PROBLEMY METODOLOGICZNE WSPOMAGANIA DECYZJI PRZY OCENIE PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ ODPOWIEDNI SYSTEM KOMPUTEROWY.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PROBLEMY METODOLOGICZNE WSPOMAGANIA DECYZJI PRZY OCENIE PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ ODPOWIEDNI SYSTEM KOMPUTEROWY."

Transkrypt

1 PROBLEMY METODOLOGICZNE WSPOMAGANIA DECYZJI PRZY OCENIE PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ ODPOWIEDNI SYSTEM KOMPUTEROWY. Ludmiła Dymowa, Paweł Sewastinow, Paweł Figat. WSTP NIEFORMALNY. Nie jest tajemnic, e wstpy nieformalne najczciej wykorzystuje si eby zamaskowa niech lub niemoliwo dokładnego i co gorsze matematycznie sztywnego formułowania zada. Szczerze przyznamy, e w naszym przypadku chodzi raczej o niech do formalizowania od pocztku zadania ni o niedostateczn wiedz czy dyletantyzm autorów. Chccym rozpatrywa problemy inwestowania wyłcznie z matematycznego punktu widzenia, proponujemy nasze wczeniejsze prace [-2], w których wielbiciele mog znale do udane zastosowanie praktyczne jednego z najbardziej kontrowersyjnych, a jednoczenie modnych ( w pewnym sensie do szalestwa), nawet pod wzgldem nazwy, działów matematyki nowoczesnej- Teorii zbiorów rozmytych. Warto podkreli, e w rozszerzonym sensie inwestowanie to prawie wszystko, do czego jestemy przyzwyczajeni w codziennym yciu. Najciekawsze jest przy tym, e zwykle nie zastanawiamy si nad podstawami matematycznymi ( i w ogóle nad jakimikolwiek podstawami) przy podejmowaniu przez nas decyzji inwestycyjnych. Na przykład gorcym letnim południem lekkomylnie kupujemy lody, cho powinnimy na serio zastanowi si nad zaletami alternatywnej inwestycji w poprawienie naszego samopoczucia kupna kubka zimnej fanty. Jasne, e wszystko to brzmi nie do koca powanie, powie powany czytelnik. Rzeczywiste inwestycje to inwestycje pewne, w solidne rzeczy i otrzymanie porzdnych zysków. Jednak, co moe by waniejsze i odpowiedzialniejsze ni decyzje o inwestycjach - -

2 własnej zdolnoci intelektualnej, na przykład własnego talentu matematycznego. Mona ulokowa go w waniejsze i szlachetniejsze dzieło, takie jak rozwizywanie szóstego problemu Gilberta i nawet rozwizywa go. Efekt ekonomiczny takiej inwestycji jest raczej bardzo niepewny, choby ze wzgldu na braku potencjalnej nagrody Nobla za osignicia matematyczne. Jednak włoenie talentu matematycznego w obłudne gry karciane z duymi stawkami mog solidnie wzbogaci inwestora. Wszystkie powysze nie bardzo naukowe rozwaania maj na celu ostrone przygotowanie czytelnika do przyjcia smutnej prawdy o niemoliwoci wyprodukowania jedynego uniwersalnego przepisu do oceny inwestycji. Włanie na tej tragicznej nucie mona by i było skoczy artykuł, jeeli by nie czysto altruistyczna ciekawo naukowa: na jakiej podstawie ludzie jednake podejmuj decyzje inwestycyjne i mniej altruistyczna ciekawo: jak zainwestowa pewne pienidze, czy moe jeszcze lepiej jak własno wirtualn (bo bardzo al pienidzy) na przykład intelektualn, by otrzyma w rezultacie moliwie jak najwicej (wszystkiego) i moliwie bez podejmowania zbdnego ryzyka. Poniewa, nie jest moliwe ogarn tego, co nieogarnite, to skoncentrujemy si na rozpatrzeniu normalnych projektów inwestycyjnych, z którymi maj do czynienia fundusze inwestycyjne, banki, due i rednie firmy i inne solidne organizacje. 2. WSTP Kryteria oceny projektów s czsto okrelane wyłcznie z punktu widzenia osoby majcej osobisty stosunek do pienidzy, które maj by zainwestowane. Jeeli o losie projektu decyduje bankier to interesuje go przede wszystkim termin zwrotu pienidzy, odsetki, ryzyko. Jeeli decyduje urzdnik to mog sta si bardzo wane kryteria ekologiczne, nowoczesnoci technologicznej, zatrudnienia itp. Przy tym moe zosta odrzucony zupełnie rewolucyjny i niezwykle korzystny projekt restrukturyzacji najwikszego w miecie przedsibiorstwa, którego realizacja pozostawi połow mieszkaców miasta bez pracy. Widoczne jest, e w takiej wyranie nieuporzdkowanej sytuacji pierwsze, co moe przyj do głowy - 2 -

3 powanemu teoretykowi, to idea stworzenia sztywnego, uniwersalnego systemu kryteriów oceny inwestycji. Idea ze wszech miar bardzo atrakcyjna i moe ona by podstaw zachwycajcej dyskusji naukowej. Jednak wdraanie jej w ycie zwłaszcza w formie instrukcji, wypełnienie której bdzie obowizkiem dla kadego (wraz z przyłoeniem duej okrgłej piecztki), jest niebezpieczne dla społeczestwa, gdy moe powodowa znaczne straty ekonomiczne. Warto podkreli, e to wszystko nie znaczy, i ludzie nie korzystaj przy ocenie projektów z jakich systemów kryteriów. Wrcz przeciwnie. Przykładem mog by Stany Zjednoczone, gdzie w konkursach projektów inwestycyjnych na poziomie federalnym wykorzystuje si około 40 rónych kryteriów. Jasne, e cz z nich moe by w sposób obiektywny przedstawiona w formie ilociowej (Wewntrzna stopa zwrotu, Warto zaktualizowana netto przedsiwzicia itp.), a cz tylko w formie jakociowych ocen ekspertowych (Stopie wpływu na ekologi, Stopie ryzyka politycznego). Dodatkow nieprzyjemnoci jest nierównowano kryteriów. W systemie niemieckich biznesowo - innowacyjnych i technologicznych centrów opracowano pewien niezbyt zgrabny system kryteriów. Jego wyranymi zaletami s brak zdeklarowanej sztywnoci, uniwersalnoci oraz to, e jest rezultatem (mniej wicej) naukowym, wynikajcym z yciowej praktyki. Zbiór moliwych kryteriów proponuje si rozdzieli na nastpujce grupy: - Kryteria charakteryzujce zgodno projektów z poziomem rozwoju ekonomicznego regionu, jego cechami ekologicznymi i naukowo technologicznym charakterem struktury innowacyjnej; - Kryteria oceny sukcesu komercyjnego przedsiwzicia; - Kryteria oceny poziomu naukowo- technicznego; - Kryteria efektywnoci finansowej; - Kryteria oceny stopnia moliwoci technicznej realizacji projektu; - Kryteria oceny rónego rodzaju ryzyka; - 3 -

4 Ju na pierwszy rzut oka, na podstawie proponowanej systematyzacji kryteriów mona wnioskowa, e zadanie oceny projektów inwestycyjnych jest obcione nastpujcymi okolicznociami: - Kryteria szczegółowe mog by oparte na charakterystykach ilociowych (parametry finansowe) oraz na ocenach ekspertów (kryteria poziomu naukowo - technicznego). Eksperci, aby nie pomyli si wol dawa rady wyłcznie na jakociowym poziomie i przy tym bardzo czsto niepewne. Poniewa wan role odgrywaj tu dowiadczenie i intuicja, niezbdne jest pojawienie si pewnego rodzaju niepewnoci o naturze subiektywnej, rozmytej, która nie moe by formalizowana w zwykłym sensie prawdopodobiestwa. Od lat szkolnych dobrze wiadomo, e wszystko, co nie jest obiektywne, nie jest naukowe, e intuicja to diabeł. Dlatego opierajc si na bezwzgldnie sztywnym (upartym), tradycyjnym pogldzie naukowym, mona by było z ulg zapomnie o kryteriach zadanych na jakociowym, werbalnym poziomie opisu. Jednak w praktyce włanie takie kryteria czsto odgrywaj role pierwszoplanow. - Cz kryteriów jest w stosunkach antagonistycznych. Oznacza to, e ulepszenie jakiego kryterium spowoduje automatycznie pogorszenie innego i niemiertelny pewnik, kto nie ryzykuje, nie pije szampana, nie starzeje si. - Kryteria s wyranie nierównowane, poniewa maj róny wpływ na integraln ocen jakoci projektu. Oprócz tego kryteriów jest za duo. Problem polega na tym, e ludzie w ogóle le rozumiej przesadnie detalizowane skale wartoci parametrów lub kryteriów. Zgodnie z danymi bada psychofizycznych, przecitny człowiek moe wyranie rozrónia nie wicej ni 7 9 poziomów na skali pewnego parametru. Jeeli ma wicej stopni, to ssiednie poziomy zaczn si nakłada i ju nie mog by całkowicie wyranie rozróniane. Spis problemów mona z łatwoci przedłuy, ale zastraszanie czytelnika nie jest naszym celem. Mdry czytelnik od razu spostrzee, e im straszniej problemy - 4 -

5 przedstawione s we wstpie, tym łatwiejsze i pikniejsze bd proponowane przez autorów sposoby ich rozwizywania. Nazwa nastpnego rozdziału zaczyna si od słów formalizacja matematyczna. Przykro nam, ale nie uda si całkiem unikn matematyki przy szacowaniu projektów inwestycyjnych: rzecz idzie o grube pienidze, a one lubi, kiedy si je liczy. Jednak dobrze rozumiemy ukształtowan i popart całym yciowym dowiadczeniem wikszoci normalnych ludzi (nie matematyków) boja, a nawet obrzydzenie do matematyki. Dlatego, postaramy si stosowa matematyk w formie obrazków, a nie wzorów. Przy tym bdziemy opiera si na prociutkim przykładzie i jego realizacji za pomoc opracowanego przez autorów oprogramowania. 3. FORMALIZACJA MATEMATYCZNA KRYTERIÓW SZCZEGÓŁOWYCH JAKO CI PROJEKTÓW W celu oceniania projektów trzeba dysponowa aparatem matematycznym umoliwiajcym doprowadzenie wszystkich charakteryzujcych je rónorakich kryteriów szczegółowych do uniwersalnej skali porównawczej. Dlatego wykorzystujemy narzdzie matematyczne teorii zbiorów rozmytych [3]. Rozpatrzmy przykład takiego wanego wskanika ilociowego jak wewntrzna stopa zwrotu (IRR). Oczywicie, istnieje jaka dolna dopuszczalna granica IRR, zwykle mniej wicej równa redniej bankowej stopie procentowej (r) w pastwie. Jasne jest te, e istnieje do szeroki zakres r< IRR< IRRm, w którym efektywno projektu ronie i jednoczenie wzrasta prawdopodobiestwo inwestowania. Przypuszczamy, e przy IRR>IRRm efektywno projektu pod wzgldem parametru IRR jest w takim stopniu wysoka, e bez wzgldu na inne okolicznoci inwestowanie jest gwarantowane. Dla formalizacji tego rodzaju opisów w ramach teorii zbiorów rozmytych wykorzystuje si aparat funkcji przynalenoci, który w kontekcie naszego zadania wygodniej nazywa funkcj przydatnoci (moliwe s i inne okrelenia na przykład poyteczno, uyteczno, gdy nie ma sztywno ustalonego terminu). Funkcje przydatnoci zmieniaj si od zera w zakresie niedopuszczalnych - 5 -

6 wartoci parametru do maksymalnej wartoci w przedziałach najlepszych wartoci analizowanego wskanika jakoci. Ogólny kształt funkcji uytecznoci dla naszego przykładu jest przedstawiony na rys.a. Podkrelamy, e liniowy charakter wzrostu funkcji uytecznoci nie jest dogmatem i najczciej wykorzystuje si go w przypadkach, kiedy dla rónych wartoci wskanika jakoci mona powiedzie tylko, e jeden z nich jest lepszy, moliwie przydatniejszy od drugiego (ocena wyłcznie werbalna, jakociowa).w ten sam sposób mona zbudowa funkcje uytecznoci dla innych wskaników jakoci. Najczciej funkcje te maj kształt rozmytych (b c) lub zwykłych (rys.d) przedziałów. a) 0.5 b) IRR min IRR max IRR 0.5 c) Termin min Termin max Termin 0.5 d) 0.5 e)

7 Rys. a)-d) typowe formy kryterium na podstawie parametrów jakociowych e) funkcja przynalenoci kryterium zadanego werbalnie gdzie liczby 0-9 odpowiadaj np. lingwistycznym ocenom stopni ostroci okrelenia parametru : nie wyrany, mniej wicej wyrany, wyrany,... zdecydowanie wyrany Formalizacja kryteriów jakoci przedstawionych na poziomie werbalnym równie moe zosta wykonana za pomoc funkcji uytecznoci. Wygodnie jest przy tym korzysta z werbalnych ocen stopni ostroci lingwistycznych okrele parametru jakoci. Przykładem moe by stopie ostroci wskanika jakoci wpływ na ekologi regionu,który moe by oszacowany w skali werbalnej: nie wyrany, słabo wyrany, zdecydowanie wyrany itd.(ale nie wicej ni 9 poziomów o czym mówilimy ju powyej). Sposób tworzenia odpowiedniej funkcji uytecznoci przedstawiono na rys. e. W rezultacie wszystkie ilociowe oraz jakociowe kryteria s reprezentowane na jednej bezwymiarowej skali funkcji uytecznoci. Moemy ju przej do rozpatrzenia przykładu. Przeprowadmy ocen porównawcz 4 projektów pod wzgldem parametrów przedstawionych na rys 2. W sytuacji realnej moe by znacznie wicej parametrów. Jednak bez wewntrznej stopy zwrotu (IRR), wartoci zaktualizowanej netto przedsiwzicia (NPV),rentownoci (PI),okresu zwrotu (PB) projekty z reguły nie mog by oszacowane, gdy s to parametry najwaniejsze. Ryzyko projektu (R) charakterystyk agregowan w sposób bardziej skomplikowany, w okreleniu której mog by stosowane zarówno ilociowe jak i jakociowe oceny ekspertów. Szczegóły w [2]

8 rys. 2 Projekty, które bdziemy porównywa. W naszym prociutkim przykładzie przypumy, e ryzyko zostało w jaki sposób ocenione i moe waha si w przedziale od 0 do. Wartoci parametrów dla naszego przykładu s przedstawione w tabeli który znajduje si na rysunku 2. Nastpnym krokiem jest stworzenie funkcji uytecznoci

9 rys. 3 Typy funkcji przynalenoci W menu (rys.3) naley wybra pasujcy typ funkcji i zada wartoci odpowiadajcych punktów kluczowych (x x4). Punkty kluczowe z kolei mog by zadane na podstawie ocen ekspertów, lub danych normatywnych, na podstawie sztywnych (na przykład bankowych, pastwowych) przepisów itd. Poniewa w naszym przykładzie chodzi tylko o wybranie najlepszego sporód 4 projektów, wic zrobimy to prociej. Przykład najgorsza warto NPV przy porównaniu wszystkich 4 projektów jest równa , najlepsza Dlatego (rys. 4) definiujemy x=2000 (mniej ni 2500 dlatego e nie chcemy od pocztku odrzuca projekt nr.), x2= 4000 i tylko dla pewnoci x3=6000. Podobnie w sposób interaktywny budujemy pozostałe funkcje uytecznoci (rys.4)

10 rys. 4 Budowanie funkcji uytecznoci 4. OSZACOWANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW WZGLDNEJ WANO CI KRYTERIÓW SZCZEGÓŁOWYCH. Bardzo trudnym problemem metodycznym jest rangowanie duej iloci kryteriów na podstawie opinii ekspertów. Powyej ju mówilimy o ograniczonych moliwociach człowieka do ocen sytuacji wielokryterialnych. Jednak przy porównaniu dwóch alternatyw jest on zwykle w stanie w sposób adekwatny ustali, u której z nich rozpatrywany wskanik (wano) jest silniejszy (lepszy), a nawet w niektórych przypadkach w sposób przybliony oceni (werbalnie) stopie wyranoci tej rónicy. Dlatego opracowana przez nas metoda rangowania kryteriów zapewnia otrzymanie ilociowych wartoci współczynników wzgldnej wanoci (rang) na podstawie ich parzystych porówna w formie słownej. Podstaw metody jest macierz parzystych lingwistycznych porówna, zaproponowana przez T. Saaty [4]

11 Rys 5. Wypełnienie macierzy parzystych porówna i wyliczenie rang. Sposób wypełnienia tej macierzy dla naszego przykładu przedstawiono na rys. 5. Jak wida na nim, wykorzystuje si tylko 9 podstawowych ocen słownych. Jest to nie przypadkowe i zwizane z faktem, e w jzykach naturalnych wikszoci narodów take wykorzystuje si nie wicej ni 9 lingwistycznych ocen wzgldnej wanoci. Słowne sformułowania ocen mog by inne, ale ich ilo w praktyce jest stała. Takie s cechy ludzkiego umysłu [4]. Ocenom werbalnym wzgldnej wanoci odpowiadaj liczby naturalne. Jest to oczywiste, gdy w innym przypadku jakiekolwiek wyliczenie rang byłoby po prostu niemoliwe. Warto podkreli, e liczby na rys. 5 przedstawilimy wyłcznie w celu dydaktycznym. W praktyce nie radzimy wprost pokazywa ekspertom jakichkolwiek liczb. Niech oceniaj wyłcznie na podstawie skali lingwistycznej. Chodzi o to, e jeli proponujemy grupie specjalistów za zadanie ocen dobrze znanych im obiektów, to wtedy oceny werbalne zwykle bd prawie takie same. Inaczej by nie moe: ludzie studiowali na - -

12 podstawie tych samych podrczników, czytaj te same artykuły, pracuj w tej samej dziedzinie. Jednak jeli uda si ich zmusi do wykorzystania przy ocenianiu liczb (zwykle za do grube pienidze: liczb nikt nie lubi) wtedy adnego konsensusu ju nie bdzie [5]. Rzecz w tym, e na pocztku było słowo. Liczby pojawiły si znacznie póniej i wcigu tego mikroskopijnego w skali historycznej okres czasu (kilka tysicleci), ludzie po prostu jeszcze nie nauczyli si dobrze z nich korzysta. I dziki BOGU!!! Na razie, mylimy za pomoc słów, a nie liczb, i nawet uparcie staramy si nauczy tej sztuki nasze komputery. Poniewa obiecalimy w miar moliwoci nie irytowa czytelnika matematyk, powiemy tylko, e kocowe rangi kryteriów na podstawie macierzy parzystych porówna w sposób najlepszy mona otrzyma za pomoc metod programowania nieliniowego. Szczegóły dla ciekawych w [6]. 5. FORMUŁOWANIE GLOBALNEGO KRYTERIUM JAKO CI PROJEKTÓW Mamy ju kryteria szczegółowe i ich rangi. Dobrze, e w naszym przykładzie mamy tylko 5 kryteriów, a nie 55, jak moe by yciu. Zadanie oceny projektów nie wyglda jeszcze duo prociej ni na pocztku artykułu. Dla rozstrzygnicia problemu niezbdne bdzie opracowanie sposobów agregowania wszystkich rónorodnych informacji w pewne kocowe ilociowe oceny. W wyniku musimy otrzyma jedn liczb warto globalnego wskanika (kryterium) jakoci projektów. Dalej niestety troch matematyki inaczej w ogóle nie bdzie jasne, o co chodzi. Niech: {x i }, i =,..., N s jakociowymi i ilociowymi parametrami jakoci; µ (x ), µ 2 (x 2 ),..., µ N (x N ) s funkcjami przynalenoci, które w danym przypadku traktujemy jak pewne kryteria na podstawie parametrów jakoci (faktycznie s to funkcje przynalenoci do dobrych, danych wartoci parametrów jakoci) - 2 -

13 a,..., a N s współczynnikami wzgldnej wanoci kryteriów; Najczstszymi wariantami formułowania kryteriów globalnych na podstawie kryteriów szczegółowych i ich rang s: DD = DD 2 = DD 3 = min N i = N i = a ( µ ( x ) a, µ ( x ) 2 a µ ( x ) 3 2 3,...) µ a i i ( x ) i a * µ N i i ( x ) i Istniej róne opinie co do porównawczej skutecznoci metod w formułowaniu globalnych kryteriów. Warianty DD 2 i DD 3 posiadaj własno wyrównywania małych wartoci jednego szczegółowego kryterium za pomoc zwikszania innych, co nie jest podane. Wariant DD jest wolny od tych wad, ale prowadzi do bardzo ostrej oceny sytuacji. Dlatego jest czasami nazywany kryterium maksymalnego pesymizmu. Udowodnione jest, e w wypadkach zada wielokryterialnej optymalizacji najbardziej racjonalnym jest uycie wariantu DD Jednak praktyka jest zawsze bogatsza ni teoria. Dlatego w zadaniach oceny jakoci projektów sensownym jest wykorzystywa razem trzy wyej wymienione sposoby formułowania kryterium globalnego (rys. 6). Wszystkie one gwarantuj otrzymanie ilociowych globalnych ocen projektów w zakresie od 0 (zdecydowanie niekorzystny projekt) do (projekt marzenie inwestora). Zgodno rezultatów otrzymanych za pomoc kryteriów DD DD 3 zwiksza zaufanie do wyników bada; niezgodno moe powodowa bardzo poyteczne dodatkowe rozwaania. Jasne, e im wysza warto kryterium globalnego, tym lepiej projekt jest oceniany. Z rys. 6 wynika, e w naszym przykładzie najlepszy jest projekt 3. Włanie dla tego projektu otrzymano

14 maksymalne wartoci kryteriów globalnych dla 2 rónych sposobów ich formułowania. rys. 6 Wyliczenie kryteriów globalnych Opracowana metoda pozwala nie tylko za pomoc jednej liczby ( ale opartej na do porzdnych podstawach naukowych) oceni jako projektów, ale, jak wida na rys. 6, ujawni jaki wpływ na ocen globaln ma kade kryterium szczegółowe razem ze swoj rang. Podsumowujc podkrelmy, e w praktyce zadania oceny jakoci projektów inwestycyjnych (i innych) s nie tylko zadaniami wielokryterialnymi, ale i wielopoziomowymi (hierarchicznymi).nasza metoda pozwala na rozwizywanie i takich zada, ale o tym w nastpnym artykule

15 Literatura. Sevastianov, V.I. Valkovsky, D.P. Sevastianov, D.V. Stepanov. The methods and software for financial an economic analysis in conditions of fuzzy and probabilistic uncertainty// Proc. of the Fifth International Conf. Computer Data Analysis and Modeling Minsk. Vol. 2., P Dymova L.,Sevastjanov D., Sevastjanov P. Application of fuzzy sets theory methods for the evaluation of investment efficiency parameters// Fuzzy economic review. 2000, Vol. V, N, P Zadeh L.A. Fuzzy sets//inf. Contr vol. 8.-p Saaty T. A Scaling Method for Priorities in Hierarhical Structures//J. of Mathematical Psychology vol. 5.-No 3.-p Zollo G., Iandoli L., Cannavacciuolo A. The performance requirements analysis with fuzzy logic// Fuzzy economic review. 999, Vol. IV, N, P Chu A., Kalaba R.,. Springarn R. A Comparison of Two Methods for Determining the weight of Belonging to Fuzzy Sets//J. of Optimisation theory and applications vol. 27.-No 4.- p

WST P Ogólne opisanie problemu rzeczywistego.

WST P Ogólne opisanie problemu rzeczywistego. HIERARCHICZNE I WIELOKRYTERIALNE ZARZDZANIE WIEDZ W PODEJMOWANIU DECYZJI I OCENIE ZJAWISK SOCJALNO - EKONOMICZNYCH. Ludmiła Dymowa, Paweł Sewastianow, Jarosław Łapeta WSTP Wiadomo, e wiedza istnieje nie

Bardziej szczegółowo

Wielokryterialna optymalizacja procesu odlewania cigłego z jednoczesnym walcowaniem tamy z chlorku miedzi

Wielokryterialna optymalizacja procesu odlewania cigłego z jednoczesnym walcowaniem tamy z chlorku miedzi Materiały. Konferencji Informatyka w Technologii Metali KomPlasTech24 Zakopane -4 stycznia 24 Wielokryterialna optymalizacja procesu odlewania cigłego z jednoczesnym walcowaniem tamy z chlorku miedzi L.

Bardziej szczegółowo

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli

Bardziej szczegółowo

Optymalizacja procesów odlewania cigłego i walcowania tam w walcach-krystalizatorach

Optymalizacja procesów odlewania cigłego i walcowania tam w walcach-krystalizatorach Materiały. Konferencji Informatyka w Technologii Metali KomPlasTech24 Zakopane -4 stycznia 24 Optymalizacja procesów odlewania cigłego i walcowania tam w walcach-krystalizatorach P. Sewastjanow, L. Dymowa

Bardziej szczegółowo

PREZENTACJA DZIAŁANIA KLASYCZNEGO ALGORYTMU GENETYCZNEGO

PREZENTACJA DZIAŁANIA KLASYCZNEGO ALGORYTMU GENETYCZNEGO Piotr Borowiec PREZENTACJA DZIAŁANIA KLASYCZNEGO ALGORYTMU GENETYCZNEGO Sporód wielu metod sztucznej inteligencji obliczeniowej algorytmy genetyczne doczekały si wielu implementacji. Mona je wykorzystywa

Bardziej szczegółowo

Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce

Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce mgr Tomasz Grbski Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce Temat: Dyskusja nad liczb rozwiza równania liniowego i kwadratowego z wartoci bezwzgldn i parametrem. Czas trwania: 45 minut.

Bardziej szczegółowo

stopie szaro ci piksela ( x, y)

stopie szaro ci piksela ( x, y) I. Wstp. Jednym z podstawowych zada analizy obrazu jest segmentacja. Jest to podział obrazu na obszary spełniajce pewne kryterium jednorodnoci. Jedn z najprostszych metod segmentacji obrazu jest progowanie.

Bardziej szczegółowo

Cash flow projektu zakładajcego posiadanie własnego magazynu oraz posiłkowanie si magazynem obcym w przypadku sezonowych zwyek

Cash flow projektu zakładajcego posiadanie własnego magazynu oraz posiłkowanie si magazynem obcym w przypadku sezonowych zwyek Optymalizacja zaangaowania kapitałowego 4.01.2005 r. w decyzjach typu make or buy. Magazyn czy obcy cz. 2. Cash flow projektu zakładajcego posiadanie własnego magazynu oraz posiłkowanie si magazynem obcym

Bardziej szczegółowo

Kryteria dla Dziaania 3.2

Kryteria dla Dziaania 3.2 Kryteria dla Dziaania 3.2 Lp. Kryterium Definicja Rodzaj kryterium Sposób weryfikacji Etap Oceny Kryterium 1. Innowacyjno!" Kryterium zostanie spenione w sytuacji gdy w wyniku realizacji zostanie wprowadzony

Bardziej szczegółowo

Regulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku

Regulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku Regulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku Krajowi Przedstawiciele Sieci, Uwzgldniajc Decyzj Rady Unii Europejskiej z 28 maja 2001 roku ( dalej nazywanej Decyzj Rady

Bardziej szczegółowo

Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe

Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe Izolacja Anteny szerokopasmowe i wskopasmowe W literaturze technicznej mona znale róne opinie, na temat okrelenia, kiedy antena moe zosta nazwana szerokopasmow. Niektórzy producenci nazywaj anten szerokopasmow

Bardziej szczegółowo

Komputerowe systemy wspomagania decyzji Computerized systems for the decision making aiding. Poziom przedmiotu: II stopnia

Komputerowe systemy wspomagania decyzji Computerized systems for the decision making aiding. Poziom przedmiotu: II stopnia Nazwa przedmiotu: Kierunek: Informatyka Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy w ramach treści dodatkowych Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU Komputerowe systemy wspomagania decyzji

Bardziej szczegółowo

1) Instytucje kształcce w tym zawodzie (w kraju i we Wrocławiu). 2) Moliwoci podnoszenia kwalifikacji i dokształcania w tym zawodzie.

1) Instytucje kształcce w tym zawodzie (w kraju i we Wrocławiu). 2) Moliwoci podnoszenia kwalifikacji i dokształcania w tym zawodzie. Spis treci: I. Wprowadzenie II. Zadania i czynnoci 1) Potencjalne miejsca pracy. 2) Zakres obowizków. III. Wymagania zawodu 1) Wymagania fizyczne i zdrowotne 2) Wymagania psychologiczne IV. Kształcenie

Bardziej szczegółowo

Twierdzenia ekstremalne teorii plastycznoci

Twierdzenia ekstremalne teorii plastycznoci Twierdzenia ekstremalne teorii plastycznoci Oprócz nonoci przekroju (sprystej i plastycznej) uywane jest take pojcie nonoci granicznej konstrukcji, czyli najwikszego obcienia przenoszonego przez konstrukcj

Bardziej szczegółowo

CZY I JAK M IERZY? ROI Z KAPITA?U LUDZKIEGO?

CZY I JAK M IERZY? ROI Z KAPITA?U LUDZKIEGO? CZY I JAK M IERZY? ROI Z KAPITA?U LUDZKIEGO? KAPITA? LUDZKI A ROI Na pierwszy rzut oka mo?e si? wydawa?,?e kapita?ludzki??ywa tkanak firmy? i?cis?y, ekonomiczny wska?nik, jakim jest ROI nie przystaj? do

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. Reguły asocjacyjne. Przykłady asocjacji. Reguły asocjacyjne. Jeli warunki to efekty. warunki efekty

Plan wykładu. Reguły asocjacyjne. Przykłady asocjacji. Reguły asocjacyjne. Jeli warunki to efekty. warunki efekty Plan wykładu Reguły asocjacyjne Marcin S. Szczuka Wykład 6 Terminologia dla reguł asocjacyjnych. Ogólny algorytm znajdowania reguł. Wyszukiwanie czstych zbiorów. Konstruowanie reguł - APRIORI. Reguły asocjacyjne

Bardziej szczegółowo

Metody Informatyczne w Budownictwie Metoda Elementów Skoczonych ZADANIE NR 1

Metody Informatyczne w Budownictwie Metoda Elementów Skoczonych ZADANIE NR 1 Metody Informatyczne w Budownictwie Metoda Elementów Skoczonych ZADANIE NR 1 Wyznaczy wektor sił i przemieszcze wzłowych dla układu elementów przedstawionego na rysunku poniej (rysunek nie jest w skali!).

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi dodatku InsERT GT Smart Documents

Instrukcja obsługi dodatku InsERT GT Smart Documents Instrukcja obsługi dodatku InsERT GT Smart Documents InsERT, grudzie 2003 http://www.insert.com.pl/office2003 InsERT GT Smart Documents to przygotowany przez firm InsERT specjalny dodatek, umoliwiajcy

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolska konferencja naukowa

Ogólnopolska konferencja naukowa !" #$%$&% '("#"#)*+,,"* Ogólnopolska konferencja naukowa Współpraca jednostek samorzdu terytorialnego z biznesem. Aspekty społeczne, normatywne, ekonomiczne i organizacyjne Zielona Góra, 17-18 maja 2018

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA WYPEŁNIENIA KARTY PROJEKTU W KONKURSIE NA NAJLEPSZY PROJEKT

INSTRUKCJA WYPEŁNIENIA KARTY PROJEKTU W KONKURSIE NA NAJLEPSZY PROJEKT INSTRUKCJA WYPEŁNIENIA KARTY PROJEKTU W KONKURSIE NA NAJLEPSZY PROJEKT Rubryka 1 Nazwa programu operacyjnego. W rubryce powinien zosta okrelony program operacyjny, do którego składany jest dany projekt.

Bardziej szczegółowo

Reklama zewntrzna opinie ekspertów

Reklama zewntrzna opinie ekspertów Reklama zewntrzna opinie ekspertów Badanie obserwowanych zmian w brany oraz ocena atrakcyjnoci noników reklamowych Raport szczegółowy przygotowany dla: 02 stycznia 2009, Warszawa Agenda 1 Nota 2 Wyniki

Bardziej szczegółowo

Informacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy

Informacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Informacja i Promocja Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Spis treci 1. Wstp... 3 2. Ogólne działania informacyjno - promocyjne... 3 3. Działania informacyjno-promocyjne projektu... 4

Bardziej szczegółowo

Program do konwersji obrazu na cig zero-jedynkowy

Program do konwersji obrazu na cig zero-jedynkowy Łukasz Wany Program do konwersji obrazu na cig zero-jedynkowy Wstp Budujc sie neuronow do kompresji znaków, na samym pocztku zmierzylimy si z problemem przygotowywania danych do nauki sieci. Przyjlimy,

Bardziej szczegółowo

IV Powiatowy Konkurs Matematyka, Fizyka i Informatyka w Technice Etap finałowy 1 kwietnia 2016

IV Powiatowy Konkurs Matematyka, Fizyka i Informatyka w Technice Etap finałowy 1 kwietnia 2016 IV Powiatowy Konkurs Matematyka, Fizyka i Informatyka w Technice Etap finałowy 1 kwietnia 2016 (imi i nazwisko uczestnika) (nazwa szkoły) Arkusz zawiera 8 zada. Zadania 1 i 2 bd oceniane dla kadego uczestnika,

Bardziej szczegółowo

Badania marketingowe w pigułce

Badania marketingowe w pigułce Jolanta Tkaczyk Badania marketingowe w pigułce Dlaczego klienci kupuj nasze produkty lub usługi? To pytanie spdza sen z powiek wikszoci menederom. Kady z nich byłby skłonny zapłaci due pienidze za konkretn

Bardziej szczegółowo

KONKURENCJA DOSKONA!A

KONKURENCJA DOSKONA!A KONKURENCJA OSKONA!A Bez wzgl"du na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja warto"ci

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r.

Uchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r. Uchwała Nr XXVIII/266/2008 z dnia 16 czerwca 2008 r. w sprawie okrelenia warunków i trybu wspierania, w tym finansowego, rozwoju sportu kwalifikowanego przez Gmin Jarocin. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt.15,

Bardziej szczegółowo

Bazy danych. Plan wykładu. Zalenoci funkcyjne. Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania A B

Bazy danych. Plan wykładu. Zalenoci funkcyjne. Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania A B Plan wykładu Bazy danych Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania Definicja zalenoci funkcyjnych Klucze relacji Reguły dotyczce zalenoci funkcyjnych Domknicie zbioru atrybutów

Bardziej szczegółowo

Ocena kondycji finansowej organizacji

Ocena kondycji finansowej organizacji Ocena kondycji finansowej organizacji 1 2 3 4 5 6 7 8 Analiza płynności Analiza rentowności Analiza zadłużenia Analiza sprawności działania Analiza majątku i źródeł finansowania Ocena efektywności projektów

Bardziej szczegółowo

Wstp. Odniesienie do podstawy programowej

Wstp. Odniesienie do podstawy programowej ! " 1 Wstp Praca dotyczy projektu midzyprzedmiotowego, jaki moe by zastosowany na etapie nauczania gimnazjum specjalnego. Powyszy projekt moe zosta przeprowadzony na zajciach z przedmiotów: informatyka

Bardziej szczegółowo

1 INWESTOWANIE PODSTAWOWE POJĘCIA

1 INWESTOWANIE PODSTAWOWE POJĘCIA SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 Rozdział 1 INWESTOWANIE PODSTAWOWE POJĘCIA... 13 1.1. Uwagi wstępne... 13 1.2. Pojęcie inwestycji ujęcie w różnych kontekstach... 14 1.2.1. Inwestowanie w kontekście ekonomicznym...

Bardziej szczegółowo

Amortyzacja rodków trwałych

Amortyzacja rodków trwałych Amortyzacja rodków trwałych Wydawnictwo Podatkowe GOFIN http://www.gofin.pl/podp.php/190/665/ Dodatek do Zeszytów Metodycznych Rachunkowoci z dnia 2003-07-20 Nr 7 Nr kolejny 110 Warto pocztkow rodków trwałych

Bardziej szczegółowo

Poprawa efektywnoci metody wstecznej propagacji bdu. Jacek Bartman

Poprawa efektywnoci metody wstecznej propagacji bdu. Jacek Bartman Poprawa efektywnoci metody wstecznej propagac bdu Algorytm wstecznej propagac bdu. Wygeneruj losowo wektory wag. 2. Podaj wybrany wzorzec na wejcie sieci. 3. Wyznacz odpowiedzi wszystkich neuronów wyjciowych

Bardziej szczegółowo

Moja cieka do kariery MATERIAŁY METODYCZNO-INFORMACYJNE DLA UCZNIÓW I RODZICÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH

Moja cieka do kariery MATERIAŁY METODYCZNO-INFORMACYJNE DLA UCZNIÓW I RODZICÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Moja cieka do kariery MATERIAŁY METODYCZNO-INFORMACYJNE DLA UCZNIÓW I RODZICÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Nie ulega wtpliwoci, e szkoła ponadgimnazjalna to miejsce, w którym uczniowie podejmuj najpowaniejsze

Bardziej szczegółowo

Kobiety kształtujmy własn przyszło - wersja wstpna-

Kobiety kształtujmy własn przyszło - wersja wstpna- II raport okresowy z ewaluacji projektu: Kobiety kształtujmy własn przyszło - wersja wstpna- - Malbork, padziernik 2007 - opracował: Jakub Lobert Projekt dofinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY DIAGNOSTYKI MASZYN

PODSTAWY DIAGNOSTYKI MASZYN *************************************************************** Bogdan ÓŁTOWSKI PODSTAWY DIAGNOSTYKI MASZYN ************************************************* BYDGOSZCZ - 1996 motto : na wielkie kłopoty

Bardziej szczegółowo

ANALITYKA JAKO W ANALITYCE. JAKO oczekiwania. Jako? SEMINARIUM KCA

ANALITYKA JAKO W ANALITYCE. JAKO oczekiwania. Jako? SEMINARIUM KCA W ANALITYCE SEMINARIUM KCA Władysław W. Kubiak Jako? - doskonało tradycyjny pogld akademicki a take rozumienie potoczne; - zero błdów - linia graniczna (wymaga okrelenia norm i kryteriów) - cigłe ulepszanie

Bardziej szczegółowo

ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r.

ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r. ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzgldniajc

Bardziej szczegółowo

EKONOMICZNY PLAN PROJEKTU

EKONOMICZNY PLAN PROJEKTU EKONOMICZNY PLAN PROJEKTU Załcznik do Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu dla Działania "Rónicowanie działalnoci rolniczej i zblionej do rolnictwa w celu zapewnienia rónorodnoci działa lub alternatywnych

Bardziej szczegółowo

WSTĘP ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU

WSTĘP ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA Przykład analizy opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego WSTĘP Teoria i praktyka wypracowały wiele metod oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych.

Bardziej szczegółowo

OCENA EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI. Jerzy T. Skrzypek

OCENA EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI. Jerzy T. Skrzypek OCENA EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI Jerzy T. Skrzypek 1 2 3 4 5 6 7 8 Analiza płynności Analiza rentowności Analiza zadłużenia Analiza sprawności działania Analiza majątku i źródeł finansowania Ocena efektywności

Bardziej szczegółowo

O tym jak wyliczy koszt przepływu palety przez magazyn

O tym jak wyliczy koszt przepływu palety przez magazyn Optymalizacja zaangaowania kapitałowego 22.12.2004 r. w decyzjach typu make or buy. Magazyn własny czy obcy cz. 1. O tym jak wyliczy koszt przepływu palety przez magazyn Wprowadzenie Wan miar działania

Bardziej szczegółowo

Programowanie Obiektowe

Programowanie Obiektowe Programowanie Obiektowe dr in. Piotr Zabawa IBM/Rational Certified Consultant pzabawa@pk.edu.pl WYKŁAD 1 Wstp, jzyki, obiektowo Cele wykładu Zaznajomienie słuchaczy z głównymi cechami obiektowoci Przedstawienie

Bardziej szczegółowo

Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów

Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów Analiza procesu jest narzdziem do osignicia wyszej efektywnoci organizacji (midzy innymi). Wymaga ona zbudowania modelu procesu biznesowego bdcego opisem funkcjonowania

Bardziej szczegółowo

Program SMS4 Monitor

Program SMS4 Monitor Program SMS4 Monitor INSTRUKCJA OBSŁUGI Wersja 1.0 Spis treci 1. Opis ogólny... 2 2. Instalacja i wymagania programu... 2 3. Ustawienia programu... 2 4. Opis wskaników w oknie aplikacji... 3 5. Opcje uruchomienia

Bardziej szczegółowo

Kompresja obrazu z wykorzystaniem transformaty Karhunena-Loeve

Kompresja obrazu z wykorzystaniem transformaty Karhunena-Loeve Łukasz Chmiel Rafał Poninkiewicz ompresja obrazu z wykorzystaniem transformaty arhunena-loeve. Wstp Publikacja prezentuje metod kompresji obrazu z wykorzystaniem transformaty LT (arhunena-loeve. Stworzenie

Bardziej szczegółowo

Kuratorium Owiaty w Białymstoku -2005 r.

Kuratorium Owiaty w Białymstoku -2005 r. Kuratorium Owiaty w Białymstoku -2005 r. Informacja o I etapie wdroenia 4 godziny wychowania fizycznego w województwie podlaskim (klasa IV SP) oraz warunkach realizacji wychowania fizycznego w szkołach

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN Konkursu Dotacji dla organizacji pozarzdowych na działania promocyjno-informacyjne dotyczce wdraania funduszy strukturalnych

REGULAMIN Konkursu Dotacji dla organizacji pozarzdowych na działania promocyjno-informacyjne dotyczce wdraania funduszy strukturalnych REGULAMIN Konkursu Dotacji dla organizacji pozarzdowych na działania promocyjno-informacyjne dotyczce wdraania funduszy strukturalnych Ministerstwo Gospodarki i Pracy ogłasza Konkurs Dotacji dla organizacji

Bardziej szczegółowo

Regulamin Rady Rodziców Specjalnego Orodka Szkolno- Wychowawczego im. Polskich Olimpijczyków w Warlubiu

Regulamin Rady Rodziców Specjalnego Orodka Szkolno- Wychowawczego im. Polskich Olimpijczyków w Warlubiu Regulamin Rady Rodziców Specjalnego Orodka Szkolno- Wychowawczego im. Polskich Olimpijczyków w Warlubiu Rozdział I Nazwa reprezentacji rodziców 1. Ustala si nazw reprezentacji rodziców: Rada Rodziców przy

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1 D: Lepiej przygotowa do egzaminów

Zadanie 1 D: Lepiej przygotowa do egzaminów Zadanie 1 D: Lepiej przygotowa do egzaminów Nauczyciele zastanawiaj si, jak lepiej pomaga uczniom przygotowa si do sprawdzianów wewntrzszkolnych i egzaminów zewntrznych. Mona np. przeprowadza próbne egzaminy

Bardziej szczegółowo

Metodyka oceny jakości rozwiązań projektowych w procesie produkcyjnym.

Metodyka oceny jakości rozwiązań projektowych w procesie produkcyjnym. Metodyka oceny jakości rozwiązań projektowych w procesie produkcyjnym. Paweł Sewastianow Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki, Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej,

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Grayna Napieralska Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Koniecznym i bardzo wanym elementem pracy dydaktycznej nauczyciela jest badanie wyników nauczania. Prawidłow analiz

Bardziej szczegółowo

Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A x P

Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A x P Specjalno: Inynieria produkcji w przemyle maszynowym Zintegrowane systemy (CIM) WM Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A x P Przedmiot: Zintegrowane systemy (CIM) Status przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

Regulamin Rady Rodziców Zespołu Szkół Nr 2 im. Emilii Plater w Piasecznie, Aleja Brzóz 26 (tekst jednolity z dnia 16 marca 2011 r.

Regulamin Rady Rodziców Zespołu Szkół Nr 2 im. Emilii Plater w Piasecznie, Aleja Brzóz 26 (tekst jednolity z dnia 16 marca 2011 r. Regulamin Rady Rodziców Zespołu Szkół Nr 2 im. Emilii Plater w Piasecznie, Aleja Brzóz 26 (tekst jednolity z dnia 16 marca 2011 r.) l. Postanowienia ogólne. 1. 1. W szkole działa Rada Rodziców, zwana dalej

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. Warszawa, dnia 4 padziernika 2004 r. GI-DEC-DS-208/04

DECYZJA. Warszawa, dnia 4 padziernika 2004 r. GI-DEC-DS-208/04 Decyzja GIODO z dnia 4 padziernika 2004 r. nakazujca udostpnienie operatorowi telefonii komórkowej, udostpnienie Komendantowi Stray Miejskiej, danych osobowych abonenta telefonu komórkowego, w zakresie

Bardziej szczegółowo

Nurkowanie z butl? i nurkowanie na wstrzymanym oddechu tego samego dnia wytyczne DAN.

Nurkowanie z butl? i nurkowanie na wstrzymanym oddechu tego samego dnia wytyczne DAN. Nurkowanie z butl? i nurkowanie na wstrzymanym oddechu tego samego dnia wytyczne DAN. Jakie s? obecne wytyczne DAN dotycz?ce wykonywania nurkowania z butl? i nurkowania na wstrzymanym oddechu (freedivingu)

Bardziej szczegółowo

PROWIZJE Menad er Schematy rozliczeniowe

PROWIZJE Menad er Schematy rozliczeniowe W nowej wersji systemu pojawił si specjalny moduł dla menaderów przychodni. Na razie jest to rozwizanie pilotaowe i udostpniono w nim jedn funkcj, która zostanie przybliona w niniejszym biuletynie. Docelowo

Bardziej szczegółowo

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku. Warszawa, dnia 22 03 2007 Zrzeszenie Zwizków Zawodowych Energetyków Dotyczy: Informacja prawna dotyczca kwestii wydzielenia Operatora Systemu Dystrybucyjnego w energetyce Argumenty na poparcie idei wydzielenia

Bardziej szczegółowo

Nauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski

Nauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE Wykład 4 Prawda ekonomiczna Pieniądz, który mamy realnie w ręku, dziś jest wart więcej niż oczekiwana wartość tej samej

Bardziej szczegółowo

Metodydowodzenia twierdzeń

Metodydowodzenia twierdzeń 1 Metodydowodzenia twierdzeń Przez zdanie rozumiemy dowolne stwierdzenie, które jest albo prawdziwe, albo faªszywe (nie mo»e by ono jednocze±nie prawdziwe i faªszywe). Tradycyjnie b dziemy u»ywali maªych

Bardziej szczegółowo

Pozew o odszkodowanie. 1. o zas_dzenie na moj_ rzecz od pozwanego kwoty... z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu

Pozew o odszkodowanie. 1. o zas_dzenie na moj_ rzecz od pozwanego kwoty... z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu ...dnia... S_d Rejonowy S_d Pracy w... ul... Powód:... Pozwany:... Pozew o odszkodowanie W imieniu w_asnym wnosz_: 1. o zas_dzenie na moj_ rzecz od pozwanego kwoty... z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia

Bardziej szczegółowo

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek cz!"ci motoryzacyjnych nierozerwalnie #$czy si! z parkiem samochodowym, dlatego te% podczas oceny wyników sprzeda%y samochodowych cz!"ci zamiennych nie mo%na

Bardziej szczegółowo

Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE. Stanisława Golinowska

Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE. Stanisława Golinowska Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE Stanisława Golinowska Dotychczasowe elementy wspólnej polityki społecznej UE Standardy minimalne BHP - 1987 Karta Wspólnoty o Fundamentalnych Prawach Socjalnych

Bardziej szczegółowo

Wstp. Warto przepływu to

Wstp. Warto przepływu to 177 Maksymalny przepływ Załoenia: sie przepływow (np. przepływ cieczy, prdu, danych w sieci itp.) bdziemy modelowa za pomoc grafów skierowanych łuki grafu odpowiadaj kanałom wierzchołki to miejsca połcze

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR IX/88/2015 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 25 czerwca 2015 r.

UCHWAŁA NR IX/88/2015 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 25 czerwca 2015 r. UCHWAŁA NR IX/88/2015 RADY GMINY SZEMUD z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących budżetu obywatelskiego na rok 2016. Na podstawie art. 5a ust. 2 ustawy z

Bardziej szczegółowo

Program Certyfikacji Oprogramowania Autodesk. Załoenia

Program Certyfikacji Oprogramowania Autodesk. Załoenia Program Certyfikacji Oprogramowania Autodesk Załoenia Firma Autodesk - wiodcy producent oprogramowania wspomagajcego projektowanie proponuje program umoliwiajcy uytkownikom weryfikacj posiadanego oprogramowania

Bardziej szczegółowo

Marta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC

Marta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC PROM Marta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC Porozumienie na Rzecz Ochrony Mokradeł Koalicja, której celem nadrzdnym jest wspieranie i promocja ochrony mokradeł w Polsce z Deklaracji Programowej PROM:

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN

MODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN Akademia Techniczno Rolnicza w Bydgoszczy Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej MODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN BYDGOSZCZ SULEJÓWEK, 2002. 2 Akademia Techniczno Rolnicza w Bydgoszczy

Bardziej szczegółowo

* ) # # $ % & '% ())*+, "!-. / ))*0)12 % % '11 + / ))10)32, % ' *)) +

* ) # # $ % & '% ())*+, !-. / ))*0)12 % % '11 + / ))10)32, % ' *)) + ! " #$%## &$$' ()! " * ) # # $ % & '% ())*+, "!-. / ))*0)12 % % '11 + / ))10)32, % ' *)) + ())12 %% & + ) 4 2 55 5 6 57( 8 2 % + 4, % 97, +,- % :! " ; (5-5

Bardziej szczegółowo

SUPLEMENT SM-BOSS WERSJA 6.15

SUPLEMENT SM-BOSS WERSJA 6.15 SUPLEMENT SM-BOSS WERSJA 6.15 Spis treci Wstp...2 Pierwsza czynno...3 Szybka zmiana stawek VAT, nazwy i PKWiU dla produktów...3 Zamiana PKWiU w tabeli PKWiU oraz w Kartotece Produktów...4 VAT na fakturach

Bardziej szczegółowo

Opera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA

Opera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA Opera 9.10 Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10 wersja 1.1 Spis treci 1. INSTALACJA WŁASNEGO CERTYFIKATU Z PLIKU *.PFX... 3 2. WYKONYWANIE KOPII BEZPIECZESTWA WŁASNEGO

Bardziej szczegółowo

Pastwa wkład w to badanie z pewnoci pomoe nakreli kierunek zmian legislacyjnych, a take wskaza te obszary, gdzie zmiany s najbardziej potrzebne.

Pastwa wkład w to badanie z pewnoci pomoe nakreli kierunek zmian legislacyjnych, a take wskaza te obszary, gdzie zmiany s najbardziej potrzebne. Dokument ródłowy: SME Panel konsultacje nt. reklamy wprowadzajcej w błd oraz nieuczciwych praktyk marketingowych, dotyczcych relacji midzy przedsibiorstwami. Jaki jest cel Ankiety przeprowadzanej wród

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU.

PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU. Załcznik Nr 1 do Uchwały Nr 202/XXI/2004 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 23 listopada 2004 roku PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU. I. Wstp do załoe rocznego

Bardziej szczegółowo

Temat: Geometria obliczeniowa cz II. Para najmniej odległych punktów. Sprawdzenie, czy istnieje para przecinajcych si odcinków.

Temat: Geometria obliczeniowa cz II. Para najmniej odległych punktów. Sprawdzenie, czy istnieje para przecinajcych si odcinków. Temat: Geometria obliczeniowa cz II. Para najmniej odległych punktów. Sprawdzenie, czy istnieje para przecinajcych si odcinków. 1. Para najmniej odległych punktów WP: Dany jest n - elementowy zbiór punktów

Bardziej szczegółowo

Krajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Zarys koncepcji Dlaczego taki system jest potrzebny?

Krajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Zarys koncepcji Dlaczego taki system jest potrzebny? Krajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Dlaczego taki system jest potrzebny? Zarys koncepcji Sektor technologii rodowiskowych postrzegany jest w Europie i na wiecie jako jeden z najbardziej

Bardziej szczegółowo

1. Klasa typu sealed. Przykład 1. sealed class Standard{ class NowyStandard:Standard{ // błd!!!

1. Klasa typu sealed. Przykład 1. sealed class Standard{ class NowyStandard:Standard{ // błd!!! Temat: Klasy typu sealed. Klasy abstrakcyjne. Deklaracja i implementacja interfejsu. Typ Object i operatory is oraz as. Czas ycia obiektu. Destruktory. 1. Klasa typu sealed Przykład 1 Klasa typu sealed

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny

Uchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny PROJEKT Uchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny z dnia w sprawie programu współpracy Miasta Rejowiec Fabryczny z organizacjami pozarzdowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalnoci

Bardziej szczegółowo

INTEGRACJA ZE STREF EURO Teoretyczne i praktyczne aspekty konwergencji. dr Cezary Wójcik

INTEGRACJA ZE STREF EURO Teoretyczne i praktyczne aspekty konwergencji. dr Cezary Wójcik INTEGRACJA ZE STREF EURO Teoretyczne i praktyczne aspekty konwergencji dr Cezary Wójcik Plan Wstp Kilka sów o ksice Wybrany aspekt: model NNS a inflacja i ekspansja kredytowa Zakoczenie 2 Kilka sów o ksice

Bardziej szczegółowo

Instrukcja dla pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Instrukcja dla pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego. Dost p!do!infrastruktury!informatycznej. Instrukcja dla pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wersja dokumentu: 1.0.0 Rzeszów: 23.10.2009 OPTeam S.A. 35-032 Rzeszów, ul. Lisa Kuli 3 INFORMACJA O NOWYCH

Bardziej szczegółowo

DLA KOGO UMOWY ENTERPRISE?

DLA KOGO UMOWY ENTERPRISE? Kady z Uytkowników posiadajcy co najmniej pakiet B moe zamówi funkcj Umowy Enterprise. Koszt tej modyfikacji to 800 zł netto bez wzgldu na liczb stanowisk. I jak ju wielokrotnie ogłaszalimy, koszt wikszoci

Bardziej szczegółowo

OCENA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH

OCENA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH OCENA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Metody oceny projektów We współczesnej gospodarce rynkowej istnieje bardzo duża presja na właścicieli kapitałów. Są oni zmuszeni do ciągłego poszukiwania najefektywniejszych

Bardziej szczegółowo

PROGRAMY STUDIÓW PROWADZONYCH W INSTYTUCIE MATEMATYKI I INFORMATYKI. Studia na kierunku Informatyka

PROGRAMY STUDIÓW PROWADZONYCH W INSTYTUCIE MATEMATYKI I INFORMATYKI. Studia na kierunku Informatyka PROGRAMY STUDIÓW PROWADONYCH W INSTYTUCI MATMATYKI I INFORMATYKI Studia na kierunku Informatyka Wysza Szkoła Pedagogiczna w Czstochowie prowadzi letnie studia licencjackie z informatyki w dwóch specjalnociach:

Bardziej szczegółowo

Od redakcji. Globalizacja: sprosta wyzwaniu

Od redakcji. Globalizacja: sprosta wyzwaniu OECD Employment Outlook 2005 Edition Summary in Polish Przegld stanu zatrudnienia w OECD wydanie 2005 Podsumowanie w jzyku polskim Od redakcji Globalizacja: sprosta wyzwaniu John P. Martin dyrektor ds.

Bardziej szczegółowo

D E C Y Z J A. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie

D E C Y Z J A. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 15 lipca 2005 r. dotyczca przetwarzania Danych Osobowych Skarcej przez Bank oraz przekazanie danych osobowych Skarcej celem dochodzenia wierzytelnoci.

Bardziej szczegółowo

Kompilacja image z CVS

Kompilacja image z CVS Kompilacja image z CVS Tworzenie image na Dreamboxa nie jest tajemnic, a opis czynnoci, jakie naley wykona, aby stworzy własny soft mona znale na wikszoci niemieckich stron traktujcych o Dreamboxach. Kto

Bardziej szczegółowo

x y x y x y x + y x y

x y x y x y x + y x y Algebra logiki 1 W zbiorze {0, 1} okre±lamy dziaªania dwuargumentowe,, +, oraz dziaªanie jednoargumentowe ( ). Dziaªanie x + y nazywamy dodawaniem modulo 2, a dziaªanie x y nazywamy kresk Sheera. x x 0

Bardziej szczegółowo

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ANALIZA NUMERYCZNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Metoda Eulera 3 1.1 zagadnienia brzegowe....................... 3 1.2 Zastosowanie ró»niczki...................... 4 1.3 Output do pliku

Bardziej szczegółowo

Gramatyki regularne i automaty skoczone

Gramatyki regularne i automaty skoczone Gramatyki regularne i automaty skoczone Alfabet, jzyk, gramatyka - podstawowe pojcia Co to jest gramatyka regularna, co to jest automat skoczony? Gramatyka regularna Gramatyka bezkontekstowa Translacja

Bardziej szczegółowo

Ocena Zasobów Pomocy Spo ecznej Miasta M awa za 2016 rok

Ocena Zasobów Pomocy Spo ecznej Miasta M awa za 2016 rok Ocena Zasobów Pomocy Spoecznej Miasta Mawa za 2016 rok 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 Ocena zasobów pomocy spoecznej odzwierciedla dziaalno Miejskiego

Bardziej szczegółowo

Analiza Kosztów i Korzyści

Analiza Kosztów i Korzyści Analiza Kosztów i Korzyści I. Wprowadzenie dr Anna Bartczak WNE UW CBA Teoria racjonalnego wyboru: Osoby fizyczne: Korzyści prywatne (TPB) > Koszty prywatne (TPC) Przedsiębiorstwa: Rentowność => korzyści

Bardziej szczegółowo

VPN Virtual Private Network. Uycie certyfikatów niekwalifikowanych w sieciach VPN. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA

VPN Virtual Private Network. Uycie certyfikatów niekwalifikowanych w sieciach VPN. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA VPN Virtual Private Network Uycie certyfikatów niekwalifikowanych w sieciach VPN wersja 1.1 Spis treci 1. CO TO JEST VPN I DO CZEGO SŁUY... 3 2. RODZAJE SIECI VPN... 3 3. ZALETY STOSOWANIA SIECI IPSEC

Bardziej szczegółowo

WIELOKRYTERIALNA ROZMYTA OPTYMALIZCJA DYSTRYBUCJI W WARUNKACH NIEPEWNOCI

WIELOKRYTERIALNA ROZMYTA OPTYMALIZCJA DYSTRYBUCJI W WARUNKACH NIEPEWNOCI WIELOKRYTERIALA ROZYTA OPTYALIZCJA DYSTRYBUCJI W WARUKACH IEPEWOCI Ludmiła Dymowa, arek Dolata dymowa@icis.pcz.czest.pl, mailto:marek@zapr.pl Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej, Politechnika

Bardziej szczegółowo

BIZNES PLAN W PRAKTYCE

BIZNES PLAN W PRAKTYCE BIZNES PLAN W PRAKTYCE Biznes Plan Biznes Plan jest to dokument, dzięki któremu możemy sprzedać naszą fascynację prowadzoną działalnością oraz nadzieje, jakie ona rokuje, potencjalnym źródłom wsparcia

Bardziej szczegółowo

Sposoby przekazywania parametrów w metodach.

Sposoby przekazywania parametrów w metodach. Temat: Definiowanie i wywoływanie metod. Zmienne lokalne w metodach. Sposoby przekazywania parametrów w metodach. Pojcia klasy i obiektu wprowadzenie. 1. Definiowanie i wywoływanie metod W dotychczas omawianych

Bardziej szczegółowo

Finanse dla sprytnych

Finanse dla sprytnych Finanse dla sprytnych Uniwersytet w Białymstoku 07 kwietnia 2016 r. mgr Paweł Giełda O czym bdziemy dzisiaj mówi? 1.Czym jest spryt? 2.Czym jest inteligencja? 3. Iluzja. 4. Czym s finanse? 5.W jaki sposób

Bardziej szczegółowo

DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNO CI JAKO CIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO

DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNO CI JAKO CIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO DIAGNOSTYKA 27 ARTYKUY GÓWNE SZKODA, Diagnozowanie stanów zdolnoci jakociowej 89 DIAGNOZOWANIE STANÓW ZDOLNOCI JAKOCIOWEJ PROCESU PRODUKCYJNEGO Jerzy SZKODA Katedra Eksploatacji Pojazdów i Maszyn Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Kryteria i procedura oceny wniosków. o przyznanie uywanego samochodu ratownczo-ganiczego

Kryteria i procedura oceny wniosków. o przyznanie uywanego samochodu ratownczo-ganiczego Załcznik do uchwały Nr 132/05 Zarzdu Województwa Małopolskiego z dnia 3 lutego 2005 roku Zarzd Województwa Małopolskiego Kryteria i procedura oceny wniosków o przyznanie uywanego samochodu ratownczo-ganiczego

Bardziej szczegółowo

B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE

B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE 1. Informacje o instrumentach finansowych. Ad.1 Lp Rodzaj instrumentu Nr not prezentujcych poszczególne rodzaje instrumentów finansowych w SA-P 2008 Warto bilansowa na 30.06.2007

Bardziej szczegółowo

Europejska karta jakości staży i praktyk

Europejska karta jakości staży i praktyk Europejska karta jakości staży i praktyk www.qualityinternships.eu Preambu!a Zwa!ywszy,!e:! dla m"odych ludzi wej#cie na rynek pracy po zako$czeniu edukacji staje si% coraz trudniejsze m"odzi ludzie s&

Bardziej szczegółowo

Bazy danych Podstawy teoretyczne

Bazy danych Podstawy teoretyczne Pojcia podstawowe Baza Danych jest to zbiór danych o okrelonej strukturze zapisany w nieulotnej pamici, mogcy zaspokoi potrzeby wielu u!ytkowników korzystajcych z niego w sposóbs selektywny w dogodnym

Bardziej szczegółowo