Monitoring dostępności infrastruktury publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością w gminie wiejskiej Oława

Transkrypt

1 Monitoring dostępności infrastruktury publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością w gminie wiejskiej Oława Monitoring dostępności infrastruktury publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością został przeprowadzony dzięki wsparciu finansowemu Fundacji im. S. Batorego

2 Raport opracowali Łukasz Wołodzko Wiktor Pietrzak Zespół projektowy Małgorzata Płonczkier Małgorzata Skibińska Katarzyna Sikora Łukasz Wołodzko Wiktor Pietrzak Redakcja Wiktor Pietrzak FUNDACJA GREJPRUT Wrocław 2013 ISBN

3 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP [4] 2. INFORMACJE O BADANIU [6] 3. OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W GMINIE WIEJSKIEJ OŁAWA [7] 4. ANALIZA LOKALNYCH DOKUMENTÓW [8] 5. ANALIZA STRONY INTERNETOWEJ ORAZ BIULETYNU INFORMACJI PUBLICZNEJ [10] 6. INFRASTRUKTURA PUBLICZNA I OFERTA DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ [12] 7. PAŃSTWOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH [17] 8. PODSUMOWANIE [19] 9. REKOMENDACJE DLA GMINY WIEJSKIEJ OŁAWA [21] 10. INFORMACJE DODATKOWE PRZEKAZANE PRZEZ URZĄD GIMNY OŁAWA [23] 11. MONITORING OBYWATELSKI DOSTEPNOŚCI PRZESTRZENI PUBLICZNEJ DLA WSZYSTKICH. PODSTAWY PRAWNE MONITORINGU [25]

4 WSTĘP Znoszenie barier, umożliwienie uczestnictwa wszystkim osobom zamieszkującym powiat oławski w ofercie kulturalnej, edukacyjnej czy sportowej, to tylko jedne z licznych celów obranych przez samorządy. Jednak stan realizacji działań na rzecz osób z niepełnosprawnością jest złożony. Monitoring instytucji publicznych w powiecie oławskim pod kątem potrzeb osób niepełnosprawnych został przeprowadzony przez zespół Fundacji Grejpfrut. Obywatele i obywatelki sprawdzili dostępność instytucji publicznych dla osób niepełnosprawnych, zanalizowali realizację wybranych elementów polityki społecznej (dotyczącą działań na rzecz osób z niepełnosprawnością) na poziomie lokalnym. Osoby monitorujące zapytały także o inicjatywy, których urzędy nie muszą, a mogą realizować w celu dodatkowego wsparcia osób niepełnosprawnych. Projekt rozpoczął się badaniem pilotażowym wspartym przez Fundację im. S. Batorego. Po dokonaniu oceny uzyskanych informacji oraz określeniu kierunków przeprowadzenia szerszego monitoringu, instytucja grantodawcza wsparła również kontynuację obywatelskiej kontroli. Ze względu na szeroki zakres badanego zagadnienia zdecydowano się na zebranie informacji dotyczących wybranych elementów życia publicznego, aby sprawdzić stan ich realizacji. Należy zaznaczyć, że przeprowadzone badanie nie oddaje pełnego obrazu sytuacji osób z niepełnosprawnością z terenu badanych jednostek, niemniej pozwala zidentyfikować wybrane aspekty życia publicznego. Pomysł na działanie wziął się z incydentu, który miał miejsce podczas realizacji przez Fundację Grejpfrut zadania publicznego Akademia aktywnych liderów i liderek (więcej: ). Brak dostępności nowej windy dla osób niepełnosprawnych był jednym z powodów, dla których organizacja zdecydowała się na sprawdzenie dostępności infrastruktury powiatu dla osób niepełnosprawnych. Motywacją do działania była również chęć poznania stanu realizacji wybranych obszarów wsparcia osób niepełnosprawnych, i odniesienie go (stanu realizacji) do określonych priorytetów przyjętych w dokumentach lokalnych (strategiach, programach współpracy itp.) czy krajowych (m.in. ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, prawo budowlane). Ponadto osoby monitorujące pytały jednostki samorządowe o dodatkowe działania, które nie są wymagane prawem od samorządów, jednak te mogą je realizować. Badaniu zostały poddane następujące jednostki: Urząd Miasta Oława, Urząd Gminy Oława, Urząd Gminy Domaniów, Urząd Miasta i Gminy Jelcz-Laskowice oraz Starostwo Powiatowe

5 w Oławie. Pozyskane informacje zostały opracowane w formie raportu. Zawarto w nim również rekomendacje (końcowa część raportu), czyli propozycje wprowadzenia rozwiązań, dzięki którym urzędy bardziej skutecznie będą mogły odpowiedzieć na potrzeby osób z niepełnosprawnością i umożliwić im branie udziału w życiu gminy i powiatu, a także będą mogły (urzędy) lepiej oceniać skuteczność własnej polityki skierowanej na polepszenie sytuacji osób z niepełnosprawnością. Otrzymane informacje zostały weryfikowane i odniesione do wybranych przez osoby badające zapisów przyjętych przez dane JST w dokumentach lokalnych (np. zapisy w uchwalonych strategiach dotyczące działań na rzecz osób z niepełnosprawnością), a także do prawa krajowego (np. ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wypłacone gminom rekompensaty z tytułu zastosowania ustawowych zwolnień, o których mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1 ustawy, zwolnienie z wpłat do PFRON; prawo budowlane art. 5 ust. 1 p. 4 dotyczący zapewnienia warunków do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne) w celu analizy stanu realizacji interesujących, w ocenie osób badających, fragmentów polityki społecznej na poziomie lokalnym. Zbadano również strony internetowe JST z powiatu oławskiego pod kątem ich dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych (podstawą analizy były standardy zatwierdzone przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej), oraz przeprowadzono wizje lokalne, wybranych obiektów wskazanych przez JST jako dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto w badaniu zwrócono uwagę na elementy dodatkowe, których urzędy nie muszą, ale mogą wprowadzić w życie, tj. opracowanie mapy barier architektonicznych, wprowadzenie kryterium zasady równości szans przy ocenie wniosków o dofinansowanie NGO, czy obecność osoby na stanowisku społecznego pełnomocnika ds. osób niepełnosprawnych, która w ramach wolontariatu wspiera realizację zadań samorządu na rzecz osób z niepełnosprawnością. Efekty wyżej wymienionych działań zostały opracowane w formie raportów, ten z kolei przekazano przedstawicielom/przedstawicielkom JST. W końcowej części raportu znajdziesz informacje otrzymane od urzędu na temat raportu. Następny krok, to wspólne działanie na rzecz zmiany. Analizowane dokumenty i odpowiedzi otrzymane z badanych urzędów znajdziesz na stronie Fundacji:

6 INFORMACJE O BADANIU Monitoring dostępności infrastruktury publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością był prowadzony w czterech urzędach gmin i jednym starostwie powiatowym, które razem wchodzą w skład powiatu oławskiego. Badanie trwało od początku grudnia 2011 do kwietnia 2013 roku, obejmowało zarówno okres pilotażowy przeprowadzony w mieście Oława (grudzień 2011 styczeń 2012), jak i okres właściwy badania. Zbieranie i analizowanie danych trwało od stycznia do grudnia 2012 roku, natomiast stworzenie raportu, jego uzupełnienie oraz konsultacja z monitorowanymi urzędami trwały od stycznia do kwietnia 2013 roku. Realizacja monitoringu odbywała się według określonej metodologii, która opierała się o wynotowanie obszarów działalności samorządów na rzecz osób z niepełnosprawnością (zawartych w uchwalonych strategiach, programach współpracy itp.) i pozyskanie niezbędnych informacji dotyczących stanu ich realizacji (wyszukiwaniu w Biuletynie Informacji Publicznej pożądanych dokumentów lub wnioskowaniu o udostępnienie informacji publicznej). W badaniu uwzględniono również pytania dotyczące działań dodatkowych, które samorządy mogą podejmować z własnej inicjatywy w celu skuteczniejszego wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Monitoring dotyczył informacji za lata Ze względu na złożoność danych zdecydowano, że opisaniu i zestawieniu będą podlegać wybrane obszary działalności samorządów. Ponadto zespół monitorujący przeprowadził wywiady z przedstawicielami i przedstawicielkami lokalnych urzędów lub jednostek im podległych, a także z przedstawicielami i przedstawicielkami organizacji pozarządowych z terenu powiatu. Wprowadzono także formularz obserwacji dotyczący infrastruktury publicznej badanych urzędów i przeprowadzono wizyty monitorujące. Następnym etapem, po przeprowadzonym monitoringu, było skonsultowanie otrzymanych wyników z przedstawicielami i przedstawicielkami badanych samorządów, zorganizowano również spotkania z osobami odpowiedzialnymi za działania na rzecz osób z niepełnosprawnością na terenie powiatu oławskiego.

7 OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W GMINIE WIEJSKIEJ OŁAWA Gmina Oława położona jest we wschodniej części województwa dolnośląskiego, w odległości 27 km od stolicy regionu Wrocławia. Na terenie gminy znajdują się 33 wsie i przysiółki 1. Gmina należy do powiatu oławskiego. W centralnej części obszaru położone jest miasto Oława. Siedziba Urzędu Gminy znajduje się w mieście Oława. Autorzy "Planu rozwoju lokalnego gminy Oława", analizując strukturę wiekową ludności gminy Oława stwierdzili, że przedstawia się ona korzystnie. Występuje stosunkowo duży odsetek ludzi młodych (do 19 roku życia) 26,1 %. Ludność w wieku produkcyjnym stanowi 59,8%, a w wieku emerytalnym 14,1 % w ogólnej liczbie ludności gminy. W okresie liczba mieszkańców nieznacznie uległa zwiększeniu. W 2011 roku gminę zamieszkiwało osób. W 2006 roku z zasiłków finansowych dla osób z niepełnosprawnością skorzystało 91 osób, w 2007 roku 82 osoby. Urząd Gminy Oława (dalej jako skrót: UGO) nie dysponuje informacjami na temat pełnej liczby osób z niepełnosprawnością ani rodzaju niepełnosprawności, zamieszkujących teren gminy. Problem wynika z tego, że orzeczenia o niepełnosprawności wydają PZON, KRUS oraz ZUS 2, zatem poznanie liczy osób w gminie z niepełnosprawnością możliwe jest zazwyczaj na podstawie wyników spisu powszechnego ludności. Pracownicy i pracowniczki UGO wzięli udział w podstawowym kursie języka mgowego organizowanym przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz Centrum Dolnośląskie we Wrocławiu. Dane kontaktowe do Urzędu: sekretariat@gminaolawa.pl 1 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Oława na lata z projekcją na lata , s PZON Powiatowy Zespół Orzekania o Niepełnosprawności, KRUS Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

8 ANALIZA LOKALNYCH DOKUMENTÓW Strategia Rozwoju Gminy Oława na lata W Strategii Rozwoju Gminy Oława na lata nie ma nawiązań do realizacji zadań dotyczących osób z niepełnosprawnością. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata (obowiązywała do kwietnia 2012 roku, do wprowadzenia nowej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych) W Strategii wyznaczono cele strategiczne dla czterech obszarów: pomoc społeczna, edukacja, rynek pracy, udział w życiu społecznym. Autorzy dokumentu zaznaczyli, że niepełnosprawności towarzyszą liczne bariery: ekonomiczne, architektoniczne i środowiskowe oraz brak tolerancji nawet w najbliższym otoczeniu, ograniczony dostęp do społecznych zasobów, dyskryminacja w wielu dziedzinach życia publicznego. Ponadto podkreślono, że należy stworzyć takie warunki, aby osoby były zintegrowane z resztą społeczeństwa i mogły w nim funkcjonować 3. W pierwszym obszarze tematycznym pomoc społeczna wskazano następujący cel operacyjny: wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i starszych oraz umożliwienie im funkcjonowania w środowisku, który powinien być realizowany przez działania, m. in.: edukację społeczeństwa uczulającą na potrzeby osób niepełnosprawnych i starszych, aktywizację rodziny i środowiska lokalnego na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych; zorganizowanie i praca grupy opiekunek środowiskowych, sprawujących opiekę nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi. Działania na rzecz osób z niepełnosprawnością są zawarte także w czwartym obszarze tematycznym udział w życiu społecznym. Wśród działań wymieniono: organizację imprez integrujących mieszkańców, w tym osoby starsze oraz niepełnosprawne, inne działania wynikające z potrzeb. W Strategii brakuje informacji na temat danych ilościowych i jakościowych, które będą ewaluowane przez zespół monitorujący jej realizację. Wyznaczone cele i zadania są ogólne. 3 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata , Oława 2009, s. 10.

9 Program aktywności lokalnej dla gminy Oława na lata W dokumencie zawarto zapisy dotyczące polityki społecznej i działalności samorządu w celu podniesienia jakości życia obywateli i obywatelek. Za konieczne uznano między innymi wpieranie samoorganizacji społeczności lokalnej, budowanie i umacnianie obywatelskiej świadomości. W celach Programu zaznaczono także zwiększenie aktywności mieszkańców gminy ze szczególnym uwzględnieniem środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, np. poprzez aktywną integrację osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia. W założeniach Programu przywołano również przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Wśród grup docelowych wymieniono również klientów ośrodka pomocy społecznej. Ponadto w sposobach realizacji Programu przywołano prowadzenie systematycznych badań potrzeb i problemów grup, społeczności (ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym), a także rzecznictwo interesów osób, grup marginalizowanych. Program współpracy Gminy Oława z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego W 2010 roku za priorytetowe obszary współpracy odnoszące się do osób z niepełnosprawnością uznano: rehabilitacja osób niepełnosprawnych do 18 roku życia, rehabilitacja ruchowa, logopedyczna, psychologiczna, pedagogiczna, muzykoterapia, zajęcia z kinezjologii, edukacyjne, komputerowe oraz hipoterapia. Z kolei w 2011 roku priorytetowe obszary współpracy odnoszące się do osób z niepełnosprawnością: aktywizacja społeczna osób niepełnosprawnych, zwiększenie dostępności osób niepełnosprawnych do wszystkich sfer życia społecznego, rehabilitacja osób niepełnosprawnych do 18 roku życia, rehabilitacja ruchowa, logopedyczna, psychologiczna, pedagogiczna, muzykoterapia, zajęcia z kinezjologii, edukacyjne, komputerowe oraz hipoterapia. W obszarze wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu wśród dzieci i młodzieży Gminy Oława zaznaczono wspieranie organizacji imprez sportowych oraz rekreacyjnych, a także zajęć sportowo rekreacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych. Warto podkreślić, że uwzględnienie zadań na rzecz osób z niepełnosprawnością w działaniach samorządów, to nic innego jak dbałość o zapewnienie działań zmierzających do zaspokojenia potrzeb osób zamieszkujących gminę.

10 ANALIZA STRONY INTERNETOWEJ ORAZ BIULETYNU INFORMACJI PUBLICZNEJ Analizę strony internetowej Urzędu Gminy w Oławie przeprowadzono na podstawie "Wytycznych dotyczących standardów stron internetowych urzędów pracy" wydanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w 2012 roku, ponieważ, naszym zdaniem, można odnieść je do każdego innego urzędu. Autorzy publikacji wymieniają wymagania WCAG dla systemów teleinformatycznych w zakresie ich dostępności dla osób z niepełnosprawnością. Projekt rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności w 19 nakłada na systemy teleinformatyczne podmiotu realizującego zadanie publiczne, służące prezentacji zasobów informacji, spełnienie przez te systemy wymagań Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0). Wymagania zostały opisane w publikacji dostępnej na stronie: Po przeprowadzonym badaniu w wyżej wymienionej strona Urzędu Gminy w Oławie zidentyfikowano kilka niezgodności ze standardami WCAG 2.0., badana strona nie posiada między innymi: wymaganej alternatywny w postaci tekstu dla każdej informacji nietekstowej, funkcji zmiany kontrastu treści prezentowanych na stronie, funkcji zmiany wielkości tekstu, elementu nawigacji, pozwalającego użytkownikowi strony określić, gdzie aktualnie się znajduje, tzw. mapy serwisu, zakładki z informacjami dla osób z niepełnosprawnością. 4 Wytyczne zostały opracowane na potrzeby ujednolicenia zawartości informacyjnej i wyglądu graficznego stron internetowych powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w skali kraju oraz przystosowania ich dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Zdecydowano się na skorzystanie z wytycznych z powodu ich uniwersalnego charakteru.

11 Biuletyn Informacji Publicznej Analiza Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Gminy w Oławie wykazała, że graficzne znaki informujące o funkcjach dostępności serwisu dla osób z niepełnosprawnością są bardzo małego rozmiaru, znajdują się na stronie głównej pod wyszukiwarką. Trzeci znak przedstawiający osobę z niepełnosprawnością ruchową jest nieaktywny (po najechaniu na niego kursorem myszy pojawia się informacja "wersja strony dla przeglądarki tekstowej"). Funkcja zmiany kontrastu działa prawidłowo, zapewnia jednak tylko jedną zmianę kontrastu (na czarno-białą). Funkcja zmiany rozmiaru czcionki jest aktywna jedynie w polu głównym strony internetowej (nie oddziałuje na obecne po lewej stronie menu podmiotowe strony). Przy zmianie zakładek strony BIP rozmiar czcionki jest restartowany automatycznie. Zamieszczone informacje publiczne w serwisie BIP często są dostępne tylko w formie graficznej (brak wersji tekstowej). Menu podmiotowe strony nie jest dostępne z poziomu klawiatury. Konstytucja RP zaznacza, że każdej osobie przysługuje prawo do informacji. Ich dostępność w sieci dla mieszkańców i mieszkanek z niepełnosprawnością powinna być taka sama, jak dla osób sprawnych. Strona internetowa samorządu jest ważnym medium przekazującym i gromadzącym wiadomości dla osób zamieszkujących gminę. Wiedza o tym, co działo się, dzieje i będzie się działo w gminie pozwala na aktywne zaangażowanie się osób w niej żyjących poprzez wyrażenie opinii, przedstawienie propozycji własnych inicjatyw, czy zgłoszenia obszarów interwencji dla polityki społecznej na poziomie lokalnym. Sumując, szeroka dostępność danych na stronie i w Biuletynie Informacji Publicznej to nic innego jak uwzględnienie potrzeb różnych grup społecznych zamieszkujących gminę. W odpowiedzi na przesłany raport UGO odpowiedział, że strona internetowa urzędu zostanie dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością.

12 INFRASTRUKTURA PUBLICZNA I OFERTA DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ Dostępność przestrzeni publicznej dla wszystkich jest zagwarantowana prawem. Kwestią niezwykle ważną jest dostosowanie obiektów użyteczności publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnością, w taki sposób, aby mogły one swobodnie korzystać zarówno z oferty publicznej, jaki i praw obywatelskich czy mieszkańca/mieszkanki gminy. W związku z powyższym, prowadząc obywatelski monitoring samorządów z powiatu oławskiego, zwróciliśmy szczególną uwagę na dostosowanie obiektów, którymi zarządza badany samorząd, inicjatywy kulturalne, edukacyjne, sportowe realizowane na rzecz osób z niepełnosprawnością, wspieranie organizacji pozarządowych, a także wybrane dodatkowe inicjatywy (np. społeczny pełnomocnik ds. osób z niepełnosprawnością, organizowanie staży, mapy barier architektonicznych itp.). PRZESTRZEŃ PUBLICZNA Poniżej prezentujemy wybrane przepisy krajowe odnoszących się do dostępności infrastruktury publicznej dla osób z niepełnosprawnością. W ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane w art. 5., ust. 1., p. 4. zapisano: Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich. W art. 9., ust. 1. zaznaczono, że: w przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia, a w stosunku do obiektów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 ograniczenia dostępności dla osób niepełnosprawnych oraz nie powinno powodować pogorszenia warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych, a także stanu środowiska, po spełnieniu określonych warunków zamiennych. Ponadto w ustawie zawarto również regulację, że: pozwolenia na budowę nie wymaga budowa pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych (art. 29., ust. 1., p.1.). Z kolei w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zaznaczono:

13 W budynku, na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno z ogólnodostępnych pomieszczeń higienicznosanitarnych powinno być przystosowane dla tych osób przez: 1) zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5x1,5 m, 2) stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu do nich drzwi bez progów, 3) zainstalowanie odpowiednio przystosowanej, co najmniej jednej miski ustępowej i umywalki, a także jednego natrysku, jeśeli ze względu na przeznaczenie przewiduje się w budynku takie urządzenia, 4) zainstalowanie uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higienicznosanitarnych Ustępy publiczne należy sytuować na terenach wyposażonych w sie wodociągową i kanalizacyjną. 6. W ustępie publicznym co najmniej jedna kabina powinna być przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, zgodnie z ust. 4. Stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, należy sytuować na poziomie terenu lub na kondygnacjach dostępnych dla tych osób z pochylni, odpowiadającej warunkom określonym w 70, lub przy zastosowaniu mechanicznych urządzeń podnośnych. Budynek główny Urzędu Gminy Oława (dalej skrót jako: UGO) nie jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Jak zaznaczył Wójt Gminy obiekt nie został dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową, ponieważ nie otrzymano zgody konserwatora zabytków na budowę windy. Z kolei drugi budynek, w którym również znajduje się siedziba gminy i Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, położony przy ulicy Św. Rocha, wyposażony jest w windę dla osób niepełnosprawnych oraz toaletę dostosowaną do potrzeb osób z niepełnosprawnością. UGO nie opracował mapy barier architektonicznych w gminie, ani też nie zbierał o nich informacji w formie opracowań czy sprawozdań. Urząd nie posiada danych na temat ilości miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych w gminie. UGO wymienił następujące obiekty użyteczności publicznej w gminie wiejskiej Oława dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnością: Gimnazjum nr 3 w Oławie (podjazd i winda), Zespół Szkół w Bystrzycy (podjazd), Szkoła Podstawowa w Drzemlikowicach (głowne wejście jest bez barier architektonicznych, przy drugim wejsciu do szkoły jest podjazd), Szkoła Podstawowa w Marcinkowicach (podjazd), Szkoła Podstawowa w Osieku (podjazd),

14 Centrum Kształcenia na Odległość na Wsiach w Siedlcach (brak barier architektonicznych), kompleks boisk do gier z szatnią i zadaszonymi trybunami w m. Gać (dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, wejście bez barier architektonicznych, toaleta dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych), Hala sportowa przy Zespole Szkół w Bystrzycy (podjazd), Hala sportowa przy Szkole Podstawowej w Marcinkowicach (przystosowana do potrzeb osóbniepełnosprawnych, podjazd, toaleta dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych), Świetlica wiejska w Bystrzycy (brak barier architektonicznych), Świetlica wiejska w Godzikowicach (dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, podjazd, toaleta dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych), Świetlica w Gaci (brak barier architektonicznych), Świetlica w Sobocisku (brak barier architektonicznych), Gminna Biblioteka Publiczna Gminy Oława z siedzibą w Bystrzycy (winda), Filia Biblioteczna w Marcinkowicach (dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, podjazd, toaleta dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych). UGO zaznaczył, że pozostałe budynki nie są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto załączono bezpośredni link do informacji o stanie mienia komunalnego znajdującej sie w Biulteynie Informacji Publicznej. Podano również informację, że miejsca rekreacji w gminie Oława są dostępne dla osób niepełnosprawnych, ponieważ są pozbawione barier architektonicznych. Z kolei wszystkie projekty dróg gminnych uwzględniają potrzeby osób z niepełnosprawnością i osób prowadzących wózki poprzez obniżenie wysokości krawężnika do 2 cm na przejściach dla pieszych, zarówno przez drogę, jak i zjazdów z drogi. Na terenie gminy Oława znajduje toaleta publiczna dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych w budynku UGO przy ul. Św. Rocha oraz w m. Gać w budynku zadaszonych trybun sportowych. UGO szegółowo opisał sposób dostosowania placówek oświatowych dla osób niepełnosprawnych: 1. Gimnazjum nr 3 im. Polskich Noblistów w Oławie, ul. Lwowska 10 - znajduje się podjazd i winda, 2. Zespół Szkół w Bystrzycy, ul. Kościuszki 45 (podjazd), 3. Szkoła Podstawowa w Drzemlikowicach, Drzemlikowice 14 (głowne wejście jest płaskie bez barier architektonicznych, przy drugim wejściu do szkoły jest podjazd),

15 4.Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Marcinkowicach, ul. Szkolna 1 (podjazd), 5. Szkoła Podstawowa im. Karola Wojtyły w Osieku, Osiek 124 (podjazd), 6. Szkoła Postawowa w Chwalibożycach, Chwalibożyce 1c - to jedyna szkoła, która nie jest dostosowana dla osób z niepełnosprawnością. UGO poinformował osoby monitorujące, że szkoły znajdujace się na terenie gminy są dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnością (oprócz jednej). W ofercie edukacyjnej uwzgledniono uczniów z niepełnosprawnością. Nadmieniono, że w zależności od stopnia niepełnosprawności (np. osoby niedosłyszący, niedowidzący) prowadzone są zajęcia dostosowane do ich mozliwości psychofizycznych, a także dodatkowe zajęcia wyrównawcze lub rewalidacyjne. W przypadku uczniów o niepełnosprawności sprzężonej (w tym obłożnie leżących) prowadzone są zajęcia indywidualne w domu ucznia. UGO nie organizuje przetargów na komunikację publiczną. Gminny Zespół Oświaty ogłasza przetargi na dowóz dzieci do szkół, obecnie w zorganizowanym dowozie uczniów do szkół nie mam osób z niepełnosprawnością. Z kolei w odpowiedzi na wniosek zawarto informacje, że w budynku po zlikwidowanym Gimnazjum w Siedlcach od 4 lat funkcjonuje Centrum Kształcenia na Odległość na Wsiach, z którego również mogą korzystać osoby niepełnosprawne. Ponadto podkreślono, że od 2011 roku na terenie gminy funkcjonuje Niepubliczne Przedszkole w Stanowicach, które posiada profesjonalne wyposażenie dostosowane do potrzeb dzieci z niepełnosprawnością. Wykwalifikowana kadra prowadzi specjalistyczne zajęcia dostosowane do zaleceń zawartych w orzeczeniach Zespołu Orzekającego. DODATKOWE INFORMACJE W Urzędzie jest zatrudniona jedna osoba na stanowisku do spraw pozyskiwania finansowych środków zewnętrznych, jednak zaznaczono, że w latach UGO nie wnioskowała o środki finansowe na dostosowanie obiektów czy infrastruktury do potrzeb osób z niepełnosprawnością. W latach w celu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych UGO współpracował ze Stowarzyszeniem Pomocy Dzieciom,,Tęcza" w Oławie, w ramach Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami prowadzaącymi działalność pożytku publicznego. W specyfikacji konkursowej (dla NGO) w latach zaznaczono zadania na rzecz osób niepełnosprawnych jako obszar wsparcia. Sprawozdanie z realizacji gminnego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi w 2010 roku podaje, że

16 zrealizowano zajęcia z rehabilitacji w różnych formach. Wartość wsparcia wobec kwoty alokowanej wyniosła 2,45%. W 2011 roku zrealizowano zadanie zawierające także różne formy rehabilitacji osób z niepełnosprawnością do 18 roku życia. Wydatki w ramach tego zadania wyniosły ok. 2,9% kwoty całego budżetu przeznaczonego na realizację programu współprac z organizacjami pozarządowymi. Ponadto UGO nie inicjował powstawania stowarzyszeń osób niepełnosprawnych, ani też nie uczestniczył w ogólnopolskich kampaniach skierowanych do osób z niepełnosprawnością. W gminie nie powołano społeczenego pełnomocnika do spraw osób z niepełnosprawnością (nie jest to obowiązek prawny dla gminy). UGO nie współpracuje z innymi Jednostkami Samorządu Terytorialnego w celu realizacji zadań publicznych na rzecz osob niepełnosprawnych, nie organizował też staży dla tych osób, dodając, że osoby z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności nie zgłaszały swoich kandydatur w prowadzonych konkursach na stanowiska pracy w urzędzie, także nie zgłaszały potrzeby odbycia stażu w Urzędzie. Ponadto Wój poinformował osoby monitorujące, że jest zainteresowany dodatkowymi informacjami, które pozowlą na efektywną współpracę Urzędu z osobami z niepełnosprawnością z terenu gminy (m. in. kampanie społeczne, informacje o funkcji społecznego pełnomocnika ds. osób z niepełnosprawnością).

17 PAŃSTWOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ramach prowadzonego monitoringu obywatelskiego zwrócono się do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej jako skrót: PFRON) z prośbą o informację na temat środków przekazanych UGO przez PFRON na mocy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jak i wpłat, których dokonał UGO w przypadku nie utrzymania odpowiedniego wskaźnika osób z niepełnosprawnością za lata Poniżej przedstawiono dane, które otrzymano od PFRON. 1. REKOMPENSATY UGO otrzymał środki finansowe z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wypłaconych gminom w ramach rekompensat z tytułu zastosowania ustawowych zwolnień, o których mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych na podstawie art. 47 ust. 2 ustawy: Gmina Oława (gmina wiejska) ,00 zł ,00 zł ,00 zł Podstawy prawne Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych: Art. 31. ust. 1. Prowadzący zakład pracy chronionej spełniający warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b, lub zakład aktywności zawodowej w stosunku do tego zakładu jest zwolniony z: 1) podatków, z zastrzeżeniem ust. 2, z tym że: a) z podatków od nieruchomości, rolnych i leśnych na zasadach określonych w przepisach odrębnych, b) z podatku od czynności cywilnoprawnych jeżeli czynność przez niego dokonana pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu; 2) opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym. Art. 47. ust. 2. Środki Funduszu przeznacza się również na zrekompensowanie gminom dochodów utraconych na skutek zastosowania ustawowych zwolnień, o których mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, w wysokości utraconych dochodów.

18 2. UCZEŃ NA WSI UGO występował po środki do PFRON w ramach programu Uczeń na Wsi tylko w roku Poniżej przedstawiono kwoty wnioskowaną przez UGO i przyznaną przez PFRON. Gmina Kwota wnioskowana (2009 r.) Kwota przyznana (2009 r.) Oława (gmina wiejska) ,00 zł ,49 zł Informacje o programie Uczeń na Wsi : celem programu realizowanego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne, które mieszkają w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest posiadanie aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności. Dofinansowanie uzyskać można na pokrycie kosztów: zakupu przedmiotów ułatwiających lub umożliwiających naukę, dostępu do internetu (instalacja i abonament), ale bez kosztów zakupu komputera, wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych, kursów doszkalających w zakresie programu nauczania oraz kursów językowych, uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej i psychicznej. Wysokość dofinansowania w jednym roku ze środków PFRON uzależniona jest od tego, w jakiej szkole uczy się niepełnosprawne dziecko. Jeśli uczęszcza ono do szkoły podstawowej lub gimnazjum, dofinansowanie nie może przekroczyć zł rocznie. Jeśli uczęszcza natomiast do szkoły ponadgimnazjalnej to dofinansowanie może być przyznane do kwoty zł. Jeśli szkoła ta jest płatna, środki przekazane z PFRON mogą wynieść zł. Warto dodać, że z nowego programu PFRON będą mogły skorzystać także te gminy, na których terenie mieszkają niepełnosprawni uczniowie. Środki mogą być przeznaczone w tym przypadku na zakup pojazdów służących do przewozu uczniów, czyli mikrobusów i autobusów. Wysokość środków PFRON przeznaczonych na ten cel może wynieść maksymalnie 90 % wydatków na zakup pojazdu, jednak nie więcej niż zł na zakup mikrobusu i zł na zakup autobusu. Źródło:

19 3. WPŁATY GMINY DO PFRON UGO w latach był zobowiązany do dokonania wpłat do PFRON, ponieważ jednostka zatrudniała powyżej 25 osób na etat, w związku z czym wystąpił obowiązek zatrudnienia osób z niepełnosprawnością. Zestawienie danych zaprezentowano poniżej: Gmina Oława (gmina wiejska) ,00 zł ,00 zł ,00 zł Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników są zobowiązani do wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jeśli udział procentowy zatrudnionych osób niepełnosprawnych jest mniejszy niż 6%. Kwota wpłacana na PFRON wyliczana jest na podstawie różnicy między rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych, a zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika 6%. Jak poinformował nas UGO w odpowiedzi na informacje z zawarte w raporcie: osoby z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności nie zgłaszały swoich kandydatur w prowadzonych konkursach na stanowiska pracy w urzędzie.

20 PODSUMOWANIE Urząd Gminy Oława mimo że nie opracował mapy barier architektonicznych w gminie, ani też nie zbierał o nich informacji w formie opracowań czy sprawozdań, w znaczy sposób dostosował infrastrukturę publiczną, zapewniając osobom z niepełnosprawnością dostęp do obiektów o zróżnicowanej użyteczności publicznej (między innymi biblioteki, hale sportowe, świetlice, szkoły, jednostki podległe Urzędowi), w tym wysokość chodników przy przejściach dla pieszych i zjazdach z drogi. Niestety siedziba główna Urzędu w trakcie prowadzonego remontu, nie została dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową. Należy zwrócić uwagę, że w działaniach edukacji ustawicznej uwzględniono szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnością, a także organizowane konkursy dla organizacji pozarządowych w latach , w których uwzględniono działania na rzecz osób z niepełnosprawnością wsparto finansowo oferty z zakresu rehabilitacji osób do 18 roku życia (zajęcia specjalistyczne). Wartość przekazanych dotacji za każdym razem nie przekroczyła 3% wartości kwoty całkowitej. UGO pozyskał również środki na działania edukacyjne w gminie z PFRON w ramach programu Uczeń na Wsi łącznie ,49 zł. W UGO w badanych latach pracowało powyżej 25 osób, wśród nich nie było osób z niepełnosprawnością, w związku z czym urząd musiał dokonać wpłaty do PFRON w latach łącznie o wartości ,00 zł. UGO udzielił wyczerpujących i opisowych odpowiedzi, a do każdej informacji, o którą wnioskowano, załączono linki prowadzące do dokumentów źródłowych szerszych, opisowych treści w Biuletynie Informacji Publicznej.