2/2014 BIULETYN WLKP. OKRĘGOWEJ IZBY APTEKARSKIEJ

Transkrypt

1 2/2014 BIULETYN WLKP. OKRĘGOWEJ IZBY APTEKARSKIEJ

2 2 W TYM NUMERZE : Zdaniem Prezesa 3 Z prac Wlkp. Okręgowej Izby Aptekarskiej 5 Posiedzenia Wlkp. ORA 5 Posiedzenia Prezydium Wlkp. ORA 6 Działania NRA 8 Korespondencja z MZ ws. kształcenia techników farmaceutycznych 10 Sprawozdanie Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie FARMACJA APTECZNA za rok Kontakt z WOW NFZ dr T. Bąbelek, dr G. Pakulski 14 Dylematy związane z realizacją recept - mgr farm. Andrzej Wróbel 16 Gnieźnieoski aptekarz Emil Grieben Niemiec przyjazny Polakom dr St. Pic 25 XXII Święto Aptekarzy relacja dra J. Majewskiego 30 Dzielid się dobrem i radością Ewangelii - Ks. dr Adam Sikora 33 Informacja nt. zmiany p.o. Dyrektora WOW NFZ w Poznaniu 35 Korespondencja z firmy Ipsen nt. podziału opakowao produktu leczniczego Smecta 36 O wystawach obrazów mgr farm. Doroty Krystyny Pastok- Chomickiej KWIATY POLSKIE 37 Zaproszenia, podziękowania 39 Odeszli od nas 49 Wspomnienia mgr Edmund Drybaoski 51 Reklama 53 Składki członkowskie 54 Prezydium Wlkp. ORA skład 55 Biuro Izby 56

3 3 ZDANIEM PREZESA Drogie Koleżanki i Koledzy, Ciepła i bezdeszczowa tegoroczna jesieo, rzec można przedłużone lato, nie zachęca zbytnio do pracy, sprzyja również pacjentom, którzy zdawad by się mogło kontynuują letni wypoczynek. To z kolei pogłębia i tak już bardzo trudną aktualnie sytuację ekonomiczną naszych aptek. Każdy z nas spodziewał się, że wrzesieo poprawi znacząco statystyki apteczne, uwzględniające liczbę pacjentów, a w konsekwencji wysokośd naszych aptecznych obrotów. Niestety czas upływa nieubłaganie, mamy już koniec października, a pacjenci nadal omijają apteki korzystając z przedłużonego przez naturę lata. Oczywiście, nie mam zamiaru przerzucad winy za trudną ekonomicznie sytuację coraz większej liczby aptek na aurę oraz niedobór pacjentów. Wszyscy wiemy, że przyczyny takiego stanu są zgoła inne, jest ich bardzo dużo. Jednak proszę się nie obawiad, nie zamierzam ich w tym wystąpieniu analizowad. Od czasu opublikowania ostatniego naszego Biuletynu upłynęło sporo czasu. Wiele ważnych spraw się wydarzyło. Najważniejszym z nich pragnę poświęcid swoją uwagę, jednocześnie zachęcając Was drogie Koleżanki i Koledzy do lektury obecnego wydania naszego Biuletynu. Zdaniem bez wyjątku wszystkich, z którymi sięspotykam, z którymi rozmawiam, najważniejsze z tych wydarzeo to odejście dr. Kazimierza Jakubca ze stanowiska Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego w Poznaniu. Nie dywagując na temat przyczyn odejścia Inspektora, bez wątpienia po 21 latach urzędowania na tym stanowisku, przyzwyczailiśmy się do osoby Wielkopolskiego WIF. Dlatego też nie łatwo będzie nam sięz tym faktem oswoid. Niemniej, motywy i argumenty stanowiące podstawę decyzji o odejściu, które sam zainteresowany przedstawił w lokalnej prasie, trudno zrozumied. Tym bardziej, że jeszcze w trakcie swego wystąpienia podczas ostatniego Zjazdu Wielkopolskich Aptekarzy w marcu br. wydawał się byd człowiekiem zmotywowanym i zdeterminowanym do działania. Fakty są jednak zgoła odmienne. Teraz pozostaje nam mied nadzieję, że następca na tym stanowisku podoła wyzwaniom, którym nie sprostał dotychczasowy WIF, a które jak to określił w jednym z wywiadów, przerosły Jego możliwości. Liczymy, że Komisja Konkursowa powołana przez Wojewodę Wielkopolskiego do wyłonienia nowej osoby na stanowisko Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego w Poznaniu, weźmie pod uwagę złożonośd problemów i wybierze człowieka, który sprosta tym wyzwaniom. Jako samorząd liczymy, że urząd ten obejmie osoba, która kompleksowo podejmie się pełnienia tej trudnej funkcji, ale też zdecydowanie przeciwstawi się wszelkim patologiom, jakie narosły przez lata zaniechao, a dodatkowo, przy braku należytej reakcji, rozochociły niektórych biznesmenów, niestety w tym także aptekarzy, do działao niezgodnych z prawem. Z tego miejsca już teraz, nie znając decyzji Komisji, w imieniu samorządu aptekarskiego deklaruję nowemu WIF wolę szeroko rozumianej współpracy. Takie zadania stawia przed samorządem zawodowym ustawa o izbach aptekarskich, a wobec WIF Prawo farmaceutyczne. Pozostając przy omawianiu ważnych wydarzeo nie sposób pominąd, jak do tej pory jedyną w całej historii Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, wizytę Głównego Inspektora

4 4 Farmaceutycznego - Pani Zofii Ulz. Kilkugodzinna rozmowa z członkami Prezydium Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej, podczas której mieliśmy okazję wymienid poglądy, przekazad bezpośrednio nasze uwagi i bolączki oraz wysłuchad rzeczowych argumentów Pani Inspektor, bez wątpienia przyczyniła się do poprawy wzajemnego zrozumienia oraz zbliżenia relacji na linii samorząd zawodowy aptekarzy - paostwowa inspekcja farmaceutyczna. Niestety mimo wszystko, jako jeden z 18 na 20 prezesów okręgowych izb aptekarskich w Polsce, w imieniu Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej w Poznaniu podpisałem skargę, jaką Naczelna Rada Aptekarska skierowała na ręce Ministra Zdrowia w związku z zaniechaniami po stronie GIF w zakresie nieprzestrzegania w naszym kraju zapisu o tzw. 1%. Sprawa nieprzestrzegania 1%, jak również niżej przedstawione (odwrócony łaocuch dystrybucji, łamanie zakazu reklamy przez apteki, ograniczanie dostępności do leków), to z punktu widzenia małych aptek rodzinnych najważniejsze przyczyny osłabiające ich kondycję i w konsekwencji prowadzące do ich upadku i likwidacji. Problemem, który staje się coraz bardziej dokuczliwy, to sprawa permanentnego niedoboru leków w hurtowniach. Niedobór ten jest sumą kilku czynników: wynika m.in. z dyskryminacyjnej wobec małych aptek postawy hurtowni, a przede wszystkim samych producentów. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest brak ogromnej liczby produktów leczniczych w aptekach. Wszyscy wiemy na czym to polega oraz jakie są tego przyczyny. Jednak najważniejsze jest to, że tak w rzeczywistości, nie ma kto się tym problemem zająd. Oczywiście pod tym pojęciem mam na myśli zdecydowane i skuteczne działania ze strony inspekcji farmaceutycznej, które raz na zawsze rozwiązałoby ten problem. Dziwi nas wszystkich, że problem istnieje, mimo że znane są jego przyczyny, znane są w coraz większej liczbie firmy i osoby bezpośrednio zaangażowane w ten proceder, zdaje się też byd coraz większy. Nieważne przy tym, że brak dostępu do leków w naszych aptekach znacząco zagraża zdrowiu i życiu pacjentów. Urzędnicy odpowiedzialni za nadzór nad obrotem produktami leczniczymi w naszym kraju, początkowo bagatelizując i marginalizując problem, doprowadzili do stanu, który najlepiej opisuje wyżej wzmiankowana sytuacja z naszego województwa. Okazało się, że skala problemu oraz jego złożonośd przerosły wyobrażenia niektórych urzędników. W konsekwencji przerodziło się to w bezradnośd. W sytuacji, kiedy należy podejmowad zdecydowane działania w ostateczności urzędnicy wolą ustąpid ze stanowiska. Ubolewad jedynie należy i wielka to szkoda, że zbyt dużo czasu zostało zmarnowane, a zaniechania jeszcze długo będą negatywnie oddziaływały na ogólną sytuację polskiego aptekarstwa. Można jednak mied nadzieję, że nie wszystko jeszcze stracone. Są też i tacy urzędnicy, którzy mimo tych samych trudności i wobec takich samych problemów poradzili sobie, stawiając czoła ludziom, którzy działając w farmaceutycznym biznesie w sposób niezgodny z obowiązującymi zasadami postanowili szybciej od innych napełnid swoje portfele. Na uwagę zasługuje też sprawa, której poświęciliśmy sporo czasu w ostatnich miesiącach. Jak się zdaje z naszą ogromną satysfakcją. Determinacja, zaangażowanie i upór w kierunku wykazania, że odwrócony łaocuch dystrybucji w naszym województwie jest faktem, w koocu przynosi efekty. Szkoda jednak, że tak późno. Niestety, to kolejny przykład, że zaniechania osób odpowiedzialnych oraz ich krótkowzrocznośd prowadzą w prosty sposób do wynaturzeo o monstrualnych kształtach. Jak bowiem inaczej nazwad fakty, opisywane przed tygodniami przez dziennikarza jednej z wielkopolskich gazet, który zalicza nasze województwo do przodujących w kraju regionów, w którym ma miejsce odwrócony łaocuch dystrybucji. Satysfakcję daje nam poczucie dobrze spełnionego obowiązku, dzięki czemu pojawiły pierwsze decyzje o cofnięciu zezwoleo na prowadzenie hurtowni farmaceutycznych i dalej również aptek ogólnodostępnych. Z dnia na dzieo napływają kolejne wnioski o wyrażenie opinii w sprawie cofnięcia zezwoleo na prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych. Liczby towarzyszące tym faktom są przerażające. Refleksje w tym zakresie pozostawiam każdemu z osobna. Szkoda jedynie trudu i wysiłku o przetrwanie tych Koleżanek i Kolegów, którzy pragnąc pracowad w

5 5 zgodzie z prawem i etyką zawodową, nie wytrzymali konkurencji cwaniaków, nie doczekali się skutecznych, a nie pozorowanych działao instytucji i urzędów odpowiedzialnych za ten stan rzeczy, w koocu zmuszeni zostali do zamknięcia swych aptek. W takich okolicznościach przyszło nam w bieżącym roku obchodzid nasze aptekarskie święto. Sprawozdania z tegorocznych obchodów Święta Aptekarza znajdziecie Paostwo podczas dalszej lektury Biuletynu. Pragnę jedynie zwrócid uwagęna bardzo ciekawą i bogatą treśd homilii, jaką w trakcie Mszy Św. w Poznaoskiej Farze wygłosił ksiądz dr Adam Sikora. Jednocześnie, raz jeszcze gratulujęwszystkim osobom, które z okazji Święta Aptekarza zostały wyróżnione medalami i tytułami. Koocząc tych kilka zdao jestem przekonany, że następne wydanie Biuletynu przyniesie równie wiele nowych informacji związanych z naszym samorządem zawodowym. Życzę sobie i Wam drogie Koleżanki i Koledzy, by było w nich dużo więcej optymizmu i nadziei na przyszłośd. dr n. farm. Tadeusz Bąbelek Z PRAC WIELKOPOLSKIEJ OKRĘGOWEJ RADY APTEKARSKIEJ POSIEDZENIA WLKP. ORA r.: omówienie wymogów, które powinni spełniad kierownicy tworzonych działów farmacji szpitalnej; negatywnie opinia Rady nt. projektu dyżurów aptek na terenie powiatu poznaoskiego - Starostwo nie skonsultowało projektu z aptekami - dyżury zostały narzucone; temat dostępu do leków i importu równoległego - nadal trwa wywóz leków z Polski przy ich braku na naszym rynku; sprawa firmy będącej właścicielem zarówno hurtowni farmaceutycznej, jak i aptek przez Urząd Skarbowy, Urząd Kontroli Skarbowej oraz WIF prowadzone są postępowania; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego: izba nie jest organem dyscyplinującym aptekarzy dopuszczajcych się przekroczenia prawa - należy to do Inspekcji Farmaceutycznej. Izby mogą działad po stwierdzeniu naruszenia prawa, nie wcześniej; omówiono straty aptek na przecenach leków po zmianach ustawy refundacyjnej - średnio 3200 zł strat przypadło na jedną aptekę; nowelizacja uchwały w sprawie uzyskania rękojmi należytego prowadzenia apteki. Koniecznośd nowelizacji wynika z przypadków ubiegania się o wydanie zaświadczenia o rękojmi przez osoby z prawomocnym wyrokiem Okręgowego Sądu Aptekarskiego lub wobec

6 6 których toczy się postępowanie wyjaśniające przed Okręgowym Rzecznikiem Odpowiedzialności Zawodowej; nowelizacja uchwały w sprawie składek członkowskich na rzecz Wlkp. OIA - dot. kwestii przekazywania wpłat bieżących na poczet zaległości; omównienie kwestii łamania zakazu reklamy; tematy dot. współpracy z WOW NFZ, m.in. dot. szkolenia nt. najczęściej popełnianych błędów przy realizacji recept; stwierdzenie prawa wykonywania zawodu dla mgra Łukasza Działakiewicza; uchwałą Rady zwołano III Sprawozdawczy Zjazd VI Kadencji Wlkp. OIA na dzieo r.; omównienie zasad wprowadzenia Centralnego Rejestru Farmaceutów; temat wspólnych działao z Naczelną Izbą Lekarską i Towarzystwem Lekarskim na rzecz powrotu leków OTC do aptek; r.: projekt rozporządzenia ws. recept lekarskich propozycje aby m.in. w sytuacji chwilowego braku leków powrócid do zapisów 1 lek-1 recepta, a farmaceuci mogli robid refundowany odpis recepty; problem uszczelnienia przepisów dotyczących żywienia do- i pozajelitowego; przesłanie przez Wlkp. WIF wniosków o zaopiniowanie cofnięcia zezwoleo na prowadzenie aptek, które biorą udział w tzw. odwróconym łaocuchu dystrybucji. Temat dotyczy 5 aptek jednego właściciela (na terenie Poznania) oraz jednej apteki w Rawiczu i jednej w Rychwale. Członkowie Rady głosowali jednogłośnie za cofnięciem zezwoleo; tematy dot. współpracy z WOW NFZ, m.in. zmiana na stanowisku p.o. dyrektora Oddziału, sprawa przesyłania rachunków refundacyjnych do Oddziału WOW w Poznaniu ze wzgl. na likwidację placówek terenowych - duże utrudnienie dla aptekarzy z terenu. stwierdzenie prawa wykonywania zawodu dla mgr Oksany Herm; r.: informacje i dyskusja dot. decyzji WIF o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie 5 aptek w Poznaniu i 1 w Rawiczu ze względu na udział w tzw. odwróconym łaocuchu dystrybucji; dyskusja na temat przekazywania informacji między Izbą, WIF-em a NFZ-em w świetle ustawy o ochronie danych osobowych; problem tzw. aptek uprzywilejowanych, które w hurtowniach farmaceutycznych mają pierwszeostwo w zakupach i inny taryfikator cen; problem sfałszowanych recept np. na Tramal i hormony, fałszywki bardzo trudne do zidentyfikowania; sprzedaż szczepionek poza aptekami, m.in. przez PZU; podjęcie uchwały stwierdzającej prawo wykonywania zawodu dla Ryana Benjamina Lindnera; zatwierdzenie przez Radę uchwałą decyzji Kapituły Statuetki o przyznaniu statuetek im. prof. Franciszka Adamanisa.

7 7 POSIEDZENIA PREZYDIUM WLKP. ORA W minionym okresie Prezydium Rady obradowało 16 razy w następujących terminach: r., r., r., r., r., r r., r., r., r., r., r., r., r., r., r. oraz r. Uchwałami Prezydium Wlkp. ORA prawo wykonywania zawodu przyznano na rzecz: mgr Pauliny Marczak mgr Marty Olejniczak mgr Joanny Szyndlarewicz mgr Katarzyny Cichockiej mgr Roksany Danielewicz mgr Beaty Durczyoskiej mgra Dawida Hemmerlinga mgr Aleksandry Ignasiak mgr Marii Kalinowskiej mgr Katarzyny Kondys mgr Marty Orowskiej mgr Eweliny Marty Rogalskiej mgr Barbary Agnieszki Spychały mgr Agnieszki Tatarskiej mgra Karola Sebastiana Adamskiego mgr Agaty Bednarz mgr Joanny Anny Kempioskiej mgr Marty Miś mgr Katarzyny Teresy Odor mgr Pauliny Przystaoskiej mgr Magdaleny Wołkow mgr Katarzyny Aleksandry Bolesta mgra Szymona Chmiela mgr Michała Adama Czerniewicza mgr Magorzaty Dawidowskiej mgra Tomasza Gramzy mgr Kai Magorzaty Grębosz mgr Eweliny Anny Grzechnik mgr Marianny Ewy Klimontwicz mgr Joanny Kurnatowskiej mgr Agnieszki Laury Pachutko mgr Łukasza Pietrzaka mgr Agnieszki Marii Plebaoskiej mgr Joanny Wolickiej mgr Witolda Wojciecha Zielonki mgr Anny Czarnoty mgr Anny Gowinskiej mgr Michała Goli mgra Damiana Piotra Górskiego mgra Marka Jarosawa Grobelnego mgr Joanny Jabłooskiej mgr Justyny Jamioł mgr Magdaleny Marii Jagielskiej mgr Anny Marii Juszczak mgra Bartosza Łukasza Kamioskiego mgr Katarzyny Jolanty Klimczak mgra Krzysztofa Komodzioskiego mgr Mai Kondzieli mgr Urszuli Anny Kowalczyk mgr Agnieszki Danuty Kozub mgr Marty Kujawskiej mgra Marka Pawa Kunstmana mgr Magorzaty Anny Łysiak mgr Barbary Ewy Majer mgr Magdaleny Anny Madkiewicz mgra Jakuba Jana Mikołajewskiego mgr Katarzyny Kai Nowak mgr Magdaleny Paczkowskiej mgr Mai Izabeli Paprzyckiej mgr Magdaleny Pietrzak mgra Marka Wojciecha Rychtera mgra Roberta Piotra Siwki mgr Edyty Marty Skoczylas mgr Agnieszki Anny Stelmaszyk mgra Mateusza Stępczaka mgr Roksany Manueli Szymczak mgr Sylwii Anny Tasarek mgr Emilii Tubisz mgr Doroty Beaty Wagner mgr Natalii Marty Wieloch mgra Mieszka Wojtczaka mgra Macieja Wrotyoskiego mgr Magorzaty Anny Wysockiej mgr Eweliny Marii Zakałek mgr Moniki Marty Buczek mgr Agnieszki Marii Jakubowskiej mgr Alicji Anny Puszkiel mgra Adama Jacka Sytka mgr Izabeli Katarzyny Szulc mgr Dominiki Żmijewskiej mgr Katarzyny Olszak mgra Łukasza Daniela Dziublewskiego mgr Moniki Anny Kamioskiej mgr Hanny Napieczyoskiej mgr Marty Paterskiej mgr Kevina Krzysztofa Kratiuka mgr Magdaleny Doroty Wysockiej mgr Pauliny Kordas mgra Christophera Kaminskiego dr n. farm. Yuliyi Lutsenko mgr Michelle Nguyen mgra Uzodinma Obiezue mgr Whitney Ratajcza

8 DZIAŁANIA NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJ BIULETYN 2/ STANOWISKO NR VI/12/2014 Z DNIA 24 CZERWCA 2014 R. NACZELNEJ RADY APTEKARSKIEJ W SPRAWIE ZMIAN LEGISLACYJNYCH DOTYCZĄCYCH KSZTAŁCENIA TECHNIKÓW FARMACEUTYCZNYCH Na podstawie art. 1 ust. 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, 2, 5 i 9 oraz art. 39 ust.1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856, z późn. zm.) Naczelna Rada Aptekarska wyraża następujące stanowisko: 1. Naczelna Rada Aptekarska podtrzymuje stanowisko z dnia 26 lutego 2013 r, w sprawie roli technika farmaceutycznego w aptece oraz przy realizacji przypisanych zawodowo farmaceucie usług farmaceutycznych, w którym m.in. uznano, że: 1) wyłącznie farmaceuta, legitymujący się dokumentem potwierdzającym kwalifikacje do wykonywania tego zawodu, jest gwarantem wysokiej jakości usług farmaceutycznych świadczonych przez aptekę; 2) konieczne jest zakooczenie naboru oraz kształcenia na poziomie szkoły policealnej na kierunku technik farmaceutyczny; 3) konieczne jest wprowadzenie zmian w obowiązujących przepisach, które pozwolą na utrzymanie wysokich standardów jakości usług farmaceutycznych, gwarantujących bezpieczeostwo terapii i właściwą jakośd produktu leczniczego wydawanego pacjentom z apteki. 2. Naczelna Rada Aptekarska wskazuje, że: 1} minimalne wykształcenie uprawniające w krajach Unii Europejskiej do świadczenia usług farmaceutycznych określa dyrektywa 20G5/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych; zgodnie z dyrektywą wymaga się odbycia kształcenia trwającego co najmniej pięd lat na uniwersytecie lub w szkole wyższej o statusie uznanym za równorzędny i obejmującego, co najmniej cztery fata kształcenia teoretycznego i praktycznego w pełnym wymiarze godzin w szkole wyższej oraz sześciomiesięczną praktykę w aptece; 2} do zakresu czynności farmaceuty należy między innymi sporządzanie i wytwarzanie leków, ocena jakości leków recepturowych, leków aptecznych i leków gotowych, wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, sporządzanie leków recepturowych i leków aptecznych oraz udzielanie informacji o produktach leczniczych; wyłącznie posiadanie

9 9 minimalnego wykształcenia określonego w dyrektywie 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady daje gwarancję posiadania umiejętności i wiedzy niezbędnych do udzielania usług farmaceutycznych w zakresie wydawania produktów, ich wytwarzania i testowania oraz wiedzę dotyczącą ich działania i stosowania; 3) zgodnie z kierunkiem zmian przyjętym w krajach Unii Europejskiej następuje likwidacja kierunków zawodowych w szkołach średnich, które pokrywają się z kompetencjami osób kształconych na poziomie szkół wyższych. W związku z powyższym, Naczelna Rada Aptekarska popiera Ministra Edukacji Narodowej w zakresie prac legislacyjnych zmierzających do zmiany rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kwalifikacji zawodów szkolnictwa zawodowego i opowiada się za skróceniem ostatniego naboru w celu kształcenia w zawodzie technika farmaceutycznego, w taki sposób, aby ostatnim rokiem dopuszczalnego naboru był rok Sekretarz NRA dr n. farm. Tadeusz BĄBELEK Prezes NRA dr Grzegorz KUCHAREWICZ L.dz.P- 73/2014 Warszawa, dnia 12 marca 2014 r. PREZESI Okręgowych Izb Aptekarskich Biuro Prawne Naczelnej Izby Aptekarskiej przypomina, źe zgodnie z 18 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich, refundowane leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne wydaje się w pełnych opakowaniach określonych w wykazie produktów refundowanych. Pacjent ma otrzymad lek z apteki w opakowaniu zatwierdzonym w procesie dopuszczenia produktu leczniczego do obrotu oraz ma otrzymad lek oznakowany zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie wymaganiami. Rozporządzenie dopuszcza wyjątek w odniesieniu do enumeratywnie wymienionych leków takich jak: antybiotyki dostosowania wewnętrznego, leki przepisane w postaciach parenteralnych, leki posiadające kategorię dostępności Rpw albo leki zawierające substancje psychotropowe z grup III-P i IV-P oraz zawierające środki odurzające z grupy II-N określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, z zastrzeżeniem jednak, że dzieleniu nie podlegają opakowania bezpośrednie. Podział

10 10 wymienionych wyżej leków jest możliwy jedynie pod warunkiem, że nie przyczyni się to do zmiany gwarantowanej przez producenta jakości leku, a pacjent otrzyma lek oznakowany datą ważności i numerem serii w opakowaniu własnym apteki. Osoba wydająca lek musi uwzględnid, aby wydawana ilośd leku w opakowaniu bezpośrednim w wyniku podziału była maksymalnie zbliżona do ilości określonej na recepcie, jednak nie większa niż ilośd określona przez osobę wystawiającą receptę. Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz MINISTERSTWO ZDROWIA Departament Nauki i Szkolnictwa Wyższego Warszawa, MZ-NS-ZM /MSO/14 Pan dr Grzegorz Kucharewicz Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej ul. Długa Warszawa Szanowny Panie Prezesie, W nawiązaniu do przekazanego stanowiska w sprawie planowanego zamknięcia kształcenia w zawodzie technik farmaceutyczny, uprzejmie dziękujemy za okazane zainteresowanie problematyką kształcenia w ww. zawodzie oraz za wyrażone poparcie dla działao mających na celu wygaszenie kształcenia w tym zakresie. Informujemy, że poparcia w tym zakresie udzieliły także inne osoby i podmioty, w tym m.in. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne i przedstawiciele środowiska akademickiego. Jednocześnie informujemy, iż w wyniku analizy aktualnie obowiązujących przepisów a także zmian zachodzących w obszarze systemu kształcenia oraz sytuacji na krajowym rynku pracy, na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia wprowadzono do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego zapis, zgodnie z którym na rok szkolny 2016/2017 nie prowadzi się rekrutacji kandydatów do klasy pierwszej (na semestr pierwszy) szkół prowadzących kształcenie m.in. w zawodzie technik farmaceutyczny, a kształcenie w tym zawodzie prowadzi się do zakooczenia cyklu kształcenia. Oznacza to, iż ostatni nabór do przedmiotowych szkół może zostad przeprowadzony w roku szkolnym 2015/2016. Z wyrazami szacunku, Zastępca Dyrektora Departamentu Edyta Kramek

11 11 SPRAWOZDANIE KONSULTANTA WOJEWÓDZKIEGO W DZIEDZINIE FARMACJA APTECZNA ZA ROK 2013 Dr Stefan Piechocki Apteka Rodzinna mgr farm. Piechockich s.j. ul. 5 Stycznia Wolsztyn tel./fax: , tel.: Sprawozdanie Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie FARMACJA APTECZNA za rok 2013 I. Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w zakresie farmacji na obszarze województwa wielkopolskiego, w tym: 1. dostępnośd do świadczeo opieki farmaceutycznej Dostępnośd do leków na terenie województwa wielkopolskiego jest zadowalająca. Ogólna liczba aptek wynosi 1267, natomiast punktów aptecznych jest 131. W roku 2013 wydano 47 decyzji wygaśnięcia i 88 nowych zezwoleo. 2. ocena rozmieszczenia podmiotów leczniczych Rozmieszczenie aptek na terenie województwa wielkopolskiego, podobnie jak na terenie całego kraju jest nieprawidłowe, nieracjonalne, w wielu wypadkach (najczęściej otwierania nowych) wyliczone na wycięcie konkurencji. Od kilkunastu lat apteki powstają w sposób chaotyczny, co prowadzi do powstania w niektórych punktach skupisk aptek. Powodem tego są nie w pełni satysfakcjonujące zapisy legislacyjne, tj. brak uwarunkowao geograficznych lub demograficznych otwierania nowych aptek, bądź brak stwierdzenia własności apteki wyłącznie dla aptekarza, jako gwaranta odpowiedniej gospodarki lekiem, jak to ma miejsce w wielu krajach UE. Powyższe problemy stają się źródłem wielu niekorzystnych zjawisk, głównie zdecydowanego obniżenia statusu ekonomicznego aptek farmaceutycznych (wiejskich, osiedlowych, rodzinnych), które nie wytrzymują konkurencji z sieciami aptek" - nastawionych wyłącznie na efekt ekonomiczny. Dwa lata obowiązywania nowej ustawy refundacyjnej niestety nie ograniczyły niewłaściwej konkurencji. Należy zaznaczyd, że zmiana przepisów dotyczących leków refundowanych, poprawiła tę sytuację w nieznacznym tylko stopniu. W wielu wypadkach sieci apteczne wykorzystują swoją pozycję rynkową oraz możliwości finansowe obchodząc zakaz reklamy aptek, czy też udając opiekę farmaceutyczną wprowadzają karty stałego klienta. Należy z całą mocą zaznaczyd, że jeśli apteki miałyby konkurowad o pacjenta to powinny to czynid nie cenami leków, a jakością usług farmaceutycznych.

12 12 3. ocena zabezpieczenia kadr medycznych w farmacji aptecznej Wymogi prawa farmaceutycznego powinny gwarantowad obecnośd niezbędnego personelu fachowego, zatrudnianego przez poszczególne apteki. Liczba zatrudnionych na terenie województwa wielkopolskiego magistrów farmacji wynosiła na koniec 2013 roku 2967 osób. W tej liczbie 2591 osób zrzeszonych było w Wielkopolskiej Izbie Aptekarskiej, natomiast 376 osób należało do Kaliskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej. Należy zwrócid uwagę na nasiloną w ostatnich latach rotację fachowych pracowników aptek pomiędzy regionami kraju. 4. ocena kontraktowania usług farmaceutycznych Usługi farmaceutyczne czyli na chwilę obecną realizację recept na leki refundowane mogą świadczyd wyłącznie placówki, które podpisały wymagane prawem umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. W umowach NFZ wymaga dokładnego przedstawienia aktualnego stanu zatrudnienia fachowych pracowników, wykazu ich kwalifikacji zawodowych, stażu pracy i zajmowanego stanowiska. Właściciele aptek mają także obowiązek niezwłocznego powiadamiania zarówno Izby Aptekarskiej, jak i Inspekcji Farmaceutycznej, o każdej zmianie w zakresie zatrudnienia pracowników fachowych. II. Nadzór nad szkoleniem kadr medycznych: 1. Ocena potrzeb szkoleniowych na najbliższą przyszłośd. Szkolenie członków izb aptekarskich zatrudnionych w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych prowadzone jest dwukierunkowo, jako szkolenie ciągłe oraz szkolenie specjalizacyjne. Szkolenia organizowane są przez Studium Kształcenia Podyplomowego na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz Samorząd Zawodowy: Wielkopolską Okręgową Izbę Aptekarską w Poznaniu i Kaliską Okręgową Izbę Aptekarską w Kaliszu. Należy dodad, że większośd rodzajów szkoleo podyplomowych farmaceuci podejmują na własny koszt. Ostatnie lata wykazują wyraźną tendencję spadkową zainteresowania płatnymi kursami szkolenia ciągłego. Problem ten związany jest głównie z obniżającym się statusem ekonomicznym poszczególnych placówek, a także ich pracowników co wprost przekłada się z nadmiernej liczby aptek w stosunku do potrzeb ludności. Drugim wpływającym faktem wydają się byd konkurencyjne, bezpłatne kursy internetowe finansowane m.in. przez różne podmioty gospodarcze (hurtownie, firmy farmaceutyczne). Specjalizację z zakresu farmacji aptecznej na obszarze województwa wielkopolskiego na koniec roku 2013 realizowało 101 farmaceutów. W dniu 20 czerwca 2013 roku, w Dziekanacie Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu odbyło się posiedzenie Komisji kwalifikacyjnej ds. specjalizacji podyplomowej. W wyniku postępowania kwalifikacyjnego postanowiono w roku akademickim 2013/2014 nie otwierad specjalizacji z farmacji aptecznej. Powyższa decyzja podyktowana została przede wszystkim niewielkim zainteresowaniem farmaceutów (wpłynęło 20 wniosków, z których jedynie połowa odpowiadała warunkom przystąpienia do specjalizacji, szczególnie ze względu na niespełniony wymóg rocznego stażu pracy po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu) nieobowiązkowym i kosztownym uzyskaniem tytułu specjalisty, nie wymaganym, jak wcześniej do objęcia funkcji kierownika apteki. W 2013 roku 12 farmaceutów zaliczyło egzamin praktyczny i testowy w obydwu sesjach egzaminacyjnych (wiosennej 7 osób i jesiennej 5 osób). Aby w przyszłości oczekiwad większego zainteresowania i udziału ze strony farmaceutów zarówno w szkoleniu ciągłym jak i specjalizacyjnym należałoby przede wszystkim powrócid do zapisu

13 13 w prawie farmaceutycznym, aby kierownik prowadzący aptekę musiał posiadad specjalizację z farmacji aptecznej. Ograniczone zainteresowanie szkoleniem specjalizacyjnym wynika niestety z tego, iż jedyną motywacją do zdobycia tytułu specjalisty jest chęd podwyższenia kwalifikacji, a także mglista satysfakcja z uzyskanego tytułu, która w żaden sposób nie przekłada się na określone korzyści dla kariery zawodowej. Dodatkowym minusem w szkoleniu specjalizacyjnym wydaje się wysoki koszt kształcenia. Niepokojący dla samych zainteresowanych specjalizacją wydaje się pomysł zmiany form kształcenia z dwiczeo (zajęd, doświadczeo) indywidualnych na pokazowe, w ramach grup edukacyjnych! III. Kontrola podmiotów wykonujących działalnośd farmaceutyczną. Pragnę zwrócid uwagę na brak możliwości prawnych samodzielnego przeprowadzania przez Wojewódzkiego Konsultanta kontroli aptek pod względem potwierdzania kwalifikacji zatrudnionych tam osób oraz posiadanego odpowiedniego wyposażenia do szkolenia specjalistów z dziedziny farmacji aptecznej. Na bieżąco przeprowadzane są kontrole przez inspektorów Wojewódzkiej Inspekcji Farmaceutycznej. Ich celem są nie tylko: ocena prawidłowości dyspensowania leków gotowych i sporządzania leków złożonych, ale także kontrola wymaganego wyposażenia oraz kwalifikacji i wymaganej liczby zatrudnionego przez aptekę personelu. IV. Udzielone opinie i konsultacje. W roku 2013 przygotowałem jedynie jedną ustną opinię dla Narodowego Funduszu Zdrowia (dla oddziału lubuskiego), dotyczącą stężenia maksymalnego antybiotyku - detreomycyny. Udzielane były także konsultacje telefoniczne, wyjaśniające wątpliwości aptekarzy, dotyczące problemów pojawiających się w trakcie przygotowywania preparatów recepturowych oraz realizacji recept lekarskich. W trakcie roku przedłużałem okres specjalizacji, wyrażałem zgodę na zmianę miejsca specjalizacji (apteki) oraz podpisywałem karty specjalizacyjne przed ich złożeniem. V. Prognozowanie potrzeb zdrowotnych populacji. Tendencję w kierunkach zapotrzebowania społecznego na środki lecznicze, biorąc pod uwagę fakt starzenia się polskiego społeczeostwa, należy przewidywad wzrastające, szczególnie jeśli chodzi o leki stosowane w chorobach przewlekłych oraz w geriatrii. Na rynku farmaceutycznym obserwuje się postępujący procesu samoleczenia, bo z jednej strony panuje utrudniony dostęp do lekarzy POZ, a tym bardziej specjalistów natomiast z drugiej strony istnieje coraz większa świadomośd społeczeostwa dotycząca jego stanu zdrowia poparta często nachalnymi reklamami leków OTC i suplementów diety. Warto jednak zwrócid uwagę i wyrazid niepokój z powodu narastającej sprzedaży leków wydawanych bez recepty w hipermarketach, stacjach benzynowych czy nawet kioskach z gazetami przy minimalnym wzroście ich sprzedaży w aptekach zatrudniających wysokokwalifikowaną kadrę, przygotowaną do prowadzenia opieki farmaceutycznej. W związku z powyższym istnieje duże ryzyko zatrud lekami wydawanymi bez kontroli farmaceutów, a także sprzedawanych w miejscach do których Inspekcja Farmaceutyczna na podstawie prawa farmaceutycznego nie ma wstępu (aby skontrolowad np. warunki przechowywania)! Sytuacja na rynku aptecznym spowodowana nieprawidłowymi zapisami legislacyjnymi i często nieegzekwowanymi (chociażby przepis antykoncentracyjny mówiący, że żaden podmiot na rynku farmaceutycznym nie może posiadad więcej niż 1% aptek), doprowadziła do powstania nadmiernej, w stosunku do potrzeb, liczby aptek, a tym samym do częstej rotacji pracowników aptek oraz chęci zamiany wysokokwalifikowanej, fachowej kadry na taoszych pracowników technicznych, co z kolei obniża jakośd świadczonych usług farmaceutycznych.

14 14 VI. Podsumowanie ogólnej sytuacji w zakresie farmacji aptecznej na terenie województwa. Od momentu zakwestionowania w prawie farmaceutycznym zapisu o aptece dla aptekarza narosło wiele nieprawidłowości na rynku aptekarskim w Polsce. Złe zapisy legislacyjne i możliwośd nieprzestrzegania oraz nieegzekwowania prawa, w tym między innymi dotyczące chaotycznego i lawinowego otwierania nowych aptek (brak kryteriów demografii oraz geografii), przy ich nadmiarze, spowodowały zapaśd ekonomiczną szczególnie aptek małych, rodzinnych, wcześniej dobrze funkcjonujących, spełniających oczekiwania pacjentów. Nieprawidłowe działania sieci aptek (często niezgodne z prawem farmaceutycznym - reklama, karty stałego pacjenta, programy rzekomej opieki farmaceutycznej) wymusiły przez taką niezdrową konkurencję na właścicielach poprawnie działających aptek farmaceutycznych, często rodzinnych - osiedlowych i wiejskich, obniżenie wymogów kwalifikacyjnych zatrudnianego personelu. Brak zdecydowanych działao ze strony Ministerstwa Zdrowia oraz całej administracji rządowej może spowodowad w ciągu dwóch najbliższych lat do zniknięcia fachowych aptek farmaceutycznych i zastąpienia ich sieciami aptek często z niepolskim kapitałem, mających na celu wynik finansowy, a nie zdrowie polskiego pacjenta! Dodatkowym efektem będzie zmniejszenie ilości placówek farmaceutycznym i problem społeczny pod postacią bezrobotnych farmaceutów ze stażem, ale także absolwentów Wydziałów Farmaceutycznych Uniwersytetów Medycznych. Konsultant Wojewódzki w dziedzinie farmacji aptecznej dr n. farm. Stefan Piechocki KONTAKT Z WOW NFZ Poznao/ Kalisz r. Odpowiadając na inicjatywę Wydziału Gospodarki Lekami WOW NFZ w Poznaniu, przekazaną podczas spotkania w dniu r. pragniemy poinformowad, że istnieje możliwośd przesyłania przez apteki zestawieo refundacyjnych drogą pocztową bezpośrednio na adres siedziby NFZ w Poznaniu z pominięciem oddziałów regionalnych NFZ. Stoimy na stanowisku, że rozwiązanie, by usatysfakcjonowad obie strony, winno uwzględniad aspekt obszaru województwa wielkopolskiego, które swym zasięgiem uniemożliwia sprawną i szybką pracę placówek obsługujących wysyłkę korespondencji w wersji papierowej. Korespondencja z oddalonych od Poznania miejscowości, np. z okolic Kępna czy Piły będzie przychodziła z opóźnieniem, co przełoży się na opóźnienie w dokonywaniu wypłat należnej refundacji. Mając na uwadze powyższe proponujemy wspólne wniesienie do Ministra Zdrowia następujących propozycji zmiany w treści Ustawy z dnia 12 maja 2011 O refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. (Dz.U. nr 122, poz. 696),

15 15 - w Art.45, pkt. 10, który otrzymuje proponowane brzmienie: oraz Za datę złożenia uzgodnionego zestawienia zbiorczego przyjmuje się datę zatwierdzenia przez właściwy oddział wojewódzki Funduszu pliku zawierającego przekazaną przez aptekę wersję projektu zestawienia zbiorczego., - w Art. 46, pkt. 3., który otrzymuje proponowane brzmienie: Właściwy oddział wojewódzki Funduszu dokonuje refundacji nie później niż 15 dni od dnia zatwierdzenia przez właściwy oddział wojewódzki Funduszu pliku zawierającego przesłaną przez aptekę wersję projektu zestawienia zbiorczego, potwierdzonego otrzymaniem zestawienia, o którym mowa w Art. 45 ust. 5. Zdaniem samorządu powyższe propozycje sprawią, że dopełniony będzie obowiązek sprawozdawczy po stronie aptek a jednocześnie zagwarantowane będzie terminowe przekazywanie środków będących zwrotem kwot refundacji. Oczywiście tym zakresem sprawy winny zająd się Naczelna Rada Aptekarska oraz Centrala NFZ. Jako działacze samorządowi deklarujemy podjęcie takiej inicjatywy licząc na podobne kroki ze strony WOW NFZ w Poznaniu. Mając jednak na względzie czas, jaki upłynie do momentu ewentualnego wprowadzenia w życie proponowanych zmian uważamy, że o ile wyżej przedstawiony schemat przekazywania zestawieo i zwrotu należnej refundacji zostałby przyjęty decyzją WOW NFZ w Poznaniu, to nie widzimy przeszkód we wdrażaniu tego rozwiązania w terminie odwrotnym. W takim przypadku sugerujemy następujący schemat funkcjonowania procedury przekazywania zestawieo refundacyjnych przez apteki oraz zwrotu należnej refundacji przez WOW NFZ w Poznaniu. 1. Apteki przygotowują za pomocą portalu SZOI zestawienia refundacyjne zgodnie z obowiązującą aktualnie w tym zakresie procedurą. 2. Dzieo zatwierdzenia przez aptekę prawidłowo złożonego zestawienia refundacyjnego oznacza termin, od którego liczy się 14 dniowy okres wymagany ustawowo do zwrotu refundacji. Inaczej mówiąc refundacja następuje nie później, niż po 14 dniach od dnia zatwierdzenia przez aptekę prawidłowego zestawienia refundacyjnego. 3. Apteka niezwłocznie po zatwierdzeniu zestawienia wysyła listem poleconym, na adres WOW NFZ w Poznaniu, egzemplarz wydrukowanego i podpisanego zestawienia refundacyjnego. 4. Warunkiem niezbędnym do wypłaty należnej aptece refundacji jest fakt wpływu do WOW NFZ w Poznaniu w/w dokumentu. Brak wpływu dokumentu stanowi o wstrzymaniu wypłaty aptece refundacji. WOW NFZ w Poznaniu informuje aptekę niezwłocznie o braku w/w dokumentu. Apteka zobowiązana jest wyjaśnid zaistniałą sytuację tak, by ostatecznie dostarczyd egzemplarz zestawienia refundacyjnego do WOW NFZ w Poznaniu. W takim przypadku, do czasu ostatecznego wyjaśnienia sprawy lub do momentu dostarczenia dokumentu do siedziby WOW NFZ w Poznaniu, refundacja zostaje wstrzymana. 5. Równocześnie pozostaje możliwośd osobistego złożenia zestawienia refundacyjnego, jednak wyłącznie w siedzibie WOW NFZ w Poznaniu. Dr n. farm. Grzegorz Pakulski Prezes Kaliskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej Dr n. farm. Tadeusz Bąbelek Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej

16 16 NASZA CODZIENNOŚD O dylematach poruszonych na marcowym spotkaniu aptekarzy rejonu bydgoskiego z przedstawicielami WIF i NFZ o/bydgoszcz mgr farm. Andrzej Wróbel PROBLEM Rp. Chlorprotixen 15 mg 50 tabl. - opłata B Lekarz pomylił odpłatnośd, gdyż lek ten może byd zapisany z opłatą ryczałtową, 30% lub 100%. Z jaką odpłatnością należy lek wydad? 2. Tego samego rodzaju problem występuje w zapisie recepty: Rp. Sulpiryd 50 mg - opłata R Lek ten może byd wydany za 100% opłatą lub bezpłatne - B. Odpowiedzi jasno udziela rozporządzenie MZ w sprawie recept lekarskich: Jeżeli na recepcie nie wpisano danych, wpisano je w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem, osoba wydająca może ją zrealizowad w następujących przypadkach: 1) jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w, sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem... h) odpłatnośd: - w przypadku, gdy lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w jednej odpłatności w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i nie wpisano oznaczenia X" albo 100% - osoba wydająca wydaje lek. środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością dla tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego określoną w tym wykazie, - w przypadku gdy lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny występuje w więcej niż jednej odpłatności w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i nie wpisano oznaczenia JC albo 100% - osoba wydająca wydaje lekśrodek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za najwyższą odpłatnością dla tego leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego określoną w tym wykazie, - (21) w przypadku, gdy recepta zawiera kod uprawnienia dodatkowego pacjenta, osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z tego uprawnienia, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w lit. a - w takim przypadku osoba wydająca wydaje lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny za odpłatnością wynikającą z określonego przez nią uprawnienia dodatkowego pacjenta. PROBLEM Rp. Atoris tabl. 1 op. s. 1x1 Nie jest określone, że ma to byd opakowanie po 60 tabl. Liczba tabletek nie jest poprzedzona znakiem x (razy). Najmniejsze opakowanie refundowane pakowane jest po 30 tabl., a opakowanie po 60 tabl. jest również refundowane.

17 17 Jak należy wydad lek? 2. W przypadku braku dostępności leku w dużym opakowaniu, np. Finamef x 90 tabl., czy można wydad 3 opakowania x 30 tabl.? Opłata za 1 opakowanie 90-tabletkowe wynosi 9,60 PLN, a za 3 opakowania 30-tabletkowe pacjent płaci 5,04 PLN. Refundacja i limity są różne. 3. Lekarz wypisał na recepcie 3 opakowania x 30 tabletek hipotetycznego specyfiku. Czy apteka może wydad 1 opakowanie x 90 tabletek 7 korzyścią dla pacjenta (dopłata NFZ jest w tym wypadku np. wyższa)? 4. Xarelto 20 mg 1 op. 28 tabl. - odpłatnośd 30%. Czy można wydad 2 opakowania po 14 tabletek ze zniżką, bo 28-tabletkowy jest do wydawania z opłatą 100%? 5. Mamy dwa zamienniki. Czy jedno opakowanie Tulip 20 mg x 90 tabl. można zastąpid trzema opakowaniami Atoris 20 mg x 30 tabl.? Jak NFZ interpretuje zamianę opakowao mniejszych na większe i odwrotnie w ramach jednego leku? Na przykład, gdy lekarz wpisze na recepcie Siofor 850 tabl. 6 opakowao po 30 tabl. - czy można wydad pacjentowi 3 opakowania po 60 tabletek? Albo w sytuacji, gdy np. w apteco nie ma aktualnie zapisanych na recepcie opakowao 60-tabletkowych, a są tylko 30-tabletkowe. Czy takie zamiany są możliwe? Odpowiedź. Na dzisiaj dla NFZ jest to obojętne. Nie wolno przekroczyd jedynie ogólnej liczby tabletek zapisanej na recepcie oraz leki te muszą spełniad warunek stosowania ich w jednakowych wskazaniach zgodnie z charakterystyką przedmiotowych produktów leczniczych. PROBLEM 3. Rp. Furosemid 1 op. opł. R. Nazwa zarówno chemiczna, jak i handlowa to Furosemidum. Czy spokojnie można realizowad na zniżkę? Odpowiedź. Tak. Jeżeli recepta spełnia wszystkie wymogi recepty refundowanej oraz 6.1. Dane dotyczące przepisanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych obejmują: 1) (9) nazwę lub nazwę powszechnie stosowaną (międzynarodową) leku albo rodzajową lub handlową nazwę środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego lub ich nazwę skróconą, która w jednoznaczny sposób pozwala określid przepisany lek, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrób medyczny. PROBLEM 4. Lek Polprazol 40 mg odpłatnośd lekospisową 50% bez liter PPH w nazwie, można wydad na zniżkę? Odpowiedź. Tak, jeśli recepta spełnia wszystkie inne wymogi recepty refundowanej, ponieważ w wykazie leków refundowanych jest tylko jeden Polprazol 40 mg. PROBLEM 5. Recepta wypisana na Madopar tabletki rozpuszczalne przez pacjenta określona jest jako pomyłka lekarza i pacjent prosi o kapsułki. Czy można wydad kapsułki? Jak należy postąpid, gdy sytuacja jest odwrotna? Refundacja, opłata pacjenta w obu przypadkach jest taka sama.

18 18 Odpowiedź. Tak. Ciągle należy jednak zwracad uwagę przy takich zamianach, czy wskazania i inne dane są tożsame w charakterystykach obu produktów leczniczych. PROBLEM 6. Jak traktowad poprawiony na recepcie Pesel (np. cyfra 8 poprawiona na 5" kilka razy długopisem)? Jako błędny, niepełny? Czy wymaga to odnotowania przez osobę wydającą numeru Pesel z dokumentu? Odpowiedź. 16 ust. 1 pkt 3 - jeżeli na recepcie wpisano w sposób nieczytelny lub błędny dane pacjenta, o których mowa w 3 ust. 1 pkt 2 lit. a (imię, nazwisko), b (adres), f (numer Pesel) i g (paszportu), osoba wydająca określa je na podstawie dokumentów przedstawionych przez osobę okazującą receptę; osoba wydająca zamieszcza je na rewersie recepty oraz składa swój podpis; w przypadku danych, o których mowa w 3 ust. 1 pkt 2 lit. f i g, osoba wydająca zamieszcza je w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego. PROBLEM 7. Lek przepisany na recepcie - Ramistad 2,5 mg w liczbie 3 op. dostępny jest w hurtowni tylko z datą do kooca kwietnia br. (ogólnie mówiąc z krótkim terminem ważności). Z góry wiadomo, że pacjent nie będzie mógł przeprowadzid w tym czasie pełnej 3-miesięcznej kuracji. Czy mogę w zamian zaproponowad pacjentowi ten lek ze 100% odpłatnością? Ramistad ma najniższą cenę urzędową i limit wśród zamienników. W tym przypadku nie można więc zaproponowad nic taoszego. Odpowiedź. Z punktu widzenia NFZ, za opłatą 100% można wszystko zaproponowad. PROBLEM 8. Refundacja środków pomocniczych w związku z wprowadzeniem nowych kodów P,100. Czy można wydad tylko asortyment wpisany z nazwy na druku zapotrzebowania przez lekarza, np. pieluchomajtki, czy też można wydad np. wkładki o niższej refundacji, których kod istnieje na rocznym zleceniu wystawionym jeszcze w 2013 r. przez NFZ (jako zamiennik do 9245)? Odpowiedź uzgodniona z działem środków pomocniczych NFZ: Można wydad zamiennik, ale trzeba go rozliczyd z nowym kodem. PROBLEM 9. Recepta wystawiona komputerowo. Drukiem są przedstawione dane pacjenta, leki, data wystawienia itd. Natomiast data realizacji od dnia została dopisana długopisem. Czy potrzebna jest dodatkowo pieczątka i podpis lekarza potwierdzający dopisek? Odpowiedź. Nie. PROBLEM 10. Recepta wystawiona komputerowo, a długopisem dopisano nr oddziału NFZ. Czy potrzebna jest dodatkowo pieczątka i podpis lekarza potwierdzający dopisek? Odpowiedź. Nie.

19 19 PROBLEM 11. Na recepcie z kroplami do oczu pakowanymi po 5 ml są zapisane 2 opakowania i dawkowanie 2 x 1 - nie ma zaznaczone oko prawe i lewe. Z takiego dawkowania wychodzi, że leku wystarczy na ponad 90 dni (dla wielkości kropli przyjętej 0,05 ml). Czy wolno wydad te 2 opakowania? Odpowiedź. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie recept lekarskich, jeżeli jest dawkowanie, to trzeba przeliczyd (w tym wypadku 2 krople dziennie). Wydajemy 1 opakowanie 5 ml. Wyjątek stanowi przypadek, gdy w charakterystyce produktu leczniczego jest informacja, że po 28 dniach używania lub krótszym należy resztę lekarstwa zniszczyd. PROBLEM 12. Czy można wydad Betoptic S x 10 ml 2 fl., gdy dawkowanie jest zapisane: 3 x dziennie do obu oczu? Odpowiedź. Wydajemy 2 x 5 ml lub 1 x 10 ml. Ponieważ brak jest precyzyjnego dawkowania i są refundowane dwie wielkości 5 i 10 ml. PROBLEM 13. Lek N - 3 opakowania. Podane dawkowanie: 1 x dz 1 op. Do poprawy? Odpowiedź. Tak, albo wydajemy jedno najmniejsze. PROBLEM 14. Recepta komputerowa na IPP 20 mg x 28 szt. 100% (obok leku), a dalej w kratce odpłatnośd 50%. Wydad na 100%? Odpowiedź. Wydad na 100% albo dad do poprawy. PROBLEM 15. Ten sam lek (nie zamiennik), np. Zolafren, wypisane tabletki, pacjent żąda kapsułek lub odwrotnie. Można tak zamienid? Odpowiedź. Jeżeli oba na liście leków refundowanych, to tak. Pamiętad jednak trzeba o jednakowych wskazaniach i charakterystyce produktu leczniczego. PROBLEM 16. Dziecko z adnotacją na recepcie DN i nie ma 02 tylko X w okienku płatnika. Przy leku odpłatnośd 50%. Wydajemy na 100%? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 17. Jeśli recepta jest całkowicie wydrukowana z wszystkimi danymi, to czy lekarz musi się jeszcze osobiście podpisad? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 18.

20 20 Czy w okienku uprawnienia dodatkowe" musi byd x (krzyżyk) lub np. IB, czy też to okienko może byd puste? Odpowiedź. Może byd puste, ponieważ 16 rozporządzenia w sprawie recept lekarskich odnosi się tylko do uprawnieo. Pacjent może mied uprawnienia, ale również może nie mied dokumentu podczas wizyty u lekarza. Stąd dopuszczalne jest puste pole. 16 ust. 1 pkt 1a - jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem: a) kod uprawnieo dodatkowych pacjenta - osoba wydająca określa go na podstawie odpowiednich dokumentów dotyczących pacjenta przedstawionych przez osobę okazującą receptę; osoba wydająca zamieszcza go na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza ten kod w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego Funduszu, o którym mowa w art. 45 ust. 2 ustawy o refundacji. PROBLEM 19. Na recepcie jest nadrukowany numer prawa wykonywania zawodu lekarza z kodem kreskowym bez nadruku imienia i nazwiska. Natomiast przystawiono pieczątkę z imieniem i nazwiskiem, ale bez nr PWZ. Do tego na pieczątce imiennej jest Regon gabinetu lekarza - ale innego niż jest określony w nagłówku recepty, gdzie jest poprawna nazwa przychodni/gabine- tu, adres, nr telefonu i Regon wraz z kodem kreskowym Regonu. Odpowiedź. Ogólnie rzecz ujmując, jeżeli przekazane przez aptekę informacje są zgodne ze stanem faktycznym (tak jak na recepcie) i ten stan faktyczny zgadza się z danymi NFZ, to wszystko jest OK. Natomiast, jeżeli apteka źle odczyta i przekaże bfędne dane, wówczas niestety uchybienie jest po stronie apteki i trzeba je poprawid. W przypadku błędu po stronie lekarza będzie on proszony o złożenie stosownych wyjaśnieo. Do izb lekarskich został wysłany w tej sprawie odpowiedni komunikat, w tym o Regon (luty 2013 r). PROBLEM 19. Zdarza się, że na recepcie ten sam lek wydrukowany jest w dwóch pozycjach po 1 opakowaniu. Czy apteka może wydad pacjentowi 2 opakowania leku? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 20. Zdarza się, że na recepcie ten sam lek wydrukowany jest w dwóch pozycjach po 1 opakowaniu. Czy apteka może wydad pacjentowi 2 opakowania leku? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 21. Nieczytelne imię lub nazwisko lekarza na pieczątce. Czy apteka może zrealizowad ze zniżką taką receptę, opisując nieczytelne dane na odwrocie recepty? Odpowiedź. Tak. Rozporządzenie w sprawie recept lekarskich 16 ust. 1 pkt 2 a i b. PROBLEM 22. Na recepcie lekarz napisał: Acenocumarol - odpłatnośd R. Wydad 4 mg ze zniżką czy 1 mg na 100%?

21 21 Odpowiedź : Jeżeli na recepcie nie wpisano danych, wpisano je w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem, osoba wydająca może ją zrealizowad w następujących przypadkach: jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem: c) dawkę leku lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego - osoba wydająca przyjmuje, że jest to najmniejsza dawka dopuszczona do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli wydad 1 mg. PROBLEM 23. Clopixol Depot-5 amp. dawkowanie 1 co 3 tyg. Czy można wydad 5 amp., licząc według poniższego schematu: 1 amp dziś, 2 amp. za 3 tyg., 3 amp. za 6 tyg., 4 amp. za 9 tyg., 5 amp. za 12 tyg.? Odpowiedź. Tak. Według schematu mamy: 1-22 dni, 23-44, 45-66, dni. Z tego wynika. że stosowanie piątej ampułki nie przekroczy 90-dniowego stosowania wyliczonego na podstawie dawkowania. PROBLEM 24. Jeśli jest realizowana recepta z dwoma datami (wystawienia i realizacji od), to apteka wydaje na miesiąc kuracji, czy może wydad na 3 miesiące kuracji? Odpowiedź. Apteka wydaje tak, jak jest zapisane na recepcie - zazwyczaj do 90 dni kuracji, ponieważ nie jesteśmy w stanie stwierdzid w aptece, czy jest to pierwsza, czy już trzecia recepta wystawiona przez lekarza. Rozporządzenie w sprawie recept lekarskich 8. ust 3.: Osoba uprawniona może wystawid do trzech recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 90 dni stosowania, a w przypadku recept na środki antykoncepcyjne do sześciu recept na następujące po sobie okresy stosowania nieprzekraczające łącznie 6-miesięcznego stosowania. PROBLEM 25. Jeśli lekarz napisze na recepcie 6 pozycji, w tym 5 do refundacji, a jedną z nich jest np. Cholinex, który wyrzucamy'' na sprzedaż odręczną, czy wtedy można taką receptę zrealizowad? Odpowiedź. Nie, nie można zrealizowad. 12: Na jednej recepcie można przepisad do pięciu leków gotowych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych albo jeden lek recepturowy. PROBLEM 26. Czy można zamienid na życzenie pacjenta Bioxetin 0,02 x 30 tabl. na Fluxemed 0,02 x 30 kaps? Jak NFZ interpretuje zamianę postaci leku np. z kapsułek na tabletki lub wersje rozpuszczalne bądź doodbytnicze? Czy takowe zamiany są możliwe, gdy pacjent zgłasza taką potrzebę? Odpowiedź. Trzeba zawsze sprawdzid w charakterystyce produktu leczniczego. Jeżeli są to kapsułki twarde i takie samo stosowanie, to można. Natomiast zamiana tabletek na tabletki doodbytnicze to już lekka przesada.

22 22 PROBLEM 27. Czy lek recepturowy może byd wypisany z datą realizacji od dnia? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 28. Jak musi byd aktualnie przedstawiana ewidencja personelu na portalu SZOI? Odpowiedź. Zgodnie ze stanem faktycznym. PROBLEM 29. Jakie jest aktualnie stanowisko NFZ w sprawie wydawania odpowiedników? Czy na wyraźne życzenie pacjenta można wydad zamiennik o tej samej substancji czynnej, postaci i wielkości opakowania, taoszy po refundacji dla pacjenta, ale którego cena detaliczna przekracza wysokośd limitu leku przepisanego na recepcie? Czy NFZ aktualnie zgadza się z interpretacją MZ o możliwości wydania odpowiednika o niezgodnej cenie w stosunku do wartości limitu? Odpowiedź. Stanowisko jest takie, jak było do tej poty. Nic się nie zmieniło. Apteka ma obowiązek poinformowad pacjenta o możliwości nabycia leku objętego refundacją, którego cena detaliczna nie przekracza limitu oraz ceny detalicznej przepisanego leku. Osoba wydająca lek ma obowiązek na żądanie pacjenta wydad lek, którego cena detaliczna jest niższa niż cena leku na recepcie. PROBLEM 30. Czy pacjentowi z uprawnieniami IB przysługują bezpłatnie wszystkie leki dostępne na receptę? Czy jeśli taki pacjent nie ma stosownego zaświadczenia od specjalisty, to takie leki jak np. Kreon j x 50 kaps., Ortanol, Nolpaza, Estazolam lekarz rodzinny wypisze na 100%? Odpowiedź. Ustawa o świadczeniach art. 46: inwalidom wojennym oraz osobom represjonowanym, ich małżonkom pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu oraz wdowom i wdowcom po poległych żołnierzach i zmarłych inwalidach wojennych oraz osobach represjonowanych, uprawnionym do renty rodzinnej, a także cywilnym niewidomym ofiarom działao wojennych, przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki o kategorii dostępności Rp" lub Rpz oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego objęte decyzją o refundacji, dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli lekarz nie wpisze uprawnieo i odpłatności 100%, to na podstawie dokumentu wpisujemy uprawnienia na rewersie recepty i wydajemy bezpłatnie. Jeżeli natomiast lekarz nie wpisze uprawnieo i napisze 100%, wydajemy mimo dokumentu na 100%. PROBLEM 31. Jak postępowad w przypadku, gdy brak leku zapisanego na recepcie np. u producenta czy w hurtowni? Czy można wyjątkowo wydad zamiennik o tej samej cenie i limicie na żądanie pacjenta? To samo dotyczy liczby tabletek - nie ma produkcji leku zapisanego np. x 28 sztuk. Czy można wydad dostępny zamiennik na żądanie pacjenta o tej samej cenie i limicie? Zakładamy, że nie ma innej możliwości zaopatrzenia w danym dniu w aptece.

23 23 Odpowiedź. Formalnie nie można dokonywad takiej zamiany. Wskazana nowa recepta na zamiennik lub sprzedaż za pełną opłatą. PROBLEM 32. Lekarz zaordynował na recepcie: Amoksiklav tabl. 625 lg.1 (No 21) - bez zaznaczonej odpłatności. Czy apteka powinna wydad 1,5 opakowania po 14 tabletek z refundacją, czy wydad 1 opakowanie po 21 tabletek za 100% opłatą, ponieważ ta wielkośd opakowania nie jest refundawana? Co w sytuacji, kiedy lekarz napisze na recepcie: Amoksiklav tabl. 625 No 21? Odpowiedź. W obu przypadkach wydajemy 21 tabletek jako lek refundowany. PROBLEM 33. Czy nakrętka na butelkę leku recepturowego powinna byd traktowana jako opakowanie, czy jako korek i wliczana w taxa laborum? Odpowiedź. Rozporządzenie MZ z 6 listopada 2012 r.: do wartości opakowania nie wlicza się kosztów etykiet, korków oraz podkładek. Nakrętka czy też zakrętka nie jest korkiem. PROBLEM 34. Jak uprawnienia pacjenta mają się do wpisanych przez lekarza odpłatności? Chodzi tu głównie o pacjentów z uprawnieniami IB i ZK oraz wpisanym przez lekarza 100% przy konkretnej pozycji. Czy w takim wypadku mamy się sugerowad odpłatnością, czy uprawnieniami pacjenta? Odpowiedź. Dla IB problem omówiony został wyżej. W przypadku ZK i IW, jeżeli lekarz przy leku wpisał 100% opłaty, to wydajemy za pełną odpłatnością. Nie znamy wskazao z charakterystyki leku, które wziął pod uwagę lub nie lekarz. PROBLEM 35. Czy legitymacja ZUS z numerem WZR uprawnia do zrealizowania recepty z uprawnieniem IB? Czy niezbędna jest legitymacja IB? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 36. W raporcie zwrotnym SZOI pojawia się informacja, że zrealizowana recepta została wystawiona osobie ubezpieczonej, a aptekarz (zgodnie z danymi na recepcie) przekazał w raporcie, że osoba była nieubezpieczona (np. DN). I sytuacja odwrotna: w raporcie aptekarz przekazuje informację, że osoba jest ubezpieczona (zgodnie z danymi na recepcie), a komunikat zwrotny SZOI mówi, że osoba jest nieubezpieczona. Czy taka recepta wymaga poprawy? Odpowiedź. Należy ponownie sprawdzid przesyłane dane i uzgodnid z wydziałem kontroli NFZ. PROBLEM 37. Lekarz wypisał receptę na nieswoim druku. Czy taka recepta wymaga poprawy? Odpowiedź: Lek wydad za 100% opłatą albo przekazad receptę do poprawy lekarzowi. PROBLEM 38.

24 24 Czy jeśli na recepcie pro familia jest tylko Regon bez numeru 98..., to można zrealizowad receptę zniżkowo? Odpowiedź. Tak. Lekarz ma obowiązek prowadzenia kartotek pacjenta w jednostce ochrony zdrowia, do której należy Regon (gabinet, przychodnia, szpital). PROBLEM 39. Pacjent IB obok leków cukrzycowych ma na tej samej recepcie paski. Czy możemy je wydad z 30% zniżką na tą samą receptę? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 40. Czy można zamienid pacjentowi: Zarzio 48 min j. 1 amp.-strzyk. na recepcie ilośd: 5 (cena 1216,15 RLN) na Zarzio 48 min. 1 op. (5 amp.-strzyk) (cena 1166,14 PLN)? Odpowiedź. Tak. PROBLEM 41. Czy recepta wystawiona z adnotacją CITO realizowana kilka dni po dacie wystawienia musi byd zrealizowana w tym trybie? Odpowiedź. Recepta traci charakter CITO. PROBLEM 42. Jak prawidłowo zrealizowad receptę wystawioną z uprawnieniem ZK w przypadku zapisu np.: Contix 20 mg x 14 tabl. 50%" oraz Setro- non 8 mg x 10 tabl. R? Czy realizujemy Contix z odpłatnością 50%, czy ZK? Odpowiedź. Realizujemy z korzyścią dla pacjenta, w tym wypadku - ZK. PROBLEM 43. Recepta jest dla ZK. Czy Setronon realizujemy z odpłatnością R (R tylko na nowotwory), czy 100% (nie przysługuje na ZK)? Odpowiedź. Jeżeli na recepcie jest zaznaczona odpłatnośd R, to na R. PROBLEM 44. Jeśli lekarz przystawi pieczątkę osobistą na kodzie paskowym dotyczącym identyfikacji lekarza, co uniemożliwia wczytanie kodu elektronicznie, czy wówczas odmawiamy realizacji recepty? Odpowiedź. Nie odmawiamy realizacji recepty, jeżeli można kod PWZ wprowadzid ręcznie. Tak wpisane dane można potwierdzid np. w rejestrze lekarzy i lekarzy dentystów Naczelnej Izby Lekarskiej. Na podstawie notatek z zebrania sporządził: mgr farm Andrzej Wróbel opublikowano w Biuletynie Informacyjnym Pomorsko-Kujawskiej OIA Nr 124 (2/2014)

25 25 GNIEŹNIEOSKI APTEKARZ EMIL GRIEBEN NIEMIEC PRZYJAZNY POLAKOM dr n. farm. Stanisław Pic Muzeum Farmacji Wlkp. Okręgowej Izby Aptekarskiej Trudno określid kiedy i skąd rodzina Griebenów trafiła z Niemiec do Polski. W Wielkopolsce z pewnością są już zadomowieni w 2-giej połowie XIX stulecia. Pierwsze wzmianki na temat pobytu aptekarza Ernsta Griebena na terenie Wielkopolski podaje Kostrzeoski (7). Według tego autora, aprobowany w 1862 r. aptekarz o tym nazwisku kupuje 11 maja 1867 r. w Bojanowie Aptekę Miejską i Nadworną. W 1887 r. odsprzedaje ją za marek Dannowi. Rok później, w 1888 r., Ernst Grieben pojawia się w Gnieźnie, gdzie od Żyda Mamehldorfa odkupuje Löwen Aphoteke przy ówczesnej Wilhelmstrasse 1 (obecnie ul. Dąbrówki 1). Nieruchomośd, w której mieści się apteka kupuje 5 sierpnia 1897 r. (7). Do Gniezna przybywa wraz ze swoim synem Emilem, który urodził się prawdopodobnie w Bojanowie 7 marca 1868 r. (2). Emil Grieben, podobnie jak ojciec, również zostaje aptekarzem uzyskując w 1895 r. aprobację. Początkowo pracuje wspólnie ze swym ojcem, a od 1908 r. zostaje wyłącznym właścicielem apteki. Przez pewien czas rodzina Griebenów posiadała w Gnieźnie dwie apteki obie przy Wilhelmstrasse, pod numerami 1 i 4. Po śmierci ojca Emil łączy obie apteki w jedną większą, którą zarazem przebudowuje i unowocześnia. Podkreślid należy, że rodzina Griebenów całkowicie zintegrowała się z lokalną społecznością gnieźnieoską. Dotyczyło to zarówno okresu rozbiorowego, jak i późniejszego okresu II Rzeczpospolitej. Po odzyskaniu niepodległości Emil Grieben, jako obywatel narodowości niemieckiej, miał do wyboru, w świetle postanowieo Traktatu Wersalskiego, przyjęcie obywatelstwa polskiego lub też wyjazd do Niemiec. Jako tzw. optant przyjmuje wówczas obywatelstwo polskie, a jego Löwen Apotheke staje się apteką Pod Lwem. Należy przypuszczad, że była to decyzja głęboko przemyślana, a nie przejaw koniunkturalizmu. W okresie 20-lecia międzywojennego Grieben jest aktywnym członkiem Polskiego Powszechnego Towarzystwa Farmaceutycznego. Jako niemłody już wówczas człowiek, liczący około 70 lat, dojeżdża często z Gniezna do Poznania na posiedzenia tej organizacji (14). O stosunku Emila Griebena do nowo wybranej ojczyzny szczególnie dobitnie świadczy jednak inny fakt. W 1936 r. dokonuje on wpłaty na Fundusz Obrony Narodowej. Wpłaca na ten cel niebagatelną kwotę 200 zł. Wspomnied tu można, że jego koledzy aptekarze narodowości polskiej wpłacają często na ten cel znacznie niższe kwoty czasem tylko 10 zł (15). Był z Gnieznem związany nie tylko jako z miejscem zamieszkania i pracy, ale i zintegrowany z miejską społecznością (Polacy i Niemcy). Działał w różnych organizacjach społecznych, w tym również w loży masooskiej. Nadal pozostawał w tym okresie aktywnym członkiem lokalnej loży masooskiej Freimaurer und Johannisloge zum Bekräntzten Kubus. Do czasu jej rozwiązania w 1938 r. był przewodniczącym loży (11). Przez cały okres 20-lecia międzywojennego apteka Griebena cieszyła się dużym uznaniem mieszkaoców Gniezna i okolic. Nawet jeszcze długo po zakooczeniu wojny mawiało się: idę do Griebena, a nie do apteki Pod Lwem. Kiedy zaawansowany wiek, ze względów prawnych, nie pozwalał już Griebenowi na kierowanie apteką, przyjmuje od 1936 r. jako zarządzającego apteką Polaka, mgr. farm. Albina Wiertla (4). Na tym stanowisku pozostał Wiertel do wkroczenia Niemców. Później, podczas okupacji, nadal pracował wraz z Griebenem aż do 1945 r. (6).

26 26 Po wkroczeniu Niemców do Gniezna i rozpoczęciu okupacji, Grieben zmuszony jest do powrotu do obywatelstwa niemieckiego, a jego apteka Pod Lwem ponownie staje się Löwen Apotheke. W pierwszych dniach okupacji, od zaprzyjaźnionych Polaków bierze na przechowanie cenne księgozbiory, kolekcje motyli oraz pieniądze. Wszystko po wyzwoleniu zwraca. Lata okupacji niemieckiej stanowią wspaniały przykład życzliwości i wręcz przyjacielskiego stosunku Griebena do Polaków, bezlitośnie prześladowanych przez władze niemieckie. Wspomnienia dotyczące tego okresu opierają się na faktach zapamiętanych przez obywateli miasta Gniezna, którzy pracowali i spotykali się z nim w czasie okupacji i tuż po niej (6, 8, 9, 10). Szczególnie wiele faktów dotyczących Emila Griebena zawierają wspomnienia spisane w 1970 r. za namową ówczesnego dr. farmacji Włodzimierza Głowackiego, przez dr farm. Irenę Kiedrowską (6). Dzięki uprzejmości córki dr Kiedrowskiej p. Teresy Lijewskiej otrzymałem kserokopię tego opracowania. Pozostałe wspomnienia, znacznie krótsze, otrzymano od innych osób, które się z Griebenem zetknęły osobiście, lub też te sprawy znały z relacji osób trzecich. Dr Irena Kiedrowska, autorka obszernych wspomnieo, pracowała w aptece Griebena od 1 marca 1940 r. do lutego 1946 r. Dzięki jej wspomnieniom można prawie w 100% odtworzyd skład personelu zatrudnianego w tej aptece. Trudno w to uwierzyd, ale podczas okupacji w aptece Griebena pracowało około 20 Polaków i tylko, bardzo krótko, jedna osoba narodowości niemieckiej. Na wszelkie zarzuty ze strony władz niemieckich, że zatrudnia tylko Polaków, żądał dostarczenia pracowników niemieckich. Po pewnym czasie dostał takiego pracownika. Była to przybyła z Rygi tzw. baltendeutschka, która miała pracowad jako pomoc apteczna. Istniało podejrzenie, że miała byd wtyczką lokalnych władz. Znaleziono jednak skuteczny sposób na to, by jej takie działania uniemożliwid. Została oddelegowana do pracy w recepturze, a izba recepturowa znajdowała się w miejscu dośd odległym od izby ekspedycyjnej. Niemka była zarzucana receptami, a na dodatek okazała się osobą powolną w pracy i po prostu nie dawała sobie rady. Zachęcana przez szefa, by pracowała poza godzinami, kategorycznie odmawiała. Szybko też zrezygnowała z tej pracy. Tak próba częściowego chociażby zgermanizowania apteki nie powiodła się. Kolejni pracownicy Niemcy nie podjęli już pracy w Löwen Apotheke. W pierwszych miesiącach okupacji, dzięki aptekarzom niemieckim Griebenowi i Hessowi ( baltendeutsch z innej apteki), wiele leków trafiło do gnieźnieoskiego obozu przesiedleoczego, jak również dla ekipy budującej baraki dla niemieckich wojskowych (13). Na dnie koszy z zamówionymi lekami umieszczano chleb oraz inne, często deficytowe leki, które normalnie były nur für Deutsche. Ryzyko z tym związane trudno przecenid... W aptece Griebena, który przecież był w czasie okupacji Niemcem, brak było tabliczki Hier wird nur Deutsch gesprochen (tutaj mówi się tylko po niemiecku). Nie było też, jak wspomina dr Irena Kierdowska, portretu Fűhrera, ani w izbie ekspedycyjnej, ani też w biurze właściciela apteki. Związane jest z tym faktem pewne Jej wspomnienie. Przybyły do apteki, w godzinach południowych, kontroler nie znalazł portretu Fűhrera, ani wspomnianych tabliczek, że tu mówi się tylko po niemiecku. Właściciel apteki był nieobecny, bo w tym czasie odbywał w swoim mieszkaniu drzemkę. Nie zważając na obecnośd kontrolera personel apteki bez skrępowania porozumiewał się między sobą po polsku. Rozwścieczony tym niemiecki kontroler, krzycząc, zaczął straszyd personel złożeniem doniesienia na policję. Wpierw jednak udał się do mieszkania właściciela apteki. Grieben zrugał go informując, że wszelkie sprawy związane z apteką załatwia wyłącznie w aptece, a nie w prywatnym mieszkaniu i to w czasie przerwy obiadowej. Poza tym rzeczowo udzielił informacji, że jego personel włada nie tylko językiem niemieckim i polskim, ale także innymi językami. Aptekarz, według niego, jest przecież zobowiązany obsłużyd chorego w tym języku, jakim chory najlepiej włada. Tylko to pozwala na uniknięcie pomyłek i ewentualnych tragicznych następstw. Wezwany na policję Grieben podtrzymywał swoją wcześniejszą argumentację. Władza uwzględniając autorytet aptekarza, jak i jego podeszły wiek, szybko o sprawie zapomniała (6). Według dr Kiedrowskiej: Szef był Niemcem, ale nie hakatystą ani hitlerowcem. Efektem takiego jednak jego postępowania bywały częste nieprzyjemności, jakie spotykały go ze strony władz niemieckich.

27 27 Zdarzało się nieraz, że próby interwencji u władz niemieckich celem zapobiegania wywózki lub aresztowania Polaków, spotykały się z odpowiedzią, że ma się u nich zgłaszad wyłącznie wówczas, gdy będzie wzywany. Mimo to Grieben w przypadku kontrowersji, do jakich często dochodziło w jego aptece z niemieckimi klientami, zawsze stawał po stronie swojego personelu, niejednokrotnie wręcz wyprowadzając swych ziomków z apteki. Pytany nieraz przez swych rodaków Niemców skąd przybył do Gniezna, odpowiadał, że jest tutejszy, a aptekę, co szczególnie podkreślał, odziedziczył po swoim ojcu. Jego stosunek do Niemców przybyłych do Gniezna w czasie okupacji był zróżnicowany. Pewną sympatię odczuwał do Baltendeutschów i Niemców przybyłych znad Morza Czarnego. Nie lubił natomiast przybyszów z Reichu. Uważał, że ich przyjazd do Polski można przyrównad do klęski szaraoczy. Przybyli tu, by ten teren, który był przecież jego terenem, kompletnie ogołocid. Często też sięgał Grieben pamięcią do lat sprzed okupacji, kiedy było mu naprawdę dobrze i mógł nawet jeździd na wycieczki do Ziemi Świętej. Apteka Griebena wysyłała w czasie okupacji wiele paczek z lekami do Generalnej Guberni. Fakt ten wykorzystywali pracownicy apteki, wysyłając prywatnie lecz podając jako nadawcę aptekę, liczne paczki, w których obok leków było obuwie, odzież, a zdarzały się również rowery. Ilośd tych przesyłek była tak znaczna, że niemieccy pracownicy poczty interweniowali u właściciela apteki, by ograniczyd ich ilośd. On jednak utrzymywał, że dla niego najważniejszy jest obrót firmy. W sprawie tych wysyłek zdarzały się podobno nawet wizyty gestapowców w aptece. Z milczącą akceptacją Emil Grieben, jako właściciel, traktował też ponadnormatywne zużycie w aptece takich wówczas deficytowych artykułów jak cukier, tran oraz parafina płynna. Wykorzystywane były one przez Polaków do celów spożywczych. Często też udawało się, przy cichej akceptacji szefa, zdobywad mleko w proszku, które oczywiście było artykułem nur für Deutsche. Ze znaczków żywnościowych, które Niemcy zostawiali w aptece przy zakupie tego artykułu nie trzeba było się rozliczad z urzędem gospodarczym. Do Polaków trafiały także pooczochy gumowe, pasy brzuszne i inne podobne artykuły. Od czasu klęski stalingradzkiej Niemcy, początkowo niespiesznie, zaczynali ewakuowad się z Gniezna. Emil Grieben jednak o tym nie myślał. Wojska radzieckie wkroczyły do Gniezna 21 stycznia 1945 r. Polscy pracownicy apteki Pod Lwem zapewniali swojego szefa, że zadbają o jego bezpieczeostwo w rewanżu za jego postawę wobec Polaków w czasie okupacji (6, 9, 10). Pierwsze dni po wyzwoleniu miasta spędził w gmachu Szpitala Miejskiego, zajmując się tamtejszą apteką. Wkrótce wraca do swego mieszkania przy ul. Dąbrówki 1. Przez kilka dni mieszka u niego radziecki major wraz ze swym adiutantem, którzy podobno nawet wspólnie z Griebenem jadali. Wkrótce też po wyzwoleniu Gniezna Grieben występuje o przywrócenie mu obywatelstwa polskiego oraz zwrot apteki i nieruchomości przy ul. Dąbrówki 1. Czas jednak dla takich jak on był niesprzyjający. Nie został pozytywnie zweryfikowany. Polskie władze postanowiły wysiedlid go do Niemiec. Odwoływał się od tej decyzji, lecz bezskutecznie. W ostatnich dniach lutego 1945 r. Grieben zwraca się do swego pracownika, mgr. farmacji Feliksa Rynkiewicza z prośbą, by ten wspólnie ze swoją rodziną przeniósł się do jego mieszkania. Przekazał wówczas swemu pracownikowi trzy z pięciu posiadanych pokoi. Decyzja ta spowodowana była z pewnością lękiem o własne życie. Miał wprawdzie wielu przyjaciół wśród Polaków, ale przecież nie wszyscy go znali, a Rosjanie chętnie i szybko stawiali Niemców pod ścianę. Córka mgr. Rynkiewicza, która przekazała swe wspomnienia dotyczące ostatnich dni pobytu Griebena w Polsce (10), wspomina też lęk swojego ojca przed odpowiedzialnością za udzielanie pomocy Niemcowi. Z pomocy tej musiał się zresztą wielokrotnie tłumaczyd przed władzami miasta Gniezna. Emil Grieben znalazł zatrudnienie we własnej aptece, nazywanej wówczas apteką miejską, na około 5 miesięcy do 6 czerwca 1945 r. Zachowało się pismo, z tą właśnie datą, adresowane do Wojewódzkiej Izby Aptekarskiej w Poznaniu, że przekazany przez Urząd Pracy, wykonujący tylko podrzędną pracę, niemiecki aptekarz Emil Grieben został z pracy zwolniony (5).

28 Z czasu zatrudnienia Griebena w aptece po wyzwoleniu zachowały się dwa zdjęcia. BIULETYN 2/ Przed wysiedleniem Grieben wszystkim swym pracownikom wystawił świadectwa pracy. Niektóre z nich kooczyły się podziękowaniami i życzeniami pomyślności na przyszłośd. Po wyzwoleniu nie zapomniał też Grieben o wystawieniu jednemu ze swych pracowników innego zaświadczenia. Ponieważ pracownikowi temu, jak się dowiedział, groziła wysyłka do Rzeszy, bez porozumienia z nim wykazał jego gotowośd współpracy jako tzw. Leistungspolen. Wówczas ocaliło to tego pracownika przed wywózką, ale po wyzwoleniu mogło narazid na wiele kłopotów (3).

29 29 Z czasem Emila Griebena pozbawiono całkowicie jego dawnego mieszkania i przeniesiono do jednego pokoju w sąsiednim mieszkaniu na tym samym piętrze. Gnieźnieoski rozdział historii Emila Griebena zaczął dobiegad kooca. Była już jesieo 1945 r. W dniu swojej deportacji był tak zdenerwowany, że sąsiedzi pomagali mu zakładad pelisę, w którą ubrał się na wyjazd. Od sąsiadów otrzymał też prowiant na drogę i eskortowany przez funkcjonariuszy milicji udał się na stację kolejową. Ze zdenerwowania zgubił gdzieś portfel z dokumentami i kosztownościami. Sądząc, że zostawił je w mieszkaniu wrócił z dworca na ul. Dąbrówki, lecz niczego już nie odnalazł. W tym samym czasie na stacji okradziono jego walizkę... Z Niemiec nadeszła wkrótce wiadomośd, że dotarł szczęśliwie do miejsca przeznaczenia. Z kilkoma znajomymi Polakami utrzymywał przez pewien czas korespondencję, ale żadne listy się nie zachowały. Nie zachował się też niemiecki adres Griebena. Wiadomo tylko, że osiedlił się w niemieckiej strefie okupacyjnej w Meklemburgii. Próbowaliśmy ustalid, przy pomocy Niemieckiego Czerwonego Krzyża (Deutsche Rote Kreuz), miejsce jego pobytu w Niemczech oraz datę śmierci, ale bezskutecznie. Z otrzymanych odpowiedzi wynika jedynie, że istotnie osiedlił się w strefie wschodniej. Pech nie opuścił jednak Griebena nawet po wyjeździe do Niemiec. W jednym z meklemburskich banków miał zdeponowaną w czasie okupacji kwotę 180 tys. marek. Z powodu zablokowania konta nigdy z nich nie skorzystał. Początkowo, jak wynikało z jego listów, cierpiał straszliwą biedę. Wkrótce znalazł zatrudnienie u swojego znajomego aptekarza. Miał się też trudnid skupem i konfekcjonowaniem ziół, których wówczas w aptekach brakowało. Dokładnej daty śmierci Griebena nie ustalono. Według informacji przekazanej przez Kirchlicher Suchdienst w Stuttgarcie miało to nastąpid na przełomie 1947/1948 r. lub 1952/1953 r. (12). Według opinii ludzi, którzy z nim korespondowali, pierwsza z tych dat jest bardziej prawdopodobna. Funkcjonujący w polskiej wyobraźni stereotyp, kojarzący pojęcie Niemca ze złem i negatywnym stosunkiem do Polaków, w świetle przykładu aptekarza Emila Griebena z Gniezna, temu schematowi zaprzecza w sposób zdecydowany. Niniejsze opracowanie miało na celu przypomnienie tej postaci oraz wyrażenie jej szacunku, tak samo jak tym jego ziomkom, którzy reprezentowali lub reprezentują podobną postawę. PIŚMIENNICTWO 1. Akta Archiwum Paostwowego w Gnieźnie, nr Akta Archiwum Paostwowego w Gnieźnie, nr Grieben Emil, Oświadczenie, Gniezno r. 4. Herod Franciszek, Kalendarz Farmaceutyczny, 1936, str. 424, Informacja o zwolnieniu z pracy Emila Griebena, maszynopis r. 6. Kiedrowska Irena, Wspomnienia, maszynopis, 1970 r. 7. Kostrzeoski Leonard, Materiały do historii aptek wielkopolskich, Reprint, Poznao 1996, t. 2, str. 24, Kotecki Andrzej, Wspomnienia, maszynopis, 2005 r. 9. Namysł Marcela, Wspomnienia, maszynopis, 2005 r. 10. Nowak Henryka, Wspomnienia, maszynopis, 2005 r. 11. Scholtz Erazm, Szczepaniak Marek, Gnieźnianina żywot codzienny, Wyd. Gaudentium, Gniezno 2002, str. 204, Teiler Jolanta, Informacja z Kirchlicher-Suchdienst, HOK Zentrum Stuttgart, fax z Wartel Zenon (red. opracowania zbiorowego), Niemiecki Obóz Przesiedleoczy w Gnieźnie w latach , Wyd. Wielkopolskiego Związku Solidarności Polskich Kombatantów, Gniezno str Wiadomości Farmaceutyczne, 1926, t. LIII, 20, str Wiadomości Farmaceutyczne, 1936, t. LXIII, 40, str. 582.

30 30 XXII ŚWIĘTO APTEKARZY POD PATRONATEM ŚWIĘTYCH KOSMY I DAMIANA dr n. farm. Jan Majewski Przewodniczący Sekcji Historii Farmacji Oddziału Poznaoskiego PTFarm W Poznaniu, 27 września 2014 roku, Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska oraz Oddział Poznaoski Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego i jego Sekcja Historii Farmacji, zorganizowała kolejne Święto Aptekarzy. Tradycyjnie rozpoczęło się od porannej Mszy św. w Poznaoskiej Farze. Uczestników powitał w imieniu ks. kan. Mateusza Misiaka, proboszcza fary, ks. dr Adam Sikora, kapelan farmaceutów, który celebrował eucharystię i wygłosił okolicznościową homilię o dobru w nauczaniu papieży Benedykta XVI i Franciszka. W liturgii słowa uczestniczył mgr farm. Mariusz Michalak natomiast modlitwę powszechną prowadził dr n. farm. Jan Majewski. Tradycyjnie, Modlitwę Farmaceuty odczytała mgr farm. Barbara Fiklewicz-Dreszczyk.

31 31 Na ołtarzu głównym wystawiona została z tej okazji kopia obrazu Patronów Aptekarzy, świętych Kosmy i Damiana, autorstwa Jerzego Winklera. Malarz wykonał ją na podstawie obrazu siostry Rafaeli Szymkowiak ( ), ze Zgromadzenia Sióstr Świętej Elżbiety Prowincji Poznaoskiej w Poznaniu przy ul. Łąkowej 1 (gdzie znajduje się oryginał z 1952 r.). Po skooczonej Mszy św. rozpoczęła się częśd naukowo-artystyczna obchodów naszego Święta: prof. dr hab. n. farm. Edmund Grześkowiak Prorektor Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu przedstawił wykład Wino i zdrowie. Następnie prof. Barbara Zielioska-Psuja, Prezes Oddziału Poznao-skiego PTFarm i dr n. farm. Tadeusz Bąbelek, Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej w Poznaniu, wręczyli przyznany przez Kapitułę Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Poznaniu honorową Statuetkę im. prof. dr hab. Franciszka Adamanisa ( ). Statuetką uhonorowani zostali: dr n. farm. Tadeusz Bąbelek Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej i dr n. farm. Jan Majewski - Przewodniczący Sekcji Historii Farmacji Oddziału Poznaoskiego PTFarm. Wyróżnienie to stanowi wyraz uznania i wdzięczności za całokształt pracy na rzecz Samorządu Aptekarskiego. W części artystycznej wysłuchano dwóch wykonawców. Na oboju zagrał Piotr Madkowiak, solista Filharmonii Poznaoskiej im. T. Szeligowskiego, absolwent poznaoskiej Akademii Muzycznej, któremu na zabytkowym instrumencie Fryderyka Ladegasta towarzyszył Jacek Pupka, student prof. Elżbiety Karolak, z poznaoskiej Akademii Muzycznej. Koncert jak podkreślało wielu naszych Kolegów zabrzmiał wyjątkowo w barokowej świątyni jezuickiej.

32 32 Potem odbyło się tradycyjne spotkanie przy małej czarnej, w salce nad farą. Przy okazji odbyła się tam również promocja książek: Teresy Alicji Mielczarek Wokół Leszczyoskich Aptek (Leszno 2014), długoletniej prezes Koła PTFarm w Lesznie; Lecha Konopio-skiego Pierwsze kroki (z serii dla najmłodszych czytelników wydawanej przez Wielkopolską Agencję Literacką WAL), uznawanego, powszechnie cenionego literata, członka ZLP; Marii Magdaleny Pocgaj A włosy im czesał biblijny wiatr (Poznao 2006), członka Zarządu Oddziału Poznaoskiego ZLP; Anny Elżbiety Zalewskiej Nadzieją pisane (LSW Warszawa 2013), prezes Fundacji Literackiej w Poznaniu; publikacji Skarby natury w kosmetyce, (Poznao 2014) pod redakcją Dziekana Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, prof. dr hab. Lucjusza Zaprutko. Fot. 11. Mgr farm. Teresa Alicja Mielczarek z córką mgr farm. Iwoną Mielczarek-Jagodzioską i mgr farm. Marianną Uryzaj w czasie promocji książki Wokół leszczyoskich aptek Gorące i jednocześnie serdeczne, w odświętnej atmosferze prowadzone rozmowy podkreślały charakter uroczystości, zaś autorzy chętnie podpisywali swoje książki i dyskutowali z gośdmi obrosłego tradycją, wpisanego na stałe w kalen-darium poznaoskich wydarzeo, XXII Święta Aptekarzy i Farmaceutów pod patronatem św. Kosmy i Damiana.

33 33 DZIELID SIĘ DOBREM I RADOŚCIĄ EWANGELII Homilia wygłoszona w poznaoskim kościele farnym podczas Mszy św. z okazji święta św. Kosmy i Damiana r. Ks. dr Adam Sikora Równe 10 miesięcy temu ukazał sie dokument Ojca św. Franciszka poświęcony współczesnej ewangelizacji, zatytułowany Evangelii Gaudium Radośd Ewangelii. Już sam tytuł jest wymowny, bo często spotkad można zarzut, że nasza wiara, religia, pobożnośd są przepełnione smutkiem, czy przynajmniej powagą, żeby nie powiedzied ponuractwem. Papież zwraca uwagę na zupełnie inny poziom i rodzaj radości. Człowiek, który zna Ewangelię powinien byd przepełniony wewnętrzną radością. Radośd napełnia serce oraz całe życie tych, którzy spotykają się z Jezusem. Ci, którzy pozwalają, żeby ich zbawił, zostają wyzwoleni od grzechu, od smutku, od wewnętrznej pustki, od izolacji (EG 1). Jest to ta specyficzna radośd, która może byd udziałem człowieka, który odkrył w swoim życiu rzecz najważniejszą, która zdoła wypełnid i odpowiedzied na wszystkie, najbardziej fundamentalne pytania człowieka. Niezwykły, momentami kontrowersyjny myśliciel Starego Testamentu Kohelet zachęca do radości, ale jednocześnie zwraca uwagę na przemijalnośd tego świata i na ostateczne odniesienie do Boga. Ciesz się, młodzieocze, w młodości swojej, a serce twoje niech się rozwesela za dni młodości twojej. I chodź drogami serca swego i za tym, co oczy twe pociąga; lecz wiedz, że z tego wszystkiego będzie cię sądził Bóg! ( ) zanim się przerwie srebrny sznur i stłucze się czara złota, i dzban się rozbije u źródła, i w studnię kołowrót złamany wpadnie; i wróci się proch do ziemi, tak jak nią był, a duch powróci do Boga, który go dał. Uprawniona radośd ale i pewna gorycz przemijania osłodzona ostatecznym odniesieniem do Boga. Głęboka, powiedzied można spokojna radośd możliwa jest wtedy gdy człowiek ma udział w odwiecznej i ostatecznej Bożej mądrości, czyli w Ewangelii. To każe nam wrócid do wspomnianego na początku dokumentu papieża Franciszka, który mówiąc o Ewangelii mówi właściwie o ewangelizacji, jako pewnemu zjawisku czy procesowi, który podejmowany przez ludzi do ludzi jest skierowany, a jego treścią jest właśnie Boża prawda. Uczestnikami tak pojętej ewangelizacji jesteśmy także my wszyscy każdy na swój, indywidualny sposób. Warto spojrzed na, czy wręcz odkryd, pewne uwarunkowania, kontekst, trudności, zagrożenia i szanse ewangelizacji, w której uczestniczymy. Ewangelizacja nie jest indoktrynacją. Jest dzieleniem się dobrem. Dobro zmierza zawsze do dzielenia się. Każde autentyczne doświadczenie prawdy i piękna szuka swej ekspansji, a każda osoba przeżywająca głębokie wyzwolenie zyskuje większą wrażliwośd wobec potrzeb innych ludzi. Dzielenie się dobrem sprawia, że ono się umacnia i rozwija (EG 9). Dokonuje się to w określonym, nie zawsze sprzyjającym kontekście. Papież stawia diagnozę współczesności i wylicza kilka zjawisk, którym trzeba powiedzied zdecydowane NIE. Nie dla ekonomii wykluczenia. Współczesny świat kierujący się swoistą ekonomią, którą trzeba widzied szerzej niż mechanizmy kapitału i pracy, wyklucza człowieka słabego. Papież dostrzega coś, co nazywa globalizacja obojętności. Nie dla pieniądza, który rządzi. Mówi o pewnym napięciu między ideologią zysku a etyką. etyka kieruje do Boga oczekującego zaangażowanej odpowiedzi, wykraczającej poza kategorie rynku. Dla agentów finansowych, ekonomicznych i politycznych Bóg umyka ich kontroli, manipulacji, a nawet staje się niebezpieczny, o ile wzywa człowieka do jego pełnej realizacji i niezależności od wszelkiego rodzaju zniewolenia. Nie dla nierówności społecznej rodzącej przemoc. Niesprawiedliwie dzielone dobra, ideologia konsumizmu, prowadzą do napięd. I to zarówno napięd wewnątrz człowieka, który ciągle sparaliżowany

34 34 jest wewnętrznie świadomością tej nierówności, jak i co Franciszek szczególnie zauważa prowadzi do napięd społecznych, w różnych wymiarach i o różnym zasięgu. Nie dla relatywizmu moralnego, któremu w jakimś sensie sprzyjają globalizacji i informatyzacja współczesnej kultury. Często prowadzi to do oskarżania Kościoła głoszącego odwieczne prawa Boże, jako instytucji naruszającej indywidualne prawa. W tej perspektywie postrzega się Kościół, jak gdyby promował szczególne uprzedzenie i mieszał się w indywidualną wolnośd (EG 64). Taki świat jest adresatem Ewangelii. A właściwie my, żyjący w takim świecie i jakoś temu światowi się poddający, jesteśmy uczestnikami ewangelizacji. Tak dla ducha misyjnego, który nabiera właściwej mocy dopiero wtedy, gdy my sami jesteśmy dumni i radośni z tego, ze mamy udział w Ewangelii. Takiemu duchowi zagraża zdaniem Franciszka ideologia aktywizmu, zagubienia się w procedurach, instytucjach. Podejmowane bez ducha staja się wartością samą w sobie i zamiast napełniad energią i radością powodują zmęczenie i rozczarowanie. Tak dla nowych relacji stworzonych przez Jezusa Chrystusa. Dzisiaj, gdy sieci i narzędzia komunikacji ludzkiej osiągnęły niesłychany rozwój, stajemy przed wyzwaniem, by odkryd i przekazad «mistykę» życia razem, wymieszania się, spotkania, wzięcia za rękę, wzajemnego oparcia, uczestnictwa w tej nieco chaotycznej masie, która może zamienid się w prawdziwe doświadczenie braterstwa (EG 87). Globalizacja i komunikacja, które jak wcześniej powiedziano może nieśd negatywne skutki, są jednocześnie ogromną szansą i otwierają nowe możliwości głoszenia i świadczenia o Ewangelii. Negatywnych i pozytywnych zjawisk występujących we współczesności, które są kontekstem ewangelizacji, które są jej zagrożeniem, wezwaniem albo szansą Franciszek wymienia wiele. Nie ma możliwości wszystkich ich tutaj wymienid. Nie ma też takiej potrzeby. Na jedną jednak rzecz trzeba nam dzisiaj zwrócid uwagę. Jest to wątek, który ma znaczenie dla całej ewangelizacji, ale wydaje się ma szczególne znaczenie dla budowania naszych postaw, w tym także postaw na poziomie życia zawodowego. Charakteryzując ewangelizację, jako jej konieczny element papież wymienia dobrze pojętą relację międzyosobową. Od osobo do osoby. Ewangelię, jak każde inne dobro można nieśd naprawdę skutecznie wtedy gdy nawiąże się rzeczywistą relację z drugim. Chodzi o niesienie Ewangelii osobom, z którymi każdy ma do czynienia, zarówno najbliższym, jak i nieznanym. Można chyba sparafrazowad te słowa i powiedzied: Chodzi o niesienie DOBRA osobom, z którymi każdy ma do czynienia, zarówno najbliższym, jak i nieznanym. I dalej: Byd uczniem znaczy byd zawsze gotowym, by nieśd innym miłośd Jezusa i dokonuje się to spontanicznie w jakimkolwiek miejscu, na ulicy, na placu, przy pracy. Rysuje się nam w tym momencie obraz naszych osobistych doświadczeo, spotkao, rozmów, odbieranych sygnałów wyraźnie lub w ukryciu formułowanych oczekiwao. W tego typu doświadczeniach z drugim człowiekiem - niezależnie czego materialnie dotyczy to spotkanie jest to zawsze okazja do objawienia naszego wnętrza, naszego człowieczeostwa, naszej wrażliwości. Przez to zaspokajamy oczekiwania i potrzeby tego drugiego. Wydaje się jednak, że oprócz zaspokojenia tych bardziej czy mniej prozaicznych potrzeb drugiego, bardziej czy mniej uzasadnionych oczekiwao, można czy wręcz trzeba byd świadomym, że my jakoś formujemy tego drugiego. Słowem, spontanicznym gestem, przemyślanym profesjonalnym działaniem, które odebrane, doświadczone przez drugiego także kształtuje jego wnętrze. Nie utyskiwaniem, nie strofowaniem, ale świadectwem dobroci oddziałujemy na drugiego. Radośd Ewangelii, która stała się myślą przewodnią naszego dzisiejszego spotkania z okazji święta Kosmy i Damiana, nie jest piknikowym hip-hopem, nie jest przyklejonym do twarzy sztucznym uśmiechem reklamowego agenta. Jest głębokim pokojem serca i autentyczna satysfakcją z tego, że mamy w sobie dany nam przez Boga ogromny dar prawdy i dobra, i ze możemy się nim dzielid, możemy nim obdarowywad innych. Okazji ku temu mamy aż nadto. Wystarczy tylko otworzyd oczy.

35 35 Narodowy Fundusz Zdrowia Wielkopolski Oddział Wojewódzki w Poznaniu Poznao, dnia 11 kwietnia 2014 roku Tadeusz Bąbelek Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Poznaniu Pragnę poinformowad, że z dniem 14 kwietnia 2014 roku przestaję pełnid obowiązki Dyrektora Wielkopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Z tego też powodu chciałbym podziękowad za współpracę w organizowaniu opieki zdrowotnej dla mieszkaoców Wielkopolski oraz okazywane zrozumienie dla niełatwych, lecz koniecznych, decyzji. Doceniam wolę wypracowywania trudnych kompromisów. Pragnę wyrazid nadzieję, że zachowana rzetelnośd w sporządzaniu analiz, fakt uwzględniania sygnalizowanych potrzeb społecznych, a także optymalizacja tempa wprowadzanych zmian, pozwolą również i w przyszłości efektywnie zabezpieczad dostęp do świadczeo opieki zdrowotnej. Dziękuję również za wyrażane racje i argumenty. Jestem przeświadczony, że odchodzę bogatszy o Paostwa wiedzę i doświadczenie. Wierzę też, że pomimo skomplikowanej i niezwykle trudnej dla Oddziału Funduszu sytuacji finansowej, udało nam się nie zburzyd wzajemnego zaufania, tak przecież koniecznego dla realizacji wspólnych zamierzeo. Obowiązki Dyrektora Oddziału pełnił będzie Zastępca Dyrektora ds. Służb Mundurowych Pan Krzysztof Filipowiak, którego wysokie kompetencje o dotychczasowe osiągnięcia zawodowe gwarantują stabilnośd zarządzania. Z poważaniem p.o. Dyrektora WOW NFZ w Poznaniu Filip Nowak

36 36 Warszawa, Szanowni Paostwo, W imieniu firmy Ipsen Poland chciałbym podziękowad za spotkanie oraz możliwośd przedyskutowania problemu podziału opakowao produktu leczniczego Smecta na pojedyncze saszetki przez farmaceutów w aptekach. Spotkanie to było okazją do zapoznania się z Paostwa stanowiskiem w temacie nieprawidłowych praktyk aptecznych, w tym dzielenia opakowao zbiorczych produktów leczniczych. Paostwa akceptacja dla naszych działao edukacyjnych zwracających uwagę farmaceutów na korzyści wynikające ze sprzedaży jedynie pełnego opakowania produktu leczniczego Smecta, jest dla nas niezmiernie istotna. Planujemy kontynuowad kampanię informacyjno-edukacyjną na temat sprzedaży opakowao produktu leczniczego Smecta zgodnych z warunkami pozwolenia na dopuszczenie (najmniejsze dostępne opakowanie zawiera 10 saszetek), o której rozmawialiśmy na spotkaniu. Korzystając z okazji, raz jeszcze zwracamy szczególną uwagę na fakt, iż sprzedaż pojedynczych saszetek bez opakowania zewnętrznego oraz ulotki to: Naruszenie gwarancji jakości leku jaką daje producent pacjentowi kupującemu lek Smecta w pełnym opakowaniu. Pozbawienie pacjenta dostępu do ważnych informacji zawartych w ulotce (m.in. przeciwwskazania, interakcje z innymi lekami, ostrzeżenia i środki ostrożności, możliwe działania niepożądane) Ograniczenie prawa pacjenta do swobodnego zgłaszania działao niepożądanych. Zwracamy również uwagę, iż prowadzona przez nas kampania informacyjno-edukacyjna połączona jest ze specjalną ofertą handlową na opakowanie zawierające 10 saszetek produktu leczniczego Smecta. Oferta ta dostępna jest obecnie w większości hurtowni oferujących w sprzedaży produkt leczniczy Smecta. Zachęcamy Paostwa do skorzystania z naszej specjalnej oferty handlowej oraz wydawania pacjentom w aptekach jedynie pełnych opakowao produktu leczniczego Smecta. W razie jakichkolwiek dalszych pytao w powyższej sprawie pozostajemy do Paostwa dyspozycji. Z poważaniem Jerzy Woszczyna Product Manager

37 37 O WYSTAWACH OBRAZÓW MGR FARM. DOROTY KRYSTYNY PASTOK- CHOMICKIEJ W MUZEUM FARMACJI W POZNANIU I W BIELSKU-BIAŁEJ (NA XXIII SYMPOZJUM HISTORII FARMACJI) - KWIATY POLSKIE dr n. farm. Jan Majewski Niełatwo mówi się i pisze o obrazach, które tak naprawdę na nowo malują się w nas, bo każdy dostrzeże na pewno coś innego i przeczyta po swojemu. Świat Kwiatów mgr farm. Doroty Krystyny Pastok-Chomickiej (z Kołobrzegu), to dzieła malowane w oleju, a więc wymagające dużo czasu i cyzelowania oraz w akrylu, akwareli i piórkiem. Dwanaście obrazów zaprezentowano z udziałem Autorki na wystawie w Muzeum Farmacji w Poznaniu (9-30 maja 2014). Poznaoskiemu wernisażowi, na zebraniu Sekcji Historii Farmacji, towarzyszyły specjalnie przygotowane wiersze o kwiatach trzech uznanych poetek: dr farm. Marii Ellnain-Wojtaszek, Edyty Kulczak i Magdaleny Marii Pocgaj. Następnie wystawę przeniesiono na XXIII Sympozjum Historii Farmacji, do Bielska Białej (5-7 czerwca br.), gdzie również cieszyła się dużym zainteresowaniem. Kuratorem obydwu wystaw był dr n. farm. Jan Majewski. Zarówno w Poznaniu, jak i Bielsku- Białej wszyscy otrzymali okolicznościowy folder, w którym można było zapoznad się z notką biograficzną i dorobkiem artystycznym mgr farm. D. K. Pastok-Chomickiej (ponad 30 wystaw indywidualnych i cztery zbiorowe). Oceniając jej twórczośd, prof. Jerzy Woy-Wojciechowski napisał: Sztuka medycyny i sztuki piękne są najwspanialsze. Cudów - nie, iż Pani Dorota pełni je obie i to tak doskonale. Za najcenniejszy obraz Autorka uznaje Bramę, bo swój ślad zaznaczył na płótnie jej syn Julek, który miał może 5 latek (i domalował swoje wrażenia). Cykl Irysy - większe obrazy, wykonane zostały farbami olejnymi (żółty i ciemna czerwieo). Irysyróżowy i bordowy namalowała akrylem. Uwielbiam irysy, robię zdjęcia i potem maluję, przy czym trochę dodając coś od siebie - wyjaśniała podczas wernisażu w Muzeum Farmacji w Poznaniu (9 maja br.). Zaraz potem dodała: Umbelliferae, to coś, co zawsze mnie frapowało, aby namalowad w porze zimowej, jeżeli obraz zostanie tak odebrany, będzie to dla mnie sukcesem, Mała chat ka to namiastka dużej chaty, która obecnie wisi u moich rodziców w domku, malowałam taką z kwitnącymi bzami, jaśminami i malwami. Fot. 1. Folder wystawy. Wyk. Krzysztof Styszyriski.

38 38 Fot. 2. Wernisaż poznaoski: (od prawej) mgr farm. Dorota K. Pastok- Chomicka, dr farm. Jan Majewski, dr farm. Maria Ellnain-Wojtaszek. Archiwum. zresztą mieliśmy możliwośd przekonad się o tym na własne oczy. Drugim prezentowanym cyklem są baletnice. Ich zwiewnośd, lekkośd, czystośd i jasnośd od dawna fascynuje Panią Magister - po przeczytaniu książki Tancerka Degasa. Kathryn Wagner natchnęła, aby namalowad swoją wersję obrazu, tym bardziej że tancerki Degasa są dla mnie za ciężkie i szare. Uwielbiam malowad kwiaty, myślę, że jeżeli spodobają się te obrazy, mogę się zobowiązad do przygotowania wystawy z magnoliami - akwarela z piórkiem. A maluję przy świetle sztucznym, kiedy wszelkie prace domowe są wykonane, a syn śpi. Tworzę dwa, rzadko trzy dni, stale coś poprawiam, przelewam swój pomysł... - tyle oszczędnie, ale i konkretnie stwierdziła Artystka, która - a jestem przez Nią upoważniony - zaprasza wszystkich do swojego kolorowego ogrodu kwiatów. Baletnice dodają polotu i piękna obrazom - Dorobek artystyczny mgr farm. D. K. Pastok Chomickiej stanie się jednym z elementów pracy magisterskiej Artystyczno malarska twórczośd polskich farmaceutów; Wiesław Fusek (Biecz), Alina Wawrzosek (Lublin), Ewa Piasecka-Kudłacik (Warszawa), Dorota Pastok (Kołobrzeg), realizowanej w Zakładzie Nauk Medycznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (promotor: dr n. farm. Andrzej Wróbel) i na pewno trafi na IX edycję corocznego Przeglądu Prac Magisterskich z Zakresu Historii Farmacji w Warszawie (5 grudnia 2014 r.). W Bielsku-Białej uczestnicy XXIII Sympozjum zakupili trzy obrazy i... złożyli następne zamówienia. Do wypielęgnowanego ogrodu mgr farm. D.K. Pas Lok-Chomickiej warto (po)wracad o każdej porze roku. Dużo tam pąków, kwiatów i nadziei. dr n. farm. Jan Majewski - Kurator wystawy Honorowy Przewodniczący Zespołu Sekcji Fot. 3. Organizatorzy Sympozjum w Bielsku Białej, 2014: (od prawej) dr farm. Andrzej Wróbel, mgr farm. Lidia Maria Czyż, przewodnicząca Zespołu Sekcji Historii Farmacji, dr farm. Barbara liniejewska, przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Sympozjum, dr farm. Jan Majewski. Archiwum.

39 39 ZAPROSZENIA, PODZIĘKOWANIA LISTOPADOWO - O TYCH, KTÓRZY ODESZLI wspomnienie o zmarłych farmaceutach Poznao, 10 X 2014 r. Członkowie i sympatycy Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Poznaniu, wspólnie z Sekcją Historii Farmacji Oddziału Poznaoskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, 17 listopada br., wspominają Koleżanki i Kolegów, którzy odeszli w mijającym roku. Wspominki poprowadzą: dr Tadeusz Bąbelek, prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej i dr Jan Majewski, przewodniczący Sekcji Historii Farmacji Oddziału Poznaoskiego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Ważną częścią będą krótkie wspomnienia Rodzin, które straciły Najbliższych oraz przyjaciół Zmarłych*. Całośd połączy oprawa muzyczna (Andre Kasztelan, skrzypek Teatru Wielkiego im. S. Moniuszki) i poetycka. Zapraszamy 17 listopada 2014 r. (poniedziałek), o godz do Sali Konferencyjnej Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Poznaniu przy ul. Rynarzewskiej 3, róg ul. Palacza. Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej w Poznaniu dr n. farm. Tadeusz Bąbelek Przewodniczący Sekcji Historii Farmacji Oddziału Poznaoskiego PTFarm dr n. farm. Jan Majewski * Prosimy o potwierdzenie udziału w spotkaniu oraz podanie nazwiska osoby, która będzie dzieliła się wspomnieniami (nr tel. Izby ).

40 40 ZAPROSILI NAS lutego 2014 r. Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska w Koszalinie na XXVII Zjazd Sprawozdawczy ŚOIA 23 lutego 2014 r. Prezydent Miasta Poznania Ryszard Grobelny na uroczyste obchody 69 rocznicy zakooczenia okupacji niemieckiej i walk o Poznao 8-9 marca 2014 r. Dolnośląska Okręgowa Izba Aptekarska we Wrocławiu na XXV Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy 9 marca 2014 r. Kaliska Okręgowa Izba Aptekarska na XX Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy KOIA 14 marca 2014 r. Okręgowa Izba Aptekarska w Warszawie na XXVI Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy 17 marca 2014 r. Ogólnopolska Sekcja Naukowej Informacji o Leku na konferencję Wybrane problemy dystrybucji i stosowania substancji o działaniu farmakologicznym, poza wskazaniami leczniczymi

41 41 22 marca 2014 r. Farmacol o/poznao na spotkanie farmaceutyczne 28 marca 2014 r. Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu na XXI Okręgowy Zjazd Sprawozdawczo- Budżetowy 1 kwietnia 2014 r. Kielecka Okręgowa Izba Aptekarska na III Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy VI Kadencji 5 kwietnia 2014 r. Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej Wlkp. Izby Lekarskiej na obrady XXXVI Sprawozdawczo- Wyborczego Okręgowego Zjazdu Lekarzy 15 kwietnia 2014 r. Okręgowa Rada Aptekarska w Warszawie na uroczystośd wręczenia praw wykonywania zawodu farmaceuty kwietnia 2014 r. Gdaoska Okręgowa Izba Aptekarska na III Mistrzostwa Polski Aptekarzy w piłce nożnej halowej

42 42 3 maja 2014 r. Prezydent Miasta Poznania Ryszard Grobelny na uroczyste obchody 223 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz Dni Ułana 7 maja 2014 r. Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu na uroczystośd z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Położnej 9 maja 2014 r. Sekcja Historii Farmacji Oddziału Poznaoskiego PTFarm na otwarcie wystawy obrazów mgr farm. Doroty Pastok-Chomickiej Kwiaty Polskie 9 maja 2014 r. Koło Naukowe Prawa Medycznego Lege Artis przy Katedrze prawa Konstytucyjnego Wydziału Prawa i Administracji UAM na wykład dra Nikolasa Nikasa Klonowanie i badania nad komórkami macierzystymi: implikacje naukowe, prawne i moralne 16 maja 2014 r. Gazeta Farmaceutyczna na XIII Dzieo Polskiej Farmacji i debatę nt. Farmacja dla społeczeostwa. 10 lat Polski w UE. 5 maja 2014 r. Fresenius Medical Care na finał Kampanii Drugie Życie czerwca 2014 r. Zakład Farmacji Społecznej Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellooskiego w Krakowie na III Konferencję Naukowo-Szkoleniową Prowadzenie Opieki Farmaceutycznej

43 43 28 czerwca 2013 r. Neuca na Rodzinny Piknik Neuca września 2014 r. Rada Wlkp. Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa na spotkanie z okazji Wielkopolskiego Dnia Budowlanych w Mikorzynie 26 września 2013 r. Neuca na II Galę Neuca 4 października 2014 r. Opolska Okręgowa Izba Aptekarska w Opolu Na obchody Opolskiego Dnia Aptekarza w Krapkowicach

44 44

45 45

46 46 Szanowny Panie Doktorze! Szanowny Panie Prezesie Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej! Pragnę serdecznie podziękowad za przybycie na uroczystośd do Mielna 15. lutego 2014 r., chod daleka podróż wiązała się z dużym zmęczeniem. Dziękuję serdecznie za gratulacje i wręczenie mi certyfikatu Ambasadora Farmacji. Dziękuję za piękny kosz kwiatów. Byłam oszołomiona okazaną mi życzliwością i przyjaźnią. Przepraszam, że dopiero teraz śpieszę z podziękowaniem, ale nie miałam Pana adresu. Niemniej cały czas czuję głęboką wdzięcznośd za Pana przyjazd i gratulacje. Stale wracam do tego momentu, który został utrwalany na fotografiach. Podziwiam Pana wielkie zaangażowanie dla dobra środowiska farmaceutycznego, talent organizacyjny i strategiczny, wrażliwośd na potrzeby i problemy aptekarzy i szlachetny charakter. Z okazji nadchodzących Świąt Zmartwychwstania Paoskiego pragnę złożyd Panu doktorowi serdeczne życzenia dalszych sukcesów w reprezentowaniu problemów aptekarzy, przyjaźni i wdzięczności całego środowiska aptekarskiego oraz zdrowia i pomyślności w realizacji zamiarów.

47 Poznao, dnia 16 września 2014 r. Pan dr farm. Tadeusz Bąbelek Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Radz Aptekarskiej w Poznaniu ul. Palacza Poznao Szanowny Panie Prezesie! Pragnę serdecznie Panu podziękowad za zaproszenie do udziału w XII Święcie Aptekarzy pod patronatem świętych Kosmy i Damiana, które odbędzie się w dniu 27 września 2014 r. w Kościele Parnym w Poznaniu. Niestety pomimo zaszczytu jakim jest dla mnie otrzymanie zaproszenia, muszę przeprosid za moją nieobecnośd. Ważne sprawy samorządowe - wyjazdowe posiedzenie Okręgowej Rady Lekarskiej Wielkopolskiej Izby Lekarskiej, połączone z uroczystym otwarciem nowej siedziby Delegatury w Ostrowie Wielkopolskim - uniemożliwiają mój udział w święcie wszystkich Farmaceutów z całej Wielkopolski. Mając nadzieję, iż uznacie Paostwo moją nieobecnośd za usprawiedliwioną, na ręce Pana Prezesa przekazuję wszystkim uczestnikom spotkania najserdeczniejsze życzenia wszelkiej pomyślności. Z wyrazami szacunku i poważania Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej Wlkp. Izby Lekarskiej w Poznaniu dr n. med. Krzysztof Kordel

48 48

49 49 ODESZLI OD NAS ś.p. Prof. dr hab. n. med. Przemysław M. Mrozikiewicz w dniu 3 lutego 2014 r. Pracownik naukowy Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Kierownik Pracowni Farmakogenetyki Doświadczalnej przy Katedrze i Zakładzie Farmacji Klinicznej i Biofarmacji Kierownik Zakładu Farmakologii i Fitochemii w Instytucie Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu Dyrektor Instytutu Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu w latach Członek licznych towarzystw naukowych Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Farmakologii Klinicznej i Terapii Przewodniczący Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w latach Wiceprezes Polskiego Komitetu Zielarskiego w latach Członek Komisji Farmakopei Polskiej w latach Rodzinie Zmarłego składamy wyrazy głębokiego współczucia Prof. dr hab. n. med. Przemysław M. Mrozikiewicz, profesor nadzwyczajny, kierownik Pracowni Farmakogenetyki Doświadczalnej przy Katedrze i Zakładzie Farmacji Klinicznej i Biofarmacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz profesor zwyczajny i kierownik Zakładu Farmakologii i Fitochemii w Instytucie Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu. Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Poznaniu ukooczył w 1989 roku i rozpoczął pracę w Klinice Nadciśnienia Tętniczego Akademii Medycznej w Poznaniu a w 1991 został stypendystą DAAD w Instytucie Farmakologii Klinicznej Wolnego Uniwersytetu w Berlinie, gdzie został następnie asystentem. Karierę naukową kontynuował na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie. W latach był dyrektorem Instytutu Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu. Od 2003 do 2011 był członkiem Komisji Farmakopei Polskiej, gdzie przewodniczył Podkomisji Farmakognozji. Aktywnośd organizacyjna przyniosła mu funkcję Wiceprezesa Polskiego Komitetu Zielarskiego ( ) oraz Przewodniczącego Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego ( ). Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Farmakologii Klinicznej i Terapii. Organizator szeregu międzynarodowych konferencji naukowych, w tym Sejmików Zielarskich i konferencji z cyklu Interherba. Jego dorobek naukowy obejmujący ponad 300 prac eksperymentalnych pozwalał postrzegad Jego osobę jako jednego z najwybitniejszych uczonych młodego pokolenia. W pracy naukowej prof. P. M. Mrozikiewicz zajmował się zawsze kwestią bezpieczeostwa i skuteczności leków oraz suplementów diety. Pasją badawczą prof. Mrozikiewicza było dostosowanie leczenia do indywidualnych cech pacjenta (tzw. indywidualizacja terapii). Był wysokiej klasy specjalistą z zakresu farmakologii klinicznej i farmakogenetyki (badania wpływu wariantów genetycznych na działanie i skutecznośd leków). Stosując nowoczesne techniki genetyczne jako jeden z pierwszych w Polsce podjął problem naukowego wyjaśnienia działania surowców i substancji pochodzenia naturalnego w leczeniu i profilaktyce szeregu chorób. opracowanie: UM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

50 50 ś.p. Krystyna Muszyoska magister farmacji w dniu 6 kwietnia 2014 roku absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Poznaniu rocznik 1967, długoletnia kierownik i współwłaścicielka apteki "Pod Lipami" w Swarzędzu. Życzliwa Koleżanka, oddana zawodowi i pacjentom. ś.p. Marian Zdanowski magistra farmacji w dniu 7 kwietnia 2014 roku absolwent Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Poznaniu rocznik 1964, były pracownik Centralnego Inspektoratu Standaryzacji, Ośrodka Informacji Naukowej "Polfa" Warszawa i Centrali Handlu Zagranicznego "Ciech", były właściciel i kierownik apteki "Śródmiejskiej" w Środzie Wlkp. Odszedł życzliwy, pogodny Człowiek. ś.p. Daniela Grabarczyk magister farmacji w dniu 13 czerwca 2014 roku Absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Poznaniu rocznik 1973, wieloletnia pracownik aptek cefarmowskich, właścicielka i kierownik apteki Farmakon w Koninie. ś.p. Edmund Drybaoski magister farmacji w dniu 23 sierpnia 2014 roku Senior wielkopolskich aptekarzy. Absolwent Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Poznaniu rocznik 1949, długoletni dyrektor Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Farmaceutycznego CEFARM w Poznaniu, współtwórca Muzeum Farmacji Wlkp. OIA w Poznaniu.

51 51 WSPOMNIENIA Mgr farm. Edmund Drybański ( ) Nestor farmaceutów wielkopolskich, kierownik apteki kolejowej w Poznaniu, wychowawca wielu pokoleo aptekarzy, członek Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego i jego Sekcji Historii Farmacji, długoletni dyrektor Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Farmaceutycznego Cefarm w Poznaniu, współorganizator Muzeum Farmacji w Poznaniu, nasz Przyjaciel. Urodził się 1 października 1919 r. w Orchowie, w wielodzietnej rodzinie o patriotycznych korzeniach i wielkim zaangażowaniu (Bolesław, jeden z braci, także poświęcił się farmacji). Uczył się w Orchowie, tutaj ukooczył też szkołę podstawową, a w 1939 r. zdał maturę w Trzemesznie. W pierwszych dniach okupacji został aresztowany i skazany przez sąd wojenny w Orchowie na rozstrzelanie za ukrycie broni. Jak się później okazało, był to donos miejscowych Niemców (znaleziono tylko stare fuzje). Po wiarygodnym meldunku lejtnanta uniewinniono Edmunda i jego brata Stanisława. Już 9 listopada 1939 r. został z bratem internowany w obozie w Strzelnic. Szczęśliwie przeżył tę gehennę. Z obozu wyciągnął go Franciszek Stefanowski, rządca majątku Osowiec, gdzie potem przepracował 6 miesięcy. Następnie udało mu się przenieśd do innego brata, lekarza, do kopalni w Kazimierzu Sosnowieckim. Jednak wkrótce brat został aresztowany i wysłany do Oświęcimia. Został i pracował w kopalni w Sosnowcu, tutaj też brał udział w konspiracji. Organizacja skierowała go do pracy w aptece w Sosnowcu, z której przemycał leki dla partyzantów. Po wojnie podjął studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Poznaoskiego. W dniu 5 września 1949 r. otrzymał dyplom magistra farmacji. Szybko rozpoczął praktykę w aptece kolejowej w Poznaniu. W lalach odbył służbę wojskową. Potem powrócił do pracy w największej w Poznaniu aptece kolejowej (zatrudniała 32 farmaceutów) - w latach pełnił tam obowiązki kierownika. Był pomysłodawcą analizy leków wykonywanych w tej placówce i zachowania aseptyki. Ponadto, razem z prof. Włodzimierzem Kędzią, współtworzył pierwszą w Polsce lożę aseptyczną. W latach był dyrektorem Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Farmaceutycznego Cefarm w Poznaniu i koordynował pracę 360 podległych mu aptek. Jako dyrektor Cefarmu z dużym zaangażowaniem włączył się w powstanie Muzeum Farmacji w Poznaniu (w 1989 r.). Będąc we władzach Oddziału Poznaoskiego Polskiego Towarzystwu Farmaceutycznego, do którego należał od 1959 r. aktywnie działał na rzecz Towarzystwa, za co odznaczono go medalem

52 52 im. Ignacego Łukasiewicza (1983). Ostatnio, na XX Zjeździe PTFarm-u w Gdaosku (2010), władze Towarzystwa przyznały mu Odznakę Honorową". Za osiągnięcia i aktywnośd społeczno-zawodową został odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, odznaką Za wzorową pracę w służbie zdrowia, ponadto Złotą Odznaką Zasłużony Kolejarz. Zmarł 23 sierpnia 2014 r. w Poznaniu, w wieku 94 lat. Pochowany został na Cmentarzu Miłostowskim w Poznaniu. Naszego Przyjaciela pożegnali przedstawiciele Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej, Oddziału Poznaoskiego PTFarm Sekcji Historii Farmacji PTFarm, PGF Cefarm w Poznaniu, najbliższa Rodzina (mgr farm. Maria Miękicka-Drybaoska - żona; dr farm. Krystyna Liersch - córka i dr med. Piotr Drybaoski - syn, mgr farm. Marcin Liersch - wnuk, kontynuator, w trzecim pokoleniu. rodzinnych tradycji aptekarskich), przyjaciele, znajomi i dawni współpracownicy (m.in. mgr farm. Stanisława Frydel - nestorka aptekarzy poznaoskich). Śmierd naszego Kolegi pozostawiła głęboki żal w sercach Przyjaciół i znajomych. Będzie nam Ciebie, Edmundzie, brakowało. Jan Majewski

53 53 REKLAMA

54 54 MIESIĘCZNE STAWKI SKŁADEK CZŁONKOWSKICH pracownicy aptek i hurtowni farmaceutycznych, nie będący kierownikami ustala się, że w rozumieniu niniejszej uchwały, pracownikiem jest farmaceuta zatrudniony na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, jak również wykonujący zawód w ramach tzw. samozatrudnienia 20 zł, właściciele i współwłaściciele aptek lub hurtowni farmaceutycznych w tym udziałowcy spółek cywilnych oraz wspólnicy i akcjonariusze spółek prawa handlowego - 45 zł, kierownicy aptek szpitalnych, zakładowych i działów farmacji szpitalnej 30 zł, kierownicy aptek ogólnodostępnych i hurtowni farmaceutycznych 75 zł, pozostali członkowie Wielkopolskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, posiadający prawo wykonywania zawodu farmaceuty, wykonujący zawód poza apteką lub hurtownią farmaceutyczną - 7 zł, emeryci i renciści wykonujący zawód stawki określone w lit.a-e w pełnej wysokości Zwolnieniem od składek członkowskich objęci są farmaceuci korzystający z urlopu wychowawczego urlop wychowawczy należy zgłosid do Izby. Zwalnia się z obowiązku płacenia składek emerytów i rencistów, nie wykonujących zawodu emeryci i renciści nie wykonujący zawodu winni zgłosid ten fakt do Izby. Jeśli farmaceuta jest zobowiązany do zapłaty składek z kilku tytułów, wówczas winien on regulowad składkę w jednej, najwyższej stawce. na podst. uchwały Nr 6/VI/2012 Wlkp. ORA z dnia r. ze zm. Składki można wpłacad na konto (PKO BP S.A. II O/Poznao ) lub osobiście w biurze Izby. W przypadku wpłat na konto bankowe prosimy o dokładne opisywanie wpłacanych kwot w tytule przelewu.

55 55 PREZYDIUM WLKP. OKRĘGOWEJ RADY APTEKARSKIEJ dr n. farm. Tadeusz Bąbelek Prezes mgr farm. Danuta Kurasz Wiceprezes ds. aptek szpitalnych dr n. farm. Roman Plackowski Wiceprezes ds. aptek ogólnodostępnych mgr farm. Dorota Marcinkowska Sekretarz dr n. farm. Jan Płotkowiak Skarbnik mgr farm. Anna Fibiger członek Prezydium Rady mgr farm. Alina Górecka członek Prezydium Rady