Niezbędnik człowieka mówiącego - ćwiczenia

Transkrypt

1 Literka.pl Niezbędnik człowieka mówiącego - ćwiczenia Data dodania: :49:48 Przedstawiam przykłady ćwiczeń artykulacyjnych. Podstawowe ćwiczenia artykulacyjne Artykulacja: Powstaje wskutek ruchów warg, języka, żuchwy i podniebienia miękkiego Odbywa się głównie w jamie ustnej, nosowej oraz w gardle Przykładowe ćwiczenia narządów mowy czyli artykulacyjnych: Ćwiczenie I dotyczy żuchwy A. obniżaj żuchwę przy zamkniętych ustach B. wykonuj ruchy żuchwy na boki C. wymawiając sylabę «da», swobodnie opuszczaj żuchwę i utrzymuj ją w takim położeniu przez dłuższą chwilę Ćwiczenie II zwiększające aktywność i ruchomość języka A. dotykaj językiem naprzemiennie warg górnej i dolnej; policzków B. wykonuj ruchy szerokiego oblizywania się C. wymawiaj: r-r-r-r; re-re-re-re; ru-ru-ru-ru; ri-ri-ri-ri; l-l-l-l; lu-lu-lu-lu; li-lili-li; le-le-le-le, d-d-d-d; cz-cz-cz-cz; ń-ń-ń-ń; ki-ke-ka-ko-ku Ćwiczenie III dotyczy warg A. wykonuj ruchy napinania i rozluźniania warg; parskanie; gwizdanie, B. wymawiaj legato a-u, o-a, u-i, C. wymawiaj staccato ba-bo-bu-by; pa-po-pu-pe-py Ćwiczenie IV dotyczy podniebienia miękkiego A. Ćwicz ruch unoszenia podniebienia miękkiego przez wyobrażenie ziewania lub śmiechu z otwartymi ustami.

2 Systematyczne wykonywanie zaproponowanych ćwiczeń pozwoli na opanowanie prawidłowej emisji głosu, umożliwiając optymalną pracę narządu głosu w warunkach codziennej pracy zawodowej. Podstawowe ćwiczenia fonacyjne Po opanowaniu prawidłowego toru oddechowego i właciwego gospodarowania powietrzem przy wydechu można rozpocząć ćwiczenia fonacyjne (głosowe) i artykulacyjne. Ważną składową tych ćwiczeń jest uruchomienie i prawidłowe wykorzystanie rezonatorów nad- i podkrtaniowych, w których dźwięk generowany w krtani ulega wzmocnieniu. Ćwiczenie I stań przed lustrem, wykonaj pełny wdech, zatrzymaj na moment wciągnięte powietrze, długi wolny wydech rozpocznij z równoczesnym wymawianiem głoski aaa..., utrzymaj fonację głoski a jak najdłużej, powtórz ćwiczenie wymawiając na wydechu inne samogłoski. Ćwiczenie II stojąc przed lustrem wykonaj pełny wdech, na wydechu wybrzmiewaj połączone samogłoski aaoouuaaoouu..., pamiętaj żeby podczas wykonywania tego ćwiczenia wyraźnie otwierać usta, powtórz ćwiczenie łącząc w trakcie fonacji inne samogłoski. Ćwiczenie III stań swobodnie w lekkim rozkroku, ręce ułóż wzdłuż tułowia, wykonaj szybki wdech z wyrzuceniem rąk do boku, rozpocznij fonację głoski a z równoczesnym opuszczaniem ramion do pozycji wyjciowej, powtórz ćwiczenie wymawiając inne samogłoski. Ćwiczenie IV wciągnij powietrze z równoczesnym wyrzuceniem ramion do boku, podczas wydechu wybrzmiewaj samogłoski: przechodząc kolejno od a przez o do u, równoczenie opuszczając ramiona. Ćwiczenie V wykonaj pełny wdech, na wydechu fonuj głoskę m, kontroluj mruczenie słuchem tak, aby odbywało się na jednym poziomie głośnościowym. Ćwiczenie VI wykonaj pełny wdech, na wydechu wybrzmiewaj głoskę m na zmianę z samogłoskami np. mmmaaaammmaaa... Ćwiczenie VII wymawiaj na jednym wydechu ciągi słowne np. dni tygodnia, liczenie. Ćwiczenie VIII wymawiaj na jednym wydechu zdania, starając się stopniowo je wydłużać. Ćwiczenie IX (fot. 7)

3 stań swobodnie, otwartą dłoń oprzyj na twarzy w okolicy bocznej powierzchni nosa, policzka oraz warg, tak, aby nie uciskać nosa, płynnie wymawiaj mmmm, następnie przerywając m m m m, podczas wymawiania staraj się odczuwać wibracje pod dłonią, powtórz ćwiczenie z głoską n. Fot. 7. Za pomocą dłoni przyłożonej w okolicę policzka wyczuwane są wibracje podczas mruczenia mmm... Fotografia znajduje się w załączonym pliku. Ćwiczenie X (fot. 8) stań swobodnie, połóż dłoń wewnętrzną stroną na czubku głowy, płynnie wymawiaj mmmm, następnie przerywając m m m m, podczas wymawiania głosek staraj się skierować dźwięk w taki sposób, aby pod dłonią odczuwać wibracje, powtórz ćwiczenie z głoską n. Fot. 8. Za pomocą dłoni przyłożonej na czubku głowy wyczuwane są drgania podczas wymawiania mmm... Fotografia znajduje się w załączonym pliku. Ćwiczenie XI wymawiaj głoski mmmm, następnie przerywając m m m m; staraj się utrzymywać dźwięk na jednym poziomie, stopniowo dodawaj samogłoski np. a, ćwiczenie wykonuj w pozycji leżącej i stojącej. Ćwiczenie XII wymawiaj głoskę a starając się prowadzić dźwięk od tonów o częstotliwościach od niskich do wysokich, tony niskie opieraj na rezonatorach piersiowych, wysokie głowowych. Ćwiczenie XIII wymawiaj wyraźnie poniższy tekst, starając się wymówić jak najwięcej słów na jednym wydechu; Ludwik I, Ludwik II, Ludwik VIII, pamiętaj, aby nie wydychać podczas mówienia całego zapasu powietrza. Systematyczne wykonywanie zaproponowanych ćwiczeń pozwoli na opanowanie prawidłowej emisji głosu, umożliwiając optymalną pracę narządu głosu w warunkach codziennej pracy zawodowej. Podstawowe ćwiczenia oddechowe Celem zaproponowanych ćwiczeń jest wyrobienie właściwych nawyków oddechowych tzn. wyćwiczenie właściwego toru oddechowego niezbędnego podczas wykonywania zawodów związanych z pracą głosem. Dla zrozumienia sensu tych ćwiczeń należy

4 przeanalizować przedstawione poniżej 3 typy (tory) oddychania (ryc. 5a, b, c). Rycina 5a. Typ oddychania piersiowy podczas wdechu poszerzają się głównie górne obszary klatki piersiowej, następuje uniesienie ramion i łopatek, w dalszej fazie następuje podciągnięcie brzucha. Tor taki nie jest prawidłowy. Rycina 5b. Typ oddychania brzuszny podczas wdechu rozszerzają się jedynie dolne partie płuc, część górna klatki piersiowej nie pracuje, brzuch wypychany jest na zewnątrz. Tor taki nie jest prawidłowy. Rycina 5c. Typ oddychania piersiowo-brzuszny (całościowy) podczas wdechu następuje równomierne poszerzenie całej klatki piersiowej wspomagane niewielką pracą przepony. Tor taki jest optymalny dla prawidłowej pracy narządu głosu. Ryciny znajdują się w załączonym pliku. Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy ocenić dotychczasowy sposób oddychania. W tym celu należy stanąć przed lustrem tak, aby widoczna była twarz i tułów. Następnie należy wciągnąć powietrze, które pozwoliłoby na wypowiedzenie frazy np. dzisiaj jest ładna pogoda. Oceny dokonujemy bezpośrednio po wykonaniu wdechu, przed przystąpieniem do mówienia. Zwracamy uwagę na ramiona czy podczas wdechu zostały uniesione, oraz na klatkę piersiową w jakim obszarze została maksymalnie poszerzona. Przy prawidłowo wykonanym wdechu ramiona są ustalone, nie zmieniają swojej pozycji, natomiast klatka piersiowa wypełnia się równomiernie, rozszerzając jednoczenie na boki w swej części dolnej. Dokonane spostrzeżenia pozwolą nam na ustalenie, czy przystępując do ćwiczeń będziemy doskonalić dotychczasowy, prawidłowy sposób oddychania, czy zmieniać, eliminując nieprawidłowe nawyki oddechowe. Zasady ogólne dotyczące ćwiczeń oddechowych ćwiczenia należy wykonywać przynajmniej dwa razy dziennie, ćwiczenia należy wykonywać przed jedzeniem lub przynajmniej godzinę po posiłku, przed przystąpieniem do ćwiczeń oddechowych należy rozluźnić mięśnie szyi (swobodne skręty głowy w prawo i w lewo, ruch okrężny głową, chowanie głowy w ramionach), podczas ćwiczeń należy zachować swobodną pozycję ramion i barków (bez czynnego unoszenia ramion), podczas ćwiczeń nie należy odchylać głowy do tyłu; głowa powinna być lekko pochylona do przodu, nigdy nie należy wydychać całego nabranego powietrza. Ćwiczenie I (fot. 2a i 2b) połóż się na plecach na twardym, równym podłożu, jedną dłoń połóż w órnej części klatki piersiowej (na mostku), drugą pośrodku, pomiędzy łukami żebrowymi, wykonaj wdech nosem i swobodny wydech ustami (powtórz ćwiczenie kilkakrotnie),

5 kontroluj dłońmi wypełniającą się powietrzem klatkę piersiową, wykonaj szybki wdech ustami i nosem, starając się doprowadzić powietrze do najniższych pięter klatki piersiowej (dłoń leżąca pomiędzy łukami żebrowymi powinna unosić się zdecydowanie, natomiast leżąca w górnej części klatki piersiowej w znacznie mniejszym stopniu), napnij mięśnie brzucha starając się przez moment zatrzymać powietrze w płucach, wydychaj powietrze bardzo wolno przez lekko rozchylone usta. Fot. 2a. Wdech klatka piersiowa i brzuch wypychane są ku górze, dłonie kontrolują ruchy klatki piersiowej i brzucha Fot. 2b. Wydech brzuch zapada się, dłonie kontrolują ruchy klatki piersiowej i brzucha Fotografie znajdują się w załączonym pliku. Ćwiczenie II (fot. 3a i 3b) połóż się na plecach na twardym, równym podłożu, na brzuchu połóż książkę (średniej wielkości i wagi, w miarę ćwiczeń możesz stopniowo zwiększać obciążenie), wykonaj wdech ustami i nosem tak, aby książka uniosła się, zatrzymaj na moment książkę w najwyższym punkcie, wykonaj wolny wydech tak, aby książka płynnie obniżała się, powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu wydłużoną głoskę fff... Fot. 3a. Wdech książka wypychana jest ku górze Fot. 3b. Wydech książka powoli opada Fotografie znajdują się w załączonym pliku. Ćwiczenie III połóż się na plecach na twardym równym podłożu, jak w ćwiczeniu II, na brzuchu połóż książkę, wykonaj wdech ustami i nosem tak, aby książka uniosła się, w trakcie wydechu zrób kilka pauz, utrzymaj książkę przez 2-3 sekundy na tej samej wysokości, powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu głoskę fff lub sss... Ćwiczenie IV (fot. 4a i 4b) stań przed lustrem na lekko rozstawionych nogach, obejmij dłońmi boki klatki piersiowej (na wysokości dolnej części żeber) tak, aby kciuki były zwrócone do tyłu, wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem rozsuwając żebra w bok z

6 równoczesnym wysunięciem powłok brzusznych do przodu, wciągnięte powietrze wydychaj wolno i równomiernie, powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu wydłużoną głoskę fff lub sss. Fot. 4a. Wdech żebra rozsuwają się na boki, brzuch wysuwa się do przodu, dłonie oddalają się od siebie Fot. 4b. Wydech żebra i brzuch powoli wracają do pozycji wyjciowej, dłonie zbliżają się do siebie Fotografie znajdują się w załączonym pliku. Ćwiczenie V stań przed lustrem na lekko rozstawionych nogach, obejmij dłońmi boki klatki piersiowej, jak w ćwiczeniu IV, wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem, napnij mięśnie brzucha zatrzymując przez moment wciągnięte powietrze, rozpocznij fazę wydechu, wypuszczając powietrze wolno i równomiernie, ćwiczenie wykonuj przy całkowitym rozluźnieniu mięśni szyi, powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu głoskę fff lub sss (fot. 4a i 4b). Ćwiczenie VI wykonaj wdech jak w ćwiczeniu V zatrzymując przez moment wciągnięte powietrze, powietrze wypuszczaj wolno, w trakcie wydechu zrób kilka pauz, powtórz ćwiczenie wymawiając głoskę sss..., przerwij wymawianie głoski kilka razy robiąc 2-3 sekundowe pauzy. Ćwiczenie VII stań swobodnie w lekkim rozkroku, ręce ułóż wzdłuż tułowia, wykonaj szybki, pełny wdech z równoczesnym uniesieniem ramion w bok, powietrze wydychaj wolno, równomiernie opuszczając ręce do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie VIII (fot. 5a i 5b) stań swobodnie, jedną rękę połóż na brzuchu, drugą, trzymając zapaloną świecę, umieść w odległości około cm od twarzy na wysokości ust, wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem, powietrze wydychaj równomiernie dmuchając tak, żeby utrzymać jak najdłużej odchylony płomień świecy, powtórz ćwiczenie dmuchając na płomień tak, by rytmicznie pochylał się i podnosił. Fot. 5a. Wdech dłoń kontroluje ruchy przepony Fot. 5b. Wydech strumień powietrza odchyla płomień świecy

7 Fotografie znajdują się w załaczonym pliku. Ćwiczenie IX (fot. 6a i 6b) stań prosto i swobodnie, jedną dłoń połóż na brzuchu, drugą, trzymając kartkę papieru lub kłaczek waty, ustaw w odległości około cm na wysokości ust, wykonuj naprzemienne szybkie wdechy i intensywne krótkie wydechy, podczas krótkich wydechów dmuchaj mocno na kartkę papieru (kłaczek waty) tak, by równomiernie odchylała się o pewien niewielki kąt, szybkie wydechy wykonuj tak, by pracować intensywnie przeponą i mięśniami tłoczni brzusznej (podczas krótkiego wydechu musisz czuć krótką intensywną pracę mięśni brzucha), szybkie wydechy kontroluj drugą ręką położoną na brzuchu (musisz czuć krótkie odepchnięcia dłoni), stopniowo zwiększaj tempo wydmuchów, pamiętaj, aby podczas fazy wydechu nie wydmuchiwać całkowicie do końca nabranego powietrza, zawsze powinien pozostać jego mały zapas, ćwiczenie wykonuj swobodnie, bez wysiłku, w stałym spokojnym rytmie. Fot. 6a. Wdech dłoń kontroluje pracę przepony Fot. 6b. Wydech strumień powietrza odchyla kartkę papieru tym mocniej im silniejszy jest wydech, dłoń kontroluje pracę przepony i mięśni tłoczni brzusznej Fotografie znajdują się w załączonym pliku. Warunkiem przejścia do następnych ćwiczeń emisji głosu fonacyjnych jest opanowanie prawidłowego sposobu nabierania powietrza i właściwego nim gospodarowania przy wydechu, czego sprawdzianem może być czas fonacji powyżej 20 sekund. Ćwiczenia ustawienia głosu 1. Przedłużać głoskę [m]. Zwrócić uwagę na drżenie skrzydełek nosa. 2. Wybrzmiewać przedłużane [m] w otoczeniu samogłosek. Przedłużać swobodnie i bez wysiłku: ma, mo, me, mu, my, mi, am, om, em, um, ym, im, mam, mom, mem, mum, mim, mama, mamo, mame, mumu, mymy, mimi. 3. Głoskę [n] fonować podobnie jak [m], zaczynając od wybrzmiewania jej w izolacji, przechodząc do zbitek sylabowych. Ćwiczenia na dobrą dykcję Wszystkie wyrazy wymawiaj powoli i bardzo wyraźnie. Patrz uważnie w lusterko i zwracaj

8 szczególną uwagę na symetrię ust. Kiedy opanujesz nawet najtrudniejsze ćwiczenia, możesz sobie poćwiczyć ich interpretację: zdziw się, nakrzycz na kogoś, wyznaj komuś miłość używając tylko tych zdań: Moja miła mamo. Mam małą maskotkę. Nie marszcz czoła. Zmiażdż dżdżownicę. Pocztmistrz z Tczewa. Koszt poczt w Tczewie. Z czeskich strzech szło Czechów trzech, gdy nadszedł zmierzch, pierwszego w lesie zagryzł zwierz, bez śladu drugi w gąszczach sczezł, a tylko trzeci z Czechów trzech osiągnął marzeń kres. Trzech Czechów szło ze Szczebrzeszyna do Szczecina. Rozrewolwerowany rewolwer rozrewolwerował się. Przeleciały trzy pstre przepiórzyce przez trzy pstre kamienice. Nie pieprz Pietrze wieprza pieprzem, bo przepieprzysz, Pietrze, wieprza pieprzem. Kiedy pieprz się w wieprza wetrze, wtedy mięso będzie lepsze. Czy tata czyta cytaty Tacyta. Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie, że przepiórki pstre trzy podpatrzyły jak raz w Pszczynie cietrzew wieprza wietrzył. Wietrzył cietrzew wieprzy szereg oraz otomanę, która miała trzy z nóg czterech powyłamywane. Tracz tarł tarcicę tak, takt w takt, jak takt w takt tarcicę tartak tarł. Jola lojalna. W czasie suszy szosa sucha. Suchą szosą Sasza szedł. W czasie suszy Saszę suszy. Zmistyfikowanie i odmitologizowanie niezidentyfikowanych obiektów latających. Wyindywidualizowaliśmy się z rozentuzjamowanego tłumu. Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. Szły pchły koło wody, pchła pchłę pchła do wody i ta pchła płakała, że ją tamta pchła popchała. Siedzi kura na koszyku liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo trzecie jajo... Błazen Błażej błąka się po błoniach. Wart Pac pałaca, a pałac Paca. Tchórząc tchórzliwiej od tchórza. Ależ alabastrowa Ala alarmuje altem alpejskiego albatrosa. Młodość płochość, starość nie radość. Józek Kluzek napraw wózek, uprządź cienkie nici na powrózek. Opracowała Maria Olesiak Literka.pl Literka.pl