SKUTKI ŻYWIENIOWE I ZDROWOTNE STOSOWANIA PASZ GMO W ŻYWIENIU ZWIERZĄT

Transkrypt

1 Franciszek Brzóska Instytut Zootechniki-Państwowy Instytut Badawczy Kraków Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa SKUTKI ŻYWIENIOWE I ZDROWOTNE STOSOWANIA PASZ GMO W ŻYWIENIU ZWIERZĄT Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 18 kwietnia 2016 r.

2 CEL WYKŁADU Białko pochodzenia zwierzęcego jest niezbędnym elementem diety człowieka. Celem prelekcji jest zapoznanie z wynikami badań i wnioskami nad stosowaniem pasz z roślin zmodyfikowanych genetycznie w żywieniu zwierząt

3 DO PRODUKCJI MIĘSA, JAJ I MLEKA NIEZBĘDNE SĄ: Składnik pokarmowy Nośnik Ziemiopłody Energia cukry, skrobia, tłuszcze zboża; oleje roślinne Białko aminokwasy, peptydy soja, pasze rzepakowe, nasiona strączkowe Minerały kopaliny, pochodzenia chemicznego i organicznego wapń, fosfor, sód, magnez, mikroelementy Witaminy naturalne lub syntetyczne oleje roślinne, betakaroten Dodatki paszowe enzymy, probiotyki produkty syntezy bakteryjnej

4 BIAŁKO NAJWAŻNIEJSZY ELEMENT PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ

5 SPECYFIKA BAZY PASZOWEJ UE I POLSKI Unia Europejska importuje tys. ton soi i śruty sojowej Polska importuje tys. ton śruty sojowej = 900 tys. ton czystego białka paszowego Polska bilans białka paszowego (1250 tys. ton) śruta sojowa 72% śruta i makuch rzepakowy 19% nasiona roślin strączkowych 7% inne (śruta słonecznikowa) 2% */ Dane GUS i wyliczenia własne IERiGZ PIB. Rynek Pasz, 2009

6 SUPER MATERIAŁY (SUROWCE) PASZOWE Ziarno zbóż, w tym kukurydza Soja i śruta sojowa poekstrakcyjna

7 BIOTECHNOLOGIA - TRANSGENEZA inżynieria genetyczna modyfikowanie DNA

8 TRANSGENEZA naprawa uszkodzonego DNA lub modyfikacja genetyczna

9 SOJA GMO Poekstrakcyjna śruta sojowa z soi HT (MON ) Zawiera gen bakterii Agrobacterium szczepu CP4 Gen koduje syntezę białka EPSPS, wywołujące tolerancję na glifosat, substancję czynną herbicydu Roundup Korzyści - ograniczenie lub wyeliminowanie chemicznej walki z chwastami - możliwość oprysku roślin po wschodach - wyeliminowanie klasycznych herbicydów - niższe koszty zabiegów agrotechnicznych i lepsza jakość mikrobiologiczna ziarna Brookes i Anioł, 2005

10 KUKURYDZA GMO Kukurydza MON 810 (Bt) zmodyfikowana w kierunku odporności na szkodnika owada omacnicę prosowiankę. Zawiera transgen bakterii Bacillus thuringiensis syntetyzujące toksyczne dla larw owada białko Cry, larw żerujących w łodygach i kolbach kukurydzy toksyczne dla niektórych owadów błonkoskrzydłych (Coleoptera) Korzyści: - ograniczenie lub wyeliminowanie chemicznej walki ze szkodnikiem - zmniejszenie strat w uprawie roślin - poprawa jakości ziarna kukurydzy (mniej lub brak toksyn pleśniowych)

11 ŻYWNOŚĆ ZMODYFIKOWANA DOPUSZCZONA DLA LUDZI

12 SPOŻYCIE MIĘSA DROBIOWEGO W POLSCE (BROJLERY I INDYKI) Polska produkuje około tys. ton. drobiu rzeźnego 30% przeznaczone jest na eksport Wpływy dewizowe z eksportu tys. ton drobiu szacowane są na 1,0-1,5 mld Euro/rok Spożycie krajowe wynosi 27 kg/mieszkańca Spożycie soi 27 kg x 2 kg paszy/kg kurczaka x 20-30% soi w mieszance = kg soi GMO

13 ŚRUTA SOJOWA W POLSCE I NA ŚWIECIE - Ponad 96-98% śruty sojowej w Polsce i UE jest zmodyfikowane genetycznie (IZ PIB; PIW PIB) - Nasiona soi stosowane są produkcji około artykułów spożywczych - Produkty zawierające śrutę sojową GMO konsumuje około 1 mld. ludzi (bez Chin) - Z medycznego punktu widzenia nie stwierdzono specyficznych schorzeń wywołanych zmodyfikowanego DNA na zwierzęta i człowieka, bądź na bakterie glebowe - (wojewódzki konsultant schorzeń nowotworowych w Krakowie)

14 PIERWSZY INCYDENT ZDROWOTNY Z GMO w 1999 czasopismo Nature opublikowało artykuł o potencjalnym zagrożeniu kukurydzy zmodyfikowanej Bt dla motyla, co wywołało demonstracje uliczne w 2001 r. szczegółowe badania stwierdziły,..pyłek kukurydzy zmodyfikowanej Bt nie jest toksyczny dla larw motyla MONARCH w koncentracji jaką mogą pobrać z pól motyle., a dyskusję n/t uznano za zamkniętą Waltz E. (2009). Nature 461 (7260): 27-32

15 CZY ŻYWNOŚĆ GMO JEST SZKODLIWA OPINIE AMERYKANÓW - do 2013 r. opublikowano 1783 prace naukowe na temat pasz i żywności GM z lat nie opublikowano żadnej pracy n/t chorób wywołanych spożywaniem pasz i żywności GM (Key i in., 2008) - w 2012 r. the American Association for the Advancement of Science podało:..spożywanie żywności zawierającej składniki pochodne roślin GM nie jest bardziej ryzykowne aniżeli spożywanie roślin konwencjonalnych. - American Medical Association, National Academy of Science oraz Royal Society of Medicine podało, że nie stwierdzono negatywnego wpływu żywności GM na zdrowie człowieka

16 CZY ŻYWNOŚĆ GMO JEST SZKODLIWA OPINIE EUROPEJCZYKÓW - w 2010 r. the European Commision Directorate-General for Research and Innovation stwierdził:..zasadniczy wniosek podjęty na podstawie 130 projektów badawczych, zrealizowanych w czasie więcej jak 25 lat, obejmujący więcej jak 500 niezależnych grup badaczy, z zakresu biotechnologii, stwierdza że GMO, nie jest bardziej ryzykowny aniżeli np. rośliny konwencjonalne otrzymywane metodami tradycyjnymi..

17

18 PRAWO PASZOWE W POLSCE Ustawa Paszowa z 22 lipca 2006 r. (Dz.U. Nr 144, poz. 1045) Wprowadzał zakaz wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów GM przeznaczonych do użytku paszowego Zapis niezgodny jest z Rozporządzeniem Komisji WE Nr 1830 / 2003 w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy Prawo UE dopuszcza stosowanie pasz GMO w żywieniu zwierząt, jeśli zostały zarejestrowane w UE zgodnie z obowiązującym prawem (EFSA)

19 SKUTKI ZAKAZU PASZ GMO W ŻYWIENIU ZWIERZĄT W POLSCE Obniżenie efektywności ekonomicznej (opłacalności) produkcji pasz, chowu drobiu i świń oraz efektywności produkcji zwierzęcej Obniżenie wolumenu wytwarzanego mięsa drobiowego i wieprzowego Obniżenie lub zaniechanie eksportu mięsa na rynki zagraniczne oraz skutki finansowe w eksporcie Pogorszenie warunków wyżywienia ludności, w tym najbiedniejszej w kraju

20 CZY IMPORT MIĘSA N-GMO JEST MOŻLIWY? wszystkie kraje UE i poza Unią zwierzęta żywią paszami zmodyfikowanymi genetycznie (kukurydza, rzepak, soja) kraje poza UE, skarmiają ponadto mączki pochodzenia zwierzęcego (USA, Ameryka Południowa, Azja, inne) import mięsa drobiowego (około 2 mln. ton) to wydatek 15 mld PLN; a z mięsem wieprzowym około 24 mld. PLN rocznie koszt importu śruty sojowej 2,8 mld PLN/rok mięso (jaja, mleka) od zwierząt żywionych paszami GMO nie da się odróżnić od mięsa zwierząt żywionych paszami niezmodyfikowanymi (oszustwa i nadużycia finansowe)

21 BADANIA NAD PASZAMI ZMODYFIKOWANYMI GENETYCZNIE - pierwsze produkty GMO do żywienia zwierząt dopuszczono w 1996 r. - badania zagraniczne (instytuty państwowe, uniwersytety rolnicze państwowe) - Federalne Rolnicze Centrum Naukowe (FAL), Niemcy - w Unii Europejskiej opublikowano około 50 raportów dotyczących badań GMO w żywieniu zwierząt - autoryzacją pasz GMO w UE zajmuje się Biuro Bezpieczeństwa Żywnościowego (European Food Safety Authority) w Padwie, Włochy

22 DLACZEGO EFSA NIE RESPEKTUJE PEWNYCH BADAŃ NAD GMO - badania winny być prowadzone według określonej procedury (układ doświadczeń, dobór zwierząt, czas trwania, metody analityczne i statystyczne) - wyniki winny być publikowane w czasopismach z Listy Filadelfijskiej - opis metodyki powinien pozwalać na powtórzenie doświadczenia w analogicznym układzie - zgromadzone materiały podlegają wglądowi EFSA

23 PASZE ZMODYFIKOWANE GENETYCZNIE GMO Generacja I GMO Generacja II GMO Generacja III GMO udoskonalenia technologiczne, odporność na herbicydy, odporność na szkodniki, odporność na wirusy zmieniony skład chemiczny, poprawiona wartość pokarmowa, zwiększona ilość aminokwasów, zwiększona ilość witamin, zmieniony skład kwasów tłuszczowych lub skrobi, obecność enzymu fitazy dla poprawy wykorzystania P ziarna zbóż zwiększona odporność na czynniki abiotyczne (susza glebowa, zasolenie gleby)

24 WYNIKI BADAŃ PASZE KLASYCZNE VS ZMODYFIKOWANE Nie stwierdzono, aby skład chemiczny pasz z roślin I generacji GMO różnił się od pasz z roślin tych samych odmian niezmodyfikowanych genetycznie oznacza to tzw. Równoważność składnikową pasz GMO i nie GMO

25 PODSUMOWANIE WYNIKÓW GMO I GENERACJI Gatunek Ilość Wyniki doświadczeń Przeżuwacze brak wpływu na wydajność, skład Krowy 23 i cechy mleka, mięsa (niższa Bydło mięsne 14 zawartość mykotoksyn) Inne (kozy, owce) 10 brak wpływu na wskaźniki metaboliczne Świnie 21 Drób brak wpływu na strawność i zdrowie Kury nioski 12 zwierząt Broilery 48 brak wpływu na wzrost, zużycie paszy, Inne 1 brak wpływu na skład mięsa, mleka i jaj Ryby, króliki 8 (Flachowsky, 2012)

26 PODSUMOWANIE WYNIKÓW GMO II GENERACJI Roślina Zmiana cechy Kukurydza Skład aminokwasowy Witamina C Przyswajalność żelaza Fumonizyna Soja Kwas oleinowy Kwas stearynowy Ziemniaki Skrobia Solanina Rzepak Witamina E β-karoten Kwas linolowy Ryż β-karoten Żelazo (Flachowski, 2012)

27 PODSUMOWANIE WYNIKÓW GMO III generacji Roślina Modyfikacja Efekty Trzcina cukrowa tolerancja Indonezja; 450 tys. ha; czynnik na suszę aktywny beta z bakterii Rhizobium meliloti Kukurydza tolerancja Południowa Afryka, Kenia, na suszę Uganda, Mozambik, Tanzania; czynnik aktywny CspB z bakterii Bacillus subtilis zwiększenie plonów ziarna kukurydzy o 2-5 milionów ton, wyżywienie 21 milionów ludzi w Afryce

28 BADANIA KRAJOWE NAD PASZAMI ZMODYFIKOWANYMI GENETYCZNIE Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Szkołą Główna Gospodarstwa Wiejskiego Waeszawa Instytut Genetyki i Hodowli zwierząt PAN Jastrzębiec Instytut Zootechniki PIB Kraków Państwowy Instytut Weterynaryjny PIB Puławy Katedra Żywienia Zwierząt Badania soi i kukurydzy GMO kurczęta brojlery, kury nioski, lochy, prosięta, tuczniki, krowy, cielęta Badania ziemniaka GMO Badania pasz GMO przepiórki

29 INSTYTUT ZOOTECHNIKI PIB PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARII PIB Badania ziarna kukurydzy i śruty sojowej GMO - składu chemicznego i przydatności paszowej - wpływu na wzrost i wydajność zwierząt - losy transgenicznego DNA w przewodzie pokarmowym - obecność t DNA w tkankach (mięsie), mleku i jajach - wpływu na wskaźniki hematologiczne - wpływu na immunologię zwierząt - wpływu na cechy histologiczne tkanek - wpływu na śmiertelność w chowie i ogólny stan zdrowia zwierząt - wpływ wielopokoleniowy pasz GMO na zwierzęta

30 BADANIA WYKONYWAŁ ZESPÓŁ 27 OSOBOWY Instytut Zootechniki PIB, Kraków S. Świątkiewicz; J. Koreleski; F. Brzóska;. M. Świątkiewicz; E. Hanczakowska; B. Szymczyk; J. Strzetelski; I. Furgał-Dierżuk; A. Arczewska-Włosek; J. Markowski; B. Brzóska; W. Korol; M. Zymon; A. Jarocka; M. Siemińska Państwowy Instytut Weterynarii PIB, Puławy D. Bednarek; W. Kozaczyński; K. Kwiatek; M. Mazur; Z. Pejsak; M. Reichert; Z. Sieradzki; J.Tomczyk; M. Twardowska; Z. Dolatowski; Z. Minta; J. Stadnik Żadna w/w osób nie była i nie jest w jakikolwiek sposób powiązana z firmami oferującymi nasiona i pasze GMO

31 UKŁAD BADAŃ (DOŚWIADCZEŃ) Pasza GMO Grupa I kontrola Grupa II Grupa III Grupa IV Śruta sojowa GMO Roundup Ready MON Ziarno kukurydzy GMO MON

32 WYNIKI BADAŃ - BROJLERY I KURY NIOSKI (IZ PIB) Nie stwierdzono różnic w zawartości składników pokarmowych, w tym aminokwasów, skrobi, składników mineralnych i tłuszczu. Brojlery Nie stwierdzono istotnych różnic masa ciała kurcząt, spożycie paszy; wykorzystanie paszy, śmiertelność; europejski wskaźnik wzrostu Kury nioski Nie stwierdzono istotnych różnic nieśności i cechach jaj; bilansie N i P, strawności energii i składników pokarmowych

33 WYNIKI BADAŃ - ŚWINIE (IZ PIB) Nie stwierdzono istotnych różnic Lochy masa ciała loch (kryte, 100 dzień ciąży, wyproszone, odsadzone) pobranie paszy (do 100 dnia ciąży, od 100 dnia do wyproszenia, od krycia do wyproszenia, laktacja, cały cykl) Prosięta śmiertelności, masie ciała, spożyciu paszy do odsadzenia od macior Tuczniki tempo wzrostu, zużycie i wykorzystanie paszy, jakość mięsa

34 WYNIKI BADAŃ - KROWY I CIELĘTA (IZ PIB) Nie stwierdzono istotnych różnic Krowy mleczne wydajność mleczna (całkowita i dobowa), składniki mleka (tłuszcz, białko, laktoza), wskaźniki metaboliczne surowicy krwi (wolne kwasy tłuszczowe, kwas beta-hydromasłowy, glukoza), metabolizm żwacza (rozkład suchej masy i białka ogólnego) Cielęta masa ciała w 56 i 90 dniu życia, dobowy przyrost masy ciała, zużycie pasz na 1 kg masy ciała, skład chemiczny mięsa (SM, BO, TS, PS), profil kwasów tłuszczowych

35 LOSY TRANSGENICZNEGO DNA I BIAŁEK U KONSUMENTÓW - człowiek dziennie konsumuje 0,1-1 g DNA; świnia 0,5-4 g; krowa g - t DNA stanowi około 0,005% całkowitego DNA spożywanego - DNA kiszonek ulega destrukcji (rozkładowi) w czasie fermentacji kiszonkowej i żwaczowej - DNA pasz i pokarmów ulega destrukcji po przejściu przez żołądek (odczyn ph 1-2) - zdenaturowane białko oraz DNA ulegają hydrolizie enzymatycznej i trawieniu w dwunastnicy i jelicie cienkim

36 ROZKŁAD KWASÓW NUKLEINOWYCH (t DNA) W PRZEWODZIE POKARMOWYM ZWIERZĄT I LUDZI DNA + ENZYMY BIAŁKA + ENZYMY Kwas nukleinowy nukleazy trzustkowe Oligonukleotydy Nukleotydy nukleotydazy jelitowe Nukleozydy + kwas fosforowy Cukry + zasady azotowe Świątkiewicz i in, (2012)

37 TRANSMISJA t DNA DO TKANEK BROJLERÓW (IZ PIB) Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Kontrola Soja GMO Kuk GMO Soja i Kuk GMO Rundup Redy MON 810 Rundup Redy MON 810 Treść wola Treść żołądka Treść dwunastnicy Treść jelita czczego Treść jelita końcowego i steku Krew Wątroba Śledziona Mięsień piersiowy

38 TRANSMISJA TRANSGENICZNEGO DNA DO TKANEK CIELĄT (IZ PIB) Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Grupa IV Kontrola Soja GM Kuk GM Soja i Kuk GM Soja i Kuk GM Treść żwacza Treść dwunastnicy Treść jelita czczego Treść jelita grubego Mikroorg. jelitowe Kał Krew Wątroba Nerki Płuca Śledziona Trzustka Mięśnie

39 WNIOSKI I (efekty produkcyjne) Podawanie zwierzętom gospodarskim pasz zmodyfikowanych genetycznie (GMO) w dietach typowych dla tych zwierząt (śruta sojowa, ziarno kukurydzy) oddzielnie lub łącznie: Nie powoduje zmian składu chemicznego pasz GMO Nie powoduje obniżenia/podwyższenia produkcyjności zwierząt Nie zmienia wskaźników wykorzystania pasz

40 WNIOSKI II (transmisja DNA do tkanek) Podawanie zwierzętom gospodarskim pasz zmodyfikowanych genetycznie (GM) w dietach typowych dla tych zwierząt (śruta sojowa, ziarno kukurydzy), oddzielnie lub łącznie: Nie daje detekcji t DNA (GMO) w przewodzie pokarmowym, poza wolem, żołądkiem i dwunastnicą Nie daje detekcji t DNA w krwi, narządach i tkankach zwierząt Nie daje detekcji t DNA w kale zwierząt Oznacza to rozkład i dekompozycję DNA (białek) w dwunastnicy i jelicie cienkim

41 STATUS METABOLICZNY I ZDROWOTNY ZWIERZĄT DOŚWIADCZALNYCH (PIWET) Zakres badań: wskaźniki biochemiczne i hematologiczne krwi odpowiedź immunologiczna po szczepieniach prewencyjnych obraz histopatologiczny narządów skład gatunkowy mikroflory jelitowej Badania anatomo-patologiczne tkanek i narządów wewnętrznych Ocena przyżyciowa zwierząt

42 ŚLADOWE ILOŚCI DNA (17-21 PAR ZASAD) - niemieckie badania wykazały że fragmenty rozłożonego w przewodzie pokarmowym DNA mogą zostać wchłonięte - stwierdzano fragmenty DNA złożone z par zasad np. już 3 godziny po pobraniu szpinaku - stwierdzono ich obecność np. w limfocytach i śledzionie - fragmenty (strzępki) DNA te nie posiadają zdolności połączenia się z nicią chromosomową ponieważ nie posiadają zdolności przenikania przez błonę jądra komórkowego i nie posiadają hydrolitycznej polimerazy DNA rozcinającej nić chromosomową Flachowski i in., (2012)

43 WSKAŹNIKI KRWI OBWODOWEJ ZWIERZĄT (PIWET) Nie stwierdzono różnic istotnych: Brojlery i kury nioski: aminotrasferaza alaninowa, aminotrasferaza asparaginowa, fosfataza alkaliczna, cholesterol, trójglicerydy, erytrocyty, hematokryt, hemoglobina, leukocyty obrazie białokrwinkowym krwi obwodowej brojlerów (heterofile, eozynofile, bazofile, limfocyty, monocyty) Tuczniki: erytrocyty, hematokryt, hemoglobina, masa hemoglobuliny w erytrocycie, wskaźniki leukocytarne krwi obwodowej (białe krwinkileukocyty, limfocyty, prekursory białych krwinek monocyty, bazofile i eozynofile, granulocyty obojętochłonne PMNL

44 ODPOWIEDŹ IMMUNOLOGICZNA ODPORNOŚĆ HUMORALNA (PIWET) - po szczepieniach profilaktycznych ptaków Nie stwierdzono różnic istotnych: Brojlery i kury nioski: rzekomy pomór drobiu zakaźne zapalenie oskrzeli choroba Gumboro Lochy i prosięta: poziom przeciwciał przeciw mykoplazmowenu zapaleniu płuc i chorobie Aujeszkeyego Cielęta: wirusowe zapalenie układu oddechowego (BRSV) parainfluenza typu 3 (PI3V) biegunki bydła i zapalenia błon śluzowych (BVDV1) stężenie białek ostrej fazy w surowicy krwi cieląt

45 ALLERGENNOŚĆ r. w przeglądzie prac naukowych testów allergennych stwierdzono: udokumentowano że białka biotechnologiczne w żywności nie wykazują działania allergennego.. Lehrer i Bannon (2005). Allergy 60 (5)

46 BADANIA MORFOLOGICZNE NARZĄDÓW I TKANEK (PIWET) Nie stwierdzono różnic istotnych: zmian patologicznych mięśni szkieletowych kur niosek zmian patologicznych torby Fabrycjusza zmian patologicznych wątroby tuczników zmian patologicznych mięśni szkieletowych tuczników transferu trans-dna (promotor 35 S i terminator NOS) do genowego DNA bakterii przewodu pokarmowego brak różnic istotnych w składzie gatunkowym i ilościowym mikroflory przewodu pokarmowego

47 WYRAŻA SIĘ OBAWY (IZ; IGiHZ) Sugeruje się, że ujemny wpływ żywności/pasz GMO może ujawnić się w następnych pokoleniach, m.in. w obniżonej płodności kolejnych populacji zwierząt i ludzi W Unii Europejskiej, także w Instytucie Zootechniki PIB, w PAN Jastrzębiec prowadzono badania wielopokoleniowe na szczurach i przepiórkach zmierzające do określenia wpływu podawania pasz GM na wzrost, zdrowie i rozród zwierząt Dotychczasowe wyniki badań nie wskazują na negatywny (ujemny) wpływ pasz GM na zwierzęta laboratoryjne, w tym ich płodność, wskaźniki hematologiczne i morfologiczne. Flachowski i in. (2011); Szymczyk i in. (2014)

48 BADANIA WIELOPOKOLENIOWE w 2012 r. na podstawie przeglądu 12 długotrwałych badań (wielu gatunkach zwierząt), w państwowych laboratoriach, wnioskowano, że nie ma jakiegokolwiek zagrożenia związanego z bezpieczeństwem spożywania żywności GM Snell i in. (2012). Food and Chemical Toxicology 50 (3-4):

49 WNIOSEK OGÓLNY Śruta sojowa GMO i ziarno kukurydzy GMO są równoważne żywieniowo dla drobiu, trzody chlewnej i bydła w porównaniu z paszami konwencjonalnymi. Dają ten sam efekt produkcyjny jak pasze niezmodyfikowane. Ich skarmianie nie powiększa śmiertelności zwierząt, nie obniża strawności składników pokarmowych. W świetle aktualnej wiedzy zmodyfikowany-dna roślin uprawnych (soja, kukurydza) nie powoduje zmian składu chemicznego roślin wpływając na ich szkodliwość lub toksyczność dla zwierząt lub ludzi. Zmodyfikowany DNA i białka ulegają degradacji w niskim odczynie żołądka i są hydrolizowane enzymatycznie do niewielkich i nieaktywnych cząstek, nie ulegają transmisji do mikroflory przewodu pokarmowego i nie ulegają transmisji do bakterii, nie ulegają transmisji w postaci aktywnej do mięśni, jaj i mleka zwierząt.

50 OPRACOWANO NA PODSTAWIE Sprawozdań Działu Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa, Instytutu Zootechniki PIB z realizacji tematu pt. Wpływ pasz GMO na produkcyjność i zdrowotność zwierząt, transfer transgenicznego DNA w przewodzie pokarmowym oraz jego retencję w tkankach i produktach żywnościowych pochodzenia zwierzęcego. Licznych publikacji autorów referatu dotyczących tego zagadnienia, w tym: Arczewska-Włosek; F.Brzóska; D. Bednarek ; I. Furgał-Dierżuk; E. Hanczakowska; J. Koreleski; W. Kozaczyński; K. Kwiatek; J. Markowski; M. Mazur; Z. Pejsak; M. Reichert; Z. Sieradzki; J. Strzetelski; M. Świątkiewicz; ; S. Świątkiewicz; G. Tomczyk; M. Twardowska Piśmiennictwa zagranicznego (EFSA; Niemcy)

51 INFORMACJE O BADANIACH NAD GMO WYKONANYCH NA ZLECENIE MRIRW SZUKAJ Materiały dotyczące wpływu pasz GMO na produkcyjność i zdrowotność zwierząt (sprawozdanie z badań wielopokoleniowych). + zakładki w tym wykaz publikacji naukowych i popularno-naukowych IZ, PIWET w tym zakresie

52 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ