SYTUACJA UTRATY ZDROWIA
|
|
- Tomasz Sobczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Barbara Dobrzańska-Socha SYTUACJA UTRATY ZDROWIA Problemy psychologiczne osób z kalectwem nabytym Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
2 SYTUACJA UTRATY ZDROWIA
3 Barbara Dobrzańska-Socha SYTUACJA UTRATY ZDROWIA Problemy psychologiczne osób z kalectwem nabytym Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
4 Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Katedry Zarządzania w Turystyce, Instytutu Spraw Publicznych oraz Instytutu Psychologii Stosowanej RECENZENT dr hab. Katarzyna Popiołek, prof. SWPS PROJEKT OKŁADKI Agnieszka Winciorek FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Jerzy Socha Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2013 All rights reserved Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy. ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, Kraków tel , , fax Dystrybucja: tel , tel./fax tel. kom , sprzedaz@wuj.pl Konto: PEKAO SA, nr
5 BARBARA Jerzemu
6 SPIS TREŚCI Wstęp Wokół problemu Geneza tematu, czyli podróż w głąb siebie Dlaczego właśnie inwalidzi? Dwie drogi i dwa etapy analizy Sytuacja utraty zdrowia podejście patogenetyczne Patogenetyczne podejście do zagadnienia utraty zdrowia Nabyte kalectwo jako strata Kalectwo jako cierpienie spowodowane uszkodzeniem ciała Zagadnienie bólu Przeżycia związane z uszkodzeniem ciała Uszkodzenie ciała jako zdarzenie krytyczne Traumatyczny stres w sytuacji uszkodzenia ciała Kryzys psychologiczny jako reakcja na uszkodzenie ciała Cierpienie jako szansa rozwoju Poszukiwanie sensu przeżytego cierpienia Rola wsparcia społecznego w nadawaniu sensu cierpieniu Fenomenologiczno-egzystencjalny sens cierpienia Refleksje o cierpieniu spowodowanym kalectwem Rozwojowy aspekt utraty zdrowia Zagadnienie utraty zdrowia w kontekście teorii stresu i radzenia sobie Podstawowe pojęcia i definicje Ocena poznawcza sytuacji utraty zdrowia Efektywność radzenia sobie z utratą zdrowia Determinanty procesu radzenia sobie z utratą zdrowia Odporność psychiczna Wrodzone i nabyte aspekty odporności psychicznej ujmowanej jako odporność na stres Możliwości zmiany odporności na stres Odporność psychiczna jednym z zasobów radzenia sobie z utratą zdrowia Poczucie koherencji Rola poczucia koherencji w radzeniu sobie z kalectwem Emocjonalne aspekty poczucia koherencji Powiązania koncepcji Antonovsky ego z innymi ujęciami teoretycznymi Refleksyjność Zakończenie Bibliografia
7
8 WSTĘP Psychologiczna problematyka zdrowia i choroby od wielu lat cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, przyciągając uwagę zarówno badaczy, jak i szerokiej publiczności. Ciągle wydaje się ona daleka od wyczerpania, ponieważ szybkie zmiany cywilizacyjne powodują nie tylko wzrost wiedzy o przyczynach powstawania i leczenia chorób, lecz także samowiedzy człowieka traktującego zdrowie jako podstawowy rodzaj zasobu, formę kapitału umożliwiającego osiąganie celów we wszystkich innych dziedzinach życia. Problematyka ta jest także ważna i ciekawa poznawczo ze względu na możliwość dotarcia do mechanizmów radzenia sobie przez człowieka znajdującego się w sytuacji trudnej, jaką jest niewątpliwie utrata lub uszczerbek na zdrowiu. Dla psychologów ważne są prawidłowości rządzące zachowaniem się człowieka w takich sytuacjach, ponieważ wiedza o nich jest podstawą budowania strategii pomocy psychologicznej i wsparcia społecznego, zwiększających zaradność zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. W ostatnich latach pojawiło się kilka wpływowych teorii psychologicznych pozwalających wyjaśniać zachowanie się ludzi w sytuacjach utraty zdrowia. Należą do nich teoria stresu i radzenia sobie Lazarusa i Folkman (1984), teoria salutogenezy Antonovsky ego, teoria stresu potraumatycznego i inne. W polskiej literaturze godne odnotowania są prace Sęk, Heszen-Niejodek i Wrześniewskiego oraz ich coraz liczniejszych współpracowników. Czerpiąc satysfakcję poznawczą z dotychczasowego dorobku nauki w tej dziedzinie, można jednocześnie odczuwać niedosyt poznawczy. Wiąże się on nie tylko i nie tyle z dręczącym poczuciem braku spójności tej wiedzy, lecz także z poczuciem, że człowiek jest traktowany w tych teoriach głównie jako przedmiot, podczas gdy sytuacja utraty zdrowia jest wyjątkowo wyrazistym dowodem jedności ciała i ducha, przedmiotowości i podmiotowości człowieka, stanu, w którym cierpienie jest najbardziej dramatycznym przejawem tej jedności. Proponowana monografia jest wyjątkowo udaną próbą zmierzenia się z tym właśnie dylematem. Autorka pokazując we wstępie genezę problemu, który zrodził się jako metamorfoza jej osobistych zmagań w sytuacji utraty zdrowia, zmierza do ukazania go w szerszym kontekście jako problem inwalidów, czyli ludzi żyjących z kalectwem nabytym, gdy ich zaradność dotyczy szczególnych relacji ze światem zarówno w sensie fizycznym, jak i społecznym. W swojej pracy stara się ona uwzględnić wszystkie wspomniane wyżej teorie psychologiczne, co w zastosowaniu do konkretnych sytuacji umożliwia próbę syntezy, ale także proponuje
9 10 uwzględnienie nowych sposobów ujmowania problemu utraty zdrowia, jak np. podejście fenomenologiczno-egzystencjalne. Bierze pod uwagę także dwa podstawowe aspekty w rozpatrywaniu sytuacji człowieka dotkniętego kalectwem nabytym: patogenetyczny oraz rozwojowy. Ten ostatni wiąże się ściśle z analizą zaradności człowieka, z jego odpornością na zakłócenia równowagi, poczuciem koherencji oraz refleksyjnością. Wreszcie docieramy do sedna, czyli procesu formułowania przez człowieka z kalectwem konkretnych zadań i rozwiązywania problemów. Cierpienie jest nieuchronnym korelatem utraty zdrowia człowieka, ale i czynnikiem pobudzającym jego zaradność. Najbardziej widowiskowym, dostępnym i godnym podziwu dowodem tych zwycięskich zmagań są wyczyny sportowe prezentowane na specjalnie organizowanych zawodach i paraolimpiadach. Dlatego tak chętnie w wypowiedziach komentatorów można usłyszeć słowa aprobaty, a nawet zachwytu dla samozaparcia, wytrwałości i uporu zwycięzców, a tak rzadko o kosztach psychologicznych, jakie stoją za owym zwycięstwem. Występ publiczny jest spektakularnym dowodem sukcesu, a uporczywy, morderczy trening znika z pola uwagi. O cierpieniu i wyrzeczeniach rzadko się wówczas mówi. A przecież istota rzeczy tkwi właśnie w owym harcie ducha. Warto o tym pamiętać. Autorka omawianej książki doskonale wie, jak ważna jest ta subiektywna strona medalu w walce osób niepełnosprawnych o powrót do normalności. Głównym motywem decyzji o przygotowaniu tej książki do druku było przekonanie, że problematyka w niej zawarta jest aktualna i potrzebna i że znajdzie ona uznanie w oczach czytelników. Obserwujemy bowiem obecnie wzrost znaczenia wiedzy o sposobach radzenia sobie z wszelką stratą, ale szczególnie z utratą zdrowia. Zdrowie staje się jedną z naczelnych wartości w życiu coraz większej liczby ludzi, co znajduje wyraz we współczesnej definicji zdrowia jako dobrostanu, a nie tylko pogorszenia dotychczasowego stanu psychofizycznego człowieka. Wzrasta jednocześnie liczba czynników powodujących utratę zdrowia, a w szczególności powodujących niepełnosprawność i kalectwo w związku z postępem technicznym i cywilizacyjnym (wypadki przy pracy i na drogach, sporty ekstremalne, masowe imprezy itp.). Na tym tle szczególnie uwydatniają się zalety proponowanej monografii. O inwalidztwie nabytym jako szczególnym przypadku utraty zdrowia mówi się tu w najszerszym teoretycznym kontekście, w szczególności w kontekście teorii stresu i radzenia sobie oraz ogólnej teorii sytuacji trudnych. Książka nie jest zwykłym przeglądem literatury, choć bibliografia jest imponująca i sama w sobie stanowi dodatkową wartość. Autorkę cechuje umiejętność krytycznego ustosunkowania się do zastanej wiedzy. Pokazuje ona rozliczne luki w istniejącej wiedzy i tezy nie
10 11 do końca uzasadnione przez autorów o uznanym autorytecie, np. gdy omawia salutogenetyczną koncepcję Antonovsky ego, a nawet gruntownie już przyswojoną na gruncie polskim teorię stresu i radzenia sobie Lazarusa. Godna pochwały jest powściągliwość Autorki w próbie tworzenia syntezy, jednak jej propozycja, aby powiązać aspekt patogenetyczny z aspektem rozwojowym w tropieniu mechanizmów zaradności, jest wyjątkowo trafna. Mamy tu więc do czynienia z dążeniem Autorki do tego, aby wiedza ucukrowana znalazła swoją konkretyzację w jej własnych cząstkowych wynikach badań nad kalectwem nabytym. Można żałować, że tekst przygotowany niemal do druku nie doczekał się wydania za życia Autorki. Słowo niemal oznacza tu, że pozostały do usunięcia drobne usterki językowe i konieczne uzupełnienia terminologiczne. Lektura maszynopisu w pozostawionej przez Autorkę postaci nie rodzi wątpliwości, że mamy do czynienia z dziełem dojrzałym i wartym publikacji. Podejmując się przygotowania tekstu do druku, starałam się nie uchybić myśli przewodniej Autorki. Ktoś może zapytać, jak to się stało, że podjęłam się redagowania książki spoza dziedziny, którą uprawiam od lat, mianowicie psychologii pracy. Treść przedkładanej książki jest mi bliska z wielu względów. Zajmowałam się podobnymi zagadnieniami w odniesieniu do ludzkiej pracy, a jak wiadomo, to właśnie w tym środowisku zrodziła się problematyka psychologii zdrowia (strategie promocji zdrowia). Nieobca jest mi ogólna teoria stresu i radzenia sobie. Ale motywem przewodnim mojej decyzji był fakt długoletniej współpracy z Panią dr Barbarą Dobrzańską-Sochową na niwie kształcenia studentów psychologii specjalizujących się w praktycznych zastosowaniach tej nauki, na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, w latach osiemdziesiątych XX wieku. Jestem przekonana, że książka okaże się przydatna w kształceniu studentów psychologii, a także absolwentów tego kierunku pragnących na studiach podyplomowych pogłębiać swoją wiedzę. Przyda się ona wszystkim, którzy dążą do tego, by doskonalić swoje kwalifikacje w dziedzinie pomocy psychologicznej i wsparcia społecznego inwalidów z kalectwem nabytym. Zofia Ratajczak
11
12 BIBLIOGRAFIA Skróty: WUJ Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego UŚl Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego UWr Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego TN-KUL Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne PTP Polskie Towarzystwo Psychologiczne IP-PAN Wydawnictwo Instytutu Psychologii Polskiej Akademi Nauk PWN Wydawnictwo Naukowe PWN PZWL Wydawnictwo Lekarskie PZWL Abramson L.Y., Seligman M.E.P., Teasdale J. (1978). Learned helplessness in Humans: Critique and reformulation. Journal of Abnormal Psychology, no. 87, s Adamiec M. (1988). Doświadczenie przemiany jako kategoria psychologiczna. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 959, UŚl, Katowice. Aldwin C.M., Revenson T.A. (1987). Does coping help? A reexamination of relation between coping and mental health. Journal of Personality and Social Psychology, no. 53, s Allport G. (1937). Personality: A psychological interpretation, Holt, New York za: Płużek Z., Kryzysy psychologiczne i rodzaje kryzysów osobowościowych, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, s. 43. Wydawnictwo ALL, Kraków Antonovsky A. (1979). Health, Stress and Coping: New Perspectives on mental and Physical Well-Being, Jossey-Bass Publishers, San Francisco za: Antonovsky A., Rozwikłanie tajemnicy zdrowia, s Fundacja IPN Mobilitas, Warszawa Antonovsky A. (1984). A call for a new question Salutogenesis and a proposed answer The Sense of Coherence, Journal of Preventive Psychiatry, za: Dolińska-Zygmunt G., Orientacja salutogenetyczna w problematyce zdrowotnej. Model Antonovsky ego, [w:] Dolińska-Zygmunt G. (red.), Elementy psychologii zdrowia. Acta Universitatis Wratislaviensis, No. 1818, s UWr, Wrocław Antonovsky A. (1987). Unraveling the mystery of health. Jossey-Bass Publishers, San Francisco za: Sęk H, Ścigała I., Stres i radzenie sobie w modelu
13 158 salutogenetycznym, [w:] Heszen I., Ratajczak Z. (red.), Człowiek w sytuacji stresu, s UŚl, Katowice Antonovsky A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Fundacja IPN Mobilitas, Warszawa. Aquilera D.C. (1989). Crisis intervention, C.V. Mosby, St. Louis, za: Hoff L.A., People in Crisis: Understanding and Helping, Jossey-Bass Publishers, San Francisco Aquilera D.C., Messick J.M. (1986). Crisis Intervention, 5 th ed., C.V. Mosby, St. Louis za: Płużek Z., Kryzysy psychologiczne i rodzaje kryzysów osobowościowych, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, s. 43. Wydawnictwo ALL, Kraków Atkinson J.W. (1958). Towards experimental analysis of human motivation, [w:] Atkinson J.W. (red.), Motives in fantasy, action and society, van Nostrand, Princeton za: Kowalik S., Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, s Interart, Warszawa Badura-Madej W. (1996). Podstawowe pojęcia teorii kryzysu i interwencji kryzysowej, [w:] Badura-Madej W. (wybór): Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej, s Interart, Warszawa. Bandura A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change, Psychological Review, no. 84, s za: Kowalik S., Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, s Interart, Warszawa Bandura A. (1982), Self-efficacy mechanism in human agency, American Psychologist, no. 37, s za: Sęk H., Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej, [w:] Sęk H. (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny. Mechanizmy. Zapobieganie, s PWN, Warszawa Bandura A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American Psychologist, no. 44, s Bańka A. (2000). Psychologia organizacji, [w:] Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej s GWP, Gdańsk. Barnard C. (1996). Godne życie, godna śmierć. Wyd. Jacek Santorski & Co., Warszawa. Barraclough J. (1997). Rak i emocje. Wydawnictwo Medyczne SANMEDICA, Warszawa. Bartels B.J. (1984). Early psychosocial interventions in severe trauma, [w:] Krueger D.W. (red.), Rehabilitation Psychology, s An Aspen Publication, Rockville.
14 159 Bedbrook G.M. (1991). Opieka nad chorym z paraplegią. PZWL, Warszawa. Belloc N.B., Breslow L. (1972). Relationship of physical health status and health practices, Preventive Medicine, no. 1, s za: Terelak J.F., Psychologia stresu, s Oficyna Wydawnicza BRANTA, Bydgoszcz Bennett S.J. (1993). Relationships Among Selected Antecedent Variables and Coping Effectiveness in Postmyocardial Infarction Patients. Research in Nursing and Health, no. 16, s Binswanger L. (1963). Being-in-the-world: selected paper of Ludwig Binswanger, Basic Books, New York za: Hall C.S., Lindzey G., Teorie osobowości, s PWN, Warszawa Block B.L. (1999). Osobowościowe uwarunkowania nasilenia problemów psychospołecznych u osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego. TN-KUL, Lublin. Bocheński J. (1988). O śmierci, przemijaniu i sensie życia, Powściągliwość i Praca, nr 11 (458), 1 2, s. 6 7 za: Widera-Wysoczańska A., Rozmowy o przemijaniu. Hermeneutyczna analiza psychologiczna doświadczeń człowieka, s UWr, Wrocław Bolger N., Schilling E.A. (1999). Personality and the problems of everyday life: The role of neuroticism in exposure and reactivity to daily stressors. Journal of Personality za: Strelau J., Temperament a stres: Temperament jako czynnik moderujący stresory, stan i skutki stresu oraz radzenie sobie ze stresem, [w:] Heszen-Niejodek I., Ratajczak Z. (red.), Człowiek w sytuacji stresu, s UŚl, Katowice Bonnino S. (1996). Rozwój empatii w kontekście zarażania się emocjami innych osób oraz tworzenia reprezentacji poznawczej. Nowiny Psychologiczne, nr 1, s Borys B., Majkowicz M., Zmiana obrazu siebie u ofiar pożaru hali stoczni gdańskiej (rękopis) za: Borys B., Morawski P., Zespół stresu pourazowego u ofiar pożaru hali Stoczni Gdańskiej. Na podstawie literatury i doświadczeń własnych, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, s. 85. Wydawnictwo ALL, Kraków Borys B., Morawski P. (1997). Zespół stresu pourazowego u ofiar pożaru hali Stoczni Gdańskiej. Na podstawie literatury i doświadczeń własnych, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, s Wydawnictwo ALL, Kraków. Boss M. (1977). Existential foundations of medicine and psychology, Aronson, New York za: Hall C.S., Lindzey G., Teorie osobowości, s PWN, Warszawa 1990.
15 160 Bowlby J., Parkes C.M. (1970). Separation and loss, [w:] Anthony E.J. i in., The child and his family, s Wyd. Willey, New York, za: Lis-Turlejska M., Problematyka przeżywania straty w psychologii klinicznej. Przegląd Psychologiczny, 1989, nr 3, s Brasted W.S., Callahan E.J. (1984). A behavioral analysis of the grief process, Journal of Behavior Therapy, no. 15, s Bryant F.B. (1989). A four-factor model of perceived control: coping, obtaining and savoring. Journal of Personality, no. 57, s za: Sęk H., Ścigała I., Stres i radzenie sobie w modelu salutogenetycznym, [w:] Heszen-Niejodek I., Ratajczak Z. (red.), Człowiek w sytuacji stresu, s UŚl, Katowice Bugental J. (1965). The search for authenticity: an existential-analytic approach to psychotherapy, Holt, Renahart, Winston, New York za: Hall C.S., Lindzey G., Teorie osobowości, s PWN, Warszawa Burack-Weiss A. (1991). Psychosocial Aspects of Aging and Vision Loss, [w:] Weber N. (ed.) The Aging Eye and Low Vision, Haworth Press, Chapter Five, s Burger J.M. (1989). Negative reactions to increases in perceived personal control. Journal of Personality and Social Psychology, no. 56, s Burisch M. (1993). In Search of theory: Some Ruminations on the Nature of Etiology of Burnout, [w:] Schaufeli W.B., Maslach C., Marek T. (red.), Professional Burnout: Recent Development in Theory and Research, s Tylor & Francis, London. Burisch M. (2000). W poszukiwaniu teorii przemyślenia na temat natury i etiologii wypalenia, [w:] Sęk H. (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny. Mechanizmy. Zapobieganie, s PWN, Warszawa. Caplan G. (1964). Principles of preventive psychiatry, Basic Books, New York za: Płużek Z., Kryzysy psychologiczne i rodzaje kryzysów osobowościowych, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, s. 43. Wydawnictwo ALL, Kraków Caplan G. (1984). Środowiskowy system oparcia a zdrowie jednostki. Nowiny Psychologiczne, nr 2 3, s Caplan G. (1987). System oparcia, [w:] Pomoc nieprofesjonalna i grupy wzajemnej pomocy, s Wyd. Studium Pomocy Psychologicznej PTP, Warszawa. Carver C.S., Scheier M.F. (1994). Situational Coping and Coping Dispositions in a Stressful Transaction. Journal of Personality and Social Psychology, nr 66, s Cassirer E. (1971). Esej o człowieku. Czytelnik, Warszawa.
16 161 Chapman C.R (1986). Pain, perception and illusion, [w:] Sternbach R.A. (red.), The psychology of pain, Raven Press, New York za: Kowalik S., Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Wyd. Interart, Warszawa Claus K.E., Bailey J.T. (1980). Living with stress and promoting well-being, The C.V. Mosby Company, London za: Terelak J.F., Psychologia stresu, s Oficyna Wydawnicza BRANTA, Bydgoszcz Cobb S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, nr 38, s Cogswell B.E. (1977). Self-socialization: Readjustment of paraplegics in the community, [w:] Stubbins J. (red.), Social and psychological aspects of disability, University Park Press, Baltimore, s ) za: Kowalik S., Psychologiczne podstawy niepełnosprawności i rehabilitacji, [w:] Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, s GWP, Gdańsk Cogswell B.E. (1984). Socialization after disability; Recently in the community, [w:] Krueger D.W. (red.), Rehabilitation psychology, An Aspen Publication, Rockville, s Cohen N. (1990). Immunologia dla nieimmunologów. Kilka wskazówek dla początkujących psychoneuroimmunologów. Nowiny Psychologiczne, nr 1 2, s Cook D.W. (1979). Psychological adjustment to spinal cord injury: Incidence of denial, depression, and anxiety. Rehabilitation Psychology, no. 26, s Coulton C.J. (1984). Person-environment fit and rehabilitation, [w:] Krueger D.W. (red.), Rehabilitation psychology, An Aspen Publication, Rockville, s Cox L. (1991). Pielęgnacja przedłużona trwały nadzór pielęgniarski, [w:] Bedbrook G.M., Opieka nad chorym z paraplegią, s PZWL, Warszawa. Czabała J.C., Sęk H. (2000). Pomoc psychologiczna, [w:] Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, s GWP, Gdańsk. Czapiński J. (1984). Doświadczenia życiowe a choroba: Wprowadzenie do problematyki. Nowiny Psychologiczne, nr 6 7, s Czapiński J. (1991). Szczęście złudzenie czy konieczność?, [w:] Kofta M., Szustrowa T. (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice z psychologii społecznej, s PWN, Warszawa. Czapiński J. (1992). Psychologia szczęścia: Przegląd badań i zarys teorii cebulowej. Oficyna Wydawnicza Akademos, Warszawa.
17 162 David D.H., Kim S.W., Charter R.A. (1990). Psychological reaction to spinal cord injury and relationship of personality to the resulting neurological dysfunctions. Journal Neuro Rehabilitation, no. 4, s Davidson S. (1981). Clinical and psychotherapeutic experience with survivors and their families, The Family Physical, no. 10, 2, s za: Lis-Turlejska M., Traumatyczny stres. Koncepcje i badania, s IP-PAN, Warszawa De Walden-Gałuszko K. (2000). Reakcje psychiczne na fizyczne dolegliwości, [w:] de Walden-Gałuszko K., U kresu, s Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk. Dobrzańska-Socha B. (1980). Analiza zmian zachodzących pod wpływem oddziaływania rehabilitacyjnego w sposobie funkcjonowania psychicznego inwalidów wzroku, [w:] Ratajczak Z. (red.): Psychologia w służbie człowieka, PWN, Warszawa. Dobrzańska-Socha B. (1981). Wiek wystąpienia kalectwa i jego stopień a różnice w funkcjonowaniu psychicznym inwalidów wzroku. Przegląd Tyflologiczny, nr 1 2, s Dobrzańska-Socha B. (1981a). Predominant, stable and variable features of behavior of the visually handicapped, [w:] The Handicapped Person in Society, s Wyd. Allgemeine Unfallversicherungsanstalt, Vienna, Austria. Dobrzańska-Socha B. (1982). Specyficzne cechy funkcjonowania psychicznego inwalidów wzroku, [w:] Jędrzejczak M. (red.), Cele rehabilitacji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie socjalistycznym, t. 2, s UWr, Wrocław. Dobrzańska-Socha B. (1985). Przyczyny różnic w funkcjonowaniu psychicznym inwalidów wzroku. Przegląd Tyflologiczny, nr 1 2, s Dobrzańska-Socha B. (1986). Psychoterapia inwalidów wzroku w aspekcie możliwości wpływania na ich funkcjonowanie psychiczne i uzyskiwania zmian w zachowaniu, [w:] Hulek A. (red.), Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, s PZWL, Warszawa. Dobrzańska-Socha B. (1987). Postawy ociemniałych wobec inwalidów wzroku i osób widzących. Przegląd Tyflologiczny, nr 1 2. Dobrzańska-Socha B. (1992). Propozycja profesjonalnego prowadzenia grup wsparcia. Nowiny Psychologiczne, nr 2, s Dobrzańska-Socha B.: (1993). Zasady tworzenia profesjonalnych grup wsparcia, [w:] J. Włodek-Chronowska (red.) Samopomoc w teorii i praktyce psychopedagogicznej, z. 17, s Zeszyty Naukowe UJ, Prace Pedagogiczne, Kraków. Dobrzańska-Socha B. (1995). Radzenie sobie ze stresem życia codziennego poprzez uczestniczenie w grupie wsparcia, [w:] Kubacka-Jasiecka D. (red.),
18 163 Wybrane problemy zmagania się ze stresem. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Psychologiczne, z. 12, s Dobrzańska-Socha B. (1997). Wspieranie wspierających, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Lipowska-Teutsch A. (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, s Wydawnictwo ALL, Kraków. Dobrzańska-Socha B. (1998). Pomoc psychologiczna dla rodzin osób głuchoniewidomych, [w:] Kowalik S., Bańka A. (red.), Perspektywy rehabilitacji osób głuchoniewidomych, s Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań. Dobrzańska-Socha B. (1999). Pomoc psychologiczna w sytuacji straty, [w:] Kubacka-Jasiecka D., Łosiak W. (red.), Zmagając się z chorobą nowotworową, s WUJ, Kraków. Dobrzańska-Socha B. (2001). Trudne rozmowy wyobrażenie sytuacji własnej śmierci, [w:] Popiołek K. (red.), Człowiek w sytuacji zagrożenia. Kryzysy, katastrofy, kataklizmy, s Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań. Dobrzańska-Socha B. (2002). Ile nadziei tyle zmiany. Waga i znaczenie utraty wzroku dla ludzi w podeszłym wieku, [w:] Kubacka-Jasiecka D. (red.), Człowiek wobec zmiany. Rozważania psychologiczne, s WUJ, Kraków. Dobrzańska-Socha B. (2004). Przekroczenie granicy ryzyka. Badania psychologiczne osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, [w:] Studenski R. (red.), Zachowanie się w sytuacji ryzyka, s UŚl, Katowice. Dobrzańska-Socha B. (2004a). Strategie radzenia sobie z kryzysem związanym z utratą sprawności ruchowej, [w:] Popiołek K. (red.): Kryzysy, katastrofy, kataklizmy. Zjawiska współczesnej cywilizacji, s Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań. Dobrzańska-Socha B. (2005). Zachowanie człowieka w sytuacji utraty zdrowia strategie radzenia sobie z utratą wzroku, [w:] Ledzińska M., Rudkowska G., Wrona L. (red.): Psychologia współczesna: oczekiwania i rzeczywistość, s , Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków. Dobrzańska-Socha B. (2008). Fenomenologiczno-egzystencjalny sens cierpienia, [w:] Wrona-Polańska H. (red.), Zdrowie stres choroba w wymiarze psychologicznym, s Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków. Dobrzańska-Socha B. (2010). Przeżywanie sytuacji kryzysowej w świetle teorii NLP, [w:] Popiołek K., Bańka A. (red.) Kryzysy, katastrofy, kataklizmy w perspektywie psychologicznej, s Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań.
19 REDAKTOR WYDAWNICTWA ADIUSTACJA JĘZYKOWO-STYLISTYCZNA KOREKTA SKŁAD I ŁAMANIE Agnieszka Stęplewska Joanna Myśliwiec Barbara Rydzewska Jerzy Najder Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, Kraków tel , , fax
20 Sytuacja utraty zdrowia. Problemy psychologiczne osób z kalectwem nabytym jest udaną i jak dotychczas jedyną próbą krytycznego scalenia istniejącej wiedzy teoretycznej dotyczącej sytuacji człowieka, który doznał straty związanej ze zdrowiem jako jednym z najważniejszych czynników funkcjonowania w swoim środowisku, zapewniającym mu nie tylko trwanie, ale i rozwój. Autorka, sięgając do różnych obszarów wiedzy psychologicznej, uwzględniła zarówno podejście patogenetyczne, jak i rozwojowy aspekt utraty zdrowia. Zbudowany przez nią obraz człowieka w sytuacji utraty charakteryzuje niezwykła subtelność rysunku. Szczególnie widoczne jest to w rozważaniach nad efektywnością radzenia sobie z utratą zdrowia, gdzie daje o sobie znać nie tylko wielka erudycja Autorki, ale także jej bogate doświadczenie badacza i terapeuty. Niezwykle cenne są próby określenia zjawiska odporności oraz analiza możliwych dróg wzmacniania człowieka w tym względzie. Prezentowana monografia jest adresowana do grona specjalistów i studentów: psychologii, pedagogiki, rehabilitacji czy nauk społecznych, zainteresuje z pewnością także tych, którzy odczuwają potrzebę zatrzymania się i głębszego spojrzenia na świat ludzkich przeżyć. Warto, aby trafiła ona również do rąk psychologów praktyków służących pomocą psychologiczną i wsparciem coraz liczniejszym doświadczanym przez los pacjentom. Z recenzji dr hab. Katarzyny Popiołek, prof. SWPS Barbara Dobrzańska-Socha ukończyła studia psychologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, specjalizując się w psychologii defektologicznej i klinicznej. Doktoryzowała się na tymże Uniwersytecie w roku Pracowała jako nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, a następnie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jej dorobek naukowy obejmuje 61 publikacji dotyczących zagadnień związanych z utratą zdrowia, skutecznym radzeniem sobie z chorobą, ze szczególnym uwzględnieniem roli wsparcia społecznego oraz metod promujących zdrowie. Wiele uwagi poświęciła pomocy psychologicznej dostosowanej do potrzeb i oczekiwań ludzi narażonych na stres i napięcie szczególnie w sytuacjach kryzysowych oraz edukacji psychologicznej. W uznaniu zasług w pracy naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi oraz wieloma nagrodami indywidualnymi JM Rektora UJ.
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia radzenia sobie ze stresem 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of coping with stress 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoWykłady: Literatura. Nazwa kursu: Promocja zdrowia Autor: prof. dr hab. Władysława Pilecka mgr Stanisław Bobula
Nazwa kursu: Promocja zdrowia Autor: prof. dr hab. Władysława Pilecka mgr Stanisław Bobula Wykłady: 1. Pojęcie promocji zdrowia i zjawisk pokrewnych: jakość życia, prewencja zaburzeń, edukacja zdrowotna
Bardziej szczegółowoSYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Potencjały zdrowia i szczęścia człowieka./ Moduł 102..: Człowiek w zdrowiu i chorobie 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim The stress
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...
I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Psychologia zdrowia 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek studiów: Dialog i
Bardziej szczegółowoJakość życia w perspektywie pedagogicznej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza
Bardziej szczegółowoPsychologia - opis przedmiotu
Psychologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia Kod przedmiotu 14.4-WP-PielP-CHOL-Sk-S14_pNadGenUY423 Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo Profil
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Promocja zdrowia psychicznego Kod
Bardziej szczegółowoOpis modułu kształcenia
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zdrowia Publicznego Opis modułu kształcenia Nazwa modułu (przedmiotu) Psychologia Kod podmiotu Kierunek studiów Ratownictwo medyczne Profil kształcenia
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 201/2015 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 015/016 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoPublikacja wydana staraniem Instytutu Psychologii WNHiP Uniwersytetu Wrocławskiego
Recenzent: prof. dr hab. Zygfryd Juczyński Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Anna Kaniewska Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar
Bardziej szczegółowoStres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe Kod przedmiotu
Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe Kod przedmiotu 14.4-WP-PSChM-SStiWZ-W-S14_pNadGenFWT0D Wydział
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18-2021/22 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Osobowości 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia ogólna - Osobowość 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of Personality 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia lekarska 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoWykłady: 20 godziny Seminaria: 10 godzin Ćwiczenia: 10 godzin
Jednostka prowadząca kierunek: Zakład Zdrowia Publicznego Kierunek: Zdrowie publiczne Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna III rok I 0 studia stacjonarne Pedagogika zdrowia Punkty ECTS: Wykłady: 20 godziny
Bardziej szczegółowoPSYCHOLOGIA KARTA PRZEDMIOTU. CPS01c. polski. obowiązkowy. nauki podstawowe. studia magisterskie. II rok/semestr 4.
Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU)
Załącznik Nr 1.11 pieczątka jednostki organizacyjnej OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU), PROGRAMU NAUCZANIA ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA CZEŚĆ A * OPIS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kultury Fizycznej, Zdrowia
Bardziej szczegółowoZDROWIE I HIGIENA PSYCHICZNA
PRZEDMIOT: ZDROWIE I HIGIENA PSYCHICZNA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom modułu kształcenia
Bardziej szczegółowoSylabus na rok 2014/2015
Sylabus na rok 204/205 () Nazwa przedmiotu Psychologia (2) Nazwa jednostki prowadzącej Wydział Medyczny przedmiot (3) Kod przedmiotu (4) Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Położnictwo
Bardziej szczegółowoSzkolenie
Szkolenie 01.11.2010. Zapraszamy na szkolenie: psychologów, terapeutów, rehabilitantów, osoby dotknięte chorobą nowotworową lub mające bliskich chorych na raka oraz wszystkich zainteresowanych tematyką
Bardziej szczegółowoPsychologia kliniczna i psychoterapia
Psychologia kliniczna i psychoterapia Nazwa przedmiotu Psychologia kliniczna i psychoterapia Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii, Kod przedmiotu Studia Kierunek
Bardziej szczegółowo[5ZSTZS/KII] Psychologia stresu
1. Ogólne informacje o module [5ZSTZS/KII] Psychologia stresu Nazwa modułu PSYCHOLOGIA STRESU Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr
Bardziej szczegółowoDr A. Wołpiuk- Ochocińska. Dr A. Wołpiuk- Ochocińska
(1) Nazwa przedmiotu Psychologia stosowana (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - () Studia Kierunek
Bardziej szczegółowoCzy kryzys ma sens? Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak
Czy kryzys ma sens? Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak Definicja kryzysu Kryzys jest odczuwaniem lub doświadczaniem wydarzenia, bądź sytuacji, jako
Bardziej szczegółowoSocjologia niepełnosprawności i rehabilitacji. mgr E. Kujawa. 1 ECTS F-2-P-SN-05 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad dziećmi 2.
Bardziej szczegółowoOpis przedmiotu (sylabus) na rok akademicki 2018/2019. Psychologia kliniczna. Fizjoterapia Studia II stopnia Profil praktyczny Studia stacjonarne
Opis przedmiotu (sylabus) na rok akademicki 2018/2019 1. Metryczka Nazwa modułu/ przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostki prowadzące kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Program kształcenia (Kierunek
Bardziej szczegółowoWSHiG Karta przedmiotu/sylabus
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Hotelarstwo i Gastronomia, Obsługa ruchu Turystycznego, Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomii
Bardziej szczegółowomgr A. Kujawa 2 ECTS F-2-P-SN-05 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS: stacjonarne w/s/ćw/zp
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoInstytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2011/2012 Tryb studiów Studia niestacjonarne Kod 4.7/1/102 Nazwa Autorzy ścieżki CZŁOWIEK W ZDROWIU I W CHOROBIE dr hab. prof. UWr Grażyna Dolińska-Zygmunt
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Medyczna, Wydział Ogólnomedyczny Fizjoterapia Drugi Praktyczny. mgr M. Tomaszewska
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA:. Podstawy Kod przedmiotu: 104 Rodzaj
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/i semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6.
Bardziej szczegółowoAnna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO
SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja
Bardziej szczegółowoDr Sztembis. Dr Sztembis. Rok akademicki 2015/2016. (1) Nazwa przedmiotu Psychologia kliniczna (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
(1) Nazwa przedmiotu Psychologia kliniczna (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Rok akademicki 2015/2016 Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowoRecenzja: prof. dr hab. Helena Sęk. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Magdalena Pluta. Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół
Recenzja: prof. dr hab. Helena Sęk Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Magdalena Pluta oraz Zespół Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie Autora: Maria Krzyślak-Kowalik
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Psychologia zdrowia
Przedmiot: Psychologia zdrowia I. Informacje ogólne Wydział REHABILITACJI Jednostka organizacyjna Zakład Psychologii Klinicznej i Pedagogiki Specjalnej Kierownik: prof. dr hab. Monika Guszkowska Nazwa
Bardziej szczegółowoPsychologia miłości, małżeństwa i rodziny Kod przedmiotu
Psychologia miłości, małżeństwa i rodziny - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia miłości, małżeństwa i rodziny Kod przedmiotu 14.4-WP-SP-ES-PMMR Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki,
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r.
Specjalności w ramach studiów na kierunku psychologia studia jednolite magisterskie Program kształcenia przewiduje dwie specjalności do wyboru przez studentów począwszy od 6 semestru (3 roku studiów).
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia. Prof. Krzysztof Owczarek. III rok. zimowy + letni.
1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów np.: Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Rok akademicki: 2015/16
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku KARTA OPISU ZAJĘĆ (SYLABUS) W CYKLU KSZTAŁCENIA 2019/2022
Załącznik nr... do Uchwały Załącznik Nr 4 do Uchwały Nr 4 Senatu AWFiS z dnia 23 stycznia 2019 r. Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku KARTA OPISU ZAJĘĆ (SYLABUS) W CYKLU KSZTAŁCENIA 2019/2022
Bardziej szczegółowoS Y L A B U S M O D U Ł U ( P R Z E D M I O T U ) I n f o r m a c j e o g ó l n e. Socjologia niepełnosprawności i rehabilitacji.
S Y L A B U S M O D U Ł U ( P R Z E D M I O T U ) I n f o r m a c j e o g ó l n e Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu
Bardziej szczegółowo(materiały dostępne w zbiorach Biblioteki Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej)
INTERWENCJA KRYZYSOWA Zestawienie bibliograficzne w wyborze za lata 1991-2010 (materiały dostępne w zbiorach Biblioteki Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej) WYDAWNICTWA ZWARTE (KSIĄŻKI) 1. Depresja i próby
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Wydział Pedagogiki i Psychologii Katedra Psychologii Klinicznej Psychologia. jednolite studia magisterskie stacjonarne
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Praktyczna diagnoza kliniczna dziecka w relacji z opiekunem wypełnia instytut/katedra Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Psychologia Kod przedmiotu FF
Bardziej szczegółowoKierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów. Zdrowie publiczne Studia II stopnia stacjonarne. Dr n. med. Beata Penar-Zadarko
Sylabus : PSYCHOLOGIA ZDROWIA Nazwa Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Psychologia zdrowia Wydział Medyczny, Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o zdrowiu, Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego Kod - Studia
Bardziej szczegółowoPraca naukowa dofinansowana ze środków na naukę Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach jako projekt badawczy nr N N
Recenzent: prof. dr hab. Włodzimierz Oniszczenko prof. dr hab. Andrzej Sękowski Redaktor prowadzący: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Magdalena Ziarkiewicz Projekt okładki i stron tytułowych: Katarzyna
Bardziej szczegółowoCopyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Warszawa 2011
Recenzenci: prof. dr hab. Jan F. Terelak dr hab. Stanisław A. Witkowski, profesor UWr Redaktor prowadzący: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Dorota Kassjanowicz Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia lekarska 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoI nforma cje ogólne. - zaliczenie
Załącznik Nr do Uchwały Nr S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Psychopatologia r.a 018-019 cykl 016-01 Rodzaj modułu/przedmiotu Obowiązkowy Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność
Bardziej szczegółowodr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:
Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu S-PRP Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU: PSYCHOLOGIA rok akademicki 2015/2016
REGULAMIN ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU: PSYCHOLOGIA rok akademicki 2015/2016 (opracowany na podst. Opisu Modułu Kształcenia oraz Regulaminu Studiów w Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach, stanowiący Załącznik
Bardziej szczegółowoDIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska
DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska KRYZYS stan dezorganizacji, w którym ludzie doświadczają frustracji ważnych celów życiowych lub naruszenia cyklów życiowych, a także zawodności metod
Bardziej szczegółowoLp. IMPULS 2011 Nauki społeczne Pedagogika Agresja u osób z lekką niepełnosprawnością 2 intelektualną. IMPULS 2007 Nauki społeczne Pedagogika
Lp. Rok Tytuł Kategoria Podkategoria wydania ABC pedagoga specjalnego. Poradnik dla nauczyciela ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym pracujących z dziećmi niepełnosprawnymi dla studentów kierunków
Bardziej szczegółowoSpecjalizacja w dziedzinie psychologii klinicznej
Specjalizacja w dziedzinie Dyrekcja Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej im. prof. Antoniego Kępińskiego w Jarosławiu ogłasza nabór na specjalizację z. Specjalizacja w Specjalistycznym
Bardziej szczegółowoKatedra Nauk Humanistycznych i Promocji Zdrowia
Wrocław, październik 2013 Katedra Nauk Humanistycznych i Promocji Zdrowia Dr hab. Lesław Kulmatycki, prof. AWF Kierownik Katedry PRACOWNICY KATEDRY u góry od lewej: Izabela Jędrysiak, Lesław Kulmatycki,
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Psychologiczne podstawy wychowania i nauczania. The psychological basis of upbringing and education. Kod Punktacja ECTS* 3
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Psychologiczne podstawy wychowania i nauczania The psychological basis of upbringing and education Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator dr Michał Gacek Zespół dydaktyczny
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Podstawy psychologii
Przedmiot: Podstawy psychologii I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom modułu kształcenia
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: PEDAGOGIKA SPECJALNA
Przedmiot: PEDAGOGIKA SPECJALNA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom modułu kształcenia
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2010/2011
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Pedagogiczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 010/011 Kierunek studiów: Pedagogika Profil: Ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW
PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY OPIEKI NAD DZIECKIEM Z CHOROBĄ NOWOTWOROWĄ I JEGO
Bardziej szczegółowo1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: pierwszy stopień. 5. Poziom kształcenia
1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo POMOSTOWE Kod przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: 5. Poziom kształcenia 6. Forma
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Wspomaganie rozwoju dziecka przewlekle chorego i z chorobami genetycznymi 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku
Bardziej szczegółowoKOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ BIURO SZKOLENIA
KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ BIURO SZKOLENIA Program szkolenia doskonalącego dla strażaków jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej z zakresu zarządzania stresem oraz organizacji
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT: PSYCHOLOGIA KLINICZNA I PSYCHOTERAPIA
PRZEDMIOT: PSYCHOLOGIA KLINICZNA I PSYCHOTERAPIA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
Recenzje: prof. UŁ, dr hab. Eleonora Bielawska-Batorowicz prof. dr hab. Janusz Trempała Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Magdalena Pluta Korekta: Joanna Barska Projekt okładki: Katarzyna
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12. Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoZainteresowania naukowe: Zasoby osobiste i ich znaczenie dla zdrowia, relacji rodzinnych i zawodowych. Publikacje naukowe
Justyna Mróz psycholog, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Psychologii UJK. Absolwentka psychologii na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; Szkoły Zarządzania
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1do Zarządzenia Nr 40/2011/2012 Rektora UKW z dnia 10 lutego 2012 r. OPIS PRZEDMIOTU
Załącznik Nr 1do Zarządzenia Nr 40/2011/2012 Rektora UKW z dnia 10 lutego 2012 r. OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Wybrane aspekty przekonań zdrowotnych 1100-P-PZ24saWAP-SD Wydział Wydział
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Po ukończeniu studiów jednolitych
Bardziej szczegółowoDorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami
Dr Dorota Dr Molek-Winiarska Dorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami Katedra Zarządzania Kadrami CZYM JEST STRES? Czym jest stres? BODŹCEM wywołuje określone emocje; REAKCJĄ na zaburzenie równowagi
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia lekarska 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoProfil zawodowy I: Psychologia wychowawczo kliniczna dzieci i młodzieży Rok studiów
Profil zawodowy I: Psychologia wychowawczo kliniczna dzieci i młodzieży Rok studiów III azwa ogólna bloku przedmiotów Obszar zastosowań psychologii kliniczno wychowawczej dzieci i młodzieży Semestr studiów
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychologia
YL AB U MODUŁ U ( PRZDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu BPsych Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Psychologia Obowiązkowy Wydział
Bardziej szczegółowoDziecko. autystyczne. Prawdziwa opowieść o Maciusiu
Dziecko autystyczne Prawdziwa opowieść o Maciusiu Beata Zawiślak Mojemu synkowi Maciusiowi, mojej rodzinie, wszystkim specjalistom, których spotkałam na swojej drodze i którzy okazali się bardzo pomocni
Bardziej szczegółowo1. Informacje ogólne. 2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta. Kierunek i poziom studiów: nauki o rodzinie, pierwszy stopień
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: nauki o rodzinie, pierwszy stopień Sylabus modułu: Podstawy poradnictwa małżeńskiego i rodzinnego (11-R1-12-r1-18) 1. Informacje ogólne
Bardziej szczegółowo(1) Nazwa przedmiotu Seminarium magisterskie (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
(1) Nazwa przedmiotu magisterskie (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia Kierunek
Bardziej szczegółowoWydawnictwo PLACET zaprasza Państwa do zapoznania się z naszą ofertą.
Wydawnictwo PLACET zaprasza Państwa do zapoznania się z naszą ofertą. PLACET słowo niegdyś używane w naszym języku a zapożyczone z łaciny oznaczało: przyzwolenie, zgodę, a też,,podobać się. To właśnie
Bardziej szczegółowoNazwa przedmiotu: Rok studiów: Forma zajęć: Liczba godzin: PROGRAM ZAJĘĆ 1. Problemy rozwoju, nauczania i wychowania dziecka niesłyszącego.
Nazwa przedmiotu: Pedagogika specjalna Rok studiów: II rok, pierwszego stopnia, pedagogika, WSE UAM Forma zajęć: konwersatoria Liczba godzin: 15 PROGRAM ZAJĘĆ 1. Problemy rozwoju, nauczania i wychowania
Bardziej szczegółowodr Kazimierz Gelleta dr Kazimierz Gelleta
(1) Nazwa przedmiotu Podstawy psychoterapii (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Rok akademicki 2015/2016 Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Pielęgniarstwo specjalistyczne - Psychiatria
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Pojęcia i systemy pedagogiczne. 2. KIERUNEK: Pedagogika
Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Pojęcia i systemy pedagogiczne 2. KIERUNEK: Pedagogika 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I/1 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS:
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU: PSYCHOLOGIA i PSYCHOTERAPIA - rok akademicki 2014/2015 -
REGULAMIN ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU: PSYCHOLOGIA i PSYCHOTERAPIA - rok akademicki 2014/2015 - (opracowany na podst. Opisu Modułu Kształcenia oraz Regulaminu Studiów w Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach,
Bardziej szczegółowoMikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji
Mikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji Mikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji Pod redakcją naukową Martyny Pryszmont-Ciesielskiej Copyright by Uniwersytet Wrocławski
Bardziej szczegółowoSYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Formy pomocy rodzicom posiadającym dziecko z zaburzeniami zachowania. Moduł 188: Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży. Diagnoza
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia KOD S/I/st/9 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/ii semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 3
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia rozwojowa dziecka. 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA WE WŁOCŁAWKU. Wszystkie specjalności Instytut Humanistyczny/Zakład Pedagogiki. praktyczny.
OPIS PRZEDMIOTU PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA WE WŁOCŁAWKU Nazwa przedmiotu: Moduł kształcenia I- Psychologiczne podstawy rozwoju i wychowania - Psychologia ogólna Nazwa kierunku studiów: Nazwa specjalności
Bardziej szczegółowoPsychospołeczne aspekty wieku podeszłego Pielęgniarstwo
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy
Bardziej szczegółowoSYLABUS na rok 2013/2014
SYLABUS na rok 013/014 (1) Nazwa przedmiotu Pedagogika () Nazwa jednostki Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego prowadzącej przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia Kierunek
Bardziej szczegółowoPsychologia a wyzwania współczesnej medycyny - przedmiot fakultatywny
Psychologia a wyzwania współczesnej medycyny - przedmiot fakultatywny - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia a wyzwania współczesnej medycyny - przedmiot fakultatywny Kod przedmiotu
Bardziej szczegółowoRola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową. Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem
Rola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem Duchowość 1. Duchowość = religijność 2. Duchowość versus religijność
Bardziej szczegółowoWSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Psychologia biznesu. Studia stacjonarne 60godz Studia niestacjonarne 8 godz
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Zarządzanie i Marketing Stacjonarny / niestacjonarny II/II stopnia Nazwa przedmiotu Wymiar godzinowy poszczególnych
Bardziej szczegółowo