Rozwiązania pobudzające współpracę kultury i biznesu w Europie

Transkrypt

1 Rozwiązania pobudzające współpracę kultury i biznesu w Europie Opracowanie zestawia i opisuje dobre praktyki krajów zagranicznych w zakresie ożywiania współpracy między kulturą a biznesem. Materiał składa się z dwóch części. W pierwszej opisane zostały rozwiązania wprowadzone w pięciu wybranych krajach europejskich. Wybór został podyktowany z jednej strony uznaniem tych przykładów za najciekawsze, z drugiej, chęcią przedstawienia zastosowanych rozwiązań w krajach o podobnych do polskich systemach administracji i finansowania kultury. W drugiej części opracowania przedstawiono sytuację Polski, skupiając się na rozwiązaniach prawnych mających wpływ na współpracę kultury i biznesu. W zagranicznych opracowaniach na temat rozwiązań systemowych w zakresie wspierania kultury przez sektor prywatny stosuje się podział na sponsoring (forma współpracy o podłożu komercyjnym, gdzie darczyńca korzysta z potencjału promocyjnego beneficjenta) oraz formy dobroczynne (np. darowizny). Taki podział zgadza się z rzeczywistością większości krajów europejskich, między innymi w pierwszym opisanym Austrii. I. Rozwiązania zagraniczne AUSTRIA Dla austriackiego biznesu kultura staje sie coraz bardziej istotnym partnerem. Zajmuje drugą pozycję (43%, po sporcie 48%) wśród najczęściej sponsorowanych dziedzin. Od 1989 roku nastąpił sześciokrotny wzrost inwestycji w tym zakresie. Badania austriackiej organizacji Wirtschaft für Kunst (Ekonomia Sztuki) wykazują szacunkowy poziom sponsoringu kultury w Austrii na 43 miliony euro. W 2006 roku 143 austriackie firmy aplikowały w konkursie o nagrodę dla sponsora sztuki 'Maecenas 2006'. Łączna suma wpływów od tych firm dla sektora kultury wyniosła 8,8 milionów euro. Największe finansowanie ze źródeł prywatnych otrzymują festiwale, natomiast najbardziej wspieraną dziedziną są sztuki performatywne. Wzrasta aktywność sponsorska małych i średnich firm, zwłaszcza w zakresie wspierania regionalnych inicjatywy kulturalnych. Dostrzeżono wagę inwestowania w kulturę jako czynnik rozwoju regionalnych biznesów. Według badań Wirtschaft für Kunst, najczęstszymi odpowiedziami firm na pytanie, dlaczego angażują się w sponsoring kultury było: poprawa wizerunku firmy (55%), uwzględnienie sponsoringu kultury w filozofii organizacji (53%), a także Public Relations (45%). jest więc traktowany przede wszystkim jako nośnik treści mających wesprzeć budowanie pozytywnej opinii o firmie. Jednocześnie potencjał promocyjny zostaje wykorzystany 76% firm potwierdza pojawienie się w mediach informacji o jej aktywności sponsorskiej. jest w Austrii przede wszystkim narzędziem komunikacji i w tej formie został ujęty przez ustawodawcę w przepisach prawnych. Austriacki sponsor dysponuje możliwością odliczeń podatkowych, jeśli współpraca ma charakter przekazania środków finansowych przez firmę i zapewnienie nośników reklamowych przez beneficjenta. Według rozporządzenia Ministerstwa Finansów z 1987 roku opublikowanego w Dzienniku Urzędowym austriackich organów podatkowych (Amtsblatt der österreichischen Finanzverwaltung, nr 310/1987) fakt o sponsorowaniu musi zostać ujęty nie tylko w programie wydarzenia kulturalnego, ale również podany do wiadomości w mediach i działaniach Public Relations firmy. Podmiot prywatny może więc uznać działalność sponsorską za wydatek reklamowy i wliczyć w koszty uzyskania przychodu, jeśli jest on efektywny i zgodny z działalnością firmy. Organizacja musi jednak udowodnić, że przedsięwzięcie, które sponsoruje ma wpływ na promocję i budowanie jej pozytywnego wizerunku. 1

2 W praktyce sponsoring jest więc traktowany jak reklama. A jednak dla sponsoringu kultury wprowadzono specjalny zapis zwany acceptilation of sponsorship (Bundesministerium für Finanzen, Federalne Ministerstwo Finansów, Maj 1987, GZ /1- IV/6/87, wydrukowane w Amtsblatt der Österreichischen Finanzver-waltung, oficjalnej publikacji Austriackiej Administracji Finansowej, nr 310/1987). Dokument ten określa, wpieranie jakiego typu przedsięwzięć kulturalnych jest dla firmy efektywne i które z nich mogą zostać wliczone w koszty operacyjne. Jednocześnie zaznaczono, że w przypadku sponsoringu kultury beneficjent nie ma możliwości zapewnienia tak szerokich działań reklamowych jak, np. w przypadku sponsoringu sportu. Aby zatem stwierdzić, czy sponsorowanie przedsięwzięcia kulturalnego jest dla firmy efektywne, bierze się pod uwagę znaczenie i zakres tego przedsięwzięcia (otwarcie na dużą publiczność, nie tylko krąg osób zaproszonych przez sponsorów) oraz, że organizator wydarzenia w odpowiedni sposób informuje opinię publiczną o fakcie sponsorowania. Ważnym zapisem dla tego dokumentu jest brak obowiązku udowodnienia ekwiwalentności wkładu sponsora i beneficjenta. Innymi słowy, wartość usług promocyjnych ch po stronie instytucji kultury nie musi równać się kwocie przekazanej przez sponsora. Zapis ten, tak jak i cały dokument acceptilation of sponsorship dotyczy wyłącznie sponsoringu kultury. Darowizny Darowizny mogą być uznane za koszty operacyjne i odliczone od podatku, jeśli beneficjent znajduje się na ściśle określonej liście instytucji zawartej w Income Tax Act ( 4 Abs 4 Z 5 i 6, Income Tax Law 1988)- lista jest też corocznie publikowana w Dzienniku Urzędowym austriackich organów podatkowych. Zawiera a ona niewielką liczbę organizacji, ograniczoną do uniwersytetów, muzeów, akademii i Biblioteki Narodowej. Dokument nie ogranicza się tylko do instytucji publicznych. Darowizny mogą być przekazywane np. muzeom prywatnym, jeśli są one porównywalne z publicznymi pod względem wskaźników dotyczących zwiedzających oraz gdy ich kolekcje są istotne pod względem historycznym, artystycznym lub kulturalnym dla całej Austrii (BGBl I 2002/155 since October 5th 2002). Donator może przekazać tak środki finansowe, jak i dobra rzeczowe, jednak ich wartość nie może 10% przychodu z poprzedniego roku kalendarzowego. BELGIA Według badań instytucji zajmującej się wspieraniem współpracy pomiędzy biznesem i kultura w Belgii Prométhéa, nie istnieje wyraźne rozróżnienie na sponsoring i filantropię (mécénat). Z jednej strony wzorem dla systemu belgijskiego są rozwiązania francuskie, czyli rozwinięta forma filantropii. Z drugiej współpraca ta ma być układem obopólnych korzyści. Najczęstszym zjawiskiem jest w efekcie współpraca oparta na łączeniu tych dwóch form wsparcia prywatnego. Ostatecznym celem angażowania się biznesu w inwestycje kulturalne jest bowiem budowanie wizerunku organizacji i działania Public Relations. Władze belgijskie aktywnie stymulują kooperacje między sektorem kultury i biznesu. Jedną z inicjatyw jest wspomniane stowarzyszenie Prométhéa, które jest jedną z czołowych organizacji zajmujących się kojarzeniem podmiotów o podobnych celach, jak i zapewnianiem doradztwa z zakresu sponsoringu kultury. Główną misją Prométhéa jest rozwój mecenatu prywatnego w obszarze sztuki i dziedzictwa narodowego we Wspólnocie Francuskiej. Stowarzyszenie powstało w odpowiedzi na potrzebę integracji między podmiotami z różnych sektorów gospodarki tego regionu. Belgia jest przykładem kraju o rozwiniętej współpracy opartej na partnerstwie publicznoprywatnym (PPP). Rząd części flamandzkiej wprowadził przepisy dopuszczające programy partnerstwa PPP jako główny sposób dofinansowania prywatnego szczególnie projektów kulturalnych, stwarzających możliwość pozyskiwania korzyści komercyjnych. Następnie Ministerstwo Kultury zainicjowało program CulturInvest, w ramach którego rząd flamandzki przestał być wyłącznie źródłem finansowania, a zaczął aktywnie partycypować jako inwestor w projektach kulturalnych. CulturInvest to swego rodzaju fundusz inwestycyjny dla organizacji przemysłów kultury (przemysł kultury obejmuje producentów lub dystrybutorów produktów bądź usług w dziedzinie kultury). Na fundusz składają się środki od Flanders Participation Company PMV (która zapewnia połowę finansowania funduszy) i siedmiu partnerów strategicznych. CulturInvest 2

3 finansuje projekty o krótkich terminach realizacji lub partycypuje kapitałowo w rozwiaja.aych się spółkach. Dokumenty prawne - Arts Decree i Haritage Decree umożliwiają organizacjom komercyjnym ubieganie się o wsparcie inwestycji przez sektor publiczny. Podobnie sektor publiczny może być inicjatorem współpracy i występować o wsparcie sektora prywatnego. Koszty związane ze sponsoringiem mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu i odliczone od podatku na podstawie artykułu 49 Income Tax Code. Aby jednak wydatek ten mógł podlegać odliczeniom, kwota inwestycji musi być rozsądna. W praktyce trudno zdefiniować to określenie, a przepisy zabraniają organom podatkowym o decydowaniu w tej kwestii. Odliczenie wydatku sponsorskiego może okazać się niemożliwe w przypadku, gdy kwota przeznaczona na sponsoring jest nieproporcjonalnie duża w stosunku do kapitału i obrotów firmy. Darowizny Darowizny dla instytucji i organizacji kultury, ujętych w odpowiednich przepisach, podlegają odliczeniom podatkowym. Podmioty te poddane są ścisłej kontroli przez organy podatkowe a kwota darowizny jest ograniczona. Minimalna kwota to 30 euro, maksymalna - w danym roku rozliczeniowym nie może przekraczać 5% wyniku finansowego, nie może być też wyższa niż euro. Darowizny w formie rzeczowej nie są przewidziane przez prawo. Inne Nowy system podatkowy w zakresie podatku VAT wprowadzony został w 1993 roku w wyniku normalizacji tego systemu w Europie. Na podstawie art. 44 2, pkt 6 9 Kodeksu VAT sektor kultury (instytucje publiczne i organizacji non-profit) zyskał możliwości zwolnień podatkowych (6% VAT), między innymi w przypadku: - wypożyczania przedmiotów związanych z działalnością kulturalną, jeżeli są one produktem działalności non-profit, - wstępu do niekomercyjnych muzeów, pomników (przyrody), ogrodów botanicznych, zoo, - świadczenia usług przez artystów sztuk scenicznych, m.in. aktorów, muzyków etc. dla podmiotów prywatnych, - organizacji przedstawień teatralnych, baletu, wystaw, koncertów, produkcji filmów a także organizowania konferencji przez instytucje uznawane przez odpowiednie władze, pod warunkiem, że osiągnięcie dochodów z tej działalności będą przeznaczone na pokrycie jej kosztów. Artyści sprzedający swoje dzieła podlegają niższej stawce VAT (w Belgii system podatkowy VAT uwzględnia dwie stawki 6% i 21%). Niższa stawka VAT dotyczy przede wszystkim przedmiotów i usług kultury (książki, oryginalne dzieła sztuki, obiekty kolekcjonerskie kie oraz bilety wstępu, itd.). Innym rozwiązaniem jest wprowadzenie udogodnień w przypadku zakupu dzieł sztuki (obrazów, rzeźb), jeśli zostały one zakupione przez firmę w celu umieszczenia w budynku o przeznaczeniu komercyjnym (np. do ozdoby biura). W takim przypadku wartość nabytego dzieła może zostać natychmiast zamortyzowana, maksymalnie do 2% kwoty wartości inwestycyjnej budynku, w którym został umieszczony. DANIA Rząd duński podejmuje działania w celu pobudzania interakcji między instytucjami kultury i sektorem komercyjnym oraz ożywienia współpracy między nimi. Celem władz publicznych jest taka regulacja współpracy, by biznes odnosił korzyści w zakresie rozwoju i promocji marki oraz przychylności klientów i pracowników. Jednocześnie działania te mają być dla instytucji kultury suplementem, nie substytutem dotychczasowych działań rządu na rzecz kultury. W zacieśnianiu relacji między kulturą a biznesem nie chodzi o pozbycie się przez władze publiczne obowiązku finansowania kultury. Według raportu Reach Out! z października 2008 roku, integracja biznesu i kultury jest jednym z trzech głównych celów działań Ministerstwa Kultury (pozostałe dwa to zaangażowanie nowych grup w uczestnictwa w kulturze oraz kwestie jakości przedsięwzięć kulturalnych). 3

4 Jednym z rozwiązań systemowych jest obowiązek zawierania regulacji dotyczących współpracy z podmiotami sektora prywatnego w umowach między rządem a instytucją kultury. Od Ministerstwo Kultury oraz Ministerstwo isterstwo Biznesu i Spraw Ekonomicznych współpracują ściśle, przede wszystkim w kwestii przemysłów kultury. Współpraca ta została uregulowana w 2007 roku za pomocą Porozumienia o wzmocnieniu ekonomii kultury w Danii.. Dokument ma na celu przede wszystkim: wzmocnienie duńskich przemysłów kultury na arenie międzynarodowej poprzez ich profesjonalizację i współpracę międzynarodową, stymulowanie kooperacji między organizacjami biznesowymi i kulturalnymi w celu pogłębienia wiedzy i umiejętności biznesowych sektora kultury, a z drugiej strony pobudzenie kompetencji kreatywnych oraz rozwoju biznesu. Inicjatywa ta buduje pomost między kulturą i biznesem przy zachowaniu rzeczywistej zasady winzakładającej współpracę na innych zasadach niż sponsoring. W tym przypadku firma czerpie nie korzyści promocyjne, ale wiedzę i umiejętności kluczowe dla jej rozwoju. Częścią duńskiej strategii jest raport Denmark in the Culture and Experience Economy-5 steps (2005), opublikowany przez Ministerstwo Kultury i wydawany od tej pory co roku. W wersji z 2008 roku położono nacisk na poprawę współpracy między kulturą, biznesem, uniwersytetami i ośrodkami badawczymi. W wyniku tego raportu nawiązano żywą debatę o sponsoringu Teatru Królewskiego w Kopenhadze i innych publicznie dotowanych instytucji, co zaowocowało wprowadzeniem korzystnych dla sponsoringu kultury zmian w prawie podatkowym. Wydatki na sponsoring mogą być odliczone od podstawy opodatkowania, ania, należy jednak udowodnić, że są one racjonalnie powiązane z kosztami reklamowymi. Przepisy nie narzucają limitów co do kwot, które mogą być odliczane, jednak środki przeznaczane na sponsoring nie mogą przekraczać podstawy win.. Jest to także innowacyjne podejście do współpracy międzysektorowej, do opodatkowania. Darowizny Według ustawy o ulgach podatkowych w sektorze kultury (Act. Nr 138) przyjętej przez Parlament 20 grudnia 2004 roku, darowizna może być odliczona od podstawy opodatkowania (max. 25% tej podstawy). Dodatkowo, Act umożliwił przekazywanie w ramach darowizny także dóbr rzeczowych (w tym przypadku również obowiązuje limit 25%). FRANCJA Specyfika współpracy między biznesem a kulturą we Francji opiera się na zdecydowanym przedkładaniu filantropii ( Mécénat) ) nad inne formy wsparcia. Należy przy tym dobrze rozumieć pojęcia wymieniane we francuskich ustawach. Wspomniana filantropia ( Mécénat) (Mécénat definiowana jest według dekretu z dnia 6 stycznia 1989 r. dotyczącego terminologii ekonomicznej i finansowej jako akt wsparcia finansowego bez jakiegokolwiek wynagrodzenia od beneficjenta, w celu wspierania działalności, dzieła lub osoby służącej dobru publicznemu.. Ten sam dokument definiuje sponsoring (Parranaige) jako dostarczanie materialnego wsparcia dla wydarzenia, osoby, przedsięwzięcia lub organizacji w celu czerpania bezpośrednich korzyści.. Pierwsza z tych relacji odnosi się do kategorii wspólnego dobra, druga ma na celu przede wszystkim korzyści finansowe partnerów. A jednak także w przypadku filantropii dostrzega się, że podmiot prywatny wspierając kulturę wpływa na budowanie swojego wizerunku poprzez powiązanie nazwy organizacji z nazwą inicjatywy kulturalnej. Filantropia jest dla firm środkiem komunikacji i elementem strategii. To sposób na zaakcentowanie swojego zaangażowania w sprawy kultury i kwestie społeczne.. W tym sensie filantropia może być uznana za zjawisko zwane w krajach anglosaskich corporate philantropy z tą jednak różnicą, że filantropia w wydaniu francuskim obejmuje także osoby fizyczne. Pierwszy akt legislacyjny dotyczący filantropii, zwany o rozwoju filantropii (sur le développement du mécénat) ) uchwalony został 23 lipca 1987 roku i do dziś jest obowiązującym dokumentem prawnym w tym zakresie. Następnym krokiem było ustanowienie prawa o tworzeniu korporacyjnych fundacji 4

5 (la création des fondations d'entrepris) ) z dnia 4 lipca 1990 roku. Kolejnym zapisem była dyrektywa wskazująca różnice między filantropią a sponsoringiem opublikowana przez francuskie organy podatkowe 26 kwietnia 2000 r. Ministerstwo Kultury i Komunikacji we Francji (Le Ministère de la culture et de la communication) jest aktywne w tworzeniu płaszczyzn budujących porozumienie pomiędzy kulturą i biznesem. Realizuje np. program Missión du mécénat, którego celem jest ożywienie współpracy obu sektorów. W jego ramach organizowane są tzw. czwartki z mecenatem (jeudis du mécénat), podczas których spotykają się mecenasi kultury i pracownicy sektora kultury oraz profesjonaliści z dziedziny sponsoringu. Filantropia ( Mécénat) (Mécénat Przepisy dotyczące rozliczeń podatkowych wydatków związanych z filantropią zostały zawarte w ustawie z 1 sierpnia 2003 r o filantropii, stowarzyszeniach i fundacjach.. Poprzez tę ustawę rząd francuski promuje filantropię zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Przepisy pozwalają firmom przekazującym środki w ramach filantropii na odliczenie od podatku należnego 60% przekazanej kwoty, maksymalnie do 0,5% obrotów firmy. Francja jest jednym z nielicznych krajów w Europie, w którym darowiznę można odliczyć od podatku należnego, a nie (jak w większości przypadków) od podstawy opodatkowania. Takie odliczenie może być dokonane, jeśli darowizna przekazana została, m.in.: organizacji pożytku publicznego zajmujących się dobroczynnością, edukacją, nauką i badaniami, pomocą społeczną i humanitarną, sportem, sprawami rodzinnymi, kulturą i dziedzictwem narodowym, ochroną środowiska, zatwierdzonym prywatnym lub publicznym agencjom i organizacjom badawczym, fundacjom, Radzie Dziedzictwa, Publicznym i prywatnym akademiom sztuki i instytucjom non-profit prowadzącym edukację trzeciego stopnia, prywatnym lub publicznym organizacjom w dziedzinie sztuk scenicznych, i innym. Nawiązując do pierwszego wymienionego typu organizacji, pożytek publiczny (intérêt général) oznacza, że organizacja działająca w sektorach wymienionych w 1a art. 238 bis CGI: ma status non-profit, ma status użyteczności społecznej lub 4P (koncept, który bierze pod uwagę 4 czynniki: nie kierowanie się trendami rynkowymi, działanie na rzecz osób i grup potrzebujących, ustalanie stawek niższych niż biznesowe oraz dostosowanie mediów promocyjnych do grupy targetowej), spełnia kryterium bezinteresownego zarządzania (gestion désintéressée organizacja jest zarządzana na zasadzie dobrowolności przez osoby, które w wyniku eksploatacji nie odnoszą żadnych korzyści pośrednich lub bezpośrednich), nie działa w imię dobra małej grupy osób. ( Parranaige) (Parranaige Zgodnie z decyzją administracyjną z dnia 12 kwietnia 1985 r., firmy we Francji są uprawnione do traktowania sponsoringu jako kosztów działalności bieżącej (koszty zarządu). Wynika to z Artykuł Kodeksu Podatkowego, który precyzuje, że jest to możliwe jeśli wydatki te zostały poczynione na rzecz projektów o charakterze dobroczynnym, edukacyjnym, naukowym, pomocy społecznej i humanitarnej, sportu, spraw rodzinnych, kultury i dziedzictwa narodowego, ochrony środowiska, promocji kultury francuskiej, języka i badań naukowych. W ten sposób rozdzielono wydatki na reklamę i marketing od kosztów sponsoringu. W wyniku sponsorowania firmy muszą odnosić korzyści. Wydatki na sponsoring muszą być też proporcjonalne do przychodów firmy i do odniesionych korzyści. jest traktowany jako transakcja handlowa, a zatem podlega opodatkowaniu VAT. 5

6 NIEMCY W Niemczech prywatne finansowanie kultury ma sprzyjające warunki w postaci decentralizacji administracyjnej, przekazywania zadań organizacjom non-profit oraz częściowej liberalizacji instytucji kultury. Obowiązek finansowania jest coraz częściej oddawany w ręce instytucjom prawa cywilnego, takim jak stowarzyszenia lub fundacje. Podmioty te mogą ubiegać się o wsparcie ze źródeł prywatnych. Liberalizacja instytucji kultury polega na zamianie statusu publicznej instytucji kultury na spółki z o.o. lub fundacje. Według ostatniej publikacji o prywatnym finansowaniu kultury w Hamburgu (Private Förderung im Hamburger Kulturleben, 2010) ponad 40% prywatnych organizacji wspiera finansowo życie kulturalne miasta. Stanowiłoby to ok. 8% całościowego wkładu sektora prywatnego w kulturę w Niemczech, szacowanego na 350 milionów euro. Niemieckie rozwiązania koncentrują się na kojarzeniu podmiotów z obu sektorów. Organizacja Kulturkreis der deutschen Wirtschaft im BDI e.v., założona przez Federację Niemieckiego Biznesu, promuje artystów z dziedzin architektury, sztuki wizualnych, literatury i muzyki oraz zapewnia członkowskim przedstawicielom biznesu doradztwo w zakresie sponsoringu kultury. Organizacja prowadzi szkolenia w zakresie wyboru partnera i zarządzania relacją sponsorską (włączając sponsorów zza granicy). Projekty finansowane są ze składek członkowskich i darowizn 400 członków (w tym wiodących niemieckich firm). Zjawisko sponsoringu reguluje ustawa o opodatkowaniu sponsoringu Ertragsteuerliche Behandlung des (OFD Frankfurt am Main, dostępny od S St II 12). Ustawa zawiera następującą definicję : Przekazanie środków pieniężnych przez firmy osobom, grupom lub organizacjom sportowym, kulturalnym, religijnym, naukowym, społecznym, ochrony środowiska lub działającym w innych sferach społecznych i politycznych w zamian za usługi promocyjne, Public Relations lub reklamę.. Usługi sponsorskie są świadczone na podstawie umów między sponsorem i beneficjentem, które ustalają rodzaj i zakres tych usług. Wydatki na sponsoring mogą zostać wliczone w koszty uzyskania przychodu, jeśli prowadzą do korzyści firmy w postaci budowania pozytywnego wizerunku. Informacje o fakcie sponsorowania w mediach mogą zostać uznane za wydatek na usługi Public Relations. Aby jednak odliczenie wydatków sponsorskich mogło być dokonane, należy zwrócić uwagę na sposób, w jaki firma jest promowana. Dopuszczalne są takie formy jak wykorzystanie loga, nazwy lub innych elementów identyfikacji wizualnej sponsora i umieszczenie jej w widocznych miejscach (billboardy, standy, materiały drukowane, pojazdy i inne przedmioty związane z promowanym przedsięwzięciem). Podanie faktu o sponsorowaniu do wiadomości w prasie jest również traktowane jako koszt możliwy do odliczenia, nawet jeśli firma sama zapewnia przepływ takich wiadomości. Koszty sponsoringu mogą zostać wliczone w koszty uzyskania przychodu bez względu na to, czy zostaną uznane za konieczne lub właściwe dla organizacji. Należy jednak udowodnić dążenie do korzyści reklamowych. Nierównowaga między wkładem sponsorskim a zamierzoną korzyścią komercyjną może być odliczona od podatku jako poniesiona strata. Specjalny zapis dotyczy sponsorowania działalności organizacji zwolnionych z podatku dochodowego (Steuerliche Behandlung bei steuerbegünstigten Empfängern). Tego typu organizacje nie mogą być nośnikiem treści reklamowych. Sponsor nie może wiec komercyjnie eksploatować wydarzenia. Komercyjna eksploatacja nie jest żadnym z działań opisanych wcześniej (umieszczanie loga na billboardach itp.), następuje jednak w przypadku intensywnego podkreślania faktu o sponsorowaniu, między innymi gdy przedstawiciele firmy osobiście uczestniczą w działaniach promocyjnych. 6

7 Darowizny Kwoty darowizn przekazanych przez firmy mogą być odliczone od przychodu, nie można ich jednak wliczyć w koszty jego uzyskania (Income Tax Act 10 b). Firma przekazując darowiznę nie świadczy żadnych usług na rzecz darczyńcy, a ten z kolei nie odnosi żadnych korzyści ekonomicznych (BFH of 25 listopada 1987, Federal Tax Gazette II 1988 p. 220, 12 września 1990, Federal Tax Gazette II 1991 p. 258). Aby wzmocnić stopień poczucia odpowiedzialności społecznej ustawodawca wprowadził ustawę o regulacjach finansowych zaangażowania obywatelskiego (Gesetz zur weiteren Stärkung des bürgerschaftlichen Engagements, Bundesgesetzblatt 2007, Teil I Nr. 50), 1 stycznia 2007 roku. Ustawa zawiera regulacje dotyczące zakładania fundacji i przekazywania im darowizn oraz wprowadza wiele nowych ulg podatkowych dla darczyńców. Art. 9 Par. 5 umożliwia: odliczenie kwoty darowizny od podstawy opodatkowania (max. 20% podstawy opodatkowania lub max. 0,004% obrotów i kwoty wynagrodzeń w danym roku), rozliczenie darowizn, które przekraczają powyższe limity, w roku następnym. II. Sytuacja Polski POLSKA Polskie ustawodawstwo reguluje kilka zjawisk powiązanych ze współpracą biznesu i kultury. Brak jest natomiast aktów prawnych dedykowanych wyłącznie sponsoringowi. Polska fundacja COMMITEMENT TO EUROPE Arts&Business opisuje ją, dając wyraz stosowanym praktykom, w następujący sposób: Relacja partnerska, w której sponsor przekazuje na rzecz sponsorowanego środki (finansowe, rzeczowe bądź usługi) pomocne w realizacji jego konkretnego celu (projektu). W zamian za rzeczone środki sponsorowany pozwala na wykorzystanie promocyjnego potencjału tkwiącego w danym projekcie kulturalnym. Można zatem uznać, że sponsoring, podobnie jak w innych krajach europejskich, jest świadczeniem usług promocyjnych przez beneficjenta na rzecz darczyńcy. Różnica w stosunku do innych krajów polega więc na braku ustawowego sprecyzowania/zdefiniowania pojęcia sponsoringu. Pojawia się ono, owszem, w: Ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 roku, Art. 2 pkt 5 Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z 9 listopada 1995 roku, Art. 2 pkt 8 Ustawa o Radiofonii i Telewizji z dnia 29 grudnia 1992 roku, Art.4 pkt 7 Jednak zapisy te zostały ustanowione ściśle na potrzeby danych ustaw i tylko ich dotyczą, np. zabrania się informowania o sponsorowaniu imprez masowych przez producentów i dystrybutorów napojów zawierających do 18% alkoholu. Ponadto regulacje te nie określają roli ani zadań obu stron we współpracy sponsorskiej, ani rozliczeń podatkowych w przypadku wydatków sponsorskich. Tymczasem rozliczenia podatkowe wynikające ze sponsoringu regulowane są przez ustawy dotyczące innych zagadnień. Podstawowym dokumentem prawnym jest tu Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 roku. W ustawie tej zawarto dwa ważne dla sponsoringu zjawiska: reklamę i reprezentację. Osobną kwestią zawartą w tej ustawie jest darowizna. Jeśli chodzi o rozliczenie kosztów reklamowych, zawierają się one w definicji kosztów uzyskania przychodów: Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (Art. 15 pkt 1). Całkowity koszt reklamy może zostać uznany za koszt uzyskania przychodów, dlatego wydatki sponsorskie, w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, muszą być tak klasyfikowane. W świetle polskiego ustawodawstwa reklama i sponsoring są właściwie tym samym i w obu przypadkach istnieje zobowiązanie do wystawienia faktury VAT podlegającej opodatkowaniu. Problem polega na wymogu ekwiwalentności usług, które 7

8 wymusza od obu stron faktura VAT. Jest to sytuacja niesprzyjająca kulturze, trudno bowiem zapewnić promocję o dużej wartości rynkowej podczas przedsięwzięć kulturalnych. W przypadku reprezentacji, według Art. 16 pkt 28 nie można jej sklasyfikować jako kosztu uzyskania przychodów. Definicję reprezentacji określa wyrok Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12 czerwca 2008 (III SA/Wa 157/08): [reprezentacja] odnosi się do dobrego reprezentowania firmy, które może podlegać na wystroju firmy, jej logo, tablicach informacyjnych, sposobie podejmowania reprezentantów i kontrahentów. mógłby być rozliczany jako koszt reprezentacyjny, jednak sponsor nie otrzymywałby wówczas żadnych korzyści podatkowych. Ta forma (reprezentacji) mogłaby sprzyjać współpracy kultury i biznesu. Darowizna Darowizna jest rodzajem bezinteresownego przekazania środków. Formę tę definiuje kodeks cywilny (art ): Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku. Różnica między formą sponsoringu a darowizną jest założenie obustronnych korzyści w pierwszym, i jednostronnych w drugim przypadku. Kwestie związane z rozliczaniem darowizny reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych i według Art. 16 pkt 14 tej ustawy, darowizna nie jest wliczana w koszty uzyskania przychodu. Istnieje jednak możliwość odliczenia darowizny od podstawy opodatkowania, jeśli została ona przekazana na cele określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjom, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom, określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego ( ) - łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10 % dochodu ( ). Innymi słowy, darowizna może być odliczona od podstawy opodatkowania, do wysokości nie większej niż 10% tej podstawy. Jednocześnie nie może zostać wliczona w koszty uzyskania przychodów. Poniższa tabela ilustruje rozliczenie podatkowe darowizny: Przychód Koszt księgowy Koszt podatkowy Dochód podatk. Odliczenie darow. od doch. podatk -limit 10% Dochód do opodatkowani a PRZYPADEK I: bez darowizny (według obecnego ustawodawstwa) 1000 (bez 1100 darowizn) PRZYPADEK II: z darowizną (według obecnego ustawodawstwa) 1000 (w tym darowizna 50) Podatek wg skali 20% Według polskiego ustawodawstwa nie ma możliwości, tak jak w wielu innych krajach europejskich, wliczenia darowizny w koszty uzyskania przychodów. W rezultacie podatnik, który nie przekazał darowizny ma wyższą podstawę opodatkowania. Wynika z tego sytuacja paradoksalna: darczyńca płaci wyższy podatek niż ten podatnik, który nie darował. Polskie ustawodawstwo nie tylko więc nie sprzyja prywatnym darczyńcom, ale nakłada na nich dodatkowe koszty. Inne Często występującą formą współpracy między podmiotami kultury i biznesu jest barter. Barter jest wzajemną wymianą bez udziału pieniądza. Podstawową zasadą w umowie barterowej jest wymiana towarów bądź usług o równej wartości, istnieje więc obowiązek ekwiwalentności świadczeń obu stron. Takie założenie nie jest dla organizacji sektora kultury korzystne gdyż zapewnienie partnerowi usług o wartości pieniężnej ekwiwalentnej do wkładu jest często trudne lub niemożliwe. Kwestie związane z barterem reguluje ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r.. Według art. 29 ust.3 tej ustawy, wartość świadczeń w ramach barteru powinna zostać ustalona na poziomie tzw. wartości rynkowej. 8