda DC 12V - 8A - Stabilizacja napięcia: Inwerter - LWA /Stopień ochrony 87dB(A) - Masa sucha 13 kg Wyposażenie standardowe: - Zabezpieczenia olejowe silnika (oil-alert), - zabezpieczenie magneto-termiczne prądnicy, - wyjście prądu stałego, - kontrolki: pracy, przeciążenia KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 116

117 Agregat Honda EU20i (2,0kW 20,7kg 89dB(A)) Agregat prądotwórczy jednofazowy Honda model EU20i charakteryzują: cicha praca, mała waga w stosunku do generowanej mocy maksymalnej, wysoka jakość prądu wyjściowego (inwerterowa stabilizacja napięcia), możliwość równoległego połączenia dwóch agregatów EU20i w celu podwojenia mocy wyjściowej (autosynchronizacja) oraz tryb pracy ekonomicznej (ECO) inteligentnie zmniejszający zużycie paliwa, w zależności od wielkości obciążenia. Agregat Honda EU20i Model Moc max. Moc nom. Gniazda AC Gniazda DC LWA /Stopień ochrony Rodzaj silnika Moc max. (norma SAE J1349) Rozruch-ręczny/elektryczny Długość (złożone rączki) Szerokość Wysokość (z kółkami) Masa sucha Zbiornik paliwa EU20i 2,0kW 20,7kg 89dB(A) 2 kw 1,6 kw 2 x 230V 16 A 12V - 8A 89dB(A) / IP23 GX100 2,8 KM ręczny 510 mm 290 mm 425 mm 20,8 kg 3,6 l KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 117

118 Do dodatkowych zalet oryginalnego japońskiego agregatu należy gniazdo prądu stałego (DC) przeznaczone do ładowania akumulatorów typu samochodowego. Na panelu przednim umieszczone są: lampka kontrolna czujnika oleju, ostrzegawcza przeciążenia, kontrolna zasilania, bezpieczniki obwodów prądu zmiennego, bezpiecznik obwodu prądu stałego, włącznik trybu ECO, gniazda równoległego połączenia dwóch agregatów, zacisk uziemienia. W opcji* dostępne są: licznik motogodzin, kabel do ładowania akumulatorów, kabel do autosynchronizacji, wąż do odprowadzania spalin, pokrowiec ochronny. Zestawienie agregatów na wyposarzeniu O/JRGH Lp Typ agregatu Rodzaj paliwa Moc Szt. Miejsce stacjonowania 1. KNURZ D+E8BVF spalinowy PB 8kVA 1 W III GPR Sobin 2. HONDA EU 20 spalinowy PB 2kVA 2 W III GPR Sobin 3. HONDA EU 10 spalinowy PB 1kVA 2 W III GPR Sobin Atlas Copco T20FS-160 ON 12,6kVA 1 W III GPR Sobin 5. Atlas Copco QAS ON 69 kva 1 W II Lubin 6. Eisemann BSKA 14 PB 11 kva 1 W II Lubin 7. Honda ECT PB 7 kva 1 W II Lubin 8. Honda EU - 20i PB 2 kva 1 W II Lubin 9. Honda EU - 30i PB 3 kva 1 W II Lubin 10. Honda EC 2000 PB 2 kva 1 W II Lubin 11. Agregat prądotwórczy GEKO 8000ED-AA/HHBA PB 5,3kVA, 8kVA 1+1 WI HM Głogów 12. Agregat prądotwórczy ROSENBAYER RS-14 PB 6kVA, 13,6kVA 1+1 WI HM Głogów 13. Agregat prądotwórczy FOGO FV E PB 6kVA, 13,6kVA 1+1 WI HM Głogów 14. Agregat prądotwórczy HONDA EU30 PB 2,6KVA 1 WI HM Głogów SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI POŻAROWYCH GAŚNICE Gaśnice to urządzenia zawierające środek gaśniczy, który na skutek działania ciśnienia wewnętrznego może być wyrzucony i skierowany na pożar. Gaśnicami nie gasimy ludzi! Gaśnica płynowa gaśnica wypełniona wodnym roztworem koncentratu powierzchniowo czynnego AFFF z wewnętrznym ładunkiem zasilającym, przeznaczona do gaszenia pożarów grupy A i B. Typy gaśnic płynowych: GW-9X gaśnica pod stałym ciśnieniem z zaworem dozującym, wyposażonym w manometr kontrolny, KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 118

119 GW-9Z gaśnica z wewnętrznym ładunkiem zasilającym i dozowaniem płynu przez prądownicę płynową. Gaśnica płynowa to nowa generacja gaśnicy pianowej. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 119

120 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 120

121 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 121

122 MOBILNY ZBIORNIK Z WODĄ MAST NP 4D Dane techniczne: Max. długość 4720mm, Szerokość 2300mm, Wysokość 1400mm, Masa własna 2600kg, Pojemność zbiornika 3000 dm 3, Podwozie zbudowane z : 1. Ramy 2. Osi z hamulcem 3. Kół 4. Dyszla wraz z podnośnikiem śrubowym 5. Hydraulicznego układu hamulcowego Nadwozie zbudowane z: 1. Zbiornik na wodę 2. Przyłącza strażackie Zbiornik na wodę wykonany z blachy stalowej. Pojemności zbiornika 3000 l W skład zestawu wchodzi wąż sztywny do podawania wody ze zbiornika do pompy MAST NP 4D. Ponadto w skrzyni znajdującej się przy zbiorniku oprócz pompy MAST NP 4D znajdują się węże strażackie ( 5 szt.), prądownica strażacka, klucz hydrantowy, zasysacz liniowy oraz sztywny wąż do zasysacza liniowego. Po podłączeniu zbiornika wody z pompą i podłączeniu węży strażackich jesteśmy w stanie zbudować linię gaśniczą o długości do 100 m. Dodatkowo podłączając do linii gaśniczej zasysacz liniowy, którego wąż sztywny umieszczamy w zbiorniku ze środkiem gaśniczym pianotwórczym (np. Sthamex) a na końcu linii umieszczając prądownicę do piany istnieje możliwość podawania również piany gaśniczej. W ścianie górnej wspawano złącza strażackie, które służą do połączenia zbiornika z pompą MAST NP.4D. Zalewanie zbiornika wodą wykonuje się poprzez złącze strażackie i wąż strażacki podłączany bezpośrednio do kopalnianej instalacji wodnej. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 122

123 Opis urządzenia Przenośna pompa MAST NP 4D jest napędzana silnikiem diesla. Przeznaczona jest po zalaniu, do przepompowowywania wody silnie zabrudzonej, może być również traktowana jako stacjonarna pompa długotrwałej pracy. Podstawowe parametry techniczne: - Silnik - diesel, moc 3,4 kw - Wymiary Waga - 49 kg - Zbiornik paliwa - 3l - Zużycie paliwa - 1,2 l/godz - Wysokość ssania - do 8,4 m - Wydajność l/min przy ciśnieniu 2 bar KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 123

124 MODUŁ GAŚNICZY MG-1400 Dane techniczne: Max. długość mm, Szerokość mm, Wysokość mm, Masa własna kg, Pojemność zbiornika 3000 dm 3, Długość strumienia wody zwartego w linii prostej- 15m, Długość strumienia wody zwartego + mgła wodna w linii prostej- 20m, Długość strumienia piany zwartego w linii prostej- 10m, Podwozie zbudowane z : 1. Ramy 2. Osi z hamulcem 3. Kół 4. Dyszla wraz z podnośnikiem śrubowym 5. Hydraulicznego układu hamulcowego Nadwozie zbudowane z: 1. Zbiornik na wodę 2. Zbiornik na środek pianotwórczy 3. Agregat gaśniczy 4. Węże i przyłącza strażackie Zbiornik na wodę wykonany z blachy stalowej o pojemności 2500 l Zbiornik na środek gaśniczy wykonany z blachy stalowej o pojemności 170 l KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 124

125 Wysokociśnieniowy agregat pompowy jest urządzeniem do podawania rozpylonej wody pod wysokim ciśnieniem ( 40 bar ) przez zwijadło szybkiego natarcia (długość węża 60m) z wysokociśnieniową prądnicą (Turbo-JET Protek Style 300 z nakładką pianową) na który może być założona nakładka do wytwarzania piany gaśniczej Pompa wysokociśnieniowa tłokowa Gamma 100 UDOR przeznaczona jest do podawania wody czystej i lekko zasadowej o temperaturze maksymalnej 55 st. C. Dopuszczalny zakres pracy l/min. O mocy 7,19 kw. W ścianie czołowej wspawano u góry i u dołu króćce, które służą do wpięcia z układem roboczym. Zalewanie zbiornika wodą wykonuje się poprzez złącze strażackie i wąż strażacki ( 5 szt.) podłączany bezpośrednio do kopalnianej instalacji wodnej. Złącze strażackie wraz z osprzętem strażackim znajduje się w tylnej części przyczepy po obu jej stronach w zamkniętych przedziałach. Dodatkowo w przedniej części modułu znajduje się 6 szt. Gaśnic ( 2 gaśnice pianowe, 2 gaśnice proszkowe, 2 gaśnice śniegowe ). HYDRANTY NAWIERTOWE Hydrant nawiertowy Hawle Hawle hydrant nawiertowy do nawiercania rurociągów. Przyrząd typu Hawle został zaopatrzony w mechanizm do wiercenia i mocowania na rurociągach wodnych ze stali,żeliwa lub tworzyw sztucznych. Przyrząd nawiertowy stosowany jest wtedy, gdy na rurociągu nie ma zainstalowanego hydrantu stacjonarnego w miejscu dogodnym do gaszenia pożaru. Urządzenie można mocować na rurociągach będących pod ciśnieniem bez straty ciśnienia. Przy nawiercaniu pod ciśnieniem wióry są wypłukiwane na zewnątrz przez odpowiednio zwymiarowany wylot. Ręczny napęd i posuw uzyskuje się przy pomocy grzechotki i nakrętki przesuwnej. Trzon wiertła jest połączony z grzechotką przy pomocy prostej blokady. Złączki podwójne lub redukcje uszczelniane są komorowymi pierścieniami gumowymi. Aparat do nawiercania pod ciśnieniem posiada wiertło kręte do rur stalowych i żeliwnych : wiertło kręte Ø 24,29, 35, 40 frez do nawiercania rur PCV Ø 24, 29, 35, 40 dwuzłączka redukcyjna uszczelką gumową klucz do gniazda sześciokąt klucz hakowy pilot odcinający uniwersalna opaska obejmująca Ø 50,80,100,150 opaska do plastiku Ø 63,90,110,160 System uszczelniający na haku jest optymalnym rozwiązaniem uszczelniania nawierceń. Obie uszczelki opaski obejmują całą powierzchnię przylegania rury. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 125

126 Hydrant nawiertowy HAWLE KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 126

127 SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI ZAWAŁOWYCH Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. ODBIORNIK LOKACYJNY MinSersch-09 (OSN - 10) UrządzenieMinSearch-09 służy do określania położenia nadajników lokacyjnych w podziemnych zakładach górniczych. W skład przyrządu wchodzą: jednostka centralna z wyświetlaczem, klawiszami sterującymi oraz głośnikiem, antena odbiorcza, słuchawki, ładowarka sieciowa. Organizacja ekranu urządzenia Zasięg pomiaru do 50m Zakresy1 pomiaru 50m 20m Efektywny zasięg pomiaru do 25m Zakresy2 pomiaru od 20m 5m Dokładność pomiaru 0,5 w zakresie 1m<L<5m Zakresy3 pomiaru od 5m 2m 1,0m w zakresie 5m <L<15m Zakresy4 od 2m 0m 2,0m w zakresie 15m<L50m KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 127

128 KAMERA UCF 9000 Drager Za pomocą kamery UCF 9000 można nagrywać filmy i robić pojedyncze zdjęcia nie tylko wyświetlanych obrazów termicznych, lecz również rzeczywistych obrazów cyfrowych. Dzięki tej opcji można nagrywać rzeczywiste operacje na żywo oraz sytuacje szkoleniowe w celu przeprowadzenia oceny, używając funkcji odtwarzania. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 128

129 7.4. KAMERA TERMOWIZYJNA BULLARD Monochromatyczna Kamera TI COMMANDER Parametry techniczne[27]: Waga z baterią 6,25 kg Bez baterii 5,5 kg Wymiary obudowy 18.5 x 15 x 7,5 Wytrzymałość termiczna 300 F (150 C) 15minut Wpływ upadków z około 2m brak Obudowa termicznie uszczelniona Paski i taśmy Kevlar, skórzane Wyświetlacz na obudowie poliwęglan Detektor niechłodzonych ceramiczny Rozdzielczość 320 x 240 Zakres spektralny 8-14 mikronów Czułość 0,05 C Wyjście wideo NTSC Średnica obiektywu 18 mm Pole widzenia 55 Ostrość (fokus) 1 m do nieskończoności Akumulator NiMH Wyjście 10V Pojemność 2100 mahr Czas pracy 1,5 h Żywotność baterii 1000 cykli ładowania Waga baterii 0,75 kg Typ wyświetlacza ciekłokrystaliczny (LCD) Rozmiar wyświetlacza 5 " KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 129

130 Format 960 x 234 Sposób wyświetlania TFT Active Matrix Nadajnik sygnału wewnętrzny Typ sygnału analogowy Jednostka miary Celsjusza lub Fahrenheita Zakres temperatur º F lub º C Zoom cyfrowy 7.5. KAMERA TERMOWIZYJNA BULLARD S2 Monochromatyczna kamera termowizyjna BULLARD S2 BULLARD S2 to niewielka, ręczna kamera termowizyjna nowej generacji wyprodukowana w USA zaprojektowana specjalnie dla oddziałów ratowniczych zagrożonych największym niebezpieczeństwem związanym z rozpoznaniem i prowadzeniem akcji ratowniczej, nie tylko przeciwpożarowej. Kamera serii S2 posiada matrycę 160x120 detektorów. Wymiary kamery i jej system nośny pozwalają na swobodne posługiwanie się w czasie prowadzenia akcji obiema rękoma bez konieczności odkładania czy wypuszczania z ręki urządzenia. Kamera działa na zasadzie przetwarzania promieniowania podczerwonego emitowanego przez obserwowane obiekty obrazując rozkład temperatury na całej ich powierzchni (również cieczy i gazów). Wyposażona jest w duży 3,5 fluorescencyjny ekran ciekłokrystaliczny umożliwiający obserwowanie danego obszaru bez konieczności zbliżania kamery do twarzy nawet w warunkach silnego zadymienia oraz niechłodzone matryce mikrobolometryczne o wysokich właściwościach obrazowania termicznego. Zakres spektralny kamer S2 zawierający się w przedziale µm gwarantuje bardzo skuteczne działania przy lokalizacji ludzi i źródeł ognia w najtrudniejszych warunkach pożarowych. BULLARD S2 jest wodoodporny i niewrażliwy na upadki z około 2m. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 130

131 Parametry techniczne: Detektor Zakres spektralny Częstotliwość Rozdzielczość Soczewka Germanowa Kąt widzenia Czas pracy Wyświetlacz Waga niechłodzona macierz mikrobolometryczna 160x120 detektorów μm 30 Hz 0.05ºC 8.5 mm 40ºx50º 2.5 h 3.5, pikseli 1.2 kg z baterią (bez baterii 0.9 kg) KAMERA WZIERNIKOWA SEARCHCAM 3000??? Wchodząc do zamkniętej przestrzeni zespół ratowniczy może wziąć ze sobą kamerę Searchcam Dzięki temu zostanie utrzymana dwukierunkowa łączność oraz możliwość wizualnego monitorowania akcji ratowniczej z zewnątrz. Po umieszczeniu kamery wewnątrz danej przestrzeni zespół ratowniczy może swobodnie przystąpić do przygotowania ofiar wypadku do ewakuacji. Akcja ratownicza prowadzona w zamkniętej przestrzeni to najtrudniejsze i najbardziej niebezpieczne zadanie dla każdego zespołu ratowniczego. Kamera Searchcam 3000 zapewnia ratownikom większe bezpieczeństwo dzięki stałej obserwacji wizualnej i nasłuchowej. Podczas wejścia do zamkniętej przestrzeni trzymana w ręku kamera zapewnia oświetlenie drogi przejścia. Kamera wziernikowa Searchcam 3000 Zasada działania Lokalizacja ofiar zawaleń poprzez przeszukiwanie pustych przestrzeni, gdzie istnieje duże prawdopodobieństwo znalezienia uwięzionych ludzi. System Poszukiwania Ofiar Searchcam został zaprojektowany w taki sposób, aby umożliwiał wprowadzenie sondy z kamerą w otwór o średnicy zaledwie 4,4 cm, co pozwala na sięgnięcie wzrokiem i słuchem do pustych przestrzeni wewnątrz zawalonych konstrukcji w celu znalezienia pozostających tam ewentualnie ludzi. Przyrząd Searchcam jest szybki i dokładny w użyciu, i stanowi jedyne narzędzie ratowników umożliwiające precyzyjne zlokalizowanie ofiar w zawałach. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 131

132 Trwałość i mobilność Niska waga przyrządu zapewnia jego wysoką mobilność. Walizka transportowa Pelican zaopatrzona jest w mocne i trwałe kółka. Piankowe wypełnienie wnętrza walizki chroni jej zawartość przed wstrząsami. Łatwość obsługi Wyświetlanie informacji o stanie urządzenia na ekranie zapewnia, że operator ma stale pełną kontrolę nad jego pracą bez odrywania oczu od wykonywanego zadania poszukiwania ludzi. Symbole graficzne i paski wskaźnikowe podają pozycję głowicy kamery, względne wzmocnienie mikrofonu poszukiwawczego, względne natężenie oświetlenia, włączenie nadawania oraz poziom energii akumulatora. W urządzeniach wizyjnych wykorzystywanych do prac poszukiwawczych najważniejszą informacją dla operatora jest orientacja kamery, która pozwala zorientować się, gdzie kamera w danej chwili patrzy. Pozycja głowicy kamery podawana jest w formie wskaźników paskowych znajdujących się w dolnej części ekranu. Ruch głowicy kamery oraz względne odchylenie od pozycji centralnej podawane jest w krokach co 15, co pozwala operatorowi zachować orientację przestrzenną w obrębie miejsca przeszukiwanego przez kamerę. Migające symbole graficzne informują o osiągnięciu przez głowicę kamery położenia skrajnego na zawieszeniu przegubowym (lewego lub prawego). Orientacja kamery jest ułatwiona dzięki automatycznemu zatrzymywaniu się jej głowicy w pozycji centralnej podczas ruchu mechanizmu przegubowego; w celu przejścia przez pozycję centralną konieczne jest zwolnienie i ponowne naciśnięcie przycisku poruszania mechanizmem przegubowym. Głowica kamery automatycznie wraca do pozycji centralnej po wyłączeniu systemu, co ułatwia wyciągnięcie jej z obserwowanej przestrzeni. Charakterystyka Kolorowy obraz wideo 2-drożny system dźwiękowy Wyświetlanie informacji na ekranie Automatyczne pozycjonowanie głowicy Wodoodporna głowica kamery Pistoletowy uchwyt sterujący Zdalnie sterowany dwukierunkowy mechanizm przegubowy Lekka konstrukcja sondy Odłączalny monitor z płaskim ekranem 5 Sonda teleskopowa Oświetlenie LED o zmiennym natężeniu Akumulator kwasowo-ołowiowy, hermetyczny, 3 godziny pracy Dwa akumulatory i ładowarka w komplecie KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 132

133 Dane techniczne VIDEo KAMERA Kolor, 1/4 CCD, 0,4 lux, 380 linii, automatyczna migawka OŚWIETLENIE 16 elementowa matryca LED trwałość godzin MONITOR Przekątna 5, płaski ekran z aktywną matrycą LCD WYJŚCIE DODATKOWE 7-stykowe wyjście uniwersalne do akcesoriów STANDARD WIDEO NTSC lub PAL Audio MIKROFON DETEKCYJNY Mikrofon o wysokiej, regulowanej czułości System simpleks, głośnik umieszczony w obudowie GŁOŚNIK NADAWCZY kamery ZESTAW NAGŁOWNY OPERATORA Słuchawki tłumiące hałas zewnętrzny, mikrofon na (standard) wysięgniku Wymiary Superprobe DŁUGOŚĆ SYSTEMU Teleskopy od 104,3 cm do 234 cm WAGA SONDY 3,18 kg ŚREDNICA OBUDOWY KAMERY 4,3 cm MINIMALNA ŚREDNICA DOSTĘPU 4,4 cm ZAKRES RUCHU PRZEGUBU Całkowity 180, od prawej do lewej CAŁKOWITY KĄT WIDZENIA 235 ODLEGŁOŚĆ OBSERWACJI 15 cm 6 m w całkowitej ciemności Akumulator (W komplecie z każdym systemem znajdują się dwa akumulatory) TYP Kwasowo-ołowiowy, hermetyczny CZAS PRACY 3 godzin bez przerwy ŁADOWANIE 2 godziny do 90% ŁADOWARKA Dwa napięcia sieciowe przełączane 120/220 V~ Walizka TYP Pelican - wodoszczelna i pyłoszczelna WYMIARY 132 cm x 44,5 cm x 15,2 cm WAGA (Z ZAWARTOŚCIĄ) 24 kg Warunki środowiskowe TEMPERATURA PRACY -17 C do +45 C PRZECHOWYWANIE +4 C do +26 C WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA 10% - 90% WODOODPORNOŚĆ Wysoka wodoodporność KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 133

134 SPRZĘT HYDRAULICZNY ROZPIERAKI HOLMATRO Narzędzia umożliwiające rozsuwanie lub ściąganie elementów w czasie akcji ratowniczych. Sterowane są przez obrotowy uchwyt w rękojeści i zasilane pompą hydrauliczną Holmatro. Jest to urządzenie o działaniu dwukierunkowym. Cały system pracuje na oleju mineralnym przy maksymalnym ciśnieniu 720 bar. Nowa generacja tych urządzeń pracuje w systemie CORE. Jest to system, w którym wąż hydrauliczny składa się z przewodu wysokiego ciśnienia wewnątrz przewodu niskiego ciśnienia. Rozpierak HOLMATRO SP 4280 C Antypoślizgowy uchwyt z wbudowanym oświetleniem LED Koniec z rzucaniem własnego cienia na miejsce pracy. Oświetlenie dostępne jest w każdym miejscu, nawet tam, gdzie nie dochodzi światło znajaśnic oświetlających teren akcji. Speed Valve - zawór zwiększający szybkość otwierania narzędzia Narzędzia otwierają się o 65% szybciej, dzięki czemu cały proces wydobywania osób zpojazdu jest krótszy. Wbudowana technologia CORE (jednowężowa) Technologia CORE (COaxial Rescue Equipment narzędzia ratownicze z koncentrycznym wężem hydraulicznym) dotyczy węży, złączy i zaworów układu hydraulicznego. Innymi słowy: sposobu doprowadzania oleju z pompy do narzędzia i z powrotem - Tylko jedno szybkozłącze w narzędziu - System CORE umożliwia ratownikowi zmianę narzędzia bez przerywania przepływu oleju przez wąż dzięki specjalnym szybkozłączom. - Brak konieczności przełączania zaworu na pompie. - Mniej czynności przy obsłudze węży. - Ratownik może zmienić swoje narzędzie w dowolnej chwili. - Kolejność czynności wymaganych do przygotowania i zwinięcia sprzętu jest dowolna. Charakterystyka - do ciężkiego i bardzo ciężkiego ratownictwa - katastrofy kolejowe - katastrofy budowlane - ciężkie katastrofy drogowe - do rozpierania, ciągnięcia, ściskania i cięcia - wąskie ramiona i obudowa ułatwiają penetrację w ciasnych miejscach - szybko wymienne akcesoria: ciągnące i końcówki robocze - mocno ząbkowane końcówki robocze dają pewny chwyt przy rozpieraniu i ściskaniu - ostre końcówki tnące do blach o optymalnym kącie - uchwyt sterujący KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 134

135 - tylko czarna część obraca się - dokładny powrót sprężyny do pozycji neutralnej - dokładna proporcjonalna praca - maks. rotacja w prawo i w lewo tylko 22 - wbudowane podwójne zawory zwrotne - unikalna pełna ochrona przed przeciążeniem - anodyzowane części aluminiowe - końcówki wężowe (tylko w opcji dwuwężowej) o współczynniku bezpieczeństwa 4:1 ze sprężyną ochronną na całej długości. Narzędzie w wykonaniu dwuwężowym posiada: - krótkie węże przyłączeniowe o współczynniku bezpieczeństwa 4:1, ze sprężynami zabezpieczającymi przed załamaniem na całej długości. - na końcu węży zamontowane są szybkozłącza AUTO-LOCK z zaślepkami. Narzędzie wyposażone w technologię jednowężową CORE oznaczone jest literą C w modelu (np. CU4031 C GP). Narzędzie w starej wersji dwuwężowej nie posiada oznaczenia litery C w modelu (np. CU4031 GP) Dane techniczne: Model system maks. ciśnienie robocze maks. rozparcie maks. siła rozpierania przy otwartych ramionach min. siła rozpierania przy zamkniętych ramionach (25 mm od końcowek) maks. siła ściskania maks. długość ciągniecia maks. siła ciągniecia zakres temperatur pracy ciężar narzędzia gotowego do pracy wymiary (d x sz x w) pojemność oleju (efektywna) EN13204 SP 4280 C Core 720 bar 677 mm 397 kn/40,5 t 85 kn/8.7 t 177 kn/18.1 t 476 mm 143 kn/14,5 t -20oC + 55oC 26.9 kg 800x316x224 (mm) 234 cm3 CS85/ KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 135

136 NOŻYCE HOLMATRO Nożyce ze specjalnie zaprojektowanymi ostrzami NCT docięcia współczesnych pojazdów ze wzmocnieniami wykonanymi ze stali borowych i mikrostopowych. Posiadają unikalne rozwiązania technologiczne poprawiające skuteczność cięcia i komfort pracy dla ratownika i-bolt nowa, rewolucyjna konstrukcja śruby centralnej Nożyce HOLMATRO CU 4050 NCT II Nożyce ze specjalnie zaprojektowanymi ostrzami NCT docięcia współczesnych pojazdów ze wzmocnieniami wykonanymi ze stali borowych i mikrostopowych. Posiadają unikalne rozwiązania technologiczne poprawiające skuteczność cięcia i komfort pracy dla ratownika i-bolt nowa, rewolucyjna konstrukcja śruby centralnejśruba centralna jest zagłębiona w uchwycie ostrzy. W rezultacie uzyskano bardziej płaską konstrukcję, ułatwiającą dostęp do ciasnych przestrzeni. Konstrukcja nowej śruby centralnej umożliwia także skuteczniejsze cięcie niż w narzędziach o konstrukcji tradycyjnej. Antypoślizgowy uchwyt z wbudowanym oświetleniem LED - Koniec z rzucaniem własnego cienia na miejsce pracy. Oświetlenie dostępne jest w każdym miejscu, nawet tam, gdzie nie dochodzi światło z najaśnic oświetlających teren akcji. Wbudowana technologia CORE (jednowężowa) - Technologia CORE (COaxial Rescue Equipment) narzędzia ratownicze z koncentrycznym wężem hydraulicznym) dotyczy węży, złączy i zaworów układu hydraulicznego. Innymi słowy: sposobu doprowadzania oleju z pompy do narzędzia i z powrotem Tylko jedno szybkozłącze w narzędziu System CORE umożliwia ratownikowi zmianę narzędzia bez przerywania przepływu oleju przez wąż dzięki specjalnym szybkozłączom. Brak konieczności przełączania zaworu na Qpompie. Mniej czynności przy obsłudze węży. Ratownik może zmienić swoje narzędzie w dowolnej chwili. Kolejność czynności wymaganych do przygotowania i zwinięcia sprzętu jest dowolna. Charakterystyka: nowe ostrza NCT II (New Car Technology), większe rozwarcie ostrzy ostrza NCT są najlepiej przystosowane do przecinania nowoczesnych konstrukcji samochodowychi mają znaczne zapasy skuteczności cięcia mogące sprostać wymaganiom pojazdów najnowszej generacji wprowadzanych obecnie na rynek. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 136

137 - uchwyt sterującytylko czarna część obraca się - dokładny powrót sprężyny do pozycji neutralnej - dokładna proporcjonalna praca - maks. rotacja w prawo i w lewo tylko 22 - wbudowane podwójne zawory zwrotne - system dźwigni chroniony gumową osłoną bezpieczny dla ratownika - anodyzowane części aluminiowe - unikalna pełna ochrona przed przeciążeniem - końcówki wężowe ( tylko w opcji dwuwężowej) o współczynniku bezpieczeństwa 4:1 ze sprężyną ochronną na całej długości Narzędzie w wykonaniu dwuwężowym posiada: - krótkie węże przyłączeniowe o współczynniku bezpieczeństwa 4:1, ze sprężynam i zabezpieczającymi przed załamaniem na całej długości. - na końcu węży zamontowane są szybkozłącza AUTO-LOCK z zaślepkami. Narzędzie wyposażone w technologię jednowężową CORE oznaczone jest literą C w modelu (np. CU4031 C GP). Narzędzie w starej wersji dwuwężowej nie posiada oznaczenia litery C w modelu (np. CU4031 GP) Dane techniczne: Model system CU 4050 C NCT II Core numer katalogowy maks. ciśnienie robocze maks. rozwarcie ostrzy maks. siła cięcia w zagłębieniu maks. pręt okrągły ( w zagłębieniu) zakres temperatur pracy ciężar narzędzia gotowego do pracy wymiary (d x sz x w) pojemność oleju (efektywna) EN bar 181 mm 927 kn/95 t 41 mm -20oC + 55oC 18 kg 735x270x218 (mm) 162 cm3 BC165H-18 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 137

138 KLINY HOLMATRO Parametr Klin hydrauliczny HOLMATRO Jednostka miary Typ klina HW-1500 HW-500 HWJ-36U Wys. Podnoszenia Mm Szczelina Mm Udźwig Ton 1,5 0,5 36 PRZECINAKI HOLMATRO Przecinaki HOLMATRO Funkcja Typ przecinaka HWC-32U HCC-100U HNC-1536 Przecina kable 32 mm 100 mm - Przecina pręty 25 mm - - Przecina nakrętki mm Narzędzia z jednym przyłączem powrót ostrza przecinaka następuje samoczynnie (nacisk sprężyny w narzędziu) po zwolnieniu ciśnienia na pompie. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 138

139 POMPY HYDRAULICZNE HOLMATRO Ręczna 2 stopniowa pompa hydrauliczna do zasilania wszystkich narzędzi ratowniczych. Wersja jednowężowa CORE oznaczona literą C w modelu. Wersja dwuwężowa z oznaczeniem BU. Pompa nożna HOLMATRO HTW 1800C Charakterystyka: - zwarta, mocna, lekka - pompy jednostopniowa, dwustopniowa, unikalna trójstopniowa - mocowana na drewnianej podstawie (model HTW 700 ABU, H/FTW 1800 BU,HTT 1800) - budowa ułatwia konserwację - wszystkie pompy posiadają bagnet do pomiaru poziomu oleju Dane techniczne: Model maks. ciśnienie robocze pompa użyteczna pojemność oleju wydajność 1-go stopnia na skok wydajność 2-go stopnia na skok wydajność 3-go stopnia na skok HTW 1800 C 720 bar trójstopniowa 1800 cm3 do 60 bar - 28 cm3 do 260 bar 7,6 cm3 do 720 bar 3,1 cm3 zakres temperatur pracy -20 C + 80 C wymiary 855 x 400 x 205 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 139

140 Nożna 3 stopniowa pompa hydrauliczna do zasilania wszystkich narzędzi ratowniczych. Wersja dwuwężowa z oznaczeniem U Charakterystyka: - zwarta, mocna, lekka - pompy jednostopniowa, dwustopniowa, unikalna trójstopniowa - mocowana na drewnianej podstawie (model HTW 700 ABU, H/FTW 1800 BU,HTT 1800) - budowa ułatwia konserwację - wszystkie pompy posiadają bagnetdo pomiaru poziomu oleju Dane techniczne: model maks. ciśnienie robocze pompa użyteczna pojemność oleju wydajność 1-go stopnia na skok wydajność 2-go stopnia na skok wydajność 3-go stopnia na skok HTT 1800 U/C 720 bar trójstopniowa 1800 cm3 do 60 bar - 28 cm3 do 260 bar 7,6 cm3 do 720 bar 3,1 cm3 zakres temperatur pracy -20 C + 80 C wymiary Pompa ręczna HOLMATRO HTT 1800 Rozróżnia się pompy: Ręczne dwustopniowe Nożne dwustopniowe Nożne trzystopniowe Pompy o napędzie spalinowym lub elektrycznym Ciśnienie robocze 720 bar. 855 x 400 x 205 mm KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 140

141 SPRZĘT PNEUMATYCZNY PODUSZKI PNEUMATYCZNE HOLMATRO HOLMATRO poduszki typ HKB Podnośniki wykonane w postaci poduszek z płaszczyzn gumowych, zbrojonych włóknem z tworzywa sztucznego (kewlar), przeznaczone do podnoszenia lub przesuwania dużych brył skalnych, urządzeń, maszyn, obudowy górniczej itp. Dane techniczne poduszek HOLMATRO dane do usunięcia Typ poduszki Udźwig Wymiary szer x dł x grub Max. wysokość Masa ton Mm mm kg Bar HLB x 260 x HLB x 381 x ,6 8 HKB x 381 x ,6 8 HLB x ,6 8 HKB x 511 x ,5 8 HLB x 320 x ,1 8 HKB x 320 x ,1 8 HKB x 611 x ,5 8 HKB x 714 x ,8 8 HKB x 917 x Ciśnienie robocze Osprzęt: reduktory ciśnienia przykręcane do butli rozdzielacze z zaworami upustowymi i bezpieczeństwa wężyki odcinające z zaworkami i zaworem bezpieczeństwa węże połączeniowe (różne kolory) butle ze sprężonym powietrzem KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 141

142 KORKI USZCZELNIAJACE PNEUMATYCZNE HOLMATRO do usunięcia HOLMATRO korek uszczelniający Dane techniczne korków uszczelniających: Średnica Ciśnienie robocze Długość Ø 100 mm 1,5 bar 500 mm Ø 200 mm 1,5 bar 500 mm Ø 300 mm 1,5 bar 500 mm KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 142

143 Atlas-Copco - XAS 97 XAS 97 Hard Hat jest nowoczesną sprężarką śrubową z wtryskiem oleju. Napęd stanowi najnowszy silnik wysokoprężny firmy Deutz, spełniający najostrzejsze normy dotyczące emisji spalin. Wysokowydajny, asymetryczny śrubowy element sprężający niezawodnie dostarcza sprężone powietrze do napędu młotów wyburzeniowych, wiertarek, kluczy pneumatycznych, szlifierek, ubijaków, "kretów" lub do prac antykorozyjnych. Nowością jest zastosowanie obudowy typu Hard Hat z wysokiej jakości tworzywa sztucznego LMDPE (polietylen), posiadającej następujące zalety: niezwykła wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne 100% odporność na korozję stabilność temperaturowa w bardzo szerokim zakresie temperatury 100% odporność na promieniowanie UV wysoka wartość przy odsprzedaży DANE TECHNICZNE Normalne efektywne ciśnienie robocze 7 bar Rzeczywista wydajość wg ISO l/s - 4,3 m3/min Moc akustyczna wg 2000/14 EC 98 db(a) Poziom ciśnienia akustycznego wg ISO 2151 z 7m 70 db(a) Pojemność układu olejowego 8 l Silnik Deutz F3M2011 Liczba cylindrów 3 Obroty przy pełnym obciążeniu 2300 obr/min Moc przy obrotach znamionowych 31,5 kw Pojemność zbiornika paliwa 80 l KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 143

144 SPRZĘT URABIAJĄCO WIERCĄCY STACJE NAPĘDOWE LIFTON LIFTON stacja napędowa 380V Stacje (pompy) hydrauliczne firmy LIFTON służą do zasilania (napędzania) ręcznych młotów i wiertarek LIFTON oraz innych hydraulicznych narzędzi mających zapotrzebowanie oleju w granicach od 20 do 40 litrów/min. Stacje hydrauliczne napędzane są silnikami elektrycznymi o napięciu 380 V i 500 V, jak również silnikami spalinowymi. Podwójny hydrauliczny obieg umożliwia jednoczesny napęd dwóch narzędzi o wymaganej wydajności oleju 20 l/min. lub jedno narzędzie o wymaganej wydajności 40 l/min. Ciśnienie robocze pomp hydraulicznych wynosi 140 atm. (zawór przelewowy ustawiony jest na 150 atm.). Narzędzi skonstruowanych do przepływu 20 litrów/min. nie wolno podłączać do przyłącza o przepływie 40 l/min. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 144

145 Dane techniczne stacji napędowych LIFTON Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Rodzaj stacji Ciśnienie robocze Rodzaj napędu Ilość podłączanych atm. narzędzi LP Silnik elektryczny 1 x 20 litrów/min. 500V LP Silnik 2 x 20 litrów/min. elektryczny lub 380V 1 x 40 litrów/min. LP 18 Twin PE: Spalinowy agregat hydrauliczny o przepływie 2x20 / 1x40 l/min (2x5 / 1x10 gal./min) Agregat hydrauliczny Atlas Copco są wyposażone w koła i uchwyty, dzięki czemu są łatwe w przenoszeniu i mogą być używane niemal wszędzie. Kolejnymi ich zaletami są: proste uruchamianie, niski poziom generowanego hałasu i możliwość przechowywania na półce. Co więcej, dzięki niewielkiej masie dwie osoby mogą podnieść agregat i załadować go do furgonetki. Dostępna jest także wersja z jedną lub dwiema pompami oraz z innymi wartościami natężenia przepływu i ciśnienia. Funkcje i korzyści - Konstrukcja przenośna, niewielka masa i rozmiary - Wysoka wydajność, niski poziom hałasu i niskie zużycie paliwa dzięki funkcji moc na żądanie - Niskie nakłady na konserwację i długi okres eksploatacji części ruchome są smarowane w obiegu zamkniętym - Stalowa rama ochronna ze składanymi uchwytami - Zaczep i drążek poprzeczny do podnoszenia - Brak spalin i zanieczyszczeń emitowanych przez narzędzia agregat z silnikiem można ustawić z dala od narzędzia - Duży filtr powrotny ze wskaźnikiem konieczności wymiany - Chłodnica oleju z termostatem KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 145

146 NARZĘDZIA LIFTON LHD 23 LHD 23 LH 12 LH 16 LH 18 S wiertarka udarowa, obroty prawe i lewe wiertarka udarowa, obroty prawe młotek udarowy urabiający młotek udarowy urabiający młotek udarowy urabiający Wiertarki udarowe LIFTON Coś wiertarkach jakimi działamy KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 146

147 Hydrauliczny rozłupywacz kamienia i betonu DARDA Urządzenie hydrauliczne napędzane pompą (ciśnienie robocze 500 atm.) z silnikiem elektrycznym zasilany napięciem 380 V lub 500 V bez potrzeby przełączania. Służy do rozdrabniania dużych brył skalnych bez wywoływania efektów detonacyjnych. Polega to na rozrywaniu brył na skutek wysuwania się klina w szczękach, a przez to zwiększenia się średnicy elementu włożonego w otwór. Średnica otworów (w zależności od rodzaju założonych szczęk) Ø 38, Ø 45, Ø 48 o długości około 80 cm. Siła rozsadzania 350 ton/cm 2. Zależnie od modelu Istnieje możliwość wykorzystania pompy hydraulicznej DUO firmy HOLMATRO do zasilania rozsadzaczy. 1 Zawór sterujący 2 Siłownik 3 Tłoczysko 4 Uchwyt do przenoszenia 5 Kołpak z tworzywa sztucznego 6 Klin rozłupujący 7 Dźwignia obsługi 8 Trzpień * 9 Śruba (po przeciwnej stronie kołpaka z tworzywa sztucznego) * 10 Wbudowany garnek 11 Hak (2 x, z prawej i z lewej strony) * 12 Element naciskowy (2 x) (tylko w przypadku C9, C10S i C12) KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 147

148 Hydrauliczny rozłupywacz kamienia i betonu DARDA C4S Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Hydrauliczny rozłupywacz kamienia i betonu DARDA C12 Typ Wkładka rozłupująca (mm) C4S C12N Wymagana średnica otworu Minimalna głębokość otworu Odległość rozłupywania Teoretyczna siła rozłupywania 4524/ /618 Wiercenie otworów KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 148

149 Agregat hydrauliczny BP2 (silnik benzynowy) Typ BP2 Rodzaj napędu silnik benzynowy Moc kw 2,1 Masa kg 40 Stopień niskiego ciśnienia 8,5 MPa (85 bar) Wydajność tłoczenia stopnia niskiego ciśnienia 5,0 l/min Stopień wysokiego ciśnienia 50 MPa (500 bar) Wydajność tłoczenia stopnia wysokiego ciśnienia 1,6 l/min Objętość napełnienia zbiornika oleju 5 l Ilość urządzeń do podłączenia maks. 3 Długość x szerokość x wysokość 600 mm x 398 mm x 426 mm Prędkość obrotowa 3000 obr./min 1 Zbiornik na olej 2 Manometr 3 Wskaźnik poziomu oleju 4 Wałek transportowy 5 Korpus 6 Drążek uchwytu 7 Silnik (przykład: silnik benzynowy) 8 Blok rozdzielacza z zaworem ograniczającym ciśnienie 9 Przyłącze wysokiego ciśnienia 10 Króciec wlewowy oleju 11 Przyłącze niskiego ciśnienia URZADZENIA TNĄCE KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 149

150 URZĄDZENIE TNĄCE PARTNER K3600 PARTNER hydrauliczne-tarczowe urządzenie tnące, chłodzone cieczą HUSQWARNA hydrauliczne urządzenie tnące chłodzone cieczą HUSQWARNA spalinowe urządzenie tnące K960 ring KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 150

151 Przecinarka ręczna spalinowa Husqvarna K 960 Ring Przecinarka spalinowa, tnąca na głębokość 260 mm przy użyciu tarczy 350 mm. Zastosowano w niej opatentowaną technologię hydraulicznych przecinarek pierścieniowych, gdzie tarcza napędzana jest na obrzeżach, nie pośrodku, z potężną i poręczną przecinarką spalinową Husqvarna K 960. PrzecinarkaK 960 Ring łączy zalety obu typów maszyn: znanej i wypróbowanej technologii pierścienia tnącego, w połączeniu z łatwą obsługą oraz wszechstronnością przecinarki spalinowej. DANE TECHNICZNE Silnika Moc wyjściowa Pojemność skokowa cylindra 4,5 kw 94 cm³ Wyposażenie tnące Średnica tarczy Maks. głębokość cięcia, mm 350 mm 260 mm Wymiary Power/weight ratio 0.34 Ciężar (bez urządzenia tnącego) 13,1 kg Drgania Drgania uchwytu przedniego Drgania uchwytu tylnego 3,5 m/s² 3,7 m/s² Dźwięk i hałas Poziom głośności Moc akustyczna Lwa 104 db(a) 118 db(a) Przecinarka ręczna spalinowa PARTNER K3600 to przecinarka o wyjątkowych charakterystykach i osiągach. Dzięki temu, że jej tarcza jest napędzana po obwodzie, a nie centralnie, może ona ciąć na głębokość 260 mm (10 cali) tarczą o średnicy 350mm (14cali)! Klasyczna przecinarka, aby umożliwić cięcie na głębokość 260mm powinna mieć tarczę o średnicy 700mm!!! Charakteryzuje ją wyjątkowo niski stosunek ciężaru własnego do osiąganej mocy, co w połączeniu ze źródłem hydraulicznego zasilania, czyni z niej wyjątkowo wydajną i łatwą w użyciu, ręczną przecinarkę. Przecinarka Partner K3600 jest cenną alternatywą dla specjalistycznych pił do przecinania ścian i diamentowych pił łańcuchowych i nadaje się idealnie do szerokiego zakresu robót wymagających przecinania, sprawdzając się zwłaszcza w przedsięwzięciach adaptacyjnych i przy rozbudowie istniejących konstrukcji. K3600 tnie beton, cegłę i podobne materiały, a oprócz tego może sprostać stali zbrojeniowej. Dzięki mimośrodowemu napędowi tarczy można wykonywać otwory praktycznie bez podcinania w narożach, co umożliwia pracę z nakładaniem cięcia na cięcie od razu na maksymalną głębokość. Oznacza to, że po użyciu tej piły pierścieniowej ilość koniecznych prac przy wykańczaniu jest mniejsza. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 151

152 Dane techniczne K3600 : Waga (bez pierścienia tnącego) [kg] 7,9 Średnica tarczy [mm] 350 Głębokość cięcia [mm] 260 Ciśnienie oleju hydr. [bar] 140 Przepływ oleju hydr. [l/min] PARTNER K2500 Serwosystem wspomagający działanie dźwigni sterowniczej połączonej z zaworem sterującym silnika hydraulicznego. Duża głębokość cięcia - do 145mm.Łatwa zmiana położenia osłony tarczy bez konieczności zatrzymywania przecinarki, niski ciężar, zwarta konstrukcja oraz ergonomiczne wyważenie uchwytów zapewniają operatorowi komfort pracy. Opatentowane ramię do szyn RA10 wyposażone jest w łożyska igiełkowe i rolkowe osadzane bez luzu. Dane techniczne K2500: Waga z ramieniem do cięcia szyn RA10 16" [kg] 14,5 Średnica tarczy [mm] 400 Moc silnika [KM] 7 Ciśnienie oleju hydr. [bar] 140 Przepływ oleju hydr. [l/min] 40 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 152

153 Piła łańcuchowa hydrauliczna ICS 880F4 Nowa piła hydrauliczna 880F4 wraz z technologią FORCE4, to unikalne połączenie najwyższych standardów wzornictwa i ergonomii. 880F4 została zaprojektowana by zadowolić nawet najbardziej wymagających i wykonujących najcięższa pracę użytkowników. Dane techniczne Waga Długość prowadnicy Prędkość obrotowa silnika Moc Wymiary 10.4 kg (bez prowadnicy i łańcucha) Do 63 cm 6100 obr./min, 11,5 KM 58,5 cm długość; 26,5 cm wysokość; 24 cm - szerokość Poziom hałasu 107 dba (1 m) Poziom drgań 2m/s 2 (przedni uchwyt); 6m/s 2 (tylny uchwyt); Hydraulika 30 l/min; 2500 psi (172.5 bar) Zaopatrzenie w wodę KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 153

154 Przecinarka Spalinowa ICS 695f4 Ponad 20 lat doświadczeń i innowacji będących udziałem ICS zaowocowało powstaniem najnowocześniejszych pił spalinowych. Wszystko, co sprawia że piły łańcuchowe są najchętniej wybieranym sprzętem używanym do cięcia betonu, kamienia, żelbetu czy muru, zostało skondensowane i udoskonalone w piłach 695GC i 695F4. Ich unikalne możliwości pozawalają na wycinanie kątów prostych, oraz głębokie i jednocześnie precyzyjne cięcie. W skład pakietu /553463/ wchodzi: - Spalinowa jednostka napędowa 695F4 - Prowadnica FORCE 30 cm - Łańcuch ProForce 30 cm Zalety: - cięcie w betonie, kamieniu i murze - prostokątne narożniki - cięcia do 30 cm głębokości - do małych otworów - bezpieczne, bez ryzyka obrotu Przecinarka Spalinowa ICS 695f4 Długość prowadnicy Prędkość obrotowa silnika Moc silnika Typ silnika 16 "(40 cm) / 150 rpm max, 6,4KM / 9000 rpm 2suwowy, jeden cylinder, chłodzony powietrzem (94cc) (48 cm x 36 cm x 30 cm) Pojemność Wymiary Mieszanka olejowo paliwowa 25:1(4%) pojemność zbiornika paliwa 1 litr KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 154

155 Pilarka spalinowa Stihl MS 362 Nowoczesna spalinowa pilarka łańcuchowa STIHL o mocy 4,6 KM z silnikiem w technologii 2- MIX, wyposażona w układ ogrzewania gaźnika (V) i elektryczne ogrzewanie uchwytu (W). Mocna i wydajna, o niskim poziomie drgań, wyposażona w system filtrów powietrza o długiej żywotności. Do 20% mniejsze zużycie paliwa i redukcja emisji spalin do 50% w porównaniu do dwusuwowych modeli o tej samej mocy bez technologii 2-MIX. Doskonała do pozyskiwania drewna w okresie jesienno-zimowym. Pilarka spalinowa Stihl MS 362 Dane techniczne: Moc 3,4 kw/4,6 KM Pojemność skokowa 59,0 cm³ Ciężar 1) 5,9 kg Poziom wibracji uchwyt przedni/tylny 2) 3,5/3,5 m/s² Stosunek ciężaru do mocy 1,7 kg/kw Piła łańcuchowa Oilomatic Podziałka/Typ 3/8" Rapid Super Comfort Poziom ciśnienia akustycznego 103,0 db(a) Poziom mocy akustycznej 3) 114,0 db(a) KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 155

156 SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI WODNYCH POMPY WODNE POMPA WODNA PŁYWAJĄCA MAXCIMUM Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Pływająca pompa wodna MAXIMUM Dane techniczne: Waga Wydajność w l/m przy ciśnieniu w barach: 39 kg Zbiornik paliwa Silnik, Poj. skokowa Moc Minimalny poziom wody Temperatura pracy -80ºC do 90ºC Rura wydechowa z tłumikiem płomienia. Dolny wlot zasysający o średnicy 80 mm i kratka ochronna (otwory - 1 cm). Pływak z polietylenu wysokoudarowego. Rozruch ręczny l/min 0 bar 830 l/min 1 bar 500 l/min 2 bary 260l/min 3 bary 0 l/min 4,3 bary 5,04 l Briggs, 4-suwowy chłodzony powietrzem 318,5 cm3 8 KM przy 3600 obr/min 7 cm KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 156

157 POMPA WODNA PŁYWAJĄCA M8/3 typu LEDA Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Pompa wodna pływająca M8/3 typu LEDA W motopompie typu LEDA zastosowano pompę wirową jednostopniową o osi pionowej. Korpus pompy wykonany jest w postaci spirali z wlotem ssawnym pionowym Ø 80 i wylotem tłocznym promieniowym, zakończonym nasadą i pokrywą Ø 75. wirnik pompy jest półotwarty z łopatkami odciążającymi, mocowany za pośrednictwem specjalnej tulei na wale silnika napędzającego. Korpus pompy i wirnik wykonane są ze stopu AK 9. Pompa wraz z silnikiem przymocowana jest za pomocą wsporników do pływaka wykonanego z tworzywa PWS wypełnionego wewnątrz pianką PU twardą. W górnej części pływak posiada specjalny uchwyt służący do wygodnego przenoszenia pompy. W pompie zastosowano silnik firmy BRIGGS&STRATTON, z rozruchem ręcznym, jednocylindrowy, czterosuwowy, chłodzony powietrzem o mocy 12,5 KM (9,2 kw). Moment max. 27,5 Nm. Zbiornik paliwa o pojemności 2,7 dm3 (etylina bezołowiowa) wystarcza na 45 min. pracy. Dane techniczne: Wydajność 800 dm3/min Wydajność maksymalna 1800 dm3/min Wysokość podnoszenia Hn=45 m H2O (0,45 MPa) Zasięg rzutu wody przy wydajności 800 dm3/min - 45 m Obroty nominalne 3600 obr/min Moc silnika 12,5 KM/9,2 kw Wymiary (dł.xszer.xwys.): 768 x 765 x 523 mm Masa: 55,5 kg (z pełnym bakiem paliwa). KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 157

158 POMPA WODNA Z SILNIKIEM HONDA Przenośna pompa wodna o napędzie spalinowym HONDA Dane techniczne: Waga Wydajność Wysokość podnoszenia Silnik Honda, Moc Dł. węża ssącego 58 kg 1300 l/min m 4-suwowy, benzynowy 8 KW przy 4000 obr/min 8 m POMPA DO WODY LIFTON 2 Producent urządzenia: Lifton Zastosowanie: zatapialna pompa do wody Wydajność max.: 840 l/min. Max. wysokość tłoczenia: 25 m Materiały twarde (zanieczyszczenia) do: 25 mm Przyłączenie węża tłocznego: 2" Ilość obrtów wirnika: /min. Natężenie przepływu oleju: l/min. Max. ciśnienie robocze: 101 bar Waga: 10,25 kg KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 158

159 Pompa FLYGHT 2610 zatapialna Napięcie zasilania 690/400 V Moc silnika 5.6 kw Masa 51 kg Wydajność 72/154.8 m 3 /h Wysokość podnoszenia max 45m. Pompa Flyght 2400 Napięcie zasilania 500 V Moc 90 kw Masa 1100 kg Wydajność 216/576 m 3 /h Wysokość podnoszenia do 90m Pompy zatapialne przeznaczone do pompowania wody czystej i zanieczyszczonej. W górnictwie używa się pomp typu B mających otwarty lub zamknięty wirnik wielołopatkowy z regulacją ustawienia dyfuzora i koszem ssawnym, dla mediów ścierających i ciężkich warunków pracy. Są przenośne i nie wymagają przygotowania jakichkolwiek stałych instalacji. Króćce obrotowe - 360º. Pompa Flyght B 2250 Zatapialna Napięcie zasilania 500V Masa 540 kg Moc 54 kw Wydajność do 14700m 3 /h Wysokość podnoszenia do 57m Pompa zatapialna BIBO U 2151 Napięcie zasilania 600/380 V Masa 210 kg Moc 20 kw Wydajność 162/342 m 3 /h Wysokość tłoczenia 70/30 m KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 159

160 Pompa Zatapialna BIBO U 2140 Napięcie zasilania 660/380V Masa 100 kg Moc 12 kw Wydajność 64.8/198 m 3 /h Wysokość tłoczenia 70/30 m POMPA SPALINOWA STHIL P840 Spalinowa pompa wodna STHIL P840 Pompa typu P840 jest pompą spalinową. Jednostka napędowa to jednocylindrowy silnik dwusuwowy. W przypadku tej pompy należy pamiętać, aby przed każdym uruchomieniem napełnić ją oraz wąż zasysania wodą. Dane techniczne: Pojemność skokowa 56cm3 Moc silnika 2,5 kw Pojemność zbiornika 2,65l Max wysokość zasysania 7m Max wysokość pompowania 35m Max wielkość przepływu 30m3/h Ciężar 7,9kg KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 160

161 Samozasysająca pompa odśrodkowa typu MVSSD cali włoskiej firmy Tower Lihgt. Korpus wykonany z żeliwa G25 uszczelnienie mechaniczne wykonane z węglika krzemu Uszczelki z węglika wolframu Twin ostrze anty-kawitacja wirnik z żeliwa sfrytycznegogs500 Regulowana i wymienialna płyta cierna przód Wał w hartowanej stali 39NiCrMo3 rektyfikowanej Separator ze stali nierdzewnej zbiornik dwupłaszczowy Super SilentVersion Poziom hałasu: 90 Lwa (65dB 7m) Dane techniczne : Model MVSSD 340 Średnica krućca 6 /długość 150 mm Maksymalna wydajność 5500 litrów/ min. Maksymalna wydajność przy słupie podnoszenia 5m 330 m3/h Maksymalna wydajność przy słupie podnoszenia 18m 210 m3/h Maksymalna wydajność przy słupie podnoszenia 32m 60 m3/h Średnica wirnika pompy 245 mm Średnica ciał stałych 75 mm System próżniowego zasysania- system suchej próżni Membrana i Viton uszczelnienia, które pozwalają korzystać z pompy do 2,000 godziny bez jakiegokolwiek rodzaju konserwacji / substytucji Podwójne łożysko i klatka obudowa w żeliwie Smarowanie olejowe Przepływ maks.: 50 mc / h Podciśnienie maks.: 9,2 m Pompa membranowa do zastosowań przemysłowych Nie wymaga ponownego wypełnienia od wody i oleju Silnik : Typ Diesel Perkins 404D-22 IOPU Ilość cylindrów 4 Pojemność cm3 Moc silnika 20,3 kw Ilość obrotów 1500 r.p.m Chłodzony wodą Zużycie paliwa 254 g/kwh maksymalnie 6,2 lit/h przy pełnym obciążeniu Parametry ogólne : Akumulator 12 V 92 Ah Zbiornik paliwa 130 litr Hałas 90 Lwa / 65 dba mierzone z 7 m Wymiary dł/szer/wys. 2010/1065/1300 mm Waga 1208 kg Wyposażenie: - pompa MVSSD 340 zabudowana na homologowanym podwoziu - obudowana w osłonie dźwiękochłonnej SuperSIlent - wyposażona w płozy pozwalające do ciągnięcia pompy po wyrobisku (spongu ) - krućce typu strażackiego - wieszaki dla węży ssawnych na obudowie pompy - wieszak dla węży tłocznych KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 161

162 - węże ssawne 3X 3 m o średnicy 6 cali - węże tłoczne 10 X 20 m o średnicy 3 cale + trójnik ( wejście 6 cali wyjście 2X3 cale ) Pompa MVSSD 3406 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 162

163 SPRZĘT DO TŁOCZENIA BUTLI PRZETŁACZARKA TLENU Dräger OXYGEN BOOSTER 200/300 Manometr ciśnienia wlotowego Manometr ciśnienia napełnienia Zawór zapasu Zawór nadmiarowy Butla aparatu tlenowego Zawór przepustowy Zawór napełniający Listwa napełniająca SZEROKI ZAKRES ZASTOSOWAŃ Przetłaczarka tlenu Dräger OXYGEN BOOSTER 200/300 jest idealnym wyborem wszędzie tam, gdzie wymagana jest stała gotowość do użycia, wysoka wydajność i rentowność: w straży pożarnej w górnictwie przy nurkowaniu profesjonalnym i rekreacyjnym w organizacjach pomocowych, jak Obrona Cywilna, Czerwony Krzyż, Korpus Pogotowia Technicznego. Dzięki swojej pionowej budowie, kompaktowa przetłaczarka tlenu jest tak wąska, że mieści się przez każde drzwi. System jest wyposażony w wymagane wyposażenie napełniające wraz z zaworami i manometrami, co gwarantuje stałą i szybką gotowość do użycia.. ŁATWA OBSŁUGA Przyjazny użytkownikowi panel obsługi umożliwia rozpoczęcie i monitorowanie procesu napełniania. Napełnianie butli przeprowadzane jest zaledwie w kilku krokach. Zawory napełniające umieszczone są na wygodnej dla użytkownika wysokości, co redukuje obciążenie kręgosłupa. Każda przetłaczarka tlenu Dräger produkowana jest zgodnie z ISO KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 163

164 KOMPRESOR Z SERII VERTICUS 5 Kompresor VERTICUS 5 firmy DRAGER KAP 5 - kompresor otwarty z modularnego systemu VERTICUS 5, łączy wiodące techniki używane w budowie kompresorów oraz niemiecką jakość. Są kompletnymi jednostkami służącymi do napełniania zbiorników w obrębie ciśnień wynoszących odpowiednio 225bar - 330bar lub 420bar. Urządzenie B-CONTROL pozwala na dowolne programowanie zgodnie z potrzebami użytkownika. Dzięki 8-liniowemu wyświetlaczowi LCD oraz możliwości wyboru jednego z siedmiu języków obsługa jest dostępna większości użytkownikom. Dodatkowa na życzenie klienta opcja B-MESSENGER powiadamia operatora poprzez wiadomości SMS na telefon komórkowy, pager lub fax o istotnych informacjach dotyczących kompresora, np. nadchodzących prac konserwacyjnych lub wymianie filtra. Jednostki z obudową otwartą mogą w każdej chwili zostać zmodyfikowane do wersji super cichej. Wszystkie jednostki wyposażone są w standardowy system filtrów P61 zatwierdzony przez TUV, zawory ciśnienia końcowego i ręczne zawory odwadniacza kondensatu. Zbiornik na kondensat z dźwiękoszczelnym filtrem sprawia, iż powietrze wydechowe jest bezwonne. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 164

165 Dane techniczne: Medium powietrze Ciśnienie wlotowe atmosferyczne Ciśnienie pracy 225bar 330bar lub (225bar- 420bar) Dostrajanie ostateczne ciśnienia zaworu max 225bar bezpieczeństwa jednostek 200bar Dostrajanie ostateczne ciśnienia zaworu max 330bar bezpieczeństwa jednostek 300bar Dostrajanie ostateczne ciśnienia zaworu max 450bar bezpieczeństwa jednostek 420bar Zakres temp. Otoczenia C Dozwolona wysokość n.p.m m n.p.m. Max wychylenie kompresora 150 Wysokość poziomu hałasu 72dB +/- Jednostka super cicha 2dB (A) Napięcie pracy V Napięcie sterujące V, 50-60Hz Typ silnika 3 fazowy silnikowy klatkowy KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 165

166 ś Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. 1. SPRZĘT DO PROWADZENIA AKCJI Z UŻYCIEM SPRZĘTU WYSOKOŚCIOWEGO Prace na wysokoś ci Zastępy specjalistyczne pogotowia do prac nurkowych W 2003 roku światło dzienne ujrzała pierwsza ustawa i idące za nią regulacje wykonywania prac podwodnych. Dotychczas obowiązujące rozporządzenia z połowy lat 60-tych XX wieku mocno się zdezaktualizowały a szybki rozwój technik prac podwodnych oraz unowocześnianie sprzętu nurkowego i wyposażenia baz nurkowych spowodowały, że odbierano je wręcz jak przepisy archaiczne. Nowe akty prawne objęły również swoim oddziaływaniem sekcję nurkową KGHM, co wiązało się z nowymi obowiązkami: wprowadzeniem systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przy organizowaniu i wykonywaniu prac podwodnych, certyfikowaniem tegoż systemu przez uprawnioną jednostkę oraz uzyskaniem przez wszystkich ratowników nurków zawodowych uprawnień nurka III klasy lub kierowników prac podwodnych. Dla nielicznych była to tylko wymiana, dla innych konieczność odbycia kursu i zdania egzaminu. Dyrektor Jednostki Ratownictwa Górniczo-Hutniczego Piotr Walczak podjął decyzję o unormowaniu zasad działania sekcji nurkowej nawiązując współpracę z Ośrodkiem Szkolenia Zawodowego Gospodarki Morskiej Centrum Szkolenia Nurków Zawodowych. Podjęto przygotowania dokumentacji i wprowadzenie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, oraz przeprowadzenie kursów dla nurków zawodowych III klasy. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 166

167 Fot. Ireneusz Grześkowiak (firma TAUCHER) podczas szkolenia nurków JRGH Pierwszym zadaniem i etapem w kształtowaniu nowego wizerunku sekcji było wyszkolenie ratowników górniczych nurków zgodnie z obowiązującymi przepisami. W lutym 2008 roku rozpoczęto kurs nurka III klasy. Pierwszy kurs ukończyli ratownicy z Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego O/ZG Rudna i część z KSRG O/ZG Polkowice Sieroszowice, w drugim udział wzięli ratownicy z KSRG O/ZG Lubin i KSRG O/ZG Polkowice Sieroszowice, w obu wzięli udział również pracownicy Górniczego Pogotowia Ratowniczego. Wszyscy nurkowie biorący udział w szkoleniu zdali egzamin przed Komisją Kwalifikacyjną dla Nurków i stali się pełnoprawnymi członkami braci nurkowej a przede wszystkim wykwalifikowanymi ratownikami nurkami. Drugim zadaniem, było wprowadzenie systemu zarządzania bhp przy organizowaniu i wykonywaniu prac podwodnych realizowane od listopada 2007 i nadzorowane przez Ireneusza Grześkowiak i Wiesławę Małkiewicz kierowników prac podwodnych. Przygotowano dokumentację wg normy PN-N Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, i wdrożono system. CERTYFIKAT KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 167

168 Przeprowadzono zasadnicze zmiany w wyposażeniu technicznym sekcji. Najważniejsze wyposażenie zakupione w latach to: Maski pełnotwarzowe EX0-26 z kaskami ochronnymi i systemem łączności Sprężarki niskociśnieniowe z zestawami filtrów przeznaczone do zasilania nurka Wiązki nurkowe (wąż oddechowy, lina asekuracyjna, łączność przewodowa, przewody TV) Tablica rozdzielcza czynnika oddechowego z panelem łączności do obsługi 2 nurków Kamera do filmowania podwodnego Komputery nurkowe z sygnalizatorami rezerwy Profesjonalny sprzęt do cięcia i spawania pod wodą Fot. Nowy sprzęt w użyciu. Maska pełnotwarzowa EX0-26 z kaskiem ochronnymi i systemem łączności FOTO I OPISY SPRZĘTU DLA NURKÓW KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 168

169 WIADOMOŚCI MEDYCZNE ZADANIA SŁUŻBY MEDYCZNEJ W jednostce ratownictwa zorganizowana jest służba medyczna ratownictwa górniczego, której organizację określa kierownik tej jednostki. Skład służby medycznej stanowią lekarze posiadający specjalizacje określone przez kierownika jednostki ratownictwa i odbywający odpowiednie przeszkolenie w jednostce. Lekarze zabezpieczający pomoc medyczną w jednostce ratownictwa dla podziemnych zakładów górniczych powinni: 1) zapewnić ratownikom górniczym i kandydatom na ratowników górniczych przeprowadzanie badań lekarskich w celu stwierdzenia ich przydatności do służby w ratownictwie górniczym, 2) prowadzić dokumentację lekarską zawierającą dane ratowników o ich stanie zdrowia, 3) badania lekarskie przed każdorazowym rozpoczęciem dyżurów w jednostce ratownictwa, 4) pomoc ambulatoryjną podczas pełnienia dyżurów w jednostce ratownictwa, 5) sprawdzanie stanu zdrowia bezpośrednio przed i po zakończeniu udziału w akcji ratowniczej, 6) udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym, 7) uczestniczyć w akcjach ratowniczych, 8) uzgadniać z kierownictwem akcji ratowniczej zakres dopuszczalnych fizycznych i termicznych obciążeń ratowników wykonujących prace ratownicze, 9) przeprowadzać szkolenia medyczne ratowników górniczych. Ponadto właściwa jednostka ratownictwa opracowuje kryteria określające: 1) metodykę badań lekarskich i oceny zdolności do pracy w ratownictwie górniczym, 2) niezbędny zestaw środków i sprzętu medycznego do dyspozycji lekarza biorącego udział w akcji ratowniczej, 3) sposób przeprowadzania badań lekarskich ratowników przed wyjściem z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 169

170 1. PIERWSZA POMOC MEDYCZNA Pierwsza pomoc przedlekarska KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 170

171 1.1. ZANIM ZACZNIESZ RATOWAĆ - ZACHOWANIE NA MIEJSCU WYPADKU Przeżycie chorych z ciężkimi obrażeniami ciała zależy od czasu. Największą szansę (ok. 85%) na przeżycie po ciężkim urazie mają chorzy, którzy trafią na salę operacyjną w ciągu godziny od urazu. Okres ten został nazwany złotą godziną. Złota godzina zaczyna się w momencie powstania urazu, a nie dojazdu kwalifikowanej pomocy medycznej na miejsce zdarzenia. Najczęściej nie pozostaje wiele z tej godziny, kiedy zaczyna się badanie chorego, tak więc należy być bardzo dobrze zorganizowanym we wszystkich czynnościach.. Każda czynność, która wydłuża czas pobytu chorego na miejscu zdarzenia, a nie jest ratująca życie, musi być pominięta. Ocena miejsca zdarzenia Ocena urazu zaczyna się od pewnych czynności, które muszą być wykonane jeszcze przed podejściem do chorego. Ich pominięcie może kosztować życie ratownika lub poszkodowanego. Ocena miejsca zdarzenia jest bardzo ważną częścią oceny urazu. Obejmuje ona zabezpieczenie przed kontaktem z płynami ustrojowymi, ocenę miejsca zdarzenia pod względem ewentualnych zagrożeń, liczby chorych, sprzętu potrzebnego do udzielenia pomocy oraz mechanizmów powstania obrażeń. ETAPY OCENY MIEJSCA ZDARZENIA 1. Bezpieczeństwo własne 2. Bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia 3. Wstępna segregacja poszkodowanych (liczba chorych) 4. Niezbędny sprzęt / potrzeba dodatkowych środków 5. Mechanizm urazu Bezpieczeństwo własne Ratownik jest najbardziej narażony na zakażenia przez płyny ustrojowe na miejscu wypadku. Nie tylko ze względu na kontakt z krwią poszkodowanych, również przez to, że chorzy często potrzebują wspomagania oddychania w niesprzyjających warunkach. Sprzęt ochrony osobistej jest w takich sytuacjach zawsze potrzebny. Rękawiczki są obowiązkowe, w wielu sytuacjach wymagana jest również ochrona oczu. Ratownik odpowiedzialny za drożność dróg oddechowych powinien mieć na twarzy maskę lub maskę i ochraniacz na oczy. Należy pamiętać o ochronie samych chorych poprzez zmianę rękawiczek przed udzieleniem pomocy kolejnemu poszkodowanemu. Bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia. Miejsce zdarzenia należy oceniać pod względem ewentualnych zagrożeń. Powinno się ocenić, czy bezpieczne będzie podejście do chorego lub wyniesienie poszkodowanego z zagrożonej strefy, nie ryzykując jednak zdrowia ratowników. Jeśli po wypadku istnieje nadal zagrożenie zdrowia, należy je usunąć lub wynieść poszkodowanego z zagrożonej strefy, nie ryzykując jednak zdrowia ratowników. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 171

172 Mechanizm urazu Po ocenie bezpieczeństwa prowadzenia akcji ratowniczej powinno się ocenić mechanizm urazu. Wiedza o mechanizmie urazu pozwala z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć istnienie obrażeń. Mechanizm urazu jest również ważnym narzędziem wstępnej selekcji chorych i informacja o nim powinna być przekazana lekarzowi w szpitalu. Ocena miejsca zdarzenia Zanim podejdziemy do chorego, należy ocenić miejsce zdarzenia. Pominięcie tego postępowania może spowodować zagrożenie życia ratownika i chorego. Ocenę opisano szczegółowo wcześniej. Ocena wstępna chorego Celem Wstępnej Oceny jest segregacja chorych i identyfikacja stanu bezpośredniego zagrożenia życia. Po sprawdzeniu miejsca zdarzenia należy podejść do chorego i stosunkowo szybko przeprowadzić jego ocenę (Ocena Wstępna i Szybkie Badanie Urazowe nie powinno zająć więcej niż 2 minuty). Ogólne wrażenie Po zakończeniu oceny miejsca zdarzenia, określeniu liczby chorych, należy przystąpić do badania najciężej poszkodowanych. Podchodząc do chorego, oceń jego wiek, wagę i ogólny wygląd. Dzieci i osoby w podeszłym wieku stanowią grupę podwyższonego ryzyka. Poszkodowana kobieta może być w ciąży. Określenie stanu świadomości Ocena stanu świadomości zaczyna się już podczas wydobywania ofiar z pojazdu itp. Kierujący akcją powinien podejść do poszkodowanego z przodu (twarzą w twarz, aby chory nie odwrócił głowy w celu zobaczenia ratownika). W każdym przypadku, gdy mechanizm urazu sugeruje współistnienie urazu kręgosłupa szyjnego, wstępna stabilizację kręgosłupa szyjnego zajmuje się kierujący akcją. Ocena drożności dróg oddechowych Kiedy chory nie mówi lub jest nieprzytomny, należy ocenić drożność dróg oddechowych. Patrz, słuchaj i wyczuj ruch powietrza. Kierownik akcji lub drugi ratownik powinien wykonać rękoczyny udrażniające drogi oddechowe. Z powodu ryzyka uszkodzenia kręgosłupa szyjnego nigdy nie wolno udrażniać dróg oddechowych przez odchylenie głowy do tyłu u żadnego chorego po urazie. W przypadku niedrożności dróg oddechowych (bezdech, chrapanie, stridor) natychmiast należy je udrożnić poprzez odessanie i wysunięcie żuchwy. Ocena oddechu Badający powinien ocenić ruch powietrza wdechowego i wydechowego poprzez oglądanie, słuchanie i próbę wyczucia oddechu. Można to wykonać, zbliżając ucho do ust nieprzytomnego chorego i próbując ocenić częstość i głębokość oddechów. W przypadku niewystarczającej wentylacji (mniej niż 12 oddechów na min lub oddech za płytki), drugi ratownik powinien natychmiast podjąć wspomaganie oddechu, Norma Poza normą Dorosły <12 lub >24 Małe dziecko <15 lub >35 Niemowlę <25 lub >60 KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 172

173 Ocena układu krążenia Blada, zimna, wilgotna skóra oraz zaburzenia świadomości są najpewniejszymi objawami zmniejszonej perfuzji (wstrząsu). Ratownik powinien zająć się stwierdzeniem i zaopatrzeniem ewentualnych krwawień zewnętrznych. Większość z nich można zatamować opatrunkiem uciskowym lub uciskiem bezpośrednim. Szybkie Badanie Urazowe Ocena głowy, szyi, klatki piersiowej, brzucha, miednicy i kończyn. Jest to zwięzła ocena, której celem jest stwierdzenie wszystkich obrażeń stanowiących zagrożenie życia. Badanie zaczyna się od krótkiej oceny głowy i szyi ( patrz i wyczuj ) pod kątem zmian urazowych, ze zwróceniem uwagi na żyły szyjne (wypełnione lub zapadnięte) oraz tchawicę (przemieszczenie boczne). Po zbadaniu szyi należy założyć kołnierz unieruchamiający kręgosłup szyjny. Następnie należy ocenić klatkę piersiową. Powinno się poszukać oznak bolesności, niestabilności czy trzeszczenia podskórnego. Osłuchując, należy stwierdzić obecność i symetryczność szmerów oddechowych. Jeśli szmery oddechowe są niesymetryczne lub ich nie ma po jednej stronie, należy opukać klatkę piersiową. Wstępne badanie BTLS (ITLS) Najważniejsze informacje Wstępne Badanie Zadawanie poprawnych pytań gwarantuje otrzymanie informacji niezbędnych do podjęcia poprawnych decyzji terapeutycznych. Poniższe pytania, stanowiące niezbędne minimum, powinien sobie zadawać ratownik w następującej kolejności: Ocena miejsca zdarzenia W jaki sposób się zabezpieczyć przed kontaktem z płynami ustrojowymi na miejscu wypadku? Czy istnieje niebezpieczeństwo? Czy są inni poszkodowani? Czy będzie potrzebna dodatkowa pomoc? Czy będzie potrzebny fachowy sprzęt? Jaki jest mechanizm urazu? Czy jest uogólniony, czy miejscowy? Czy potencjalnie zagraża życiu poszkodowanego? Wstępna Ocena Jakie wrażenie ogólne sprawia chory? Stan świadomości AVPU Drogi oddechowe Czy drogi oddechowe są drożne? Czy nie ma w nich wydzieliny? Czy chory oddycha? Jaka jest częstość i głębokość oddechu? Decyzja o podjęciu wentylacji Każdemu choremu z zaburzeniami oddychania, świadomości, objawami wstrząsu oraz poważnymi obrażeniami ciała należy zlecić podanie tlenu. Krążenie KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 173

174 Czy stwierdzasz oznaki zewnętrznego krwawienia? Oceń kolor, wilgotność i ciepłotę skóry chorego. Decyzja Czy jest to sytuacja krytyczna? Czy istnieje potrzeba wykonania interwencji terapeutycznych? Szybkie Badanie Urazowe Vademecum Ratownika Górniczego 2014r. Głowa i szyja Czy są widoczne rany? Jakie jest wypełnienie żył szyjnych? Czy tchawica znajduje się w linii środkowej? Czy stwierdzasz tkliwość lub zniekształcenie obrysów szyi? Klatka piersiowa Czy klatka piersiowa jest symetryczna? Czy występują ruchy paradoksalne? Czy są oznaki urazu tępego lub przenikającego? Czy są rany otwarte? Czy stwierdzasz patologiczną ruchomość? Trzeszczenie żeber? Brzuch Czy są widoczne rany? Czy brzuch jest miękki, twardy? Czy jest bolesny? Miednica Czy są widoczne rany, zniekształcenie obrysów? Czy stwierdzasz bolesność, trzeszczenia? Uda Czy są widoczne rany, obrzęki, zniekształcenia obrysów? Czy stwierdzasz bolesność, trzeszczenia? Podudzia, kończyny górne Czy są widoczne rany, obrzęki, zniekształcenia obrysów? Czy stwierdzasz bolesność, trzeszczenia? Czy chory może poruszać palcami rąk i stóp? Plecy (badanie wykonuj podczas przenoszenia na nosze) Czy są zniekształcenia, stłuczenia, otarcia, rany penetrujące, parzenia, bolesność, rany cięte, obrzęk? Decyzja Czy sytuacja jest krytyczna? Czy muszę wykonać jakieś interwencje? Później przechodzimy do Szczegółowego Badania ŚMIERĆ KLINICZNA A ŚMIERĆ BIOLOGICZNA Nagłe ustanie przepływu krwi powoduje zatrzymanie podstawowych funkcji życiowych organizmu: krążenia, oddychania i czynności ośrodkowego układu nerwowego. Jest to śmierć kliniczna. Podjęcie czynności ratunkowych w czasie, w którym chory znajduje się w stanie śmierci klinicznej daje szansę całkowitego powrotu wszystkich czynności życiowych bez groźby uszkodzenia mózgu. Zatrzymanie krążenia na czas dłuższy niż 3-4 minuty z reguły prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia komórek kory mózgowej. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 174

175 REANIMACJA A RESUSCYTACJA Jeżeli w wyniku czynności ratowniczych oprócz przywrócenia krążenia, oddychania i czynności układu nerwowego, choremu wraca świadomość, to jest to stan reanimacji. Jeżeli uzyskamy tylko przywrócenie podstawowych funkcji życiowych bez powrotu świadomości, to jest to stan resuscytacji. Ocena stanu poszkodowanego W celu dokonania oceny podstawowych funkcji życiowych pacjenta, należy sprawdzić czy poszkodowany 1. Jest przytomny? Ratownik powinien głośno odezwać się do pacjenta (np. "Jak Pan/Pani się czuje) oraz sprawdzić reakcję na mocne dotknięcie (potrząsanie, klepnięcie w policzek) lub ból - uszczypnięcie płatka usznego. W ten sposób można uniknąć przeprowadzania zabiegów reanimacyjnych u przytomnego pacjenta. 2. Oddycha? Zatrzymanie oddechu stwierdza się w następujący sposób: - objawem nasuwającym podejrzenie jest siniczne zabarwienie skóry, - przy dokładnej obserwacji nie widać ruchów oddechowych klatki piersiowej; ruchy te nie są wyczuwalne również po przyłożeniu dłoni ratownika do klatki piersiowej i brzucha ratowanego, - niesłyszalny i niewyczuwalny jest strumień powietrza wydychanego z ust i nosa pacjenta, - przy częściowej niedrożności dróg oddechowych słychać odgłosy chrapania i bulgotu 3. Ma zachowane krążenie? Objawy nagłego zatrzymania krążenia występują w następującym porządku czasowym: - natychmiast: brak tętna na tętnicy szyjnej, - po sekundach: utrata przytomności, - po sekundach: zatrzymanie oddechu lub "chwytanie powietrza",- po sekundach: szerokie źrenice, bez reakcji na światło (tzw. "sztywne")bladość lub sinica skóry oraz szerokie źrenice nie stanowią jednak pewnych objawów zatrzymania krążenia, gdyż mogą towarzyszyć innym stanom chorobowym ABC POSTĘPOWANIA RATUNKOWEGO Czas, jaki upływa od momentu zatrzymania krążenia do podjęcia czynności ratunkowych, jest podstawowym czynnikiem warunkującym sukces reanimacji. Im szybciej przystąpimy do odpowiednich działań, tym większa jest szansa, że chory powróci do normalnego życia. Bardzo ważne są też oczywiście umiejętności i sprawność ratowników, a także stan organizmu KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 175

176 pacjenta, jego potencjalna zdolność do życia. Aby zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu działań ratunkowych ustalono proste i jasne zasady postępowania reanimacyjnego obowiązujące na całym świecie. A (Airway) zapewnić drożność górnych dróg oddechowych 1. Nieprzytomnego chorego ułożyć płasko na plecach na twardym i równym podłożu. 2. Usunąć ciała obce (kęsy pokarmu, sztuczna szczęka, krew, śluz, wymiociny itp.) z jamy ustnej: głowę ratowanego układa się na bok i odciąga kąciki ust w dół, tak aby ewentualne wydzieliny wypłynęły na zewnątrz, palcem lub chusteczką mechanicznie oczyszcza się jamę ustną. 3. Odgiąć do tyłu głowę ratowanego: ratownik jedną rękę podkłada pod szyję chorego i unosi jego kark do góry, drugą ręką uciska okolicę czołową i maksymalnie odgina głowę ku tyłowi - jest to podstawowy zabieg udrażniający drogi oddechowe. Utrzymać taką pozycję chorego. B (Breathing) prowadzić skuteczną wentylację czyli sztuczne oddychanie Najskuteczniejszą metodą sztucznego oddychania jest metoda usta-usta. Wentylację należy prowadzić od chwili stwierdzenia bezdechu do powrotu oddychania lub przyjazdu karetki pogotowia. Zacisnąć nos chorego, wdmuchiwać do jego ust swoje powietrze wydechowe, obserwować ruchy oddechowe klatki piersiowej i słuchać szmeru powietrza opuszczającego drogi oddechowe KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 176

177 ratowanego. Przy prawidłowej wentylacji klatka piersiowa unosi się i opada zgodnie z prowadzoną wentylacją, a powietrze wydechowe wydobywa się z ust z charakterystycznym szumem zaraz po zaprzestaniu wdechu. Wykonuje się wdechów na minutę. C (Circulation) prowadzić pośredni masaż serca Pośredni masaż serca czyli przez powłoki klatki piersiowej polega na rytmicznym uciskaniu odpowiednio ułożonymi dłońmi na wysokości 1/2 powierzchni mostka (nie uciskać wyrostka mieczykowatego!). Mostek w miejscu ucisku musi się ugiąć 3-5 cm. Potrzeba do tego znacznej siły rzędu ok. 20 kg. Ratownik klęczy na podłożu przy ratowanym tak, aby jego barki znajdowały się ponad mostkiem ratowanego, ręce ma wyprostowane w łokciach, dłonie ułożone jedna na drugiej i ucisk na mostek wywiera dłoniową powierzchnią nadgarstka ułożoną równolegle do osi mostka. 30 uciśnięć. Gdy reanimację prowadzi jedna osoba to na 2 wdmuchnięcia powietrza przypada KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 177

178 Gdy jest dwóch ratowników to również na 2 wdmuchnięcia przypada 30 uciśnięć. Postępowanie w zależności od wieku poszkodowanego: Reanimacja krążeniowooddechowa Rozpoczęcie działań ratujących od 1.3. PODSUMOWANIE Niemowlę do 1 roku życia 5 wdechów, następnie 30 ucisków Dziecko od 1 roku życia do okresu pokwitania 5 wdechów, następnie 30 ucisków jeden palec powyżej dołu mostka Dorosły od okresu pokwitania 30 ucisków Miejsce ucisku jeden palec poniżej dwa palce powyżej linii sutkowej dołu mostka (środek) Głębokość ucisku 1,5-2,5 cm 2,5-3,5 cm 4-5 cm Częstotliwość ucisku mostka 100 na minutę 100 na minutę 100 na minutę (nie ilość!!!) Proporcje wdech - ucisk 2 : 30 2 : 30 2 : 30 Jeśli masz do czynienia z ofiarą tragicznego wypadku, zawsze stosuj się do poniższych zasad. 1. Najpierw ostrożnie zbadaj ofiarę. Podchodząc do poszkodowanego należy ocenić jego miejsce pod kątem bezpieczeństwa dla siebie i chorego (główna zasada to: bezpieczeństwo ratownika jest zawsze najważniejsze). Również ze względu bezpieczeństwa, do leżącej ofiary podchodź od strony głowy. 2. Sprawdź jego reakcję. Spytaj się "Co się stało?", jeśli nie odpowie - uszczypnij go w policzek lub pod nosem. 3. Sprawdź: czy język, wydzieliny lub jakieś obce ciało nie blokuje dróg oddechowych ofiary? Jeśli drogi oddechowe nie są drożne, oczyść je. Delikatnie odchyl jego głowę do tyłu - często ten ruch przywraca normalny oddech. 4. Czy ranny oddycha? Jeśli nie, zastosuj sztuczne oddychanie. 5. Czy ma tętno? Jeśli nie ma, serce nie pracuje. Zastosuj resuscytację. 6. Czy ma krwotok? Jeśli jest, staraj się go zatamować. 7. Jeśli przestało pracować serce, poszkodowany nie oddycha trzeba natychmiast wezwać pogotowie. W tym czasie druga osoba musi bez zwłoki rozpocząć ratowanie ofiary. Tak samo należy postąpić, kiedy mamy do czynienia z poważnym krwotokiem lub poważnym urazem głowy. 8. Jeśli jesteś sam, chwilę czasu na wezwanie pogotowia będziesz miał po wykonaniu pierwszych 4 cykli resuscytacji. 9. W niektórych przypadkach można bezpiecznie zmieniać położenie ciała rannego. Gdy jednak ofiara ma poważne obrażenia szyi lub pleców, nie wolno jej ruszać - chyba że zachodzi konieczność natychmiastowej ewakuacji; zagrożenie pożarem,wybuchem itp 10. Sprawdź, czy ofiara nie ma uszkodzonego kręgosłupa. KGHM PM S.A. O/Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie Strona 178