Przewodnik. Powszechne choroby wieku dziecięcego. DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW dzieci do 5. roku życia

Transkrypt

1 This booklet is also available to view online or print out in English, Arabic, Czech, Hungarian, Polish and Simplified Chinese. Visit Ten podręcznik został przygotowany przez NHS Mansfield i Ashfield Clinical Commissioning Group Sense Interactive Ltd, Maidstone All Rights Reserved. Tel: Przewodnik DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW dzieci do 5. roku życia Powszechne choroby wieku dziecięcego

2 Witamy Spis treści Poradnik ten został przygotowany przez NHS Mansfield i Ashfield Clinical Commissioning Group. Wszyscy rodzice i opiekunowie chcą wiedzieć, co zrobić, gdy dziecko jest chore z tego podręcznika dowiesz się, jak opiekować się dzieckiem w domu, kiedy zadzwonić do lekarza, a kiedy wezwać pogotowie ratunkowe. Większość problemów, których doświadczy dziecko, to naturalna część dorastania. Pomóc może często rozmowa z położną, pielęgniarką środowiskową albo farmaceutą w lokalnej aptece. Ponadto niemal wszystkie niemowlęta i dzieci przechodzą najbardziej powszechne choroby wieku dziecięcego, jak ospa wietrzna, przeziębienie, ból gardła czy infekcja ucha. Niektóre z nich łatwo wyleczyć w domu, korzystając z porad farmaceuty, lekarza rodzinnego lub pielęgniarki środowiskowej. Nie wymagają wizyty w przychodni lekarskiej ani na oddziale ratunkowym szpitala. Ten podręcznik udzieli Ci wskazówek i wyjaśni, kiedy możesz pomóc dziecku w domu, a kiedy lepiej będzie zwrócić się o pomoc i radę do specjalisty. Został przygotowany we współpracy z personelem medycznym. Zaufaj intuicji znasz swoje dziecko lepiej niż ktokolwiek inny. Jeżeli się martwisz, poproś o radę specjalistę. W poradniku znajdziesz również ogóle porady dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa Twojego i Twojego dziecka. Poradnik dostępny jest w sieci pod adresem Wszystkie dane pochodzą ze źródeł Ministerstwa zdrowia, podręcznika Birth to Five wydanie 2009, NHS Choices, British Association of Dermatologists, The Meningitis Trust, NICE. Powyższe informacje nie zastąpią specjalistycznej opieki. Pamiętaj: znasz swoje dziecko najlepiej. Jeśli coś Cię martwi, poproś o radę specjalistę. Zeskanuj ten kod QR swoim smartfonem Kto może pomóc? Przewodnik po usługach 4 Poznaj podstawowe informacje 6 Ogólny stan zdrowia Szczepienia 8 Zdrowe dzieci 10 Wypadki w domu 12 Pierwsze miesiące Karmienie niemowlęcia 14 Wymioty 16 Płacz 18 Pieluszkowe zapalenie skóry i sucha skóra 20 Ropienie oczu i zapalenie spojówek 22 Ząbkowanie 24 Spłaszczenie główki 26 Choroby wieku dziecięcego Kaszel i przeziębienia 28 Świszczący oddech i trudności z oddychaniem 30 Astma 32 Alergie 34 Infekcje uszu 36 Gorączka 38 Zapalenie opon mózgowych 40 Wysypki i ospa wietrzna 42 Pokrzywka 44 Rozstrój żołądka 46 Zatwardzenie 48 Przydatne dane kontaktowe 50 3

3 Przewodnik po usługach Oferujemy szeroką gamę usług zdrowotnych. Wybierz usługę lub specjalistę najlepszego w danej sytuacji. 4 Położna Położna dobrze zna Ciebie i Twoje dziecko. Służy wsparciem i radą oraz informuje, gdzie zwrócić się o dodatkową pomoc. Możesz na nią liczyć w okresie ciąży i pierwszych dniach po porodzie. Pielęgniarka środowiskowa Pielęgniarki środowiskowe służą Tobie i Twojej rodzinie pomocą w pierwszych latach życia dziecka. Odwiedzają pacjentów w domu lub przyjmują w lokalnej poradni. Oceniają potrzeby rozwojowe i stan zdrowia dziecka i całej rodziny. W razie potrzeby informują, gdzie zwrócić się o dodatkową pomoc. Farmaceuta Farmaceuci w lokalnych aptekach znają się na większości codziennych problemów zdrowotnych. Doradzają i wydają leki oraz inne produkty zdrowotne. Apteki znajdują się w wielu supermarketach, często otwarte do późna. W witrynie uk znajduje się lokalizator usług, która pomoże Ci znaleźć najbliższą aptekę. Lekarz rodzinny Żeby umówić się na wizytę u lekarza pierwszego kontaktu (GP), trzeba zarejestrować się w lokalnej przychodni. Najbliższego lekarza można znaleźć przy pomocy wyszukiwarki usług NHS Choices pod adresem: Lekarze pierwszego kontaktu doradzają, przepisują leki i udzielają informacji o innych usługach. Termin wizyty trzeba ustalić wcześniej, ale jeżeli niepokoi Cię stan niemowlęcia, większość lekarzy przyjmie je dość szybko. Poza godzinami pracy w weekendy, w dni wolne od pracy oraz po 18:30 w dni robocze większość usług świadczą zespoły dyżurne. Więcej informacji otrzymasz w najbliższej przychodni. Ośrodki dla dzieci W ośrodkach dla dzieci rodziny mają dostęp do szerokiego zakresu wiedzy w przyjaznym otoczeniu. Ośrodki udzielają informacji o zdrowym trybie życia, bezpieczeństwie oraz wielu aspektach zdrowia i dobrobytu dzieci. 111 NHS 111 to nowy numer telefonu, ułatwiający dostęp do lokalnych usług zdrowotnych. Rozmowy są bezpłatne z telefonów stacjonarnych i komórkowych. Jeżeli potrzebujesz pomocy w nagłym wypadku, zadzwoń najpierw pod numer NHS 111, zanim udasz się gdziekolwiek indziej. NHS 111 natychmiast skieruje Cię do tego lokalnego usługodawcy, który może najlepiej Ci pomóc. Linia dostępna jest przez całą dobę, 365 dni w roku. Kiedy należy zadzwonić pod numer NHS 111? Kiedy potrzebujesz pomocy pilnie, ale nie występuje zagrożenie życia. Kiedy konieczna wydaje się wizyta na oddziale ratunkowym szpitala albo w innym ośrodku pomocy doraźnej NHS. Poza godzinami pracy przychodni. W podróży. Kiedy nie wiesz, do kogo zwrócić się po pomoc medyczną. Szpitalny oddział ratunkowy W sytuacji nagłego zagrożenia życia zadzwoń pod numer 999. Szpitalne oddziały ratunkowe (A&E) oraz 999 służą pomocą w nagłych wypadkach. Należy z nich korzystać tylko w przypadku poważnych obrażeń ciała lub kiedy dziecko ma objawy wskazujące na zagrożenie życia: krztuszenie się, ból klatki piersiowej, utrata przytomności, krwotok. 5

4 Rodzaje termometrów Prawidłowa temperatura wynosi 36 36,8 C (96,8 98,24 F). Poznaj podstawowe informacje Termometry elektroniczne są szybkie i precyzyjne; służą do pomiaru temperatury pod pachą (u dzieci poniżej 5 roku życia zawsze mierz temperaturę pod pachą). Delikatnie dociśnij ramię dziecka do jego ciała, tak aby termometr pozostawał we właściwym miejscu przez czas określony w instrukcji obsługi. Termometry douszne wkłada się do ucha dziecka. Temperaturę mierzą w kilka sekund, nie przeszkadzając dziecku, ale bywają drogie. Jeżeli nie zostaną dobrze włożone, pomiar może być zaniżony. Uważnie przeczytaj instrukcję obsługi. Termometry paskowe, przykładane do czoła dziecka, nie zawsze precyzyjnie mierzą temperaturę. Pokazują temperaturę skóry, nie ciała. Termometry rtęciowe są obecnie wycofywane z użycia. Zawierają tylko niewielką ilość rtęci, ale odradza się stosowanie ich. Przygotuj się i poznaj objawy Rodzice zazwyczaj dość szybko orientują się, że coś jest nie tak z niemowlęciem. Obawa, że nie rozpoznasz objawów choroby u swojego dziecka, jest zupełnie naturalna. Zaufaj intuicji znasz swoje dziecko najlepiej. Dowiedz się, jak objawiają się poważne choroby i co zrobić w razie wypadku. Kiedy poznasz podstawowe informacje i dobrze się przygotujesz, łatwiej sobie poradzisz i mniej zdenerwujesz. Przechowuj niewielki zapas przydatnych leków w zamkniętej na klucz szafce albo gdzieś wysoko, gdzie dziecko ich nie dosięgnie. Patrz część Farmaceuta mówi. Upewnij się, że leki są dostosowane do wieku dziecka; zawsze stosuj się do instrukcji i sprawdzaj daty przydatności. Uważnie przeczytaj informacje na etykiecie. W miarę możliwości wybieraj wersję bez cukru. Jeżeli wydaje Ci się, że dziecko jest poważnie chore, jak najszybciej zwróć się o pomoc do specjalisty. Ogólne problemy zdrowotne opisane są w książce Birth to Five, wydanej przez Ministerstwo Zdrowia Moje niemowlę płacze częściej niż zwykle, wydaje się rozdrażnione i rozgorączkowane. Czy ma gorączkę? Zmierz mu temperaturę. Sprawdź normalną temperaturę po lewej stronie. Czy dostało paracetamol? Sprawdź na etykiecie, jaka dawka jest odpowiednia w tym wieku. Jeśli powyższe podpowiedzi nie rozwiązały problemu, porozmawiaj z farmaceutą. Jeśli temperatura przekracza 38 C albo towarzyszy jej wysypka, natychmiast skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. Farmaceuta mówi Przechowuj małą apteczkę przydatnych leków. Powinna zawierać m.in.: Termometr Plastry Środki przeciwbólowe w płynie (np. ibuprofen albo paracetamol dla niemowląt), w miarę możliwości bez cukru Krem ochronny Naturalny olej, np. roślinny (do suchej skóry) 6 7

5 Szczepienia Chroń dziecko teraz i w przyszłości Kiedy szczepić Dwa miesiące Trzy miesiące Cztery miesiące miesięcy (w przeciągu miesiąca po pierwszych urodzinach) Trzy lata i cztery miesiące (lub wkrótce potem) Przeciw jakiej chorobie Błonica, tężec, krztusiec, choroba Heinego-Medina (polio), zakażenie bakteriami Haemophilus influenzae type b (Hib) Pneumokoki Błonica, tężec, krztusiec, polio i Hib Meningokoki grupy C (MenC) Błonica, tężec, krztusiec, polio i Hib MenC Pneumokoki Hib/MenC Pneumokoki Odra, świnka i różyczka Błonica, tężec, krztusiec i polio Odra, świnka i różyczka Pielęgniarka środowiskowa mówi Przechowuj książeczkę zdrowia Twojego dziecka w bezpiecznym miejscu. Jest to jedyny pełny zapis szczepień wieku dziecięcego i często przydaje się w późniejszym życiu. Aktualnych informacji o przyszłych szczepieniach udzielają pielęgniarki środowiskowe. Szczepienia są zazwyczaj podawane w zastrzyku. W Wielkiej Brytanii dzieci są szczepione na wiele różnych chorób w ramach programu Zdrowe Dziecko. Informację o szczepieniach można uzyskać od lekarza rodzinnego albo pielęgniarki środowiskowej. Szczepienia zapisywane są w przechowywanej przez rodziców książeczce zdrowia dziecka ( czerwona książeczka ), zawierającej informacje o zdrowiu dziecka. Większość szczepień ma miejsce w pierwszych pięciu latach życia. Ważne jest szczepienie dzieci w określonym wieku, żeby do minimum ograniczyć ryzyko zachorowania. To normalne, że rodzice martwią się szczepieniami, dlatego bez wahania proś pielęgniarkę środowiskową lub lekarza o radę to ich praca! Szczepienia dzieci są bezpłatne i zazwyczaj odbywają się w przychodni. Niektóre szczepienia trzeba powtarzać, żeby dziecko nie utraciło ochrony. Są to tak zwane szczepienia przypominające ; nie zapomnij o nich. Szczepienie przeciw krztuścowi zaleca się wszystkim kobietom pomiędzy 28 a 38 tygodniem ciąży. Powinno zostać zaoferowane podczas rutynowej wizyty prenatalnej. Pierwsze szczepienia mają miejsce w wieku dwóch miesięcy, kiedy zaczyna się obniżać naturalna odporność niemowlęcia na choroby. Pielęgniarka środowiskowa powie Ci, kiedy odbywają się lokalne sesje szczepień. Szczepienia chronią nie tylko w dzieciństwie, ale przez całe życie. Lekarz mówi Szczepienia chronią dzieci przed chorobami, które bywają bardzo poważne, a czasem nawet śmiertelne. Warto jest troszkę pocierpieć dla ochrony, którą dają szczepienia. Jeżeli nie masz pewności, czy szczepienia są bezpieczne, porozmawiaj o nich z lekarzem rodzinnym. Możliwe są lekkie skutki uboczne. 8 9

6 Otyłość u dzieci Zdrowe dzieci Palenie zabija. Nie zmuszaj dziecka do wdychania Twojego dymu. Zadzwoń pod numer lub odwiedź witrynę Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z tego, jak niebezpieczne jest dopuszczenie do nadwagi lub otyłości u dziecka, jednak dzięki poniższym wskazówkom można pozytywnie wpłynąć na jego zdrowie. 1. Mniej cukru - Zastąpienie słodkich przekąsek i napojów takimi, które zawierają mniej cukru, może wiele zmienić. Cukier niech pojawia się tylko podczas posiłków. 2. Regularne posiłki - Dzieci powinny dostawać posiłki o ustalonych porach, gdyż rozwijający się organizm dobrze reaguje na stały harmonogram. 3. Przekąski - Wiele przekąsek zawiera niezdrowe składniki cukier, sól, tłuszcz i kalorie. Dlatego zwróć uwagę, czy dziecko nie je ich za dużo. 4. Rozmiar posiłków - Ilość jedzenia powinna być dostosowana do wieku dziecka dziennie - 5 porcji owoców i warzyw każdego dnia. 6. Ruch - Większość z nas zbyt dużo czasu spędza w pozycji siedzącej. Bądźcie aktywni razem. Zachęć dziecko do chodzenia, być może korzystając ze specjalnych szelek dla bezpieczeństwa. Dbanie o dobre zdrowie i prawidłową masę ciała Wprowadzając zdrowe nawyki od pierwszych chwil życia dziecka, budujesz fundamenty zdrowej i szczęśliwej przyszłości. Karmienie piersią idealnie zaspokaja potrzeby rosnącego niemowlęcia. Na wczesnym etapie życia łatwo jest wykształcić zdrowe nawyki żywieniowe. Dzieci lubią jedzenie, do którego przywykły. Jeżeli w pierwszych latach życia dostaną do spróbowania dużo różnych zdrowych potraw, jest bardziej prawdopodobne, że dorastając, wybiorą zróżnicowaną i zdrową dietę. Unikaj podawania niemowlętom soli, cukru, miodu, orzechów, tłuszczów nasyconych, produktów niskotłuszczowych, surowych skorupiaków i jajek. Aktywność fizyczna angażuje mózg i mięśnie, dlatego odgrywa ważną rolę w rozwoju dziecka. W miarę jak dziecko rośnie, możesz mu pomagać, bawiąc się z nim, pokazując nowe ruchy i wprowadzając w otaczający je świat. Ćwiczenia fizyczne pozytywnie wpływają na wszystkie aspekty zdrowia fizycznego i psychicznego i pomagają uniknąć nadwagi (otyłości). Dla dobra swojego i dziecka nie pal. Moje dziecko jest niejadkiem; boję się, że za mało jada. O ile jest aktywne, przybiera na wadze i widać, że nie jest chore, to znaczy, że je wystarczająco dużo. O ile dziecko je produkty z każdej z czterech grup pokarmowych (mleko i nabiał, produkty skrobiowe, owoce i warzywa, białko), to nie ma powodu do zmartwień. Pielęgniarka środowiskowa mówi Zapewnienie dziecku wystarczającej ilości witaminy D w pożywieniu może być trudne (naturalnie występuje ona tylko w nielicznych produktach, jak tłuste ryby i jajka). Ministerstwo Zdrowia zaleca podawanie wszystkim dzieciom w wieku 6 miesięcy 5 lat suplementu witamin A, C i D w kroplach. Pielęgniarki środowiskowe i farmaceuci udzielają informacji o witaminach w kroplach. Sprawdź, czy przysługują Ci darmowe witaminy w kroplach, na stronie

7 SKALEZENIA Wiele dzieci trafia na szpitalne oddziały ratunkowe z powodu skaleczenia szkłem. ZAPOBIEGANIE Nie zostawiaj szklanek na podłodze. Szklane butelki przechowuj wysoko. JAK ZAREAGOWAĆ: Drobne skaleczenie przemyj, upewnij się, że w ranie nie ma odłamków szkła i okryj czystą, niepuszystą szmatką. Jeżeli skaleczenie jest poważne, mocno krwawi albo pod skórą jest odłamek szkła (np. dlatego, że dziecko na nim stanęło), zabierz je na oddział ratunkowy szpitala. Utonięcie Wiele dzieci tonie, nawet w płytkiej wodzie. Zdarza się to w wannie, ogrodowym stawie, baseniku lub beczce na deszczówkę. ZAPOBIEGANIE Zawsze nadzoruj dzieci w pobliżu wody. Oczko wodne zasłoń kratą albo zamień w piaskownicę. Naucz się pływać. JAK ZAREAGOWAĆ: Wyciągnij dziecko z wody. Postaraj się, żeby odkaszlnęło wodę. Jeżeli nie reaguje, zadzwoń pod numer 999. Zatrucie Zatrucia lekami, środkami czystości i kosmetykami są powszechne. ZAPOBIEGANIE Trzymaj wszystkie środki chemiczne, leki i środki czystości pod kluczem. JAK ZAREAGOWAĆ: Ustal, co dziecko połknęło, i zabierz opakowanie ze sobą na oddział ratunkowy szpitala. Wybite zęby Aktywne dziecko może się potknąć i wybić sobie ząb. JAK ZAREAGOWAĆ: Jeżeli dziąsło zacznie krwawić, przyciśnij do niego kawałek mokrej gazy na kilka minut (aż krwawienie ustanie). Gdyby w ciągu następnego tygodnia z dziąsłami albo zębami działo się coś niepokojącego, zabierz dziecko do dentysty. Jeżeli ząb jest obluzowany, ułamany lub pęknięty, zaś dziecko odczuwa ból, natychmiast zadzwoń do dentysty i umów się na wizytę w trybie nagłym. Wypadki w domu Bezpieczeństwo dziecka w domu i okolicy Upadki Dla niemowląt największym zagrożeniem jest stoczenie się z łóżka lub miejsca do przewijania. Dzieci, które już chodzą, najczęściej spadają z mebli lub ze schodów. ZAPOBIEGANIE Upewnij się, że niemowlę nie może stoczyć się z żadnej powierzchni; obłóż je poduszkami. Nie stawiaj leżaczka ani fotelika samochodowego w miejscu, z którego mógłby spaść, kiedy dziecko zacznie się kręcić. Załóż bramki ochronne na schodach. Upewnij się, że balkony są zamknięte na klucz. Na okna załóż ograniczniki i zamki zabezpieczające. JAK ZAREAGOWAĆ: W razie niebezpiecznego upadku zadzwoń pod numer 999. Zakrztuszenie Niemowlęta i małe dzieci często połykają, wdychają lub krztuszą się na małych przedmiotach takich jak orzeszki ziemne, guziki lub kawałki plastikowych zabawek. ZAPOBIEGANIE: Sprawdź, czy na podłodze i pod meblami nie ma drobnych przedmiotów. Dowiedz się więcej o resuscytacji krążeniowooddechowej (technika pierwszej pomocy, łącząca oddychanie usta-usta i masaż serca. Czasem nazywana pocałunkiem życia ). JAK ZAREAGOWAĆ: Jeśli dziecko krztusi się, działaj natychmiast, ale spokojnie. Uważaj, żeby nie wepchnąć przedmiotu dalej do gardła. Zachęć dziecko do kaszlu. Uderz je w plecy. Jeżeli straci przytomność, wezwij pomoc (nie zostawiaj dziecka samego) i rozpocznij reanimację. Oparzenia i pożary Pożar w domu to zagrożenie dla wszystkich dzieci. Nigdy nie pozwalaj dziecku bawić się zapalniczką, zapałkami albo świeczkami. Często zdarzają się oparzenia prostownicą do włosów i innymi urządzeniami domowymi. Gorące napoje powodują oparzenia, zaś zbyt gorąca kąpiel to najczęstsza przyczyna śmiertelnych wypadków dzieci do lat pięciu. ZAPOBIEGANIE Kup termometr kąpielowy. o bezpieczeństwie w domu. Stosuj osłony piekarnika i kominka i zaślepki do gniazd elektrycznych. JAK ZAREAGOWAĆ: W razie drobnego oparzenia, polewaj je zimną wodą przez 10 minut. Nie smaruj go masłem ani żadną inną tłustą substancją. Lekko osłoń folią do żywności lub czystą plastikową torebką. Zabierz dziecko na oddział ratunkowy szpitala, jeśli oparzenie jest poważne

8 Karmić piersią można w wielu różnych pozycjach. Musisz tylko sprawdzić, czy spełnione są poniższe warunki. Czy głowa i ciało niemowlęcia są w linii prostej? Jeżeli nie, dziecko może mieć problemy z przełykaniem. Czy trzymasz niemowlę blisko siebie? Wspieraj jego szyję, ramiona i plecy. Powinno być w stanie z łatwością odchylić głowę Żeby ułatwić prawidłowe chwycenie piersi, przytul do siebie całe ciało niemowlęcia, tak aby jego nosek znalazł się na wysokości Twojej brodawki sutkowej. Pozwól, żeby główka dziecka odchyliła się lekko do tyłu, a jego górna warga musnęła Twoją brodawkę. Pomoże mu to szeroko otworzyć buzię. W takiej pozycji, z odchyloną do tyłu główką i szeroko otwartą buzią, niemowlę dotyka piersi najpierw brodą, zaś jego dolna warga styka się z piersią 2 3 cm poniżej brodawki sutkowej. Kiedy bródka niemowlęcia mocno styka się z piersią, zaś nosek nie jest zatkany, jego buzia jest szeroko otwarta, a nad jego górną wargą widać dużo więcej ciemnej skóry piersi niż pod dolną wargą. Podczas karmienia policzki dziecka wyglądają na pełne i okrągłe. Karmienie niemowlęcia Na dobry początek Przytulenie w bezpośrednim kontakcie skóra do skóry przez pierwszą godzinę po porodzie uspokaja i mamę, i noworodka. Takie kangurowanie reguluje czynność serca i temperaturę niemowlęcia, a jednocześnie stymuluje produkowanie przez organizm mamy hormonów, pomagających w budowaniu więzi z dzieckiem. Poczucie bezpieczeństwa należy do podstawowych potrzeb niemowlęcia, podobnie jak dostęp do pokarmu zawsze wtedy, gdy jest głodne. Przytulanie dziecka i reagowanie na jego potrzeby stymuluje powstawanie zdrowych połączeń w mózgu. Większość tych połączeń wytwarza się w pierwszych dwóch latach życia; dlatego wrażliwość na potrzeby niemowlęcia pomoże mu w zrealizowaniu swojego potencjału w przyszłości. Dlatego tak ważne jest: Zapewnienie kontaktu skóra do skóry natychmiast po porodzie, kontynuowanego również po powrocie do domu. Reagowanie na sygnały ze strony dziecka, że jest głodne karmienie, kiedy tylko widać, że zaczyna szukać pokarmu, zanim zacznie denerwować się i płakać. Karmienie piersią razy na dobę przez pierwsze trzy dni życia, a następnie 8 10 razy na dobę. Karmienie piersią to łatwy sposób spełnienia wszystkich potrzeb niemowlęcia. Niemowlę trzeba prawidłowo przystawiać do piersi; gwarantuje to bezbolesne karmienie, dostarczenie dziecku wystarczających ilości mleka i stymulację piersi do dalszej produkcji pokarmu. Czy bolą Cię brodawki piersiowe? Jeżeli tak, jak najszybciej poszukaj pomocy. Czy pokazano Ci, jak ręcznie odciągać mleko? To bardzo pożyteczna umiejętność i nic nie kosztuje! Odwiedź lokalną grupę wsparcia dla matek karmiących piersią BABES. Spotkania zazwyczaj odbywają się raz na tydzień w ośrodkach dla dzieci. Inne karmiące mamy chętnie udzielą Ci porady; niektóre przeszły szkolenie w zakresie wspierania karmienia piersią. Położna mówi Po czym poznać, że niemowlę pije wystarczająco dużo mleka: Dużo mokrych pieluszek zazwyczaj około 6 na dobę. Brudne pieluszki jedno wypróżnienie dziennie przez pierwszych 6 tygodni, a później 2 3 tygodniowo. Podczas karmienia i po nim niemowlę jest zadowolone i spokojne. Podczas karmienia słychać, jak dziecko połyka. Dziecko prawidłowo przybiera na wadze sprawdzi to położna lub pielęgniarka środowiskowa. Pamiętaj: mleko matki zaspokaja wszystkie potrzeby żywieniowe dziecka przez około 6 miesięcy. Potem oprócz mleka można wprowadzić inne pokarmy. Przez pierwszy rok życia nie należy podawać dziecku mleka krowiego

9 Wymioty Pielęgniarka środowiskowa mówi Ulewanie podczas karmienia lub po nim jest normalne. Jeżeli ma miejsce pomiędzy karmieniami, przyczyną może być wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego. Niemowlętom trzeba podawać dużo płynów, żeby nie dopuścić do odwodnienia. Problem, który często sam przechodzi Niemowlęta często wymiotują, szczególnie w pierwszych tygodniach życia, gdy przyzwyczajają się do karmienia, a ich organizm rozwija się. Zwracanie niewielkich ilości mleka nazywane jest ulewaniem. Różnica pomiędzy wymiotami a ulewaniem polega na tym, że zwracana jest większa ilość pokarmu. Niemowlę może się tym przestraszyć i zacząć płakać. Jest wiele powodów, dla których niemowlęta wymiotują. Upewnij się, że podczas karmienia piersią lub butelką niemowlę znajduje się we właściwej pozycji. Niewłaściwa pozycja podczas karmienia może spowodować wymioty. Patrz rozdział Karmienie niemowlęcia. Częste lub obfite wymioty mogą być wynikiem refluksu żołądkowo-przełykowego, polegającego na cofaniu się kwasów z brzuszka. Niemowlę może być marudne i niechętnie jeść. Jeżeli Twoje dziecko chętnie je, ale wydaje się nieswoje, pomóc może zmiana położenia dziecka podczas karmienia na bardziej pionową (patrz rady dotyczące właściwej pozycji w rozdziale Karmienie niemowlęcia ). Warto też spróbować podawać mniejsze ilości pokarmu częściej. Mój noworodek właśnie dostał jeść. Zawsze po jedzeniu zwraca niewielką ilość mleka. Nazywa się to ulewaniem i z czasem samo przejdzie. Porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową. Lekarz mówi Jeżeli dziecko mające już kilka miesięcy nagle wymiotuje, prawdopodobnie nie jest to ulewanie, ale grypa żołądkowa. Jest to wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego, któremu może towarzyszyć rozwolnienie (biegunka). U niemowląt choroba ta jest poważniejsza niż u starszych dzieci, ponieważ szybciej się odwadniają. Odwodnione dziecko może za mało siusiać, stracić apetyt i mieć zimne dłonie i stopy. Poproś o radę specjalistę. Jeżeli dziecko sprawia wrażenie chorego albo wymioty trwają dłużej niż jeden dzień, od razu skonsultuj się z lekarzem pierwszego kontaktu

10 Płacz Pielęgniarka środowiskowa mówi Poznaj swoje dziecko. Spróbuj zrozumieć, czego mu potrzeba. Żeby ustalić, dlaczego niemowlę płacze, często trzeba rozważyć wszystkie możliwości. Przede wszystkim trzeba sprawdzić: Czy ma brudną pieluszkę? Czy jest głodne? Czy jest mu za gorąco? Czy jest mu za zimno? Czy płacze inaczej niż zwykle? P Czy ząbkuje? P Te powszechne problemy mogą być przyczyną płaczu dziecka. Zrozum jego przyczyny Wszystkie niemowlęta płaczą, szczególnie w pierwszych tygodniach życia. Płacząc dają Ci znak, że czegoś potrzebują albo jest im niewygodnie. Może trzeba je przewinąć, nakarmić albo po prostu przytulić. Jeżeli niemowlę, które jest szczęśliwe i zdrowe, zaczyna płakać nagle i często, przyczyną może być kolka. Kolka jest powszechnie spotykana i choć przykra dla dziecka, nie jest poważna i zazwyczaj ustępuje po kilku miesiącach. Najczęstszym objawem kolki jest stały płacz, zazwyczaj późnym popołudniem albo wieczorem. Do innych oznak należą zaróżowione policzki, podciąganie nóżek do piersi, zaciskanie piąstek, wiatry i problemy ze spaniem. Płacz niemowlęcia może być bardzo stresujący i frustrujący dla rodziców, szczególnie jeśli nie dosypiają po nocach. Najważniejsze jest zachowanie spokoju; nie wahaj się też prosić o pomoc. Moje dziecko płacze więcej niż zwykle. Czy postępujesz zgodnie z radami pielęgniarki środowiskowej? Zastanów się, co dziecko próbuje Ci powiedzieć; może chodzi o coś bardzo prostego? Jeżeli żadna z powyższych wskazówek nie działa, porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową albo z lekarzem rodzinnym, jeśli się martwisz. Lekarz mówi Jeżeli płacz dziecka wydaje się inny niż zazwyczaj (np. ma bardzo wysoki ton lub przypomina kwilenie), skontaktuj się ze specjalistą. Czasem płacz może być objawem choroby. Zaufaj intuicji znasz swoje dziecko najlepiej

11 Wskazówki pielęgniarki środowiskowej dotyczące ciemieniuchy Ciemieniucha to duże, tłuste, żółte lub brązowe łuski, które pojawiają się na skórze głowy niemowlęcia. Czasem mogą odpadać, a skóra może być zaczerwieniona. Nie powinno to być nieprzyjemne dla dziecka, a z czasem powinno samo przejść. Ważne jest, żeby nie zrywać łusek, gdyż może to wywołać zakażenie. Posmaruj skórę niemowlęcia olejowym środkiem zmiękczającym lub olejem parafinowym (ale nie kosmetykiem nawilżającym ani oliwą z oliwek) i zostaw do wchłonięcia. Delikatnie obmyj główkę i miękką szczotką dla niemowląt lub szmatką delikatnie usuń luźne łuski. Jeśli problem nie zniknie, zaczerwienienie zacznie się rozszerzać albo dziecko zacznie się drapać, zwróć się o pomoc do specjalisty. Wskazówki pielęgniarki środowiskowej dotyczące pieluszkowego zapalenia skóry Rozbierz niemowlę, zdejmij mu pieluszkę i połóż je w ciepłym, bezpiecznym miejscu, żeby skóra miała kontakt z powietrzem. Używaj kremu ochronnego. Pamiętaj, żeby pieluszkę często sprawdzać i zmieniać. Pieluszkowe zapalenie skóry i sucha skóra Powszechny problem, łatwy do wyleczenia Pieluszkowe zapalenie skóry jest bardzo powszechne i dotyka wielu niemowląt. Zazwyczaj przyczyną jest kontakt skóry dziecka z moczem i kałem, które zbierają się w pieluszce. Zapalenie pieluszkowe powoduje podrażnienie skóry niemowlęcia. Dotknięty nim obszar może być pokryty czerwonymi kropkami lub plamami. Konieczna może być częstsza zmiana pieluszek. W większości przypadków do wyleczenia pieluszkowego zapalenia skóry wystarczy utrzymywanie skóry w czystości i smarowanie jej kremem kupionym w aptece. Nieznaczna wysypka zazwyczaj nie przysparza niemowlęciu zbyt wielkiego dyskomfortu. Sucha skóra Skóra niemowlęcia jest cienka i wymaga szczególnej opieki. Sucha, łuszcząca się skóra, przebarwienia, plamy i lekkie wysypki są u noworodków normalne i z czasem same przechodzą. Jeżeli niemowlę wydaje się zdrowe, ale ma wysypkę, która Cię niepokoi, skontaktuj się z pielęgniarką środowiskową. Skóra wokół pieluszki jest czerwona i podrażniona. Niemowlę odczuwa dyskomfort i często płacze. Czy dziecko od dawna ma brudną pieluszkę? Czy postępujesz zgodnie z poradami pielęgniarki środowiskowej albo farmaceuty? Często przewijaj niemowlę. Porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową, a jeśli to nie rozwieje Twoich obaw, z lekarzem pierwszego kontaktu. Farmaceuta mówi Wstąp do apteki, żeby porozmawiać o kremach dostępnych bez recepty. Istnieją dwa rodzaje kremów na odparzenia pieluszkowe. Jeden to krem ochronny, nie dopuszczający moczu do skóry dziecka. Drugi to krem leczniczy, który łagodzi podrażnienia, ale powinien być stosowany jedynie za radą specjalisty

12 Ropienie oczu i zapalenie spojówek Dwa różne problemy Zaropiałe oczy to częsta przypadłość niemowląt i małych dzieci, których kanaliki łzowe są jeszcze niedojrzałe. Klejąca substancja może pojawić się w kącikach oczu albo zlepić rzęsy. Zaropienie zazwyczaj samo przechodzi, ale konieczne może być częste przemywanie oczu niemowlęcia wilgotnym gazikiem. Użyj czystej, przegotowanej i ostudzonej wody. Przemyj każde oko od kącika koło nosa na zewnątrz. Po każdym przetarciu oka zmień gazik na czysty. Pamiętaj, żeby przedtem i potem umyć ręce; używaj osobnych ręczników, żeby uniknąć zarażenia. Czy w kąciku oka dziecka widać wydzielinę, a rzęsy są pozlepiane? Większości niemowląt zdarza się ropienie oczu, porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową. Przetrzyj oczy chłodną, przegotowaną wodą, często zmieniając gaziki. Lekarz mówi zapalenie spojówek Ropienie oczu jest czasem mylone z zapaleniem spojówek. Oznaką zapalenia spojówek jest żółtozielona, kleista substancja; infekcja ta ma tendencję do nawracania. Jeżeli ją zauważysz, skontaktuj się z pielęgniarką środowiskową albo lekarzem. Zapaleniem spojówek łatwo się zarazić, dlatego myj ręce i używaj osobnego ręcznika dla dziecka

13 3 wskazówki dentysty dotyczące pielęgnacji zębów Ząbkowanie 1. Myj zęby dwa razy dziennie przez 2 minuty, szczególnie wieczorem. 2. Jedz cukier tylko podczas posiłków. 3. Odwiedzaj dentystę raz na 6 miesięcy. Żeby znaleźć dentystę NHS, zadzwoń pod numer NHS 111 albo odwiedź witrynę Pielęgniarka środowiskowa mówi Jeżeli dziecko odczuwa ból lub dyskomfort, spróbuj dać mu coś twardego do gryzienia. Ulgę ząbkującemu niemowlęciu może przynieść gryzaczek, który może bezpiecznie żuć. Niektóre gryzaczki można najpierw ochłodzić w lodówce. Ząbkowaniu przypisuje się wiele objawów: wysypki, płacz, zły nastrój, katar, częstsze wypróżnienia. Uważaj, żeby nie przegapić objawów choroby zakładając, że to tylko ząbkowanie. Przechodzi je każde niemowlę Pierwsze (mleczne) zęby wyrzynają się w różnym wieku. Niektóre niemowlęta rodzą się z zębem, inne w wieku jednego roku nadal są zupełnie bezzębne. Najczęściej zęby pojawiają się pomiędzy czwartym a dziewiątym miesiącem życia, chociaż każde dziecko rozwija się we własnym tempie. Proces ten nazywamy ząbkowaniem. U niektórych niemowląt przebiega praktycznie bezobjawowo, dla innych jest bardziej nieprzyjemny. Niektóre zęby rosną nie powodując bólu ani dyskomfortu. Kiedy indziej widać, że dziąsło jest zaczerwienione i bolesne w miejscu, w którym wyrzyna się ząb. Czasem zaczerwieniony jest cały policzek. Niemowlę może się ślinić, dużo gryźć i żuć, albo po prostu marudzić. Niektórzy przypisują ząbkowaniu wiele różnych objawów, jak rozwolnienie czy gorączka. Jednak badania nie potwierdziły związku pomiędzy tymi objawami a ząbkowaniem. Znasz swoje dziecko najlepiej. Jeżeli jego zachowanie wydaje się nietypowe albo objawy są silne i martwią Cię, porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową. o przyzwyczajeniu dziecka do mycia zębów. Możesz użyć miękkiej szczoteczki dla niemowląt i odrobiny swojej pasty do zębów. Pamiętaj o regularnych wizytach u dentysty, z którym możesz omówić higienę jamy ustnej dziecka. Niemowlę ma czerwone policzki, wydaje się niezadowolone i marudne. Zapytaj pielęgniarkę środowiskową o ząbkowanie. Omów problem z farmaceutą. Wypróbuj żel na ząbkowanie albo paracetamol dla niemowląt. Jeżeli się martwisz, że coś jest nie tak, skontaktuj się z pielęgniarką środowiskową albo lekarzem rodzinnym. Farmaceuta mówi Jeżeli dziecko odczuwa dyskomfort, możesz mu kupić lekarstwo w najbliższej aptece. Lekarstwo to zawiera niewielką ilość środka przeciwbólowego, np. paracetamolu. Nie powinno zawierać cukru. Pamiętaj o przeczytaniu wszystkich instrukcji i upewnieniu się, że produkt jest odpowiedni dla dziecka w tym wieku. Możesz spróbować wetrzeć bezcukrowy żel na ząbkowanie w dziąsło. Zapytaj pielęgniarkę środowiskową o bezpłatne pakiety higieny jamy ustnej, rozdawane podczas rutynowych kontroli zdrowia

14 Pielęgniarka środowiskowa mówi Częściej kładź niemowlę na brzuszku, kiedy nie śpi. Cały czas go pilnuj i nie pozwól, żeby zasnęło w tej pozycji. Połóż się koło dziecka i pobaw się z nim twarzą w twarz, żeby leżenie na brzuszku sprawiało mu przyjemność. Noś dziecko w pozycji pionowej w nosidle lub chuście, żeby nie spędzało całego czasu w foteliku samochodowym lub wózku. Często aktywnie baw się z niemowlęciem, układając je na swoich kolanach. Zmieniaj położenie zabawek i karuzelek wokół łóżeczka, żeby zachęcić niemowlę do obracania główki na stronę, która nie jest spłaszczona. Fotelika samochodowego używaj tylko w podróży. Poprawa może nastąpić dopiero po 6 8 tygodniach. Spłaszczenie główki Sen na wznak, zabawa na brzuszku Spłaszczenie główki może nastąpić jeszcze w łonie matki albo już po porodzie, jeżeli noworodek sypia, odpoczywa i bawi się zawsze w jednej pozycji. Wiele niemowląt w wieku kilku miesięcy ma płaską główkę, najczęściej dlatego, że śpią na plecach. Kiedy tył albo bok główki przez długi czas jest przyciśnięty do twardego materaca, miękkie kości czaszki w końcu ulegają spłaszczeniu. Spłaszczenie często samo przechodzi z czasem i nie warto się nim martwić. Zmiana pozycji, w jakiej niemowlę sypia, nie jest dobrym rozwiązaniem. Niemowlęta powinny zawsze sypiać na wznak, gdyż zmniejsza to ryzyko śmierci łóżeczkowej (SIDS). Lepiej jest kłaść dziecko do snu na pleckach, a na brzuszku układać je do zabawy. Leczenie zazwyczaj nie jest konieczne. Z czasem kształt czaszki dziecka sam wraca do normy. Można podjąć proste kroki w celu zmniejszenia ucisku na spłaszczoną część główki i zachęcić niemowlę do wypróbowania innych pozycji (patrz wskazówki pielęgniarki środowiskowej). Czy to prawda, że pomagają specjalne kaski dla niemowląt? To metoda kontrowersyjna i kosztowna, zaś nie ma przekonujących dowodów, że jest skuteczna. Jeżeli po wypróbowaniu wskazówek pielęgniarki środowiskowej nadal się martwisz, porozmawiaj ze swoją pielęgniarką środowiskową albo lekarzem pierwszego kontaktu. Lekarz mówi W przypadku kraniosynostozy (kraniostenozy), czyli przedwczesnego zarośnięcia szwów czaszkowych, konieczna będzie operacja w celu rozwarcia i przesunięcia kości. Jest to poważniejsza choroba. Jeżeli po wypróbowaniu sugerowanych sposobów nadal się martwisz, porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową albo lekarzem rodzinnym

15 Palenie zabija. Nie zmuszaj dziecka do wdychania Twojego dymu. Zadzwoń pod numer lub odwiedź witrynę Paracetamol paracetamol dla dzieci może pomóc w razie bólu i gorączki. Upewnij się, że dany produkt, dawka i stężenie są odpowiednie do wieku dziecka. Uważnie przeczytaj informacje na opakowaniu. Ibuprofen w wersji dla dzieci można podawać dzieciom powyżej 3 miesiąca życia, które ważą ponad 5 kg. Uważnie przeczytaj informacje na opakowaniu. Niewskazany dla dzieci astmatycznych, chyba że lekarz zaleci inaczej. Aspiryna nie dla dzieci poniżej 18 roku życia. Nie mieszaj paracetamolu i ibuprofenu. Nie zarażaj: Złap! Zarazki łatwo się roznoszą. Zawsze noś przy sobie chusteczki i używaj ich, kaszląc i kichając. Wyrzuć! Zarazki mogą przeżyć na chusteczce wiele godzin. Jak najszybciej wyrzuć zużytą chusteczkę. Zabij! Zarazki z rąk mogą przedostać się na wszystko, czego dotykasz. Jak najszybciej umyj ręce. Kaszel i przeziębienia Zazwyczaj nic poważnego Kiedy Twoje dziecko pójdzie do żłobka albo przedszkola, prawdopodobnie często będzie miało kaszel, katar lub przeziębienia. Ma to swoje dobre strony, gdyż pomaga w rozwoju naturalnego systemu odpornościowego. W większości przypadków przeziębienie nie ma poważniejszych konsekwencji i przechodzi bez leczenia. Można jednak pomóc dziecku w domu: Dawaj dziecku dużo napojów. Wypróbuj paracetamol dla dzieci (nie aspirynę). Chroń dziecko przed dymem papierosowym; niech nikt nie pali w domu ani w pobliżu P dziecka i nie zbliża się do niego, jeśli niedawno palił. Zachowaj spokój dziecko poczuje się lepiej, kiedy je przytulisz. Porozmawiaj z farmaceutą, ale pamiętaj, że kaszel to sposób, w jaki organizm oczyszcza P płuca. Jeżeli niemowlę ma mniej niż trzy miesiące albo coś szczególnie Cię martwi, skontaktuj się z lekarzem. Moje dziecko ma kaszel, katar i lekką gorączkę oraz sprawia wrażenie chorego. Czy niedawno poszło do przedszkola? Przeziębienia łapie się bardzo często. Warto zapytać farmaceutę o paracetamol dla dzieci i syrop na kaszel. Jeżeli objawy utrzymują się ponad 72 godziny albo dziecko wykrztusza żółtą wydzielinę, może mieć infekcję. Skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. Farmaceuta mówi Dzieciom można podawać środki przeciwbólowe dostępne bez recepty, które pomagają też zbić gorączkę. Pomocny bywa paracetamol dla dzieci i syrop na kaszel. Uważnie przeczytaj etykietę. Niektóre leki dostępne są w płynie. Jeżeli nie masz pewności, czy lek jest odpowiedni dla dziecka, przed podaniem go skonsultuj się z farmaceutą

16 Zapalenie oskrzelików Zapalenie oskrzelików to powszechna infekcja dróg oddechowych, dotykająca niemowlęta w pierwszym roku życia. Wczesne objawy przypominają przeziębienie; należy do nich katar i kaszel. W miarę rozwoju choroby do objawów zapalenia oskrzelików dochodzi: Lekka gorączka, suchy i utrzymujący się kaszel oraz problemy z karmieniem. Objawy zazwyczaj ustępują po trzech dniach; w większości przypadków choroba ta nie jest poważna. Jednak skontaktuj się z lekarzem rodzinnym, jeśli niemowlę zjada tylko połowę tego, co zwykle lub ma problemy z oddychaniem, albo jeśli martwisz się jego stanem. Palenie zabija Nie zmuszaj dziecka do wdychania Twojego dymu. Zadzwoń pod numer lub odwiedź witrynę Jeżeli dziecko ma katar i kaszel, a jednocześnie przyspieszony oddech i trudności w jedzeniu lub wymioty, przyczyną może być zapalenie oskrzelików. Pomimo że zapalenie oskrzelików zazwyczaj nie jest poważną chorobą, jego objawy mogą martwić rodziców. Jeśli Twoje niemowlę ma objawy zapalenia oskrzelików, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. Jest to szczególnie ważne w pierwszych 12 tygodniach życia. Zadzwoń pod numer 999, jeśli dziecko ma poważne problemy z oddychaniem albo jest wyczerpane wysiłkiem związanym z oddychaniem. Świszczący oddech i trudności z oddychaniem Przyjrzyj się oznakom Trudności z oddychaniem u niemowlęcia lub dziecka mogą przestraszyć rodziców. Być może nie ma powodu do zmartwień, a dziecko ma po prostu zatkany nosek. W postępowaniu z noworodkiem lub niemowlęciem zaufaj intuicji. Może to być: Szybkie oddychanie lub zadyszka, co często się zdarza. Nie ma innych objawów choroby, problem pojawia się i znika, przez większość czasu niemowlę oddycha bez przeszkód, zazwyczaj nie ma powodu do obaw. Oddech może być nieco trzeszczący. Spróbuj przytrzymać niemowlę w pozycji pionowej. Niekiedy niemowlę kaszle i krztusi się, ponieważ nabrało zbyt dużo mleka podczas karmienia. Spróbuj karmić nieco wolniej. Sprawdź, czy pozycja karmienia jest prawidłowa. Przeziębienie lub lekki kaszel. Zwracaj uwagę na stan dziecka i zaufaj swojej intuicji. Jeżeli się martwisz, porozmawiaj z pielęgniarką środowiskową. U starszych niemowląt i małych dzieci można zauważyć: Kaszel, katar, podwyższoną temperaturę. Krup (chrypka, szczekający kaszel) powinien zbadać lekarz, który może zapisać leki sterydowe. Jeżeli po przeczytaniu tej strony martwi Cię świszczący oddech lub trudności z oddychaniem u dziecka, natychmiast skontaktuj się z lekarzem albo zadzwoń pod numer 999. Lekarz mówi Natychmiast wezwij pomoc lub skontaktuj się z lekarzem, jeżeli Twoje dziecko: Oddycha z trudnością, P P wciągając żebra i brzuszek. Nie jest w stanie powiedzieć pełnego zdania bez przerwy na oddech. Natychmiast zadzwoń pod numer 999 lub zabierz dziecko na oddział ratunkowy szpitala, jeżeli: Ma zapadniętą klatkę P P piersiową. Wydaje się blade, a nawet lekko sine

17 Astma Poznaj objawy Palenie zabija Nie zmuszaj dziecka do wdychania Twojego dymu. Zadzwoń pod numer lub odwiedź witrynę Pielęgniarka ds. astmy mówi Żeby skutecznie kontrolować astmę, rodzice i dzieci muszą jak najwięcej wiedzieć o tej chorobie i o tym, co wywołuje jej ataki. Poradnie leczenia astmy oferują porady i leczenie. Zapytaj o szczepienie przeciw grypie sezonowej. Objawy ciężkiej astmy Do objawów należy przewlekły kaszel, świszczący oddech, zadyszka i odkrztuszanie wydzieliny. Objawy często są silniejsze w nocy. Astma to powszechna choroba przewlekła, którą u większości dzieci można skutecznie kontrolować. Natężenie objawów astmy jest różne u różnych dzieci, od bardzo łagodnych po bardzo ciężkie. Astma ma wiele przyczyn i nierzadko zdarza się, że u jednego dziecka wywołuje ją kilka czynników. Świszczący oddech nie jest jedynym objawem. Kaszel, nawracające zapalenie oskrzeli i zadyszka, szczególnie podczas aktywności fizycznej, również mogą być symptomami astmy. Dwa bodźce, które najczęściej wywołują astmę u dzieci, to przeziębienia i alergie. Po okresie niemowlęcym trzeba zwrócić szczególną uwagę na alergie; unikanie alergenów, na które uczulone jest dziecko, może złagodzić objawy astmy. Nagłe pojawienie się silnych objawów nazywane jest atakiem astmy, może zagrażać życiu i może wymagać natychmiastowej hospitalizacji. Astma często występuje u więcej niż jednej osoby w rodzinie. Rodzice powinni unikać palenia tytoniu w domu i w pobliżu dzieci. W razie wystąpienia u dziecka ostrych objawów astmy, zadzwoń pod numer 999 i poproś o natychmiastową pomoc medyczną. Moje dziecko ma świszczący oddech i często kaszle, szczególnie w nocy. Czy możesz zmniejszyć ilość kurzu w domu? Czy palisz papierosy? Czy możesz porozmawiać z pielęgniarką środowiskową? Jeżeli objawy utrzymują się, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. W razie silnego ataku astmy zadzwoń pod numer 999. Lekarz mówi Żeby zdiagnozować astmę, lekarz rodzinny zazwyczaj musi zapytać o objawy, zbadać klatkę piersiową dziecka i posłuchać, jak oddycha. Rodzice powinni regularnie odwiedzać najbliższą poradnię leczenia astmy i uzyskać stałą pomoc w kontrolowaniu astmy w domu. Oszczędzi to niepotrzebnych wizyt w szpitalu. Powyżej szóstego miesiąca życia wszystkim dzieciom mającym astmę, które muszą stale lub regularnie stosować sterydowy inhalator prewencyjny lub sterydowe leki doustne, oferuje się szczepionki przeciw grypie sezonowej. Ponadto szczepionkę tę należy zaoferować każdemu dziecku powyżej szóstego miesiąca życia przyjętemu do szpitala z infekcją dolnych dróg oddechowych

18 Rozpoznawanie objawów Objawy alergii można zaobserwować w różnych miejscach ciała. Inne powszechne choroby wieku dziecięcego często mają podobne objawy. W przypadku alergii objawy występują szybciej lub nagle. Oczy Swędzące lub piekące oczy, łzawienie, opuchlizna, cienie pod oczami spowodowane zablokowaniem zatok. Drogi oddechowe Świszczący oddech, trudności w oddychaniu, kaszel (szczególnie w nocy), zadyszka. Palenie zabija. Nie zmuszaj dziecka do wdychania Twojego dymu. Zadzwoń pod numer lub odwiedź witrynę Nos, gardło i uszy Katar, zatkany lub swędzący nos, kichanie, ból zatok, bóle głowy, spływanie śluzu z nosa do gardła, utrata zmysłów zapachu i smaku, ból gardła, opuchnięta krtań, swędzenie ust i/lub gardła, zablokowane ucho, wysiękowe zapalenie ucha środkowego. Skóra Pokrzywka bąble, obrzęknięte, zaczerwienione zmiany, wysypki. Egzema wyprysk, skóra atopowa, popękana, sucha lub z wysiękiem. Układ pokarmowy Opuchnięte wargi/język, ból brzucha, nudności, wymioty, zatwardzenie, rozwolnienie, krwawienie z odbytu, refluks, słaby wzrost. Alergie Zrozumienie i postępowanie z alergią dziecka Alergie występują u 50% dzieci w Wielkiej Brytanii. Rodzice uczulonego dziecka muszą zrozumieć, czego unikać i jak postępować, żeby utrzymać alergię pod kontrolą. Warto jak najwięcej wiedzieć. Istnieje wiele rodzajów alergii. Alergia to reakcja organizmu na białka znajdujące się w pożywieniu, użądlenie owada, pyłek roślin, roztocza lub inne substancje, np. antybiotyki. Istnieje wiele powszechnych alergii. Wydaje się, że w niektórych rodzinach jest więcej osób uczulonych. Jeżeli w rodzinie występują już alergie, jest większe prawdopodobieństwo, że pojawią się również u dzieci. Objawy alergiczne mogą dotykać nosa, gardła, uszu, oczu, dróg oddechowych, układu pokarmowego lub skóry, i mieć postać łagodną, umiarkowaną lub ostrą. Kiedy dziecko po raz pierwszy wykazuje oznaki alergii, nie zawsze wiadomo, co je wywołało, a nawet czy rzeczywiście jest to alergia, gdyż niektóre objawy alergiczne przypominają objawy innych powszechnych chorób wieku dziecięcego. W przypadku silnej reakcji lub nawracania objawów należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym. Alergie pokarmowe występują, kiedy układ odpornościowy organizmu źle reaguje na konkretną substancję w pożywieniu. Alergeny mogą wywoływać objawy skórne (jak wysypka lub opuchnięcie warg, twarzy i okolic oczu), problemy z trawieniem (jak wymioty lub rozwolnienie) i objawy przypominające katar sienny (jak kichanie). Dzieci najczęściej uczulone są na mleko krowie, jaja kurze, orzechy ziemne i inne orzechy, np. laskowe lub nerkowce. Lekarz mówi Jeżeli podejrzewasz u siebie albo u dziecka alergię pokarmową, koniecznie poproś lekarza rodzinnego o postawienie profesjonalnej diagnozy. Lekarz może skierować Cię do poradni leczenia alergii. Wielu rodziców błędnie uważa, że ich dziecko ma alergię pokarmową, podczas gdy w rzeczywistości jego objawy wywołane są zupełnie inną chorobą lub nietolerancją żywności

19 Infekcje uszu Jakie są objawy infekcji ucha? Objawy to gorączka, ból ucha, rozdrażnienie i marudzenie, szczególnie w pozycji leżącej (w tej pozycji na ucho wewnętrzne wywierany jest większy nacisk, przez co ból chorego ucha jest silniejszy), zaburzenia rytmu spania, wysięk z ucha. Chociaż większość infekcji ucha przechodzi bez poważnych konsekwencji, słuch może być osłabiony przez krótki czas (dwa do trzech tygodni). W przypadku małych dzieci można się spodziewać, że lekarz rodzinny zaprosi je na wizytę kontrolną za trzy lub cztery tygodnie. Palenie zabija. Nie zmuszaj dziecka do wdychania Twojego dymu. Zadzwoń pod numer lub odwiedź witrynę O uszy niemowlęcia trzeba dbać Bolesne infekcje uszu są powszechne u niemowląt i małych dzieci. Często są powikłaniem po przeziębieniu. Może im towarzyszyć gorączka. Małe dziecko może ciągnąć się za ucho, ale niemowlęta często nie potrafią określić źródła bólu, więc po prostu płaczą i widać, że odczuwają dyskomfort. W pierwszych tygodniach życia niemowlęta są do pewnego stopnia uodpornione na infekcje tym bardziej, jeżeli są karmione piersią. U niemowląt i małych dzieci bakterie i wirusy łatwo przenoszą się z nosa do uszu. Infekcje ucha bywają bolesne i dziecko może potrzebować częstego przytulania oraz środków przeciwbólowych, dostępnych w aptece. Gruczoły szyjne mogą być opuchnięte w ten sposób organizm walczy z infekcją. Dzieci mieszkające w domach, w których pali się papierosy (bierne palenie), lub mające dużo kontaktu z innymi dziećmi, na przykład w żłobku, częściej cierpią na infekcje uszu. Zapytaj pielęgniarkę środowiskową, jak bezpiecznie czyścić uszy niemowlęcia, ponieważ łatwo je uszkodzić. Moje dziecko ma ból ucha, ale poza tym czuje się dobrze. Czy dziecko dostało paracetamol dla dzieci, dostępny w aptece? Nie wlewaj do ucha dziecka oleju i nie wkładaj patyczków kosmetycznych. Infekcje uszu najczęściej same przechodzą. Porozmawiaj z lekarzem rodzinnym, jeśli po 24 godzinach nie widać poprawy, dziecko odczuwa ból albo zauważysz wysięk z ucha. Wskazówki pielęgniarki środowiskowej Najlepsze sposoby unikania infekcji uszu: P P P W miarę możliwości unikaj kontaktu z chorymi. Myj ręce, żeby przekazywać dalej wirusów. Nigdy nie pal w domu. Karm niemowlę piersią. Nie pozwalaj dziecku pić w pozycji leżącej

20 Do 6. miesiąca życia: Gorączka Moje dziecko jest rozgrzane i marudne. Czy dostało paracetamol dla dzieci? Czy dużo pije? Jeżeli temperatura nie spadnie poniżej 38 C, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. Zawsze należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym, pielęgniarką środowiskową, samodzielną pielęgniarką lub lokalną przychodnią, jeżeli niemowlę oprócz podwyższonej temperatury ma inne objawy choroby lub jeżeli jego temperatura przekracza 38 C. Starsze dzieci: Lekko podwyższona temperatura zazwyczaj nie stanowi powodu do zmartwień. Skontaktuj się z lekarzem rodzinnym, jeśli dziecko wydaje się chore albo od dawna ma wysoką temperaturę. Trzeba namawiać dziecko, żeby jak najwięcej piło. Najlepsza jest woda. Obniżenie temperatury jest ważne, ponieważ długotrwała gorączka może być bardzo nieprzyjemna, zaś u małych dzieci niekiedy powoduje napady drgawek. Rozbierz dziecko do samej pieluszki/majtek i koszulki. Utrzymuj komfortową temperaturę w pokoju (18 C). Podawaj paracetamol lub ibuprofen dla dzieci w dawce zalecanej dla danego wieku. Gorączka to temperatura powyżej 38 C Mówimy, że dziecko ma gorączkę, kiedy jego temperatura przekracza 38 C. Może też czuć się zmęczone, być blade, mieć słaby apetyt, być rozdrażnione, mieć ból głowy albo innych części ciała i ogólnie złe samopoczucie. Temperaturę mierzy się pod pachą (nie w ustach u dzieci, które nie mają jeszcze 5 lat). Trzeba jednak pamiętać, że taki pomiar jest mniej precyzyjny, gdyż temperatura pod pachą jest nieco niższa. Gorączka to naturalna reakcja organizmu na infekcję i często nie trzeba jej zbijać, o ile dziecko dużo pije i dobrze się czuje. Jeżeli dziecko mało pije, obniżenie temperatury może pomóc. Nie należy dopuścić do odwodnienia organizmu, ponieważ może to prowadzić do poważniejszych problemów. Można kierować się ogólną zasadą, że mocz powinien być jasnożółty ciemniejszy może świadczyć o tym, że dziecko powinno więcej pić. Gorączka to częsty problem u małych dzieci. Przyczyną jest zazwyczaj infekcja wirusowa, która przechodzi bez leczenia. Niekiedy jednak gorączka może być objawem poważniejszej choroby, jak ostre bakteryjne zakażenie krwi (sepsa), infekcja dróg moczowych, zapalenie płuc lub zapalenie opon mózgowych. Jeżeli po 48 godzinach temperatura nie zacznie spadać, należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym. Sprawdzaj stan dziecka w nocy. Zawsze skonsultuj się ze specjalistą, jeśli gorączka wystąpi u dziecka wkrótce po operacji lub po powrocie z zagranicy. Lekarz mówi Rodzice i opiekunowie zajmujący się dzieckiem w domu powinni: Postarać się, żeby dziecko dużo piło (w przypadku dzieci karmionych piersią najbardziej odpowiednim napojem jest mleko matki). Zwracać uwagę na objawy odwodnienia: zapadnięte ciemiączko, suche usta, zapadnięte oczy, brak łez, zły wygląd ogólny. Umieć zidentyfikować wysypkę nieblednącą. Sprawdzać stan dziecka w nocy