Kronika. Mazowiecka. Fot. Michał Pasich. Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego NR 2 (120) 2013 ROK / ISSN X

Transkrypt

1 Kronika NR 2 (20) 203 ROK / ISSN X Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego Mazowiecka Fot. Michał Pasich Dobrze wydane pieniądze. Fundusz sołecki s. 0 Wykorzystajmy LEADERA, rozwijajmy obszary wiejskie Mazowsza s. 28 Teatr jest przyjemnością. 00 lat Teatru Polskiego w Warszawie s. 37

2 Z PRAC SAMORZĄDU XXIV sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego W komisjach 3 W obronie rozwoju regionów przejściowych 8 Komentarz Marszałka. Konkurencyjne Mazowsze 9 44 Temat miesiąca Dobrze wydane pieniądze. Fundusz sołecki 0 Samorządowe Forum Mazowsza 2 44 Warto wiedzieć Pożegnanie prymasa seniora 4 Wokulski szuka Pozytywisty Roku 202 (ogłoszenie) 5 Spod znaku piękna. Biżuteria... 6 Czy wiesz, że 8 44 Rozwój regionalny JESSICA 9 Inwestycje na Mazowszu Nauka Szansa dla młodych, poszukujących Współpraca Pozarządowe Mazowsze Zdrowie Z promocją zdrowia za pan brat Rolnictwo Wykorzystajmy LEADERA, rozwijajmy obszary wiejskie Mazowsza 28 ekspresowy przegląd wydarzeń Ekologia Mazowsze źródłem energii 3 44 Kultura Kulturalne Mazowsze 32 Powstaje Krajowa lista dziedzictwa niematerialnego (ogłoszenie) 36 Teatr jest... przyjemnością. 00 lat Teatru Polskiego w Warszawie 37 Osadnictwo olenderskie na Mazowszu. Świątynie mennonickie 40 Książki z mazowieckiej półki 42 4 Turystyka Powiat piaseczyński Folklor Regionalni twórcy. W kurpiowskiej pracowni witraży W skrócie 48 Zarząd z przymrużeniem oka 49 Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Jagiellońska Warszawa Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej w Kancelarii Marszałka tel tel faks kronika.mazowiecka@mazovia.pl Redaguje Zespół w składzie: Redaktor Naczelna Elwira Kasprzak Redaktorzy Agnieszka Bogucka Justyna Michniewicz Urszula Sabak Elżbieta Tomaszewska Stale współpracują: Pracownicy departamentów i delegatur UMWM oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych Projekt layoutu: Agencja Reklamowa Opus B Opracowanie graficzne i skład komputerowy: 4DB Brand Design Druk: Drukarnia Wydawnicza Trans-Druk, Golina Na okładce: fot. Michał Pasich Gmach Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie Mapa: Departament Geodezji i Kartografii UMWM Nakład: egz. Samorząd Województwa Mazowieckiego i Kronika Mazowiecka w Internecie: Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania, adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. XXIV sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 2 stycznia Na pierwszym w tym roku posiedzeniu sejmiku radni przyjęli trzy stanowiska dotyczące budowy elektrowni w Ostrołęce, realizacji drogi ekspresowej S7 oraz modyfikacji podziału obszaru województwa mazowieckiego na jednostki statystyczne NTS2 i NTS3 oraz pozyskiwania środków na rozwój województwa mazowieckiego po 2020 roku. Rocznica powstania styczniowego Wchodząc na salę obrad, radni i przybyli goście mogli obejrzeć wystawę planszową Gorzka chwała powstanie 863 r., zorganizowaną przez Muzeum Niepodległości w Warszawie i Muzeum Mazowieckie w Płocku w związku ze 50. rocznicą wybuchu powstania styczniowego. Jest to ekspozycja o charakterze edukacyjnym wyjaśnił kierownik Działu Historycznego muzeum Jan Engelgard która może być wypożyczana np. przez szkoły, domy kultury. W pierwszej kolejności zagości w murach Senatu RP, który ustanowił rok 203 Rokiem Powstania Styczniowego. Muzeum Niepodległości jest w tej chwili właścicielem największej liczby pamiątek związanych z powstaniem styczniowym dodał Jan Engelgard, zapraszając na ekspozycję pod tym samym tytułem, którą obejrzeć można obecnie w Muzeum Mazowieckim w Płocku. Minuta ciszy Po otwarciu posiedzenia, zebrani na sali obrad uczcili minutą ciszy pamięć prof. Michała Kuleszy prawnika, zaangażowanego w prace na rzecz odtworzenia samorządu terytorialnego i przebudowy ustroju administracyjnego Polski, współtwórcę reformy samorządowej który zmarł 3 stycznia br. Profesor Michał Kulesza przez wiele lat współpracował z Samorządem Województwa Mazowieckiego podkreślił przewodniczący sejmiku Ludwik Rakowski. Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi na rzecz samorządu terytorialnego i administracji publicznej, rozwoju demokracji lokalnej, osiągnięcia w pracy naukowej i publicznej. Był uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu w grupie ds. samorządu terytorialnego, współtwórcą Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, doradcą Związku Miast Polskich oraz ekspertem Rady Europy. Założyciel i pierwszy redaktor naczelny tygodnika Wspólnota, twórca i redaktor naczelny miesięcznika Samorząd Terytorialny. Minutą ciszy radni uczcili pamięć śp. prof. Michała Kuleszy architekta reformy samorządowej z 999 r., którego pogrzeb odbył się na warszawskich Powązkach w dniu obrad Sejmiku Województwa Mazowieckiego Fot. Elżbieta Tomaszewska z prac samorządu Jakie znaczenie dla Mazowsza ma realizacja drogi ekspresowej S7? Radny Stefan Kotlewski Na pewno truizmem jest twierdzenie, że poprawa jakości dróg i dostosowanie ich do parametrów technicznych dróg ekspresowych czy też autostrad jest w obecnym czasie nie tylko wyrazem dobrobytu czy prestiżu, lecz przede wszystkim koniecznością warunkującą stały i zrównoważony rozwój kraju. Z punktu widzenia realizacji strategii rozwoju województwa i niwelowania różnic między rozwiniętą stolicą i obszarami problematycznymi, jakimi są subregiony, Mazowsze jak żaden inny region naszego kraju potrzebuje dobrych połączeń drogowych, umożliwiających prowadzenie handlu oraz rozwój usług transportowych. Przez to wspomaga rozwój wielu znaczących dla budżetu dziedzin gospodarki państwa, które wpływają na życie nas wszystkich. To pozwala również na podróżowanie w bezpieczniejszych niż dotychczas warunkach i jest impulsem dla rozwoju turystyki. Jednym z takich połączeń jest bez wątpienia droga krajowa nr 7, która będąc łącznikiem przygranicznych, południowo-wschodnich obszarów Polski z Warszawą, jednocześnie jest częścią europejskiej trasy E372, będącej ważnym traktem wiodącym z zachodu na Ukrainę. Tam biegnie szlakiem drogi krajowej M09 przez Żółkiew (obwodnica) do Lwowa, gdzie łączy się m.in. z prowadzącą bezpośrednio do Kijowa i dalej na wschód trasą E40. Droga krajowa nr 7 przebiega przez województwa mazowieckie i lubelskie. Na odcinkach stanowiących obwodnice: Garwolina, Piasek i Hrebennego droga posiada już obecnie status drogi ekspresowej S7. Z tego też względu jak najbardziej wskazane jest dokończenie jej rozbudowy, niestety kilkukrotnie już odsuwane w czasie. Zatem, podjęta przez sejmik uchwała, przyjmująca stanowisko skierowane do władz państwa w sprawie drogi krajowej nr 7, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców naszego województwa i jest elementem realizacji pierwszorzędnego celu strategii rozwoju regionu. KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK

3 z prac samorządu z prac samorządu Jakie znaczenie dla Mazowsza ma realizacja drogi ekspresowej S7? Radny Krzysztof Żochowski Tak jak tętnice i żyły stanowią krwioobieg organizmu, tak szlaki komunikacyjne zespalają państwo w jedną całość. Mają kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego, ale również dla podniesienia ogólnej jakości życia, poprzez dostęp do dóbr kultury i możliwości edukacyjnych jakie dają większe ośrodki, a zwłaszcza stolica. Dla południowo-wschodniej części Mazowsza nie ma ważniejszej arterii komunikacyjnej niż droga krajowa nr 7. Jest ona również kluczowym szlakiem komunikacyjnym łączącym całą wschodnią i południowo-wschodnią Polskę ze stolicą. Jest też podstawowym szlakiem komunikacyjnym łączącym Warszawę z Ukrainą, a przecież jest to państwo, w którym województwo mazowieckie ma najwięcej podmiotów partnerskich. Ważne stanowisko, które jednogłośnie przyjął Sejmik Województwa Mazowieckiego, skierowane do najwyższych władz Rzeczypospolitej daje nadzieję, że ta jakże potrzebna inwestycja nabierze nowej dynamiki, dobrze służąc zarówno mieszkańcom naszego województwa, krajowi, jak i kontaktom międzynarodowym. Mazowiecki Port Lotniczy Warszawa-Modlin Sp. z o.o. Fot. Elżbieta Tomaszewska Prezes Zarządu Mazowieckiego Portu Lotniczego Warszawa-Modlin Piotr Okienczyc oraz wiceprezes Marcin Danił przedstawili informacje na temat, zamkniętego z powodu wad technicznych nawierzchni pasa startowego, lotniska oraz procesu inwestycyjnego dotyczącego budowy drogi startowej. Odpowiadali na pytania radnych, dotyczące m.in.: umowy spółki z wykonawcą, projektu budowy pasa, wyników przeprowadzonych ekspertyz, odpowiedzialności finansowej za poniesione straty, sytuacji firm powiązanych z działalnością lotniska, terminu otwarcia portu. Wiceprezes Marcin Danił wyjaśnił, że wszelkich roszczeń spowodowanych zamknięciem lotniska spółka dochodzić będzie u głównego wykonawcy. Natomiast otwarcie lotniska możliwe będzie po generalnej naprawie nawierzchni, na co na razie nie pozwalają warunki pogodowe. Prezes Piotr Okienczyc szacuje, że może to nastąpić na wiosnę, najpóźniej w czerwcu. Stanowiska W stanowisku dotyczącym budowy elektrowni w Ostrołęce, radni apelują do zarządu spółki Energa i rządu o zmianę decyzji wstrzymującej realizację tej inwestycji. Zdaniem radnych, dokończenie budowy byłoby wyrazem konsekwentnego wdrażania strategicznych założeń rządu, a jednocześnie impulsem dla rozwoju (...) całego północno-wschodniego Mazowsza, przynoszącym wiele korzyści, tj. dywersyfikacja struktury gospodarczej subregionu, wysokie wpływy z podatków, nowe miejsca pracy, a także szanse na rozwój infrastruktury drogowej i kolejowej. Ważną inwestycją jest również budowa drogi ekspresowej S7, łączącej Warszawę z granicą polsko-ukraińską w Hrebennem. Ma ona strategiczne znaczenie jak czytamy w przyjętym stanowisku dla usprawnienia powiązań komunikacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym i międzynarodowym, jak również poprawy jakości wewnątrzregionalnych połączeń komunikacyjnych o znaczeniu lokalnym. W kolejnym stanowisku sejmik apeluje o modyfikację podziału obszaru województwa mazowieckiego charakteryzującego się znaczną dychotomią rozwoju na jednostki statystyczne NTS2 i NTS3. Dzięki temu możliwe będzie zabezpieczenie niezbędnych środków unijnych na rozwój obszarów o niższych wskaźnikach społeczno-gospodarczych po 2020 r. Postulowane jest wyznaczenie podregionów: ciechanowskiego, płockiego, ostrołęckiego i siedleckiego. Ponadto radni przyjęli m.in. projekty uchwał dotyczące: zmian w budżecie województwa na 203 r., zamiaru likwidacji Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Gołotczyźnie oraz szkół wchodzących w jego skład planuje się powołanie tam Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii, powołania Rady Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, planu kontroli Komisji Rewizyjnej w 203 r. komisja oceni działalność m.in.: Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych, Muzeum Kolejnictwa czy zarządu w zakresie wykonywania praw udziałowych w spółce Mazowiecki Port Lotniczy Warszawa-Modlin. Justyna Michniewicz Radni Ewa Tomaszewska i Jan Rejczak byli żywo zainteresowani wystawą planszową Gorzka chwała - powstanie 863 r., którą prezentował kierownik Działu Historycznego Muzeum Niepodległości Jan Engelgard W komisjach Komisja Strategii Rozwoju Regionalnego i Zagospodarowania Przestrzennego oraz Komisja Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu 4 stycznia Dwie komisje podczas wspólnego posiedzenia omówiły, a następnie przegłosowały projekty uchwał dotyczących stanowiska Sejmiku Województwa Mazowieckiego w trzech sprawach. Radni województwa oczekują podjęcia konkretnych działań mających wpływ na przyspieszenie realizacji drogi ekspresowej S7. Dostrzegają również potrzebę kontynuowania budowy nowej elektrowni w Ostrołęce oraz konieczność wynegocjowania dla Mazowsza jak największych środków unijnych (stanowisko w sprawie NTS). Droga S7 Poprawa jakości dróg oraz dostosowanie ich parametrów technicznych do dróg ekspresowych i autostrad jest w obecnym czasie nie tylko wyrazem dobrobytu czy prestiżu, lecz przede wszystkim koniecznością warunkującą stały i zrównoważony rozwój kraju. Dotyczy to również ekspresowej drogi krajowej nr 7 na odcinku Warszawa Garwolin Lublin Hrebenne. Jest ona częścią europejskiej trasy E372, ważnego traktu łączącego zachodnią Europę z najdalszymi zakątkami Ukrainy. Poprzez jej rozbudowę do parametrów drogi ekspresowej skrócony zostanie czas podróży, ulegnie poprawie płynność ruchu i jego średnia prędkość. W efekcie powstanie spójny ciąg komunikacyjny na linii centrum kraju południowy wschód. Od tej drogi zależą nie tylko powiązania międzyregionalne, ale i międzynarodowe. Na odcinkach stanowiących obwodnice Garwolina, Piasków i Hrebennego droga nr 7 posiada już status drogi ekspresowej S7. Z tego też względu jak najbardziej wskazane i oczekiwane przez jej użytkowników oraz mieszkańców tych terenów jest dokończenie jej rozbudowy (niestety kilkukrotnie odsuwane w czasie). Stanowisko sejmiku w tej sprawie zostanie skierowane do premiera Donalda Tuska, ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej Sławomira Nowaka oraz przewodniczących sejmików województw. Komisje jednogłośnie poparły to stanowisko. Kontrowersje natomiast powstały przy omawianiu kolejnego projektu. Elektrownia w Ostrołęce Zarząd Energa S.A. podjął decyzję o czasowym wstrzymaniu prac przygotowawczych (w znacznym stopniu zaawansowanych) do budowy bloku węglowego o mocy 950 MW w Ostrołęce, a minister skarbu państwa poinformował podczas debaty sejmowej 24 października 202 r., że w Ostrołęce nie powstanie na razie nowy blok energetyczny. Te niepokojące dla Mazowsza informacje wywołały sprzeciw samorządów lokalnych i radnych województwa. Jest kilka powodów, dla których nowa elektrownia węglowa w Ostrołęce powinna powstać. Przede wszystkim miasto zaliczono do obszarów strategicznej interwencji na rzecz restrukturyzacji miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze. To zapis w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie. Działania przewidziane wobec takich miast mają być skierowane m.in. na modernizację struktury gospodarczej oraz likwidację zapóźnień infrastrukturalnych, a odbywać się będą przy wsparciu ze strony ministra rozwoju regionalnego. Również w obowiązujących dokumentach strategicznych województwa mazowieckiego ten subregion zaliczany jest do jednego z pięciu obszarów problemowych, wyodrębnionych z uwagi na kumulację negatywnych zjawisk społeczno-gospodarczych i brak możliwości samodzielnego ich przezwyciężenia. O tym, jak ważne dla subregionu ostrołęckiego są budowa nowej elektrowni oraz przedsięwzięcia jej towarzyszące, świadczą wyniki konsultacji społecznych. Zgodnie z nimi (i licznymi postulatami) uważa się, że inwestycja stanowiłaby ogromny impuls rozwojowy dla subregionu, zarówno w trakcie jej realizacji (wzrost zatrudnienia w firmach budowlanych, inwestycje towarzyszące głównie infrastruktura komunikacyjna), jak i w okresie eksploatacji (wzrost zatrudnienia, udział rolnictwa i leśnictwa w dostarczaniu biomasy). Wzmocniłaby rangę miasta subregionalnego, czyniąc go ośrodkiem rozprzestrzeniania się czynników rozwojowych. Wstrzymanie budowy nowego bloku elektrowni węglowej w Ostrołęce zagraża rozwojowi północno-wschodniej części Mazowsza. Obecnie istniejąca tu elektrownia jest jedynym systemowym źródłem energii elektrycznej w tej części 2 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK

4 z prac samorządu z prac samorządu kraju, zasilającym północną część województwa mazowieckiego oraz znaczne obszary województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego, czyli tereny deficytowe w bilansie zaopatrzenia w energię elektryczną. Z tego powodu północna część Mazowsza jest dodatkowo zasilana w energię elektryczną z elektrowni w Kozienicach i Bełchatowie za pośrednictwem przeciążonego, a więc awaryjnego, Warszawskiego Węzła Elektroenergetycznego. Przewodniczący Komisji Strategii Rozwoju Regionalnego i Zagospodarowania Przestrzennego Stefan Kotlewski mówił o korzyściach płynących z takiej inwestycji zatrudnieniu i rozwijającej się wokół elektrowni infrastrukturze. Radny Stanisław Rybski przypomniał o tym, że w każdej chwili możemy stać się importerem prądu, co nie jest dobre ze względu na bezpieczeństwo państwa. Budowie nowego bloku w Ostrołęce twardo sprzeciwiał się, jako jedyny, radny Krzysztof Skolimowski. Uważał, że poza tym są inne potrzeby, m.in. skończenie budowy szpitala w Ostrołęce, że w budżecie państwa nie ma środków na tę budowę. Pozostali członkowie komisji byli odmiennego zdania. Myślmy regionalnie powiedział radny Andrzej Łuczycki. Regiony walczą o zachowanie własnych inwestycji, my też walczmy o swoje. Interes Mazowsza jest jasny i czytelny. Jesteśmy radnymi województwa i rozumiemy, że elektrownia jest dla nas szansą. Nie myślmy ogólnopaństwowo, bo o nas nikt się nie martwi podkreślił radny Witold Kołodziejski. Rząd nie wsparł Mazowsza ani w sprawach dotyczących podziału środków z NFZ, ani obniżenia janosikowego. Radny Wojciech Bartelski przypomniał, że w związku z budową elektrowni samorząd nasz nie ponosi kosztów finansowych, a głosowanie za to symboliczny, ale potrzebny gest. NTS Trzecim tematem poruszanym podczas posiedzenia było stanowisko Sejmiku Województwa Mazowieckiego dotyczące modyfikacji podziału obszaru Mazowsza na dwie jednostki statystyczne NTS2 i NTS3 oraz pozyskiwania środków na rozwój województwa mazowieckiego po 2020 r. To pozwoliłoby Mazowszu (z wyłączeniem Warszawy), jako regionowi słabo rozwiniętemu, w pełni korzystać z funduszy unijnych po roku Fot. arch. 4DB Wiele emocji wzbudza kwestia wstrzymanej rozbudowy elektrowni w Ostrołęce Warszawa znalazłaby się wśród regionów rozwiniętych i korzystałaby z funduszy takich, jak region Praga, Budapeszt czy Bratysława. We wrześniu 200 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął podobne stanowisko. Zostało ono poparte przez wojewodę mazowieckiego Jacka Kozłowskiego, który w tej sprawie zwrócił się do ministra rozwoju regionalnego. Jednak ministerstwo po rozpatrzeniu wniosku postanowiło utrzymać obecny podział statystyczny i zadecydowało, że od roku 204 województwo mazowieckie, jako całość, będzie regionem przejściowym. Konsekwencją tego jest zdecydowanie mniejsza alokacja środków dla Mazowsza na lata Należy przy tym zaznaczyć, że po roku 203 Mazowsze nie będzie w stanie wygenerować więcej niż 300 mln zł środków własnych na inwestycje. Powód wysokie wpłaty na subwencję regionalną ( janosikowe ), znacząco drenujące budżet naszego województwa i ograniczające jego rozwój. Omawiane podczas spotkania komisji stanowisko sejmiku podtrzymuje wniosek o podział statystyczny województwa na dwa odrębne regiony, ale w perspektywie, po roku W tym stanowisku również znalazł się postulat o zwiększeniu liczby NTS3 (jednostki statystyczne subregionu) z sześciu do ośmiu, tzn. rozdzielenie na osobne jednostki podregionów: ciechanowsko-płockiego oraz ostrołęcko-siedleckiego. Pozwoli to na bardziej precyzyjne analizowanie przemiany subregionów w ramach prowadzonej polityki regionalnej Mazowsza. Postulat ten został pozytywnie rozpatrzony przez Główny Urząd Statystyczny i zaaprobowany przez Radę Statystyki. Utworzone zostały podregiony: ciechanowski, płocki, ostrołęcki i siedlecki. Proponowany podział przedstawiałby się następująco: podregion ciechanowski (343 tys. osób; powiaty: żuromiński, mławski, płoński, ciechanowski, pułtuski); podregion płocki (334 tys. osób; m. Płock i powiaty: płocki, sierpecki, gostyniński); podregion ostrołęcki (około 385 tys. osób; m. Ostrołęka i powiaty: przasnyski, ostrołęcki, makowski, wyszkowski, ostrowski); podregion siedlecki (około 33 tys. osób; m. Siedlce i powiaty: siedlecki, łosicki, węgrowski, sokołowski). Jest on zgodny z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, ze Strategią Rozwoju Województwa Mazowieckiego oraz z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego. Dla prowadzenia skutecznej i trwałej polityki rozwoju, należy dążyć do zabezpieczenia niezbędnych środków unijnych po 2020 r. na rozwój obszarów o niższych wskaźnikach społeczno-gospodarczych. Wyodrębnienie jednostki statystycznej m.st. Warszawy na poziomie NTS2 jest rozwiązaniem najprostszym i optymalnym, uwzględniającym również problemy finansowe i dotyczące statystyki. Przeprowadzone w ten sposób zmiany nie wymagają korekty w podziale administracyjnym kraju. NTS to polska nazwa NUTS (Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych). Komisja Budżetu i Finansów 4 stycznia Obrady komisji zdominował temat, który nie był umieszczony w porządku spotkania, ale wcześniej był już wielokrotnie na posiedzeniach komisji omawiany janosikowe. Komisja zaproponowała, by najbliższych kilka posiedzeń poświęcić sprawom funkcjonowania naszych placówek zdrowia przeanalizowaniu i porównaniu zawartych kontraktów, wyników finansowych, nakładów, kosztów, etc. Za szpitale odpowiada zarząd. Jako komisja nie mamy na to wpływu, ale gdy dochodzi do drastycznej sytuacji, czyli upadłości to dotyczy również nas zauważyła prowadząca obrady wiceprzewodnicząca komisji Wiesława Krawczyk. Od jakiegoś czasu we wpływających do komisji pismach oraz w mediach poruszany jest temat Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach Sp. z o.o. bardzo zadłużonego, którego załoga protestuje przeciwko restrukturyzacji i oszczędnościom. Komisja wysłuchała informacji o aktualnej sytuacji tej przekształconej w spółkę placówki. Szpital w Siedlcach ma dług powyżej 2 mln zł, ale i 3 mln zł nadwykonań, czyli pieniędzy należnych za leczenie pacjentów spoza Mazowsza, za których powinny zapłacić właściwe województwa. Poza tym szpital nie wykorzystał 7 mln zł z ubiegłorocznego kontraktu. Odwołano więc prezesa spółki i powołano nowego. Chce on zrestrukturyzować placówkę, zwalniając część (prawie 25 proc.) pracowników i zmniejszyć Posiedzenie rozpoczął skarbnik województwa Marek Miesztalski, który przedstawił projekty dwóch uchwał: zmieniającej uchwałę w sprawie uchwały budżetowej województwa mazowieckiego na 203 r. oraz zmieniającej uchwałę w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej Województwa Mazowieckiego na lata W tej kwestii komisja po krótkiej dyskusji wyraziła pozytywną opinię. Poruszanie tematu finansów województwa automatycznie wiąże się z wymawianym jak mantra słowem janosikowe. Komisja szukała rozwiązania problemu. Jak dotąd, nie pomagają odwołania, starania marszałka, stanowiska sejmiku i wiele innych działań ze strony naszego samorządu nie ma sposobu na uwolnienie się od obowiązku płacenia tego haraczu. Na wszelkiego rodzaju forach, m.in. konwentach marszałków, problem zniesienia czy bodaj zmniejszenia mazowieckiego janosikowego nie znajduje poparcia, bo zubożyłoby to inne województwa. Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej 6 stycznia W opinii publicznej, zauważyła radna Jolanta Koczorowska, od 20 lat panuje przeświadczenie, że Warszawa jest bardzo bogata, pieniądze wręcz się tu przelewają. I ta opinia przekłada się na całe Mazowsze, które poza stolicą nie jest, niestety, regionem zamożnym. Trzeba to zmienić. To sprawa polityczna i zmiana przepisu o janosikowym zależy od posłów. Należy wszystko zrobić w kierunku wykazania, że to nie region Mazowsze jest bogaty, ale stolica. Brak w budżetach samorządów środków na spłacanie długów szpitali wojewódzkich i powiatowych oznacza przyspieszenie procesu przekształcania tych placówek w spółki lub wręcz ich likwidację. Siedlecki szpital, jego sytuacja finansowa i plany na przyszłość były tematem posiedzenia komisji pozostałym zarobki o 5 proc. przez najbliższe 3 lata. I stąd protest. Wicemarszałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski i wicedyrektor Departamentu Polityki Społecznej i Zdrowotnej Krzysztof Romanowski przedstawili siedlecką placówkę w samych superlatywach, m.in. opowiedzieli o prawidłowej i doskonale opracowanej przez poprzedniego dyrektora strukturze świadczeń (wtedy placówka nie była jeszcze spółką). Szpital ten, jako jedyny na Mazowszu, otrzymał najwyższy kontrakt z NFZ o ponad 2 mln zł większy niż w 202 r. Pracownicy szpitala mają, w porównaniu z innymi mazowieckimi placówkami, najwyższe wynagrodzenia. Średnia płaca to ponad 5,2 tys. zł (lekarz ponad tys. zł, personel techniczny około 5 tys.). Zaproponowane przez nowego prezesa zmiany powinny w ciągu 3 lat wyprowadzić szpital na prostą. Skąd więc taka sytuacja, dlaczego podnoszono wynagrodzenia, jeśli nie było na to środków? pytali radni. W odpowiedzi usłyszeli, że duża podwyżka płac to efekt strajków lekarzy i pielęgniarek w latach Radny Mateusz Baj zauważył, że nie można winić związków zawodowych, które walczą o swoje. Przypomniał, że sytuacja finansowa szpitala nie jest sprawą nową. Rolą dyrektora jest kontrolowanie wydatków, a nie doprowadzanie do takiego zadłużenia. W najbliższym czasie czekają nas przekształcenia kolejnych SPZOZ w spółki. Wyciągnijmy więc wnioski, Fot. arch. MSW w Siedlcach 4 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 5

5 z prac samorządu z prac samorządu Fot. Andrzej Kwaśniewski by sytuacja taka nie powtórzyła się w innych placówkach podsumował radny. W dyskusji głos zabrali m.in. radny Krzysztof Żochowski, który jest lekarzem i dyrektorem szpitala. Mówił o placówce w Siedlcach jako Wiedza na wyciągnięcie ręki Komisja Edukacji, Nauki i Szkolnictwa Wyższego 7 stycznia Dziecięca akademia przyszłości wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów poprzez dodatkowe zajęcia rozwijające kompetencje kluczowe w szkołach podstawowych, tak brzmi pełna nazwa projektu realizowanego w latach przez Samorząd Województwa Mazowieckiego, przy współfinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów szkół podstawowych z klas I-VI polega na zapewnieniu im dodatkowych zajęć pozalekcyjnych. Dotyczy to przede wszystkim uczniów, u których trudna sytuacja życiowa może w przyszłości stanowić przeszkodę w kontynuowaniu nauki. Nieodpłatne zajęcia dodatkowe to dwadzieścia godzin miesięcznie w pięciu blokach tematycznych, tj.: technologie informacyjne i komunikacyjne, przedmioty przyrodniczo-matematyczne, języki obce, zajęcia sportowo-wychowawcze oraz zajęcia z zakresu wsparcia psychologiczno-pedagogicznego. Istotnym zamierzeniem projektu jest także przeciwdziałanie zjawiskom przemocy i agresji, udzielanie niezbędnego wsparcia pedagogiczno-psychologicznego dzieciom z trudnościami w nauce, kształtowanie w nich umiejętności właściwego spędzania wolnego czasu oraz upowszechnianie idei wychowania przez sport. I to właśnie zapewniają dwa ostatnie bloki tematyczne. Dziecięca akademia przyszłości obejmie 7,5 tys. uczniów z publicznych i niepublicznych szkół podstawowych, których do projektu zgłasza dyrektor szkoły. Zmiany są potrzebne Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Gołotczyźnie to placówka, która przez lata pomagała dzieciom niesłyszącym lub słabosłyszącym, przyjeżdżąjącym tu z całego Mazowsza, aby skończyć szkołę i nauczyć się zawodu. Czekał na nie O przekształceniu Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Gołotczyźnie zadecyduje kuratorium oświaty bardzo ważnym miejscu na mapie Mazowsza oraz o tym, że przekształcanie w spółki nie jest antidotum na prawidłowe funkcjonowanie placówek zdrowia, gdyż bywają zarówno bardzo dobre SPZOZ, jak i fatalne spółki. Wspomniał o braku lekarzy ważnych specjalizacji na Mazowszu jest tylko sześciu psychiatrów dziecięcych i niewielu chirurgów naczyniowych. O lekarzy niektórych specjalizacji trzeba zabiegać, a negocjacje z nimi są trudne. Komisja poznała założenia projektu Dziecięca akademia przyszłości oraz powody zamiaru likwidacji Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Gołotczyźnie wraz ze szkołami wchodzącymi w jego skład. internat i nauka w szkole podstawowej, gimnazjum, zasadniczej szkole zawodowej oraz w czteroletnim technikum. Kilka lat temu pisaliśmy o tej szkole i wspaniałych uczniach. Niestety, a może na szczęście, dziś nie ma chętnych. Powstały bowiem w tym czasie szkoły integracyjne, w których uczniowie z wadami słuchu znaleźli miejsce, często znacznie bliżej domu. Nastąpił również ogromny postęp w leczeniu schorzeń słuchu. W związku z brakiem naboru, dyrektor Zespołu Placówek w Gołotczyźnie zwrócił się z prośbą do Samorządu Województwa Mazowieckiego o likwidację tego ośrodka. Obecnie naukę kontynuują tu jedynie uczniowie klasy czwartej technikum osiem osób. W zamian planuje się powołanie Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii oraz Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego. Cała kadra pedagogiczna będzie miała zapewnioną pracę w nowych placówkach nie przewiduje się zwolnień nauczycieli i wychowawców. Komisja Edukacji, Nauki i Szkolnictwa Wyższego 7 lutego Radni żartując nazwali posiedzenie tej komisji edukacji posiedzeniem komisji likwidacji, ponieważ do omówienia mieli projekty uchwał dotyczące likwidacji dziesięciu placówek oświatowych podlegających Samorządowi Województwa Mazowieckiego. To nie brak środków finansowych jest przyczyną tej sytuacji, ale przepisy obowiązującej od 9 sierpnia 20 r. ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz innych ustaw, które przewidują likwidację niektórych szkół ponadgimnazjalnych. Dotyczy to m.in. trzyletniego Technikum Uzupełniającego w Wyszkowie, wchodzącego w skład Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Jana Kochanowskiego. W tym przypadku pocieszające jest to, że nie przewiduje się zwolnień nauczycieli. Zostaną oni przeniesieni do pracy w szkole policealnej i liceum ogólnokształcącym, które wchodzą w skład wyszkowskiego centrum. Dyskusyjną sprawą, ale niestety ustawowo nie do przeskoczenia, są natomiast kolegia nauczycielskie. W myśl przepisów ustawy o systemie oświaty, kolegium jest zakładem kształcenia nauczycieli i sposób organizacji takich placówek reguluje rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 2 sierpnia 997 r. w sprawie zakładów kształcenia nauczycieli. Każde z kolegiów musiało być objęte opieką naukowo-dydaktyczną sprawowaną przez uczelnie wyższe (na Mazowszu: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach oraz SGGW), co umożliwiało absolwentom kolegium, na mocy porozumienia w sprawie opieki naukowo-dydaktycznej, uzyskiwanie tytułu licencjata. Zmiana przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 5 listopada 2009 r. wprowadziła zapis, że z dniem 30 września 205 r. tracą moc porozumienia z uczelniami (zawarte przez organy prowadzące kolegia) dające szansę absolwentowi kolegium, po zdaniu egzaminu dyplomowego, ubiegania się o dopuszczenie do egzaminu w uczelni i uzyskania tytułu zawodowego licencjata. W tej sytuacji absolwenci nie uzyskają kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela, a tym samym kolegia tracą rację bytu. W sprawach dotyczących kolegiów komisja musiała wyrazić pozytywną opinię, chociaż były głosy przypominające m.in. radnego Mirosława Augustyniaka że młodzież ucieka z małych miast, które się wyludniają, a likwidacja szkół proces ten przyspiesza. Po ustaniu naboru na pierwszy rok nauki, liczba pracowników pedagogicznych stopniowo maleje. W mniejszym stopniu dotyczyć to będzie pracowników administracji i obsługi, których liczba została już wcześniej zmniejszona. Komisję interesowały dalsze losy osób zatrudnionych w tych placówkach. Samorząd województwa, powiedziała wicedyrektor Departamentu Edukacji Publicznej i Sporu Zofia Dembska, przygotuje pisma do Zamiar likwidacji dotyczy następujących placówek oświatowych: Kolegium Nauczycielskiego w Ciechanowie, Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Ciechanowie (ogólna liczba słuchaczy w roku szkolnym 203/204 wynosić będzie około czterdzieści dziewięć osób na specjalność język angielski, na język niemiecki od dwóch lat brakuje chętnych), Kolegium Nauczycielskiego i Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Ostrołęce, wchodzących w skład Zespołu Kolegiów Nauczycielskich w Ostrołęce. Systematycznie maleje zainteresowanie kształceniem w tym zespole oferującym specjalności: język niemiecki, język angielski, język polski z pedagogiką opiekuńczo-wychowawczą, edukacja wczesnoszkolna z wychowaniem przedszkolnym oraz pedagogika opiekuńczo-wychowawcza z terapią pedagogiczną, Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Radomiu, przygotowującego nauczycieli języka angielskiego i niemieckiego (obecnie uczy się tu 3 słuchaczy, z czego dwadzieścia dwie osoby na specjalizacji z języka niemieckiego), Kolegium Nauczycielskiego w Radomiu, Kolegium Nauczycielskiego w Warszawie, Kolegium Pracowników Służb Społecznych w Warszawie. samorządów lokalnych z prośbą o rozważenie możliwości zatrudnienia nauczycieli zwalnianych z kolegium. Pracownicy, zgodnie z przepisami, otrzymają stosowne odprawy. Bardzo spornym tematem była, i jest nadal, likwidacja Medycznej Szkoły Policealnej nr w Warszawie, znajdującej się przy ulicy Świętojerskiej na Starym Mieście, i przeniesienie jej do budynku Medycznej Szkoły Policealnej nr 4 w Warszawie (przy ulicy Grenadierów) oraz zamiaru utworzenia centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego. Zgodnie z art. 62a ustawy o systemie oświaty, organ prowadzący szkoły dla dorosłych, może je połączyć w zespół zwany centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego. W skład takiego centrum powinna wchodzić co najmniej jedna szkoła prowadząca kształcenie zawodowe. Centrum będzie mogło również prowadzić kwalifikacyjne kursy zawodowe, a także podejmować działania w zakresie poradnictwa i informacji zawodowej. Obecnie w Zespole Medycznych Szkół Policealnych przy ulicy Świętojerskiej kształci się 30 osób (uczniów i dorosłych). W szkole przy ulicy Grenadierów w dziesięciu klasach uczy się łącznie 32 uczniów. Na posiedzenie komisji przybyli z transparentami przedstawiciele obydwu szkół. Komisja zadawała wiele pytań i dowiedziała się, że szkoła przy ulicy Świętojerskiej ma kilka pracowni, na które nie ma miejsca w budynku przy ulicy Grenadierów, m.in. pracownię audiometryczną oraz te związane z przygotowaniem do takich zawodów, jak opiekun czy opiekunka do dzieci. Podczas dyskusji wyniknęła m.in. sprawa własności budynku szkoły przy ulicy Grenadierów (odnalazł się jego właściciel). Komisja odrzuciła projekt uchwały sejmiku w trzech sprawach likwidacji Medycznej Szkoły Policealnej nr w Warszawie, przeniesienia jej do Medycznej Szkoły Policealnej nr 4 oraz zamiaru utworzenia centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego. Elżbieta Tomaszewska 6 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 7

6 z prac samorządu z prac samorządu W obronie rozwoju regionów przejściowych Marszałek województwa mazowieckiego oraz premierzy niemieckich krajów związkowych Brandenburgii i Saksonii-Anhalt wystosowali wspólny apel do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego w obronie interesów rozwojowych i współpracy tzw. regionów przejściowych. Propozycje rozwiązań Mianem europejskich regionów przejściowych określa się regiony państw członkowskich Unii Europejskiej, w których PKB per capita mieści się między proc. średniej unijnej. Próg 75 proc. przekroczyło m.in. Mazowsze oraz wieloletni partnerzy województwa: Brandenburgia i Saksonia-Anhalt. W nowej perspektywie finansowej czyli od 204 r. wiąże się to w polityce spójności z groźbą wykluczenia tych regionów z celu Konwergencja i zakwalifikowania ich do celu 2 Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie. To z kolei oznaczałoby utratę znacznych środków finansowych z funduszy UE. Marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik oraz premierzy niemieckich krajów związkowych Matthias Platzeck i Rainer Haseloff, w apelu do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza, zaproponowali konkretne rozwiązania pozwalające zachować dynamizm rozwoju i efektywną współpracę międzyregionalną. Należy pozostać przy zaproponowanej przez Komisję Europejską (KE) sieci bezpieczeństwa, zapewniającej minimum dwie trzecie wysokości obecnego przydziału środków z funduszy europejskich regionom, które w nowej perspektywie finansowej zostają wykluczone z celu Konwergencja. Przejściowa regulacja powinna obowiązywać wszystkie regiony dotychczas wspierane w ramach tego celu, w których PKB per capita przekroczyło 75 proc. średniej unijnej. W regionach tych powinna również obowiązywać stawka współfinansowania z funduszy unijnych na poziomie do 85 proc. wartości projektu. Regulacje przejściowe, dotyczące regionów wykluczonych z celu Konwergencja, obowiązywać powinny w ramach wszystkich funduszy objętych Wspólnymi Ramami Strategicznymi (WRS), a zwłaszcza Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Zgodnie z dążeniami KE, należałoby zachować jednakowe warunki wspierania. Tymczasem dla EFRROW, inaczej niż w przypadku EFRR i EFS, nie przewidziano regulacji przejściowych. W ramach prawa dotyczącego wsparcia regionalnego należałoby zaproponować również regulacje przejściowe dla tzw. dawnych obszarów wsparcia a (wraz z ówczesnymi obszarami phasing out ). Konieczne jest wypracowanie rozwiązań prawnych, umożliwiających jak największe wsparcie dla przedsiębiorstw w ramach polityki strukturalnej w nowym okresie programowania, które byłoby skutecznym narzędziem przezwyciężania kryzysu gospodarczego. Stanowisko Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego W odpowiedzi Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza czytamy: Podzielam zdanie, że w przypadku reprezentowanych przez Panów regionów, sprawne rozwiązywanie problemów gospodarczych i społecznych powinno być nadal wspierane w ramach europejskiej polityki spójności. Elementy przyszłej polityki regionalnej, wśród nich punkty przez Panów wymienione, omawiane są aktualnie w komisjach merytorycznych Parlamentu Europejskiego (PE). W kwestiach tych PE zasadniczo wyraził już opinię, zgodnie z którą przesłanki dla efektywnej polityki regionalnej i współpracy terytorialnej muszą pojawić się także w okresie programowania Pakiet legislacyjny dla polityki spójności jest obecnie negocjowany między Radą Unii Europejskiej a Parlamentem Europejskim, w ramach zwykłej procedury prawodawczej. ( ) Komisja PE odpowiedzialna za politykę regionalną przyjęła do realizacji mandat, będący punktem wyjścia negocjacji z radą na temat regulacji polityki strukturalnej. Odnośnie postulowanej przez Panów siatki bezpieczeństwa, Komisja PE zdecydowała, by podnieść poziom współfinansowania dla nowej kategorii regionów przejściowych, w stosunku do propozycji KE, z 60 do 75 proc. Dotyczy to także regionów phasing out. PE angażuje się w negocjacje dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), dążąc do wyznaczenia możliwie najszerszych regionalno- -politycznych ram działania. Propozycja KE w sprawie EFRR przewiduje zapis art. 3, zgodnie z którym w regionach silniej rozwiniętych EFRR nie powinien wspierać inwestycji w infrastrukturę zapewniającą obywatelom podstawowe usługi w dziedzinie środowiska, transportu i technologii informacyjno-komunikacyjnych. W swoim mandacie Komisja Polityki Regionalnej postuluje skreślenie tego ustępu, natomiast w stosunku do inwestycji produktywnych rozszerzenie form wsparcia oraz kręgu uprawnionych. Najbliższe negocjacje będą miały decydujące znaczenie dla przyszłej europejskiej polityki regionalnej, zarówno w zakresie wyposażenia w środki finansowe, jak i w kwestii ostatecznego kształtu poszczególnych regulacji. Celem PE jest, by polityka spójności, jako strategiczny instrument zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności, została wzmocniona i by mogła w dalszym ciągu przyczyniać się do niwelowania nierówności makroekonomicznych i wspierania więzi w UE 2. Opracował Wydział Współpracy z Zagranicą UMWM Z PKB na mieszkańca pozyżej 75 proc. średniej dla UE-25, lecz poniżej 75 proc. średniej dla UE-5. 2 Na podstawie listu Przewodniczącego PE Martina Schulza tłumaczonego przez Katarzynę Mańską. Konkurencyjne Mazowsze Dynamiczny postęp to szybki wzrost poziomu i jakości życia mieszkańców. Współcześnie zdolność konkurencyjną regionu tworzą m.in. wiedza, umiejętności, know-how, technologie czy struktury organizacyjne. Są to zasadniczo czynniki niematerialne, składające się na efektywną strategię prorozwojową. Dobrze przygotowany, przemyślany i perspektywiczny plan postępowania nie tylko wyznacza kierunki aktywności, ale też motywuje i dyscyplinuje w codziennych pracach. Kierując się tą zasadą, w minionym miesiącu Zarząd Województwa Mazowieckiego zatwierdził m.in. przewidziany na 203 r. program działania Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Dokument sporządzony został w oparciu o model rolnictwa, wypracowany przez Unię Europejską, w ramach reform Wspólnej Polityki Rolnej. Jego zapisy potwierdzają, że rozwój regionu nie byłby możliwy bez partnerskiej współpracy i działań wspierających zarówno rolnictwo, jak i lokalną przedsiębiorczość. Zapewnić należy rozwój produkcji w zgodzie z wymogami środowiskowymi, a także uwzględnić potrzeby w zakresie jakości żywności, zróżnicowania produktów i ochrony przyrody. Wciąż mamy dużo do zrobienia. Jak donoszą badania statystyczne, udział Polski w unijnym eksporcie rolno-spożywczym utrzymuje się na poziomie niespełna 4 proc. To nie najlepszy wynik w stosunku do europejskich partnerów. Tymczasem mamy potencjał i zasoby, którymi moglibyśmy wyżywić nie tylko siebie, ale także wielu zagranicznych konsumentów. Ważne jest zacieśnianie więzi, praca nad efektywnym zdobywaniem środków finansowych oraz mobilizowanie społeczności wiejskich do udziału w planowaniu i wdrażaniu inicjatyw opartych o pojęcie wspólnego celu. Co jest szczególnie istotne dla utrzymania konkurencyjności mazowieckiej wsi? Przede wszystkim należy postawić na podniesienie kwalifikacji zawodowych mieszkańców, wykorzystanie nowych technologii w gospodarce rolnej, wspieranie zrównoważonego rozwoju, np. poprzez produkcję energii z odnawialnych źródeł, promocję pozarolniczej przedsiębiorczości, ale też upowszechnianie kultury i tradycyjnych zawodów. Wśród zadań priorytetowych na 203 r. uwzględniono również efektywne korzystanie z funduszy europejskich, upowszechnienie problematyki przedsiębiorczości wiejskiej czy działania na rzecz stworzenia zagród edukacyjnych. Pamiętajmy jednak, że niezbędnym warunkiem powodzenia wszelkiego rodzaju działań jest aktywny w nich udział społeczności wiejskiej. Lista zadań jest na tyle imponująca, że powinna nas motywować do kontynuacji postępowych przedsięwzięć. Na efektywny rozwój konkurencyjności ma także wpływ oferta edukacyjna regionu i poziom wykształcenia mieszkańców. Niezwykle cenne okazuje się zdobywanie dodatkowych kwalifikacji zawodowych czy wzbogacanie wiedzy poprzez międzynarodowe staże. Chęć odpowiedzi na nurtujące pytania staje się motorem postępu cywilizacyjnego, a wymiana doświadczeń badawczych jest źródłem sukcesu i wielu przełomowych pomysłów. Dlatego zarządowi województwa Przed nami rok pełen wyzwań. Najbliższy czas to wygaszanie działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , którego celem jest wspieranie trwałego, zrównoważonego rozwoju mazowieckich wsi i terenów rolniczych. Będzie to również etap przygotowań do reformy Wspólnej Polityki Rolnej w nowej perspektywie budżetowej zależy na udziale mazowieckich placówek oświatowych w inicjatywach zwiększających szanse młodych Mazowszan na międzynarodowym rynku pracy. Tym razem w projekcie Dodatkowe kwalifikacje zawodowe w nowoczesnej szkole medycznej wezmą udział uczniowie Medycznej Szkoły Policealnej w Mińsku Mazowieckim. Kursy dla farmaceutów, masażystów, techników usług kosmetycznych, dietetyków czy nauka języka angielskiego to tylko niektóre zadania, jakie zostaną dofinansowane w ramach PO KL. Możliwość podwyższenia kwalifikacji, sprawdzenia umiejętności językowych i interpersonalnych oraz poszerzenia wiedzy o krajach Unii Europejskiej daje także projekt Zagraniczny staż w Wielkiej Brytanii kluczem do europejskiej mobilności. Międzynarodowe staże odbędzie młodzież z Zespołu Szkół nr 3 im. Jana Kochanowskiego w Wyszkowie. Zaangażowanie w projekt to nie tylko kontakt z rówieśnikami czy ewentualnymi brytyjskimi pracodawcami, ale też poznanie wymogów rynku europejskiego i sukcesywne dostosowywanie kształcenia do światowych standardów. Podejmując codzienne wyzwania, pamiętajmy, że konkurencyjna gospodarka to coś więcej niż zasoby finansowe. Jako region mamy imponujący potencjał ludzki i intelektualny, co w połączeniu z konsekwencją działania oraz właściwą promocją skutecznie zachęca do lokowania na Mazowszu kapitału inwestycyjnego. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik Od do 3 stycznia odbyło się 8 posiedzeń Zarządu Województwa Mazowieckiego, na których przyjęto 209 uchwał. Są one dostępne na stronie Samorządu Województwa Mazowieckiego. 8 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 9

7 temat miesiąca temat miesiąca Dobrze wydane pieniądze. Fundusz sołecki Fundusz sołecki to nie tylko pieniądze, ale wspólne podejmowanie decyzji. To aktywne uczestnictwo i integracja społeczności. Jest on wielką szansą, by wiejskie wspólnoty zyskiwały na znaczeniu. Dzięki niemu mieszkańcy, krok po kroku, bardziej stają się gospodarzami miejsca, w którym żyją. Fundusz sołecki to pieniądze wyodrębnione w budżecie gminy, zagwarantowane dla sołectwa na wykonanie przedsięwzięć służących poprawie warunków życia mieszkańców. Jest on częścią budżetu, dlatego też za jego wykonanie odpowiada wójt/burmistrz. O jego utworzeniu decyduje rada gminy. Do 3 marca podejmuje uchwałę, w której wyraża albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w kolejnym roku budżetowym. Zapytajmy o fundusz sołecki Sołtysi i mieszkańcy sołectw, którym zależy na utworzeniu funduszu sołeckiego, powinni w tej sprawie zwracać się z wnioskiem lub petycją do rady gminy. Wysokość kwoty przeznaczonej dla sołectwa jest uzależniona od zamożności gminy. W ustawie o funduszu sołeckim zawarto wzór, za pomocą którego oblicza się wysokość środków przypadających na dane sołectwo. Wójt/burmistrz corocznie do 3 lipca informuje sołtysów o kwocie, jaką będzie mogło wykorzystać dane sołectwo w następnym roku. Rada gminy, w drodze osobnej uchwały, może zwiększyć pulę ponad to, co wyliczono według ustawy. Środki z funduszu sołeckiego można przeznaczyć na realizację przedsięwzięć określonych we wniosku sołectwa i spełniających łącznie trzy warunki: - są to zadania własne gminy, - służą poprawie warunków życia mieszkańców, - wpisują się w strategię rozwoju gminy. Ważne jest też, aby zadanie zostało zrealizowane na terenie danego sołectwa, w ramach przyznanych środków. To my możemy zdecydować 0 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK O tym, na co wydane zostaną środki przyznane sołectwu decyduje zebranie wiejskie. Jego organizację określa statut sołectwa. Propozycję wniosku do dyskusji, który przyjmowany jest w drodze uchwały przez pełnoletnich mieszkańców obecnych na zebraniu, może zgłosić sołtys, rada sołecka bądź piętnastu pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Decyzję o przeznaczeniu środków z funduszu sołeckiego należy podjąć przed 30 września, ponieważ do tego dnia sołtys ma czas na złożenie wniosku do wójta/burmistrza. Prawidłowo sporządzony wniosek zawiera informację o rodzaju przedsięwzięcia wraz z oszacowaniem kosztów jego realizacji (w ramach kwoty, która została podana przez wójta do 3 lipca). Bardzo ważnym elementem wniosku jest uzasadnienie, czyli wykazanie, w jaki sposób realizacja przedsięwzięcia wpłynie na poprawę jakości życia lokalnej społeczności. Do wniosku należy dołączyć uchwałę zebrania wiejskiego, protokół oraz listę obecności. Należy pamiętać, że wniosek złożony po 30 września zostanie odrzucony. Wójt w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku sprawdza jego poprawność pod względem formalnym i jeśli nie spełnia on warunków określonych w ust. 2-4 ustawy o funduszu sołeckim, informuje o tym sołtysa (wójt nie ma uprawnień do korygowania kwot ani rodzaju przedsięwzięć wskazanych we wnioskach sołectw). Sołtys z kolei, w adekwatnym okresie czasu, może podtrzymać odrzucony wniosek i z tym postanowieniem skierować go do rady gminy (za pośrednictwem wójta), która ma 30 dni na jego rozpatrzenie i to jej decyzja jest wiążąca. Uwaga! Pieniądze z funduszu sołeckiego, które nie zostaną wydane do końca roku budżetowego nie podlegają kumulacji w roku następnym. Pozostają co prawda w budżecie, ale mogą zostać rozdysponowane na inne zadania gminy. Zwrot z budżetu państwa Pewną niemałą motywacją, by wyodrębnić fundusz sołecki jest możliwość odzyskania, w formie zwrotu z budżetu państwa, części poniesionych wydatków (zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy o funduszu sołeckim). Jego wysokość uzależniona jest od zamożności gminy: - 30 proc. zwrotu wykonanych wydatków przysługuje gminom, w których kwota W opracowaniu artykułu wykorzystano materiały udostępnione przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów. bazowa (K b ) jest mniejsza od średniej kwoty bazowej dla kraju (K bk ) w skali kraju, - 20 proc. zwrotu gminom, w których K b wynosi od 00 do 20 proc. średniej K bk w skali kraju, O tym, na co zostaną spożytkowane środki z funduszu sołeckiego decyduje zebranie wiejskie, wskazując w uchwale inwestycje przewidziane do realizacji na obszarze sołectwa. Plac rekreacyjno-sportowy Domanka to pomysł mieszkańców sołectwa Zalesie Górne (w powiecie piaseczyńskim). Fundusz sołecki pozwolił zrealizować marzenie wielu osób, bez względu na wiek podstawowa infrastruktura sportowa w zasięgu ręki. Fot. arch. 4DB PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Fot. Renata Gilert-Gutt - 0 proc. dla gmin, w których K b jest większe od 20 proc. średniej K bk w skali kraju. Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 25 stycznia 200 r., gminy występują o zwrot części wydatków do właściwych wojewodów do 3 maja, zaś pieniądze na rachunek bankowy otrzymują do 3 sierpnia roku następującego po tym, w którym dokonano wydatków. W 202 r. z budżetu państwa do gminnych kas trafiło ponad 5 mln zł jako zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego realizowanego w 20 r. Ponad połowa gmin (56 proc.) to samorządy otrzymujące 30 proc. zwrotu wydatków, następne 38 proc. gmin dostaje 20-procentowy zwrot i 6 proc. gmin 0-procentowy. Korzyści nie tylko finansowe Mimo tego, że środki z funduszu sołeckiego nie są tak duże, żeby mogły rozwiązać główne problemy wsi, stanowią podstawę racjonalnego planowania i brania odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Mieszkańcy uczą się diagnozować lokalne problemy i potrzeby, zdobywają umiejętność szacowania kosztów inwestycji i myślenia kategoriami przedsięwzięcia. Ponadto zaczynają szukać nowych rozwiązań pozwalających na pozyskiwanie innych środków, które można łączyć z funduszem sołeckim. Jego formuła pozwala bowiem zwiększyć wartość przedsięwzięć poprzez dodatkowy wkład własny mieszkańców, którzy organizują zbiórki, angażują własną pracę oraz użyczają sprzętu, aby jak najwięcej zrobić dla swojej wsi. Wszystko to sprawia, że inwestycje realizowane z funduszu sołeckiego mają często większą wartość niż środki, które zostały przeznaczone sołectwu. Opracowano w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM Ten obrazek to najlepszy komentarz dla inwestycji Grupa docelowa projektu w pełni wykorzystuje jego walory, a przy zabawie i aktywności fizycznej kształci również umiejętność działania w grupie (Mrozy Południowe w powiecie mińskim). Przydrożna kapliczka to nieodłączny element krajobrazu polskiej wsi, tak charakterystyczny dla naszego dziedzictwa kulturowego. Na zdjęciu efekt prac zagospodarowanie terenu wokół kapliczki w Grochowie (w powiecie sokołowskim). Problematyka funduszu poruszana jest na bieżąco w serwisach internetowych: Fot. arch. UG w Sokołowie Podlaskim Fot. arch. sołectwo Mrozy Południowe

8 temat miesiąca temat miesiąca Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska Wspieranie równomiernego rozwoju mazowieckich miasteczek i wsi należy do szczególnie ważnych zadań samorządu województwa. Wiele działań i wdrożonych projektów sprzyja utrzymaniu wartości kulturowych wsi i przeciwdziałaniu zanikowi tożsamości lokalnej jej mieszkańców. Znaczenie wszystkich tych działań wzrasta przy wsparciu samorządów gminnych. Są to oddolne inicjatywy, które stwarzają szanse dla wielu społeczności na pokazanie własnego potencjału i możliwości rozwojowych danego obszaru. Z myślą o tych działaniach chcę zachęcić wszystkich do korzystania z funduszu sołeckiego, który daje możliwość rozwoju małym miejscowościom. Odwiedzając wiele miejsc na Mazowszu, mogłam zobaczyć efekty zrealizowanych projektów. Dzięki funduszowi mieszkańcy bezpośrednio decydowali, na jaki cel, zgodny ze strategią rozwoju gminy, chcieliby przeznaczyć pieniądze z budżetu, np.: budowę chodnika, boiska, placu zabaw, remont świetlicy wiejskiej itp. Zwracam się do wójtów, burmistrzów i rad gminnych, aby skorzystali z szansy, jaką niesie fundusz sołecki. Zbliża się 3 marca. Do tego czasu należy podjąć uchwałę w sprawie wyodrębnienia środków na fundusz sołecki na 204 r. Możliwość, którą stworzycie z pewnością wykorzystają aktywni liderzy wiejscy, podejmujący się realizacji wielu cennych projektów. Mieszkańcy staną się wówczas gospodarzami swoich małych ojczyzn. Inicjatywa ta daje nowe możliwości mazowieckiej wsi. Ich wykorzystanie zależy od mieszkańców i lokalnego samorządu, który docenia znaczenie pobudzenia potencjału sołectw. Mieszkańcy wsi realizują wspólnie inicjatywy, aby poprawić warunki życia w swojej miejscowości. Dziś otrzymują dodatkowe, ważne bo potencjalnie obejmujące cały kraj narzędzie. Wspiera ono tworzenie kapitału społecznego, opartego na zaufaniu oraz umiejętności zespołowego działania i wspólnego myślenia o przyszłości. Dziękuję samorządowcom, którzy wygospodarowali środki na fundusz sołecki w swoich gminach. Dajecie Państwo szansę lokalnym społecznościom na urzeczywistnienie ich własnych pomysłów. Burmistrz Gminy i Miasta Wyszogród Mariusz Bieniek W naszym samorządzie fundusz sołecki funkcjonuje od 2009 r., czyli od wejścia w życie przepisów regulujących prawo jego ustanawiania przez radę gminy. Decydując się na uchwalenie funduszu, można brać pod uwagę wiele czynników: wielkość sołectwa, aktywność społeczną mieszkańców, majątek społeczny (świetlice, skwery, place zabaw, drogi) czy przedsięwzięcia integrujące mieszkańców. Warto też zastanowić się, co dla naszego samorządu jest lepsze, czy przeznaczenie określonej kwoty na wybrane zadanie, przedsięwzięcie o szerszym znaczeniu, czy też podzielenie jej na kilkanaście lub kilkadziesiąt mniejszych, które będą miały mniejszą efektywność ekonomiczną, ale dadzą szansę pobudzić aktywność społeczną. Korzystanie z funduszu wymaga współpracy mieszkańców wsi, zmusza do aktywności sołtysa i radę sołecką, a przede wszystkim uczy kompromisów i poszanowania woli większości, bo to przecież w drodze wyboru ustanowione zostają cele i działania, na jakie przeznaczony będzie budżet wsi. Fundusz sołecki ziemi wyszogrodzkiej to kwota od 60 do 200 tys. zł (w zależności od roku i stawki określonej na osobę), która dzielona jest na siedemnaście sołectw. Główne obszary wydatkowania tych środków to: modernizacja dróg lokalnych około 50 proc., modernizacja świetlic wiejskich bądź strażnic OSP około 30 proc., festyny, dożynki około 5 proc., inne (np. urządzanie przestrzeni publicznych, wsparcie lokalnych orkiestr, zespołów) około 5 proc. W ubiegłym roku zastanawialiśmy się z radnymi i sołectwami, czy ustanawiać fundusz na kolejny rok, czy może zrobić przerwę, a środki przeznaczyć np. na wspólny program modernizacji dróg. Spotkaliśmy się wówczas z wielkim sprzeciwem sołectw. Argumentem lobbującym za pozostawieniem funduszu sołeckiego był zarzut, że zabierając go, pozbawiamy mieszkańców wsi możliwości decydowania o rozwiązaniu podstawowych problemów ich małych ojczyzn. Oczywiście demokracja zwyciężyła. Fundusz sołecki funkcjonuje dalej, a powody, dla których 4 lata temu zdecydowaliśmy się dać szansę sołectwom na ich własne budżety, okazały się jak najbardziej zasadne i przyniosły oczekiwane efekty. Fundusz sołecki szansa na rozwój lokalnej społeczności Samorządowe Forum Mazowsza Wójt Gminy Andrzejewo Michał Rutkowski Fundusz sołecki w gminie Andrzejewo funkcjonuje od 200 r., czyli realizowany był już trzykrotnie. Myślę, że w wielu przypadkach pozwolił mieszkańcom poczuć realny wpływ na podejmowane decyzje dotyczące ich społeczności i pozwolił realizować rzeczywiście najważniejsze dla nich inwestycje. Jednak, moim zdaniem, ma dwa oblicza i w głównej mierze efektywność jego wykorzystania zależy od realnego zaangażowania mieszkańców. Przy jego braku fundusz może nie spełniać swojej roli. Dlatego ze swojej strony staram się zachęcać mieszkańców do większego zainteresowania tą formą współpracy. Z drugiej strony często fundusz sołecki aktywizuje lokalne wspólnoty, jest impulsem i zachęca do podejmowania działań na rzecz swojej miejscowości, dając jednocześnie ku temu narzędzia. Przykładów w gminie mamy wiele. Środki, które przypadają na poszczególne sołectwa, zgodnie z przelicznikiem, są stosunkowo małe i nie pokrywają w większości przypadków całości realizowanych inwestycji. Mimo to udało się wiele zrobić. Chociażby wsparcie budowy garażu przy remizie OSP, remont dróg, oświetlenia ulicznego, parkingów, wyposażenie świetlic wiejskich czy zagospodarowanie placu zabaw. Fundusz jest potrzebny i z pewnością w najbliższych latach będzie realizowany w naszej gminie. Jest to też forma zwiększenia wpływów do budżetu w naszym przypadku otrzymujemy 20-procentową dotację, na którą nie byłoby szansy z żadnego innego źródła. Wbrew pozorom nie jest to jednak prosta forma pozyskania środków zewnętrznych. Wymogi formalne są dość skomplikowane, a cała procedura długa. Wymaga dużego zaangażowania ze strony urzędu gminy oraz wyjątkowej skrupulatności w jej realizacji. Na szczęście poniesiony trud, jak zawsze, się opłaca. Wójt Gminy Chlewiska Krzysztof Adamczyk Fundusz sołecki ma znaczenie społeczne, samorządowe i finansowe. Dzięki niemu mieszkańcy poszczególnych sołectw się uaktywniają, dostrzegają potrzeby swoich sąsiadów, mieszkańców sołeckiej wspólnoty, a przy okazji znakomicie się integrują. To oni wiedzą najlepiej, co danej wsi potrzeba. Formułują zatem wnioski, które chcieliby zrealizować w ramach funduszu. Pamiętajmy, że zintegrowana wspólnota sołecka to swoisty samorząd, będący partnerem dla samorządu gminnego przy realizacji funduszu sołeckiego. W tym zakresie gmina przekazuje niejako część swojej władzy wykonawczej właśnie sołectwom. De facto to mieszkańcy bezpośrednio decydują o wykorzystaniu wyasygnowanych pieniędzy. Kłamałbym, gdybym powiedział, że ten fundusz jest realizowany bezproblemowo. Są sołectwa, których mieszkańcy są bardziej zaangażowani w realizację, ale są też i takie, gdzie z różnych powodów tej aktywności brakuje. Na szczęście nie zdarzyło się nam jeszcze, by wniosek złożony w ramach funduszu nie został przyjęty. Przedsięwzięcia zawsze spełniały podstawowe wymogi ustawowe, składane były zgodnie z terminami, były zadaniami własnymi gminy, służyły poprawie warunków życia mieszkańców oraz były zgodne ze strategią rozwoju gminy. Chlewiska są gminą biedną, więc każda dodatkowa złotówka ma swoją wagę. Przy realizacji funduszu sołeckiego otrzymujemy 20-procentowy zwrot wydatków poniesionych w ramach jego wykonania. Dzięki środkom wydzielonym na fundusz udało się np. poprawić infrastrukturę drogową, wybudować boiska do piłki siatkowej i place zabaw, dokonać remontu i zakupu wyposażenia świetlic wiejskich, zagospodarować tereny pod rekreację Wszystkie działania będą służyć społeczności lokalnej. Jest jeszcze jeden plus fundusz daje mieszkańcom możliwość bezpośredniego decydowania o sposobie, w jaki poprawią się ich warunki życia. To zaś rodzi poczucie spełnienia i satysfakcji. 2 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 3

9 warto wiedzieć warto wiedzieć Pożegnanie prymasa seniora Czynić sprawiedliwość w miłości zawołanie to przyjął kardynał Józef Glemp za swoją dewizę życiową i konsekwentnie był jej wierny przez lata posługi. Zmarł w Warszawie po długiej chorobie. Miał 83 lata. Odszedł wybitny kapłan, opiekun kraju i kościoła polskiego w trudnych czasach. Wokulski szuka Pozytywisty Roku 202 Konkurs aktywnie promujący przedsiębiorczość Apostoł jedności Znaczenie posługi księdza prymasa podkreślił w specjalnym telegramie papież Benedykt XVI, w którym napisał: Ta miłość Boga i Kościoła, troska o życie każdego człowieka sprawiały, że był apostołem jedności, a nie rozłamu, zgody, a nie konfrontacji, wspólnego budowania pomyślnej przyszłości w oparciu o przeszłe, podniosłe i bolesne doświadczenia Kościoła i narodu. Kontynuując dzieło kardynała Stefana Wyszyńskiego, w stałej łączności i duchowej więzi z papieżem Janem Pawłem II, z wielką rozwagą podchodził do rozwiązywania wielu spraw i problemów w życiu politycznym, społecznym i religijnym Polaków. Ufając Bożej Opatrzności, patrzył z optymizmem w nowe tysiąclecie, w które dane mu było wprowadzić wspólnotę wiernych w Polsce. Strażnik dobra i wolności Gdy w 2009 r., jako prymas senior, przyjmował z rąk śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego Order Orła Białego najwyższe odznaczenie państwowe powiedział: Odznaczenie w mojej osobie rozkłada się na bardzo wielu tych, którzy współdziałali, pracowali, modlili się, poświęcali i cierpieli za to, żeby dobro i wolność wśród narodów mogły się tak rozwijać i umacniać (...). Widomym symbolem tego jest budowa Świątyni Opatrzności Bożej, po 200 latach. Kardynał Glemp poświęcił temu projektowi ostatnie lata swojego życia. Popularyzator dzieła Ojca Świętego Budowa Świątyni Opatrzności Bożej miała być wotum wdzięczności za Konstytucję 3 maja, odzyskanie niepodległości, a także wybór papieża Polaka. Posługa kardynała dowodzi, że osoba Ojca Świętego, jego życie i dzieło nie tylko inspirowały, ale też motywowały do działania. Formą upamiętnienia zasług Jana Pawła II, m.in. w dziedzinie kultury, stało się powołanie na Mazowszu instytutu noszącego jego imię. Placówka powstała dzięki wspólnym staraniom Samorządu Województwa Mazowieckiego i archidiecezji warszawskiej. Jest to miejsce, do którego będą przenoszone myśli naszego wielkiego rodaka Jana Pawła II podkreślano maja 2006 r. podczas podpisywania dokumentu powołującego nową instytucję kultury. Było to swojego rodzaju zwieńczenie wieloletniej współpracy marszałka Adama Struzika z kardynałem Józefem Glempem. Już po raz piąty Fundacja Regionalnych Inkubatorów Przedsiębiorczości Wokulski zaprasza do udziału w konkursie Pozytywista Roku. Konkurs odbywa się pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika. Skuteczny mediator Hołd Jego pamięci W latach kardynał Józef Glemp był przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski, w latach prymasem Polski, a od 2006 r. arcybiskupem seniorem archidiecezji warszawskiej. Jego posługa prymasowska rozpoczęła się w bardzo trudnym okresie w pierwszym roku urzędowania wprowadzono w Polsce stan wojenny. Miejscem dialogu jest stół przekonywał wówczas wiernych, optując za rozwiązaniami pokojowymi, pozwalającymi uniknąć bratobójczych walk. Jako prymas został opiekunem duszpasterstwa Polonii rozproszonej po całym świecie i ordynariuszem na terenie Polski dla kościołów obrządku greckokatolickiego i ormiańskiego. Ksiądz kardynał Józef Glemp był człowiekiem niezłomnego ducha. Jego dzieło posługi kapłańskiej wpływało na kształt kościoła w Polsce, któremu służył z pełnym chrześcijańskim oddaniem. Przeprowadził polskich wiernych przez czas przemian ustrojowych w 989 r., a dzięki zdolnościom mediacyjnym wypracował kompromisowe stanowisko episkopatu wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej. Ksiądz kardynał Józef Glemp zmarł 23 stycznia. Wierni pożegnali prymasa seniora podczas żałobnej mszy świętej, która odbyła się 28 stycznia w archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Mszę świętą koncelebrowali m.in. biskupi z Polski i z zagranicy oraz przedstawiciele duchowieństwa archidiecezji warszawskiej. Uroczystości pogrzebowe zgromadziły nie tylko przedstawicieli najwyższych organów państwowych, ale też licznie przybyłych wiernych z całej Polski. W mszy wzięli również udział m.in.: metropolita koloński kard. Joachim Meisner, metropolita Barcelony kard. Lluis Martinez Sistach, arcybiskup Pragi i prymas Czech kard. Dominik Duka, prymas Węgier, metropolita Budapesztu kard. Péter Erdő, arcybiskup Zagrzebia kard. Josip Bozanić oraz przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich kard. Stanisław Ryłko z Rzymu. Samorząd Województwa Mazowieckiego reprezentowali marszałek Adam Struzik i wicemarszałek Leszek Ruszczyk. Zgodnie ze swoją wolą, kardynał Józef Glemp został pochowany w krypcie w podziemiach warszawskiej archikatedry. Kogo szuka Wokulski? Pozytywista Roku to wyróżnienie dla osób, firm lub instytucji promujących szeroko rozumianą przedsiębiorczość. Zgłaszać też można osoby zaangażowane w sprawy społeczne, badania, lokalny rozwój czy ochronę środowiska. Warunkiem wstępnej rejestracji kandydata do tytułu Pozytywista Roku 202 jest przesłanie do końca lutego na adres konkurs@pozytywistaroku.pl wypełnionego formularza zgłoszeniowego, pobranego wcześniej ze strony Ponieważ zgłoszeń dokonują osoby trzecie, ostateczne zarejestrowanie kandydata możliwe jest dopiero po uzyskaniu jego osobistej zgody na udział w konkursie. Kim jest współczesny pozytywista? To odnoszący sukcesy przedsiębiorca, dbający o rozwój i zysk swojej firmy, a jednocześnie osoba angażująca się w życie społeczności lokalnej, pracująca dla jej rozwoju. Znakiem rozpoznawczym pozytywisty jest to, że buduje, tworzy i organizuje. Pozytywistą Roku może być manager, lider, urzędnik, nauczyciel czy działacz społeczno-gospodarczy. Tytuł mogą też uzyskać firmy, urzędy, instytucje, szkoły i organizacje pozarządowe. Wszyscy ci, którzy wnoszą dodatkową wartość w życie społeczeństwa. Idea i misja konkursu nawiązują do pozytywistycznych idei pracy u podstaw i pracy organicznej. Promują wartości ważne dla prowadzenia biznesu: zaufanie, współpracę, uczciwość i odpowiedzialność. Mimo że konkurs jest mocno osadzony w rodzimej tradycji i historii, skupia się na przyszłości wyzwaniach teraźniejszości i wizji budowania wspólnego jutra (repozytywizm). Kategorie konkursowe edycji 202 We wszystkich kategoriach decydującym jest dorobek kandydata oraz to, czy jego działania wykraczają poza obowiązujące ramy, zwyczaje itp. Kapituła konkursu Pozytywista Roku 202 przyzna nagrody w pięciu kategoriach: Firmy rodzinne, Wizja i przywództwo, Badania i rozwój, Ekologia i rozwój zrównoważony, Otoczenie biznesu. Organizator konkursu Fundacja Regionalnych Inkubatorów Przedsiębiorczości Wokulski, której misją jest promocja przedsiębiorczości, wspieranie walki z bezrobociem oraz pomnażanie pomyślności i dobrobytu obywateli. Więcej informacji o Fundacji Wokulski na Szczegóły na temat konkursu na 4 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 5

10 warto wiedzieć warto wiedzieć Spod znaku piękna. Biżuteria... Nie jest nam niezbędna, ale miło ją posiadać i eksponować. Towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat, zaspokajając pragnienie piękna. Na przestrzeni wieków zmieniały się kształty biżuterii, sposoby dekoracji i techniki wyrobu, ale nieodłącznym synonimem była kosztowność. Od początku XX stulecia to pomysł projektanta, w połączeniu z artystycznym wykonaniem, stał się ważniejszy od wartości kruszców i kamieni szlachetnych. Przedmioty wyjątkowe Od wieków biżuteria służy ozdobie, stanowi uzupełnienie stroju lub bezpośrednio upiększa ciało jest naszą wizytówką. Świadczy o indywidualnym guście, ale także o wyznaniu religijnym, sprawowanej władzy, a przede wszystkim o zamożności i randze społecznej. Biżuteria to przedmioty wyjątkowe, wywołujące nawet mimo drobnych, niepozornych rozmiarów niebywałe emocje. Mają szczególną wartość, nie tylko ze względu na cenę, jaką potrafią osiągnąć, lecz przede wszystkim przez sentyment, jaki przywołują. Biżuteria jest bowiem pamiątką ważnych wydarzeń rodzinnych i religijnych (chrztu, zaręczyn, ślubu) czy różnych jubileuszów. Może być też symbolem uczuć patriotycznych, świadectwem przyjaźni i oczywiście miłości. Często nabiera mocy talizmanu, troskliwie przechowywana i z pietyzmem przekazywana z pokolenia na pokolenie. Wyroby biżuteryjne są też od wieków traktowane jako doskonała lokata kapitału. Do ich powstania używa się najcenniejszych kruszców: złota, srebra i platyny oraz kamieni szlachetnych, do których oprawy i dekoracji wykorzystywano liczne, skomplikowane techniki złotnicze i jubilerskie. Secesyjna oprawa Każda epoka, sięgając do różnych motywów dekoracyjnych i technik, nadaje biżuterii oryginalne kształty. Na formę wpływają panujące styl i moda. Kobieta z przełomu XIX i XX w. w wykwintnym stroju secesyjnym, jaką możemy zobaczyć na portrecie lub fotografii, delikatną szyję i głęboki dekolt wieczorowej sukni dekorowała wyszukanymi koliami, naszyjnikami i wisiorami, skrzącymi się diamentami. Gorset sukni lub stójkę bluzki mogła ozdabiać brosza, natomiast wąską talię podkreślał szeroki pasek z dekoracyjną klamrą. We włosy wpinano grzebienie i diademy lub zakładano kapelusz, w który wbijano szpile o ozdobnych główkach. Z uszu zwisały niewielkie kolczyki z kolorowymi Fot. arch. Muzeum Mazowieckie w Płocku kamieniami szlachetnymi, nadającymi blasku twarzy. Bransolety i pierścienie były niezmiennie ozdobą nadgarstków i dłoni. Jednak rangę klejnotów zaczęły również osiągać elementy akcesoriów mody oprawy torebek, wachlarzy i parasoli. Mężczyzna dłoń przyozdabiał sygnetem, mankiety spinkami, krawat lub fular niewielką szpilką o kunsztownej główce. Z przyjemnością mógł sięgać po papierosa z dekoracyjnej srebrnej papierośnicy i sprawdzać godzinę na misternie wykonanym zegarku zawieszonym na dewizce. Secesja, która ogarnęła Europę na przełomie XIX i XX w., wpłynęła na zmianę wyglądu całego otoczenia, od architektury po drobną biżuterię. Przeciwstawiając się formom historycznym i eklektycznym, złote i srebrne oprawy naszyjników nabierały falistych kształtów. Oprócz uchodzących za najcenniejsze diamentów pojawiają się w secesyjnej biżuterii szafiry, rubiny, chryzolity, opale i perły. Do wyrobów jubilerskich wkraczają również efektowne, lecz tańsze materiały: masa perłowa, kość słoniowa, szylkret, a nawet róg zwierzęcy. Nigdy wcześniej nie stosowano i nie łączono ze sobą tak wielu technik. Miniaturowe złotnicze arcydzieła Każdą panią, która zapragnie, nie tylko w Dzień Kobiet, znaleźć się w wyjątkowym otoczeniu, zapraszamy na stałą ekspozycję Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Na czwartym piętrze zabytkowej kamienicy eksponowana jest kolekcja biżuterii secesyjnej ponad 50 wyrobów złotniczych i jubilerskich olśniewa oryginalnymi, finezyjnymi formami, inspirowanymi naturą. Nieznaczna część prezentowanego zbioru pochodzi z XIX w., zwłaszcza z jego drugiej połowy, i stanowi zapowiedź przemian stylowych fin de siècle u (końca wieku). Muzeum ma w zbiorach wyroby firm rosyjskich, francuskich, szwajcarskich, polskich, austro- -węgierskich, w tym także wiedeńskich. świadczą o mistrzostwie firm rosyjskich, francuskich, szwajcarskich, polskich, austro-węgierskich, w tym także wiedeńskich. Wyobraźnia nie ma granic Zachwycają popularne, zwłaszcza pod koniec XIX w., całe garnitury (parure), czyli komplety złożone z naszyjnika lub wisiora, kolczyków oraz broszy, pierścionka i bransolety. Kompletne albo częściowo zachowane złote garnitury rosyjskie wywołują podziw z racji bogatych opraw i kamieni: diamentów, chryzolitów, ametystów czy nie mniej efektownych koralowców. Rosyjscy jubilerzy i złotnicy często w złotej biżuterii, w formie bukiecików lub gałązek z kwiatkami, łączyli jasnozielone chryzolity z czerwonymi rubinami. Bardzo 2 3 wartościowym kamieniem w XIX w. był ametyst o jasnofioletowej barwie, dlatego biżuteria z nim należała do rzadkich wyrobów o bardzo cennych złotych oprawach. Szmaragdami, rubinami i perłami, obok barwnych emalii, chętnie dekorowano naszyjniki i wisiory w formie secesyjnie stylizowanych listków i kwiatów. Niezwykłą delikatnością charakteryzują się złote i srebrne ażurowe oprawy w rosyjskich naszyjnikach wysadzanych diamentami lub akwamarynami. Wśród wyrobów jubilerskich zdobionych szafirami, znajdujących się w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku, możemy oglądać broszę w formie piórka wypełnionego licznymi drobnymi jasnoniebieskimi kamieniami. Jednym z ulubionych kolorów w okresie secesji była biel, dlatego szczególnymi względami cieszyły się w tamtym czasie perły i opale. Kamienie te zostały wykorzystane przez Zakład Złotniczy Czaplicki do dekoracji klamry do paska w formie dwóch zwróconych do siebie smoków, zaprojektowanej przez Marię Giżbert-Studnicką 2. W zbiorach płockiego muzeum interesującym obiektem jest francuski wisior ze srebra złoconego z postacią smoka 3, którego korpus stanowi duża nieregularna perła, tzw. barokowa, a w miejscu oczu i skrzydeł błyszczą czerwone almandyny. Również francuskim wyrobem jest misternie pokryta białą emalią brosza w kształcie ptaka z rozpostartymi skrzydłami, który w dziobie trzyma miniaturową gałązkę wysadzaną diamentami. Częstym motywem biżuterii secesyjnej były owady żuki, ważki i motyle, których liczne przykłady prezentowane są w muzealnych gablotach. Brosza w formie chrząszcza zachwyca głęboką purpurą kamienia granatu w miejscu korpusu owada 4. Formę żuka przybiera zegarek-wisior skrzydła pokryte niebieską emalią, otwierając się jak do lotu, odsłaniają miniaturowy cyferblat 5. Inny zegarek, powstały w Petersburgu, sygnowany nazwiskiem słynnego rosyjskiego zegarmistrza Pawła Bure, na zewnętrznej stronie koperty ma miniaturę po mistrzowsku odtwarzającą w barwnej emalii motyw z litografii Alfonsa Muchy Muzyka z cyklu Sztuki Piękne z 898 r. 6. Rosyjskie warsztaty złotnicze zresztą specjalizowały się w technice emalii, o czym świadczy misternie wykonana papierośnica, sygnowana przez słynnego rosyjskiego złotnika Carla Fabergé, dekorowana falistym giloszowaniem, pokrytym przezroczystą perłową emalią 7. Wyjątkowo trudną techniką, stosowaną przez secesyjnych emalierów, była emalia witrażowa (plique-à-jour). Jej niezwykłą delikatność i transparentność można podziwiać na rosyjskiej broszce w formie stylizowanego secesyjnie owadziego skrzydła 8. Ulubiony przez secesję motyw kobiety, zwłaszcza w ujęciu z profilu, w otoczeniu kwiatów, pojawia się w licznych broszach, wisiorach, klamrach, szpilach, a również kopertach zegarków i papierośnicach 9 0. Malarskie walory emalii wykorzystano w dekoracji wyjątkowej papierośnicy sygnowanej przez Franciszka Żmurkę, z miniaturą przedstawiającą popiersie kobiety. Świeże i niebanalne wzory biżuterii sprzed ponad stu lat nadal zachwycają, inspirując współczesnych projektantów. Zmieniła się moda i obyczaje, a przede wszystkim obecny rynek, na który wkroczyła masowa produkcja. Niezmienna pozostała nieodparta potrzeba upiększania się i wzbudzania podziwu. Mariola Kwiatkowska Muzeum Mazowieckie w Płocku. Broszka w kształcie piórka, Warszawa, po 900 r., złoto, platyna, brylanty, szafiry. 2. Klamra, Maria Giżbert-Studnicka, Zakład Złotniczy Czaplicki, Kraków, pocz. XX w., złoto, perła, opale, rubiny. 3. Wisior-smok, Francja, Paryż, koniec XIX w., srebro złocone, perła, almandyny. 4. Brosza w kształcie chrząszcza, Wiedeń, XIX/XX w., złoto, almandyn, diamenty, rubiny. 5. Zegarek-wisior w kształcie żuka, Szwajcaria, koniec XIX w., złoto, rubiny, brylanty, emalia. 6. Zegarek na łańcuszku, Paweł Bure, Rosja, Petersburg, po 898 r., złoto, brylanty, emalia (miniatura według Alfonsa Muchy). 7. Papierośnica, August F. Hollming, C. Fabergé, Rosja, Petresburg, , srebro, złocenie, emalia, szafir. 8. Broszka, Rosja, około 900 r., złoto, brylant, diamenty, emalia, perła. 9. Zegarek kieszonkowy, proj. koperty H. Huguenin, Szwajcaria, T. Moser, około900 r., srebro. 0. Broszka, około 900 r., złoto, szafiry, diamenty, perła, rubin, chryzolit, emalia.. Broszka, około 900 r., srebro, mosiądz, perełki, emalia, szkło kolorowe. Zdjęcia ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku. 7 6 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 7

11 Fot. Andrzej Glogier warto wiedzieć Czy wiesz, że... bohater powiedzenia wyjść jak Zabłocki na mydle był postacią historyczną i to pochodzącą z Mazowsza? Jedni powiedzą o nim przedsiębiorca, inni oszust, jeszcze inni, że miał niefart. Dla wszystkich jednak pozostaje postacią z przysłowia. Z kart historii Cyprian Franciszek Zabłocki, szlachcic herbu Łada ( ), był niezwykle barwną postacią. Można go nazwać jednym z pierwszych polskich przedsiębiorców. Niestety, nie nadaje się na ojca polskiego biznesu, bowiem wiele z jego bardzo licznych przedsięwzięć było niefortunnych i zamiast zysków, przynosiły straty. Starał się jednak. Miał inwencję. Ostatnim, dobrze rokującym jego pomysłem na biznes była produkcja mydła. Rozpoczął ją w rodzinnym majątku w Rybnie (dziś powiat sochaczewski). Wyprodukowane mydło miało być spławione Wisłą do Gdańska, a następnie dalej statkiem do krajów Europy. Ale jak to bywa w eksporcie, za wywożony towar trzeba zapłacić cło. Tego jednak Zabłocki chciał uniknąć, by mieć większe zyski, dlatego postanowił oszukać celników. Cały transport mydła kazał zapakować w szczelne, powiązane ze sobą skrzynie i załadować na barkę wiślaną. Tuż przed granicą z Prusami skrzynie zostały wyrzucone do wody i ciągnione pod jej powierzchnią. Dla celników były niewidoczne. Gdy w Gdańsku otwarto skrzynie, okazało się, że mydło rozpuściło się w wodach Wisły. Cyprian Franciszek Zabłocki stracił wszystkie zainwestowane pieniądze, ale zapisał się na kartach historii i dziś każdy Polak zna jego nazwisko. Ważne, by zaistnieć Pałac Zabłockiego to obecnie filia Państwowego Muzeum Archeologicznego Fot. arch. Urząd Gminy Rybno Mieszkańcy Rybna starają się rozpropagować swoją małą ojczyznę, mając świadomość, że to jeden ze sposobów wspierania rozwoju gminy, ale tak, by przy tym wyjść (nie), jak Zabłocki na mydle. Takie właśnie hasło przyświeca powstającemu stowarzyszeniu miłośników Rybna. W promocji trzeba wykorzystywać atuty i zalety gminy, a postać Zabłockiego aż prosi się, by zostać siłą nośną. Turyści z pewnością chętnie odwiedzą te strony, bodaj na krótko, by zobaczyć pamiątki związane z jego osobą dwór, ponad 250-letnią kasztanową aleję, zabytkowy kościół, a nawet Miłośnicy Rybna znów produkują mydło według starej receptury z czasów Zabłockiego. Z pewnością będzie miłą pamiątką dla turystów Fot. Andrzej Glogier Tak wyglądał, znany do dziś dzięki przysłowiu, Cyprian Franciszek Zabłocki (miniatura na kości słoniowej w posiadaniu dr Jadwigi Koczorowskiej) misę żeliwną, w której ponoć robiono mydło. Na miejscu będzie można kupić podobne przyszli członkowie stowarzyszenia zaczęli je odtwarzać. Rybno może pochwalić się również innymi postaciami znanymi z historii Polski. Pierwsza to spokrewniona z rodziną Zabłockiego pani Walewska, słynna kochanka Napoleona, drugą jest Gotard, kasztelan sochaczewski, właściciel Rybna. Zapisał się wprawdzie na kartach dziejów (zwłaszcza Mazowsza), ale niechlubnie. Był zleceniodawcą otrucia Ziemowita VI i Władysława II ostatnich książąt mazowieckich. Gmina na trasie Wieś Rybno, oddalona o 0 km na zachód od Sochaczewa, licząca dziś 600 mieszkańców, istnieje od 368 r. (potwierdza to dokument podpisany przez księcia mazowieckiego Ziemowita III). Ma doskonałe położenie przed laty miejscowość ta znajdowała się na trakcie przejazdu Napoleona Bonaparte i nadal leży na ciekawej trasie. Krzyżują się tu drogi: Nieborów Kompina Wyszogród i Sochaczew Kiernozia Sanniki Gąbin. Blisko stąd do często odwiedzanych mazowieckich miejsc, jak Nieborów, Żelazowa Wola czy Sanniki. A może należałoby powiedzieć: Będąc w tych, jakże znanych miejscowościach, do których zawozi się turystów zagranicznych, zawitajmy również do Rybna. Elżbieta Tomaszewska Będzie ono nosiło nazwę Stowarzyszenie św. Bartłomieja w Rybnie. rozwój regionalny Szukając projektów możliwych do zrealizowania z wykorzystaniem Inicjatywy JESSICA, trafiliśmy do Przasnysza. Wykonano tu inwestycję, którą warto przedstawić w ramach dobrych praktyk. Jej idea powstała wprawdzie na długo przed wdrożeniem Inicjatywy JESSICA, jednak idealnie wpisuje się w filozofię instrumentów zwrotnych. Zapraszamy zatem do Przasnysza. Ratunek dla zabytku Po wielu latach popadania w ruinę przasnyski ratusz, perełka architektoniczna w centrum miasta, rozpoczyna swoje nowe życie. Dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach RPO WM , ratusz, a z nim cały przasnyski rynek, nabrał blasku, jakiego nie miał nigdy wcześniej. W listopadzie ubiegłego roku zakończyły się roboty budowlane związane z rewitalizacją rynku historycznego centrum miasta. Zabytkowy układ urbanistyczny, cenne obiekty historyczne oraz okalające miasto założenia klasztorne stanowią niewątpliwą wartość kulturową przestrzeni miejskiej. Przez lata niedoceniany Od wielu lat obszar ten popadał w zaniedbanie i stagnację. Rozwój terytorialny miasta, rozpraszanie zabudowy, powstawanie nowych osiedli mieszkaniowych, kosztowna rozbudowa sieci infrastrukturalnej, ograniczone zasoby finansowe, zarówno publiczne, jak i prywatne, systematycznie pogłębiały degradację centrum. Niekorzystne zmiany funkcjonalne i niemal całkowity zanik remontów nawierzchni ulic, placów i budynków spowodował na tym obszarze koncentrację problemów infrastrukturalnych i społecznych. Z tych powodów rynek i jego okolice uznano za obszar priorytetowy dla Lokalnego Programu Rewitalizacji Przasnysza. W latach zrealizowano jeden z najważniejszych projektów infrastrukturalnych tego dokumentu. Projekt o wartości przeszło 0 mln zł, na który miasto Przasnysz otrzymało dofinansowanie w ramach RPO WM w wysokości 7,5 mln zł. Działania rewitalizacyjne w małych miastach są zazwyczaj trudnymi przedsięwzięciami. Szansę wynikającą z dotacji unijnych polskie miasta wykorzystały w różny sposób. Jedną z najczęstszych inwestycji rewitalizacyjnych był remont płyty rynku. Odnawiano też przestrzeń publiczną, zachęcano mieszkańców do spędzania czasu w centrum miast. Pozornie, przasnyski projekt rewitalizacji ratusza i rynku jest podobny. Powstała nowa przestrzeń publiczna, a zabytkowy budynek został zaadaptowany do nowych potrzeb. O sukcesie tego projektu przesądza jednak coś innego. W trakcie prac rewitalizacyjnych na przasnyskim rynku (lata ) odnowiono, przebudowano lub rozbudowano piętnaście kamienic należących do osób prywatnych, a po doliczeniu budynków z otoczenia rynku dwadzieścia sześć. Jest to dowód zaufania mieszkańców do działań rewitalizacyjnych prowadzonych przez władze miasta, a jednocześnie stymulacja do dalszych inwestycji prywatnych w przestrzeni miejskiej. Takie działania pokazują, że małym miastom w Polsce potrzebny jest dobry impuls katalizator rewitalizacji, a przykład Przasnysza w kontekście wdrażania Inicjatywy JESSICA wydaje się wzorcowy, chociaż kiedy powstawał, JESSICA w Polsce była dopiero mglistą perspektywą. Dlaczego warto rewitalizować? Dzięki unijnej dotacji budynek ratusza przeznaczono w całości na potrzeby, jedynego w powiecie przasnyskim, Muzeum Historycznego, a cały obiekt przystosowano do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wygospodarowano w nim nowe powierzchnie na nieużytkowanym dotąd poddaszu i w piwnicach. Bezpośrednie otoczenie ratusza również przekształcono w atrakcyjną przestrzeń publiczną. Nowe nawierzchnie ulic i placu, fontanna, oświetlenie, ciekawie zakomponowana zieleń i mała architektura, w powiązaniu z niezwykłą ofertą, będą przyciągały mieszkańców. Część przybudówki zabytkowego ratusza miasto zdecydowało się wynająć na cele komercyjne. Korzyści dla mieszkańców W krótkim czasie po otwarciu ratusza, dzięki współpracy miasta i muzeum z organizacjami pozarządowymi, wszystkie sale wystawowe w budynku zapełniły się nowymi, ciekawymi ekspozycjami, a rynek, mimo niesprzyjającej zimowej aury, stał się miejscem organizacji różnych spotkań dla mieszkańców. Pomysł wykorzystania potencjału kulturowego Przasnysza władze miasta chcą przekuć na rozwój przedsiębiorczości dr Aleksandra Jadach-Sepioło Katedra Inwestycji i Nieruchomości SGH w centrum, na konkretne zasoby i produkty, które da się sprzedać mieszkańcom i odwiedzającym miasto turystom. We wszystkich obszarach związanych z realizacją tego pomysłu jest miejsce dla aktywności mieszkańców w różnym wieku, dla organizacji pozarządowych, instytucji kultury, a także dla prywatnych przedsiębiorców. Wiesława Helwak Zastępca Burmistrza Przasnysza 8 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK

12 rozwój regionalny Inwestycje na Mazowszu Poręczenia transakcji leasingowych Wielu biznesmenów z sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, szczególnie w okresie spowolnienia gospodarczego, boryka się z brakiem gotówki na inwestycje. Wówczas chętniej korzysta z leasingu. Dzięki współpracy Mazowieckiego Funduszu Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. (MFPK) z Bankowym Funduszem Leasingowym S.A. (BFL) przedsiębiorcy z Mazowsza jako pierwsi w kraju mogą korzystać z nowego instrumentu finansowania inwestycji. PKO Leasing, bo o nim mowa, daje przedsiębiorcom możliwość uzyskania poręczenia transakcji leasingowych przez MFPK. Przedsiębiorca, wnioskując o leasing, w szczególności w przypadku niewystarczającego kapitału na opłatę wstępną lub nietypowego przedmiotu inwestycji, może uzyskać zabezpieczenie w formie poręczenia MFPK. Pionierskie w skali kraju poręczenie leasingu zostało pozytywnie Siedlce Fot. ks. Dariusz Misior 20 Modernizacja świetlicy zakończona Mieszkańcy Strzały mają już do dyspozycji odremontowaną i zmodernizowaną świetlicę wiejską. Realizacja inwestycji była możliwa dzięki dofinansowaniu z PROW W ramach prac ocieplono ściany i strop, wykonano nową elewację, malowanie pomieszczeń, wymieniono okna i drzwi. Świetlica wchodzi w skład Gminnego Ośrodka Kultury w Siedlcach, który planuje tu organizację np. spotkań kulturalno-oświatowych, zawodów sportowych, festynów czy konkursów. Wartość projektu: , 40 zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: gmina Siedlce KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK ocenione przez samorządy gospodarcze na Mazowszu. Przedsiębiorca, chcąc skorzystać z poręczenia leasingu, powinien: prowadzić działalność gospodarczą (również w przypadku firm nowo powstałych), posiadać siedzibę lub filię na terenie województwa mazowieckiego, mieć pozytywnie zweryfikowaną zdolność do spłaty zobowiązania leasingowego przez BFL. Warunki poręczenia: - do 70 proc. zobowiązania leasingowego, - do 2 mln zł, - maksymalny okres poręczenia do 60 miesięcy, - opłata zgodna z TPiO. Dodatkowe informacje uzyskać można telefonicznie (tel ) lub wypełniając zapytanie na stronie (zakładka Kontakt ). Odnowione piękno Dzięki wsparciu w ramach PROW jedna z perełek mazowieckiej architektury drewniany kościół św. Anny w Rogowie, z 85 r., został odrestaurowany. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków pod nazwą zespół dawnej Cerkwi. Prace remontowe objęły renowację świątyni oraz dzwonnicy ściany zewnętrzne, roboty dachowe oraz instalacje odgromowe budynków. Pojawił się także nowy chodnik oraz iluminacja. Inwestycja przyczyniła się do zachowania dziedzictwa kulturowego oraz lepszego wyeksponowania świątyni wizytówki Rogowa. Więcej na Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Anny w Rogowie (w powiecie sokołowskim) Fot. arch. beneficjenta Cieplej i bardziej ekologicznie Zapewnienie lepszych warunków pobytu, pracy, nauki i zabawy, a zarazem obniżenie kosztów utrzymania szkół, domu pomocy i domu kultury to cele, jakie postawiły przed sobą władze gminy Łochów. Pomogą w tym środki unijne przyznane w ramach RPO WM W sumie aż osiem budynków przejdzie proces termomodernizacji. Ich ściany, dachy i stropy zostaną ocieplone, a drzwi i okna wymienione. Dodatkowo, w niektórym obiektach zmodernizowane zostaną kotłownie oraz instalacje centralnego ogrzewania i ciepłej wody. W ten sposób obniżą się koszty związane z ich utrzymaniem. Termomodernizacji poddane zostaną: Dom Pomocy Społecznej w Ostrówku, budynki oświatowe w Kamionnie, Gwizdałach i Łosiewicach, szkoła podstawowa i przedszkole w Kaliskach, Dom Kultury w Łochowie, szkoła podstawowa w Ogrodnikach oraz Szkoła Podstawowa nr 3 w Łochowie. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: gmina Łochów (w powiecie węgrowskim) Radom Szydłowiec kusi zabytkami Dzięki unijnemu wsparciu w ramach RPO WM Szydłowiec zyskał na atrakcyjności i konkurencyjności. Udało się już odrestaurować XIX-wieczny klasycystyczny budynek szkoły ufundowanej w 89 r. przez Annę Sapieżynę i XVII-wieczny późnorenesansowy ratusz miejski oraz sfinalizować budowę Regionalnego Centrum Biblioteczno-Multimedialnego. W ratuszu wykonano izolację murów i nową elewację oraz przebudowano wewnętrzną instalację kanalizacyjną w piwnicach. Dotychczasowa wieża ratusza została zaadaptowana na galerię widokową. W hotelu Pod Dębem wykonano natomiast m.in. stropy żelbetonowe, izolację termiczną ścian oraz instalacje wewnętrzne: elektryczną, wodno-kanalizacyjną, wentylacji i c.o. Wartość projektu: ,20 zł Kwota dofinansowania: ,7 zł Beneficjent: gmina Szydłowiec Dwa Orliki Fot. arch. beneficjenta Nowy pawilon ZOL w Radomiu W szpitalu psychiatrycznym w Radomiu oddano do użytku nowy pawilon Zakładu Opiekuńczo- Leczniczego. Placówka zyskała trzykondygnacyjny budynek, w którym znajduje się dwadzieścia dziewięć pokoi pięciołóżkowych i jeden jednołóżkowy, dyżurki pielęgniarek, pokoje terapeutów, gabinety ordynatora i pielęgniarki oddziałowej, pokoje śniadań, magazyny, brudownik, łazienki dla osób niepełnosprawnych i dwie windy. Swobodne poruszanie się pomiędzy starą i rozbudowaną częścią szpitala zapewniają specjalnie wybite przejścia. Dodatkowo w każdym z czterech łączników zamontowano drzwi przeciwpożarowe. W celu obniżenia kosztów administracyjnych budynek wyposażono w nowoczesne lampy typu LED, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła oraz dwie pompy wspomagające podgrzewanie wody. Wartość projektu: ,95 zł Kwota dofinansowania: z budżetu województwa ,0 zł Beneficjent: Samodzielny Wojewódzki Publiczny Zespół Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej im. dr Barbary Borzym w Radomiu Miłośnicy sportu z gminy Gózd mają do dyspozycji dwa nowe boiska. Z wielofunkcyjnych obiektów sportowych mogą cieszyć się uczniowie Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Małęczynie oraz Publicznej Szkoły Podstawowej w Klwatce. Boiska zostały wyposażone w niezbędny sprzęt sportowy m.in.: bramki, chorągiewki przegubowe do naznaczania narożników, stalowe kosze (do piłki koszykowej) oraz siatkę (do piłki siatkowej). Wartość projektów: zł Kwota dofinansowania z budżetu województwa mazowieckiego: ,48 zł Beneficjent: gmina Gózd (w powiecie radomskim) Fot. Wojciech Jakubowski

13 rozwój regionalny Radom Szerokopasmowa Kobyłka DPS w Kozienicach rozbudowany W dwukondygnacyjnym obiekcie znajdą się m.in.: pokoje dwuosobowe z łazienkami przystosowanymi dla osób niepełnosprawnych, kuchnia i jadalnia, pomieszczenia do terapii i rehabilitacji, świetlica, pomieszczenia socjalne i gospodarcze oraz magazyny. Będzie w nim mogło zamieszkać 36 osób. Budynek został wyposażony także w windę i tarasy widokowe, a w przestronnych wnętrzach zainstalowano już część specjalistycznego sprzętu dla podopiecznych. Projekt został zrealizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego Wartość projektu: ,69 zł Kwota dofinansowania: ,8 zł Beneficjent: powiat kozienicki Fot. arch. beneficjenta Fot. Milena Bakiera Dzięki dofinansowaniu ze środków RPO WM w mieście powstanie szerokopasmowa sieć telekomunikacyjna w innowacyjnej technologii radiowej Wi- Fi w topologii kratowej (mesh), co zapewni bezpieczny system transmisji danych w oparciu o sieć WLAN dla wszystkich jednostek organizacyjnych miasta (urząd miasta, MOK, szkoły, przedszkola, stadion miejski). W czterech lokalizacjach (urząd, MOK, MBP i OPS) ustawione zostaną infomaty z dostępem do Internetu i usług elektronicznej administracji, a na terenie miasta uruchomionych zostanie 00 punktów dostępowych Wi-Fi hot spot. Centrum zarządzania siecią i telecentrum powstanie w Miejskim Ośrodku Kultury. Realizacja projektu, który umożliwi połączenie urzędu miasta i podległych mu jednostek bezprzewodową siecią informatyczną, obniży koszty funkcjonowania administracji. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: miasto Kobyłka (w powiecie wołomińskim) Fot. Aleksandra Poźlewicz Warszawa Równy start w przyszłość Dzięki wsparciu z Europejskiego Funduszu Społecznego cztery placówki edukacyjne z powiatu mińskiego otrzymały dotację na wyrównywanie dysproporcji w osiągnięciach edukacyjnych uczniów. Projekt realizowany jest w Szkole Podstawowej nr 3 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Gimnazjum nr 2 im. Janusza Korczaka, Zespole Szkół nr oraz Zespole Szkół nr 2 im. Stefana Czarnieckiego w Sulejówku. Przedsięwzięcie jest szansą na uzupełnienie braków edukacyjnych, rozwój indywidualnych pasji i przygotowanie do dorosłego życia. 6 różnorodnych zajęć specjalistycznych (m.in. terapia logopedyczna, reedukacja, hipoterapia, trening szybkiego czytania), zajęcia wyrównawcze, koła zainteresowań to tylko część zadań zaproponowanych przez projektodawcę. Realizacja projektu rozpoczęła się we wrześniu 202 r. i potrwa do maja 204 r. Wartość inwestycji: ,85 zł Kwota dofinansowania: ,35 zł Beneficjent: miasto Sulejówek (w powiecie mińskim) Fot. arch. Koleje Mazowieckie-KM sp. z o.o. Komfort podróżowania w Błoniu Nowy parking na 54 miejsca (w tym 9 przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych) służy już mieszkańcom miasta. Obiekt jest ogrodzony, dozorowany przez 5 dni w tygodniu oraz jednocześnie objęty monitoringiem elektronicznym. Jest również oświetlony oraz w pełni skanalizowany. Parking należy do systemu Parkuj i Jedź i służy pasażerom, którzy w swoich codziennych podróżach korzystają z transportu kolejowego. Teraz mogą bezpiecznie zostawić rower lub samochód w miejscu do tego przeznaczonym i przesiąść się do pociągu. Jednocześnie gmina wzbogaciła się o prawie 2 km wyremontowanych dróg głównie przebudowa dotyczyła słabej jakości dróg gminnych. W ramach RPO WM przebudowano ciąg drogowy biegnący od miejscowości Bieniewice przez Pass (gdzie przebudowano 2 mosty), Wawrzyszew, Białuty, Radzików do wsi Bialutki i Witki. Wartość projektów: zł Kwota dofinansowania: z budżetu województwa zł; z UE zł Beneficjent: gmina Błonie (w powiecie warszawskim zachodnim) Przyjazne przedszkole w Cegłowie Nowy ośrodek przedszkolny dla dzieci z gminy Cegłów otrzymał unijne dofinansowanie. Programem wsparcia objętych zostało 70 dzieci w wieku 3-5 lat (28 dziewczynek i 42 chłopców), które biorą udział w rozwijających zajęciach edukacyjno-kulturalnych. Są to: gimnastyka korekcyjna, plastyka z elementami kaligrafii, język angielski, rytmika, muzyka i logopedia. Zakupione zostały także pomoce dydaktyczne, m.in. pianino. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: 27285,05 zł Beneficjent: gmina Cegłów (w powiecie mińskim) Ciechanów Zabytkowy ratusz także dla turystów Dziewiętnastowieczny ratusz jest jednym z cenniejszych zabytków Ciechanowa. Do 2006 r. budynek pełnił wyłącznie funkcje administracyjne, jako siedziba urzędu miasta. Po rewitalizacji, możliwej dzięki dofinansowaniu w ramach RPO WM , służy nie tylko urzędnikom, ale też turystom. Przeprowadzono liczne prace remontowe i rekonstrukcyjne, które wzmocniły konstrukcje budynku i naprawiły uszkodzenia. Podkreśliły też zabytkowy charakter obiektu. Największych zmian dokonano w dwóch częściach budynku: wschodniej, w której przywrócono dwutraktowy układ pomieszczeń i wyburzono ścianki działowe, oraz głównej, gdzie odtworzono pierwotną formę wszystkich okien zgodnie z wytycznymi konserwatora zabytków. Odnowiono też elewację, schody zewnętrzne, dach i drzwi wejściowe. W osuszonych i wyremontowanych piwnicach, dotąd nieużytkowanych, powstały nowe pomieszczenia, które będą przeznaczone na działalność kulturalnospołeczną i promocyjną miasta. Wartość projektu: ,36 zł Kwota dofinansowania: ,90 zł Beneficjent: miasto Ciechanów Fot. arch. beneficjenta Wybrała Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej UMWM 22 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 23

14 nauka Szansa dla młodych, poszukujących Innowacyjność to ostatnio najmodniejsze słowo, a zajmujący się nią pożądani. Unia Europejska, która innowacyjność definiuje jako strategiczny cel społeczno-gospodarczy, wspiera finansowo osoby, które mają ciekawe pomysły, a na takie często wpadają młodzi ludzie, nieobciążeni bagażem doświadczeń. Lubią eksperymentować, mają zadziwiające idee badawcze, często zadają sobie pytania, na które dorosły człowiek nawet by nie wpadł. W ubiegłym roku wystartował w Polsce Festiwal E(x)plory, będący platformą współpracy nauki z biznesem, a adresowany do młodzieży w wieku 4-20 lat, czyli uczniów gimnazjum, szkół maturalnych i studentów I roku. Festiwal dał im szansę zaprezentowania naukowcom, firmom i wszystkim zainteresowanym swoich pomysłów, wynalazków, pierwszych prób badawczych w takich dziedzinach, jak: biologia, medycyna, informatyka, ochrona środowiska, etc. Tegoroczna, druga edycja wywołała tak ogromne zainteresowanie, że trzeba było zorganizować festiwal dwustopniowo. W Warszawie, Gdyni i Poznaniu przygotowane zostały Regionalne Festiwale E(x)plory. Do Warszawy przyjechali młodzi naukowcy z Mazowsza (sześć zespołów) i całej Polski południowej. Ich prace oceniali specjaliści z Uniwersytetu Warszawskiego, Wojskowej Akademii Technicznej, Politechniki Warszawskiej, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Skąd bierze się tak wielkie zainteresowanie? Udział w festiwalu to duża szansa na zrealizowanie swoich pomysłów pod okiem specjalistów. Partnerami imprezy są bowiem znane firmy (m.in. mecenas festiwalu Grupa LOTOS, partnerzy strategiczni: Sanofi, Intel, Pomorski Park Naukowo-Technologiczny), które stawiają na innowacyjność i najlepszym uczestnikom oferują staże oraz możliwość kontynuowania badań w swoich laboratoriach. Uczestnictwo w E(x)plory daje także możliwość reprezentowania Polski na najważniejszych światowych konkursach naukowych dla młodzieży: Hong Kong International Science Fair, Intel ISEF International Science and Engineering Fair w USA (największy światowy konkurs naukowy dla młodzieży), INE- SPO w Holandii (projekty z dziedziny ochrony środowiska) czy Expo-Sciences w Abu Dhabi. W zeszłym roku dzięki E(x)plory na ścieżkę międzynarodowej kariery wszedł warszawski licealista, Jakub Nagrodzki, uczeń XXXIII LO im. Mikołaja Kopernika. Zdobył w konkursie Intel ISEF czwarte miejsce oraz pierwszą nagrodę w unijnym konkursie dla młodych badaczy EUCYS 202 w Bratysławie. Dziś, dzięki stypendium, Kuba uczy się w Worth School koło Londynu. Przestrzeń dla innowacji Ważne jest, by nauczyciele potrafili dostrzec i rozpoznać talent młodych naukowców, a szkoły stwarzały im możliwości prowadzenia pracy badawczej. Wspieranie innowacyjności wpisane jest w strategię województwa, a jednym z patronów honorowych tegorocznego Festiwalu E(x)plory jest marszałek województwa Adam Struzik. O tym, jak jest to istotne, świadczą słowa komisarza UE ds. przemysłu Antonio Tajaniegio: Innowacje muszą być postrzegane jako kluczowy element strategii rozwoju i wychodzenia z kryzysu. Innowacyjność to tworzenie nowych produktów i usług, które zapewniają przedsiębiorstwom zwrot i zysk z inwestycji. Innowacje to również działania o charakterze innowacyjnym, które zwiększają dobrobyt społeczny oraz stymulują rozwój społeczeństwa. Elżbieta Tomaszewska Fot. Karol Tomaszewski Fot. Karol Tomaszewski Fot. Karol Tomaszewski Fot. Karol Tomaszewski Fot. Karol Tomaszewski Inspiracją do opracowania projektu Prawdziwe oblicze turbin wiatrowych (Bartosz Łysakowski i Grzegorz Łepko) było zaniepokojenie sytuacją zdrowotną sąsiadów z ich rodzinnej miejscowości, która zmieniła się po zainstalowaniu licznych wiatraków w pobliżu domostw. Chłopcy postanowili to zbadać. Artur Lewicki, Wpływ gatunków introdukowanych na ekosystemy wodne na przykładzie sumika karłowatego. Artur jest zapalonym wędkarzem, dlatego zainteresował się sumikiem (sprowadzonym w XIX w. z Ameryki Północnej), którego wpływ na inne gatunki ryb jest znaczący: zmniejsza ich populację, szybko staje się dominantem i jest trudny do wytępienia. Finalistki festiwalu Monika Zbytniewska i Joanna Piotrowska z Liceum Ogólnokształcącego nr 2 im. Stefana Batorego w Warszawie przedstawiły projekt Robotyka a lepsza jakość życia ludzi starszych. Julian Chrzanowski, Michał Stęczniewski i Kamil Boroszko, Problematyka zapotrzebowania energetycznego w XXI w. oraz koncepcje nowatorskich źródeł energii. Trzech świetnych młodzieńców z warszawskiego Liceum Społecznego nr 2, którzy opracowali proste urządzenie pozwalające w każdych warunkach wyprodukować energię potrzebną do naładowania baterii komputera, telefonu, aparatu fotograficznego czy latarki w gospodarstwach znajdujących się z dala od linii elektrycznych, np. w krajach afrykańskich. Mazowsze reprezentowały jeszcze dwa zespoły: Kacper Pytlewski, Mikołaj Paluch i Hubert Motyka z Gimnazjum nr 2 im. Jana III Sobieskiego w Warszawie z projektem Metale ciężkie i DDT a pożywienie oraz Carolina Moricca z International European School of Warsaw, która zajęła się homeopatią. Mikołaj Nałęcz (na zdjęciu) i Piotr Morawiecki z Meridian International School w Warszawie zaprezentowali projekt z dziedziny astrofizyki: ISMS rozwiązywanie problemu n-ciał i przeszli również do finału E(x)plory. 24 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 25

15 WSPÓŁPRACA Pozarządowe Mazowsze Najważniejsze jest wzajemne zrozumienie O roli pełnomocnika oraz o perspektywach i priorytetach współpracy w 203 r. rozmawiamy z Tamarą Borkowską pełnomocnikiem marszałka województwa mazowieckiego ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Pełnomocnik marszałka województwa mazowieckiego ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi Tamara Borkowska Kim, Pani zdaniem, jest pełnomocnik? Jaka powinna być jego rola? Kogo reprezentuje? W mojej ocenie pełnomocnik to pośrednik pomiędzy organizacjami a samorządem. Nie jest moją rolą reprezentowanie wyłącznie interesów samorządu województwa lub organizacji pozarządowych, bo wtedy moja funkcja nie miałaby sensu. Samorząd, realizując swoje zadania przy pomocy organizacji, powinien je rozumieć. Organizacje pozarządowe powinny zaś znać otoczenie prawne współpracy i wiedzieć, że samorząd może zlecać zadania, które są jemu przypisane, a nie może finansować bieżącej działalności OPP. Reasumując, organy samorządu zarząd, marszałek, a docelowo sejmik powinny znać efekty działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe oraz ich oczekiwania. Organizacje pozarządowe to dojrzały partner, który uczestniczy w konsultacjach, przedstawia swój głos podczas tworzenia polityk mających wpływ na to, co dzieje się na Mazowszu oraz chce być traktowany poważnie. Wyzwaniem jest zatem takie kreowanie współpracy, aby po obu stronach obudzić chęć dialogu. W programie współpracy na 203 r. trzeci rok z rzędu zmniejszeniu uległa kwota przeznaczona na dotacje dla organizacji pozarządowych. Radykalnie zmniejszono też liczbę zadań, które samorząd zleci organizacjom. Czy współpraca w czasach kryzysu jest możliwa? Nie tylko jest możliwa, jest konieczna. Rok 203 to czas tworzenia kluczowych dokumentów wskazujących kierunki rozwoju regionu. Mówię tu o perspektywie finansowej do roku 2020, jak również o aktualizacji strategii województwa. Wiem, że organizacje pozarządowe chcą brać aktywny udział w ich tworzeniu. Dlatego w pracy urzędników ważne, wręcz nadrzędne jest to, aby organizacje pozarządowe i narzędzia partycypacji społecznej traktować bardzo poważnie Fot. arch. FAKTY Magazyn Gospodarczy i nie prowadzić działań, które często są odbierane jako pozorowane. Warto czerpać z potencjału organizacji pozarządowych, np. przy tworzeniu dokumentów, które będą rzutowały na rozwój Mazowsza przez następne lata. Co do współpracy finansowej, jest to dramat, zarówno dla samorządu województwa, jak i dla organizacji pozarządowych. Dziś oddajemy na rzecz innych województw ponad 40 proc. naszych dochodów. Nie neguję potrzeby solidaryzmu, ale takie obciążenie jest niewspółmierne. Prowadzi do sytuacji, w której zarządowi województwa brakuje środków na wykonanie zadań własnych. To wymusza realizowanie tylko tych, które są z punktu widzenia oceny zarządu i sejmiku najbardziej istotne. Przekłada się to również na liczbę przedsięwzięć zlecanych do realizacji organizacjom pozarządowym. Środki kierowane są zatem tam, gdzie aktywność samorządu jest praktycznie żadna. Mam tu na myśli przykładowo sport dla młodzieży. Druga dziedzina to zapobieganie marginalizacji wynikającej z różnych przyczyn, czy to ubóstwa, czy też uzależnień. W tych obszarach kierowane będą środki na współpracę z NGOs, na pozostałe po prostu nie ma pieniędzy w budżecie. Dwa lata temu marszałek powołał Mazowiecką Radę Działalności Pożytku Publicznego (MRDPP). Jaką pełni ona rolę? To już druga kadencja rady. Na podstawie pierwszych 2 lat jej funkcjonowania mogę śmiało wyrazić pogląd, że z punktu widzenia samorządu jest ona bardzo pomocna. Z jednej strony realizuje szereg zadań, które nazwałabym operacyjnymi. Mam tu na myśli delegowanie przedstawicieli organizacji pozarządowych do komisji konkursowych, jak również wyrażanie opinii o tworzonych przez samorząd dokumentach i aktach prawa miejscowego, mających wpływ na sferę działalności pożytku publicznego. Rada daje możliwość naprawdę szybkiego uzyskania opinii, przy czym, proszę zwrócić uwagę, że to nie jest konsultowanie tylko z jej członkami, ale również z organizacjami, z którymi ma kontakt. Dzięki temu stanowiska wyrażane przez MRDPP są miarodajne i często pozwalają zobaczyć rzeczy z innej perspektywy. Z drugiej strony, rada coraz częściej sama wskazuje tematy, o których chce rozmawiać. Zaczyna być nie tylko ciałem opiniodawczym, ale również opiniotwórczym. Postuluje zmiany oraz przedstawia samorządowi wnioski, z którymi przedstawiciele organizacji pozarządowych zwracają się do niej. MRDPP to jest dość duże, reprezentatywne grono. Fakt, że wzrosła liczba organizacji pozarządowych oddających głosy na swoich przedstawicieli w radzie, pokazuje, że jest coraz bardziej rozpoznawalna, widoczna i rzeczywiście spełnia swoją rolę. Tak jak pełnomocnika nazwałam pośrednikiem pomiędzy dwoma stronami dialogu, który powinien pomagać we wzajemnym zrozumieniu, tak myślę, że rada jest swego rodzaju tubą wzmacniającą głos organizacji pozarządowych na Mazowszu. Dziękujemy za rozmowę. ZDROWIE Z promocją zdrowia za pan brat Według danych dotyczących 203 r., umowy z Mazowieckim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia podpisało ogółem 80 świadczeniodawców. Oddział wydał 786 upoważnień do korzystania z systemu ewuś dla świadczeniodawców mających umowy z NFZ. Jeśli placówka medyczna nie ma dostępu do elektronicznej bazy, lekarze wymagają od chorych dotychczas uznawanego dowodu ubezpieczenia, np. druku RMUA, książeczki emeryta lub rencisty czy po prostu oświadczenia. ewuś, co to oznacza? To elektroniczny system na bieżąco informujący świadczeniodawców o uprawnieniach pacjentów do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Oparty jest o prowadzony przez NFZ Centralny Wykaz Ubezpieczonych (CWU). Informacje zgromadzone w systemie ewuś są aktualizowane według danych otrzymywanych m.in. z ZUS i KRUS. Kto ma dostęp do usługi ewuś? Z ewuś mogą korzystać świadczeniodawcy, którzy mają dostęp do Internetu i uzyskali od NFZ upoważnienie do korzystania z systemu Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniodawców. ewuś powstał, by skrócić czas obsugi pacjenta w rejestracji Pacjent nie ma obecnie możliwości sprawdzania swojego prawa do świadczeń. Kto jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej? Jestem ubezpieczona, a ewuś tego nie potwierdza I taka sytuacja jest prawdopodobna. Jej przyczyn może być kilka. Na przykład odpowiednie dane nie zostały przekazane do bazy NFZ albo członek rodziny nie Wystarczy PESEL Największą zaletą systemu ewuś jest to, że od stycznia br. pacjenci mogą potwierdzić swoje prawo do świadczeń w szpitalu, przychodni czy gabinecie bez konieczności przedstawiania dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie, czyli książeczki ubezpieczeniowej lub druku RMUA. Do weryfikacji wystarczy numer PESEL oraz dokument potwierdzający tożsamość, np. dowód osobisty, paszport, prawo jazdy. W przypadku dzieci objętych obowiązkiem szkolnym do ukończenia 8. roku życia aktualna legitymacja szkolna. W przypadku, kiedy dzieckao nie ukończyło 3. miesiąca życia i nie ma jeszcze nadanego numeru PESEL, rodzic podaje swój PESEL. zgłosił nas do swojego ubezpieczenia. Wtedy najlepiej potwierdzić prawo do świadczeń za pomocą innych dokumentów lub złożyć stosowne oświadczenie, a wątpliwości związane z brakiem w systemie ewuś wyjaśnić u płatnika składek, np. pracodawcy. Dziecko własne, małżonka, przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, także w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 8 lat, a jeżeli kształci się dalej do ukończenia 26 lat. Jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi bez ograniczenia wieku. Małżonek jeśli nie ma własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Rodzice, dziadkowie jeśli nie mają własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego i pozostają z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym. Dlaczego muszę potwierdzić prawo do leczenia mojego dziecka? Konieczna jest weryfikacja uprawnień wszystkich osób ubiegających się o uzyskanie świadczeń opieki zdrowotnej, także dzieci. Jeżeli dziecko jest członkiem rodziny ubezpieczonego i zostało zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego, ma prawo do świadczeń finansowanych przez NFZ. W przypadku, kiedy dziecko do 8. roku życia jest członkiem rodziny osoby nieubezpieczonej, za jego leczenie zapłaci budżet państwa. Jednak tylko wtedy, gdy dziecko jest obywatelem Polski. Na podst. mat. NFZ oprac. Hanna Ajdukiewicz Departament Polityki Społecznej i Zdrowotnej UMWM Ma być sprawniej ewuś skróci czas obsługi pacjenta w rejestracji, w porównaniu z dotychczasowym procesem weryfikacji. Dzięki temu rozwiązaniu lekarz badający pacjenta w gabinecie dostaje automatycznie informację o statusie ubezpieczenia, a w przypadku niepotwierdzenia uprawnień przez ewuś, informację o konieczności przedstawienia przez pacjenta dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie lub złożenia oświadczenia o prawie do świadczeń. Fot. arch. 4DB 26 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 27

16 rolnictwo Wykorzystajmy LEADERA, rozwijajmy obszary wiejskie Mazowsza W czasach, gdy kryzys gospodarczy coraz bardziej daje się odczuć, po wyczerpaniu większości funduszy Unii Europejskiej, mamy jeszcze znaczne środki finansowe w ramach programu LEADER przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich Mazowsza. O tym, czy fundusze zostaną w pełni wykorzystane, zadecydują lokalne społeczności. Obszary działalności lokalnych grup działania (LGD) na Mazowszu Liderowe Mazowsze W województwie mazowieckim siedzibę ma trzydzieści pięć LGD, które w 2009 r. zostały wybrane przez samorząd województwa do realizacji lokalnych strategii rozwoju (LSR). Obecnie LGD swoim zasięgiem działania niemal całkowicie obejmują obszary wiejskie województwa. Ich budżety zostały określone w umowach o warunkach realizacji LSR (tzw. umowach ramowych). Środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rozwój Obszarów Wiejskich. Od chwili zawarcia umów, LGD systematycznie realizują LSR. To za ich pośrednictwem ogłaszane są nabory umożliwiające potencjalnym beneficjentom ubieganie się o środki przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich. Dlatego konieczna jest również sprawna praca lokalnych grup działania oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego, działającego jako Instytucja Wdrażająca program LEADER na Mazowszu. Pozyskanie dofinansowania od LGD nadal możliwe Prawie każda z mazowieckich LGD nie wykorzystała jeszcze wszystkich przyznanych jej środków finansowych i będzie ogłaszała nabory wniosków w bieżącym roku. Pod warunkiem zgodności projektu z lokalną strategią rozwoju, za pośrednictwem LGD, można ubiegać się o dofinansowanie (w formie refundacji) w ramach następujących działań: Odnowa i rozwój wsi, Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, Wdrażanie LSR w ramach tzw. małych projektów. Szczegółowe informacje dotyczące organizowanych naborów wniosków uzyskamy w biurach stowarzyszeń (kontakt można znaleźć na stronie internetowej danej LGD, która ma obowiązek ją prowadzić). Warto również zajrzeć na stronę Szansa w 203 roku W 202 r. postanowiono przeznaczyć nowe środki na te działania, dlatego we wszystkich województwach przeprowadzono nadprogramowe konkursy na wybór lokalnych grup działania do realizacji LSR w zakresie dodatkowych zadań. Do Samorządu Województwa Mazowieckiego wpłynęło piętnaście wniosków LGD, z których wybraliśmy dziewięć najlepszych, według kryteriów oceny określonych w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 23 maja 2008 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i sposobu wyboru lokalnej grupy działania do realizacji lokalnej strategii rozwoju w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dodatkowe fundusze uzyskały następujące lokalne grupy działania (z podaniem przyznanej kwoty pomocy): Lokalna Grupa Działania Fundacja Aktywni Razem z Łącka zł, Związek Stowarzyszeń Partnerstwo Zalewu Zegrzyńskiego z Legionowa zł, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Kapitał Praca Rozwój z Siedlec zł, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Puszcza Kozienicka z Kozienic zł, Lokalna Grupa Działania Zielone Mosty Narwi z Pokrzywnicy zł, Lokalna Grupa Działania Przyjazne Mazowsze z Płońska zł, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Razem dla Radomki z Radomia zł, Lokalna Grupa Działania Równiny Wołomińskiej z Tłuszcza zł, Lokalna Grupa Działania Ziemi Mińskiej z Mińska Mazowieckiego zł. (Dz.U. Nr 03, poz. 659, z późn. zm.). Aneksy do umów, pozwalające realizować dodatkowe zadania, przedstawiciele wybranych LGD podpisali 28 stycznia br. w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego w Warszawie. LGD czeka dużo pracy Łącznie wybrane LGD otrzymają zł na realizację lokalnych strategii rozwoju w zakresie dodatkowych zadań. Zgodnie z umową, w terminie 2 miesięcy od zawarcia aneksu, LGD zobowiązane są dostarczyć zmienione LSR wraz z harmonogramem realizacji zadań, co umożliwi im ogłaszanie kolejnych naborów wniosków o przyznanie pomocy. Wnioskodawcy muszą jednak pamiętać o konieczności zgodności projektów ze stworzoną przez lokalną społeczność strategią, a w szczególności o realizacji określonych w niej przedsięwzięć. Jeżeli wnioskodawcom uda się sprostać wymogom formalnym, stawianym przed projektami realizowanymi ze środków unijnych, podejście LEADER jest realną szansą na rozwój obszarów wiejskich Mazowsza w 203 r. Piotr Łukasik Departament Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM 28 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 29

17 rolnictwo ekspresowy przegląd wydarzeń Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich w województwie mazowieckim stara się co roku proponować swoim partnerom nowe pomysły. Poszerzamy gamę przedsięwzięć, licząc, że pomoże to także rozwijać się mazowieckiej wsi. Dziś zatem o nowościach KSOW na lata Trzy krótkie pytania... do dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM Radosława Rybickiego. Co roku pytamy o plany KSOW na najbliższe miesiące i lata. W 203 r. będzie sporo nowości. Czy mógłby Pan Dyrektor przybliżyć nam, na czym będą one polegać? Na przestrzeni najbliższych 2 lat rzeczywiście będziemy starali się wdrażać nowe, dotychczas nierealizowane w województwie działania KSOW. Coraz ciekawsze propozycje zgłaszają bowiem nasi partnerzy, a i pracowników Sekretariatu Regionalnego KSOW nie opuszcza pomysłowość oraz innowacyjność. Będą więc nowe konkursy, a na szkoleniach i konferencjach zostaną poruszone kolejne tematy. Obok już dawno wpisanych w nasz plan działań z całą pewnością uatrakcyjnią one ofertę KSOW i poszerzą jego grupę odbiorców. Część z tych propozycji planujecie na drugą połowę roku lub nawet na rok przyszły. Niektóre zaś będą realizowane już niebawem. Co nas czeka w najbliższych dniach? W ramach propozycji cyklicznych, KSOW weźmie w tym półroczu udział w targach FRUIT LOGISTICA w Berlinie oraz targach AGROTRAVEL w Kielcach. Ale oprócz nich planujemy także wystawy na Regionaliach w Warszawie i Targach Smaki Regionów w Poznaniu. Już dziś zapraszamy do udziału w konkursach: na najlepszą pracę magisterską dotyczącą obszarów Newsletter ZA NAMI KSOW był obecny w ostatnich dniach na skaryszewskim Jarmarku Końskim Wstępy (8-9 lutego). Wstępy odbywają się nieprzerwanie od ponad 400 lat. Skaryszew staje się wtedy swoistym centrum kultury ludowej. Na jarmarku tym spotkamy zarówno rzeźbiarza, garncarza, kowala, jak i innych przedstawicieli ginących zawodów, którzy na ulicach miasteczka prezentują swój warsztat. Można również posłuchać muzyki ludowej, skosztować specjałów kuchni staropolskiej czy też obejrzeć plenery malarskie. Za sobą mamy także Fot. arch. 4DB dwudniowe szkolenie, które obejmowało m.in. tematykę LEADER, dla przedstawicieli LGD z województwa mazowieckiego. Odbyło się ono 2 i 22 lutego w Serocku. wiejskich województwa mazowieckiego oraz Przyjazna Wieś, a także w kilku nowościach np. konkursie dla dziennikarzy piszących o wsi i rolnictwie czy dla pań-liderek na wsi. Od początku roku aktywnie realizujemy działania informacyjne programy telewizyjne, broszury i publikacje w mediach, jak również szkolenia, m.in. dla lokalnych grup działania. Nie zabraknie w tym roku znanego już Mazowieckiego Kongresu Rozwoju Obszarów Wiejskich czy dożynek wojewódzkich. Warto zaglądać na Gołym okiem widać, że KSOW się rozwija Specyfika Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich to ciągłe poszukiwanie dobrych pomysłów dla mazowieckiej wsi i rolnictwa. Będziemy zatem Zarządowi Województwa Mazowieckiego i wszystkim partnerom cyklicznie przedstawiać kolejne propozycje KSOW. Bo z całą pewnością są tego warte. PRZED NAMI Zapraszamy na Targi Edukacyjne 203 pod hasłem Wiedza i aktywność szansą na sukces, które odbędą się marca (piątek) w Centrum Edukacyjno-Konferencyjnym Warto już teraz śledzić terminy planowanych przez KSOW przedsięwzięć, by nie umknęło nam coś naprawdę ważnego w Płońsku, ul. Sienkiewicza. Są one skierowane do uczniów szkół ponadgimnazjalnych, zwłaszcza maturzystów i uczniów młodszych klas, zainteresowanych wyborem uczelni oraz zasadami rekrutacji na studia. Już dziś zachęcamy także do udziału w konkursie na najlepszą pracę magisterską dotyczącą rolnictwa i obszarów wiejskich Mazowsza. Konkurs jest organizowany po raz trzeci, a skierowany do studentów i absolwentów, których napisana lub planowana na ten rok praca magisterska obejmuje zagadnienia związane z mazowieckimi terenami wiejskimi. Zwycięzcy otrzymują nagrody finansowe i rzeczowe. Inne konkursy, którymi warto zainteresować się już dziś, to m.in. kulinarny dla kół gospodyń wiejskich, fotograficzny oraz dla najaktywniejszych liderek wiejskich, a także najaktywniejszego sołtysa. Planujemy ponadto konkurs dla dziennikarzy. Szczegóły wszystkich tych propozycji znajdziecie Państwo już wkrótce na Piotr Marzec i Marcin Rzońca Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich ekologia Mazowsze źródłem energii Grupy zakupowe MAE. Strzał w dziesiątkę Wydajesz więcej niż 20 tys. zł rocznie na energię elektryczną? Przyłącz się do grupy zakupowej MAE. Obniżenie kosztów związanych z zakupem i dystrybucją energii elektrycznej przez jednostki samorządu terytorialnego, instytucje publiczne i podmioty podlegające ustawie Prawo zamówień publicznych jest w zasięgu ręki. Grupowy zakup energii, organizowany przez Mazowiecką Agencję Energetyczną, umożliwia osiągnięcie korzystniejszej ceny zakupu i tym samym pozwala zaoszczędzić środki budżetowe w granicach proc. Dodatkowo MAE pomaga w optymalizacji kosztów dystrybucyjnych poprzez audyt energetyczny i właściwy dobór taryf czy mocy zamawianej, a to przekłada się w wielu przypadkach na kolejne wymierne oszczędności. Ponadto przeprowadzone działania pozwalają na zagwarantowanie stałych cen energii na lata , a przy planowaniu budżetowym jest to szczególnie ważne. 2 W dotychczas przeprowadzonych i zakończonych przez MAE dziewięciu grupach zakupowych (dziesiąte postępowanie jest w toku) zamówiono łącznie ponad 0 GWh energii na łączną kwotę ponad 25 mln zł. W postępowaniach tych wzięło już udział ponad 250 jednostek samorządowych i publicznych (m.in. szpitale i inne placówki medyczne, gminy oraz starostwa powiatowe wraz z jednostkami organizacyjnymi, instytucje oświaty i kultury). Tylko same placówki ochrony zdrowia zaoszczędziły ponad 4 mln zł! 3 Dlaczego warto przystąpić do grupy zakupowej MAE? Zakup grupowy umożliwia zwiększenie wolumenu wartości przetargu, co potencjalnie zwiększa uzyskanie korzystnej ceny. Przeprowadzenie przetargu pozwala na uzyskanie oszczędności, większych niż 20 proc., przy zakupie energii. Przetarg publikowany jest na platformie przetargów unijnych, do której mają dostęp wszyscy sprzedawcy energii. Cena uzyskana w przetargu jest stała pozwala to na stabilne planowanie kosztów zakupu energii i racjonalne jej wykorzystanie. Przetarg organizowany jest w oparciu o przepisy prawa, a w szczególności Prawo energetyczne i Prawo zamówień publicznych. 4 Do czego zobowiązuje się MAE? Mazowiecka Agencja Energetyczna specjalizuje się w przetargach na zakup energii dla podmiotów publicznych, w tym spółek samorządowych. MAE, zgodnie z zapisami ustawy PZP, występuje jako pełnomocnik zamawiającego (dokonuje audytu dotychczasowych wydatków energetycznych; prognozuje zapotrzebowanie w okresach krótko- i długoterminowych; opracowuje specyfikację istotnych warunków zamówienia (SIWZ) i zapewnia obsługę prawną przetargu; powołuje komisję przetargową i koordynuje jej prace; odpowiada na zapytania do SIWZ; reprezentuje zamawiającego przed KIO; zapewnia udział zamawiającego na każdym etapie przetargu). Po zakończeniu postępowania przygotowuje i koordynuje proces podpisania przez zamawiającego i wykonawcę umowy na sprzedaż energii oraz udziela wszelkich niezbędnych porad i wsparcia merytorycznego. Przygotowuje także pisemny raport przedstawiający wyniki przeprowadzonych działań optymalizacji kosztów zakupu i dystrybucji energii elektrycznej. Dokument taki zawiera analizę osiągniętych oszczędności oraz zalecenia kolejnych działań optymalizacyjnych. 5 MAE, będąc doradcą energetycznym, umożliwia rozliczenie całego swojego wynagrodzenia jako procentu od realnych uzyskanych oszczędności, osiągniętych przez redukcję kosztów zakupu energii elektrycznej (wynagrodzenie od sukcesu/wyniku prowadzonego postępowania). Sposób płatności jest elastyczny i uzgadniany indywidualnie z klientem, np. proponujemy raty kwartalne, półroczne, płatne na podstawie faktur VAT po osiągnięciu oszczędności (płatność z dołu). Standardowa rynkowa opłata pobierana przez spółki zajmujące się podobną działalnością, ale opartą jedynie na doradztwie czy konsultingu, wynosi około proc. Natomiast Mazowiecka Agencja Energetyczna, ze względu na korzenie samorządowe, może przygotować i przeprowadzić postępowanie przetargowe za niższą stawkę, obejmującą przy tym znacznie większy zakres pracy i odpowiedzialności. 6 Oszczędzanie z Mazowiecką Agencją Energetyczną to pierwszy krok do zarządzania zasobami energetycznymi i planowania kolejnych inwestycji w zakresie efektywności energetycznej. O szczegółach współpracy piszemy na Zainteresowanych prosimy o kontakt pod nr. tel bądź mailowo: biuro@mae.com.pl. Maciej Kaczanowski Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. 30 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK

18 kultura Kulturalne Mazowsze Galeria Jednego Obiektu do 4 marca Muzeum Niepodległości w Warszawie W ramach cyklu zapraszamy tym razem na prezentację biżuterii patriotycznej okresu powstania styczniowego ze zbiorów Muzeum Niepodległości. Ochocki kontra Faraon, czyli o przyjaźni Bolesława Prusa i Juliana Ochorowicza 25 marca, godz Muzeum Marii Dąbrowskiej w Warszawie Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza Wykład Igora Strojeckiego poświęcony jest dwóm wielkim postaciom XIX w.: pisarzowi Bolesławowi Prusowi oraz psychologowi, wynalazcy i filozofowi Julianowi Ochorowiczowi. Spotykali się m.in. w Wiśle, gdzie Ochorowicz założył prywatne laboratorium psychologiczne, w którym prowadził indywidualną praktykę. Podejmował też badania z dziedziny techniki udoskonalił telefon, opracował teoretyczne zagadnienie telewizji monochromatycznej, zajmował się zagadnieniami przenoszenia na odległość dźwięku i światła. Uważany jest za prekursora radia i telewizji. Stał się pierwowzorem Juliana Ochockiego w Lalce Prusa. Polish Pakistan Lasting Friendship do 20 marca Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie Na wystawie zostaną zaprezentowane eksponaty związane z kulturą Pakistanu. Polska z perspektywy tego kraju postrzegana jest poprzez (niemal mityczne w tym kraju dzisiaj) osiągnięcia polskich lotników po II wojnie światowej, tworzących zręby niezwykle sprawnego lotnictwa wojskowego, nowo tworzonych Pakistańskich Sił Powietrznych. Współcześnie polscy himalaiści zapisali się złotymi zgłoskami także w historii sportu Zdjęcie medalu Srebrnej Gwiazdy Pakistanu dla Wandy Rutkiewicz pakistańskiego. Adam Kalinowski XXXXXXXxxxxxxx do 3 marca Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu Zapraszamy na prezentację monumentalnej instalacji o wymiarach 600x20x220 cm i tajemniczym tytule. Inspirowane formami naturalnymi obiekty zostały wykonane z dużych arkuszy styropianu i podwieszone pośrodku zaciemnionego wnętrza, w którym intensywne, granatowe światło ujawnia skomplikowany rysunek bryły. Dodatkowo pomieszczenie wypełniane jest podczas pokazu dymem z dwóch wytwornic. Użyte środki jednocześnie budują i dematerializują przestrzeń, nadając obiektowi różnorodne kształty, które przywodzić mogą na myśl wiele skojarzeń Jest teściowa i zięć czyli zawirowania piórnonsensu 7 marca, godz Muzeum Romantyzmu w Opinogórze Tego nie można przegapić spektakl w reżyserii Grażyny Matyszkiewicz na podstawie tekstów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w wykonaniu znakomitych aktorów Katarzyny Łaniewskiej i Stanisława Górki. Ze świata durszlaków, hydraulicznych kolanek, ogórków, koronkowych serwetek, gazety i calówki siłą artystycznej kreacji, Kasia i Staś tworzą domowo- -odświętne, zwariowanie-logiczne, konkretnie abstrakcyjny świat. Badają metody prania w czasach Napoleona, podglądają anioły, boże krówki i Japończyków trzy siostry o literackim rodowodzie wysyłają do Ameryki, a sami jadą do Świdra z Chopinem, braćmi Rojek i Gżegżółką (Alojzym). Ksiądz Julian Młynarczyk ( ) otwarcie wystawy 4 marca (ekspozycja do 8 maja) Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze Oddział Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu Ekspozycja przybliża sylwetkę zasłużonego kapłana diecezji sandomierskiej, doktora prawa, profesora i wicerektora Seminarium Duchownego w Sandomierzu, autora licznych prac z dziedziny katechetyki, ascetyki i etyki. Od 922 r. ks. kanonik był związany ze Zgromadzeniem Sióstr Służek Niepokalanej Panny Maryi w Mariówce koło Przysuchy. Został jego Ojcem Duchowym, założycielem okolicznych szkół średnich i cenionym wychowawcą młodzieży. Cytadela Niewola czy Wolność? 9 marca, w godz Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej To tytuł konferencji poświęconej osobie bł. Honorata Koźmińskiego w 25. rocznicę beatyfikacji i w 50. rocznicę powstania styczniowego. W programie konferencji: X Pawilon Cytadeli Warszawskiej największe więzienie polityczne w epoce zaborów prelekcja Jerzego Wągrodzkiego, Przez Cytadelę do wiary droga do nawrócenia bł. Honorata wykład o. Juliusza Pyrka, Z posługą skazanym kapucyńscy kapelani X Pawilonu wykład o. Grzegorza Filipiuka. Kalejdoskop Barw Polski 0 marca, godz Matecznik Mazowsze w Otrębusach Barwy zmieniające się jak w kalejdoskopie, muzyka budząca niezapomniane wrażenia, taniec i śpiew, śpiew i taniec tak można zapowiedzieć najbliższy koncert PZLPiT Mazowsze im. Tadeusza Sygietyńskiego. Przed nami najciekawsze choreografie z repertuaru zespołu (dzieła Elwiry Kamińskiej, Eugeniusza Paplińskiego i Witolda Zapały), najbardziej popularne piosenki oraz podziwianie strojów z 20 etnograficznych regionów Polski. Bilety w cenie 70 zł. Niedziela Palmowa w radomskim skansenie 24 marca Muzeum Wsi Radomskiej Głównym punktem obchodów będzie msza święta, transmitowana przez TVP Polonia. Na muzealnych polach uprawnych zostaną osadzone w ziemi duże, kilkumetrowe poświęcone palmy, co zgodnie z ludową tradycją chroni zasiewy i zapewnia urodzajne plony. Wyłonieni zostaną również laureaci konkursu dla dzieci i młodzieży na tradycyjną palmę wielkanocną. Na kiermaszu rękodzieła ludowego będzie można kupić wszelkie wielkanocne akcesoria. Odbędą się także warsztaty wykonywania pisanek. Przygotowywane aranżacje wnętrz pozwolą poznać świąteczne atrybuty, jak chociażby znane współcześnie palmy i kraszanki, ale i zapomniane kołatki czy kłodę popielcową. Z wodą, gajem i chorągwią. Wielkanocne chodzenia na Mazowszu otwarcie wystawy 5 marca, godz (ekspozycja do 5 maja) Muzeum Mazowieckie w Płocku Wystawa prezentować będzie występujące jeszcze współcześnie w okresie świąt Wielkiej Nocy zwyczaje o bardzo archaicznych korzeniach. Tytułowe chodzenia w nocy z Wielkiej Niedzieli na lany poniedziałek i w drugi dzień świąt po dyngusie/wykupie, z chorągwią/za polem czy z gaikiem, pokazane zostaną na przykładzie trzech zarejestrowanych przez muzeum grup: dyngusiarzy z Woli Ładowskiej (w okolicach Iłowa), chorągwiarzy z Płaskocina (w okolicach Łowicza) i grupy z gaikiem z Podgórza (w okolicach Wyszogrodu). Niedziela Palmowa w sierpeckim skansenie 24 marca Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu Najważniejszym wydarzeniem w tym dniu będzie msza święta odprawiona w zabytkowym kościele. Po uroczystości nastąpi ogłoszenie wyników konkursu na najpiękniejszą palmę wielkanocną. Dla zwiedzających na ternie skansenowskiej wsi przygotowano wystawę Wielkanoc na Mazowszu, pozwalającą poznać zwyczaje i obrzędy związane z Wielkanocą. Wydarzeniu towarzyszy kiermasz rękodzieła i produktów regionalnych. W poszukiwaniu tożsamości ruchu ludowego. Historia i współczesność 27 lutego, godz..00 NKW PSL, ul. Kopernika 36/40, Warszawa, sala nr 427 (IV piętro) Sesja naukowa, organizowana we współpracy z Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym i Zakładem Ruchu Ludowego, przybliży zarys ruchu ludowego na ziemiach polskich. Spotkanie poprowadzi prof. dr hab. Jan Jachymek, a referaty wygłoszą: prof. dr hab. Kazimierz Przybysz, prof. dr hab. Romuald Turkowski, prof. dr hab. Aleksander Łuczak, prof. dr hab. Stefan Józef Pastuszka, dr Janusz Gmitruk, dr Jerzy Mazurek, dr Arkadiusz Indraszczyk, dr Tadeusz Boruta. 32 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 33

19 KULTURA Treści i forma w sztuce współczesnej do 7 kwietnia Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu Ta wystawa to niespodzianka i zarazem eksperyment. Prezentuje program edukacyjny, który można streścić słowami: Muzeum Sztuki Współczesnej drogą w świat kultury. Ekspozycja staje się lekcją czytania dzieł sztuki, zapisywanego w nich sensu, a zarazem patrzenia na stworzoną przez artystę formę. Ido Śwenta Źelgejnocy. Impreza rodzinna 6 marca, w godz Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce Uczestnicy niedzielnego spotkania, pod czujnym okiem kurpiowskich twórców ludowych, wykonają własnoręcznie pisanki oklejane sitowiem i kolorową włóczką (Puszcza Biała), pisane woskiem (Puszcza Zielona) oraz palmy z kolorowej bibuły. Podczas imprezy czynny będzie kiermasz z rękodziełem ludowym. V Festiwal MAZOVIA GOES BAROQUE 203. Projekt 24 lutego, godz. 8.00, Filharmonia Narodowa w Warszawie W lutym nasz cykl zdominuje muzyka wokalna w różnych swych wcieleniach. Przemierzymy historię i geografię muzycznej Europy wzdłuż i wszerz. Poznamy proste i wyrafinowane formy poetyckie średniowiecza, renesansu i baroku. Posłuchamy twórczości wielkich poetów i kompozytorów. Wstęp biletowany. Od kołyski do matury. Dzieciństwo i młodość w XX w. do 7 kwietnia Muzeum Regionalne w Siedlcach Mit kultury chłopskiej na podstawie twórczości Wiesława Myśliwskiego 4 marca, godz Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu To tytuł prelekcji prof. Stanisława Żaka, autora licznych pozycji książkowych i publikacji naukowych. Jej przedmiotem będzie twórczość Wiesława Myśliwskiego, dwukrotnego laureata Nagrody Literackiej Nike, autora powieści i dramatów, zazwyczaj omawianego w kontekście tzw. literatury chłopskiej, podejmującej problematykę tożsamości wsi i jej mieszkańców w czasach historycznych przemian. Fragmenty prozy pisarza przedstawią uczniowie LO im. Henryka Sienkiewicza w Szydłowcu. Zbigniew Makowski, Donatello, 983, olej, płótno, 06 x 39 cm, kolekcja Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu, dar artysty w kadrze Marka Gardulskiego Na wystawę składają się portrety dzieci w fotografii, malarstwie, grafice i rysunku ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Siedlcach. Ekspozycja została podzielona na dwie główne części: beztroskie dzieciństwo i czasy nauki szkolnej. Można zobaczyć na niej: ubranka, zabawki, różnego rodzaju sprzęt sportowy oraz akcesoria szkolne świadectwa, podręczniki, lektury. Ekspozycja prezentuje również wybrane organizacje młodzieżowe i koła zainteresowań. Zemsta premiera 9 marca, godz spektakle: 0, 2, 3, 4 marca Teatr Polski w Warszawie Opisując pod koniec XIX w. rzeczywisty konflikt właścicieli zamku w Odrzykoniu, Aleksander Fredro nie zdawał sobie pewnie sprawy, na jak długo jego słynny spór o mur zagości na deskach teatrów w całej Polsce. Nie wyobrażał sobie też, jak aktualna 200 lat po jej powstaniu będzie historia dwóch robiących sobie na złość awanturników, z których każdy próbuje siłą narzucić swoją wizję rzeczywistości. Realizacja Krzysztofa Jasińskiego jest szóstą sceniczną wersją Zemsty w historii Teatru Polskiego. Wśród odtwórców głównych ról znajdą się: Joanna Trzepiecińska, Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn, Jarosław Gajewski. Édith i Marlene premiera 5 i 6 marca, godz Matecznik Mazowsze w Otrębusach Sztuka Évy Pataki w reżyserii Márty Mészáros i inscenizacji Mazowieckiego Teatru Muzycznego im. Jana Kiepury to opowieść o wieloletniej przyjaźni dwóch niezwykłych kobiet i wybitnych artystek Édith Piaf i Marleny Dietrich. Widzimy dwie różne osobowości, dwa różne temperamenty chłodną, wyniosłą Marlene i spontaniczną, ciągle poszukującą miłości Édith. Obydwie miały pogmatwane życie osobiste, obydwie wiele w życiu bezpowrotnie straciły. Ale zarówno Édith, jak i Marlene miały pasję Sztuka dokumentu w kinie Elektor! w każdą środę, godz najbliższy pokaz 27 lutego kolejne 6, 2, 20 i 27 marca Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie Warszawa długo czekała na kino z regularnym repertuarem filmów dokumentalnych i oto rozpoczęło działalność kino Elektor! Twórcy projektu Sztuka Dokumentu zapraszają na pokazy nowych i poruszających dokumentów, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Odtąd widzowie nie muszą już czekać na festiwale filmowe, by poznać te najciekawsze. 27 lutego zapraszamy na Beauty and the Breast/Piękne i Bestia w reż. Liliany Komorowskiej zbiorowy portret 9 kobiet, które próbują wygrać walkę z rakiem piersi. Bilety w cenie 0 zł. Beauty and the breast / Piękne i Bestia, prod. Liliana Komorowska, Bernard Poulin Agnieszka Gębska. Czynnik ludzki do 5 marca Galeria XX MCKiS w Warszawie Prace prezentowane na wystawie należą do cyklu zatytułowanego Sen o porządku. Artystka, odnosząc się do modernistycznej architektury, stara się opowiadać o obsesji kontroli, o ambicjach i potrzebie porządkowania przestrzeni miejskiej, tym samym życiowej całych społeczeństw. Narracja, którą starają się sugerować prace odnosi się do momentu rozczarowania pomysłem masowego mieszkalnictwa. Wykorzystują moment załamania, jakim była w połowie lat 70. XX w. detonacja osiedla Pruitt-Igoe w St. Louis, uznana przez niektórych krytyków architektury za symboliczny upadek modernizmu. Wokół tego wydarzenia budują obraz rozdźwięku między światem idei ładu a realiami ludzkich potrzeb i przyzwyczajeń. Chwała zwyciężonym do 30 kwietnia Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Wystawa ukazuje sytuację przed wybuchem powstania, walkę i represje popowstaniowe. Przybliżone zostały sylwetki uczestników i przywódców bohaterskich zmagań, ważniejsze bitwy i potyczki, a także inne formy udziału społeczeństwa w działaniach wyzwoleńczych. Błażej Ostoja Lniski. Malarstwo do 5 marca Galeria Test MCKiS w Warszawie Błażej Ostoja Lniski, od 202 r. dziekan Wydziału Grafiki warszawskiej ASP, uprawia malarstwo i grafikę (głównie litografię). Wielokrotnie wyróżniany w konkursie Grafika Warszawska. W 2008 r. został laureatem Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza. Spotkania z Rękodziełem Ludowym. Wielkanoc od 3 do 22 marca, godz. 9.00, 0.45, 2.30 Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie Już w marcu zapraszamy grupy zorganizowane na cykl zajęć pokazujących tradycyjny wymiar Świąt Wielkanocnych. Ich uczestnikom przybliżymy różne techniki wykonywania pisanek, palm i ozdób świątecznych. Wstęp płatny 0 zł od uczestnika (opiekunowie grup bezpłatnie). Zapisy pod nr. tel.: lub Grzegorz Moryciński. Lustra ciszy. Malarstwo i poezja otwarcie wystawy 2 marca, godz (ekspozycja do 30 kwietnia) Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie Grzegorz Moryciński, Kompozycja z blaskiem, 20, olej na płótnie Retrospektywna wystawa, zorganizowana przy współpracy Muzeum Narodowego w Warszawie, jest pierwszym pełnym pokazem twórczości Grzegorza Morycińskiego, wybitnego malarza i świetnego poety. To wyrafinowany symbolista, w którego twórczości malarstwo i poezja łączą się ze sobą nierozerwalnie. 34 KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 35

20 Dziedzictwo niematerialne tworzone jest na przestrzeni dziejów, przez kolejne pokolenia. Za dowód naszego kulturowego istnienia przyjmujemy szeroko rozumianą tradycję przekazy ustne, sztuki widowiskowe, muzykę, taniec oraz rytuały i obrzędy świąteczne. To również wiedza dotycząca wszechświata, a także praktyki społeczno-kulturalne. Dlatego wartości te należy chronić i kultywować, prezentując jednocześnie szerokiemu odbiorcy. Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, prowadzona przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, odgrywa zatem bardzo istotną rolę systematyzuje dorobek żywego dziedzictwa, który następnie może zostać wpisany na międzynarodową listę UNESCO. Powstaje dzięki zaangażowaniu samorządów i społeczności lokalnych, organizacji pozarządowych, instytucji i osób prywatnych. Szczegółowe informacje na temat procedury znajdują się na stronie Udziela ich również Zespół ds. Ochrony Tradycji Kultury Narodowego Instytutu Dziedzictwa ( niematerialne@nid.pl). Wniosek o wpis na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego dostępny jest natomiast na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Teatr jest... przyjemnością Teatr towarzyszy ludziom niemal od zarania dziejów i odgrywa w ich życiu ważną rolę umożliwia obcowanie z prawdą o świecie, życiu, ale także o nas samych. Pobudza wyobraźnię, kształtuje wrażliwość i poszerza horyzonty myślowe. 00-lecie Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie to właściwy moment, by przypomnieć piękną tradycję i bogatą historię warszawskiej sceny, zaprezentować liczne osiągnięcia i sukcesy, upamiętnić wydarzenia i ludzi, którzy w tej placówce kultury zostawili niemałą cząstkę swojego życia, przyczyniając się do jej rozkwitu i dzisiejszego znaczenia. Teatr był celem mojego życia W ciągu ostatnich trzech dni przed otwarciem wszyscy upadali z sił, lecz pracowali prawie bez odpoczynku. Niektóre próby trwały do szóstej nad ranem. Tak 00 lat temu opisywał atmosferę na chwilę przed premierą Arnold Szyfman inicjator, założyciel i wieloletni dyrektor Teatru Polskiego. Wystawienie Irydiona Zygmunta Krasińskiego 29 stycznia 93 r. dało początek nowoczesnej sztuce scenicznej w Warszawie. Szyfman przywiązywał wielką wagę do kształtu artystycznego i niepowtarzalnego stylu przedstawień. Ambicją ówczesnego dyrektora było stworzenie prywatnego teatru z aspiracjami artystycznymi, promującego wielki dramat klasyczny, z doborowym gronem pracowników. Do zespołu pozyskał najlepszych aktorów, m.in.: Sewerynę Broniszównę, Marię Dulębę, Marię Przybyłko-Potocką, Irenę Solską, Stanisławę Wysocką, Stefana Jaracza, Kazimierza Junoszę- -Stępowskiego, Jerzego Leszczyńskiego, Juliusza Osterwę, Aleksandra Węgierkę, Józefa Węgrzyna czy Aleksandra Zelwerowicza. Powstała też pierwsza profesjonalna pracownia scenograficzna pod kierownictwem malarzy Karola Frycza i Wincentego Drabika. Zgodnie z założeniami Szyfmana wystawiano najważniejsze dramaty klasyki polskiej i obcej, najciekawsze pozycje współczesne, a także dzieła Shakespeare a, Moliera i Shawa. Tu rozpoczynali swą pracę i rozwijali się twórczo wybitni inscenizatorzy i reżyserzy, jak Leon Schiller, Aleksander Węgierko, Edmund Wierciński oraz Karol Borowicz. Teatr Polski w miarę możliwości rozszerzał też swoją działalność społeczno- -kulturalną wydawał programy do spektakli, periodyki poświęcone zagadnieniom sztuki scenicznej i literatury dramatycznej. Przed spektaklami odbywały się odczyty prezentujące rozwój polskiej i europejskiej myśli teatralnej. Wkrótce teatr zyskał rangę pierwszej sceny w kraju. Gmach Teatru Polskiego jest jednym z największych i najpiękniejszych budynków teatralnych Warszawy. Zaprojektowany został w 9 r. przez architekta Czesława Przybylskiego Artyści odgruzowują Teatr Polski. Niełatwe lata II wojny światowej i powojenne... to walka o przetrwanie, najpierw bohaterska obrona gmachu teatru, dźwiganie go ze zniszczeń, odbudowa oraz wznowienie działalności artystycznej, które datuje się na 7 stycznia 946 r. (wystawiono Lillę Wenedę Juliusza Słowackiego, w reż. Juliusza Osterwy). W 949 r. otwarto przy ulicy Foksal w Warszawie Scenę Kameralną. Dyrektorem pierwszego upaństwowionego teatru został Arnold Szyfman. Od stycznia 946 r. do maja 949 r. Teatr Polski dał siedemnaście premier, głównie klasykę polską i światową. Fot. Michał Pasich Cykle i wydarzenia Goście w Polskim prezentacja spektakli teatrów z całego kraju. Widzowie mają możliwość obejrzenia ciekawych, rekomendowanych przedstawień z różnych teatrów, również spoza Warszawy. Fot. Michał Pasich Szkoła Widzów zespół Teatru Polskiego i zaproszeni teoretycy kultury prezentują młodym widzom teatr od sceny, przez kulisy i pracownie, po spektakl. Na każde spotkanie przewidziano: miniwykład w multimedialnej formie, poświęcony tematyce wybranych przedstawień z repertuaru Teatru Polskiego; interaktywne gry edukacyjne; wycieczkę po przestrzeniach teatru i spotkanie z twórcami spektaklu. Teatr Polski Dzieciom to nowy cykl Teatru Polskiego, skupiający działania teatralne nastawione na młodego widza. Są to min.: prezentacje zaproszonych spektakli gościnnych, wybranych spośród najciekawszych propozycji repertuaru, czytanie bajek, zajęcia teatralne prowadzone przez artystów i instruktorów, koncerty przybliżające dzieciom świat żywej muzyki. Cykl wspiera również Spektakle z nianią (projekt dla rodziców z dziećmi). Salon Poezji w ramach cyklu przedstawiane są utwory wybranych pisarzy i poetów. Czytają je aktorzy Teatru Polskiego oraz zaproszeni artyści. Listy w Polskim cykl spotkań prezentujący obraz XX w., zapisany w korespondencji wielkich osobowości świata sztuki, kultury i polityki. KRONIKA MAZOWIECKA NR 2 (20) 203 ROK 37