Podstawa programowa po trzech latach wdrażania

Transkrypt

1 ISSN doradca czerwiec ,15 zł w tym 5% VAT AKTUALNOŚCI NADzÓR PRAWO PEDAGOGICZNE Dyrektor pod nadzorem Przygotowania do zakończenia roku szkolnego Temat miesiąca Podstawa programowa po trzech latach wdrażania Narzędziownia Sprawozdanie ze współpracy z rodzicami 0 6 Dyrektor a finanse Rozliczanie dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego TWARZĄ W TWARZ Przedszkolne innowacje Wywiad z Grażyną Małachowską, dyrektorką Przedszkola nr 152 w Łodzi

2 Od redakcji K olejny rok szkolny dobiega końca. To trzeci rok obowiązywania nowej podstawy programowej. Nadszedł więc czas na małe podsumowanie. Póki co nie ma raportu dotyczącego wdrażania naszej podstawy programowej w latach Ministerstwo, zajęte sprawą wcześniejszego posyłania sześciolatków do szkół, jedynie przy okazji organizacji spotkań z dyrektorami lub rodzicami wypowiada się o edukacji szkolnej i przedszkolnej sześciolatków. Wiemy jednak, że wdrażanie podstawy programowej to jedno z najważniejszych zadań przedszkola. Nauczyciel jest odpowiedzialny za jakość pracy, dyrektor zaś powinien mieć wiedzę o stanie wdrażania podstawy, czyli prowadzić bieżące jej monitorowanie. Nie jest to zadanie łatwe. Jesteśmy w sytuacji szczególnej, chyba bowiem w każdym przedszkolu są sześciolatki, które ponownie będą odbywały roczne przygotowanie przedszkolne, bo rodzice nie zdecydowali się posłać ich do szkoły. Dzieciom tym należy dostosować program do ich możliwości rozwojowych, w szczególności tym, które rozwijają się szybciej i osiągnęły pełną gotowość szkolną. Warto dokonać szczegółowej analizy podstawy programowej wychowania przedszkolnego i porównać ją z podstawą programową klasy pierwszej szkoły podstawowej. Jak to zwykle bywa na finiszu, czeka nas jeszcze spory wysiłek, bo oprócz tego trochę trudu należy włożyć w podsumowanie nadzoru. Dziękuję Wam za kolejny rok współpracy. Do zobaczenia we wrześniu. Życzę wszystkim wspaniałych wakacji, niezapomnianych wrażeń i wartościowego odpoczynku przed kolejnym, miejmy nadzieję, dobrym nowym rokiem szkolnym. W iesław a M ądrow sk a Redaktor Prowadzący Wydawca Wydawnictwo FORUM Sp. z o.o. ul. Polska Poznań Prezes Zarządu: Anna Gadzińska-Buksa Wiceprezesi Zarządu: Anna Morawska Radosław Lewandowski Redakcja Wydawnictwo FORUM Sp. z o.o. ul. Polska 13, Poznań redakcja@dyrektorprzedszkola.pl Redaktor Prowadzący Wiesława Mądrowska Redaktor Naczelny Radosław Lewandowski radoslaw.lewandowski@e-forum.com.pl Sekretarz Redakcji Agata Kapela agata.kapela@e-forum.com.pl Redaktor Techniczny Aleksandra Ossowska-Jabłońska aleksandra.ossowska-jablonska@e-forum.com.pl Obsługa klienta i prenumerata Infolinia (061) prenumerata@dyrektorprzedszkola.pl Reklama Daria Graczyk, tel. (061) daria.graczyk@e-forum.com.pl Korekta Paulina Pachulska Projekt / Ilustracja / DTP EJ! dizajn ewaj33@tlen.pl tel Druk Drukarnia Interak Sp. z o.o. Nakład 4800 Serwis zdjęciowy Dreamstime Shutterstock Jesteśmy na Facebooku Dyrektora Przedszkol a 1

3 spis treści 12 TWARZĄ W TWARZ Przedszkolne innowacje Wywiad z Grażyną Małachowską 1 Od Redakcji 3 Aktualności 4 TEMAT MIESIĄCA Podstawa programowa po trzech latach wdrażania 15 Dyrektor pod nadzorem Nowo powołany dyrektor zadania i wyzwania Potrącenia z wynagrodzenia nauczyciela możliwości i zakazy Sytuacje wyjątkowe w awansie zawodowym dyrektora oraz innych nauczycieli funkcyjnych 25 Narzędziownia Sprawozdanie ze współpracy z rodzicami i środowiskiem na rzecz dzieci niepełnosprawnych Sprawozdanie ze współpracy z rodzicami grupa wsparcia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych Sprawozdanie z kontroli wewnętrznej ochrony danych osobowych Arkusz obserwacji doradczo-doskonalącej Arkusz obserwacji oceniającej kompetencje nauczyciela Arkusz obserwacji obserwacja problemowa Arkusz oceny programu wychowania przedszkolnego 41 Dyrektor pod nadzorem Zadania dyrektora przed wakacjami 43 Pomoc psychologiczno-pedagogiczna Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w nowym roku szkolnym 46 Pracownia pedagogiczna NLP w pracy z małym dzieckiem 51 Relacja z kongresu Dyrektorzy placówek niepublicznych wreszcie razem 52 Pedagogizacja rodziców Adaptacja dziecka 5-letniego do przedszkola 55 KOŁO RATUNKOWE 56 Dyrektor a finanse Nie wszystkie wydatki rozliczysz w ramach otrzymanej dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego 58 Przedszkole niepubliczne Organizacja uroczystości niecodziennych w ramach promocji przedszkola niepublicznego 60 Bezpieczne przedszkole Wymagania bezpieczeństwa przeciwpożarowego w przedszkolu 62 FELIETON Wyprawa na otwarte morze 64 Kalendarz 2 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

4 aktualności Burmistrzów, Wójtów w sprawie równego traktowania dzieci z przedszkoli niepublicznych i publicznych. Przedszkola niepubliczne są częścią systemu edukacji działają w oparciu o takie same przepisy, jak przedszkola publiczne. Przedszkola niepubliczne również mają problemy finansowe związane z reformą oświaty, wysokimi kosztami utrzymania nieruchomości, wzrastającymi kosztami mediów i płac, spadającą dotacją gminną, rosnącymi wymaganiami rodziców itp. Stowarzyszenie Przedszkoli Niepublicznych We wrześniu 2011 r. zawiązało się Stowarzyszenie Przedszkoli Niepublicznych, które zrzesza przedszkola niepubliczne w całej Polsce. Misję Stowarzyszenia można streścić w trzech punktach: 1. PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNE W NARODOWYM PROCESIE NAUCZANIA Prowadzący przedszkola niepubliczne to ludzie z pasją, zaangażowani w cel, jakim jest stworzenie jak najlepszych warunków edukacji najmłodszych dzięki temu to właśnie placówki niepubliczne wygenerowały nową jakość wychowania przedszkolnego. Budowanie partnerskich relacji z poszczególnymi samorządami, w których funkcjonują przedszkola niepubliczne, tak aby wspólnie tworzyć efektywny model edukacji najmłodszych w kraju to strategiczny punkt misji Stowarzyszenia Przedszkoli Niepublicznych. 2. STOWARZYSZENIE PRZEDSZKOLI NIEPUBLICZNYCH NA STRAŻY PRAWORZĄDNOŚCI Stowarzyszenie chce stać na straży przedszkoli niepublicznych w Polsce, reprezentując ich interesy wobec władz rządowych i samorządowych, tak aby poszczególne jednostki mogły spokojnie skupić się na działaniach związanych z prowadzeniem placówek przedszkolnych. 3. STOWARZYSZENIE JAKO PLATFORMA INFORMACYJNA DLA PRZEDSZKOLI NIEPUBLICZNYCH W POLSCE Niepubliczne przedszkola w Polsce są grupą w żaden sposób nieskonsolidowaną. Stowarzyszenie chce to zmienić, pragnie być platformą wymiany informacji i doświadczeń. W ramach realizacji swojej misji Stowarzyszenie podjęło szereg działań mających na celu poprawienie jakości i dostępności przedszkoli w Polsce. Jednym z takich działań jest Apel do Prezydentów miast, Dzieci uczęszczające do przedszkoli niepublicznych to dzieci, których rodzice świadomie wybrali taką ofertę oraz te, które nie dostały się do przedszkoli publicznych z powodu braku miejsc lub braku przedszkola publicznego. Dlatego też jednym z najważniejszych postulatów Stowarzyszenia jest zrównanie dotacji dla dzieci z przedszkoli niepublicznych z dotacją dla dzieci w przedszkolach publicznych. Z uwagi na zwiększające się potrzeby edukacji przedszkolnej mieszkańców w ciągu ostatnich 15 lat przedszkola niepubliczne rozwijały się bardzo intensywnie ich liczba stale rosła. Rozwój ten wspierały przepisy regulujące działalność przedszkoli niepublicznych a w ostatnich latach także punktów przedszkolnych, co w wielu regionach znakomicie rozwiązało problem z miejscami w przedszkolach. Dodatkowo Ministerstwo Edukacji Narodowej, w drodze oficjalnej kampanii informacyjnej w mediach, wprost zachęcało osoby fizyczne do otwierania placówek niepublicznych, co miało wpływ na wzrost liczby placówek otwieranych przez podmioty inne niż gminy. W rezultacie niepubliczne przedszkola i punkty przedszkolne w Polsce stanowią obecnie bardzo ważny element edukacji najmłodszych. Powstały wszędzie tam, gdzie samorząd lokalny nie był w stanie zaoferować miejsc dla przedszkolaków w przedszkolach publicznych. W samej Warszawie w placówkach niepublicznych uczy się obecnie ok. 15 tys. dzieci, co stanowi prawie 40% warszawskich przedszkolaków ogółem. W skali kraju liczba dzieci uczęszczających do placówek niepublicznych wynosi ponad 170 tys. (14% przedszkolaków ogółem). Tylko razem, we współpracy, uwolnieni od stereotypowych poglądów na własny temat przedszkola niepubliczne mogą zbudować dobry system edukacji dla najmłodszych w Polsce będący przykładem dla innych krajów Unii Europejskiej. I to jest podstawowy cel Stowarzyszenia Przedszkoli Niepublicznych. Stowarzyszenie zaprasza nowych członków: Stowarzyszenie Przedszkoli Niepublicznych, Warszawa, ul. Rakietników 6, tel. (22) , spn@spn.edu.pl Dyrektora Przedszkol a 3

5 Temat miesiąca Podstawa programowa po trzech latach wdrażania 4 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

6 temat miesiąca Nauczyciele nie stosują się do nowej podstawy programowej, która zaczęła obowiązywać w 2009 r. A jeśli już, to bardzo pobieżnie. W efekcie zamiast sprawdzać, jak uczniowie wykorzystują zdobytą wiedzę w czasie lekcji, pytają ich z tego, co podyktowali im do zeszytów. tekst: Wiesława Mądrowska Na podstawie analizy raportów kuratoryjnych możemy wnioskować, że z wdrażaniem podstawy programowej w przedszkolach nie jest najgorzej. Takimi słowami minister Krystyna Szumilas podsumowała okres pierwszych trzech lat wdrażania podstawy programowej w szkołach. Wyniki zostały przedstawione w marcu tego roku w Krakowie na spotkaniu z oświatową kadrą kierowniczą. Powtórzono je w Warszawie na szkoleniu dyrektorów m.in. z nadzoru pedagogicznego, gdzie wskazywano, że nauczyciele są przywiązani do starych zeszytów ćwiczeń i własnych opracowań, które są inne niż nowa podstawa. Opinia ta dotyczyła głównie nauczycieli gimnazjów, ale resort upomniał również nauczycieli młodszych klas. Na konferencji w Krakowie przedstawiciel MEN zaznaczał, że uczniowie w klasach I III wciąż uczą się tylko w ławkach. A połowę czasu zajęć z języka polskiego powinni spędzać w kącikach zabaw. Nauczyciele odpierają te zarzuty. Uważają, że nowa podstawa zmusza ich do realizacji zbyt dużej ilości materiału. Nie ma czasu na zabawę z dziećmi. Dyrektorzy szkół przyznają się, że trudno im stwierdzić, czy nauczyciele uczą wg nowych, czy starych zasad. Tym bardziej że wcześniej MEN uznał, iż pedagodzy nie muszą pisać programów do swoich zajęć. Dyrektorzy nie są jednak bez winy. Przymykają oko na przyzwyczajenia nauczycieli. W wypowiedziach dyrektorów padały stwierdzenia, że są nawet tacy nauczyciele, którzy wciąż realizują starą podstawę, bo uważają, że jest lepsza. Na szczęście takich wniosków nie formułowano pod adresem przedszkoli, jednak Joanna Berdzik, podsekretarz stanu w MEN odpowiedzialna za jakość w edukacji, również na konferencji w Krakowie nawoływała dyrektorów przedszkoli, aby nie robili z przedszkolaków na siłę geniuszy. Jej zdaniem nauką czytania i pisania powinni zajmować się nauczyciele w pierwszych klasach szkół podstawowych. Z kolei z wcześniejszych opinii MEN wynika, że nauka czytania i pisania w przedszkolach nie jest zabroniona. MEN twierdzi, że za właściwą realizację podstawy programowej odpowiadają dyrektorzy, a nie resort edukacji. Istotnie dyrektor jest odpowiedzialny za realizację podstawy programowej. Wynika to wprost z zapisów prawa, w szczególności z zapisów ustawowych i aktów wydanych na ich podstawie. Są to: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2009 r. Nr 168, poz. 1324), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). Przeanalizujmy zapisy ustawy i rozporządzeń wskazujące na to znaczące zadanie dyrektora. Należy spojrzeć na to zagadnienie z punku widzenia wypełniania najważniejszego zadania dyrektora, jakim jest, oczywiście, sprawowanie nadzoru pedagogicznego. Nadzór pedagogiczny ma służyć doskonaleniu systemu oświaty i zgod- Dyrektora Przedszkol a 5

7 Temat miesiąca nie z art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty polega na: 1) ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli; 2) analizowaniu i ocenianiu efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek; 3) udzielaniu pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych; 4) inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i organizacyjnych. W zakresie wymienionym w ust. 1 pkt 1 i 2 nadzorowi podlega w szczególności: 1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami; 2) realizacja podstaw programowych ( ); 3) (nie dotyczy przedszkoli); 4) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki; 5) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach; 6) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki. Z kolei rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego obliguje dyrektora do: 1) przeprowadzania ewaluacji wewnętrznej i wykorzystywania jej wyników do doskonalenia jakości pracy przedszkola; 2) kontrolowania przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej; 3) wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez: organizowanie szkoleń i narad, Monitorowanie realizacji podstawy programowej należy do podstawowych zadań dyrektora, dlatego każdy dyrektor powinien mieć wypracowany system odpowiedniego postępowania w każdym roku szkolnym. motywowanie do doskonalenia i rozwoju zawodowego, przedstawienie nauczycielom wniosków wynikających ze sprawowanego przez dyrektora nadzoru pedagogicznego. W celu realizacji ww. zadań dyrektor w szczególności obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej. Czynności nauczycieli powinny zmierzać do realizacji podstawy programowej, bo to jest ich główne zadanie. Zatem monitorowanie realizacji podstawy programowej należy do podstawowych zadań dyrektora, dlatego każdy dyrektor powinien mieć wypracowany system odpowiedniego postępowania w każdym roku szkolnym. Najważniejszymi elementami strategii nadzoru pedagogicznego dyrektora przedszkola są: analiza wniosków z dotychczas sprawowanego nadzoru pedagogicznego; włączenie monitorowania i kontroli realizacji podstawy programowej do planu nadzoru pedagogicznego dyrektora; delegowanie zadań dotyczących monitorowania podstawy zespołom nauczycieli (wskazanie lidera, innych osób odpowiedzialnych, sposobów wykonania, przydatnych narzędzi, dokumentowania monitorowania, harmonogramu itp.); zapoznanie Rady Pedagogicznej z planem nadzoru pedagogicznego; wykonanie zaplanowanych działań. Procedura monitorowania i kontroli podstawy programowej powinna zakładać współdziałanie z nauczycielami. Każdy nauczyciel, w ramach samokontroli, ma obowiązek systematycznie analizować rytmiczność i efektywność realizacji podstawy programowej za pomocą wybranego programu wychowania przedszkolnego. Wskazaną i dobrą praktyką jest opracowanie sposobu bieżącego monitorowania wdrażania podstawy za pomocą konkretnego narzędzia już na początku roku szkolnego. Wielokrotnie w czasopiśmie i poradnikach publikowaliśmy wzory takiego narzędzia. Z praktyki wiem, że postępowanie wg takiej procedury ułatwia nauczycielom pracę w końcowej fazie podsumowania tego, co już zostało zrealizowane, a co jeszcze należy zrobić. Warunkiem jest rzetelność pracy nauczyciela i rytmiczne odnotowywanie już sfinalizowanych treści podstawy, a także przynajmniej dwukrotne formułowanie wniosków z tych analiz (na półrocze i koniec roku szkolnego). Postępowanie wg tej procedury śmiało możemy nazwać monitorowaniem podstawy programowej wykonywanym bezpośrednio przez nauczycieli, a pośrednio przez dyrektora. 6 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

8 temat miesiąca Dokumentowanie zajęć Obowiązkiem nauczycieli od 1 września 2010 r. jest wpisywanie do dziennika zajęć przedszkola tematów poszczególnych zajęć. Pozwala to dyrektorowi na porównywanie zaplanowanych zajęć wychowania przedszkolnego do już odbytych w kontekście realizacji wybranego programu wychowania przedszkolnego. Jednak taka analiza jest dość pracochłonna, a jak wiemy, dyrektor nie ma tylko obowiązku sprawowania nadzoru pedagogicznego, więc warto uczynić nauczycieli odpowiedzialnymi za pozyskanie wiedzy o tym, czego dzieci nauczyli, a co jeszcze mają do zrobienia. Dyrektor, planując monitorowanie i kontrolę realizacji podstawy programowej, powinien uwzględnić pozyskanie informacji o stosowanych przez nauczycieli rozwiązaniach organizacyjnych i metodycznych oraz stosowaniu zalecanych warunków i sposobów realizacji treści podstawy, sprzyjających osiąganiu przez dzieci określonych wiadomości i umiejętności. Odpowiednie zagospodarowanie czasu Z podstawy programowej wychowania przedszkolnego wynikają konkretne zobowiązania organizacyjne polegające na wskazaniu proporcji zagospodarowania czasu przeznaczonego na poszczególne rodzaje aktywności wychowanków. Zanim dyrektor rozpocznie monitorowanie realizacji podstawy programowej przez nauczycieli, powinien ustalić sposób sprawdzania, czy nauczyciele przestrzegają zaleceń, które mają istotny wpływ na kształtowanie umiejętności i wspomaganie dzieci w rozwoju, zgodnie z podstawą programową. Dyrektor może wykorzystać różne instrumenty nadzoru, m.in.: obserwację zajęć danej grupy wychowanków, analizę dokumentacji przebiegu nauczania, sposób wykorzystania placu zabaw czy sali gimnastycznej do realizacji zadania dotyczącego odpowiedniego zagospodarowania czasu na zabawy ruchowe, dobór pomocy dydaktycznych oraz metod pracy, liczbę wycieczek poza teren przedszkola itp. Warunkiem wprowadzenia nowej podstawy wychowania przedszkolne- Dyrektora Przedszkol a 7

9 Temat miesiąca go było także istotne włączenie rodziców w proces wychowawczy. Oprócz działań kierowanych do dzieci muszą być prowadzone równoległe działania kierowane do ich rodziców. Rolą dyrektora przedszkola jest monitorowanie: czy rodzice są systematycznie informowani o zadaniach wychowawczych i kształcących realizowanych w przedszkolu; czy nauczyciele zapoznają rodziców z podstawą programową wychowania przedszkolnego i włączają ich do kształtowania u dziecka określonych tam wiadomości i umiejętności; czy rodzice są informowani o sukcesach i kłopotach swoich dzieci, a także czy nauczyciele angażują ich we wspieranie osiągnięć rozwojowych dzieci i łagodzenie trudności, na jakie natrafiają. Każdy nauczyciel, w ramach samokontroli, ma obowiązek systematycznie analizować rytmiczność i efektywność realizacji podstawy programowej. Dla dyrektora ważna jest także wiedza o tym, czy nauczyciele zachęcają rodziców do współdecydowania w sprawach przedszkola, np. wspólnie organizują wydarzenia, w których biorą udział dzieci. Dyrektorzy mogą monitorować ww. zagadnienia m.in. dzięki: w y pr acowaniu wspólnie z Radą Pedagogiczną scenariuszy zebrań z rodzicami, które gwarantują przekazanie niezbędnej wiedzy rodzicom, obserwacji zebrań prowadzonych przez nauczycieli, konstruktywnej współpracy z Radą Rodziców, dostępności dla rodziców umożliwiającej bieżący kontakt. Z raportów ministerialnych dotyczących wdrażania podstawy programowej (niestety raporty te dotyczą wdrażania nowej podstawy programowej po pierwszym roku, czyli stan na koniec roku 2010 brak nowszych analiz i wniosków z wdrażania podstawy programowej, wyłączając wypowiedzi Minister Szumilas na konferencji 8 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

10 temat miesiąca w Krakowie i Warszawie) wynika, że ze współpracą z rodzicami nadal nie jest najlepiej. Raport MEN z 16 grudnia 2010 r. odnosi się co prawda tylko do szkół, a w przedszkolach wydaje się współpraca z rodzicami jest na nieco lepszym poziomie. W raporcie czytamy, że nauczyciele deklarują przekazywanie rodzicom informacji na temat celów funkcjonowania szkoły i ich skuteczności w obszarze dydaktycznym i wychowawczym rodzice nie potwierdzają, że informacje te są im przekazywane. Szkoły, zdaniem dyrektorów, prowadzą różne działania edukacyjne skierowane do społeczności lokalnej. Wskazania rodziców dotyczące wiedzy w tym zakresie (33% odpowiedzi i mniej) świadczyć mogą o małej skuteczności informacyjnej i niewielkim poziomie uczestnictwa rodziców w oferowanych przez szkoły działaniach edukacyjnych. W przypadku wymagania rodzice są partnerami 2/3 szkół spełnia je na poziomie B. Nie uzyskano wypowiedzi 38% rodziców z badanego rocznika (co oznacza, że na 10 rodzin 4 nie chciały rozmawiać o szkole). Wpływ rodziców na decyzje dotyczące życia szkoły widzi 95% nauczycieli. Z tą opinią zgadza się jedynie 27,5% badanych rodziców. Niepokoić może mały odsetek wskazań na wpływ na organizację pracy szkoły i tylko jedno wskazanie na opiniowanie jakości pracy szkoły. Dominuje fasadowa aktywność szkoły (uroczystości i wycieczki). Rodzice nie do końca czują się partnerami szkoły (między ich głosem a głosem nauczycieli zauważa się wyraźny dysonans). Dyrektora Przedszkol a 9

11 Temat miesiąca Z analizy raportów z ewaluacji zewnętrznej znajdujących się na stronie internetowej Systemu Ewaluacji Oświaty można wywnioskować, że w przedszkolach jest nieco lepiej. Analizując oceny wymagań w obszarze pierwszym, a więc tych, które bezpośrednio wiążą się z realizacją podstawy programowej, widzimy, że przeważają tam oceny B i A, czyli poziom wysoki i bardzo wysoki. Oceny D i C są sporadyczne. Na 10 przedszkoli województwa zachodniopomorskiego wymaganie dotyczące nabywania umiejętności i wiadomości określonych w podstawie programowej 2 przedszkola spełniały na A, 6 na B i 2 na C. Dla porównania wzięłam przeciwległy kraniec Polski, czyli województwo podkarpackie. Wynik jest nieco lepszy, bo na 10 przedszkoli wymaganie to na poziomie A spełniło aż 5 przedszkoli, na poziomie B 4 przedszkola i na poziomie C 1 przedszkole. Podobnie prezentują się wyniki w pozostałych wymaganiach obszaru Efekty przeważają oceny B i A. Jeśli zaś porównamy spełnienie wymagania dotyczącego partnerstwa rodziców, to w województwie zachodniopomorskim na 10 przedszkoli 7 spełniło wymaganie na poziomie B, 1 na poziomie A, 1 na poziomie D i 1 na poziomie C. Z kolei w województwie podkarpackim na 10 przedszkoli 8 osiągnęło poziom B, a 2 przedszkola poziom A. Realizacja podstawy w przedszkolach Na podstawie analizy raportów kuratoryjnych możemy wnioskować, że z wdrażaniem podstawy programowej w przedszkolach nie jest najgorzej. Efekty pracy przedszkoli są na poziomie wysokim. Tak samo nie potwierdzają się złe wyniki szkół dotyczące współpracy z rodzicami, bowiem z raportów wynika, że poziom spełniania wymagania rodzice są partnerami w przedszkolach jest także wysoki, Skoro przedszkola radzą sobie z realizacją podstawy programowej raczej dobrze, to dlaczego w szkołach są słabsze wyniki realizacji tego zadania? chociaż częściej niż w wymaganiu dotyczącym nabywania umiejętności i wiadomości pojawiają się oceny C, czyli poziom spełniania tego wymagania w niektórych przedszkolach jest średni. Skoro przedszkola radzą sobie z realizacją podstawy programowej raczej dobrze, to dlaczego w szkołach są słabsze wyniki realizacji tego zadania? Przecież wszystko zaczyna się od przedszkola. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Możemy tylko stwierdzić, że proces ten zależy od nauczycieli i dyrektorów. I chyba coś w tym jest, ponieważ, jak pisałam na początku, w szkołach zdarzają się nauczyciele pracujący po staremu, bo uważają, że poprzednia podstawa programowa była lepsza. Może nasze wyniki są lepsze, bo nasza podstawa jest dobrze opracowana? Może edukacja przedszkolna ma lepszych nauczycieli, lepszych dyrektorów? Możemy mnożyć pochwały, ale to są tylko przypuszczenia, bo jak dotąd nie ukazał się raport dotyczący tego zagadnienia w odniesieniu do przedszkoli. Cóż, powinniśmy cieszyć się z tego, że przedszkola osiągają dobre wyniki i z tego, że rodzice nadal ufają nam bardziej niż szkołom, ale jednocześnie ja mam pewien niedosyt, bo szkoda tego, co w przedszkolach zostaje wypracowane, jeżeli nie jest właściwie wykorzystane w szkołach. Oczywiście nie możemy sprawy generalizować, bo są dobre i mniej niż dobre przedszkola i szkoły. Po trzech latach pracy w oparciu o nową podstawę programową dziwi mnie trochę opinia ministerstwa, że w przedszkolach nie powinno się uczyć dzieci pisać i czytać. Przecież kiedy zaczynaliśmy wdrażać nową podstawę, nikt nie wiedział, że obowiązek dla sześciolatków zostanie przesunięty, więc należało ją zrealizować w trzech latach, które właśnie mijają. Zgodnie z celami podstawy dzieci powinny osiągnąć gotowość do nauki czytania, pisania i liczenia. Oczywiście robienie z przedszkolaków geniuszy na siłę jest błędem, bo każde dziecko powinno otrzymać edukację zgodną z jego potencjałem intelektualnym, społecznomoralnym i fizycznym. Szczególnie powinniśmy zadbać o to w odniesieniu do dzieci, które zostały w przedszkolu, bo taka była decyzja rodziców, mimo iż dokonana diagnoza wskazała na ich gotowość do rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej. Zgodnie zresztą z ministerialnym komunikatem zakres dostosowania podstawy programowej w odniesieniu do większości dzieci 6-letnich, które nie poszły do szkoły, wymaga jej poszerzenia o elementy podstawy programowej klasy pierwszej i to właśnie o umiejętności dotyczące czytania, pisania oraz liczenia. I to chyba jest jeden z ważniejszych wniosków z wdrażania podstawy programowej po trzech latach jej obowiązywania oraz to, że przedszkola naprawdę wdrażają ją w codziennej 10 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

12 Od 2011 roku obowiązuje nowy system opłat za przedszkola publiczne, który wywołuje wiele emocji przede wszystkim wśród rodziców. W związku z tym zaistniała konieczność dokładnego liczenia czasu pobytu dziecka w przedszkolu oraz automatyzacji czynności związanych z jego rejestracją. Nowoczesny system Od 2011 roku obowiązuje nowy system opłat za przedszkola publiczne, który wywołuje wiele emocji przede wszystkim wśród rodziców. W związku z tym zaistniała konieczność dokładnego liczenia czasu pobytu dziecka w przedszkolu oraz automatyzacji czynności związanych z jego rejestracją. Jak to wygląda w praktyce? Wystarczy komputer, tablet lub telefon komórkowy z dostępem do Internetu, aby zgłosić nieobecność dziecka na zajęciach, sprawdzić historię wpłat (bieżące monitorowanie zaległości / nadpłat), dowiedzieć się jaki jest planowany jadłospis (w danym dniu / tygodniu), czy też przeczytać na internetowej tablicy ogłoszeń o najbliższych wycieczkach, wyjściach do teatru itp. Można również kontaktować się z pracownikami przedszkola za pośrednictwem komunikatora. Wyżej wymienione opcje znajdują się w module dla rodzica/opiekuna, ale nie jest to jedyna funkcjonalność nowatorskiej aplikacji internetowej firmy ProgMan S.A., tj. systemu iprzedszkole, który funkcjonuje już w wielu miastach np.: Łodzi, Rzeszowie, Opolu, Warszawie, Krośnie. Co umożliwia moduł dla rodziców/opiekunów w systemie iprzedszkole? System iprzedszkole wspomaga swoją funkcjonalnością codzienną pracę przedszkoli, a także zapewnia rodzicom dostęp on-line do bieżących informacji o należnościach, płatnościach, żywieniu, jak i planowanych wydarzeniach w życiu przedszkola. Z dostępu on-line do bieżących informacji rodzice są zadowoleni. Mogą kontrolować czas pobytu dziecka w przedszkolu, jak również zapoznać się z jadłospisem na każdy dzień tygodnia zaznacza Pani Lilia Brzezińska Dyrektor Przedszkola Nr 287 Piotrusia Pana w Warszawie. W każdej chwili rodzic może sprawdzić odpłatność za przedszkole, skontrolować prawidłowość naliczenia za pobyt dziecka w przedszkolu zgodnie z jego obecnością. Mogą także szybko odpowiedzieć i skonsultować się z nauczycielkami, dyrektorem, samodzielnym referentem za pomocą komunikatora. Jesteśmy wszyscy zadowoleni z dostępu on-line do bieżących informacji podkreśla Pani Mariola Filipczak Dyrektor Przedszkola Miejskiego Nr 153 w Łodzi. Dlaczego warto zdecydować się na zakup systemu do naliczania opłat przedszkolnych? System iprzedszkole wspomaga procesy organizacyjno-administracyjne w placówce. Każdy z użytkowników: dyrektor, intendent i nauczyciel mają do dyspozycji funkcjonal- ność związaną z zakresem obowiązków wykonywanych na swoim stanowisku pracy. Wdrożenie systemu iprzedszkole usprawniło pracę, jak również kontakt rodzica z przedszkolem - mówi Pani Lilia Brzezińska Dyrektor Przedszkola Nr 287 Piotrusia Pana w Warszawie. Podobnego zdania jest Pani Barbara Haczyńska Dyrektor Przedszkola Nr 107 w Warszawie System wdrożyliśmy we wrześniu Jest bardzo przydatny w codziennej pracy, w wygodny i przejrzysty sposób można dokonać naliczenia opłat przedszkolnych. Dzięki temu systemowi praca stała się przyjemnością. Taki system jest używany także przez Przedszkole Nr 44 Promyk w Opolu, gdzie Pani Dyrektor Aldona Pydych szczególnie podkreśla wpływ wdrożenia systemu na efektywność pracy System iprzedszkole w pełni spełnia nasze oczekiwania w codziennej pracy. Wpływa także na szybkość i efektywność pracy osób odpowiedzialnych za naliczanie opłat. Zaletami systemu są: dokładne naliczanie należności od rodziców za zróżnicowany pobyt dziecka w przedszkolu, naliczanie odsetek od nieterminowych wpłat oraz naliczanie odpisów i zniżek z opłat. W każdym momencie istnieje możliwość wglądu w historię należności. Obsługa systemu nie jest skomplikowana i nie wymaga znajomości specjalistycznych programów. Dlaczego warto zastosować system rejestracji i obsługi kart zbliżeniowych w przedszkolu? System iprzedszkole został połączony z rejestratorami wejścia i wyjścia ( czytnikami ), które reagując na bezstykowe karty zbliżeniowe pozwalają dokładnie określać godziny pobytu dziecka w przedszkolu i na tej podstawie naliczyć należność. Zastosowanie takiego rozwiązania wyrabia w rodzicach obowiązek płatności i punktualności przyprowadzania dziecka do przedszkola dodaje Pani Lilia Brzezińska Dyrektor Przedszkola Nr 287 Piotrusia Pana w Warszawie. Zastosowanie systemu iprzedszkole ułatwiło w dużej mierze wszystkim nam pracę, a w szczególności kontakt z rodzicami, jasność i przejrzystość kontroli nad pobytem dziecka w przedszkolu. Skoordynowanie dziennika, odpłatności i panelu dla rodziców zaoszczędza czas. Możemy więcej czasu poświęcić dzieciom. Do programu mamy dostęp przez 24 godziny, wystarczy dostęp do Internetu. Dzięki temu w każdej chwili możemy komunikować się, pracować w systemie. Inwestycja w program, a najlepiej w pakiet czyli aplikację iprzedszkole z modułem dla rodzica/opiekuna jest udanym zakupem i bardzo przydatnym w pracy dodaje Pani Mariola Filipczak Dyrektor Przedszkola Miejskiego Nr 153 w Łodzi. Więcej informacji na stronie KONKURS Do wygrania torba gadżetów firmowych Aby wziąć udział wystarczy odpowiedzieć na pytanie: Pod jakim adresem mieści się oficjalna strona systemu iprzedszkole? a) b) Prawidłowe odpowiedzi prosimy przesyłać wraz z imieniem, nazwiskiem oraz numerem telefonu do piątku 29 czerwca 2012 r. na adres: marketing@progman.com.pl (temat: KONKURS_DDP) Konkurs organizowany jest przez ProgMan S.A. Regulamin dostępny na

13 twarzą w twarz rzedszkolne innowacje Wywiad z Grażyną Małachowską, dyrektorką Przedszkola nr 152 w Łodzi Pani przedszkole wyróżnia się spośród innych placówek m.in. innowacyjnymi pomysłami oraz nowatorskim podejściem do wielu spraw, z czego to wynika? Rozumiem, że pytanie dotyczy włączania dzieci o specjalnych potrzebach do grup masowych? W moim odczuciu działania, które podejmujmy w przedszkolu, nie są niczym wyjątkowym. Przedszkole to taka trochę większa rodzina ze swoimi radościami i problemami. Powinno być w nim miejsce dla wszystkich dzieci, bez względu na ich status społeczny, materialny, wyznanie, kolor skóry, choroby itp. W naszym przedszkolu jest to normą. Działania włączające dzieci o specjalnych potrzebach podejmujemy już od wielu lat, a edukacja włączająca wyznacza kierunek naszej pracy. Dobrym duchem wszystkich inicjatyw na rzecz najpierw integracji, a obecnie edukacji włączającej była i nadal jest moja niepełnosprawna córka Aleksandra. Urodziła się z dziecięcym porażeniem mózgowym. Od chwili, gdy ukończyła trzy lata, próbowałam znaleźć dla niej masowe przedszkole i niestety zawsze pojawiały się problemy. Proponowano mi enklawy odizolowane od społeczeństwa. Jedynie dzięki ogromnej determinacji mojej, męża oraz kilku fantastycznych 12 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

14 twarzą w twarz pedagogów i psychologów córka funkcjonuje w społeczeństwie tak sprawnie. Ola stała się więc motorem napędowym kolejnych działań. Najpierw była to jedna grupa integracyjna w przedszkolu, którego byłam dyrektorem, potem kolejna, wtedy odkryłam, ze czegoś zaczyna brakować. Poznałam wówczas Panią Jadwigę Bogucką, wielkiego orędownika edukacji integracyjnej i włączającej. To ona uświadomiła mi, że warto iść dalej i próbować przekształcać naszą przedszkolną rzeczywistość. Istota edukacji włączającej tkwi bowiem w odczuwalnych przez każdą, różniącą się od pozostałych, jednostkę więziach społecznych. W przyjaznej grupie rówieśniczej wszystkie dzieci, także te INNE, rozwijają się szybciej i pełniej. Uczą się samodzielności, współżycia społecznego, rozumienia rzeczywistości i umiejętności znalezienia sobie w niej miejsca. W Przedszkolu 152 spotkałam otwartych i odważnych nauczycieli. Nie bez trudności, ale cierpliwie budowaliśmy obecny wizerunek naszej placówki. Coraz więcej rodziców prosiło o przyjęcie dziecka chorego na cukrzycę, padaczkę, z porażeniem mózgowym, niedosłuchem itp. Nie zapomnę reakcji moich nauczycieli, gdy na pytanie czy sobie poradzą?, usłyszałam odpowiedź, że jeżeli nie spróbują, to nie będą wiedzieli. Dziś w grupach masowych, zróżnicowanych wiekowo (3 6-letnich) przebywają dzieci zdrowe, niepełnosprawne, przewlekle chore, z dysfunkcjami rozwojowymi itp. Szczególnie dużo uwagi poświęcamy dzieciom z grupy ryzyka dysleksji. Nie byłoby to możliwe bez zaangażowania całego zespołu. To ludzie z pasją, otwarci na potrzeby innych, wrażliwi i empatyczni, przede wszystkim niezwykle pracowici. Praca z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych to codzienność. Dlatego spokojnie, bez większych emocji przyjęliśmy zmiany wprowadzone pakietem rozporządzeń o pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Jest Pani autorką innowacji. Na czym ona polega? Jakiś czas temu wspólnie z K. Milcarz napisałyśmy innowację pt. Osiągnąć sukces. Głównym założeniem innowacji było wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci z grupy ryzyka dysleksji. W związku z jej realizacją, wystąpiłam do Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Łodzi o zgodę na zatrudnienie terapeuty. Zgodę otrzymałam. Innowacja stała się inspiracją do napisania w ramach PO KL projektu Statek Zewika zabawa, edukacja włączająca, integracja, kompensacja, akceptacja. Projekt otrzymał dofinansowanie i przez dwa lata pozwolił na realizowanie wielu działań na rzecz dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Było to pewnego rodzaju podsumowanie tego, co do tej pory robiłyśmy, a jednocześnie zapoczątkowanie nowych kierunków pracy. Czym jeszcze różni się to przedszkole od innych? Nie wiem, czy różni? Myślę jednak, że zaawansowana turystyka ekologiczna zielone przedszkole nad morzem, wycieczki autokarowe, dalsze i bliższe, całoroczne zajęcia plenerowe, prace ogrodnicze w ogródku przedszkolnym nie są chyba powszechne. Jak Państwo radzą sobie w sytuacji, gdy wymagane są fundusze, a nie wszystkich rodziców stać na pokrycie rozmaitych wydatków? Nie ma mowy, aby trudna sytuacja finansowa rodziców była przeszkodą w wyjeździe dziecka na wycieczkę lub zielone przedszkole. Jesteśmy w stanie poruszyć niebo i ziemię, aby wszystkie dzieci mogły z takiego wyjazdu skorzystać. Przyznam, że zaangażowanie kadry pedagogicznej jest tutaj ogromne. Pozyskujemy również środki z WFOŚiGW w Łodzi. Piszemy programy ekologiczne, na które dostajemy dofinansowanie, m.in. na wycieczki i zajęcia plenerowe. Jak udaje się Pani zorganizować takie wyjazdy? Rada Rodziców występuje do mnie z prośbą o zorganizowanie zielonego przedszkola i to ona zajmuje się całą stroną finansową przedsięwzięcia. Po mojej stronie leży sprawdzenie miejsca i warunków pobytu, wymaganych pozwoleń, przygotowanie odpowiedniej dokumentacji oraz zapewnienie opieki pedagogicznej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nauczy- Dyrektora Przedszkol a 13

15 twarzą w twarz ciele opracowują program, przygotowują dzieci i ich rodziców, dla których zawsze jest to ogromne przeżycie. Na czym opiera się sama praca w przedszkolu? Pracujemy m.in. w oparciu o kąciki tematyczne, metodę dobrego startu, wykorzystujemy techniki Freineta, metody zadaniowe, twórcze. Dużo czasu spędzamy poza przedszkolem w plenerach i obiektach przyrodniczych. Tworzymy dzieciom warunki do samodzielnego poszukiwania informacji, uczymy ich przetwarzania i wykorzystywania w codziennym życiu. W Pani przedszkolu funkcjonuje szwedzki stół. Jak to wygląda w praktyce? Trzy razy w tygodniu w przedszkolu II śniadanie (o godz ) podawane jest w formie szwedzkiego stołu. Kanapki są posmarowane jedynie masłem, cała reszta, czyli sery, wędliny, pasty, warzywa podawane są na osobnych talerzach. Dzieci obsługują się same, oczywiście, jeżeli mają potrzebę, pomagamy im, ale nie wyręczamy. Bazujemy na własnych wyrobach, np. pasztetach, pieczeniach, pastach, roladach itp. Podstawowymi przyprawami są zioła. Do minimum ograniczyliśmy słodycze, wysoko przetworzone produkty oraz te z glutaminianem sodu. W zamian proponujemy dużo warzyw, owoców i naturalne soki. Każda grupa raz w miesiącu samodzielnie planuje jadłospis na jeden dzień. Dzieci starają się tak komponować skład posiłków, aby był zgodny z zasadami zdrowego żywienia. Nie zawsze się im to udaje. Bywa, że zwyciężają własne upodobania smakowe, niemające nic wspólnego ze zdrowym odżywianiem. Myślę jednak, że od czasu do czasu można pozwolić dzieciom na własne wariacje kulinarne. Obiad jest o godz Zupa podawana jest w wazach, kompot w dzbankach. Szczególną wagę przywiązujemy do estetyki i kultury jedzenia. Staramy się, aby posiłek był przyjemnością, chwilą odpoczynku, czasem na zregenerowanie sił. Przedszkole współpracowało swego czasu z przedszkolami za granicą. Czy może Pani przybliżyć to przedsięwzięcie? Jakiś czas temu faktycznie moje przedszkole uczestniczyło w programie Socrates Comenius i Comenius LLP, trwało to 7 lat. Braliśmy udział w dwóch edycjach tego programu. Wszystkie dzieci uczestniczyły w zajęciach z języka angielskiego, które odbywały się 5 razy w tygodniu. Maskotka projektowa Miś Ted była przewodnikiem po krajach partnerskich. Dzieci poznawały literaturę, zwyczaje, sztukę, przyrodę krajów będących w projekcie. Brały udział w międzynarodowych konkursach plastycznych, przeglądach teatralnych, konkursach tanecznych itp. Projekt wzbudził ogromne zainteresowanie rodziców, ich zaangażowanie w organizację wizyt roboczych było nieocenione. Wspierali nas finansowo, językowo, czasowo, przygotowywali dekoracje i potrawy. Ciekawostką jest to, że w momencie, gdy zaczynałyśmy Comeniusa, była raptem garstka nauczycieli, którzy choćby trochę rozumieli język angielski. Obecnie komunikowanie się w tym języku nie stanowi dla nas problem. Postrzegam to jako nasz duży sukces. W jaki sposób udaje się tak bardzo zaangażować rodziców w działania przedszkola? Nie mamy na to jakiegoś specjalnego patentu. Myślę, że najważniejszą rolę odgrywa tu osobowość nauczycieli. Ich profesjonalizm, otwartość, uśmiech, poczucie humoru. Ważne jest, aby rodzic poczuł się współgospodarzem, a nie intruzem. Z rodzicami trzeba się zaprzyjaźnić, unikać moralizowania, nauczyć się ich słuchać. Ostatnio przeprowadziłyśmy w placówce ewaluację współpracy z rodzicami, głównie po to, aby sprawdzić, jak ona u nas funkcjonuje i czy jest coś, co moglibyśmy zmienić, poprawić. Okazało się, że mimo wielu pozytywnych opinii znalazły się również i negatywne, które wskazały nam, jakie działania należy wdrożyć, aby współpraca z rodzicami była jeszcze lepsza. Dziękuję za rozmowę. Agata Kapela 14 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

16 D yrektor pod nadzorem Dyrektora Przedszkol a 15

17 DYREKTOR POD NADZOREM Ministerstwo Edukacji w ramach projektów unijnych przeprowadziło badania, których celem było pozyskanie informacji na temat zadań i wyzwań nowo powołanych dyrektorów. Nowo powołany dyrektor zadania i wyzwania placówek doskonalenia nauczycieli ds. kadr kierowniczych oświaty. Badania dały odpowiedź na szereg ważnych pytań związanych z funkcją zarządzającego placówką oświatową. Uzyskane wyniki powinny zainteresować nie tylko nowo powołanych dyrektorów, ale także tych z większym stażem. Rzecz jasna, każda z grup respondentów określiła swoje priorytety i np. lista zadań dyrektora w opinii kandydatów na dyrektorów i lista zadań czynnych dyrektorów różniły się pod względem tego, które z zadań jest najważniejsze w pierwszym roku pracy. Oto szczegóły badań. Zagadnienie nr 1. Sprawy, którymi dyrektor powinien zająć się w pierwszym roku kierowania placówką tekst: Wiesława Mądrowska Wyniki tych badań wskazują, że sprawowanie funkcji kierowniczych w oświacie dotyczy nie tylko osoby piastującej to stanowisko, ale wszystkich, którym leży na sercu sukces dyrektora i placówki. Przedmiotem badań były następujące zagadnienia: Priorytetowe zadania dyrektora w pierwszym roku kierowania placówką. Trudności, wobec których dyrektor staje w tym okresie. Sposoby doraźnej i stałej pomocy. Przygotowanie kandydatów na dyrektorów do ról i zadań kierowniczych. Złote rady dla nowo powołanego na to stanowisko. Respondentami badań byli uczestnicy szkoleń dla kandydatów na dyrektorów, czynni dyrektorzy, nauczyciele, rodzice, pracownicy organów prowadzących, wizytatorzy, konsultanci Określono listę najważniejszych spraw, którymi powinien zająć się dyrektor w pierwszym roku pracy. Są to: 1) Sprawy pracowników. 2) Dokumentacja placówki. 3) Sprawy nauczycieli. 4) Sprawy uczniów. 5) Organizacja pracy placówki. 6) Sprawy finansowe. 7) Baza. 8) Sprawy dydaktyczno-wychowawcze. 9) Promocja placówki. 10) Współpraca z rodzicami. 11) Stosowanie przepisów prawnych. 12) Współpraca ze środowiskiem. 13) Sprawy uczniów/dzieci. 16 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

18 DYREKTOR POD NADZOREM 14) Sprawowanie nadzoru pedagogicznego. 15) Zapewnienie bezpieczeństwa. 16) Podnoszenie jakości pracy placówki. 17) Współpraca z organem prowadzącym i kuratorium oświaty. 18) Organizacja pracy własnej. 19) Wzbogacenie oferty edukacyjnej. 20) Wprowadzanie zmian. Wyniki badań Kandydaci na dyrektorów uważają, że najważniejsze sprawy dla dyrektora w pierwszym roku pracy to: sprawy pracowników, organizacja pracy placówki i sprawy finansowe. Czynni dyrektorzy wskazali, że ich zdaniem najważniejsze dla dyrektora w tym okresie są sprawy dotyczące: dokumentacji placówki, pracowników i bazy. Nauczyciele zaś podkreślili, że dyrektor w pierwszej kolejności powinien zająć się sprawami: nauczycieli, organizacji pracy i dydaktyczno-wychowawczymi. Rodzice oczywiście wskazali, iż najważniejsze są sprawy: uczniów/ /dzieci, nauczycieli i dydaktyczno- -wychowawcze. Wybory co do hierarchii zadań wynikają z dwóch wymiarów zachowań kierownika, warunkujących jego styl (sposób) kierowania, a mianowicie nastawienia na zadania i nastawienia na ludzi. Analizując wybory poszczególnych grup respondentów, widzimy, że czynni dyrektorzy i kandydaci na dyrektorów są bardziej ukierunkowani na zadania, gdy tymczasem nauczyciele i rodzice na ludzi. Rodzice pragną, by nowo powołany dyrektor zajął się przede wszystkim sprawami dzieci. Dla czynnych dyrektorów najważniejsza jest dokumentacja placówki. Sprawia to świadomość i praktyka doświadczonych dyrektorów, z której wynika, że tendencja do biurokratyzacji, odgórne nakazy i zakazy wymuszają bardziej zadaniową orientację dyrektorów kosztem zwrócenia uwagi na ludzi, którzy tworzą społeczność placówki. Konkluzja, jaką precyzują Kandydaci na dyrektorów uważają, że najwięcej trudności będą mieli z relacjami w gronie pracowników, gospodarowaniem środkami finansowymi oraz stosowaniem przepisów prawa. autorzy badań, podsumowując to zagadnienie, jest smutna, bowiem placówka oświatowa nie jest postrzegana przez badanych jako społeczność czy wspólnota. Z punktu widzenia nowo powołanego dyrektora jest to niedobry prognostyk. Rozwiązywanie problemów wymaga wspólnych działań członków społeczności i ich zorganizowanie z pewnością będzie dla niego dużym wyzwaniem, tym bardziej, że kandydaci na dyrektorów widzą siebie bardziej w roli menedżera niż kierownika zespołu ludzkiego. Zagadnienie nr 2. Trudności, jakie może napotkać nowo powołany dyrektor Określono trudności, wobec których staje nowo powołany dyrektor. Są to: 1) Relacje interpersonalne w gronie pracowników. 2) Stosowanie przepisów prawnych. 3) Gospodarowanie środkami finansowymi. 4) Prowadzenie dokumentacji. 5) Problemy z uczniami/dziećmi. 6) Organizacja pracy własnej. 7) Kontakty z otoczeniem. 8) Współpraca z rodzicami. 9) Sprawowanie nadzoru pedagogicznego. 10) Zarządzanie majątkiem. 11) Nieznajomość problemów placówki. 12) Wprowadzenie zmian. Podobnie jak w poprzednim zagadnieniu poszczególni respondenci różnie pozycjonują te trudności. Kandydaci na dyrektorów uważają, że najwięcej wysiłku będą wymagać od nich relacje w gronie pracowników, gospodarowanie środkami finansowymi oraz stosowanie przepisów prawa. Doświadczeni dyrektorzy wskazują, że nowo powołany dyrektor może mieć najwięcej kłopotów ze stosowaniem prawa, prowadzeniem dokumentacji oraz z relacjami interpersonalnymi w gronie pracowników. Nauczyciele wyobrażają sobie, że nowy dyrektor będzie miał najwięcej trudności z relacjami w Radzie Pedagogicznej, prowadzeniem dokumentacji oraz organizacją pracy własnej. Natomiast rodzice, podobnie jak większość pozostałych respondentów, uważają, że najwięcej kłopotów sprawią dyrektorowi relacje interpersonalne w gronie pracowników, może też borykać się z problemami z dziećmi i organizacją pracy własnej. Zadziwiające jest to, że żadna grupa nie wskazała na trudności związane z bazą placówki oraz ze sprawami dydaktyczno-wychowawczymi. Smutne, że na pierwszym miejscu są kłopoty z relacjami interpersonalnymi. To kolejny dowód na to, że kompetencje dotyczące skutecznego porozumiewania się są mankamentem nauczycieli, bowiem większość dyrektorów to nauczyciele. Nie możemy jednak przypisywać im winy za taki stan rzeczy, bowiem winny jest system szkolenia kadr oświatowych, który nie przygotowuje pedagogów do nabycia tak podstawowej kompetencji. Tymczasem nowo powołany dyrektor powinien jak najszybciej skupić się na poprawie relacji międzyludzkich, choćby z tego względu, że niewłaściwe relacje rzutują na wszelkie aspekty pracy placówki. Martwi jednak zwłaszcza to, że niewłaściwe relacje wśród nauczycieli Dyrektora Przedszkol a 17

19 DYREKTOR POD NADZOREM obniżają zdolność do działań innowacyjnych, a tych w dobie nowego spojrzenia na jakość w oświacie najbardziej nam potrzeba. Dalsza analiza trudności prowadzi do wniosku, że po relacjach międzyludzkich najwięcej kłopotu sprawia dokumentacja placówki, czyli sprawy natury biurokratycznej. Zagadnienie nr 3. Na co i na kogo może liczyć nowo powołany dyrektor Osoby, które szkolą się na dyrektorów, uważają, że nowi dyrektorzy powinni liczyć przede wszystkim na pomoc doświadczonych nauczycieli lub liderów WDN, natomiast czynni dyrektorzy na pierwszym miejscu stawiają pomoc ze strony znajomych dyrektorów z dłuższym stażem pracy, wizytatorów i organu prowadzącego. Nauczyciele i rodzice sugerują, że nowemu dyrektorowi na początku jego pracy przyda się ich wsparcie. Badania tego zagadnienia potwierdzają ponownie, że placówki oświatowe nie są wspólnotą, ponieważ czynni dyrektorzy chcą uzyskać pomoc nie od nauczycieli, ale od innych osób pracujących w placówce wicedyrektora, sekretarki i księgowego. Natomiast w ogóle nie widzą w tej roli rodziców pojedynczych osób czy Rad Rodziców, choć oni bardzo chcą pomagać, wymieniając siebie na pierwszym miejscu. Czym tłumaczyć zachowanie czynnych dyrektorów? Obawą przed przyznaniem się do niewiedzy w swoim gronie i reakcją na to członków społeczności placówki, zwłaszcza nauczycieli? A może niewiarą w skuteczność ich pomocy, skoro trudności pierwszego roku wiążą się przede wszystkim z menedżerskimi aspektami kierowania, a w tym zakresie nauczyciele i rodzice mogą nie być w stanie pomóc, z uwagi na brak odpowiedniej wiedzy czy umiejętności. Badania nie dają odpowiedzi na to pytanie. Pozostaje tylko ubolewać, że dyrektorzy na stanowisku nie mają ochoty zaprezentować się społeczności placówki jako osoby, które też czegoś muszą się nauczyć od innych. Uczący się dyrektor jest raczej dobrze postrzegany przez społeczność, ponieważ placówka oświatowa jest miejscem, w którym wszyscy powinni się uczyć, zwłaszcza dyrektor, bo tylko wtedy będzie mógł stawać się dla nauczycieli i rodziców wzorem osobowym w tym zakresie. Kolejnym zagadnieniem będącym przedmiotem badań były sposoby pomocy. Zarówno nauczyciele, jak i rodzice chcą pomagać, wskazując różne sposoby. Rada Rodziców sugerowała, że na pewno pomoże przedstawienie nowo powołanego dyrektora rodzicom, przekazanie mu istotnych informacji o placówce oraz nagłaśnianie pozytywnych działań i sukcesów. Nauczyciele zaoferowali również swoje sposoby pomagania, takie jak: rozmowa, podpowiadanie rozwiązań w nowych sytuacjach, dzielenie się wiedzą i doświadczeniami, pomoc we wprowadzaniu w nowe zadania. Z informacji tych płynie jednak optymistyczny wniosek nauczyciele i rodzice chcą pomagać. Jednak kandydaci na dyrektorów i czynni dyrektorzy nie oczekują takiej pomocy, wolą korzystać z różnego rodzaju szkoleń organizowanych poza placówką. Czynni dyrektorzy ponadto, jeśli mówią o koleżeńskiej pomocy, oczekują jej głównie od znajomych dyrektorów z dłuższym stażem pracy, czyli również spoza placówki. Czynni dyrektorzy na wysokim miejscu stawiają pracę własną, głównie autorefleksję, samokształcenie i literaturę fachową. Inaczej uważają kandydaci na dyrektorów ci koleżeńskiej pomocy oczekują głównie od nauczycieli. Natomiast z innych sposobów pomocy chcą korzystać w równym stopniu ze strony osób działających w ramach placówki, jak i poza nią. Jednocześnie nisko cenią w tym zakresie siebie. Samokształcenie wymieniają na ostatnim miejscu. Z analizy badań wyraźnie wynika odmienne podejście do kwestii pomocy w przypadku pojawienia się trudności. Kandydaci na dyrektorów i czynni dyrektorzy są w tym względzie ukierunkowani na zewnątrz, a nauczyciele i rodzice do wewnątrz. Taki rezultat wskazuje na to, że mogą pojawić się trudności w relacjach nowo powołanego dyrektora z członkami społeczności placówki. Głównymi trudnościami są problemy z organizacją pracy własnej, czyli gospodarowaniem czasem i radzeniem sobie z dużą różnorodnością zadań. Nie ma w tym nic dziwnego, skoro nowo powołani dyrektorzy nie mają kompetencji do nawiązania dobrych relacji z członkami społeczności placówki, nie będą potrafili umiejętnie zlecać pracy innym i delegować zadań. Komunikacja interpersonalna Powróciliśmy zatem, po raz kolejny, do znaczenia komunikacji interpersonalnej w pełnieniu funkcji kierowniczej. Potwierdza się więc teza, że dobry kontakt z otoczeniem, posiadanie umiejętności rozmowy, dialogu, słuchania innych jest kluczem do sukcesu dyrektora. Dobra rada jest jedna: najważniejszą umiejętnością dyrektora jest zdolność nawiązania odpowiednich relacji z osobami, którymi się kieruje. Dyrektor przedszkola, choć z ciężkim sercem to stwierdzam niecieszący się prestiżem bo to zaledwie dyrektor przedszkola, a nie uczelni wyższej, musi mieć kompetencje do porozumiewania się z dziećmi, nauczycielami, pozostałymi pracownikami, rodzicami oraz osobami sprawującymi władzę zwierzchnią. Każda z tych grup wymaga innego podejścia i specyficznych umiejętności. Proponuję zatem kandydatom na dyrektorów oraz dyrektorom już pracującym zacząć nabywać albo doskonalić umiejętności skutecznej komunikacji interpersonalnej. Artykuł opracowano na podstawie wyników badań dr Danuty Elsner: Nowo powołany dyrektor szkoły. Zadania i wyzwania w ramach projektu Program wzmocnienia efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły etap 2, realizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ramach III Priorytetu Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.1 współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. 18 Dyrektora Przedszkol a czerwiec 2012

20 DYREKTOR POD NADZOREM Potrącenia z wynagrodzenia nauczyciela możliwości i zakazy W praktyce zdarza się, że z różnych przyczyn nauczycielowi wypłacane jest wyższe wynagrodzenie, niż to, które mu się należy. Często błąd pierwsza zauważa placówka i podejmuje z zatrudnionym rozmowy mające na celu odzyskanie nienależnych wypłat. Nie zawsze nauczyciel jest przychylnie nastawiony do prośby o zwrot pieniędzy. Dyrektor przedszkola i pracownicy kadr powinni wiedzieć, jak się zachować wobec takiej osoby zgodnie z literą prawa i czy można dane kwoty odjąć od uposażenia przy kolejnych wypłatach, aby uniknąć konsekwencji niewłaściwych decyzji. Regulacje stosowane przez placówkę Na podstawie odesłania z art. 91c ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. tekst: Ireneusz Trembowelski Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) dalej KN, do nauczycielskich wynagrodzeń należy odpowiednio stosować przepisy ustawy z dnia czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zawierającej ustalenia dotyczące ochrony wynagrodzenia za pracę, w tym dopuszczalne potrącenia. Przepisy wyróżniają dwie grupy należności podlegających potrąceniom zależnie od tego, jaki stosunek ma do nich nauczyciel: dokonywane bez jego zgody oraz za jego zgodą. Potrącenia dokonywane bez zgody nauczyciela W pierwszej kolejności placówka potrąca nauczycielowi składki na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z art. 87 i art. 871 k.p., zawierającymi bezwzględnie obo- Dyrektora Przedszkol a 19