MUZEUM ŚLĄSKIE. w nowej szacie

Transkrypt

1 nr 102 lipiec/ sierpień 2015 rok X Polska dwudziestym piątym członkiem Unii Europejskiej ISSN MUZEUM ŚLĄSKIE w nowej szacie Nowoczesne ciągi komunikacyjne ułatwiają zwiedzanie Stare mury Mijają dwa miesiące od otwarcia nowej siedziby MUZEUM ŚLĄSKIEGO W KATOWICACH, w tym czasie wystawy obejrzało ponad 50 tys. osób. (tekst czytaj na str ) Ekspozycje zostały przygotowane przejrzyście i nowatorsko Najstarsze eksponaty budzają największe emocje i nowe, to wspaniałe połączenie, które sprawia, że Muzeum zyskuje na atrakcyjności 1

2 2

3 od redakcji Szanowni Czytelnicy! Tegoroczne upalne lato powoli się kończy. Przed nami w kraju gorąca polityczna jesień. Jednak Magazyn Euro 25 w najbliższych miesiącach śledzić będzie przede wszystkim temperatury na unijnych salonach. Wszystko wskazuje na to, że będą wysokie, bo wspólnota ma do rozwiązania wiele ważkich problemów. Tak więc, emocje budzić będą zapewne napływający nadal do Europy uchodźcy z Afryki czy kryzys grecki. Ponieważ na łamach naszego Magazynu także powoli kończą się wakacje, więc miejsce materiałów zachęcających do ciekawych podróży coraz częściej zajmować będą takie, które przyglądają się gospodarce zarówno naszej, jak i europejskiej czy nawet światowej. Jednak, żeby całkowicie nie pozbawić naszych Czytelników chwili relaksu, przygotowaliśmy w tym numerze materiał na temat Muzeum Śląskiego. Ta zasłużona dla województwa śląskiego placówka przeniosła się do nowej, nowoczesnej siedziby i od kiedy otworzyła swoje podwoje dla zwiedzających cieszy się ich ogromnym zainteresowaniem. Zachęcamy nie tylko do przeczytania artykułu na ten temat, ale także do odwiedzenia Muzeum. Życzę ciekawej lektury Ilona Saft Redaktor naczelna Magazynu Wspólnoty Europejskiej Euro 25 3

4 w numerze: w numerze: 3 od redakcji 6 ERBN ogłasza budżet na 2016 rok i konkurs grantowy 7 Plan inwestycyjny dla Europy 8 Reforma letni pakiet energetyczny Komisji 10 Zielone światło dla TTIP hektarowy deptak w sercu Europy 12 Repolonizacja banków jest potrzebna 13 Wzrost gospodarczy może przyspieszyć w przyszłym roku 14 Popyt na nowe obiekty szybko rośnie 15 Gazprom restrukturyzacja czy coś innego? 16 Warsztaty ekologiczno-przyrodnicze 18 Wodniacy w swoim żywiole 20 Z notatnika reportera 22 Parlamentarna wieża Babel 24 Europejski Kongres Logistyczny ONECARGO 26 Muzeum Śląskie w nowej odsłonie 28 Rozmaitości kulturalne 30 Krzyżówka proponujemy pod redakcją Redaktor naczelna Ilona Saft, tel , ilonasaft@op.pl Z-ca redaktor naczelnej Grażyna Kurowska, tel , dzik@krzem.pl Zespół: Krzysztof Łęcki, Robert Fiałkowski, Elżbieta Jezierska, Jolanta Pieczka, Urszula Serafińska, Hanna Smolańska, Ireneusz Maciąg Redakcja: Katowice, Al. Korfantego 18/12 Wydawca: Katowicka Agencja Wydawnicza, Katowice, ul. Poniatowskiego14b/1 tel./fax Layout: Katarzyna Gawrych-Olender Strona internetowa: Druk: Centrum Usług Drukarskich Henryk Miler, Ruda Śląska-Nowy Bytom, ul. Szymały 11 4

5 wybrane z numeru: Polska gospodarka rośnie w stabilnym tempie, zbliżonym do tego z początku roku. Jak przewidują jednak ekonomiści, druga połowa 2015 roku będzie nieco lepsza niż pierwsza. Głównie z powodu możliwego niewielkiego przyspieszenia produkcji przemysłowej, a to dzięki zamówieniom zagranicznym oraz lepszym nastrojom konsumentów. Znacząco szybszego tempa wzrostu gospodarczego spodziewać się jednak można dopiero w przyszłym roku, gdy przyjdzie czas na realizację obietnic zapowiadanych w czasie kampanii wyborczej Fundacja Pracownia Edukacji Żywej z Mikołowa prowadzi warsztaty ekologiczno-przyrodnicze dla dzieci i młodzieży w cennych przyrodniczo miejscach województwa śląskiego lasy nadleśnictwa Rybnik, puszcza bytomska, lasy Orzesza, lasy wokół stawu Śmieszek w Żorach, rezerwat Łężczok, Zespół Przyrodniczo- -Krajobrazowy Żabie Doły, lasy nadleśnictwa Kobiór, w ramach programów edukacyjnych: Recykling czyli powrót do natury oraz (Roz)poznawanie natury. UNIA EUROPEJSKA gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich Różnorodność językowa jest jednak podstawą Unii Europejskiej, dzięki niej obywatel ma możliwość napisania do każdej z instytucji UE i otrzymania odpowiedzi w tym samym języku, w którym przesłał pytanie. Wystawy stałe zajmują ok. 6 tys. z 25 tys. m kw. powierzchni użytkowej. W dniu otwarcia muzeum zaprezentowało pięć z sześciu zapowiadanych: Światło historii Górny Śląsk na przestrzeni dziejów, Galerię sztuki polskiej , Galerię sztuki polskiej po 1945 r., Galerię plastyki nieprofesjonalnej, Laboratorium przestrzeni teatralnych przeszłość w teraźniejszości wystawa ze zbiorów Oddziału Muzeum Śląskiego Centrum Scenografii Polskiej. Szósta wystawa stała Galeria Śląskiej Sztuki Sakralnej otwarta zostanie jesienią. 5

6 Z prac Komisji Europejskiej ERBN ogłasza budżet na 2016 rok i konkurs grantowy Komisja Europejska przyjęła program pracy Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych w roku Program przygotowany przez Radę Naukową ERBN przewiduje 1,67 mld euro dotacji dla najlepszych naukowców z całego świata, którzy są gotowi przyjechać lub pozostać w Europie i tutaj realizować swoje przełomowe pomysły W ramach nowej serii konkursów, ERBN otworzyła dziś pierwszy z nich Granty na Start 2016 z budżetem 485 mln euro. Zgłoszenia należy przesyłać do 17 listopada 2015 r. Granty są przeznaczone dla badaczy z obiecującymi osiągnięciami naukowymi, posiadających od 2 do 7 lat doświadczenia (licząc od momentu uzyskania tytułu doktora). KOLEJNE KONKURSY będą ogłaszane zgodnie z kalendarzem programu prac: r r. zgłoszenia na granty dla naukowców u progu samodzielności badawczej ze średnim stażem naukowym; r r. zgłoszenia na granty dla doświadczonych naukowców. Stypendyści ERBN mogą się również ubiegać o granty na weryfikację poprawności projektu, dodatkowe wsparcie pozwalające sprawdzić potencjał innowacyjny projektów finansowanych przez Radę. Granty te będą przyznawane w 2016 roku w trzech rundach. Wśród innych działań wprowadzonych przez program prac znajdują się działania mające na celu zwiększenie ilości osób uczestniczących w konkursach ERBN: wsparcie komitetu oficjalnie powołanych przez Radę Narodowych Punktów Kontaktowych w celu identyfikacji i wymiany dobrych praktyk i podniesienia poziomu jakości wsparcia dla wnioskodawców. W porównaniu do ubiegłego roku, główną nowością dla wnioskujących o granty ERBN jest względne zmiękczenie zasad ponownego złożenia wniosku. Wnioskodawcy, który uzyskali ocenę B w drugim punkcie oceny w ostatnim zaproszeniu do składania wniosków, będą mogli natychmiast ponownie aplikować, natomiast w ramach programu prac 2015 musieli na to czekać przez rok. Pojawiły się także nowe ograniczenia dla zgłoszeń wniosków, które zostały odrzucone ze względu na naruszenie integralności badań. Ustanowiona w 2007 roku przez Komisję Europejską, Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERBN) jest pierwszą europejską organizacją finansowania wybitnych pionierskich badań. Co roku wybiera i finansuje najlepszych naukowców do prowadzenia pięcioletnich projektów w Europie. Konkursy są otwarte dla badaczy wszystkich narodowości, wieku czy obszaru zainteresowań, włączając nauki humanistyczne i społeczne, pracujących na uniwersytetach lub w centrach badawczych z siedzibą na terenie UE lub jednego z krajów stowarzyszonych w ramach programu Horyzont Wnioski są oceniane i wybierane w procesie wzajemnej oceny z udziałem setek wybitnych naukowców pochodzących z całego świata. Jakość naukowa wniosku, dążenie do doskonałości, jest jedynym kryterium wyboru. ERBN działa zgodnie z podejściem badań inicjowanych przez naukowców (lub oddolnych ), co pozwala naukowcom identyfikować nowe możliwości w każdej dziedzinie badań, bez priorytetów tematycznych. W latach , w ramach siódmego programu ramowego w zakresie badań, ERBN dysponowała budżetem w wysokości 7,5 mld euro. W ramach pierwszego filaru ( Doskonała baza naukowa ) nowego programu UE na rzecz badań naukowych i innowacji ( ), Horyzont 2020, ERBN będzie dysponowała budżetem w wysokości ok. 1,6 mld euro rocznie w latach 2014, 2015 i Do tej pory, ERBN sfinansowała ponad 5000 najlepszych naukowców (z ponad aplikacji) na różnych etapach ich kariery, nadając wysoki priorytet młodym naukowcom (pięciotysięczny grant ERBN został przyznany 16 czerwca). ERBN wspiera także ponad członków zespołu, którzy korzystają z możliwości szkoleń w zakresie nowatorskich badań. Oferując finansowanie, autonomię i prestiż, ERBN przyczynia się do rozwoju nowej generacji najlepszych naukowców w Europie, którzy są konkurencyjni w skali globalnej. ERBN składa się z niezależnego organu zarządzającego, Rady Naukowej oraz Agencji Wykonawczej. Od stycznia 2014 roku prezesem ERBN jest prof. Jean-Pierre Bourguignon. 6

7 z prac KE Plan inwestycyjny dla Europy Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) i Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) podpisały pierwszą transakcję w ramach programu wspierającego konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw (COSME) korzystając ze wsparcia Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych (z ang.: EFSI), za pośrednictwem którego Komisja Europejska oraz Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego wdraża Plan Inwestycyjny dla Europy Dzięki umowie BGK uzyska regwarancję umożliwiającą wygenerowanie akcji kredytowej wśród małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce na kwotę 1 mld złotych w ciągu kolejnych dwóch lat. Firmy otrzymają kredyty bez konieczności zabezpieczania ich majątkiem dzięki zastosowaniu 80 proc. gwarancji BGK zabezpieczonej regwarancją EFI udzielonej w ramach programu COSME. Umowa z EFI umożliwi BGK uruchomienie nowego produktu gwarancyjnego oraz pobudzenie akcji kredytowej na korzystnych warunkach dla ok małych i średnich przedsiębiorstw. Program COSME zarządzany przez Europejski Fundusz Inwestycyjny uzyskał finansowe wsparcie Komisji Europejskiej. Podczas przemówienia w trakcie uroczystości podpisania w Warszawie, Zastępca Prezesa Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego, Marjut Santoni, stwierdziła: Cieszę się z podpisania z BGK pierwszej umowy COSME w ramach Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych. EFSI umożliwi zwiększenie naszego wsparcia dla lokalnych firm oraz pomocy dla przedsiębiorców w uruchamianiu i rozwijaniu ich firm. Jestem przekonana, że praca z BGK, naszym wieloletnim partnerem, wspomoże tysiące polskich przedsiębiorstw z ograniczonym dostępem do finansowania ze względu na brak zabezpieczenia w celu ich wzrostu oraz stworzenia miejsc pracy. Komisarz ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości oraz małych i średnich przedsiębiorstw, Elżbieta Bieńkowska powiedziała: Umowa ta jeszcze raz pokazuje zaangażowanie Komisji Europejskiej w pomoc mającą na celu rozwój małych firm. Poprawiając dostęp do finansowania dla MŚP, wspieramy inwestycje we wzrost i miejsca pracy w Polsce oraz Unii Europejskiej. Odpowiedzialny z ramienia Ministerstwa Finansów za współpracę z Grupą EBI Podsekretarz Stanu Artur Radziwiłł stwierdził: Podpisana dzisiaj umowa, mająca zapewnić gwarancje na finansowanie dla małych i średnich przedsiębiorstw, stanowi przykład działań, które w praktyczny sposób przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności gospodarki i wzrostu poziomu inwestycji. Funkcjonowanie MŚP ma bowiem kluczowe znaczenie dla kondycji całej gospodarki i jej zdolności do reagowania na pojawiające się wyzwania. Wspólny projekt EFI oraz BGK doskonale wpisuje się także w działania przewidziane w Planie Inwestycyjnym dla Europy przedstawionym przez Komisję Europejską w grudniu ub. r., a umowa ta jest pierwszym projektem realizowanym w Polsce przy wsparciu Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych, który został formalnie ustanowiony na początku lipca br. Liczymy na to, iż umowa stanowi dopiero początek serii podobnych projektów realizowanych przy wsparciu tego Funduszu. Prezes BGK, Dariusz Kacprzyk, dodał: Umowa z EFI jest konsekwencją realizacji strategii BGK w zakresie wsparcia sektora MŚP w Polsce. COSME uzupełni istniejącą ofertę gwarancyjną BGK, z której w ciągu dwóch lat skorzystało ponad 86 tysięcy małych i średnich firm. Dzięki tej umowie BGK zaoferuje przedsiębiorcom atrakcyjne gwarancje, które będą stanowić zabezpieczenie kredytów obrotowych lub inwestycyjnych. Traktujemy umowę z EFI jako początek wieloletniej współpracy w zakresie działalności gwarancyjnej. Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, ILONA ANTONISZYN-KLIK zwróciła uwagę, że: działania na rzecz zapewnienia jak najszerszego udziału polskich podmiotów w programach UE takich jak COSME oraz korzystania z oferowanych na poziomie unijnym instrumentów finansowych znajdują się w polu zainteresowań Ministra Gospodarki już od wielu lat. To dlatego obecnie realizujemy drugi program wieloletni w tym zakresie (pierwszy dotyczył udziału w programie CIP) oraz finansujemy działalność ośrodków Enterprise Europe Network oraz Krajowego Punktu Kontaktowego ds. instrumentów finansowych programów UE, który współuczestniczył w inicjowaniu ogłaszanego dziś projektu. 7

8 Z prac Komisji Europejskiej Reforma letni pakiet energetyczny Komisji W ramach strategii unii energetycznej Komisja przedłożyła dzisiaj propozycje nowej oferty dla konsumentów energii, transformacji europejskiego rynku energii elektrycznej, aktualizacji systemu etykiet efektywności energetycznej oraz przeglądu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji Proponowany pakiet jest ważnym krokiem w realizacji strategii unii energetycznej i przyszłościowej polityki przeciwdziałania zmianie klimatu jednego z priorytetów politycznych Komisji Junckera ogłoszonych w lutym 2015 roku. W dzisiejszych propozycjach kładzie się nacisk na zasadę efektywność energetyczna przede wszystkim, a gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa stają się punktem centralnym europejskiego rynku energii. Wiceprzewodniczący Komisji odpowiedzialny za unię energetyczną, Maroš Šefčovič, powiedział: W strategii unii energetycznej zobowiązaliśmy się do wzmocnienia pozycji konsumentów europejskich przez stworzenie jednolitego, dobrze działającego rynku energii, podkreślenie roli efektywności energetycznej i dążenie do pozycji lidera w dziedzinie energii odnawialnej. Ogłoszenie letniego pakietu pięć miesięcy po przyjęciu strategii unii energetycznej jest dowodem naszej determinacji w obniżaniu emisyjności gospodarki i przydzielaniu konsumentom ważnej roli w transformacji energetyki europejskiej. Pakiet nie tylko daje nowe korzyści konsumentom, ale jest również nową ofertą dla całego systemu energetycznego w Europie. Komisarz UE do spraw polityki klimatycznej i energetycznej Miguel Arias Cañete powiedział: Działania są ważniejsze od słów. Dziś podjęliśmy ważną decyzję na drodze do utrwalenia w przepisach prawnych celu przynajmniej 40 proc. redukcji emisji do 2030 r. Moje przesłanie do naszych światowych partnerów przed konferencją klimatyczną w Paryżu brzmi: UE podtrzymuje swoje zobowiązania międzynarodowe. Natomiast inwestorom, przedsiębiorcom i przemysłowi chcę powiedzieć: inwestujcie w czystą energię; taki jest warunek utrzymania się na rynku i dalszego rozwoju. W ten sposób Europa raz jeszcze wskazuje kierunek i staje się liderem międzynarodowej transformacji w społeczeństwo niskoemisyjne. Europejski system handlu uprawnieniami do emisji gotowy na przyszłe wyzwania Unijny system handlu uprawnieniami do emisji jest głównym narzędziem w zwalczaniu skutków zmiany klimatu i ukierunkowaniu UE na gospodarkę niskoemisyjną. Dzisiejszy wniosek ustawodawczy jest ważnym sygnałem dla społeczności międzynarodowej przed planowanym szczytem klimatycznym w Paryżu. Dokument pojawia się w decydującym momencie, kiedy to inni gracze, tacy jak G-7 czy Chiny, również podejmują zdecydowane działania. Komisja dokonała przeglądu systemu handlu uprawnieniami do emisji, upewniając się, że jest to najbardziej skuteczny i opłacalny sposób ograniczenia emisji w nadchodzącym dziesięcioleciu. Jest to pierwszy krok legislacyjny w realizacji zobowiązań UE do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40 proc. do 2030 r. Ambitne działania na rzecz klimatu stwarzają możliwości biznesowe i otwierają nowe rynki dla innowacji i technologii niskoemisyjnych. Proponowane bardziej ukierunkowane podejście ma na celu ochronę międzynarodowej konkurencyjności tych sektorów przemysłu, które są najbardziej zagrożone przeniesieniem produkcji poza UE do krajów o mniej restrykcyjnej polityce antyemisyjnej. Celem jest również nakierowanie inwestycji energetycznych na bardziej innowacyjne i czystsze rozwiązania. Ponadto Komisja proponuje, aby przychody z handlu uprawnieniami do emisji były wykorzystywane przez państwa członkowskie do finansowania pomocy państwom trzecim w przystosowaniu się do skutków zmiany klimatu. 8

9 z prac KE Bardziej zrozumiały system etykietowania efektywności energetycznej Efektywność energetyczna przede wszystkim jest nadrzędną zasadą unii energetycznej. Jest skutecznym sposobem zmniejszenia emisji, przynosi konsumentom oszczędności oraz uniezależnia UE od importu paliw kopalnych. Od czasu wprowadzenia tej zasady dwadzieścia lat temu sukces systemu etykietowania efektywności energetycznej umożliwił projektowanie coraz bardziej energooszczędnych produktów. W związku z tym etykiety Wzmocnienie pozycji konsumentów etykietowania efektywności energetycznej Obywatele muszą być centralnym punktem unii energetycznej. Komisja przedstawia zatem komunikat poświęcony nowej ofercie dla konsumentów energii, opartej na trzech filarach: 1. pomoc konsumentom w oszczędzaniu pieniędzy i energii dzięki lepszej informacji; 2. szerszy wybór dla konsumentów, jeśli chodzi o sposób udziału w rynkach energii oraz 3. utrzymanie jak najwyższego poziomu ochrony konsumentów. Konsumenci muszą być równie dobrze poinformowani i świadomi swoich możliwości, co nabywcy i sprzedawcy Nowa struktura rynku energetycznego Strategia unii energetycznej ma pomóc przyczynić się do osiągnięcia naszych celów dotyczących klimatu i energii na 2030 rok. Ma również zapewnić Unii Europejskiej pozycję światowego lidera w dziedzinie energii odnawialnych. Osiągnięcie tych celów wymagać będzie gruntownej transformacji europejskiego systemu energii elektrycznej, w tym również istotnych zmian rynku. Komunikat otwiera konsultacje publiczne na temat nowej struktury rynku energii elektrycznej, która ma sprostać oczekiwaniom konsumentów, przynieść stały się coraz bardziej złożone. Komisja proponuje powrót do pierwotnej skali od A do G prostszej i bardziej zrozumiałej dla konsumentów. Proponowane przez Komisję zmiany do dyrektywy w sprawie etykietowania energetycznego zapewniają spójność i ciągłość oraz umożliwiają konsumentom podejmowanie świadomych wyborów pozwalających oszczędzać energię i pieniądze. na rynku hurtowym. Sposobem na to są jaśniejsze przepisy dotyczące rachunków za energię i reklamy, wiarygodne narzędzia służące do porównywania cen, oraz wykorzystanie siły przetargowej konsumentów we wspólnych programach (np. zbiorowe zmiany dostawcy, spółdzielnie energetyczne). Ponadto konsumenci powinni mieć prawo do wytwarzania i zużywania energii na własne potrzeby, na sprawiedliwych warunkach, tak aby móc zaoszczędzić pieniądze, chronić środowisko i zapewnić sobie bezpieczeństwo energetyczne. realne korzyści z nowych technologii, ułatwiać inwestycje, zwłaszcza w odnawialne i niskoemisyjne źródła energii. Założeniem jest również współzależność państw członkowskich w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Nowa struktura rynku powinna zapewniać jak największe korzyści z konkurencji transgranicznej i pozwalać na zdecentralizowane wytwarzanie energii, również na potrzeby konsumpcji własnej. Powinna także wspierać tworzenie innowacyjnych przedsiębiorstw usługowych na rynku energetycznym. Katarzyna Sumisławska i Marcin Rutowicz z przedstawicielstwa regionalnego Komisji Europejskiej we Wrocławiu 9 Plan inwestycyjny dla Europy (c.d.) Obecny na uroczystości Wiceprezes Związku Banków Polskich, DR MIECZYSŁAW GROSZEK ocenił: Środowisko bankowe pozytywnie ocenia zaproponowany przez BGK produkt. Z naszych wstępnych informacji z rynku wynika, że już pierwszych 10 banków jest zainteresowanych współpracą, a kwota szacowanej akcji kredytowej dla MŚP czterokrotnie przekroczyłaby zakontraktowany dzisiaj limit. Polskie banki chętnie współpracują i z BGK i z EFI. W wyniku instrumentów gwarancyjnych obu tych partnerów na polskim rynku uruchomiono (od 2011 r.) do 2015 r. finansowanie w wysokości ponad 45 mld zł, z których skorzystało już ponad 100 tys. polskich firm, a w projektach tych uczestniczy ponad dwadzieścia polskich banków zarówno komercyjnych, jak i spółdzielczych. COSME to program Unii Europejskiej na rzecz konkurencyjności oraz małych i średnich przedsiębiorstw przewidziany na lata Z całkowitym budżetem na poziomie 2,3 mld euro COSME pobudza akcję kredytową i inwestycje kapitałowe dla małych i średnich przedsiębiorstw w Europie. COSME wspiera gwarancje oraz regwarancje na rzecz instytucji finansowych w celu udzielenia im pomocy w zwiększeniu akcji kredytowej oraz finansowania leasingu na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw. Program ten obejmuje również sekurytyzację portfeli finansowania dłużnego małych i średnich przedsiębiorstw. COSME inwestuje również w fundusze kapitałowe podwyższonego ryzyka na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw, głównie na etapie ekspansji i wzrostu. Program COSME jest rozwinięciem Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP) ( ), który pomógł zmobilizować kredyty na kwotę 18 mld euro oraz 3 mld euro kapitału wysokiego ryzyka na rzecz ponad 350 tysięcy małych i średnich przedsiębiorstw w Europie.

10 Lidia Geringer de Oedenberg Zielone światło dla TTIP Posłowie Komisji Handlu Międzynarodowego (INTA) debatowali nad odesłanym do ponownego rozpatrzenia (podczas ostatniej sesji plenarnej) raportem dotyczącym zaleceń Parlamentu Europejskiego dla Transatlantyckiego Partnerstwa Handlu i Inwestycji (TTIP). Raport wrócił do INTA, ponieważ miał zbyt dużo (dokładnie 118) szczegółowych poprawek, które powinny były być przegłosowane na poziomie merytorycznie odpowiedzialnej za test Komisji INTA, a nie na poziomie politycznym w czasie sesji plenarnej. Reguła dotyczy dokumentów z ponad pięćdziesięcioma poprawkami, ale nie jest restrykcyjnie stosowana. W przypadku sprawozdania dotyczącego TTIP, była to decyzja polityczna Rezolucja Parlamentu w sprawie TTIP jest tylko zaleceniem dla negocjującej umowę Komisji Europejskiej. W jej tekście jest wiele cennych uwag na przykład o wyłączeniu z partnerstwa usług publicznych, czy utrzymaniu podstawowych norm i standardów europejskich dotyczących prawa pracy, ochrony środowiska, żywności (wolnej od GMO). OTO TREŚĆ TEKSTU, PODKREŚLENIA SĄ PROPONOWANĄ POPRAWKĄ: Należy upewnić się, że inwestorzy zagraniczni nie będą dyskryminowani i jednocześnie zapewnić, że nie będą korzystać z większych praw niż inwestorzy krajowi, i by zastąpić system ISDS nowym systemem rozstrzygającym spory między inwestorami a państwami, który będzie przedmiotem demokratycznych zasad i kontroli, gdzie potencjalne przypadki traktowane będą w sposób przejrzysty przez wyznaczonych publicznie, niezależnych sędziów zawodowych w formie publicznych wysłuchań, i który zawiera mechanizm odwoławczy, w którym spójność orzecznictwa sądowego jest zapewniona, jurysdykcja sądów UE i państw członkowskich jest respektowana i gdzie prywatne interesy nie mogą podważać celów polityki publicznej. Zdanie stało się tak rozbudowane dzięki wcześniejszym poprawkom składanym przez posłów z różnych grup politycznych. Moja grupa S&D zgodziła się już na poparcie tego tekstu oraz całej rezolucji i tak będzie wyglądało zalecenie na naszych listach do głosowania. Jak zagłosują pozostali? Zobaczymy najprawdopodobniej w przyszłym tygodniu. Najbardziej kontrowersyjna kwestia związana z prywatnym arbitrażem ISDS ma zostać załatwiona przez kompromisową poprawkę, którą złoży sam przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz, co jest ewenementem, z jakim się nie spotkałam przez 11 lat posłowania. Więcej szczegółów dotyczących umowy w moich wcześniejszych blogach: 1. TTIP kontrowersyjne partnerstwo UE-USA 2. TTIP i chlorowane kurczaki 3. Wpływ TTIP na europejską energetykę i przemysł 4. Pierwsze głosowania w sprawie TTIP 5. TTIP jednak bez ISDS? 10

11 prosto z Brulseli 50 hektarowy deptak w sercu Europy Bruksela to przede wszystkim miasto europejskich interesów, tętniące życiem w czasie obrad Parlamentu Europejskiego, narad Komisji Europejskiej, szczytów Rady UE, pełne ekspertów, lobbystów, manifestantów, ale zamierające latem wraz z wakacjami w instytucjach unijnych. Opustoszałe hotele kuszą 50 proc. zniżkami, sklepy wakacyjnymi przecenami. No cóż, bez specjalnych efektów. Do tego roku Zgodnie z nowym planem włodarzy miasta Bruksela ma się teraz otworzyć na turystów. Centrum miasta zamieni się w bodajże największą w Europie promenadę przeznaczoną TYLKO dla pieszych i rowerzystów! Strefa rekreacyjna obejmie obszar 50 hektarów w centrum miasta. Nowe parkingi ułatwią pozostawienie wehikułów przed zoną, a specjalny autobus pomoże dostać się do serca miasta. W tym samym czasie planowana jest też rewolucyjna w Belgii zmiana w dniach otwarcia sklepów: handel będzie możliwy również w niedzielę, co do tej pory było absolutnie wykluczone! Prawo belgijskie restrykcyjnie wymagało dotąd od wszystkich sklepikarzy jednego dnia odpoczynku. Teraz w strefie dla turystów będzie to zbyteczne. Słynne koronki, czekoladki czy 700 gatunków piwa będzie dostępnych w sklepach 24 godz. na dobę przez 7 dni w tygodniu. Czy te zmiany nadadzą Brukseli miano miasta turystycznego? Jest to prawdopodobne, zważywszy, że dodatkową atrakcją jest otwarty dla publiczności w czasie (także królewskich) wakacji pałac i mnóstwo kulturalnych wydarzeń w pobliskim Mons, które w tym roku jest Europejską Stolicą Kultury. Jako od ponad 11 lat, belgijska rezydentka w tej wyjątkowo szczodrej dla parków i ogrodów krainie deszczowców obawiam się tylko o wakacyjną pogodę, której prawnie jednak nie da się uregulować. Koniec bezkarnego nabijania klientów w butelkę, czyli nowa procedura skutecznego dochodzenia roszczeń transgranicznych Wraz ze wzrostem handlu transgranicznego w UE, coraz pilniejsza stała się konieczność zapewnienia skutecznych i szybkich mechanizmów dochodzenia roszczeń zarówno klientów indywidualnych, jak i MŚP jako środka na rzecz wsparcia ich działalności gospodarczej. Europejskie postępowanie w sprawie tzw. drobnych roszczeń (do wysokości 5 tys. euro) ma na celu uproszczenie procedur rozstrzygania sporów transgranicznych w sprawach cywilnych i handlowych, skracając czas trwania postępowania sądowego z ponad dwóch lat do pięciu miesięcy oraz ograniczając koszty o 40 proc. Po półtorarocznych debatach z Radą i trzech prezydencjach, w finale łotewskiego przewodnictwa, będąc głównym negocjatorem z ramienia Komisji Prawnej Parlamentu Europejskiego wynegocjowałam rozwiązanie, które pomoże obywatelom skutecznie, szybko i tanio dochodzić swoich roszczeń. Sprawa tyczy miliardów euro w skali Unii, na które składają się małe kwoty, których dotąd nie opłacało się dochodzić, gdyż koszty sądowe i obsługi prawnej je przewyższały. Skutkiem był rozkwit firm notorycznie i bezkarnie oszukujących klientów. Nowa uproszczona procedura obejmuje roszczenia do wysokości 5000 euro: rozpatrywane w trybie administracyjnym, bez konieczności zatrudniania adwokata i bez potrzeby udawania się do innego kraju, gdyż ewentualne przesłuchania odbędą się za pośrednictwem videokonferencji; z możliwością wnoszenia opłat sądowych przelewem lub kartą, a nie jak dotąd w okienku w sądzie; bez wymogu tłumaczenia wszystkich dokumentów na inny język, wystarczą ich oryginały, tylko krótki opis sprawy będzie musiał być przetłumaczony; koszty dochodzenia transgranicznego nie mogą być wyższe niż koszty sądowe w podobnej sprawie we własnym kraju i nie mogą być dysproporcjonalne do kwoty roszczenia. Myślę, ze wraz z wdrożeniem tej nowej procedury (najpóźniej 16 miesięcy po wejściu w życie) wstąpienie na drogę sądową w sporach transgranicznych będzie w końcu opłacalne, a wraz z nim mam nadzieję nastąpi koniec bezkarnego nabijania klientów w butelkę Lidia Geringer de Oedenberg Poseł do Parlamentu Europejskiego 11

12 Repolonizacja banków jest potrzebna Wszystko wskazuje na to, że wynik październikowych wyborów będzie miał bardzo istotny wpływ na kształt sektora bankowego w Polsce. Coraz więcej ważnych polityków koalicji rządzącej opowiada się za repolonizacją banków, którą od dłuższego czasu postuluje opozycja. Prezesi spółek Skarbu Państwa również są entuzjastami tego pomysłu, ale dalsze przejęcia po zakupie Alior Banku przez PZU stoją pod znakiem zapytania, dopóki nie zostanie uzgodniony sposób rozwiązania problemu kredytów we frankach 1 Fr Proces polonizacji banków firmowany przez prominentne osoby w Polsce przyjmuję z uznaniem, bo w latach 90. ludzie, którzy mówili, że banki powinny zostać w dużej mierze w rękach polskich, byli uznawani za oszołomów. Parę lat temu dowiedzieliśmy się, że kapitał jednak ma narodowość i rozumiem, że te procesy, które w Polsce się teraz zaczynają, to pochodna zrozumienia tej nowej sytuacji. Szkoda, że tak późno, ale lepiej późno niż wcale mówi Zbigniew Kuźmiuk, poseł do Parlamentu Europejskiego z Prawa i Sprawiedliwości. Zamiar konsolidacji polskiego sektora bankowego i budowy dużej grupy ogłosił niedawno PZU, który 7 lipca br. złożył wniosek do KNF o wyrażenie zgody na przejęcie Alior Banku. Celem spółki kierowanej przez Andrzeja Klesyka jest kupno od dwóch do czterech banków i stworzenie piątej pod względem aktywów grupy na polskim rynku. Choć od apogeum kryzysu w strefie euro minęło już prawie trzy lata, to tamtejsze banki wciąż są zmuszone prowadzić bolesną politykę oczyszczania swoich bilansów. Poprawa wskaźników wypłacalności wymaga niekiedy sprzedaży części zagranicznych aktywów. Przykładem takiej sytuacji było wycofanie się Allied Irish Banks z polskiego rynku kontrolowany przez irlandzką grupę BZ WBK został przejęty w 2011 r. przez hiszpańskiego Santandera. Wtedy też rozgorzała debata na temat repolonizacji banków, gdyż przejęciem BZ WBK był zainteresowany także PKO BP. Największy polski bank ostatecznie przejął Nordeę, a stojący na jego czele Zbigniew Jagiełło nigdy nie ukrywał, że jest zwolennikiem wzrostu udziału polskiego kapitału w sektorze bankowym. Choć prezes PKO BP powiedział pod koniec czerwca br., że zarząd nie jest zainteresowany przejęciem Raiffeisen Polbanku ani Banku BPH, to akcjonariusze spółki zdecydowali o niewypłacaniu dywidendy za ubiegły rok. Zgromadzony kapitał może zatem posłużyć do przejęć, ale zgodnie z deklaracją Jagiełły najwcześniej w 2016 r., do tego czasu możliwe są jedynie przejęcia SKOK-ów. To oznacza, że rośnie prawdopodobieństwo przejęcia Raiffeisen Polbanku przez największego polskiego ubezpieczyciela. W kontekście repolonizacji banków poważną komplikacją jest wciąż nierozwiązany problem kredytów hipotecznych denominowanych we frankach, a rozpoczynająca się kampania wyborcza dodatkowo zwiększa niepewność uczestników rynku. Pojawiają się w tej sprawie wątpliwości, nie bardzo wiemy, jaka jest sytuacja, zwłaszcza w kontekście propozycji formuły przewalutowania, nie wiemy jeszcze, czym się to skończy. A skoro w portfelach jest sporo kredytów frankowych, to wątpliwości są tym większe zauważa Kuźmiuk. Prezes PZU Andrzej Klesyk podkreślił jednak, że warunkiem ewentualnego nabycia spółki córki austriackiego banku jest przeniesienie ryzyka związanego z kredytami hipotecznymi do podmiotu dominującego. Taki sam wymóg postawiła Komisja Nadzoru Finansowego. Ryzyko polityczne związane z kwestią kredytów w szwajcarskiej walucie i możliwość wprowadzenia podatków od aktywów bankowych (zgodnie z zapowiedzą koalicji trzech partii PiS, Polski Razem i Solidarnej Polski) sprawiają, że wyceny banków na giełdzie są pod presją. Indeks WIG-banki stracił w ostatnim roku blisko 20 proc. Oczywiście to nie są jedyne czynniki wpływające na spadek kursów. Analitycy już wcześniej prognozowali, że 2015 r. będzie trudny dla banków z powodu niskich stóp procentowych, a ostatnio pojawiła się dodatkowa nerwowość na giełdach z powodu napięć między Grecją a pozostałymi członkami unii walutowej. Nie ulega wątpliwości, że kryzys grecki będzie rzutował na funkcjonowanie systemu bankowego w Europie, w tym także w Polsce. Wprawdzie chwalimy się tym, że banki w Polsce są w niezłej sytuacji finansowej, ale doskonale wiemy, że bardzo często ich właściciele, spółki matki, są w znacznie gorszej. Mamy pęknięcie bańki spekulacyjnej w Chinach. To odległe od nas rynki, ale jeżeli w Chinach system finansowy ma katar, to dobrze byłoby, żebyśmy my nie zachorowali na grypę. Niewiadomych jest sporo podsumowuje polityk PiS. 12

13 Wzrost gospodarczy może przyspieszyć w przyszłym roku Polska gospodarka rośnie w stabilnym tempie, zbliżonym do tego z początku roku. Jak przewidują jednak ekonomiści, druga połowa 2015 roku będzie nieco lepsza niż pierwsza. Głównie z powodu możliwego niewielkiego przyspieszenia produkcji przemysłowej, a to dzięki zamówieniom zagranicznym oraz lepszym nastrojom konsumentów. Znacząco szybszego tempa wzrostu gospodarczego spodziewać się jednak można dopiero w przyszłym roku, gdy przyjdzie czas na realizację obietnic zapowiadanych w czasie kampanii wyborczej Według ostatnich danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny sprzedaż detaliczna w minionym miesiącu była wyższa niż w analogicznym okresie 2014 roku o 6,6 proc, w porównaniu z majem była większa o 1 proc. To dużo lepiej niż oczekiwali ekonomiści, których szacunki oscylowały wokół 3,4 proc. w ujęciu rocznym i 0,5 proc. w ujęciu miesięcznym. Jak przekonuje w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Rafał Benecki, główny ekonomista ING Banku Śląskiego, sprzedaż detaliczna, która w pierwszym półroczu wzrosła o 0,7 proc. w cenach bieżących i 3,9 proc. w cenach stałych, w drugiej połowie roku może się poprawić jeszcze o 1 pkt proc. Jest to związane z efektami bazowymi, również ze stopniowym otwieraniem się konsumentów na konsumpcję, lepszymi nastrojami i mniejszymi obawami o bezrobocie i sytuację finansową wyjaśnia Rafał Benecki. Trzeba jednak pamiętać o tym, że dynamika dochodów nominalnych nie jest zbyt wysoka. Będziemy mieli jednak do czynienia z zatrzymaniem spadków cen i pewnym technicznym wzrostem inflacji dodaje. Stąd według niego nie należy się spodziewać istotnej poprawy dynamiki konsumpcji. Innym czynnikiem, który według Rafała Beneckiego będzie miał wpływ na nieznaczną poprawę tempa rozwoju polskiej gospodarki, jest sytuacja w przemyśle. Sytuacja w sektorze przemysłowym wygląda dobrze, ale przyspieszenie produkcji nie następuje. Po części możemy to tłumaczyć pewnym pogorszeniem się sytuacji w Zachodniej Europie, szczególnie w Niemczech, gdzie nastroje przedsiębiorstw i oczekiwania, co do rozwoju sytuacji gospodarczej, są ostatnio trochę gorsze tłumaczy Rafał Benecki. Na szczęście polskie firmy są również aktywne na rynkach strefy euro poza Niemcami i to tam właśnie notowane jest największe ożywienie gospodarcze. Ekonomista twierdzi, że to właśnie dzięki zamówieniom z innych państw Unii (poza Niemcami) Polska produkcja przemysłowa radziła sobie nieźle w pierwszej połowie roku. Według niego zamówienia zagraniczne do innych krajów niż Niemcy i popyt wewnętrzny przyczynią się do lepszej sytuacji przemysłu w drugiej połowie roku. W czerwcu produkcja przemysłowa w Polsce wzrosła o 7,6 proc. w ujęciu rocznym. Szacunki ekonomistów wyniosły 6,7 proc. w ujęciu rocznym i 3,6 proc. w ujęciu miesięcznym. W całym pierwszym półroczu produkcja sprzedana przemysłu wzrosła o 4,6 proc. w porównaniu z produkcją sprzedaną w tym samym okresie 2014 roku. Polska gospodarka będzie się rozwijać w nieco szybszym tempie niż w pierwszej połowie roku, ale wciąż mówimy o stabilizacji w fazie cyklu koniunkturalnego tłumaczy główny ekonomista ING Banku Śląskiego. Większej poprawy tempa wzrostu gospodarczego można się spodziewać w przyszłym roku, wraz z realizacją licznych wydatków budżetowych, które politycy zapowiadają w czasie kampanii wyborczej dodaje. Ruszył nabór wniosków o wsparcie dla młodych właścicieli gospodarstw Do rozdysponowania jest 718 mln euro. Do młodych rolników trafią również niewykorzystane środki z poprzedniej perspektywy. Rolnicy czekają także na fundusze na modernizację gospodarstw i fundusze dla grup producenckich. Przez rolników najbardziej oczekiwane są dwa instrumenty pomocy finansowej z nowego PROW, mowa tu o Modernizacji gospodarstw rolnych i Premii dla młodych rolników. Już wiemy, że nowy nabór wniosków rozpocznie się 20 sierpnia. Składać je będą mogli rolnicy do 40 roku życia, którzy rozpoczynają swoją działalność mówi Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych. Na pomoc dla młodych rolników w nowej perspektywie na lata przeznaczono 718 mln euro. Dofinansowanie będzie przyznawane tylko tym osobom, które rozpoczęły już urządzanie i prowadzenie gospodarstwa. To nowość w programie. Ponadto wnioskodawca nie może mieć ukończonych 40 lat, powinien mieć odpowiednie wykształcenie, a prowadzone gospodarstwo musi być jego pierwszym. Z premii na rozpoczęcie działalności skorzystało dotychczas 50 tys. gospodarstw, w nowej perspektywie szanse może mieć kolejnych 30 tys. osób. Dużo młodych ludzi chce zostać na wsi i wiąże swoją przyszłość właśnie z rolnictwem. Najtrudniejsze na wsi jest rozpoczęcie produkcji rolnej, wiemy przecież, jak drogie są maszyny i inwestycje podkreśla prezes KRIR. Polsce udało się wywalczyć w Brukseli, by niewykorzystane środki z poprzedniej perspektywy również zostały przeznaczone na premie dla młodych rolników. Komisja Europejska już zgodziła się na przesunięcie 13

14 Popyt na nowe obiekty szybko rośnie W I półroczu najemcy podpisali umowy na ponad 1,1 mln m kw. powierzchni magazynowych i przemysłowych. W całym ubiegłym roku było to nieco ponad 2 mln m kw., więc ubiegłoroczny rekord może zostać pobity wynika z raportu firmy JLL. Rosnący popyt przekłada się na dużą aktywność inwestorów w budowie jest jeszcze blisko 700 tys. m kw. Wskaźnik niewynajętej powierzchni obniżył się do 7,4 proc., poziomu najniższego od ośmiu lat W I półroczu 2015 roku zawarto umowy najmu na prawie 1,2 mln m kw. powierzchni magazynowej, co jest wyższym wynikiem niż w analogicznym okresie 2014 roku, kiedy wynajęto około 900 tys. m kw. To każe nam przypuszczać, że jest szansa na pobicie rekordu z ubiegłego roku. Szczególnie, że to właśnie II połowa, a przede wszystkim IV kwartał, zwykle obfituje w największą liczbę transakcji mówi agencji Newseria Biznes Tomasz Mika, dyrektor działu powierzchni magazynowo- -przemysłowych w JLL w Polsce. Regionalne rozłożenie popytu w ostatnich latach ulega zmianie. Wciąż wprawdzie dominuje pięć lokalizacji Warszawa, Polska Centralna, Górny Śląsk, Poznań i Wrocław, które są największymi regionami magazynowymi, ale ich udział maleje. Zyskują za to regiony dotąd uważane za peryferyjne, czyli np. Kraków i Szczecin, a także lokalizacje, w których niedawno powstały pierwsze obiekty, czyli Lublin i Rzeszów. Rosnący popyt skutkuje większą aktywnością inwestorów. Firmy deweloperskie w I półroczu oddały do użytku ponad 437 tys. m kw. nowej powierzchni, najwięcej w Poznaniu i okolicach Warszawy. We Wrocławiu, który był pod tym względem liderem przed rokiem, w I półroczu 2015 roku nie oddano żadnego nowego budynku. W całej Polsce w budowie jest ponad 670 tys. m kw. nowej powierzchni. Spodziewamy się, że część inwestycji zostanie oddana jeszcze w tym roku, co oznacza, że jest szansa na przekroczenie 1 mln m kw. nowej podaży dostarczonej na rynek w tym roku mówi Tomasz Mika tys. m kw. wolnej powierzchni Dobra sytuacja rynkowa powoduje, że inwestorzy coraz częściej budują powierzchnie spekulacyjne, czyli niezabezpieczone umowami najmu. Już co czwarta budowa powstaje w ten sposób. Rok temu odsetek ten wynosił niecałe 10 proc. Właściciele obiektów magazynowo- -przemysłowych mają powody do radości, bo wskaźnik niewynajętej powierzchni spadł w ciągu ostatnich 12 miesięcy o 310 punktów bazowych do poziomu 7,4 proc. i jest najniższy od 2007 roku. Jest to efektem kilku sporych transakcji, szczególnie w Polsce Centralnej, w rejonie Łodzi, zawartych na powierzchnię istniejącą mówi Mika. W całej Polsce do dyspozycji jest obecnie 686 tys. m kw. wolnej powierzchni. W ujęciu regionalnym najwięcej pustostanów znajduje się na rynkach dojrzałych, czyli w Warszawie i okolicach (odpowiednio 13,7 proc. i 10,4 proc.) oraz na Górnym Śląsku (10,2 proc.), a także na rynkach wschodzących, czyli w Lublinie (25,5 proc.) i Szczecinie (10,4 proc.). Najmniej wolnych magazynów jest w Polsce Zachodniej w Poznaniu tylko 1,5 proc. podaży, a we Wrocławiu 4,5 proc. Zdrowy odsetek pustostanów powinien wynosić właśnie około 7 10 proc., bo to zapewnia stabilny rozwój rynku i pozwala reagować na potrzeby najemców, którzy chcą wynająć powierzchnie od zaraz wyjaśnia ekspert JLL. Wśród najemców dominują operatorzy logistyczni ich udział w popycie netto wyniósł 29 proc. Rośnie także aktywność sieci handlowych odpowiadają one za 26 proc. nowych umów w I połowie roku. W ocenie ekspertów JLL to właśnie sektor handlowy w dużej mierze napędza rynek, również w kontekście rozwijającego się segmentu e-commerce. Silny popyt w I półroczu był również po części zasługą sektora motoryzacyjnego (9 proc. udział w popycie netto) Czynsze w dalszym ciągu są na atrakcyjnym poziomie, szczególnie w porównaniu z innymi krajami regionu czy rynkami Europy Zachodniej. To sprzyja pozyskiwaniu nowych inwestorów w naszym kraju mówi Tomasz Mika. Nie spodziewamy się dużych wahań stawek najmu, czynsze powinny utrzymywać się na stabilnym poziomie, z możliwą tendencją do delikatnego wzrostu w niektórych regionach. Najwyższe stawki są na rynkach wewnątrzmiejskich, czyli w Warszawie, Łodzi i we Wrocławiu. W tych lokalizacjach dominuje format SBU (Small Business Unit), czyli budynki z powierzchnią biurową i niewielką powierzchnią magazynową lub produkcyjną. W Warszawie miesięczny czynsz efektywny w takich obiektach wynosi średnio 4,8 euro/m kw., we Wrocławiu 3,8 euro/m kw., a w Łodzi 3,7 euro/m kw. Obiekty Big Box, zlokalizowane poza miastami, są tańsze. Ich ceny rozpoczynają się od 2,1 euro/ m kw./miesiąc do 3,4 euro/m kw./miesiąc w najdroższych lokalizacjach, jak Kraków czy Szczecin.

15 Gazprom restrukturyzacja czy coś innego? Nie ulega wątpliwości, że sankcje zachodu mocno osłabiają rosyjska gospodarkę. Jest też oczywistym, że te działania Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej skierowane są głównie w te branże, które były dotąd atutami w realizacji przez Rosję mocarstwowej polityki. Taką branżą jest też gaz. Dziś jesteśmy świadkami sekwencji zmian w strukturze organizacyjnej koncernu Gazprom, który sprzedaje swoje aktywa w krajach Unii Europejskiej. Nie wydaje się, że jest do tego zmuszony, jednak nie ulega wątpliwości, że kolejne decyzje w tym zakresie są fragmentami większej całości. Warto obserwować ten proces i dalszy jego ciąg, podejmując próby zastanowienia się nad tym, do czego on prowadzi, jakie cele realizują polityczni decydenci Z całą pewnością sygnalizowane działania w tym zakresie są konsekwencją trzeciego pakietu energetycznego Unii Europejskiej, zakazującego producentom i dostawcom gazu posiadania infrastruktury do jego przesyłu. Proponuję więc, aby w tym szerokim kontekście analizować i oceniać ostatnie decyzje tak Komisji Europejskiej (postępowanie antymonopolistyczne), jak i Gazpromu (chodzi tu o sprzedaż aktywów europejskich). Na plan pierwszy w tym zakresie wysuwają się transakcje w krajach bałtyckich. Jak wiadomo w połowie 2014 roku Gazprom sprzedał swoje udziały w litewskich Lietuvos Dujos i Amber Grid. Niedawno estońska Elering poinformowała, że odkupuje od Gazpromu akcje spółkę Vorguteenus Valdus, do której należy operator systemu przesyłu gazu Estonii. Przewiduje się, że rosyjski koncern wycofa się również z łotewskiego Latvijas. Jest decyzja rady dyrektorów Gazpromu o sprzedaży udziałów koncernu w fińskiej Gasum Oy, która zajmuje się importem gazu do Finlandii. Przewiduje się sprzedanie w najbliższych latach dużych pakietów akcji Gazprom Germania, do której należą prawie wszystkie struktury dystrybucyjne Gazpromu za granicą, w tym w USA i Azji. Restrukturyzacji mają także podlegać interesy Gazpromu w Niemczech i Wielkiej Brytanii. EWE AG poinformował, że odkupuje od rosyjskiego koncernu akcje spółki Verbundnetz Gas, zajmującej się sprzedażą gazu we wschodnich landach RFN. Gazprom Germania wstrzymała projekt budowy podziemnego magazynu gazu w Saltfleetby w Wielkiej Brytanii. Gazprom postanowił też przenieść z Londynu do Petersburga biura Gazprom Marketing&Trading (GM&T), a jest to globalna spółka marketingowa i dystrybucyjna. Sygnalizując powyższe decyzje trudno nie łączyć je ze strategiczną grą o światowe przywództwo pomiędzy Stanami Zjednoczonymi wspieranymi przez Unię Europejską i Chinami, które systematycznie rozwijają współpracę z Rosją (oczywiście na swoich warunkach). W tym kontekście należy też oceniać manewry dotyczące dostawy rosyjskiego gazu do krajów południowej Europy (od rodzenia się projektu South Streem, przez plany i międzynarodowe negocjacje z unijnymi krajami, aż do jego upadku). Warto też prześledzić ostatnie tygodnie projektu Turkish Stream (Turecki Potok), który mimo optymistycznych zapowiedzi znowu utknął na politycznej mieliźnie Henryk S. Tuszyński Ruszył nabór wniosków o wsparcie dla młodych właścicieli gospodarstw (c.d.) 54 mln euro z kwoty tej skorzysta ok. 2,9 tys. osób. Rolnik może otrzymać premię w wysokości 100 tys. zł, wypłacaną w dwóch ratach 80 proc. kwoty uzyska po spełnieniu w ciągu dziewięciu miesięcy warunków, z których zastrzeżeniem została wydana decyzja, natomiast pozostałą część kwoty po realizacji biznesplanu. Ponadto po trzech latach od otrzymania pomocy gospodarstwo powinno zwiększyć wielkość ekonomiczną o ok. 10 proc. Jak podkreśla Szmulewicz, pomoc państwa, zwłaszcza na początku prowadzenia gospodarstwa, jest nie do przecenienia. Na wsiach nie ma środków na inwestycje, żeby się rozwijać. Młodzi ludzie chcą bardzo szybko osiągnąć pułap nowoczesnych gospodarstw, jest to trudne, jeśli nie mogą liczyć na pomoc ze strony rodziców lub przejmują nieco słabsze gospodarstwa. Takie inwestycje w młodych są niezwykle ważne, bo to gwarantuje nam dobrą przyszłość polskiego rolnictwa przekonuje ekspert. W Polsce w przeciwieństwie do innych państw UE w rolnictwie dużą grupę stanowią młodzi. U nas z 1,3 mln złożonych wniosków o dopłaty bezpośrednie jedną trzecią stanowią te od rolników, którzy nie przekroczyli 40 lat (w innych krajach UE to 7,5 proc.). W najbliższym czasie powinny też ruszyć nabory do innych programów. Czekamy z niecierpliwością na otwarcie szerszych programów, dla małych gospodarstw, przetwórstwa, grup producenckich oraz na modernizację gospodarstw rolnych. W niektórych województwach ostatnie nabory na modernizację były w 2011 roku. Sądzę, że one we wrześniu też ruszą wskazuje Wiktor Szmulewicz. 15

16 ŚLĄSKIE JEST ZIELONE Wakacje z dofinansowaniem Warsztaty ekologiczno-przyrodnicze Fundacja Pracownia Edukacji Żywej z Mikołowa prowadzi warsztaty ekologiczno-przyrodnicze dla dzieci i młodzieży w cennych przyrodniczo miejscach województwa śląskiego lasy nadleśnictwa Rybnik, puszcza bytomska, lasy Orzesza, lasy wokół stawu Śmieszek w Żorach, rezerwat Łężczok, Zespół Przyrodniczo- -Krajobrazowy Żabie Doły, lasy nadleśnictwa Kobiór, w ramach programów edukacyjnych: Recykling czyli powrót do natury oraz (Roz)poznawanie natury. Warsztaty dla najmłodszych w ogrodzie i w Ośrodku Celem warsztatów realizowanych w programie Recykling czyli powrót do natury jest połączenie dwu rodzajów edukacji: ekologicznej (środowiskowej) i przyrodniczej. Jest to szczególnie ważne w obszarze aglomeracji górnośląskiej, gdzie sąsiadują ze sobą tereny cenne przyrodniczo, potencjalnie cenne przyrodniczo oraz zdegradowane. Te dwa obszary tematyczne szczególnie dobrze wiążą się w trakcie zajęć terenowych, gdzie obok siebie można spotkać różne siedliska, a nawet ocenić jakościowo stopień ich degradacji dzięki obserwacji żyjących na nim organizmów. Znalezione w terenie śmieci, pozwolą omówić ideę recyklingu rozwijaną przez człowieka, aby zapobiec wyczerpaniu się zasobów surowców nieodnawialnych. Ściśle się z tym wiąże temat segregacji śmieci. Ten sam teren dostarcza wielu przykładów biologicznego recyklingu, czyli cykli krążenia materii w przyrodzie. W ramach programu (Roz)poznawanie natury planowane są warsztaty Poznawanie drzew i krzewów dziko rosnących, ich biologii i miejsca w kulturze oraz Poszukiwanie i rozpoznawanie śladów zwierząt. Przekazywane treści, środki przekazu i formy prowadzenia zajęć za każdym razem dostosowane są do grupy wiekowej uczestników. W warsztatach wzięło udział około 2500 uczestników. 16

17 ŚLĄSKIE JEST ZIELONE środowisko Funduszu w 4 odsłonach Pieniądze na ochronę chomika europejskiego w Jaworznie Przeciwdziałanie procesowi wymierania populacji chomika europejskiego na terenie Jaworzna jest celem zadania, które zostanie dofinansowane kwotą do 32999,98 zł przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Uchwałę w tej sprawię Zarząd Funduszu przyjął 23 lipca br. Chomik europejski jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Objęty jest krajowymi i międzynarodowymi aktami prawnymi, uznającymi ten gatunek za ściśle chroniony. Wymaga on ochrony czynnej oraz zakazu pogarszania stanu lub niszczenia terenów rozrodu lub odpoczynku. Jednocześnie gatunek ten jest poważnie narażony na wymarcie na całym terenie swojego występowania. W latach na polach Jaworzna-Jeziorak zagęszczenia nor chomika europejskiego kształtowały się na poziomie niskim i średnim. Od 2010 roku obserwuje się ciągły spadek liczebności jego populacji. Dane te są potwierdzone monitoringiem przeprowadzonym w 2013 roku przez Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie oraz w 2014 r. przez Zakład Zoologii Systematycznej Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu. Stan populacji określony został jako zły. Populacja Jaworzna i okolic jest odizolowana od innych populacji zamieszkujących obszar Górnego Śląska. Także na obszarze miasta chomiki zamieszkują kompleksy pól oddzielone od siebie nieużytkami, czego skutkiem jest zmniejszenie genetycznej różnorodności populacji, co zagraża istnieniu tego gatunku w tym rejonie. Wobec powyższego potrzebą jest połączenie rozdzielonych populacji chomika. Realizacja projektu umożliwi odtworzenie i poprawę siedlisk chomika w rejonie Jaworzna i uzyskanie informacji o zmienności genetycznej tego gatunku. Od rana do wieczora w Centrum Edukacji Całkowita wartość projektu to 8850 tys. zł, z czego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego pozyskano kwotę ponad 7500 tys. zł. Pozostała część dofinansowania pochodziła ze środków Miasta Mikołowa. Celem projektu była ochrona bioróżnorodności i zachowania istniejącego dziedzictwa przyrodniczego Śląska, poprzez przywrócenie i utrzymanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych na terenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego, oraz zaprojektowanie i budowa Ośrodka Edukacji Ekologicznej Dzieci. Ośrodek ten z wielkim powodzeniem funkcjonuje już od września 2014 roku, gdzie dzieci w wieku przedszkolnym oraz z klas 1 3 biorą udział w różnorodnych warsztatach edukacyjnych zarówno stacjonarnych, jak i terenowych. Trzy edukatorki z Ośrodka w tym roku otrzymały prestiżowe nagrody Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Zielone Czeki. Poza wybudowaniem Ośrodka w ramach niniejszego projektu zagospodarowano również kolejne fragmenty Śląskiego Ogrodu Botanicznego, poprzez budowę ekspozycji kolekcji roślin ścieżek edukacyjnych i infrastruktury towarzyszącej. Powstały m.in. takie kolekcje tematyczne, jak: ogród kwiatowy, refugia, ogród tarasowy, ogród traw ozdobnych, ogród roślin wodnych, łąka kwietna, murawa kserotermiczna. Kolekcjom roślinnym towarzyszą elementy infrastruktury: drewniane altany, platformy widokowe nad kamieniołomem, ścieżki kładka drewniana, oczko wodne ze strumieniem, schody terenowe i in. Projekt realizowany był od stycznia 2012 roku w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie Śląskiego na lata , Priorytet V Środowisko, Działanie 5.5 Dziedzictwo przyrodnicze. ZDJĘCIE: Lidia Bartoszek Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 17

18 ŚLĄSKIE JEST ZIELONE Wodniacy w swoim żywiole Harcerski Ośrodek Wodny w Poraju był celem kolejnego wyjazdu studyjnego organizowanego przez Wojewódzki Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. W spotkaniu uczestniczyli m.in. Andrzej Pilot prezes Funduszu, Krzysztof Matyjaszczyk prezydent Częstochowy, Anna Socha- -Korendo wicestarosta myszkowski, Łukasz Czopik prezes Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów SA w Katowicach, Maria Daszczyk-Biernat dyrektor Oddziału ZUS w Chorzowie, Anna Peterko komendant Chorągwi Śląskiej ZHP, Andrzej Lichota skarbnik Chorągwi Śląskiej ZHP oraz przedstawiciele mediów Odwiedzającym harcerski ośrodek w Poraju zaprezentowane zostały warunki, w jakich wypoczywają dzieci i młodzież z województwa śląskiego oraz prowadzone podczas trwania obozu programy edukacyjne. Prezes katowickiego Funduszu odczytał zebranym list marszałka województwa śląskiego Wojciecha Saługi adresowany do uczestników i organizatorów obozu. Andrzej Pilot z uznaniem odniósł się do wakacyjnej oferty ZHP oraz prowadzonych działań z zakresu edukacji ekologicznej. Cieszę się, że WFOŚiGW w Katowicach współpracuje z takimi partnerami jak ZHP. Jestem przekonany, że także w przyszłości uda nam się zrealizować wiele wspólnych ciekawych działań powiedział prezes Pilot. Harcerski Ośrodek Wodny w Poraju jest jednym z wielu miejsc, w których organizowany jest wakacyjny wypoczynek dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Od 1997 roku Fundusz dofinansował ZHP Chorągiew Śląską kwotą zł. Środki Funduszu były przeznaczone na zadania z zakresu: profilaktyki zdrowotnej dzieci wraz z edukacją ekologiczną realizowaną w okresie wakacji i ferii zimowych. W roku 2015 Fundusz wsparł wyjazdy na ferie zimowe kwotą zł, a wyjazdy Spotkanie władz Funduszu w harcerskim ośrodku wodnym w Poraju wakacyjne kwotą zł. Z wyjazdów wakacyjnych skorzysta w roku 2015 około dzieci ze szkół podstawowych i gimnazjów specjalnych. Wnioskodawca organizuje wyjazdy dla dzieci do miejscowości czystych ekologicznie. Zadanie realizowane jest w Harcerskich Ośrodkach Obozowych znajdujących się na terenie całej Polski (szczególne morze i góry). Organizowane obozy sprzyjają teoretycznemu i praktycznemu doskonaleniu się w wędrówce, żeglowaniu, pływaniu, w trakcie obozów odbywają się zajęcia terapeutyczne dla dzieci i młodzieży. Odpowiednia dieta sprawia, że dzieci i młodzież prawidłowo się rozwijają. Na obozach podejmowane są działania o charakterze poznawczym i prewencyjnym oraz zadania związane z ochroną środowiska, takie jak: sortowanie śmieci, składowanie w workach, wywóz śmieci poza obręb lasu, oczyszczanie zbiorników wodnych. Organizowane są konkursy ekologiczne, spotkania z leśnikami, zwiady terenowe. Uczestnicy obozu zapoznają się ze sposobami utylizacji odpadów, zabezpieczaniem terenów przed skażeniem gleby. Edukację Ekologiczną Fundusz dofinansował kwotą zł. Dofinansowanie z zakresu edukacji ekologicznej zostało przeznaczone między innymi na: zorganizowanie i przeprowadzenie cyklu warsztatów dla dzieci i młodzieży, przeprowadzenie konkursów ekologicznych, zakup i wręczenie nagród laureatom konkursów, zakup materiałów niezbędnych do przeprowadzenia warsztatów oraz zakup pomocy dydaktycznych. Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 18

19 ŚLĄSKIE JEST ZIELONE środowisko Ekokarlik nowa nagroda funduszu Adresatami nowych konkursów organizowanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach są szkoły podstawowe (klasy 4 6), gimnazjalne i ponadgimnazjalne oraz organy prowadzące placówki oświatowe z terenu województwa śląskiego. Pierwszy z konkursów ZIELONA PRACOWNIA_ PROJEKT ma na celu nagrodzenie najlepszych projektów ekopracowni, których przyszła realizacja wpłynie znacząco na podniesienie świadomości ekologicznej uczniów poprzez uatrakcyjnienie warunków nauczania oraz zastosowanie kreatywnych rozwiązań zagospodarowania przestrzeni szkolnej. Przewidywana pula nagród to złotych. Nagroda musi być przeznaczona na realizację nagrodzonego projektu ekopracowni w roku szkolnym 2015/2016. Karty zgłoszeniowe wraz z wymaganymi załącznikami przyjmowane będą do 30 września 2015 roku do godziny Jury dokona oceny nadesłanych zgłoszeń biorąc pod uwagę: pomysł na zagospodarowanie pracowni wykorzystanie przestrzeni, funkcjonalność, estetykę kreatywność, innowacyjność rozwiązań, różnorodność pomocy dydaktycznych, wyposażenia i sprzętu oraz zasadność ich zakupu. Rozstrzygnięcie konkursu zaplanowano w październiku. Konkursy dla szkół Do 31 sierpnia przyjmowane będą zgłoszenia do nowego konkursu organizowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Fundusz chce w ten sposób wyróżnić przedsiębiorców oraz jednostki samorządu terytorialnego z terenu województwa śląskiego, realizujące szeroko pojęte przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska. Nagrodami będą: statuetka i tytuł EKOKARLIK oraz możliwość posługiwania się logo konkursu i zdobytym tytułem. Jury oceniać będzie przede wszystkim: potwierdzoną różnymi wskaźnikami skuteczność działań środowiskowych, zastosowanie nowoczesnych i innowacyjnych rozwiązań wdrażanych celem podniesienia poziomu ochrony środowiska oraz inicjatywy promujące działania na rzecz ochrony środowiska. Konkurs rozstrzygnięty zostanie we wrześniu 2015 roku. Wojewódzki Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach od wielu lat przyznaje nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej powiedział prezes Funduszu Andrzej Pilot. Dodał, że w stały kalendarz nagradzania w Funduszu wpisały się już Zielone czeki, które są przyznawane z okazji Dnia Ziemi osobom fizycznym oraz konkurs Eko- Aktywni dla pozarządowych organizacji ekologicznych. Teraz Fundusz chce nagrodzić wyróżniających się przedsiębiorców i jednostki samorządu terytorialnego stwierdził Prezes Pilot. Tworzenie ekopracowni Logo konkursu ZIELONA PRACOWNIA Drugi konkurs ZIELONA PRA- COWNIA przeznaczony jest dla organów prowadzących placówki oświatowe z terenu województwa śląskiego, w tym te, które zostaną nagrodzone w konkursie pn. ZIELONA PRACOWNIA_PRO- JEKT. Jego przedmiotem jest utworzenie ekopracowni na potrzeby nauk przyrodniczych, biologicznych, ekologicznych, geograficznych, chemiczno- -fizycznych czy geologicznych. Dofinansowane zostaną projekty, które w znaczny sposób wpłyną na polepszenie warunków nauczania oraz wyróżnią się kreatywnością i pomysłowością w sposobie zagospodarowania pracowni. Wnioski będą przyjmowanie od 1 do 30 listopada 2015 roku. Wybrane zadania będą dofinansowane ze środków Funduszu w formie dotacji. Dotacja będzie udzielana z uwzględnieniem efektów zadania do wysokości 80 proc. kosztów kwalifikowanych. 20 proc. kosztów kwalifikowanych zadania powinno zostać pokryte ze środków własnych lub pochodzących z nagrody finansowej przyznanej laureatowi konkursu pn. ZIELONA PRACOWNIA_ PROJEKT. Odnawialna energia w Rudzie Śląskiej Zarząd Funduszu 6 sierpnia br. udzielił dofinansowania na realizowane przez Gminę Ruda Śląska zadanie, obejmujące zakup i montaż kolektorów słonecznych oraz paneli fotowoltaicznych dla budynku wielorodzinnego zlokalizowanego w Rudzie Śląskiej przy ul. Piernikarczyka 4. Inwestycja została przewidziana do dofinansowania w formie dotacji do kwoty zł oraz pożyczki do kwoty zł. Jest to już trzecia, realizowana przez Gminę Ruda Śląska, inwestycja polegająca na zabudowie odnawialnych źródeł energii dla potrzeb wytwarzania energii elektrycznej oraz wspomagania przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynkach komunalnych, która uzyskała dofinansowanie ze środków Wojewódzkiego Funduszu w bieżącym roku. Pozostałe dwie inwestycje, przewidziane do dofinansowania w łącznej kwocie zł, dotyczyły budynków zlokalizowanych przy ulicy Jankowskiego 6 i 8 w Rudzie Śląskiej. Parametry zabudowywanych instalacji zostały dobrane w taki sposób, aby wyprodukowana energia służyła wyłącznie dla potrzeb zasilanych budynków, zmniejszając w ten sposób ponoszone przez mieszkańców koszty. Ponadto, dzięki zastosowaniu odnawialnych źródeł energii, będzie miało miejsce ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz oszczędność paliw kopalnych. Niebagatelne znacznie ma również efekt społeczny tego typu inwestycji, polegający na promowaniu wśród mieszkańców proekologicznych rozwiązań w zakresie wytwarzania i użytkowania energii. Nabór wniosków do Kawki Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ogłasza nabór wniosków o dofinansowanie zadań w ramach III edycji Programu Priorytetowego Poprawa Jakości Powietrza Cześć 2) KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii. Nabór wniosków odbędzie się w terminie od 17 sierpnia do 16 października 2015 r. (decyduje data wpływu do Funduszu, nie później niż do dnia zakończenia naboru). Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 19

20 Z notatnika reportera INWESTYCJE KOMUNIKACYJNE W KUJAWSKO-POMORSKIM Modernizacja odcinków drogowych i mostów, budowa rond oraz porządnych chodników to zakres zakończonych już i trwających obecnie inwestycji poprawiających bezpieczeństwo i płynność ruchu na drogach wojewódzkich, na realizację których samorząd województwa przeznaczył dodatkową pulę środków w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko- -Pomorskiego Od niedawna kierowcy korzystają z nowego ronda w Wąbrzeźnie, do końca sierpnia do użytku oddany zostanie zbudowany praktycznie od nowa most w Brodnicy. W ostatnich latach samorząd województwa skierował na modernizację dróg wojewódzkich pół miliarda złotych. Dzięki tym funduszom przebudowaliśmy ćwierć tysiąca kilometrów tras na Kujawach i Pomorzu. Kolejne 200 milionów kosztowała budowa siedmiu obwodnic. W ubiegłym roku na realizację drogowych zadań uruchomiliśmy dodatkowe środki w ramach naszego RPO przypomina marszałek województwa kujawsko- -pomorskiego Piotr Całbecki. Dzięki dodatkowym pieniądzom zrealizowaliśmy lub realizujemy: modernizacja odcinka DW nr 239 pomiędzy Gródkiem i Krąplewicami (powiat świecki), inwestycja zakończona, koszt 2,2 mln zł; modernizacja fragmentu DW nr 241 pomiędzy Mroczą i Wielem (powiat nakielski), inwestycja zakończona, koszt 9 mln zł; przebudowa fragmentu DW nr 551 w Węgorzynie (powiat wąbrzeski), inwestycja zakończona, koszt 3,4 mln zł; modernizacja fragmentu DW nr 558 w Wielgiem (powiat lipnowski), inwestycja zakończona, koszt 4,3 mln zł; przebudowa DW nr 550 w Chełmnie, prace w toku, finisz we wrześniu, koszt ok. 5 mln zł; remont DW nr 249 w Solcu Kujawskim (powiat bydgoski), wybrany został wykonawca inwestycji, zakładany koszt 1,3 mln zł; remont DW nr 551 w Raciniewie (gmina Unisław, powiat chełmiński), wybrany został wykonawca, zakładany koszt 2 mln zł; remont DW nr 251 Barcin-Pturek (powiat żniński), prace na finiszu, koniec we wrześniu, koszt 8 mln zł; budowa ronda w miejscu połączenia powstającej obwodnicy Nakła z DW nr 241 (ul. Poznańska), inwestycja zakończona, koszt 4,2 mln zł; budowa ronda na skrzyżowaniu ul. Kętrzyńskiego z obwodnicą Wąbrzeźna (DW nr 534), inwestycja zakończona, koszt 2,1 mln zł; budowa ronda w Sędzinie na DW nr 266 w miejscu skrzyżowania z tzw. łamanym pierwszeństwem (powiat aleksandrowski), inwestycja zakończona, koszt 2,4 mln zł; modernizacja mostu na Drwęcy w Brodnicy w ciągu DW nr 560 (ze starego pozostawiono jedynie przyczółki), inwestycja na finiszu, otwarcie pod koniec sierpnia, koszt 5,9 mln zł; modernizacja mostu w Gródku (powiat świecki) w ciągu DW nr 239, inwestycja zakończona, koszt 1,7 mln zł; budowa 19 chodników w ramach Drogowej Inicjatywy Samorządowej, inwestycje zakończone, koszt 7,2 mln zł; chodniki powstały w gminach: Bytoń, Kęsowo, Inowrocław, Jabłonowo Pomorskie, Zławieś Wielka, Chełmża, Świecie, Fabianki, Golub-Dobrzyń, Kikół, Jeżewo, Nakło nad Notecią, Łysomice i Obrowo. Warto dodać, że ze środków własnych województwa prowadzone są także odnowy dróg, między innymi w Dąbrowie Chełmińskiej na DW nr 551 (powiat bydgoski), w Gostycynie na DW nr 237 (powiat tucholski), w Piotrkowie Kujawskim na DW nr 266 (powiat radziejowski). WSPÓLNA PAMIĘĆ, WSPÓLNA PRZYSZŁOŚĆ Pod takim hasłem odbyło się na opolskim Ostrówku seminarium poświęcone dwudziestej rocznicy Międzynarodowych Obozów Młodzieżowych w Łambinowicach. Poprzedziło je otwarcie jubileuszowej wystawy oraz ekspozycji Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach. Przypomniano, że w ciągu minionych 20 lat w łambinowickich obozach udział wzięło ponad 600 uczestników głównie z Niemiec i Polski, ale także z Luksemburga, Włoch, Anglii i Francji. Od 7 lat przyjeżdżają także młodzi Ukraińcy. Łambinowice, gdzie młodzież z różnych środowisk wspólnie pielęgnuje groby, a także wypoczywa i poznaje się, służą podtrzymywaniu pamięci. Program pobytu umożliwia integrację, daje możliwość podzielenia się refleksjami, uczy tolerancji i wrażliwości mówiła Dagmar Barzen, prezydent Dyrekcji Nadzoru i Usług Nadrenii-Palatynatu w Trewirze. Grzegorz Sawicki, członek Zarządu Województwa Opolskiego, zwracając się do młodych uczestników tegorocznego obozu, stwierdził: Możecie powiedzieć o sobie, że jesteście pokoleniem wyjątkowym i szczęśliwym. Ominęły was zawieruchy wojenne, wasze pokolenie nie musi walczyć z okupantem i składać najwyższych ofiar w postaci własnego życia. Otrzymaliście przywilej mieszkania w bezpiecznej i pięknej Europie, macie szansę, by realizować swoje marzenia, podróżować, poznawać się wzajemnie. Dziękuję wam za to, że chcieliście spędzić te kilkanaście dni w Łambinowicach, poświęcić je na pracę przy mogiłach jeńców i refleksję nad przeszłością. Dziękuję wam za wrażliwość, szacunek dla historii i chęć jej poznania. Życzę wam, byście bogatsi o zdobyte tu doświadczenia i wiedzę, mieli siłę, by budować piękniejszy i lepszy świat pełen tolerancji, pokoju i zgody. Obecny na seminarium arcybiskup Alfons Nossol, były ordynariusz diecezji opolskiej, mówił o wielkiej roli dialogu w pojednaniu narodów oraz o tym, że na proces ten wpłynęły trzy fakty: wysłany w 1965 roku przez biskupów polskich do biskupów niemieckich słynny list pasterski ze słowami Przebaczamy i prosimy o przebaczenie, msza pojednania w Krzyżowej oraz fakt, że następcą papieża Polaka został papież Niemiec. Arcybiskup przypomniał, że często po zakończeniu obozów w Łambinowicach młodzież odwiedzała go w kurii, by podzielić się swoimi refleksjami z pobytu. Z inicjatywy Kuratorium Oświaty, które było organizatorem obozów, przedstawiciele instytucji współpracujących przy ich organizowaniu otrzymali okolicznościowe medale. Takie wyróżnienie otrzymał m.in. marszałek Andrzej Buła, w imieniu którego medal odebrał Grzegorz Sawicki. W godz. popołudniowych w dawnym Obozie Pracy Lamsdorf (Łambinowice) odbyło się Święto Pamięci. Samorząd województwa opolskiego reprezentowali wicemarszałek Roman Kolek oraz Norbert Krajczy, przewodniczący Sejmiku Województwa Opolskiego. ŚLĄSKA WIEŚ WYKORZYSTAŁA BLISKO 670 MLN ZŁ Radziechowy-Wieprz, Koziegłowy oraz Dąbrowa Zielona podpisały umowy na realizację projektów unijnych. Zamykają one realizację Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w starym rozdaniu unijnym na lata Trzy samorządy lokalne łącznie za ok. 3 mln zł łącznie wykonają instalacje fotowoltaiczne oraz solarne. Będą one zasilać w energię budynki publiczne, jak i domy prywatne. Na inwestycje pozyskały ok. 2 mln zł wsparcia z unijnego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Podpisanie tych umów zamyka w województwie śląskim realizację PROW minionej perspektywy. Ten program w znacznej mierze przyczynia się do podniesienia standardu życia na wsi. Ze względu na dobre warunki życia, ludzie nie odpływają już do miast, a wieś zyskuje na zróżnicowaniu. Jest to efekt zrównoważonego rozwoju, nad którym pracujemy wspólnie od wielu lat powiedział wicemarszałek Stanisław Dąbrowa, 20