Prawne aspekty krzywdzenia dzieci

Transkrypt

1 Prawne aspekty krzywdzenia dzieci Skrypt szkoleniowy dla uczestników szkolenia (Stan prawny: 28 września 2016 r.) Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę ul. Walecznych Warszawa KRS NIP Copyright Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę Materiały wyłącznie do użytku przez uczestników szkolenia. Żadna ich część nie może być rozpowszechniana, cytowana lub kopiowana bez wcześniejszej zgody Fundacji.

2 Spis treści Wybrane akty prawne regulujące prawa dziecka... 3 Prawnie istotne granice wiekowe... 4 Formy krzywdzenia dziecka... 5 Przestępstwa na szkodę małoletnich... 5 Zagrożenie dobra dziecka... 8 Interwencja... 8 Interwencja w przypadku popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka... 8 Interwencja w przypadku zagrożenia dobra dziecka... 9 Interwencja w przypadku popełnienia przez nieletniego czynu karalnego lub w przypadku demoralizacji nieletniego... 9 Interwencja w przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie

3 Wybrane akty prawne regulujące prawa dziecka Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U ) - przewiduje ochronę dziecka przed przemocą,wyzyskiem i demoralizacją (art. 72) Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 roku (Dz. U z późn. zm.) Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( Dz. U , t.j.)- szczególnie ważny jest art (Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U z późn. zm)- w zakresie regulacji dotyczących przestępstw na szkodę małoletniego Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U , t.j. z późń.zm.)- w zakresie regulacji dotyczących interwencji w przypadku zagrożenia dobra dziecka Ustawa z dnia 26 października 1982 r o postępowaniu w sprawie nieletnich (Dz. U , t.j.) - w zakresie regulacji dotyczących interwencji w przypadku popełnienia czynu karalnego przez nieletniego lub przejawiania przez nie objawów demoralizacji Ustawa z dnia 20 września 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U z późń.zm.)- w zakresie regulacji dotyczących interwencji w przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz. U )- w zakresie regulacji dotyczących interwencji w przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie oraz wzoru formularza Niebieska Karta-A Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U , t.j. z późń. zm.)- w zakresie regulacji dotyczących ochrony wizerunku dziecka Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U , t.j.)- w zakresie regulacji dotyczących ochrony dóbr osobistych dziecka Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - o ochronie danych osobowych (Dz. U , t.j. z późn. zm) - w zakresie regulacji dotyczących ochrony danych osobowych dziecka. 3

4 Prawnie istotne granice wiekowe 13 lat Dziecko po ukończeniu 13 roku życia nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych (np. może samodzielnie rozporządzać swoim majątkiem i rzeczami oddanymi mu do użytku). Rodzice/opiekunowie prawni nadal jednak reprezentują dziecko w większości czynności prawnych. Dziecko po ukończeniu 13 roku życia odpowiada za popełnienie czynu karalnego 1 na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich. Sprawa z udziałem nieletniego toczy się w sądzie rodzinnym i nieletnich. 15 lat Jest to wiek przyzwolenia na kontakty seksualne. Wynika on z przepisu art Kodeksu Karnego 2, który zakazuje podejmowania czynności seksualnych wobec osoby małoletniej do 15 roku życia. 16 lat Wiek, który uprawnia małoletnią, po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego, do zawarcia związku małżeńskiego. W takim przypadku małoletnia nabywa pełną zdolność do czynności prawnych 3, mimo nieukończenia 18 roku życia. Wiek uprawniający do wyrażenia zgody na badanie lekarskie lat Małoletni po ukończeniu 17 roku życia odpowiada za przestępstwa oraz wykroczenia na zasadach ogólnych lat Wiek uzyskania pełnoletniości i pełnej zdolności do czynności prawnych 6. 1 Art Ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich Ilekroć w ustawie jest mowa o: 2) "czynie karalnym" - rozumie się przez to czyn zabroniony przez ustawę jako: a) przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo b) wykroczenie określone w art. 51, art. 69, art. 74, art. 76, art. 85, art. 87, art. 119, art. 122, art. 124, art. 133 lub art. 143 Kodeksu wykroczeń. 2 Art Kodeksu Karnego Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do Art Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego 1 Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. 2. Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat osiemnastu, oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat szesnastu, lecz przed ukończeniem lat osiemnastu, może żądać każdy z małżonków. 3. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął. 4. Jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku. 4 Art. 17. Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: 1. Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych przez lekarza. 2. Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, ma prawo do wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1. W przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opiekun faktyczny. 3. Pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego. 4. Zgoda oraz sprzeciw, o których mowa w ust. 1-3, mogą być wyrażone ustnie albo poprzez takie zachowanie osób wymienionych w tych przepisach, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom albo brak takiej woli. 5 Art Kodeksu Karnego- Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto dopuszcza się czynu zabronionego po ukończeniu lat Art Kodeksu Cywilnego- Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. 4

5 Formy krzywdzenia dziecka Przestępstwa na szkodę małoletnich 1) Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności Zgwałcenie: Art kk 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do Jeżeli sprawca, w sposób określony w 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia: 1) wspólnie z inną osobą, 2) wobec małoletniego poniżej lat 15, 3) wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat Jeżeli sprawca czynu określonego w 1-3 działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5. Seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia Art kk 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności do lat Jeżeli czyn określony w 1 został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat Karze określonej w 2 podlega, kto obcuje płciowo z małoletnim lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej albo doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, nadużywając zaufania lub udzielając w zamian korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy. Wykorzystywanie seksualne małoletniego Art kk 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega karze pozbawienia wolności do lat Karze określonej w 3 podlega, kto w celu swojego zaspokojenia seksualnego lub zaspokojenia seksualnego innej osoby prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej. 5. Karze określonej w 3 podlega, kto prowadzi reklamę lub promocję działalności polegającej na rozpowszechnianiu treści pornograficznych w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi małoletniemu poniżej lat 15. 5

6 Grooming Art. 200a. kk 1. Kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art pkt 2 lub art. 200, jak również produkowania lub utrwalania treści pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim, podlega karze pozbawienia wolności do lat Kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej małoletniemu poniżej lat 15 składa propozycję obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produkowaniu lub utrwalaniu treści pornograficznych, i zmierza do jej realizacji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Propagowanie/pochwalanie zachowań o charakterze pedofilskim Art. 200b. kk Kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze pedofilskim, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Kazirodztwo Art kk Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Pornografia Art kk 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 4a. Kto przechowuje, posiada lub uzyskuje dostęp do treści pornograficznych z udziałem małoletniego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 4b. Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 4c. Karze określonej w 4b podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego uczestniczy w prezentacji treści pornograficznych z udziałem małoletniego. 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w 1-4b, chociażby nie stanowiły własności sprawcy. 2) Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece 6

7 Znęcanie się Art kk 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat Jeżeli czyn określony w 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat Jeżeli następstwem czynu określonego w 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Rozpijanie małoletniego Art kk Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Porzucenie małoletniego Art kk 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Uprowadzenie małoletniego Art kk Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 3) Inne przestępstwa: Narażenie na niebezpieczeństwo Art kk 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo. 5. Ściganie przestępstwa określonego w 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego. Wykorzystanie wizerunku Art. 191a. kk 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 7

8 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. Zagrożenie dobra dziecka Zagrożeniem dobra dziecka mogą być różne sytuacje występujące w rodzinie, takie jak: alkoholizm rodzica, nieudolność wychowawcza, zaniedbywanie emocjonalne, brak właściwej opieki zdrowotnej, stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej. Zagrożeniem jest także działanie/zaniechanie niezawinione przez rodzica, niewynikające z jego złej woli. Interwencja Interwencja w przypadku popełnienia przestępstwa na szkodę dziecka 1) Podstawa prawna interwencji Art kpk 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa. ( ) Forma interwencji: zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa Organ właściwy: Policja lub prokuratura właściwa miejscowo ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa 2) Uprawnienia zawiadamiającego Pisemna informacja o wszczęciu postępowania: Art kpk 1. Niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego obowiązany jest wydać postanowienie o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia śledztwa. 3. Postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator. Postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu śledztwa wydaje prokurator albo Policja; postanowienie wydane przez Policję zatwierdza prokurator. 4. O wszczęciu, odmowie wszczęcia albo o umorzeniu śledztwa zawiadamia się osobę lub instytucję państwową, samorządową lub społeczną, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, oraz ujawnionego pokrzywdzonego, a o umorzeniu także podejrzanego - z pouczeniem o przysługujących im uprawnieniach. Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa/dochodzenia Zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa/dochodzenia (w niektórych przypadkach) Art kpk 1. Na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa przysługuje zażalenie: 1) pokrzywdzonemu, 2) instytucji wymienionej w art , 3) osobie wymienionej w art , jeżeli wskutek przestępstwa doszło do naruszenia jej praw. 8

9 1a. Na postanowienie o umorzeniu śledztwa przysługuje zażalenie: 1) stronom, 2) instytucji państwowej lub samorządowej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, 3) osobie, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie określonym w art , art. 233, art. 235, art. 236, art. 245, art , art lub w art Kodeksu karnego, jeżeli postępowanie karne wszczęto w wyniku jej zawiadomienia, a wskutek tego przestępstwa doszło do naruszenia jej praw. 1b. Uprawnionym do złożenia zażalenia, o którym mowa w 1 i 1a, przysługuje prawo przejrzenia akt. W celu przejrzenia akt prokurator może udostępnić akta w postaci elektronicznej. 3. Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie. Interwencja w przypadku zagrożenia dobra dziecka Podstawa prawna interwencji Art kpc 1 Każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy. 2. Obowiązek wymieniony w 1 ciąży przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuratorach, notariuszach, komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach Policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi. Forma interwencji: wniosek o wgląd w sytuację dziecka/rodziny Organ właściwy: Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich, właściwy miejscowo ze względu na miejsce zamieszkania dziecka Interwencja w przypadku popełnienia przez nieletniego czynu karalnego lub w przypadku demoralizacji nieletniego Podstawa prawna interwencji Art. 4. Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich 1. Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu. 2. Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję. 3. Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu. 9

10 Forma interwencji: wniosek o wszczęcie postępowania/zawiadomienie sądu Organ właściwy: Sąd Rejonowy, Wydział Rodzinny i Nieletnich, właściwy miejscowo ze względu na miejsce zamieszkania nieletniego Interwencja w przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie Podstawa prawna interwencji Art. 9d. ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie 1. Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę "Niebieskie Karty" i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. 2. Procedura "Niebieskie Karty" obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. 3. Przedstawiciele podmiotów, o których mowa w ust. 2, realizują procedurę "Niebieskie Karty" w oparciu o zasadę współpracy i przekazują informacje o podjętych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. 4. Wszczęcie procedury "Niebieskie Karty" następuje przez wypełnienie formularza "Niebieska Karta" w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie. ( ) Forma interwencji: formularz Niebieska Karta A. Służby uprawnione do wypełnienia Niebieskiej Karty A: o pomoc społeczna, o gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych, o policja, o oświata, o ochrona zdrowia. Organ właściwy: zespół interdyscyplinarny. 10

11 11