na wydziale i w uczelni.

Transkrypt

1 Zarządzanie jakością na wydziale i w uczelni. Ewa Chmielecka Ekspertka Bolońska SEMINARIUM BOLOŃSKIE BUDOWANIE KULTURY JAKOśCI NIEZBĘDNYM WARUNKIEM EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA Ą JAKOŚCIĄ Ą KSZTAŁCENIA Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków, 25 kwietnia 2013 r.

2 W tej prezentacji wykorzystuję fragmenty opracowań ń przygotowanych przez Zespół Ekspertów Bolońskich, w szczególności przez: Prof. Marię Ziółek Prof. Jadwigę Mirecką Prof. Marka Frankowicza

3 Plan prezentacji P dk i j ć Porządkowanie pojęć Kultura jakości Standardy zapewniania jakości: Europejskie Krajowe Wewnątrzuczelniane Budowa i funkcjonowanie wewnętrznych systemów zapewniania jakości

4 Porządkowanie pojęć jakość jako Copenhagen Business School:krąg jakości (quality circle) : Jakość jako wyjątkowość (specyfika uczelni, jej miejsce w kraju i w Europie) Jakość jako doskonałość (zachęcanie pracowników do stałego podnoszenia kwalifikacji). Wysokie kompetencje kadry pomagają w rozwoju uczelni jako organizacji uczącej się. Jakość jako funkcjonalność (fitness for purpose). Kontakty z zewnetrznymi interesariuszami (pracodawcy, partnerzy biznesowi etc.). Jakość jako korzystny stosunek wartości do ceny (value for money). Oprócz obowiązkowych czy zalecanych działań majacych pokazać wiarygodność uczelni jako instytucji publicznej (akredytacja etc.), uczelnia prowadzi oceny wewnętrzne (informacja zwrotna od studentów), organizuje grupy fokusowe z udziałem pracodawców i absolwentów oraz prowadzi w cyklach 2 letnich badania jakościowe środowiska edukacyjnego (learning environment). Jakość jako transformacja. Uczelnia wspiera inicjatywy yprzyczyniajace y się ę do ciagłej poprawy p jakości. Programy studiów są oparte na efektach uczenia się i uwzględniają w coraz większym stopniu umiejętności generyczne. Wewnętrzny i zewnętrzny benchmarking ujawnia przykłady dobrej praktyki, które są następnie upowszechniane. Pytanie: czy można oceniać jakość nie mając jej jednej i jasnej definicji?

5 Porządkowanie pojęć Kontrola jakości (quality control) bieżące monitorowanie, nadzór Zapewnianie jakości (quality assurance) zgodność ze standardami Doskonalenie jakości (quality enhancement) Stała poprawa, podnoszenie Ich suma to zarządzanie jakością

6 Zarządzanie jakością to: Właściwe kierowanie Zabezpieczenie właściwego środowiska dla efektywności działań Rozwój komunikacji wewnątrz instytucjonalnej Dostrzeganie i nagradzanie osiągnięć Nacisk na współpracę p ę nie tylko na współzawodnictwo Zachęcanie do budowania kultury jakości

7 Kultura jakości Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości

8 Relacje systemów zapewniających jakość Kontrola jakości 30% (USA, Europa), 10% (Japonia) Kultura jakości 70% (USA), 90% (Japonia)

9 Kultura jakości budowanie poczucia wspólnoty w oparciu o wspólnie podzielane wartości (etos) i poczucie identyfikacji się z instytucją poprawianie jakości w każdym aspekcie funkcjonowania instytucji wraz z promowaniem kreatywności i innowacyjności zatem łączy elementy etosowe z organizacyjnymi

10 Na kulturę jakości składają się : Kultura pracowników Kultura studentów Przywództwo Wartości

11 Kultura jakości Przechodzenie odtradycyjnegozarządzania zarządzania: Planowanie Organizowanie Kierowanie Kontrolowanie w kierunku ciągłego doskonalenia Budowana jest od dołu w oparciu o: Powszechne, uwewnetrznione dążenie do poprawy jakości indywidualną ą odpowiedzialność pracę zespołową wspólny udział w podejmowaniu decyzji... pod kierunkiem odpowiednich liderów

12 Pętla Pętla stałego doskonalenia, się Ocena Wdrażanież Analiza i wnioski Plan działania

13 Budowanie kultury jakości Informowanie społeczności ł ś akademickiej kd ikijo podejmowanych dj działaniach Zbieranie opinii pracowników Zachęcanie do szerokiego udziału społeczności akademickiej w planowaniu działań Motywowaniei i nagradzanie Kultywowanie lokalnych tradycji oraz integrowanie środowiska Wdrożenie kultury jakości może okazać się tańsze niż ukryte koszty jej braku

14 Porządkowanie pojęć, cd

15 European Standards d & Guidelines (SG) (ESG) for Quality Assurance in Higher Education (EHEA) Przyjęte na konferencji w Bergen 2005 Opracowane przez ENQAA Opisują generalne zasady: 1. Budowy wewnętrznych systemów zapewniania jakości (poziom instytucji) j) 2. Budowy zewnętrznych systemów zapewniania jakości (poziom kraju) 3. Funkcjonowania agencji zapewniania jakości 4. Funkcjonowania EuropejskiegoRejestru AgencjiQA Mają prowadzić do stworzenia i umocnienia kultury Mają prowadzić do stworzenia i umocnienia kultury jakości w szkolnictwie wyższym (EHEA)

16 ES&G: Standardy dotyczące wewnętrznych systemów zapewniania jakości Instytucje winny mieć strategię oraz procedury odnoszące się do jakości oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów. Strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status i być powszechnie dostępne. Powinny również przewidywać określone funkcje dla studentów oraz pozostałych interesariuszy 1.2. Instytucja powinna dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu oraz monitorowania swoich programów oraz ich efektów Studenci powinni być oceniani według opublikowanych i konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisów i procedur Instytucje powinny posiadać metody gwarantujące, że kadra prowadząca zajęciama odpowiednie d i kwalifikacje... Powyższe ż metody powinny być ć dostępne dla osób prowadzących zewnętrzne przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w raportach.

17 ES&G: Standardy dotyczące wewnętrznych systemów zapewniania jakości, cd Instytucje powinny zagwarantować, ć aby zasoby materialne wspomagające naukę studentów były wystarczające i odpowiednie dla każdego z oferowanych programów Instytucje powinny gromadzić, analizować i wykorzystywać informacje dotyczące skutecznego zarządzania oferowanymi programami studiów oraz innymi działaniami Instytucje powinny w regularnych odstępach czasu publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym ś na temat oferowanych przez siebie ibi programów oraz ich ih efektów. Powtórzmy: celem ostatecznym jest powstanie w uczelni kultury jakości.

18 ES&G a standardy akredytacji instytucjonalnej PKA Wysoka zbieżność standardów, patrz np: 1. Jednostka ma określoną strategię rozwoju Strategia rozwoju jednostki jest zbieżna z misją uczelni i uwzględnia politykę zapewniania jakości kształcenia Jednostka opracowała koncepcję kształcenia... spójną z jej celami strategicznymi wewnętrzni i zewnętrzni interesariusze uczestniczą w procesie kształtowania ł oferty edukacyjnej.. 2. Jednostka stosuje skuteczny wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia Struktura podejmowania decyzji w zarządzaniu jakością jest przejrzysta i zapewnia udział pracowników, studentów, doktorantów, słuchaczy oraz interesariuszy zewnętrznych Wewnętrzne procedury zapewniania jakości przeciwdziałają powstawaniu zjawisk patologicznych i.., a w szczególności:

19 cd. ocenę poprawności projektowania i weryfikacji efektów kształcenia udział pracodawców w określaniu i ocenie efektów monitorowanie losów absolwentów monitorowanie i okresowe przeglądy programów ocenę zasad oceniania i studentów, tó doktorantów.. tó ocenę jakości kadry ocenę poziomu naukowego jednostki ocenę zasobów materialnych, w tym infrastruktury dydaktycznej i środków wsparcia dla studentów funkcjonowanie systemu informacyjnego Publiczną dostępność aktualnych i obiektywnie przedstawionych informacji o programach studiów, zakładanych efektach, organizacji studiów Itd..

20 Wzrost znaczenia wewnętrznych systemów zapewniania jakości Wynika z: Ustawy: z dnia 18 marca 2011 Prawo o Szkolnictwie Wyższym i towarzyszących jej rozporządzeń Wdrożenia ż KRK i zwiększonej odpowiedzialności d i ś i uczelni za programy / efekty kształcenia Przechodzenia od akredytacji programowej do instytucjonalnej (przez PKA i inne instytucje oceniające)

21 Wdrażanie Wewnętrznego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia (WSZJK) Ramy organizacyjne na poziomie uczelni i jednostki oraz ich wzajemne powiązania ą (podległości). Podstawowe funkcjesystemu Inne cechy patrz prezentacja prof. Marka Frankowicza

22 Wdrażanie Wewnętrznego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia (WSZJK) Etapy postępowanie niezależne ż od standardów: dó Opracowanie wizji / misji / strategii uczelni / jednostki Powołanie jednostek odpowiedzialnych za opracowanie systemu zapewnienia jakości i zarządzania jakością kształcenia (na każdym z poziomów, w ramach całej społeczności akademickiej). Opracowanie procedur dotyczących różnych elementów procesu dydaktycznego uwzględniających strategię i misję uczelni / jednostki oraz określenie odpowiedzialności za poszczególne elementy. Ewaluacja (diagnoza) obecnegostanu stanu, a późniejstanów ponaprawie naprawie. Plan poprawienia jakości. Plan naprawczy np. wg cyklu koła Deminga (PDCA Plan Do Check Act: planowanie realizacja kontrola wykonanie naprawy) wymuszający wymuszający na społeczności akademickiej pewne zachowania i działania pro jakościowe. Cykliczna realizacja tego planu

23 Dokumenty regulujące proces kształcenia: Przykładowe: dla studiów I i II stopnia. Misja Uczelni Statut Uczelni Regulamin studiów Zasady rekrutacji Programy studiów z opisem modułów (efektów (f uczenia się) katalog ECTS Zasady zaliczenia modułów Zasady dyplomowania Zasady zbierania opinii studentów Zasady samoocenyjednostek

24 Narzędzia i instrumenty badania jakości Zróżnicowane w zależności od stopnia i profilu studiów. Przykład dla studiów doktoranckich: badania ankietowe doktorantów dotyczące szeroko pojętej satysfakcji ze studiów doktoranckich, prowadzone bądź przez jednostkę prowadzącą studia doktoranckie bądź na poziomie ogólnouczelnianym zalecane profesjonalne opracowanie wyników ankiet ocena przez doktorantów nauczycieli akademickich biorących udział w procesie kształcenia (ankiety) ocena przez nauczycieli akademickich jakości warunków kształcenia doktorantów i samych doktorantów (ankiety) hospitacje zajęć dydaktycznych prowadzonych przez doktorantów arkusze samooceny wypełniane przez komisje powołane w ramach WSZJK dające pogląd nt. jakości studiów doktoranckich oparty na danych ilościowych i jakościowych opiniepartnerówzagranicznychuczestniczącychw partnerów w procesiekształcenia doktorantów (jeśli uczestniczą) monitoring losów doktorów wypromowanych na studiach doktoranckich

25 Elementy samooceny jednostek w zakresie kształcenia Programy kształcenia (studia I, II i III stopnia oraz podyplomowe) Efekty kształcenia na kierunku (I i II st.), SD i studiach podyplomowych y Efekty kształcenia w module Sposoby kształcenia i oceniania ECTS Organizacja studiów Systemy informacyjne Kd Kadra nauczająca Warunki techniczne realizacji programu kształcenia Formy oceny jakości kształcenia

26 Standardy programowe (przykładowe) dla studiów I i II stopnia Standard 1 Strategia i misja uczelni/jednostki Standard 2 Obszarowe efekty kształcenia Standard 3 Program studiów (curriculum) Standard d4 Warunki rekrutacji (zwłaszcza ł na II stopień) Standard 5 Proces kształcenia Standard 6 Sposób oceny, zasady dyplomowania Standard 7 Zespół nauczycieli akademickich (minimum kadrowe) Standard 8 Infrastruktura dydaktyczna i organizacja studiowania Standard 9 Mobilność studentów Standard 10 Zatrudnialność absolwentów Standard 11 Zapewnianie jakości kształcenia dokumentacja osiągania efektów kształcenia, procedury oceny jakości oraz działań na rzecz podnoszenia jakości kształcenia

27 Standardy dla studiów doktoranckich (przykładowe) Standard 1 Koncepcja kształcenia w odniesieniu do strategii i misji uczelni/jednostki Standard 2 Warunki rekrutacji Standard 3 Program kształcenia Standard 4 Badania naukowe Standard 5 Metody kształcenia Standard 6 Jakość doktoratów analizowana na podstawie recenzji (np. wyróżnień doktoratu przez recenzentów) i wymiernych efektów badań (np. publikacji, wytworzonego dzieła, etc) Standard 7 Jakość kadry dydaktycznej sprawującej opiekę nad doktorantami Standard 8 Pozyskiwanie źródeł finansowania doktorantów Standard 9 Mobilność doktorantów Standard 10 Zatrudnialność doktorów Standard 11 Zapewnianie jakości kształcenia dokumentacja osiągania efektów kształcenia, procedury oceny jakości oraz działań na rzecz podnoszenia jakości kształcenia

28 Odzwierciedlenie charakterystyk WSZJK w akredytacji programowej i instytucjonalnej Lista podstawowych pól oceny PKA tworzących: Raport samooceny Raport oceny instytucjonalnej Raport oceny programowej pokrywa się ę /powinna się ę pokrywać z polami ocen WSZJK Tak samo jak z ES&G)

29 Wdrażanie systemu zarządzania jakością kształcenia konkluzja Nie ma jednego uniwersalnego modelu zarządzania jakością kształcenia Zarządzanie jakością powinno być wypracowane indywidualnie przez każdą instytucję (uwzględnia specyfikę instytucji) Ale powinno brać pod uwagę wymagania prawa i instytucji oceniających Warunki sprzyjające rozwojowi kultury jakości Patrz prezentacja prof. Marka Frankowicza

30 Dziękuję za uwagę!