Nr 11 (51) listopad 2008

Transkrypt

1 Nr 11 (51) listopad 2008 ISSN W numerze: Kadencja na półmetku str. 4 Są pieniądze dla przedsiębiorców str. 7 Miarka dla mecenasów kultury str. 8 Opolski dom musi ożyć str. 9 Jak Opolanie obchodzili Święto Niepodległości str. 16

2 Oczami Leszka Ołdaka Okładka: fot. Piotr Simonides, Święto Niepodległosci w Opolu, laureaci nagrody Miarki Opolskie Wiadomości Regionalne Miesięcznik samorządu województwa opolskiego. Redakcja: Opole, ul. Piastowska 14 (budynek Urzędu Marszałkowskiego), pokój 124, tel: Redaguje Zespół Prasowy w składzie: Jolanta Kawecka, kierownik zespołu, Maria Szylska, redaktor naczelny, Violetta Ruszczewska, Marta Malak. Zastrzegamy sobie prawo skracania nadesłanych tekstów. Materiałów nie zamówionych nie zwracamy. redakcja@umwo.opole.pl Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole, ul. Piastowska 14. Skład: Studio 4 -Plus, Kępa, ul. Wróblińska 28 2

3 Wydarzenia Radość z niepodległości Obchody dziewięćdziesiątej rocznicy odzyskania niepodległości zgromadziły tłumy Opolan. Uroczystościom sprzyjała słoneczna aura. Święto Niepodległości zainaugurowała uroczysta msza święta odprawiona w opolskiej katedrze w intencji ojczyzny. Później obchody przeniosły się na Plac Wolności, pod Pomnik Bojowników o Polskość Śląska Opolskiego. Było na co popatrzeć wozy bojowe, poczty sztandarowe, Szwadron Kawalerii Konnej, apel poległych, salwy honorowe, a na koniec biało-czerwone goździki przygotowane dla opolan przez samorząd województwa. Każdy mógł wziąć taką wiązankę i złożyć pod monumentem. W wygłoszonych przemówieniach podkreślano, że 11 listopada to jedna z dat w polskiej historii, która przypomina o wielkości Polski i Polaków, wyzwala dumę narodową, umacnia patriotyzm. To jednak przede wszystkim jedna z najważniejszych radosnych rocznic w naszej historii i dlatego jest ważna dla nas wszystkich mówił marszałek województwa opolskiego, Józef Sebesta. Uroczystość uświetniły chór Politechniki Opolskiej i orkiestra dęta z Górażdży. Także 11 listopada w opolskim Ratuszu odsłonięte zostało popiersie Józefa Piłsudskiego, autorstwa artysty rzeźbiarza, Mariana Molendy. Przedstawia ono marszałka w bojowym mundurze przyozdobionym odznaką Oficerskiej Szkoły Strzelców. Obchody zakończył koncert w wykonaniu opolskich filharmoników. MS Zgromadzone zdjęcia, listy i dokumenty pochodzą ze zbiorów prywatnych Andrzeja Mazura, radnego sejmiku, a zarazem ordynatora oddziału chirurgii kędzierzyńsko-kozielskiego szpitala. Wśród zbiorów dominuje portret Stanisława Urbana, który służył w 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, od 1916 roku brał udział w ruchu niepodległościowym, w roku 1920 dowodził plutonem w czasie obrony Warszawy. Został zamordowany w Katyniu. Można też obejrzeć ciekawe i unikalne fotografie z obozowiska, poligonu, ćwiczeń pogotowia gazowego czy poczty polowej. Na zdjęciu fotografie ze zbiorów Andrzeja Mazura. Andrzej Mazur mówi, że większość tych dokumentów pamięta ze swego dzieciństwa. Babcia przechowywała je jak największe skarby. Wiele z nich było w nienajlepszym stanie, bo ucierpiały w trakcie działań wojennych i na skutek upływu czasu. Pamiątki odnowione przez konserwatorów można zobaczyć w opolskiej bibliotece. Szyl Ukraina dziękuje za pomoc Prezentowanie sztandarów w czasie hymnu państwowego, to jedna z bardziej podniosłych chwil w czasie obchodów Święta Niepodległości. Opolanie dopisali. Wstań, Polsko moja...to tytuł wystawy otwartej z okazji 90-lecia odzyskania niepodległości w holu czytelni Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu. Sali Koncertowej Filharmonii Opolskiej odbył się koncert akademickiej orkiestry kameralnej Harmonia W Nobile z Filharmonii Obwodowej w Iwano Frankiwsku. Tym występem artyści podziękowali mieszkańcom województwa opolskiego za pomoc udzieloną podczas powodzi w lipcu tego roku. Bogaty repertuar, zarówno muzyki klasycznej, jak i ukraińskiej, zrobił niezwykłe wrażenie na opolskiej publiczności. Artystów nagrodzono kilkuminutowymi brawami. W koncercie uczestniczył Wasyl Gładij, wicegubernator Obwodowej Administracji Państwowej w Iwano Frankiwsku, który podziękował Zarządowi Województwa Opolskiego i mieszkańcom regionu za pomoc przekazaną Ukrainie. Gubernator podkreślił, iż województwo opolskie jako pierwszy region (nawet wśród regionów ukraińskich) pospieszył z pomocą. AD 3

4 Samorząd Półmetek kadencji Dwa lata kadencji Sejmiku Województwa już za nami. To doskonały moment na podsumowanie dotychczasowej pracy i osiągnięć, ale również to dobry czas na przedstawienie nowych założeń i inicjatyw. Radni pracujący w komisjach i obradujący na sesjach spotykają się wciąż z nowymi wyzwaniami, które przynosi bieżąca działalność, ale także muszą wprowadzać nowe, dotąd nie leżące w ich kompetencji rozwiązania. Reforma administracji publicznej rozpoczęta w 1991 roku, nowelizowana w 1998 roku, jest dziś dokańczana. Dlatego też samorząd województwa ma więcej zadań, wyzwań ale też możliwości. Radni obecnej kadencji w swej pracy podnosili tematy, które trapią mieszkańców województwa a rozwiązanie ich leży w kompetencji samorządu województwa, ale także zajmowali się sprawami istotnymi dla regionu lecz będącymi w zakresie decyzyjności władz centralnych. Praca w komisjach merytorycznych owocowała często propozycjami, które okazywały się doskonałą inspiracją dla działań Zarządu Województwa, a uchwały podejmowane na sesjach rozwiązywały często trudne i zapomniane problemy. To właśnie obecny marszałek, przy przychylności wszystkich radnych, podjął się nowatorskiego i odważnego kroku w kierunku oczyszczenia jezior turawskich. To właśnie radni tej kadencji podjęli odważną decyzję o utworzeniu spółki, której zadaniem ma być przygotowanie i analiza budowy lotniska w Kamieniu Śląskim. Sejmik obecnej kadencji doprowadził do trzykrotnego zwiększenia środków na inwestycje w zakresie przebudowy dróg wojewódzkich. Po dwóch latach już widać efekty w postaci wyremontowanej drogi nr 414 na odcinku około 10 km. Podobny odcinek przebudowano w okolicy zjazdu na autostradę A4, na drodze 401 a kolejny etap wraz z obejściem Grodkowa jest w fazie projektowej. Również ważne inwestycje o znaczeniu międzynarodowym toczą się na drodze 411 łączącej Nysę z granicą państwa. Sejmik widząc ogromne potrzeby w renowacji i odbudowie naszych zabytków w ostatnich dwóch latach również prawie trzykrotnie zwiększył kwotę na konkursy w tej dziedzinie i w obecnie konstruowanym budżecie na 2009 rok szacuje się ją na 1,5 mln zł. Jesteśmy województwem, które znakomicie wykorzystało środki pochodzące ze wspólnoty europejskiej, przeznaczone na lata , budując infrastrukturę drogową, turystyczną i regulując gospodarkę wodno-ściekową. Sejmik pod moim przewodnictwem przyjął Regionalny Program Operacyjny na lata , który jako pierwszy został zaakceptowany przez Komisję Europejską i dzięki temu dziś już samorządy korzystają z funduszy inwestując w sprzęt medyczny i przebudowując drogi. Sejmik przyjął harmonogram naborów, wedle którego w najbliższych latach gminy i powiaty naszego województwa będą mogły w znacznym stopniu uzupełnić swoje budżety o środki na rewitalizację naszych pięknych, często zabytkowych miast, rozbudowę bazy turystycznej i sportowej, czy też inkubatory przedsiębiorczości. W kwietniu 2007 roku Zarząd Województwa przedłożył Sejmikowi projekt uchwały powołującej Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki, który radni przyjęli. Dziś dzięki tej instytucji, która oprócz agresywnego poszukiwania inwestorów zewnętrznych, zajmuje się szeroko pojętą edukacją przedsiębiorców w zakresie możliwości pochodzących z RPO, pierwsze przedsiębiorstwa podpisały już umowy na wsparcie swoich przedsięwzięć ze środków unijnych. Ważne inwestycje podmiotów wewnętrznych są wspierane przez samorząd województwa w zakresie współfinansowania budowy i przebudowy infrastruktury wokół inwestycji. Uchwały Sejmiku miały w większości charakter aktów, które w perspektywie czasu znacząco wpływają na rozwój gospodarczy i atrakcyjność regionu. Jednak były też uchwały, których projektodawcą było życie. Wielu mieszkańców naszego województwa ucierpiało w dwóch lokalnych powodziach wiosną i jesienią 2007 roku, a mieszkańcy pod Strzelcami Opolskimi do dzisiaj usuwają straty po sierpniowej trąbie powietrznej. Dlatego też podjęte uchwały przez Sejmik w zakresie wsparcia finansowego dla poszkodowanych w tych zdarzeniach, jak również wsparcie powodzian w Iwanofrankiwsku były przyjmowane jednogłośnie. Tak poważne zaangażowanie w pomoc na rzecz ukraińskich przyjaciół jest wynikiem dobrze prowadzonej przez Sejmik współpracy z zagranicznymi partnerami. Wizyty w regionach partnerskich i przyjmowanie delegacji zagranicznych są częste i prócz kurtuazji mają wymiar merytoryczny w zakresie lecznictwa, rolnictwa, wspólnego wykorzystywania środków unijnych i szkolnictwie wyższym. Podróże kształcą i radni często korzystają z doświadczenia regionów bardziej rozwiniętych, jak: Nadrenia-Palatynat czy Styria, ale też możemy wesprzeć dobrą radą przyjaciół z Aradu czy Iwanofrankiwska, a współpra- 4

5 Samorząd cować z Krajem Ołomunieckim czy Środkowoczeskim przy realizacji wspólnych zadań. Sejmik pod moim przewodnictwem podejmował szereg inicjatyw przygotowanych przez Zarząd Województwa, a radni wszelkich formacji organizowali tematyczne konferencje, których celem miało być edukowanie społeczeństwa w ważnych sprawach. Chociaż zadaniem Sejmiku jest stanowienie prawa lokalnego to przez ostatnie dwa lata zajmowaliśmy się również propozycjami systemowymi rządu. To po naszej rezolucji w sprawie ustawy o rozwoju miast, centrach rozwoju, zostały wprowadzone poprawki, których działanie będzie gwarancją zrównoważonego rozwoju, a słowa ministra spraw wewnętrznych i administracji, Grzegorza Schetyny, wypowiedziane w trakcie obchodów 10-lecia obrony Opolszczyzny o potrzebie istnienia naszego województwa świadczą o sprawności i skuteczności naszych samorządowców. Równie minister Elżbieta Kopacz, kiedy dostała rezolucję w sprawie przekształceń NFZ powiedziała jednoznacznie, że nie będzie forsować rozwiązań nie mając zgody samorządu województwa i przychylności mieszkańców. Podsumowując minione dwa lata pracy Sejmiku Województwa Opolskiego oceniam bardzo wysoko zaangażowanie i skuteczność radnych w działalności na rzecz społeczności naszego regionu. Szereg ważnych i trudnych tematów, które były przedmiotem obrad komisji merytorycznych oraz dyskusji na sesjach zawsze kończyły się podjęciem odpowiedzialnych decyzji wypracowanych w drodze kompromisu. Zapewniam, że kolejne dwa lata pracy obecnego Sejmiku pod moim przewodnictwem, będą czasem wytężonej pracy, dialogu i zrozumienia potrzeb społecznych naszego województwa. Bogusław Wierdak przewodniczący Sejmiku Województwa Opolskiego Dodatkowe 40 milionów na inwestycje Radni sejmiku województwa przyjęli na ostatniej sesji uchwałę wyrażającą zgodę na podpisanie Oświadczenia stron Kontraktu wojewódzkiego na lata Pod tym hasłem kryje się kwota 40 milionów złotych, o którą ma zostać uzupełniony kontrakt wojewódzki. Pieniądze pochodzą z rezerwy celowej budżetu państwa. Wykorzystane zostaną na dofinansowanie zarówno zadań samorządu województwa, jak i inwestycji jednostek samorządowych. Warunkiem ich pozyskania jest zakończenie tych przedsięwzięć do końca tego roku. Na przygotowanych przez Zarząd Województwa listach inwestycji, które otrzymają dofinansowanie, znalazły się 23 zadania gminne i powiatowe na łączną kwotę ponad 11 milionów złotych oraz 29 zadań samorządu województwa na kwotę 28,5 miliona złotych. W grupie pierwszej Uchwała o dotacji dla Turawy zapadła jednogłośnie. dofinansowanie otrzymają m. in. gminy Lasowice Wielkie (833 tys. złotych) i Skoroszyce (ponad 2 mln złotych) na budowę kanalizacji sanitarnej. Gmina Grodków, która otrzymała 830 tys. złotych, dokończy termomodernizację Szkoły Podstawowej nr 3, a Popielów (850 tys. zł) zakończy budowę sali gimnastycznej. Samorząd województwa ze swej puli najwięcej, bo 16 mln złotych, przeznaczył na modernizacje i remonty dróg. Obecny na sesji dyrektor Bogdan Paliwoda, szef Wojewódzkiego Zarządu Dróg, mówił, iż wśród inwestycji wykonana zostanie budowa chodnika, kanalizacji deszczowej oraz nawierzchni w Steblowie i Kościerzycach. Zadania te pochłoną 7,1 mln złotych. Za pozostałą kwotę 8,9 mln złotych odnowione będą nawierzchnie dróg: nr 423 Krępna - Obrowiec, 426 Zawadzkie Wierchlesie, 409 Ligota Dolna Dąbrówka oraz 494 Świercze Borki Małe. Spore kwoty przeznaczone także zostaną na dofinansowanie zadań modernizacyjnych i zakupy sprzętu w jednostkach ochrony zdrowia. I tak: WCM zaplanował zakup i montaż angiografu, ZOL w Głuchołazach termomodernizację budynku, Szpital Wojewódzki modernizację oddziału zakaźnego i przebudowę interny, Opolskie Centrum Onkologii - klimatyzację bloku operacyjnego. Radni wyrazili zgodę na udzielenie pomocy finansowej gminie Turawa. Pieniądze kwota 150 tysięcy złotych mają pomóc w przywróceniu turystycznej roli Jeziora W przerwie też toczą się dyskusje. Na zdjęciu radni Elżbieta Kurek i Marek Szymkowicz. Obok Tomasz Kostuś. 5

6 Samorząd Średniego. Jak wyjaśniał wójt gminy, Waldemar Kampa, za pieniądze samorządu województwa oraz WFOŚiGW w Opolu, zakupione zostaną areatory specjalne urządzenia, które służą dotlenianiu wody. Jeśli zastosowana metoda sprawdzi się nad Jeziorem Średnim będzie wykorzystana do przywrócenia równowagi biologicznej Jeziora Dużego. Obecny na sesji wojewoda opolski, Ryszard Wilczyński, odpowiadał na pytanie radnego Jacka Pawlickiego o sytuację osób dotkniętych w sierpniu trąbą powietrzną. Wojewoda poinformował, że zarówno tempo prac w miejscach przez które przeszedł kataklizm, jak i ich jakość, nie budzi zastrzeżeń. Nie brakuje też pieniędzy. Do dyspozycji poszkodowanych jest 17,8 mln złotych. Na 170 zniszczonych budynków 84 są już zamknięte. Ryszard Wilczyński mówił też, że rząd rozważa zakup przenośnych domów (wykonuje je opolska firma Adamietz), które byłyby w rezerwie państwowej na wypadek kataklizmów. Wojewoda poinformował, że jednostki ochrony zdrowia, które zajmują się ratownictwem medycznym, otrzymały dodatkowe 3,6 mln złotych. Sejmik wyraził zgodę (choć niejednomyślnie, bo przy 6 głosach sprzeciwu) na przystąpienie przez samorząd województwa (jako członek wspierający) do Stowarzyszenia Opolski Dom. Radni wysłuchali też informacji na temat funkcjonowania systemu ratownictwa medycznego na Opolszczyźnie. Wynikało z nich, iż w roku 2007 było 70 tysięcy wyjazdów karetek, 2 tysiące wyjazdów skierowanych zostało do wypadków. Najdłużej na zespół wyjazdowy czeka się w Korfantowie i Zdzieszowicach (przeszło 20 minut). Problemem są też zbyt niskie stawki dofinansowania karetek, które powodują, że jednostki świadczącego usługi ratownicze ponoszą straty. Roman Kolek, zastępca dyrektora Opolskiego Oddziału NFZ, mówił, iż ciągle jeszcze karetki wzywane są nie wtedy, gdy dzieje się coś wyjątkowego, ale na zasadzie przychodni na kółkach. Kolejna sesja sejmiku zaplanowana została na 2 grudnia. Maria Szylska Komisja o Turawie Posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej i Rolnictwa, które odbyło się w siedzibie Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Łosiowie, dominowały dwa tematy: doradztwo rolnicze i rewitalizacja Jeziora Średniego w Turawie. Na posiedzeniu komisji obecny był prof. Stanisław Tadeusz Podsiadłowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który zaprezentował metodę oczyszczania Jeziora Średniego poprzez jego napowietrzanie. Metoda stosowana jest od 1996 roku, nie wymaga energii z zewnątrz, ponieważ bazuje na energii wiatrowej. Choć aerator Prof. Podsiadłowski prezentuje swoją metodę. pracuje przez cały rok, nie stanowi zagrożenia dla środowiska naturalnego. Podstawowym problemem jeziora jest nadmierna ilość związków organicznych, które wpływają wraz ze ściekami a największym zagrożeniem jest wysokie stężenie fosforu. Żeby te związki spalić potrzebny jest tlen, który ma być dostarczony przy pomocy areatora. Aby uzyskać odpowiednią czystość wody musi być m. in. odcięty dopływ ścieków do zbiornika. Pierwsze efekty (brak sinic na Jeziorze Średnim) mogą być zauważalne już przyszłego lata. Komisja po wysłuchaniu wyjaśnień dotyczących metody oczyszczania, pozytywnie zaopiniowała projekt uchwały w sprawie udzielenia pomocy finansowej gminie Turawa. Oprac. DP Polityka zdrowotna u sąsiadów ostatniej dekadzie września na zaproszenie prezydenta Landtagu, Komisja Rodziny, Zdrowia i Spraw W Społecznych Sejmiku Województwa Opolskiego gościła w Nadrenii-Palatynacie. Rozmowy dotyczyły m.in. porównania systemów ubezpieczeń społecznych i systemów finansowania usług medycznych w Polsce i w Niemczech, zasad finansowania kas chorych w Niemczech, systemu dopłat do kosztów leczenia, modelu współpracy lekarza rodzinnego z kasą chorych, zasad wynagradzania lekarzy w Niemczech, zadań landu w zakresie polityki zdrowotnej, struktury i finansowania szpitali. Rozmawiano także o funkcjonowaniu i sposobach finansowania systemu ratownictwa medycznego w Nadrenii-Palatynacie. Podjęto deklarację o nawiązaniu współpracy w zakresie wymiany personelu medycznego jednostek ochrony zdrowia z województwa opolskiego i landu Nadrenia-Palatynat. 6

7 Region Pierwsze umowy Cztery opolskie firmy, które otrzymały finansowe wsparcie z Regionalnego Programu Operacyjnego na lata dla mikroprzedsiębiorstw i firm branży turystycznej podpisało w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego umowy o dofinansowanie swoich projektów. W tym roku jak informował Henryk Małek, wicedyrektor Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki w pierwszym konkursie ogłoszonym dla małych firm wpłynęło 255 wniosków o dofinansowanie na kwotę ponad 17 mln euro, Umowę podpisuje Ryszard Klima z Kędzierzyna-Koźla do rozdysponowania zaś było 5,8 mln euro. Zakwalifikowało się 50 projektów. Natomiast w naborze związanym z turystyką wpłynęło 68 projektów, do dofinansowania zakwalifikowało się 49. Tu do rozdysponowania była kwota 15 mln euro. Gratulując przedstawicielom firm dobrych projektów, marszałek województwa opolskiego, Józef Sebesta, życzył im, by otrzymane fundusze były w sposób racjonalny wykorzystane i by przyczyniły się nie tylko do rozwoju potencjału przedsiębiorstw, ale także atrakcyjności gospodarczej i konkurencyjności regionu. Marszałek przypomniał, że ze względu na planowane w 2012 roku Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej szczególnie ważny jest rozwój turystyki i podniesienie standardu świadczonych usług, bo mogą być one magnesem, który przyciągnie do naszego regionu rzesze kibiców podążających za swymi drużynami. Zachęcał też szefów firm, by jak najszybciej rozliczali swe projekty i występowali o zwrot funduszy, te bowiem są przygotowane do wypłaty. Umowy podpisali: 1. Usługi dźwigowo-transportowe Ryś Ryszard Klima z Kędzierzyna-Koźla. Firma dofinansowanie w kwocie 550 tys. złotych przeznaczy na rozwój przedsiębiorstwa i zakup dźwigu od ton. Efektem projektu będzie zwiększenie zakresu usług (dotąd nie były one świadczone przez opolskie firmy, sprzęt sprowadzano z innych województw), utworzone zostaną trzy nowe etaty. 2. DUMPER Prace Ziemne Łukasz Wijas z Michałowa gm. Olszanka. Firma otrzyma 468 tys. złotych dofinansowania, za które zamierza zakupić dwa wozidła przegubowe (pojazdy budowlane) przystosowane do transportu wewnętrznego piasku, żwiru, surowców kopalnych. Pozwoli to rozwinąć współpracę oraz wejść na rynki dotychczas dla firmy niedostępne. Zatrudnieni dodatkowo zostaną operatorzy ciężkiego sprzętu oraz mechanik (3 osoby). 3. Spółka KMS z Jasiony w gm. Zdzieszowice, która otrzymała dofinansowanie w wysokości 279,8 tys. złotych. Pozwoli ono na zakup nowego sprzętu do robót ziemnych. Firma chce poszerzyć zakres robót ziemnych i zrealizować wymagania inwestorów, zatrudni dodatkowo 3 osoby. 4. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe KADAR Dariusz Dominiak z Niemodlina. Firma otrzyma dofinansowanie w kwocie 2,5 mln złotych, które pozwoli na rozbudowę i podniesienie standardu hotelu oraz jakości jego usług. Powstaną 34 nowe miejsca noclegowe w 17 dobudowanych i wyposażonych pokojach, hotel będzie prowadził usługi biznesowe związane z wynajmem sal na potrzeby szkoleń i konferencji, zwiększy się o pięć osób zatrudnienie w branży turystycznej. W poddziałaniu Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach maksymalne dofinansowanie mogło wynieść 65 proc. wartości projektu (tj. do 550 tys. złotych), a w poddziałaniu wsparcie usług turystycznych i rekreacyjno-sportowych świadczonych przez przedsiębiorstwa, maksymalna wielkość dofinansowania wynosiła 70 proc. - tj. 2,5 mln złotych. Maria Szylska Koniec budowy ronda w Lewinie Brzeskim Rondo powstało na skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 458 oraz ulic Mickiewicza i Kościuszki w Lewinie Brzeskim. Budowa trwała od połowy maja tego roku. Powstało rondo o średnicy zewnętrznej 32 metrów i 6-metrowej jezdni (plus opaska najazdowa o szerokości 2 metrów). Poza tym chodniki wokół ronda o szerokości 2 metrów. Koszt budowy ronda, to blisko 3 miliony złotych. Pieniądze pochodziły z budżetu województwa wspartego przez Ministerstwo Infrastruktury w ramach programu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego (około połowy kosztów). Wykonawcą było Przedsiębiorstwo Robót Drogowych i Mostowych SA w Kędzierzynie-Koźlu, a inwestorem Zarząd Dróg Wojewódzkich w Opolu. MW 7

8 Wydarzenia Opolskie szpitale dobrze zarządzane Zakłady opieki zdrowotnej prowadzone przez samorząd województwa bardzo wysoko ocenione zostały przez doktora Marcina Kautscha, niezależnego eksperta z Krakowa. Uważa on, że na tle kraju opolskie szpitale osiągają najlepsze wyniki w zarządzaniu. Marcin Kautsch badał, na zlecenie Zarządu Województwa, jakość zarządzania, jakość świadczonych usług, zarządzanie finansami i kontrolę finansową, efektywność działania w 15 jednostkach (szpitalach zabiegowych, niezabiegowych oraz pozostałych). We wszystkich tych kryteriach jednostki ochrony zdrowia, dla których organem założycielskim jest samorząd województwa opolskiego, uzyskały wyniki wysokie lub bardzo wysokie. Badania przeprowadza się co dwa lata na podstawie ujednoliconych ankiet wypełnianych przez szpitale. Wyniki badań są ważne zarówno dla samych zakładów opieki zdrowotnej, jak i dla organu założycielskiego. Pozwalają określić, co jeszcze należy w zakładzie poprawić, na co zwrócić uwagę, co robione jest dobrze, a co źle, jak się jednostka lokuje względem innych placówek. We wszystkich przyjętych kryteriach uzyskane wyniki były znacząco lepsze od tych sprzed dwóch lat. Opolskie zakłady wypadły też lepiej niż podobne placówki z Małopolski, Dolnego i Górnego Śląska. Zdaniem Marcina Kautscha wyniki badań dają podstawę do stwierdzenia, że sposób zarządzania w zakładach opieki zdrowotnej województwa opolskiego poprawił się, że w coraz większym stopniu stosują one dobre praktyki. Jest to zasługa ciężkiej harówki dyrektorów szpitali, ale i determinacji zarządu województwa, który z dużą odwagą zleca te analizy i nie boi się prawdy o sobie uważa Marcin Kautsch. szyl Miarka dla mecenasów nauki i kultury gmachu Biblioteki Śląskiej w Katowicach wręczone W zostały doroczne Nagrody im. Karola Miarki. Odebrali je Opolanie: prof. Stanisław Sławomir Nicieja, historyk i były rektor Uniwersytetu Opolskiego oraz Andrzej Balcerek, prezes zarządu, dyrektor generalny Górażdże Cement S.A. Oprócz nich laureatami tegorocznej Nagrody Miarkowskiej zostali: dr Józef Musioł, prawnik i publicysta, prof. Ryszard Szwed, historyk z Częstochowy i Małgorzata Kiereś, etnograf, dyrektor Muzeum Beskidzkiego w Wiśle. W laudacji pisarz Tadeusz Kijonka zaprezentował osiągnięcia profesora Niciei, jego badania prowadzone we Lwowie, których efektem była m. in. monografia Cmentarz Łyczakowski oraz zasługi związane z rozbudową Uniwersytetu Opolskiego i umocnieniem pozycji tej uczelni. Laureaci nagrody: Ryszard Szwed, Małgorzata Kiereś, Józef Musioł, Stanisław Nicieja i Andrzej Balcerek. Z kolei marszałek Józef Sebesta, który prezentował sylwetkę prezesa Górażdży, Andrzeja Balcerka, podkreślał jego zasługi na rzecz kultury, hojne wsparcie dla Filharmonii Opolskiej, sponsoring różnego rodzaju przedsięwzięć naukowych i edukacyjnych, działalność charytatywną na rzecz placówek służby zdrowia i domu dziecka w Skorogoszczy. Odbierając pamiątkowy medal, autorstwa Zygmunta Brachmańskiego, obaj opolscy laureaci mówili o szczęściu. Profesor Nicieja stwierdził, że trafił w życiu we właściwe miejsce, moment i na właściwych ludzi. Czuję niezwykłość Śląska mówił. Każdy z nas szuka swego miejsca. Ja je znalazłem w rodzinie śląskiej, a los mnie wyróżnił dając mi szczęście. Andrzej Balcerek zaś powiedział, iż to wielkie szczęście móc robić w życiu, to co się lubi i jeszcze dostawać za to nagrody. Zapowiedział też, że otrzymaną w ramach nagrody gratyfikację finansową (5 tys. złotych) przeznaczy na zrealizowanie Opolskiego domu modelowego budynku, który powstaje w Kamieniu Śląskim. Nagrody im. Karola Miarki przyznawane są raz do roku przez marszałków województw opolskiego i śląskiego, którzy w ten sposób honorują ludzi nietuzinkowych, którzy swą działalnością promują szeroko rozumiany region śląski. Dotąd nagrody odebrały 94 osoby m. in. arcybiskup Alfons Nossol, prof. Dorota Simonides, Zbyszko Bednorz, Jan Goczoł, Krzysztof Spałek, Paweł Kozerski, Teresa Smolińska, Michał Lis, Franciszek Marek. Szyl 8

9 Wywiad Opolski dom musi ożyć Andrzejem Balcerkiem, prezesem Górażdże Cement S.A. rozmawia Jolanta Z Kawecka - Zaproponował Pan Opolszczyźnie coś z pogranicza urbanistyki i biznesu. Ile w tym jest poczucia ładu urbanistycznego, który Pana zainspirował, a ile marketingowego podejścia do branży? - Budowanie to takie dzieło, które człowiek zaczął realizować właściwie będąc jeszcze w jaskiniach i na pewno starał się, aby ta jaskinia była dla niego wygodna. Potem jak już budował z kamienia i z drewna, to też chciał, aby jego dom był dla niego wygodny, funkcjonalny, żeby się bardziej podobał sąsiadowi. Przez ostatnie lata, wprowadziliśmy tak ogromny chaos architektoniczny na wsiach i w miastach, że właściwie nie wiadomo teraz, czy jesteśmy na Opolszczyźnie, pod Łodzią, czy pod Kielcami. Te chałupy, te domy, te obejścia, nawet jeśli widać, że budował je bogaty człowiek, bo są duże i zadbane, to są po prostu brzydkie. Mówię generalnie, bo zdarzają się przykłady ładnej architektury. Dlatego dobrze, że idea Opolskiego domu, który ma być symbolem ładu architektonicznego - poparta przez marszałka województwa opolskiego - znalazła materialny wymiar. Opolski jamnik, który wygrał w konkursie architektonicznym, naprawdę jest nasz, opolski. Jadąc przez Opolszczyznę zauważam mnóstwo takich domów jamników. One są czasem nie otynkowane, czasem pozbawione koloru, mają nie wyremontowane dachy, ale osadzone są w opolskiej tradycji budowania. Mówiłem też, że Opolski Dom ma być biznesowym przedsięwzięciem. Bo ład architektoniczny, to ważna sprawa, ale też ważne, by ludzie, którzy włączą się w to przedsięwzięcie widzieli sens działania. Opolszczyzna jest przecież zagłębiem producentów materiałów i firm budowlanych. Ja chcę to rozszerzyć. Bo Opolszczyzna, to także naukowcy, którzy zajmują się projektowaniem nowoczesnych konstrukcji i technologii, wyszukiwaniem oszczędnych metod ogrzewania budynków. Nawet już się pojawiło określenie pasywny dom czyli dom, do którego nie trzeba dostarczać energii z zewnątrz. To są te koncepcje: materialna, rozwojowa i naukowa i one wpasowują się w ideę Opolskiego Domu Na Opolski Dom trzeba jeszcze spojrzeć przez pryzmat sfery socjalnej i społecznej. Ma to być dom rodzinny, wielopokoleniowy, w którym jest miejsce dla dziadka, babci czyli dla Ömy, Öpy. Jest miejsce dla rodziców i dzieci. Na Opolski Dom trzeba również spojrzeć przez pryzmat kultury, która tutaj dojrzewała na tych ziemiach, kultury, która też przyszła z innych regionów, zaadaptowała się, czy też sama w sobie się rozwinęła. Ponadto tutaj mamy naukowców, którzy się tym zajmują od strony naukowej. Pani prof. Dorota Simonides, która wydaje książki o tradycji Śląska Opolskiego jest najlepszym tego przykładem. To jest też Opolski Dom, który żyje, który jest obok nas. I tym też się chce zajmować nasze Stowarzyszenie. - Gdzie będzie można kupić projekt Opolskiego Domu? - Projekt już jest. Trzeba też opowiedzieć o kilku sprawach organizacyjnych. Stowarzyszenie już zostało zarejestrowane, ma swój zarząd, któremu przewodniczę, ma księgową, prawnika, będziemy miało dyrektora biura i mamy już teren pod budowę pierwszego domu, który według projektu stanie w Kamieniu Śląskim, na terenie gminy Gogolin. Jedna z idei naszego stowarzyszenia jest taka, aby tak szybko, jak to jest możliwe - realny jest rok wyszedł katalog pod nazwą Opolski Dom, który będzie katalogiem domków jednorodzinnych w stylu opolskim. Chcemy w ten sposób zaproponować, aby styl opolski, który jest związany z jamnikiem był powielany w różnych wariantach. Chcemy też zaprosić architektów, którzy wygrali konkurs, do publikacji swoich projektów w tym katalogu i potraktowania go jako promocji swojej pracy. Dobrze, by był on bezpłatny albo dostępny za naprawdę niewielką opłatą. - Prasę ogólnopolską już zainteresował opolski pomysł. W Newsweeku jest artykuł na ten temat, a ogólnopolska Gazeta Wyborcza pisze: Samo wyłonienie zwycięskiego projektu i ogłoszenie tego w mediach nie wystarczy, by przekonać ludzi do dbałości o tożsamość swojego regionu. Muszą na własne oczy zobaczyć mariaż współczesnej architektury z przeszłością. Uda się ich przekonać? Jak Pan przekona kogoś, by poszedł kupić akurat taki projekt? - Priorytetem dla Stowarzyszenia jest wybudowanie domu w Kamieniu Śląskim. Będziemy zapraszać tam wszystkich zainteresowanych. Jestem przekonany, że miejscowe 9

10 Wydarzenia środki masowego przekazu będą śledzić tę budowę już wstępnie mamy taką deklarację z NTO. Chcemy, aby ten Opolski Dom był siedzibą naszego Stowarzyszenia, ale żeby stał się miejscem gdzie się będą odbywać konferencje na tematy związane z budownictwem, targi budownictwa, gdzie firmy specjalistyczne z całej Polski będą mogły się promować. W samym budynku jest przewidziane miejsce na salę konferencyjną mieszczącą około 100 osób. Czy ludziom się spodoba Opolski dom rzecz gustu, ale jeśli tych opolskich domów na Opolszczyźnie jest tak dużo, tylko my nie wiemy że one są, to trzeba odkryć to piękno. - W tej odpowiedzi pobrzmiewa nuta promowania Opolszczyzny myślę, że konferencje, seminaria budowlane będą przyciągały producentów z całej Polski, i podobnie jak Festiwal Piosenki w Opolu raz do roku, tak w Kamieniu Śląskim bezustannie będzie trwał festiwal budowlany. Czy to wypromuje nasz region? - Taka jest moja koncepcja. Dzisiaj, żeby być zauważonym trzeba mieć swoją osobowość i trzeba o tym głośno mówić. Myślę, że Opolszczyzna ma swoją specyfikę, wiemy o tym, wierzymy w to. W związku z tym pokażmy tę specyfikę, bo na pewno jednym z elementów promocji może być to, że Opolszczyzna to region, gdzie buduje się z dobrych materiałów i robi się to porządnie. Laury dla twórców kultury Na Zamku Piastów Śląskich w Brzegu odbyło się wręczenie nagród marszałka województwa opolskiego animatorom kultury. Co roku marszałek województwa opolskiego nagradza dziesięć najwybitniejszych osób, mających zasługi w upowszechnianiu kultury. Są to artyści, dziennikarze, plastycy, literaci, działacze kultury, folkloryści. Łączy ich społecznikowska pasja, niebanalność i talent. Tworzą rzeczy nieprzeciętne, o wymiarze nie tylko regionalnym, ale i krajowym, a nawet międzynarodowym. W tym roku nagrodę otrzymali: TADEUSZ BEDNARCZUK, dziennikarz, zastępca redaktora naczelnego Panoramy Powiatu Brzeskiego, współzałożyciel rocznika Głos Olesna, miesięcznika Magazyn Brzeski oraz Gazety Brzeskiej, autor wielu publikacji historycznych i społecznych..jerzy BESKI, współorganizator Opolskiego Oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków i jego prezes w latach , malarz abstrakcyjny. Jego kompozycje kojarzą się z poetyką surrealizmu. Zdobywca wielu nagród i wyróżnień. EDYTA GOLA, współorganizatorka znanych w województwie imprez kulturalnych pn.: Międzynarodowe Sympozjum Twórców w Górze Św. Anny, Festiwal Narodów Europa bez granic, Międzynarodowe Warsztaty Folklorystyczne, Dni Partnerstwa, Dożynki Diecezjalne, Edmund Nowak otrzymał medal Gloria Artis Przegląd Orkiestr MN i Przegląd zespołów dziecięcych i młodzieżowych MN. DANUTA JAROSZEK, kierownik Zespołu Lira, w którego skład wchodzi 14 osób i kapela. W swoim repertuarze Lira posiada pieśni ludowe, śląskie, kresowe, biesiadne, kościelne, patriotyczne oraz kolędy. 20.letnia działalność zespołu przyczyniła się do rozwoju kultury, a zaangażowanie jej członków w przedsięwzięcia lokalne zostało wielokrotnie nagrodzone i wyróżnione. JERZY KOWOLIK, proboszcz Parafii Naczęsławice w Pawłowiczkach. Kierownik i kompozytor założonej przez siebie parafialnej orkiestry symfonicznej i chóru Symfonia Ructicana. Ksiądz wyszukuje zapomniane dzieła kompozytorów śląskich i włącza je do repertuaru. Występy Zespołu Symfonia Rusticana cieszą się ogromną popularnością i uznaniem słuchaczy. ROMANA ROGULSKA, dyrygentka, współinicjatorka założenia zespołu wokalnego Viva la Musica w Strzelcach Opolskich, działającego pod patronatem Strzeleckiego Domu Kultury. Jako dyrygent odniosła z zespołem wiele znaczących sukcesów m.in.: na Wojewódzkiej Estradzie Folkloru i Festiwalach Pieśni Patriotycznej Tobie Polsko. HENRYK ROMAŃCZYK, dyrektor Ośrodka Kultury i Rekreacji w Paczkowie. W przyszłym roku będzie obchodził jubileusz 40. lecia pracy na stanowisku dyrektora instytucji kultury. Inicjator, organizator wielu imprez o zasięgu wojewódzkim i ogólnopolskim. Tegoroczni zdobywcy nagród marszałka. 10

11 Wydarzenia ELŻBIETA STEFAN, nauczycielka muzyki w Publicznym Gimnazjum w Gorzowie Śląskim, a od 1999 r. dyrektor tejże szkoły. Prowadziła 60 osobowy chór szkolny, koncertując na imprezach szkolnych i środowiskowych. Prowadziła również Zespół Pieśni Dawnej i Zespół Fletów. Od 15 lat prowadzi Chór Parafialny przy Parafii Trójcy Św. w Gorzowie Śląskim, prezentujący muzykę kościelną i religijną. Od 30 lat pracuje w Społecznym Ognisku Muzycznym w Gorzowie Śląskim, prowadząc klasę fortepianu. Z jej inicjatywy organizowany jest cyklicznie Powiatowy Przegląd Zespołów Artystycznych. RADOSŁAW WIŚNIEWSKI, założyciel Stowarzyszenia Żywych Poetów w Brzegu. W latach pełnił stanowisko prezesa, a następnie wiceprezesa stowarzyszenia. Od roku 2005 pełni także funkcję redaktora naczelnego kwartalnika literackiego Red. Zdobywca kilkudziesięciu Głubczycki chór mieszany zachwycił gości brzeskiego zamku. nagród w ogólnopolskich konkursach literackich, m.in. Nagrody Literackiej Młodych im. Marka Jodłowskiego za całokształt działalności oraz nagrody Literackiej Młodych warszawskiego oddziału Związku Literatów Polskich. W 2004 r. stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wydał zbiory wierszy: Nikt z przydomkiem i Albedo oraz Raj/Jar i Korzenie-drzewa. KRZYSZTOF WALAS, animator społecznik, zawodowo pracuje w Wydziale Geodezji Urzędu Miasta, pomysłodawca i współorganizator Festiwalu Dni Muzyki Ziemi Kozielskiej oraz Polsko-Czeskiego Festiwalu Kultury, Silesia Pradziad. Organizator koncertów z udziałem gwiazd muzyki klasycznej. Organizator warsztatów muzycznych dla młodych wykonawców. Dzięki działalności Krzysztofa Walasa muzyka poważna weszła na stałe do oferty kulturalnej miasta i powiatu. W trakcie spotkania twórców i animatorów kultury brązowy medal Gloria Artis, przyznany przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, otrzymał Edmund Nowak, dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Opolu- Łambinowicach. Uroczystości uświetniły występy dwóch wspaniałych chórów Kresowiaków z Lidy oraz Chóru Mieszanego Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Głubczycach pod dyrekcją Tadeusza Eckierta. MS Nagrody za Najlepszą przestrzeń publiczną 2008 W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego uhonorowano laureatów konkursu Najlepsza przestrzeń publiczna województwa opolskiego Konkurs został zorganizowany w tym roku po raz pierwszy. Jego celem była promocja dobrych rozwiązań urbanistycznych, miejsc ogólnodostępnych, które powstały w trosce o ład przestrzenny i atrakcyjność tych przestrzeni. O tytuł najlepszej przestrzeni Burmistrz Hubert Kurzał z Leśnicy nie krył radości z pierwszego miejsca w konkursie. rywalizowało sześć przedsięwzięć. Jury przyznało jedną nagrodę i dwa wyróżnienia. Nagrodę Marszałka Województwa Opolskiego za Najlepszą przestrzeń otrzymało zagospodarowanie placu targowego w Leśnicy. Inwestorem tego projektu była gmina Leśnica, projektantem zespół P.A. NOVA z Gliwic. Wyróżnienia przypadły gminie Lubsza i Bierawa. Ta pierwsza otrzymała je za Kształtowanie centrum wsi Lubsza poprzez budowę parkingu, chodników, oświetlenia oraz urządzenie terenów zielonych. Projektantem przedsięwzięcia był DRO-LAB z Jelcza-Laskowic. Natomiast Bierawa za Park pojednania w Kotlarni Autorzy projektu to spółka A propos z Katowic. W konkursie internautów najwięcej głosów zostało oddanych na projekt zatytułowany Renowacja Kolumny Maryjnej w Baborowie. Przy okazji spotkania marszałek województwa opolskiego, Józef Sebesta, wręczył listy gratulacyjne opolskim laureatom ogólnopolskiego konkursu Modernizacja Roku Konkurs organizowany jest przez siedem ministerstw. W tym roku o nagrody i wyróżnienia w 12 kategoriach rywalizowało 621 obiektów. W kategorii: Obiekty Szkolnictwa nagrodę MEN zdobyła termomodernizacja Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2 w Ozimku (inwestor: gmina Ozimek). W kategorii: Rewitalizacja Obszarów i Zespołów Urbanistycznych tytuł Modernizacji Roku otrzymała modernizacja oświetlenia zabytkowej zabudowy Kanału Młynówki od ulicy Katedralnej do ulicy Zamkowej w Opolu (inwestor Urząd Miasta Opola). W kategorii Obiekty sakralne wyróżnienie otrzymała adaptacja budynku na Ośrodek Formacyjno-Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy Skowronek w Głuchołazach (inwestor: Caritas Diecezji Opolskiej). W finale konkursu znalazł się także samorząd brzeski z dwoma modernizacjami: restauracją Bramy Odrzańskiej Park nad Odrą oraz budynkiem mieszkalnym przy ulicy Piastowskiej 34. MS 11

12 Wydarzenia Wykształcenie, to kapitał okazji Regionalnego Święta Edukacji najlepsi pedagodzy, nauczyciele akademiccy, studenci i uczniowie Z otrzymali nagrody marszałka województwa opolskiego. - Dla pedagoga największą satysfakcją są sukcesy wychowanków i ich pamięć o szkole mówił Waldemar Zadka, dyrektor Departamentu Edukacji i Rynku Pracy inaugurując spotkanie. - Nagradzając tych, którzy odnoszą sukcesy w dziedzinie edukacji, chcemy pokazać, jak ważna jest ta sfera życia. Wykształcenie, to dobro, którego nikt nie jest w stanie nas pozbawić, to kapitał, z którym wchodzimy w dorosłe życie, który pomnażany może przynieść najwyższe profity. Jeśli jako region chcemy być zauważeni w Europie, jeśli chcemy konkurować z innymi, to musimy zrobić jak najwięcej dla młodych żeby się chcieli tutaj kształcić, a potem tu pracować. Wierzę, że aspiracje edukacyjne młodych ludzi będą coraz wyższe, a dzięki temu wskaźnik wykształcenia będzie się systematycznie podnosił powiedział marszałek Józef Sebesta. Niwki po raz dziesiąty Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego W podpisane zostało porozumienie ze stroną niemiecką o dofinansowaniu Programu Niwki. Umowę w imieniu Umowa na realizację programu Niwki podpisana została po raz dziesiąty. Od lewej marszałek Józef Sebesta, wicemarszałek Teresa Karol oraz nagrodzeni profesorowie: Marek Tukiendrof, Leszek Stadniczeńko, Włodzimierz Kaczorowski, Tadeusz Chmielewski, Jerzy Wasilewski. Marszałek złożył nauczycielom podziękowania i gratulacje za serce oddane dzieciom i młodzieży, za mądre i odpowiedzialne wychowanie młodego pokolenia, za cierpliwość i zrozumienie, za pełna poświęcenia pracę. Także wojewoda opolski, Ryszard Wilczyński, składając pedagogom życzenia, mówił, iż trzeba budować nowoczesną edukację, bo świat się zmienia. Musimy nadążać, choć jako ludzie dorośli często dostajemy zadyszki stwierdził. Z okazji Święta Edukacji rozstrzygnięty został konkurs Samorząd przyjazny oświacie, organizowany przez Sekcję Regionalną Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność. Srebrne laury przyznano gminom Opole i Zdzieszowice, zaś Laury brązowe gminie Izbicko i samorządowi województwa. Szyl (lista nagrodzonych na stronach internetowych UMWO: www: opolskie.pl) samorządu województwa podpisali marszałek Józef Sebesta i członek Zarządu Województwa, Andrzej Kasiura. Ze strony niemieckiej dr Helmut Schöps, konsul generalny Niemiec we Wrocławiu oraz konsul Ludwik Neudorfer. Tegoroczna, dziesiąta edycja Niwek kosztować będzie ok. 133 tysięcy złotych (62 tysiące przeznaczy samorząd województwa, a 71 tysięcy strona niemiecka). Nazwa programu pochodzi od Ośrodka Szkoleniowego Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego w Niwkach, gdzie odbywają się szkolenia i seminaria nauczycieli. Od 1999 roku w programie wzięło udział około 1800 uczestników, którzy doskonalili swoje umiejętności językowe, dydaktyczne i metodyczne w nauczaniu języka niemieckiego. Program z każdym rokiem był udoskonalany i rozszerzany o elementy związane z kulturą, tradycjami i obyczajowością obu narodów. W roku szkolnym 2008/2009 planowany jest udział około 530 nauczycieli. Przewidziano dla nich pięć cyklów kształcenia: Zabierając głos konsul Helmut Schöps stwierdził, iż dużym walorem Programu Niwki jest to, iż nie ogranicza się on kształcenia licealnego, a schodzi z nauką języka niżej do przedszkoli. Dzięki temu tworzy się sieć edukacyjna, która obejmuje każdy etap nauczania od przedszkola po szkołę średnią. Umowy z waszym województwem traktuję też jako działanie na rzecz wzmocnienia jego aktywności. Łatwiej jest przecież pozyskać inwestora dla regionu, gdy ludzie w nim mieszkający znają języki obce powiedział konsul generalny. W spotkaniu uczestniczył także poseł do Bundestagu, Hartmut Koschyk. MS 12

13 Kultura Artyści z całego świata hollu Urzędu Marszałkowskiego na Ostrówku można W było obejrzeć wystawę plastyczną Plenery 2008, prezentującą pokłosie tegorocznych warsztatów, które odbywały się w Głuchołazach, Paczkowie, Dylakach i na Górze św. Anny. Wzięli w nich udział artyści z kraju oraz zagranicy m. in. z USA, Meksyku, Niemiec, Białorusi, Czech, Węgier. Wystawa prezentuje prace malarskie i rzeźbiarskie, wykonane w różnych technikach. Wystawa wzbudzała duże zainteresowanie opolan. Tadeusz Waloszczyk, prezes opolskiego okręgu Związku Polskich Artystów, mówi, iż każde z miejsc, gdzie odbywają się spotkania twórców różni się, ale w każdym z nich artystów otacza się przyjaźnią, stwarza klimat sprzyjający twórczej pracy. Na wystawie prezentowała swe obrazy czołówka opolskich twórców - m. in. Bolesław Polnar, Ewa Balas, Ryszard Ziółkowski, Jan Wajrach, Marian Molenda, Teresa Biernacka, Jadwiga Rozbrój. Otwierając wystawę wicemarszałek Teresa Karol powiedziała, iż ulokowanie prezentacji w budynku należącym do samorządu województwa mobilizuje do wsparcia sztuki. Podziękowała też artystom, że zechcieli obrać Opolszczyznę jako źródło natchnienia. MS XIX Najazd Poetów na Zamek Piastów Śląskich Po raz kolejny poeci odpowiedzieli na zaproszenie Janusza Wójcika, dyrektora Departamentu Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego - twórcy i organizatora wszystkich dotychczasowych Najazdów. W Najeździe brali udział twórcy z Czech, Opolszczyzny, Krakowa, Wilna, Londynu i Lublina. Gośćmi honorowymi byli Serbołużyczanie. - Tegoroczny najazd poetów miał bardzo ważne przesłanie mówił Janusz Wójcik - poświęcony był kulturze Serbołużyczan, najmniejszego narodu słowiańskiego Europy, który blisko szesnaście stuleci przetrwał bez własnego państwa, bez armii, bez tych struktur, które pozwalają trwać. Przetrwał dzięki kulturze, dzięki wierności własnemu językowi i wierze. Teraz kiedy jesteśmy w Unii Europejskiej takie fenomeny kulturowe powinny być troską nas wszystkich. Szczególnie teraz, gdy serbołużycka kultura znajduje się w trudnym czasie - Serbołużyczanom obcina się dotacje na ich instytucje kultury, zamyka szkoły. Powinniśmy sobie przypomnieć, że my Polacy mamy w swojej otwartości, w swojej tolerancji ważną cechę wierności i stałości przyjaźni. One się biorą od najwspanialszych tradycji związanych z przyjaźniami, które funkcjonowały jeszcze w czasach Związku Polaków w Niemczech, kiedy świętej pamięci Edmund Omańczyk i wielu innych było zaprzyjaźnionych z Serbołużyczanami. Możemy wiele nauczyć się od nich. To naród, który nigdy nie wywołał żadnej wojny, który jest szmaragdem na mapie wspólnej Europy. Warto poznać ich kulturę - jest ciekawa, żarliwa, głęboka, wierna swoim korzeniom, a jednocześnie jest bardzo otwarta. Serbołużyczanie mają przyjaciół od Moskwy po Paryż. Jest wiele osób, które zajmują się badaniami sorabistycznymi na różnych uczelniach wschodu, zachodu i środkowej Europy. Serbołużyczanom najbliżej jest zawsze do Polaków i do Czechów. Te więzi istniały od wielu lat. Jest wiele przyjaźni, pięknych historii. Kiedy o tym rozmawiamy, trzeba się pokłonić nad cieniem prof. Leszka Kuberskiego, który był prezesem Stowarzyszenia Polsko-Serbołużyckiego Pro Lusatia. Prowadził badania sorabistyczne, zajmował się Janem Skalą. Trzeba się pokłonić przed panem Zbigniewem Kościówem znakomitym znawcą kultury Serbołużyczan. Również przed tymi wszystkimi, którzy dzisiaj w tej sztafecie pokoleń kontynuują piękne tradycje przyjaźni między nami a Serbołużyczanami. Spojrzenie na ten najmniejszy naród słowiański w Europie jest bardzo ważne, aby dowiedzieć się jak funkcjonuje ich kultura, edukacja, jakie mają problemy. Mają też rzeczy, którymi mogą nas obdarować; piękny język, który słyszano jeszcze za czasów Bolesława Chrobrego w Budziszynie. Język bliski nam, ale różniący się jednak, niszowy. Można by zapytać: A po co poznawać kulturę Serbołużyczan? W świecie ludzi wrażliwych, artystów, poetów jest piękno spotkania, poznania drugiego człowieka. W tym przypadku naszych przyjaciół z Łużyc. Poznanie poezji Benedykta Dylicha, Beno Badura, Milana Hrabala. W gronie artystów, którzy przyjęli zaproszenie na Opolszczyznę byli również śpiewający w języku górnołużyckim i poetka, która tworzy w języku dolnołużyckim Lenka- Christiana Pinekowa. Dla mnie jest to fascynujące i tą pasję podziela wielu Opolan, którzy współtworzą stowarzyszenie Pro Lusatia, którzy mają kontakty z Serbołużyczanami. Jak zwykle w drugim dniu Najazdu odbyło się na zamku w Brzegu Misterium Chleba. Notowała: Małgorzata Sobolewska 13

14 Region Półwiecze galerii 50 lat działalności obchodziła Galeria Sztuki Współczesnej w Opolu. W tym czasie gościła u siebie ponad 600 wystaw, odwiedziło ją miliony zwiedzających. GSW zaczynała swą działalność jako salon sprzedaży dzieł sztuki. Z czasem stała się miejscem prezentacji wystaw. Tu można było oglądać wystawy National Geographic, Ars Polonia, Word Press Photo. Z okazji jubileuszu otwarta została okolicznościowa wystawa Rzeczywistość i sny. Jubileusz Galerii zgromadził wielu gości. Przyjechał m. in. minister kultury i dziedzictwa narodowego, Bogdan Zdrojewski, który zapowiedział 11 procentowy wzrost wydatków na kulturę oraz 20 proc. wzrost na sztuki wizualne, obiecał także wesprzeć Opole (miasto ubiega się o fundusze na modernizację Amfiteatru Tysiąclecia). Obecny na jubileuszu marszałek województwa opolskiego, Józef Sebesta, powiedział: - Dzięki obcowaniu ze sztuką stajemy się bardziej wrażliwi na otaczający nas świat. Mówimy często, że sztuka, to wolność i doświadczenie czegoś innego niż szara codzienność. Ale znaczenie sztuki i szerzej kultury jest dużo większe. Bo przecież to, jacy jesteśmy i kim jesteśmy zależy od tego, w jakiej kulturze się wychowaliśmy, czy potrafimy dbać o kulturowe dziedzictwo, czy jesteśmy otwarci na inne, różne od naszej, kultury. Anna Potocka otrzymała brązowy medal Gloria Artis, natomiast marszałek województwa, Józef Sebesta, odznaczył GSW oraz jej szefową odznaką Za zasługi dla Województwa Opolskiego. Brązowym medalem Gloria Artis minister odznaczył także prezydenta Opola, Ryszarda Zembaczyńskiego. Anna Potocka natomiast zrewanżowała się statuetkami drewnianych pegazów (przypominających kształtem logo Galerii). Otrzymali je przyjaciele Galerii: minister Bogdan Zdrojewski, marszałek województwa, prezydent Opola Ryszard Zembaczyński, posłanka Danuta Jazłowiecka, Tadeusz Waloszczyk, prezes opolskiego ZPAP. MS Opolskie- tutaj zostaję Sindbad i STEGU nowymi partnerami województwa Firma Sindbad z Opola oraz Stegu z Jełowej podpisały z samorządem województwa listy intencyjne o przystąpieniu do programu Opolskie tutaj zostaję. Marszałek Józef Sebesta, przypomniał, że celem programu Opolskie tutaj zostaję jest zachęcanie młodych ludzi do wiązania swych losów zawodowych z Opolszczyzną, pokazywanie, że w naszym regionie mieszka się i żyje wygodnie, że można w nim znaleźć ciekawą i bezpieczną pracę. Maciej Skucik (z lewej) z firmy STEGU i Janusz Wójcik z SINDBADA podpisują, w obecności marszałka Józefa Sebesty, umowę o partnerstwie. Marszałek przypomniał, że wcześniej porozumienia z samorządem województwa podpisały przedsiębiorstwa, które należą do czołówki gospodarczej regionu. Są to: Atmoterm SA, Animex Opolskie Zakłady Drobiarskie, Cadbury Polska, Haba-Beton, Huta Małapanew, Komandor Opole, PV Prefarbet, Kluczbork, Protec sp., BIS Muliserwis, Toska, Zakłady Przemysłu Cukierniczego Otmuchów SA. Ryszard Wójcik, prezes Sindbada, mówi, iż jego firma przystępuje do samorządowego programu nie tylko z myślą o pozyskaniu nowych pracowników, ale chce kształtować taki klimat pracy, który zachęci młodych ludzi do związania z firmą swych losów. Jako pracodawcy związani z Opolszczyzną chcemy też przekonywać pracowników, że nasze województwo jest atrakcyjnym miejscem życia, że wychodząc wieczorem do kina możemy bezpiecznie poruszać się ulicami miasta. Maciej Skucik, wiceprezes rodzinnej firmy Stegu, która produkuje płytki ścienne z betonu i gipsu, twierdzi, że zakład ma za sobą okres, kiedy wielu pracowników wybierało pracę za granicą. Dzisiaj widać tendencje odwrotne zauważa. Wracają ci, którzy kiedyś wybrali pracę w Niemczech i Anglii, a także ci, którzy po studiach robili karierę w dużych korporacjach. Teraz chcą się realizować w Opolu i okolicach. Niedawno rozkolportowaliśmy 20 tysięcy ulotek z przesłaniem do młodych ludzi, by zastanowili się, czy opłaca się im wyjeżdżać i po powrocie do kraju zaczynać drogę zawodową od zera. Współpracę z samorządem województwa zadeklarowały także Zakłady Azotowe Kędzierzyn w Kędzierzynie-Koźlu, Knauf Sp. z o.o. oraz Siegienia Aubi Sp. z o.o., ponieważ jednak ich przedstawiciele nie mogli być obecni w Opolu, listy intencyjne podpisane zostaną korespondencyjnie. Szyl 14

15 Opolskie kościoły i kościółki Kościół w Nasalach czeka na remont Niewielki, drewniany kościół ewangelicki pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Nasalach (gmina Byczyna) położony jest na wschodnim krańcu wsi. Zbudowany został w XVI w. w Zdziechowicach w powiecie oleskim, oddalonych kilka kilometrów na wschód od Nasali. Pierwotnie był świątynią katolicką, składającą się z nawy, prezbiterium i wieży. W 1939 r. kościół rozebrano i przeniesiono do Nasali. Niestety, prace montażowe przerwała II wojna światowa i ostatecznie nie udało się zamontować wieży. W 1945 r. świątynię przekazano ewangelikom, którym odebrano znajdujący się w centralnej części wsi kościół murowany, wzniesiony w 1870 r. Katolicy przenieśli też większość zabytkowego wyposażenia z kościółka drewnianego. Obecnie kościół jest filią Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Kluczborku. Świątynię zbudowano z drewna w konstrukcji zrębowej, na podmurówce z kamienia. Obecnie składa się z kwadratowej nawy i węższego, niższego, zamkniętego trójbocznie prezbiterium, do którego od północy przylega prostokątna zakrystia. Do nawy od strony południowej dostawiona jest niewielka kruchta. Nawa przykryta jest dachem dwuspadowym, a prezbiterium wielopołaciowym. Na kalenicy dachu nad nawą (na styku z prezbiterium) znajduje się wieżyczka z latarnią. Po nie zamontowanej wieży, przed frontem kościoła, pozostała podmurówka - wprowadzona ponad poziom gruntu. Kościół pozbawiony został praktycznie zabytkowego wyposażenia. Kościół w Nasalach zbudowany został w XVI wieku w Zdziechowicach. Świątynię przebudowano w 1730 r. i w latach późniejszych kilkakrotnie remontowano. Pod koniec lat 70. XX w. przełożono pokrycie dachu, a wewnętrzne ściany prezbiterium pokryto płytami pilśniowymi zakrywając pozostałości polichromii. Dziś świątynia wymaga natychmiastowych prac remontowo-konserwatorskich. W pierwszej kolejności należy wymienić przegnite w wielu miejscach drewno, naprawić strop, więźbę i schody. Joanna Banik Jak ratować drewniane zabytki? W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego odbyło się spotkanie z burmistrzami i wójtami gmin, na terenie których zlokalizowane są drewniane obiekty sakralne. Opolszczyzna jest drugim regionem w kraju pod względem ilości tego rodzaju budowli. Kościoły są najstarszymi zabytkami architektury drewnianej, dowodem ogromnych umiejętności ciesielskich mówił Jarosław Gałęza, dyrektor Muzeum Wsi Opolskiej. Ta obfitość (65 budowli kościoły, kaplice) mogłaby cieszyć, gdyby nie fakt, że wiele z nich znajduje się w fatalnym stanie technicznym. Komisja, która przed trzema laty pobieżnie oceniała stan kościółków, odnotowała, że na 65 budowli aż w 53 brak jest instalacji alarmującej o zagrożeniu, 51 z nich nie posiada instalacji antywłamaniowej, 13 jest w bardzo złym stanie technicznym, a w kolejnych dziewięciu zauważano zły stan techniczny wnętrz i zagrożenie mykologiczne. Wszystkie te czynniki zagrożenia wystąpiły w sześciu kościółkach (Borki Wielkie, Brzezinki, Chocianowice, Nasale, Wierzbica Górna i Żytniów) i tam prace naprawcze muszą być natychmiast podjęte, by obiekty dało się jeszcze uratować. Do niedawna Zarząd Województwa zachęcał parafie, by zorganizowały się w konsorcjum, które mogłoby się ubiegać o pieniądze na ratowanie kościółków w ramach programu operacyjnego ministra kultury. Pomysł upadł, ponieważ w ocenie resortu zakres projektu był zbyt szeroki i zbyt kosztowny (ponad 90 milionów złotych). Wicemarszałek Teresa Karol zachęcała więc władze gmin i powiatów, by najpierw ubiegały się o pieniądze na wykonanie dokumentacji technicznej przedsięwzięć modernizacyjnych (koszt od 100 do 200 tysięcy złotych), a potem aplikowały o pieniądze będące w dyspozycji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego (działanie 5.3 rozwój kultury oraz ochrona dziedzictwa kulturowego) lub do programu operacyjnego ministra kultury. Fundusze na ratowanie zabytków można też uzyskać w Programie Operacyjnym Współpracy Transgranicznej Republiki Czeskiej i RP oraz w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich (nieco mniejsze, bo do 500 tysięcy złotych). Obecni na spotkaniu burmistrzowie sygnalizowali, że największy problem parafie będą miały ze zdobyciem pieniędzy na sfinansowanie prac. Jeśli nawet uda się im zdobyć dofinansowanie unijne, to zwrot poniesionych nakładów nastąpi dopiero po zakończeniu i rozliczeniu zadania. Nie każda parafia odważy się zaciągnąć tak wysoki kredyt. Magdalena Matyjaszek, wicedyrektor Departamentu Kultury UMWO, wyjaśniała, że część beneficjentów będzie się mogła ubiegać o zaliczki na poczet wykonywanych inwestycji. MS 15

16 90 rocznica odzyskania niepodległości Fot. Jerzy Stemplewski