SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY

Transkrypt

1 Zespół Szkół Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Gimnazjum i Liceum Akademickie w Toruniu SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY Wychowanie otwiera ucznia na dobro, pomaga w osiąganiu dojrzałości emocjonalnej, hartuje w zmaganiach z przeciwnościami, przygotowuje do odpowiedzialności i wyboru drogi życiowej, natomiast działania profilaktyczne nastawione są na zapobieganie złu w określonym wymiarze. Toruń

2 Spis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1. Podstawy prawne Szkolnego programu profilaktycznego. Rozdział 2. Główne cele i zadania szkoły w obszarze profilaktyki. Rozdział 3. Treści realizowane na wszystkich etapach kształcenia, oczekiwane efekty i umiejętności uczniów. Rozdział 4. Terminy, sposoby i formy realizacji treści zawartych w Szkolnym programie profilaktycznym oraz osoby odpowiedzialne za przebieg zaplanowanych oddziaływań profilaktycznych. Rozdział 5. Monitorowanie i ewaluacja Szkolnego programu profilaktycznego. Załączniki: Zał. 1. Literatura Zał. 2. Procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych. 2

3 Wprowadzenie Profilaktykę należy rozumieć jako zapobieganie, ubieganie, wyprzedzanie czegoś, lub czemuśzagrożeniom, niebezpieczeństwom, skutkom, itp. Jest to zatem proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne przez pomoc oraz towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia, oraz nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. 1 Szkolny program profilaktyczny jest ważnym i integralnym uzupełnieniem Programu wychowawczego ZS UMK Gimnazjum i Liceum Akademickiego. Jego celem jest ochrona młodzieży przed szeregiem występujących we współczesnym świecie zagrożeń, reagowanie na pojawiające się zagrożenia oraz ochrona przed zachowaniami ryzykownymi. Działania profilaktyczne realizowane są na trzech poziomach: Pierwszorzędowa: działania szkoły i rodziców adresowane są do wszystkich uczniów zanim zjawisko, czy zachowanie wystąpi. Oczekuje się, że w wyniku odpowiedniej edukacji- zdobyciu określonej wiedzy i umiejętności- zachowania ryzykowne nie pojawią się w ogóle, bądź w znacznie mniejszym nasileniu niż w grupie, która nie została tak przygotowana. 2 Drugorzędowa: obejmuje osoby, u których pojawiły się zachowania niepożądane. Zadaniem oddziaływań profilaktycznych jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji poprzez poradnictwo, czy oddziaływania terapeutyczne, podejmowane we współpracy ze specjalistami. Trzeciorzędowa: adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka, czyli do uczniów, u których już wystąpił czynnik niekorzystny dla rozwoju, ma na celu przeciwdziałanie nawrotom, ponownemu zintensyfikowaniu ryzykownych zachowań, umożliwienie powrotu do normalnego życia (leczenie, resocjalizacja, rehabilitacja). Ten rodzaj profilaktyki wymaga specjalnych kwalifikacji. Szkolny program profilaktyczny ZS UMK Gimnazjum i Liceum Akademickiego w Toruniu realizuje cele i zadania profilaktyki pierwszorzędowej. Działania drugorzędowe i trzeciorzędowe są prowadzone poprzez specjalistów, a zadaniem szkoły jest wspieranie tych działań poprzez realizowanie przedstawionych szkole zaleceń. Strategie prowadzonych działań profilaktycznych 3 : Informacja: dostarczanie informacji o prawidłowym rozwoju i zdrowym funkcjonowaniu, oraz czynnikach szkodliwych i ich wpływie na człowieka (wykłady, gazetki, ulotki, plakaty). Edukacja: zajęcia rozwijające umiejętności wspomagające prawidłowy rozwój i odporność na szkodliwe wpływy (warsztaty, treningi, godziny wychowawcze, szkolenia). Komunikowanie się: wyrażanie emocji, inicjowanie dyskusji umożliwiającej wyrażanie własnych poglądów, szczerość i otwartość w dyskusji, podejmowanie tematów trudnych dotyczących jednostki i grupy. 1 J. Lewandowski, Procedura uchwalania programów wychowawczych i profilaktycznych [w:] Głos Pedagogiczny, IV, 2010 (18), s E. Sokołowska, Ewaluacja psychologicznych oddziaływań profilaktycznych [w:] Głos Pedagogiczny, IV, 2010 (18), s M. Łoskot, M. Drabik-Klimek, A. Ochlust, Narzędziownia [w:] Głos Pedagogiczny, IV, 2010 (18), s

4 Współdziałanie: podejmowanie współpracy z uczniem i jego rodzicami, wspólne rozwiązywanie problemów i konfliktów, inspirowanie współpracy między uczniami. Modelowanie: bycie wzorem, autorytetem dla ucznia, wskazywanie reguł i norm postępowania na lekcji, w szkole, w otoczeniu innych ludzi. Doświadczenie: stwarzanie różnorodnych sytuacji wychowawczych i edukacyjnych, umożliwiające aktywne i refleksyjne pełnienie różnych ról społecznych, pomaganie innym w ramach wolontariatu, rozwijanie zdolności i zainteresowań. Interwencja: pomaganie jednostce w identyfikowaniu problemów, poszukiwaniu rozwiązań, wspieranie w sytuacjach trudnych, poradnictwo. Kluczowym założeniem Szkolnego programu profilaktycznego ZS UMK Gimnazjum i Liceum Akademickiego jest przeciwdziałanie zagrożeniom w rozwoju osób szczególnie zdolnych. Wyniki badań wskazują, że niewiele spośród wybitnie zdolnych dzieci wyrasta na wybitnych dorosłych. 4 Jednym z głównych kierunków podejmowanych działań profilaktycznych w ZS UMK Gimnazjum i Liceum Akademickim jest stworzenie przyjaznego środowiska dla rozwoju różnorodnych uzdolnień, przeciwdziałanie negatywnym skutkom dyssynchronii rozwojowej osób zdolnych poprzez wspieranie harmonijnego rozwoju we wszystkich sferach funkcjonowania: intelektualnego, społecznego i emocjonalnego. Istotą Szkolnego Programu Profilaktycznego jest postrzeganie roli szkoły jako ważnego katalizatora w procesie urzeczywistniania posiadanego przez uczniów potencjału. W rozdziale pierwszym przedstawiono podstawy prawne opracowania poniższego dokumentu. Rozdział drugi obejmuje cele ogólne i zadania szkoły opracowane w oparciu o wskazane w rozdziale pierwszym dokumenty, a także rzetelną wiedzę z zakresu funkcjonowania ucznia zdolnego zaczerpniętą z literatury przedmiotu i wniosków z badań naukowych. 5 W rozdziale trzecim wymienione zostały umiejętności, kształtowane i rozwijane u uczniów na wszystkich etapach kształcenia, zarówno w Gimnazjum, jak i Liceum Akademickim, oraz zadania szkoły w zakresie profilaktyki. W zależności od poziomu i etapu kształcenia zmieniać się będą (adekwatnie do wieku, dojrzałości emocjonalnej i zdiagnozowanych potrzeb) stosowane metody pracy, przyjmowana perspektywa i rozległość wiedzy oferowanej uczniom w odniesieniu do określonego zagadnienia. Rozdział czwarty poświęcono przedstawieniu specyficznych umiejętności zdobywanych przez uczniów wynikających z etapu kształcenia, na jakim się aktualnie znajdują, uwzględniając odmienność potrzeb młodzieży gimnazjalnej i licealnej. Rozdział piąty określa terminy, sposoby i formy realizacji treści Szkolnego programu profilaktycznego w ZS UMK Gimnazjum i Liceum Akademickim oraz osoby odpowiedzialne za przebieg oddziaływań profilaktycznych. W rozdziale szóstym przedstawiono metody ewaluacji oddziaływań profilaktycznych. 4 H. Winner, Literatura w załączniku: Załącznik 1. 4

5 Rozdział 1 Podstawy prawne Szkolnego programu profilaktycznego 1. Ustawy i rozporządzenia: 1) Ustawa o systemie oświaty z dn. 7 września 1991r. (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572) z późniejszymi zmianami, 2) Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493) z późniejszymi zmianami, 3) Rozporządzenie MENiS z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, 4) Rozporządzenie MENiS z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, 5) Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród młodzieży zagrożonej uzależnieniami. 2. Dokumenty wewnątrzszkolne: 1) Statut szkoły, 2) Szkolny program wychowawczy, 3) Raport służący do ewaluacji Szkolnego programu profilaktycznego. 3. Inne przepisy: 1) Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, 2) Konwencja Praw Dziecka, 3) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1982 r. o postępowaniu w sprawie nieletnich (Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109), 4) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535), 5) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 35, poz. 230 z póź. zm.), 6) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198). 5

6 Rozdział 2 Główne cele i zadania szkoły w obszarze profilaktyki 1. Wspieranie rozwoju uczniów we wszystkich sferach funkcjonowania: intelektualnej, emocjonalnej, społecznej. 2. Zapobieganie zagrożeniom rozwoju uczniów: uzależnieniom, zbyt wczesnej inicjacji seksualnej, chorobom, zaburzeniom w odżywianiu, promowanie zdrowego stylu życia. 3. Dbałość o bezpieczeństwo w szkole i poza nią. 4. Współdziałanie środowiska szkolnego i rodzinnego w realizacji zadań i celów Szkolnego programu profilaktycznego. Rozdział 3 Treści realizowane na wszystkich etapach kształcenia, oczekiwane efekty i umiejętności uczniów 1. Wspieranie rozwoju uczniów we wszystkich sferach funkcjonowania. 1) Wspieranie uczniów w rozwoju sfery intelektualnej. - rozpoznawanie i rozwijanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, - kształtowanie postawy odpowiedzialności za swój rozwój i samodzielności w jego projektowaniu, - rozwijanie twórczego i niezależnego myślenia. - jest świadomy swoich zdolności i zainteresowań, dokonuje trafnych wyborów kół zainteresowań, projektów i konkursów/ olimpiad, - czerpie radość z procesu nabywania wiedzy, - dobrze radzi sobie w sytuacji sukcesu, jak i niepowodzenia, czerpie korzyści z tych doświadczeń, - jest motywowany potrzebą rozwoju i ciekawością poznawczą, - dokonuje adekwatnej samooceny i monitoruje efektywność procesu uczenia się, - świadomie i odpowiedzialnie planuje dalszą edukację i karierę zawodową, - jest otwarty i twórczy w myśleniu, - ma odwagę w prezentowaniu swoich pomysłów i obrony poglądów. 6

7 2) Wspieranie uczniów w rozwoju sfery emocjonalnej. - rozwijanie umiejętności rozpoznawania, nazywania, kontrolowania i akceptacji doświadczanych emocji, - rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, - kształtowanie poczucia własnej wartości. - rozpoznaje, nazywa, kontroluje oraz akceptuje własne emocje, - rozumie pojęcie stresu i jego wpływ na człowieka, - rozpoznaje objawy nadmiernego stresu, - zna i stosuje skuteczne strategie radzenia sobie ze stresem, - jest świadomy swoich mocnych i słabych stron, - akceptuje i docenia siebie. 3) Wspieranie uczniów w rozwoju sfery społecznej. - rozwijanie umiejętności skutecznego komunikowania się z innymi, - rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów, - rozwijanie umiejętności prowadzenia dyskusji, - rozwijanie umiejętności nawiązywania kontaktów i dbania o ważne relacje, - rozwijanie empatii i gotowości do pomocy potrzebującym i słabszym. - skutecznie komunikuje się z innymi, - jest zintegrowany ze środowiskiem szkolnym i klasowym, - pełni różne role społeczne, - jest asertywny, nie ulega presji grupy i nie poddaje się negatywnym wpływom otoczenia, - potrafi empatycznie słuchać, - trafnie rozpoznaje emocje innych osób, - potrafi rozwiązywać konflikty, - uczestniczy w dyskusji, potrafi formułować i prezentować swoje argumenty, - potrafi przyjąć cudzy punkt widzenia, szanuje odmienność opinii, - nawiązuje relacje, ceni i dba o związki z bliskimi, - jest empatyczny, angażuje się w pomoc potrzebującym. 7

8 2. Zapobieganie zagrożeniom rozwoju uczniów. 1) Zapobieganie uzależnieniom od środków psychoaktywnych i dopalaczy. - dostarczenie rzetelnej wiedzy i obalenie mitów na temat skutków zdrowotnych, społecznych i psychologicznych zażywania środków psychoaktywnych i dopalaczy, - zapoznanie z konsekwencjami prawnymi zażywania oraz rozprowadzania środków psychoaktywnych, - zapoznanie z procedurami prawa szkolnego (Procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych w szkole). - zna mechanizmy i fazy procesu uzależnienia od nikotyny, alkoholu, narkotyków, leków i dopalaczy, - zna następstwa (prawne, zdrowotne, psychiczne) zażywania środków psychoaktywnych, - podejmuje świadome decyzje związane z korzystaniem używek, - przestrzega zakazu używania środków psychoaktywnych i dopalaczy (w szkole i poza nią, nie łamie regulaminu wycieczek szkolnych). - jest odpowiedzialny za własne zdrowie. 2) Ukazanie działań i zachowań alternatywnych oraz promocja bezpiecznych, użytecznych i akceptowanych społecznie zachowań. - propagowanie aktywnego spędzania czasu wolnego, - włączanie się w akcje promujące zdrowie, akcje profilaktyczne, - stworzenie wokół szkoły strefy wolnej od środków psychoaktywnych, - uczenie skutecznego odmawiania. - odróżnia zachowania bezpieczne i ryzykowne, oraz dokonuje właściwych wyborów, - świadomie uczestniczy w akcjach profilaktycznych, - prowadzi zdrowy styl życia i aktywnie spędza czas wolny, - ma ukształtowany system wartości, - świadomie podejmuje decyzje i potrafi przeciwstawić się naciskowi grupy, - umie wyrażać swoje zdanie i opinie, oraz bronić swojego stanowiska. 8

9 3) Zapoznanie z formami pomocy osobom uzależnionym, współuzależnionym oraz osobom zagrożonym uzależnieniem. - dostarczenie informacji gdzie szukać wsparcia i pomocy, - wypracowanie szkolnego programu pomocy rówieśniczej, - współpraca z instytucjami zajmującymi się profilaktyką uzależnień. b) Umiejętności ucznia: - wie gdzie szukać wsparcia i pomocy, - zna instytucje niosące pomoc osobom uzależnionym. 4) Zapobieganie uzależnieniom od mediów i reklamy. - ukazanie mechanizmów wpływu reklamy i mediów na nasze wybory, - uczenie krytycznego odbioru reklam i mediów, - ukazanie negatywnego wpływu reklamy i mediów na życie młodego człowieka, - propagowanie postawy świadomego wyboru programów TV, filmów, - uczenie dokonywania właściwej selekcji i weryfikacji napływających informacji. - potrafi właściwie korzystać z treści medialnych i reklamy, - nie ulega presji i negatywnym wpływom reklamy i mediów, - dokonuje świadomych wyborów programów TV, filmów, oraz dokonuje trafnej selekcji napływających informacji. 5) Zapobieganie uzależnieniom od Internetu, gier komputerowych, telefonów komórkowych i innych urządzeń telekomunikacyjnych. - uczenie racjonalnego korzystania z komputera i urządzeń telekomunikacyjnych, - ukazanie negatywnych skutków nieodpowiedzialnego korzystania z komputera, Internetu i innych urządzeń w sferze psychicznej, fizycznej, społecznej, - ukazanie negatywnych skutków nieodpowiedzialnego korzystania z gier komputerowych w postaci zmiany stanu świadomości i zniekształconego postrzegania świata. - kontroluje czas pracy z komputerem i korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, - racjonalnie korzysta z gier komputerowych, gier w telefonie komórkowym, gier RPG (dokonuje właściwej selekcji). 9

10 6) Zapobieganie uzależnieniu od gier hazardowych. - wyjaśnienie pojęcia hazardu, - zapoznanie z przepisami prawnymi dotyczącymi gier hazardowych, - ukazanie negatywnych skutków uprawiania hazardu, - ukazanie mechanizmów uzależnienia od hazardu i jego negatywnych konsekwencji. - zna i rozumie pojęcie hazardu i gier hazardowych, - zna przepisy prawne dotyczące gier hazardowych, - zna zagrożenia związane z hazardem i wie, co to jest uzależnienie od hazardu, - nie uczestniczy w grach hazardowych. 7) Zapobieganie zbyt wczesnej inicjacji seksualnej. - wyjaśnienie pojęcia inicjacji seksualnej, jej związku z dojrzałością człowieka, uczuciem miłości oraz świadomym planowaniem rodziny, - rozwijanie umiejętności asertywnego zachowania wobec prowokacyjnych zachowań, - poznanie wpływu pierwszych doświadczeń seksualnych na psychikę młodego człowieka, - ukazanie różnic w pojmowaniu znaczenia inicjacji seksualnej dla dziewcząt i chłopców, - uświadomienie negatywnych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych i społecznych związanych z podejmowaniem ryzykownych zachowań seksualnych. - rozpoznaje zachowania ryzykowne i ich unika, - świadomie kontroluje swoje emocje i zachowania seksualne, - nie prowokuje swoim zachowaniem, - potrafi przeciwstawić się presji seksualnej oraz wie gdzie szukać pomocy w takiej sytuacji, - świadomie podejmuje aktywność seksualną, - zna zagrożenia zdrowotne związane ze zbyt wczesną inicjacją seksualną (choroby układu rozrodczego, choroby przenoszone drogą płciową). 8) Zapobieganie chorobom. - zapoznanie z obowiązującą definicją zdrowia jako dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, - wykazanie konieczności dbania o zachowanie prawidłowej postawy oraz unikania czynników ryzyka osteoporozy, 10

11 - zapoznanie z drogami zakażenia wirusami HIV, HBV, HCV, HPV i konsekwencjami zdrowotnymi i społecznymi zachorowania, - zapoznanie z czynnikami ryzyka zachorowań na choroby nowotworowe oraz krążenia, ze szczególnym uwzględnieniem czynników dietozależnych i wynikających z trybu życia, - zapoznanie z warunkami stosowania antybiotykoterapii oraz jej konsekwencjami zdrowotnymi w medycynie, rolnictwie i przemyśle, - wykazanie roli okresowych badań kontrolnych w profilaktyce chorób, - uświadomienie roli szczepień, - promowanie idei krwiodawstwa oraz przeszczepów narządów i szpiku kostnego, - wykazanie konsekwencji zachowań podejmowanych w czasie ciąży dla zdrowia płodu i noworodka, - wskazanie roli poradnictwa genetycznego, - ocena roli suplementów diety, - wykazanie wpływu na organizm leków bez recepty. - ma świadomość, że pojęcie zdrowia jest rozpatrywane na różnych płaszczyznach życia człowieka, -stosuje odpowiednią dietę podejmuje działania chroniące przed chorobami dietozależnym, - podejmuje działania chroniące układ kostny, - podejmuje świadome działania chroniące przed zarażeniami wirusowymi, - jest świadomy związku między trybem życia, a ryzykiem zachorowania na nowotwory i choroby krążenia, cukrzycę typu II, osteoporozę, -przewiduje konsekwencje stosowania antybiotykoterapii, suplementów diety, parafarmaceutyków, - zna rolę okresowych badań kontrolnych oraz badań genetycznych w profilaktyce chorób. 9) Zapobieganie zaburzeniom w odżywianiu. - zapoznanie z zasadami prawidłowego żywienia, - wdrażanie do stosowania zasad prawidłowego żywienia, - ukazanie wpływu na funkcjonowanie organizmu żywności typu fast food oraz napojów energetycznych oraz typu cola, - wykazanie związku między składem diety a chorobami, - zapoznanie z czynnikami ryzyka i profilaktyką chorób dietozależnych (szczególnie cukrzyca typu II, otyłość), 11

12 - wykazanie roli czynników psychicznych w powstawaniu zaburzeń w odżywianiu (bulimia, anoreksja). - stosuje w życiu codziennym zasady prawidłowego żywienia, - rozumie związek między dietą, a wystąpieniem zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, - zna zaburzenia w odżywianiu, ich symptomy i konsekwencje, wie gdzie szukać pomocy w przypadku ich wystąpienia. 10) Promowanie zdrowego stylu życia. - promowanie aktywnego odpoczynku jako profilaktyki chorób oraz warunku prawidłowego funkcjonowania fizycznego i psychicznego, - wykazanie związku między trybem życia, a chorobami, - zapoznanie z warunkami prawidłowej pracy umysłowej dieta, rola snu, rola odpoczynku, - zapoznanie z konsekwencjami nadużywania kofeiny oraz napojów energetyzujących, - wykazanie negatywnego wpływu na zdrowie środków dopingujących i stymulujących rozrost mięśni. - podejmuje działania związane z aktywnością ruchową, - planuje adekwatny odpoczynek, - zna konsekwencje zdrowotne nadużywania kofeiny i napojów energetyzujących, - podejmuje świadome decyzje związane z korzystaniem z używek. 3. Dbałość o bezpieczeństwo w szkole i poza nią. 1) Przeciwdziałanie agresji i przemocy. - rozwijanie umiejętności rozpoznawania zjawisk agresji i przemocy, - zapoznanie ze strategiami postępowania w przypadku doświadczania, lub bycia świadkiem tych zjawisk, - rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze złością, - rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów, - rozwijanie umiejętności stawiania granic i szacunku dla granic innych, - monitorowanie sytuacji w szkole i adekwatne reagowanie. 12

13 - rozpoznaje i odróżnia zjawiska agresji i przemocy, - zna przydatne numery telefonów, wie do kogo zwrócić się z prośbą o pomoc i interwencję, zna procedury postępowania w przypadku agresji/przemocy - skutecznie kontroluje swoje emocje, - zna i stosuje techniki mediacji i negocjacji, - jest asertywny. 2) Rozwijanie świadomości prawnej uczniów. - zapoznanie z dokumentami i przepisami dotyczącymi praw dziecka i ucznia, - zapoznanie z przepisami dotyczącymi odpowiedzialności prawnej osób nieletnich i pełnoletnich. - zna dokumenty określające jego prawa, wie gdzie je znaleźć, - wie jak postępować w przypadku łamania jego praw przez rówieśników, lub osoby dorosłe, - jest świadomy odpowiedzialności prawnej jak na nim spoczywa, stosownie do wieku, w jakim się znajduje. 3) Przeciwdziałanie cyberprzemocy. - zapoznanie z pojęciem cyberprzemocy, - rozwijanie świadomości i odpowiedzialności za siebie i innych w sieci: identyfikowanie bezpiecznych i ryzykownych zachowań, - zapoznanie z przepisami prawnymi dotyczącymi cyberprzemocy i procedurami postępowania w przypadku bycia jej ofiarą, - instalowanie na szkolnych komputerach programów blokujących dostęp do niebezpiecznych stron, - szybkie reagowanie na niewłaściwe zachowanie (łamanie prawa, wykorzystywanie wizerunku innych osób, podszywanie się). - zna pojęcie cybeprzemocy i rozpoznaje jej przejawy, - wie jak postąpić w przypadku bycia ofiarą cyberprzemocy, - zna przydatne numery telefonów, adresy, linki, - nie jest sprawcą cyberprzemocy; korzystając z sieci jest odpowiedzialny, świadomy konsekwencji swoich działań, empatyczny i nie działa na szkodę innych, 13

14 - korzysta tylko z legalnych stron i witryn. 4) Rozwijanie świadomości wśród uczniów w zakresie etycznego korzystania z Internetu. - rozwijanie świadomości w zakresie etyki korzystania z cudzej własności intelektualnej, - zapoznanie z konsekwencjami prawnymi wynikającymi z naruszania praw autorskich. - szanuje cudzą własność intelektualną, - potrafi etycznie korzystać z materiałów zamieszczonych w Internecie, - zna przepisy regulujące korzystanie z materiałów zamieszczonych w Internecie. 5) Rozwijanie systemu wartości uczniów. - rozwijanie poczucia samoakceptacji, - kształtowanie adekwatnej samooceny, - rozwijanie umiejętności radzenia sobie i doceniania sukcesu i porażki, - rozwijanie umiejętności wytyczania ambitnych i realnych celów, - rozwijanie umiejętności motywowania. - zna swoje zalety i wady, akceptuje i lubi siebie, - pragnie się rozwijać i dążyć do wysokich kompetencji, wierzy w siebie, - potrafi uczyć się i czerpać pozytywne doświadczenia zarówno w sytuacji sukcesu, jak i niepowodzenia, - realnie ocenia swoje możliwości, wytycza sobie ambitne cele, - potrafi motywować się do pracy, odraczać krótkoterminowe gratyfikacje na rzecz osiągnięcia swoich celów. 6) Przeciwdziałanie przejawom nieuczciwości szkolnej. - kształtowanie etycznej postawy u uczniów, - kształtowania szacunku dla norm i zasad społecznych, - rozwijanie poczucia odpowiedzialności za własne postępowanie. b) Umiejętności ucznia: - posiada system wartości zgodny z zasadami etyki i normami społecznymi, - stara się żyć w zgodzie z wyznawanymi wartościami, - świadomie kształtuje dojrzałą osobowość. 14

15 4. Współdziałanie środowiska szkolnego i rodzinnego w realizacji zadań i celów Szkolnego programu profilaktycznego. 1) Integracja oddziaływań profilaktycznych środowiska szkolnego i rodzinnego. - zapoznanie rodziców i opiekunów prawnych z dokumentacją szkoły (Statut, SPP, SPW, WSO, regulaminy funkcjonujące w szkole i w internacie, inne dokumenty dotyczące planów nauczanie i wychowania w poszczególnych klasach), - zapoznanie rodziców i opiekunów prawnych z zasadami obowiązującymi w szkole oraz przepisami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa uczniów, - zapoznanie rodziców i opiekunów prawnych kandydatów uczniów szkoły z ofertą szkoły. b) Oczekiwane efekty: - rodzice i opiekunowie prawni uczniów znają wewnątrzszkolne przepisy i prawo oświatowe związane z funkcjonowaniem szkoły. 2) Wspieranie rozwoju ucznia zdolnego. - zapoznanie rodziców ze specyfiką funkcjonowania ucznia zdolnego, - edukacja pedagogiczna rodziców i nauczycieli oraz pracowników szkoły, - udzielnie pomocy rodzicom i opiekunom prawnym w identyfikacji oraz rozwijaniu zdolności i zainteresowań uczniów, - zapoznanie rodziców z ofertą zajęć dodatkowych, - udzielanie wskazówek jak skutecznie wspierać ucznia w jego sukcesach i porażkach, - udzielanie pomocy w organizowaniu opieki nad dzieckiem zdolnym (zajęcia pozalekcyjne, spotkania ze specjalistami, udział w obozach, stypendia), - włączanie rodziców w planowanie działań wspierających dla uczniów wymagających pomocy ze względu na trudności w nauce lub trudności wychowawcze ( udział uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce- dysleksja, dysgrafia, dysortografia w zajęciach korekcyjno- kompensacyjnych), - przeprowadzenie wśród rodziców badań ankietowych diagnozujących aktualne potrzeby, b) Oczekiwane efekty: - rodzice/opiekunowie prawni, nauczyciele i wszyscy pracownicy uwzględniają w pracy specyfikę funkcjonowania ucznia zdolnego i skutecznie wspierają rozwój jego potencjału, - rodzice/opiekunowie prawni, nauczyciele i wszyscy pracownicy wspierają szkołę w procesie nauczania i wychowania, 15

16 - nauczyciele znają swoich uczniów i ich rodziców/opiekunów prawnych, ich potrzeby, oczekiwania i problemy oraz wychodzą im naprzeciw. 3) Wspólne rozwiązywanie sytuacji trudnych i konfliktowych. - udzielanie rodzicom wsparcia i porad w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych, - wskazywanie instytucji niosących pomoc w rozwiązywaniu problemów, - dbanie o właściwy przepływ informacji i stałe usprawnianie komunikacji szkoła-dom. b) Oczekiwane efekty: - rodzice, nauczyciele i pracownicy szkoły współpracują ze sobą we wszystkich płaszczyznach związanych z funkcjonowaniem i działalnością szkoły, - rodzice, nauczyciele i pracownicy szkoły znają kanały komunikacyjne i hierarchię przepływu informacji w szkole i skutecznie z niech korzystają. 4) Współdziałanie wszystkich pracowników szkoły i rodziców w zakresie profilaktyki uzależnień. - zaangażowanie rodziców w tworzenie szkolnej profilaktyki uzależnień i działania profilaktyczne, - dostarczanie rodzicom rzetelnej wiedzy na temat uzależnień od środków psychoaktywnych, Internetu i innych i ich przejawów, - zwiększanie świadomości rodziców/opiekunów prawnych w zakresie zagrożeń związanych ze stosowaniem przez młodzież środków psychoaktywnych, nieodpowiedzialnego korzystania z Internetu i innych, - wyposażanie rodziców w informacje na temat właściwego reagowania w przypadku obserwowania zachowań ryzykownych u dzieci i młodzieży. b) Oczekiwane rezultaty: - znają program profilaktyczny szkoły, - znają przepisy dotyczące procedur interwencyjnych, - wiedzą gdzie szukać pomocy i wsparcia, - współpracują ze sobą w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, - aktywnie uczestniczą w warsztatach i szkoleniach. 5) Udział rodziców w organizacji i pracy szkoły. - mobilizowanie rodziców do czynnego udziału w przygotowaniu szkolnych i klasowych uroczystości, 16

17 - motywowanie rodziców do włączania się w życie szkoły i integrowanie ze społecznością lokalną (udział w akcjach organizowanych na terenie szkoły i poza nią rajdy, wycieczki), - zaangażowanie rodziców do poszukiwania konstruktywnych rozwiązań i środków zaradczych wobec problemów zaistniałych na terenie szkoły, - włączanie rodziców do współpracy w sytuacjach kryzysowych w szkole, - zachęcanie rodziców do udziału w konsultacjach w ramach współpracy szkoły z Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną, - stworzenie wspólnych wytycznych (instrukcji związanych ze współpracą, sformalizowanie dróg komunikacji rodzic-nauczyciel), - umożliwienie dwukierunkowego porozumiewania się (swobodnego przepływu informacji), - proponowanie rodzicom wsparcia w procesie wychowania i wypracowanie różnorodnych form współpracy w tym zakresie. b) Oczekiwane efekty: - rodzice współtworzą przepisy szkolne (SPP), - wzmocnienie poczucia wspólnoty między środowiskiem szkolnym, a rodzinnym, - wzajemna wymiana informacji dotyczących funkcjonowania ucznia w szkole, organizacji procesu wychowania w szkole i w domu rodzinnym, - współpraca rodziców ze szkołą w sytuacjach kryzysowych oraz przestrzeganiu procedur postępowania interwencyjnego, - wzajemna akceptacja i zrozumienie, - prężne działanie Rady Rodziców (współpraca z rodzicami uczniów poszczególnych klas), - udział rodziców w konsultacjach w ramach współpracy szkoły z Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną, - prężna organizacja opieki nad uczniami (udział rodziców w zajęciach pozalekcyjnych). 17

18 Rozdział 4 Terminy, sposoby i formy realizacji Szkolnego programu profilaktycznego oraz osoby odpowiedzialne za przebieg zaplanowanych oddziaływań profilaktycznych 1. Terminy realizacji treści Szkolnego programu profilaktycznego. 1) Terminy realizacji treści zawartych w Szkolnym Programie Profilaktycznym wynikają z kalendarium szkoły na bieżący rok szkolny, planów pracy wychowawczej, planów pracy dydaktycznej, oraz diagnozy bieżących potrzeb uczniów i rodziców. 2. Sposoby i formy realizacji Szkolnego programu profilaktycznego. 1) Sposoby i formy realizacji treści są dostosowane do bieżących potrzeb. Określone treści mogą być realizowane w odmienny sposób na różnych poziomach nauczania, stosownie do wieku i dojrzałości uczniów, a także obserwowanych problemów. 2) Sposoby i formy realizacji treści Szkolnego programu profilaktycznego skierowane do uczniów to: zajęcia edukacyjne, godziny do dyspozycji wychowawcy, zajęcia wychowawcze w internacie, zajęcia z pedagogiem/psychologiem, treningi wybranych umiejętności, konsultacje, pogadanki, modelowanie właściwych zachowań, systematyczne dostarczanie uczniom informacji zwrotnej, wzmacnianie zachowań pożądanych, wyjazdy, wycieczki, zajęcia integracyjne, wspieranie działań samorządów klasowych i szkolnych, opieka nad wolontariatem, doradztwo zawodowe, gazetki szkolne, plakaty, ulotki, spotkania ze specjalistami, opieka nad projektami takimi jak scenki profilaktyczne, opieka nad konkursami o tematyce związanej z profilaktyką, projekcja filmów edukacyjnych, udział w imprezach lokalnych, realizacja programów profilaktycznych, prowadzenie kół zainteresowań, współpraca z instytucjami pozaszkolnymi, wspólne rozwiązywanie problemów, stosowanie procedur interwencyjnych. 3) Sposoby i formy realizacji treści Szkolnego programu profilaktycznego skierowane do rodziców to: zebrania, szkolenia, kontakty indywidualne, udział w promocji szkoły (media, drzwi otwarte ), konsultacje, zajęcia otwarte dla rodziców, kontakty mailowe, dziennik elektroniczny, udział w imprezach okolicznościowych i uroczystościach, diagnoza potrzeb poprzez ankiety, rozmowy. 4) Sposoby i formy realizacji treści Szkolnego programu profilaktycznego skierowane do nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły to: zebrania szkolnego zespołu ds. profilaktyki, zebrania szkolnego zespołu wychowawczego, posiedzenia Rady Pedagogicznej, szkolenia, warsztaty, konsultacje, spotkania ze specjalistami, diagnozowanie potrzeb poprzez ankiety, rozmowy, obserwacje, ewaluacja oddziaływań profilaktycznych podejmowanych w szkole. 18

19 3. Osoby odpowiedzialne ze realizację treści Szkolnego programu profilaktycznego. 1) Realizatorami Szkolnego Programu Profilaktycznego jest cała społeczność szkolna, która obejmuje nauczycieli, wychowawców, psychologa, pedagoga, pielęgniarkę, innych pracowników, rodziców/opiekunów prawnych oraz uczniów. 2) Szczególna odpowiedzialność za realizację poszczególnych treści Szkolnego Programu Profilaktycznego wynika z planów pracy wychowawców klas i grup w internacie, pedagoga, psychologa, oraz planów pracy dydaktycznej nauczycieli przedmiotów, których zakres jest bezpośrednio związany z profilaktyką (biologia, chemia, przysposobienie obronne, wychowanie do życia w rodzinie, etyka, religia, wychowanie fizyczne i inne). 3) Zakładamy również współpracę ze specjalistami i instytucjami zajmującymi się profilaktyką i szeroko pojętą promocją zdrowia, min.: Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, Stacją Sanitarno- Epidemiologiczną, Regionalnym Centrum Onkologii w Bydgoszczy, Pracownią Genetyki Nowotworów Przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. Rydygiera, Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii, Towarzystwem Powrót z U, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Miejskim Ośrodek Edukacji i Profilaktyki Uzależnień, Stowarzyszeniem Na Rzecz Aktywności Społeczno-Artystycznej, Punkt Konsultacyjny dla Ofiar Cyberprzemocy, Wydziałem Zdrowia Urzędu Miasta, Policją, Strażą Miejską, Akademicką Przychodnią Lekarską, Centrum Metodycznym Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej w Warszawie, Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Polską Akcją Humanitarną, Polskim Czerwonym Krzyżem, Caritasem, Toruńskim Stowarzyszeniem Aktywności Społecznej, Hospicjum Światło, Hospicjum Nadzieja. Rozdział 5 Monitorowanie i ewaluacja Szkolnego programu profilaktycznego 1. Określenie strategii ewaluacyjnej jest integralnym elementem programu profilaktycznego. 2. W ZS UMK Gimnazjum i Liceum Akademickim ewaluacja Szkolnego programu profilaktycznego będzie miała charakter wewnętrzny i będzie przebiegała dwutorowo: 1) Ewaluacja coroczna. a) Cele: - monitorowanie realizacji oddziaływań profilaktycznych zaplanowanych w Szkolnym programie profilaktycznym, - monitorowanie postępów uczniów według oczekiwanych efektów oddziaływań profilaktycznych, - systematyczna diagnoza potrzeb i problemów uczniów, rodziców i nauczycieli. 19

20 b) Forma: sprawozdanie z realizacji Szkolnego Programu Profilaktycznego na dany rok szkolny. c) Metody: obserwacja zachowań uczniów, analiza zgłaszanych potrzeb ze strony uczniów, rodziców, nauczycieli, ankiety, wywiady, sprawozdania cząstkowe. d) Termin: do końca każdego roku szkolnego. e) Osoby odpowiedzialne: - wychowawcy klas w zakresie planów profilaktycznych dostosowanych do klas i wynikających z planowanych oddziaływań wychowawczych na dany rok szkolny, - nauczyciele, wychowawcy w internacie, psycholog, pedagog w zakresie podjętych w danym roku szkolnym działań wychowawczych, - przewodniczący Szkolnego Zespołu Profilaktycznego opracowuje ogólne sprawozdanie na podstawie zebranych danych. 2) Ewaluacja podsumowująca. a) Cele: - ocena stopnia realizacji oraz efektywności Szkolnego Programu Profilaktycznego na lata , - opracowanie wniosków dla potrzeb opracowania Szkolnego Programu Profilaktycznego na lata b) Forma: sprawozdanie z realizacji Szkolnego Programu Profilaktycznego w latach c) Metody: ankiety, wywiady, zestawienia. d) Termin: koniec roku szkolnego 2015/2016. e) Osoby odpowiedzialne: - wychowawcy klas w zakresie planów profilaktycznych dostosowanych do klas i wynikających z planowanych oddziaływań wychowawczych na dany rok szkolny, - nauczyciele, wychowawcy w internacie, psycholog, pedagog w zakresie podjętych w danym roku szkolnym działań wychowawczych, - przewodniczący Szkolnego Zespołu Profilaktycznego opracowuje ogólne sprawozdanie na podstawie zebranych danych. 20