Projekt PiMBP w Wejherowie Na południe kontekst społeczny, realizacja i wnioski.

Transkrypt

1 Projekt PiMBP w Wejherowie Na południe kontekst społeczny, realizacja i wnioski. Projekt Na Południe jest, kolejną z serii, inicjatywą Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Wejherowie, koncentrującą się na kulturze, literaturze i działalności bibliotekarskiej wybranego obszaru kulturowego (z poprzednich wymienić można min. projekt Made in America zorganizowany przy współpracy Ambasady Stanów Zjednoczonych). Projekt Na południe miał na celu przybliżenie czytelnikom kultury, a bibliotekarzom metod pracy bibliotekarzy, z obszaru słowiańskiego na południe Polski. Kraje, które zostały objęte programem to Czechy, Słowacja oraz Serbia, wybór tych a nie innych państw podyktowany jest ich członkostwem w partnerstwie Wyszehradzkim, które ułatwiło realizacje projektu ze strony finansowej. Fundusz udziela dotacji w postaci grantów. O wyborze wniosków decyduje Rada Ambasadorów, kierując się następującymi kryteriami: projekt musi być powiązany z działaniami Grupy Wyszehradzkiej i być efektem współpracy partnerów Grupy; projekt musi mieć aspekt promocyjny i być skierowany do szerokiego kręgu odbiorców; projekt ma wspierać integrację państw Grupy Wyszehradzkiej z UE oraz wewnątrz Grupy; projekt powinien wspierać inicjatywy lokalne; Pracownicy Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Wejherowie napisali projekt Na Południe, który został zgłoszony na konkurs grantowy do Funduszu Wyszehradzkiego. Uzyskano dofinansowanie w wysokości euro, które pozwoliło na organizację tej międzynarodowej imprezy kulturalnej. W ramach projektu Na południe w dniu maja 2011 roku zorganizowano międzynarodową konferencję dla fachowców z dziedziny bibliotekarstwa Biblioteka publiczna w XXI wieku. Pierwszy dzień konferencji wypełniony był obradami pracowników bibliotek z powiatu wejherowskiego, Biblioteki Wojewódzkiej w Gdańsku oraz wielu zaprzyjaźnionych placówek w tym regionalnych - kaszubskich. W dyskusji udział wzięli partnerzy z Serbii (Gradska Biblioteka Vladislav Petković Dis Čačak, Gradska Biblioteka u Novom Sadu, Novy Sad), Czech (Městská knihovna, Chrudim), oraz Słowacji (Okresná knižnica Dávida Gutgesela, Bardejov). Przedmiotem obrad były: Praca w bibliotece w oparciu o komputeryzację, Digitalizacja zbiorów, Rola biblioteki w popularyzacji kultury. Różnorodność form pracy z czytelnikami i innowacyjność rozwiązań prezentuje druk pokonferencyjny, który odnaleźć można min. na stronach internetowych wejherowskiej biblioteki ( Drugi dzień to kilkugodzinne spotkanie w Parku Miejskim im. Aleksandra Majkowskiego w Wejherowi wypełnione spektaklami teatralnymi, muzycznymi i tanecznymi. Widzowie zobaczyli fragmenty Pana Tadeusza w pięciu językach: polskim, kaszubskim, serbski, czeskim, słowackim. Recytowane fragmenty ilustrowane były grą młodych aktorów z teatru Prawie Lucki. Wystąpiły zespoły muzyczne z Luzina i Kaliningradu. Wieczór zakończył się

2 recitalem Weroniki Korthaus, i występem kaszubskiego kabaretu We dwa konie - Tomasz Fopke, Ryszard Borysionek. Konferencji towarzyszyły imprezy poboczne. Dla gości i bibliotekarzy zorganizowano dwie wycieczki: pierwsza obejmowała instytucje kultury w Luzinie oraz atrakcje morskie Łeby, zabytki Wejherowa w tym barokową Kalwarię. Program drugiej wycieczki obejmował: zwiedzanie Gdańska (Droga Królewska), Biblioteki Głównej Uniwersytetu Gdańskiego, Biblioteki Wojewódzkiej w Gdańsku, spotkanie w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim i spotkanie z kierownictwem Katedry Slawistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Ogólne statystyki konferencji prezentują się w następujący sposób: Liczba gości zagranicznych-11 Liczba artystów występujących podczas wizyty w Luzinie:10, Koło Gospodyń Wiejskich, Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka, sala tradycji Liczba artystów występujących podczas Dnia Kultury Słowiańskiej:69 Liczba osób zwiedzających wystawę podczas projektu o krajach partnerskich i Funduszu Wyszehradzkim: 126 Liczba uczestników Dnia Kultury Słowiańskiej-widzów około 60 Liczba uczestników konferencji międzynarodowej Biblioteka Publiczna w XXI wieku -60 Liczba prelegentów na konferencji międzynarodowej-8 Wśród uczestników konferencji przeprowadzono badania oceniające program i realizację konferencji Biblioteka publiczna w XXI wieku. Zebrano 29 ankiet, na pytania odpowiedziały 22 kobiety oraz 7 mężczyzn. Były to osoby głównie w grupie wiekowej lata (14 osób) i (12 osób), grupę wiekową reprezentowały 2 osoby a powyżej 60 lat była jedna osoba. Większość z nich posiadała wykształcenie wyższe (20) lub średnie (9). Przeważali pracownicy bibliotek w liczbie 26 osób, a trójka ankietowanych była zatrudniona jako pracownicy umysłowi w innej instytucji. imienne zaproszenie pracownik biblioteki strona internetowa biblioteki portal społecznościo wy materiały promocyjne media lokalne W pierwszej części ankiety spytano uczestników konferencji o sposób uzyskania informacji na temat nadchodzącej konferencji Biblioteka Publiczna w XXI wieku. Największą skuteczność miały tradycyjne formy informacji: zaproszenie imienne, które życzył sobie otrzymać w przyszłości jeden z ankietowanych, (co zostało zawarte w uwagach dodatkowych), a ogólna ocena użyteczność i jasność informacji o konferencji podanych tą drogą to 9/10. Kolejna klasyczna metoda promocji tzw. word of mouth marketing przeprowadzonego przez pracowników biblioteki również okazał się efektywny i uzyskał wysokie noty: 9/10. Na uwagę zasługuję fakt wykorzystania nowych mediów: strony internetowej oraz profilu na portalu społecznościowym Facebook, jest to metoda stosowana przez coraz szersze grono organizatorów imprez kulturalnych i pozwala otworzyć się na nowe grupy odbiorców przy zerowych kosztach z średnią notą 9/10 i 8/10. Niżej zostały ocenione masmedia starego typu: telewizja 7/10, radio - 7/10, prasa 6/10. Odbiorca tego typu mediów był narażony na nieliczne, aczkolwiek mylące błędne informacje

3 np. na temat daty wydarzeń towarzyszących lub kwot dofinansowania z Funduszu Wyszehradzkiego. Rozwiązaniem problemu mogłoby być przygotowanie jednolitych materiałów prasowych, które ograniczą spontaniczne inwencje redaktorów lokalnych mediów. Projekt został zauważony przez media również podczas jego realizacji i był szeroko przez nie komentowany. Liczne artykuły prasowe i materiały telewizyjne można obejrzeć na podstronie projektu korzystając ze strony Biblioteki Kolejna seria pytań dotyczyła poziomu realizacji poszczególnych punktów konferencji i standardów infrastruktury sal wykładowych. Średnia ocen dostępności do pomieszczeń, w których odbywały się obrady jest bliska wynikowi 10/10, również i sala została odpowiednio przygotowana do pełnienia swoich funkcji (ocena bliska 9/10). Problemy sprawiła jednak teczka z materiałami konferencyjnymi (oceniona na 8/10 punktów) a w szczególności brak tłumaczeń referatów przedstawianych przez zagranicznych gości. Przetłumaczono jedynie abstrakty prac, co może jest standardem dla uniwersyteckich druków pokonferencyjnych, jednakże dla osób spoza środowiska bohemistów i slawistów stanowi oczywistą przeszkodę w rozumieniu wykładów. O ile prace w języku serbskim zostały przetłumaczone przez współpracujące z PIMB w Wejherowie przedstawiciela Koła Naukowego Slawistów im. P. P. Njegosza, to znalezienie tłumaczy z języka czeskiego isłowackiego okazało się niezwykle utrudnione. Mimo ogromnej luki w branży tłumaczeń z języka czeskiego dla regionu Województwa Pomorskiego, władze Uniwersytetu Gdańskiego nie dostrzegają potrzeby utworzenia wydziału bohemistyki, chociaż, zdawałoby się niszowy wydział slawistyki, co roku przyjmuje coraz większą liczbę studentów zainteresowanych językami słowiańskimi. Pojawiły się również głosy o zaniedbaniach takich jak: brak programu imprezy, brak informacji o odpłatnościach Ogólny poziom prac komitetu organizacyjnego został jednak oceniony na 9/10, a uczestnicy konferencji wyrażali swoje miłe zaskoczenie jakością materiałów promocyjnych, życzliwością pracowników biblioteki i ich profesjonalizmie. Uczestników konferencji zapytano o ocenę referatów oraz realne korzyści płynące z uczestnictwa w konferencji. Długość referatów okazała się dostosowana do możliwości absorpcji informacji słuchaczy (średnia ocen 9/10). Treść prac prezentowanych podczas konferencji okazała się być również dosyć ciekawa (8/10) i użyteczna (8,5/10). Trochę niżej oceniono poziom naukowości (niecałe 8 punktów). Optymistyczne są dane, które prezentuje poniższy wykres, przedstawiający ilość głosów deklarujących chęć wykorzystania uzyskanej wiedzy z danego bloku tematycznego konferencji w praktyce. 30 Rola biblioteki w popularyzacji 25 kultury Praca w bibliotece w oparciu o komputeryzacje Digitalizacja zbiorów i biblioteki cyfrowe

4 Wysoko został również oceniony poziom przedstawionej wiedzy: digitalizacja zbiorów i biblioteki cyfrowe (7,5/10), praca w bibliotece w oparciu o komputeryzację (ok. 8,5/10), rola biblioteki w popularyzacji kultury (9/10). Poniższy wykres prezentuje deklarowane korzyści, które uzyskali uczestnicy konferencji. Dane wskazują na otwarcie bibliotekarzy na inne obszary kultury i chęć czerpania wiedzy z doświadczeń bliskim nam pod wieloma względami bibliotekarzy z Serbii, Czech i Słowacji. Mniej istotna okazała się problematyka digitalizacji i komputeryzacji, z którą polscy bibliotekarze są już dobrze zapoznani i prace nad ucyfrowianiem zbiorów przebiegają w podobny sposób co u południowych sąsiadów. Najmniej osób wskazało na możliwość zaprezentowania swoich własnych badań i doświadczeń podczas konferencji, co jest naturalną konsekwencją ograniczeń czasowo-organizacyjnych Stanowił możliwość zapoznania się z kulturą czeską, słowacką lub serbską Przybliżył mi wiadomości na temat roli bibliotek w popularyzacji kultury Stanowił możliwość nawiązania kontaktów z zagranicznymi pracownikami biblioteki Przybliżył mi wiadomości na temat digitalizacji zbiorów Stanowił możliwość zapoznania się z kulturą lokalną Przybliżył mi wiadomości na temat pracy w bibliotece w oparciu na komputeryzację Stanowił możliwość zaprezentowania własnych badań związanych z tematem roli biblioteki w popularyzacji kultury Stanowił możliowść przedstawienia własnych badań i doświadczeń związanych z procesem digitalizacji

5 Paralelnie do konferencji przeprowadzono na grupie przypadkowo wybranych czytelników badanie dotyczące poziomu czytelnictwa i znajomości literatury czeskiej, słowackiej oraz serbskiej. 90% przebadanej grupy stanowiły kobiety, w 50% z grupy wiekowej lata. Większość przebadanych osób pochwalić się mogła wykształceniem: średnim (12) i wyższym (4). Grupę stanowili studenci (7), uczniowie (3) i pracownicy umysłowi (7). Pytania dotyczące literatury czeskiej przyniosły względnie zadawalające wyniki. 8/19 osób zadeklarowało styczność z literaturą tego kraju, zazwyczaj dzięki zasobom udostępnianym przez wypożyczalnie biblioteki. Większość z ankietowanych wskazała na cechy literatury czeskiej, która wg nich jest pełna humoru i dystansu do rzeczywistości, co pokrywa się z obiegową oceną literatury czeskiej. Ankietowanym trudności sprawiło umieszczenie na osi czasu epoki, z której pochodziły czytane dzieła. Autorzy, którzy zostali zaznaczeni, jako znani czytelnikom to klasyczni przedstawiciele współczesnej literatury czeskiej: Milan Kundera, Vaclav Havel, Jarosław Haśek, Jachym Topol, a także mniej znani: Jiri Kratochvil, Ota Pavel, Ivan Klima, Jaroslav Foglar, Ota Filip, Jiri Śotola, Karel Michal, Tomaś Pridal, Jan Novak. Pesymistyczne okazały się badania dotyczące literatury słowackiej: nikt z ankietowanych nie miał do czynienia z literaturą słowacką, poza jednym wyłącznie czytelnikiem, który jednak konotuje tego typu literaturę z nuda i błahością problematyki. Również 16 z 19 osób przyznało się do braku zaznajomienia z literaturą serbską, która w porównaniu do dwóch poprzednich jest od lat niezwykle rozwiniętą i ważną gałęzią kultury Słowian południowych. Dwóch czytelników literatury serbskiej łączy ją z takimi cechami jak: wywoływanie silnych reakcji uczuciowych, pokazanie stereotypowej wizji świata, przy jednoczesnym humorze, satyrze i oryginalności. Autorzy kojarzeni przez czytelników to: Borislav Pekić, Dragoslav Andrić, Lazar Ristovski, Dragan Aleksić, Milan Bogdanović, Miodrag Pavlović, Desimir Blagojević, Aleksander Vućo. W większości są to autorzy, których książki wydawane były przez Wydawnictwo Łódzkie w serii Biblioteka Jugosłowiańska. Inicjatywa ta gwarantowała czytelnikom bieżący dostęp do najnowszych tytułów wydanych na rynku jugosłowiańskim. Po rozwiązaniu wydawnictwa związek między literaturą Słowian Południowych a polskim czytelnikiem został na wiele lat zachwiany. Komercyjne domy wydawnicze bały się inwestować w nierentownych, ich zdaniem, autorów z Południa. Sytuacja powoli zaczęła zmieniać się na początku XXI wieku wraz z powstaniem wydawnictw takich jak Czarne (Wołowiec), które jest obecnie potężnym domem wydawniczym i nie boi się tłumaczyć młodej literatury z krajów nie tylko terytorium byłej Jugosławii, ale i Czech, Słowacji i całej Europy Wschodniej. Optymizmu dodaje fakt pojawiania się na rynku wydawniczym niszowych wydawnictw zajmujących się wyłącznie tłumaczeniami najnowszych tytułów ze słowiańszczyzny południowej, za przykład może posłużyć nowopowstałe wydawnictwo Międzymorze (Gdańsk). Literatura słowiańska powróciła na polski rynek wydawniczy, teraz w rękach bibliotekarzy leży śledzenie na bieżąco tej fascynującej gałęzi literatury i promowanie jej wśród czytelników. O komentarz na temat projektu poproszono panią Danutę Balcerowicz- dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Wejherowie, pomysłodawczynię i spiritus movens projektu Na Południe : W przededniu objęcia przez Polskę prezydencji w Unii Europejskiej dowiadujemy się, że wśród czytelników przeciętnego pomorskiego miasta znajomość literatury krajów sąsiedzkich (Słowacja, Czechy) oraz aspirujących do Unii (Serbia), literatury, która stanowi kwintesencje kultury narodowej, jest znikoma. Czytelnicy w ogóle nie znają literatury słowackiej, literatura serbska znana jest w stopniu znikomym kilku

6 procentom czytelników. Najlepiej znana jest literatura czeska, chociaż biorąc pod uwagę możliwości tej literatury- jest to niewiele. Dlaczego tak się dzieje? Uważam, że zbyt mało środków przeznacza się na promocję tejże literatury, brak zachęt finansowych do tłumaczenia książek, gdyż wydawnictwa widzą w nich ryzyko związane z brakiem zainteresowania wśród odniorców.. Fundusz Wyszehradzki wybiera do współfinansowania projekty miękkie, czyli takie które są również obarczone ryzykiem powodzenia nie dając możliwości w sferze strukturalnej czy wydawniczej. W czasie zwiedzania Uniwersytetu Gdańskiego zauważyłam pewną dysproporcję: wspaniałą Biblioteka Uniwersytecka a obok skromny (to eufemizm) wydział slawistyki. Wydział, na którym nie znaleźliśmy ani jednej osoby znającej język czeski czy słowacki. Współpraca pomorskiej młodzieży- szczególnie studiujących filologie słowiańskie- z instytucjami kultury oraz ośrodkami uniwersyteckimi w Czechach, Słowacji czy Serbii? Brak wiedzy na ten temat. Spotkanie bibliotekarzy z tak bliskich kulturowo czterech krajów uświadomiło mi, jak wiele jeszcze jest do zrobienia. Pokonać stereotypy- we wszystkich krajach. Nauczyć się czytać i rozmawiać o przeczytanych tekstach- tu mamy na szczęście wspaniały projekt Biblioteki Narodowej Dyskusyjny Klub Książki. Klub ten w pewien sposób przyczynił się do zainteresowania przez bibliotekarzy z Wejherowa problemem słabej znajomości literatury naszych braci - Słowian. Agnieszka Łebska Uniwersytet Gdański Prezes studenckiego Koła Naukowego Slawistów im P.P. Njegoša