WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII DLA KLASY I, II i III GIMNAZJUM

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII DLA KLASY I, II i III GIMNAZJUM

2 1. Ogólne wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii w klasie I, II i III gimnazjum. Otrzymanie oceny wyższej oznacza spełnienie wymagań także na ocenę niższą 1. Stopień celujący otrzymuje uczeń, który: wyróżnia się wiedzą i umiejętnościami określonymi w programie nauczania przedmiotu obowiązującymi w danej klasie, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, zdobytą wiedzę stosuje w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych, samodzielnie i twórczo dobiera stosowne rozwiązanie w nowych, nietypowych sytuacjach problemowych, chętnie podejmuje prace dodatkowe, służy pomocą innym, pomaga w pracach związanych z prawidłowym funkcjonowaniem pracowni chemicznej, bierze udział w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, bardzo aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym. 2. Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który: opanował wiedzę i umiejętności określone w programie nauczania przedmiotu obowiązującego w danej klasie, potrafi zastosować zdobytą wiedzę w praktyce, samodzielnie rozwiązuje zadania problemowe i obliczeniowe o dużym stopniu trudności, wie, jak poprawić ewentualne błędy, aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym. 3. Stopień dobry otrzymuje uczeń, który: dobrze opanował wiadomości określone programem nauczania, samodzielnie rozwiązuje zadania problemowe i obliczeniowe o średnim stopniu trudności, zna podstawowe pojęcia i właściwą terminologię z przedmiotu, czasem popełnia błędy, ale potrafi je wskazać i poprawić, jest aktywny na lekcji.

3 4. Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który: opanował podstawowe treści programowe określone programem nauczania danej klasy, rozwiązuje proste zadania obliczeniowe i problemowe, posługuje się podstawowymi pojęciami podczas opisu zjawisk i procesów, stara się poprawiać błędy wskazane przez nauczyciela, wykazuje zadowalającą aktywność na lekcjach. 5. Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który: opanował wiadomości i umiejętności w stopniu dopuszczającym możliwość dalszego kształcenia, posiadając braki, rozumie podstawowe pojęcia chemiczne, ale zdarzają się mu pomyłki podczas operowania nimi, korzystając z pomocy nauczyciela rozwiązuje bardzo proste zadania obliczeniowe, stosuje posiadane wiadomości tylko z pomocą nauczyciela, ma trudności z zastosowaniem swojej wiedzy w praktyce i operowaniem terminologią chemiczną, jest mało aktywny na lekcji. 6. Stopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który: nie opanował wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania danej klasy, braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają kontynuację dalszej nauki z zakresu przedmiotu, nie potrafi wykonać zadań o podstawowym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela, wykazuje postawę bierna.

4 2. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny dla klasy I, II i III gimnazjum. Otrzymanie oceny wyższej oznacza spełnienie wymagań także na ocenę niższą OCENIANIE ŚRÓDROCZNE KLASA I GIMNAZJUM (do programu Świat Chemii, WSiP ) Dział 1. Rodzaje i przemiany materii Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - podaje przykłady obecności chemii w swoim życiu - wymienia podstawowe narzędzia pracy chemika - zna i stosuje zasady bezpiecznej pracy w pracowni chemicznej - dzieli substancje na stałe, ciekłe i gazowe; - wskazuje przykłady substancji stałych, ciekłych i gazowych w swoim otoczeniu - wymienia podstawowe właściwości substancji - zna wzór na gęstość substancji - zna podział substancji na metale i niemetale - wskazuje przedmioty wykonane z metali wskazuje w swoim najbliższym otoczeniu produkty przemysłu chemicznego wymienia różne dziedziny chemii oraz wskazuje przedmiot ich zainteresowań - rozpoznaje i nazywa podstawowy sprzęt i naczynia laboratoryjne - wie, w jakim celu stosuje się oznaczenia na etykietach opakowań odczynników i środków czystości stosowanych w gospodarstwie domowym - bada właściwości substancji - korzysta z danych zawartych w tabelach (odczytuje gęstość oraz wartości temperatury - wskazuje zawody w wykonywaniu, których niezbędna jest znajomość zagadnień - wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat historii i rozwoju chemii na przestrzeni dziejów - potrafi udzielić pierwszej pomocy w pracowni chemicznej - określa zastosowanie podstawowego sprzętu laboratoryjnego - identyfikuje substancje na podstawie przeprowadzonych badań - bada właściwości wybranych metali (w tym przewodzenie - przedstawia zarys historii rozwoju chemii - wskazuje chemię wśród innych nauk przyrodniczych - wskazuje związki chemii z innymi dziedzinami nauki - bezbłędnie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym - wyjaśnia, na podstawie budowy wewnętrznej substancji, dlaczego ciała stałe mają na ogół największą gęstość, a gazy najmniejszą - wskazuje na związek zastosowania substancji z jej właściwościami - wyjaśnia rolę metali w rozwoju cywilizacji i gospodarce

5 - wymienia czynniki powodujące niszczenie metali - podaje przykłady niemetali - podaje właściwości wybranych niemetali - sporządza mieszaniny substancji - podaje przykłady mieszanin znanych z życia codziennego wymienia przykładowe metody rozdzielania mieszanin; - zna pojęcie reakcji chemicznej; - podaje co najmniej trzy objawy reakcji chemicznej; - dzieli poznane substancje na proste i złożone. - posługuje się symbolami pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg; - definiuje pierwiastek chemiczny; - wyjaśnia, że substancje są zbudowane z atomów - definiuje atom - wyjaśnia zjawisko dyfuzji wrzenia i temperatury topnienia substancji) - zna jednostki gęstości - podstawia dane do wzoru na gęstość - odróżnia metale od innych substancji i wymienia ich właściwości - odczytuje dane tabelaryczne, dotyczące wartości temperatury wrzenia i temperatury topnienia metali - wie, co to są stopy metali - wie, w jakich stanach skupienia niemetale występują w przyrodzie - sporządza mieszaniny jednorodne i niejednorodne - wskazuje przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych - odróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych - odróżnia substancję od mieszaniny - wie, co to jest: dekantacja, sedymentacja, filtracja, odparowanie rozpuszczalnika i krystalizacja - wykazuje na dowolnym przykładzie różnice między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną - podaje przykłady przemian znanych z życia codziennego ciepła i prądu elektrycznego) - interpretuje informacje z tabel dotyczące właściwości metali - zna skład wybranych stopów metali - wyjaśnia różnice we właściwościach metali i niemetali - planuje i przeprowadza proste doświadczenia dotyczące rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych - montuje zestaw do sączenia - wyjaśnia, na czym polega metoda destylacji - wskazuje w podanych przykładach przemianę chemiczną i zjawisko fizyczne - wyjaśnia, czym jest związek chemiczny - wykazuje różnice między mieszaniną, a związkiem chemicznym - wymienia pierwiastki chemiczne znane w starożytności - odróżnia modele przedstawiające drobiny różnych pierwiastków - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wskazuje inne przykładowe źródła wiedzy człowieka - tłumaczy, dlaczego metale stapia się ze sobą - bada właściwości innych (niż podanych na lekcji) metali oraz wyciąga prawidłowe wnioski na podstawie obserwacji z badań - wyjaśnia pojęcie: sublimacja - porównuje właściwości stopu (mieszaniny metali) z właściwościami jego składników - opisuje rysunek przedstawiający aparaturę do destylacji - wskazuje różnice między właściwościami substancji, a następnie stosuje je do rozdzielania mieszanin - projektuje proste zestawy doświadczalne do rozdzielania wskazanych mieszanin - sporządza kilkuskładnikowe mieszaniny, a następnie rozdziela je poznanymi metodami - podaje, jakie znaczenie miało pojęcie pierwiastka w starożytności - tłumaczy, w jaki sposób tworzy się symbole pierwiastków - planuje i przeprowadza doświadczenia potwierdzające dyfuzję zachodzącą w ciałach o różnych stanach skupienia

6 - przyporządkowuje nazwom pierwiastków ich symbole i odwrotnie - tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji - podaje dowody ziarnistości materii - definiuje pierwiastek chemiczny jako zbiór prawie jednakowych atomów wyjaśnia jaki wpływ na szybkość procesu dyfuzji ma stan skupienia stykających się ciał porównuje właściwości różnych substancji przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość tłumaczy skąd pochodzą symbole pierwiastków, podaje przykłady wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie projektuje i wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji dokonuje pomiarów objętości, masy lub odczytuje informacje z rysunku, zdjęcia przewiduje właściwości stopu na podstawie właściwości jego składników -oblicza zadania z wykorzystaniem gęstości o większym stopniu trudności, jednocześnie z uwzględnieniem przeliczania jednostek -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski

7 Dział 2. Budowa materii Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - definiuje atom - zna pojęcia: proton, neutron, elektron, elektron walencyjny, konfiguracja elektronowa - kojarzy nazwisko Mendelejewa z układem okresowym pierwiastków - zna treść prawa okresowości - wie, że pionowe kolumny w układzie okresowym pierwiastków to grupy, a poziome rzędy to okresy - posługuje się układem okresowym pierwiastków - definiuje pierwiastek chemiczny jako zbiór prawie jednakowych atomów - podaje symbole, masy i ładunki protonów, neutronów i elektronów - wie, co to jest powłoka elektronowa - oblicza liczby protonów, elektronów i neutronów znajdujących się w atomach danego pierwiastka chemicznego, korzystając z liczby atomowej i masowej - odróżnia modele przedstawiające drobiny różnych pierwiastków - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wie, jak tworzy się nazwy grup - wskazuje w układzie okresowym pierwiastków miejsce metali i niemetali - tłumaczy, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową - zna historię rozwoju pojęcia atom - tłumaczy, dlaczego wprowadzono jednostkę masy atomowej u - wyjaśnia, jakie znaczenie mają elektrony walencyjne - omawia, jak zmienia się aktywność metali i niemetali w grupach i okresach - projektuje i buduje modele jąder atomowych izotopów - charakteryzuje przemiany: - oblicza średnią masę atomową pierwiastka chemicznego na podstawie mas atomowych w celu odczytania symboli - określa rozmieszczenie elektronów - oblicza liczbę neutronów poszczególnych izotopów i ich pierwiastków i ich charakteru chemicznego - wie, co to są izotopy - wymienia przykłady izotopów - wymienia przykłady zastosowań izotopów - odczytuje z układu okresowego pierwiastków podstawowe informacje niezbędne do określenia budowy atomu: numer grupy i numer okresu oraz liczbę atomową i liczbę masową zdaje sobie sprawę, ze poglądy na w poszczególnych powłokach elektronowych i wskazuje elektrony walencyjne - wie, jaki był wkład D.Mendelejewa w prace nad uporządkowaniem pierwiastków - rozumie prawo okresowości - wskazuje w układzie okresowym pierwiastków grupy i okresy - porządkuje podane pierwiastki chemiczne według wzrastającej liczby atomowej - wyszukuje w dostępnych mu w podanych izotopach pierwiastków - wskazuje zagrożenia wynikające ze stosowania izotopów promieniotwórczych - bierze udział w dyskusji na temat wad i zalet energetyki jądrowej; wskazuje położenie pierwiastka w układzie okresowym pierwiastków na podstawie budowy jego atomu - odróżnia modele przedstawiające drobiny różnych pierwiastków zawartości procentowej - szuka rozwiązań dotyczących składowania odpadów promieniotwórczych - tłumaczy, dlaczego pierwiastki chemiczne znajdujące się w tej samej grupie mają podobne właściwości - tłumaczy, dlaczego gazy szlachetne są pierwiastkami mało aktywnymi chemicznie. przelicza masę atomową wyrażoną w atomowych jednostkach masy u na gramy, wyniki podaje w notacji

8 temat budowy materii zmieniały się na przestrzeni dziejów źródłach informacje o właściwościach i aktywności chemicznej podanych pierwiastków - wyjaśnia, co to są izotopy - nazywa i zapisuje symbolicznie izotopy pierwiastków - wyjaśnia, na czym polegają przemiany promieniotwórcze - omawia wpływ promieniowania jądrowego na organizmy - określa na podstawie położenia w układzie okresowym budowę atomu danego pierwiastka i jego charakter chemiczny - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wie, jak tworzy się nazwy grup - wskazuje w układzie okresowym pierwiastków miejsce metali i niemetali - tłumaczy, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową - oblicza liczbę neutronów w podanych izotopach pierwiastków - wskazuje zagrożenia wynikające ze stosowania izotopów promieniotwórczych - bierze udział w dyskusji na temat wad i zalet energetyki jądrowej wykładniczej wymienia oddziaływania utrzymujące atom w całości porównuje aktywność chemiczną pierwiastków należących do tej samej grupy na przykładzie litowców i fluorowców oraz należących do tego samego okresu na przykładzie okresu trzeciego podaje przykłady pierwiastków posiadających odmiany izotopowe określa znaczenie badań Marii Skłodowskiej Curie dla rozwoju wiedzy na temat zjawiska promieniotwórczości oblicza masę atomową wskazanego pierwiastka na podstawie liczb masowych i zawartości procentowej w przyrodzie trwałych izotopów oblicza zawartość procentową izotopów w przyrodzie na podstawie masy atomowej pierwiastka i liczb masowych trwałych izotopów -interpretuje treść prawa okresowości w oparciu o układ okresowy pierwiastków rysuje na podstawie układu okresowego pierwiastków modele planetarne atomów o liczbie atomowej uzasadnia mocne i słabe strony szanse i zagrożenia wynikające z

9 zastosowania izotopów promieniotwórczych, oblicza średnią masę atomową pierwiastka chemicznego oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski

10 Dział 3. Wiązania i reakcje chemiczne Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra, Ocena celująca - zapisuje w sposób symboliczny aniony i kationy -rozróżnia typy wiązań przedstawione w sposób modelowy wyjaśnia pomiędzy molekułami: atomem, cząsteczką, jonem: przewiduje rodzaj wiązania pomiędzy atomami - definiuje pojęcie jonów rysuje schemat powstawania wiązań kationem i anionem wskazuje związki w których - odróżnia atom od cząsteczki - wie, na czym polega wiązanie jonowe, a na czym wiązanie atomowe (kowalencyjne) jonowych i kowalencyjnych na prostych przykładach tłumaczy pojęcia oktetu i dubletu opisuje jak powstają jony tłumaczy mechanizm powstawania jonów i wiązania jonowego zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie występuje wiązanie kowalencyjne spolaryzowane wyjaśnia w jaki sposób polaryzacja wiązania wpływa na właściwości - odczytuje wartościowość pierwiastka interpretuje zapisy H 2, 2H, 2H 2, itp. Na, Mg, Al, Cl, S związku z układu okresowego pierwiastków oblicza liczby atomów - opisuje rolę elektronów przewiduje właściwości związku poszczególnych pierwiastków walencyjnych w łączeniu się atomów na podstawie rodzaju wiązań (stan - wskazuje substraty i produkty na podstawie zapisów na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, skupienia, weryfikuje przewidywania - nazywa tlenki zapisane za pomocą typu: 3 H 2 O N 2, CO 2, H 2 O, HCl, NH 3 opisuje korzystając z różnorodnych źródeł wzoru sumarycznego porównuje właściwości związków powstawanie wiązań atomowych wiedzy) - odczytuje masy atomowe kowalencyjnych i jonowych (stan (kowalencyjnych), zapisuje wzory wyjaśnia, dlaczego nie we pierwiastków z układu skupienia, rozpuszczalność w sumaryczne i strukturalne tych wszystkich przypadkach związków okresowego pierwiastków wodzie, temperatury topnienia i cząsteczek może rysować wzory strukturalne wrzenia) ilustruje graficznie powstawanie wykonuje różnorodne obliczenia, - zapisuje proste równania reakcji odczytuje z układu okresowego wiązań jonowych i wiązań np. pozwalające ustalać wzory na podstawie zapisu słownego wartościowość maksymalną dla kowalencyjnych sumaryczne związków o podanym - zna trzy typy reakcji pierwiastków grup 1., 2., 13., 14., rysuje wzór strukturalny cząsteczki stosunku masowym, wyznacza łączenie (syntezę), rozkład 15., 16. i 17. (względem tlenu i związku dwupierwiastkowego indeksy stechiometryczne dla (analizę) i wymianę wodoru) (o wiązaniach kowalencyjnych) związków o znanej masie atomowej - podaje po jednym przykładzie ustala dla prostych związków o znanych wartościowościach itp. reakcji łączenia (syntezy), dwupierwiastkowych, na przykładzie pierwiastków układa równania reakcji rozkładu (analizy) i wymiany tlenków: nazwę na podstawie wzoru odróżnia wzory elektronowe przedstawionych w formie - zna treść prawa zachowania masy; sumarycznego; wzór sumaryczny na kreskowe, strukturalne chemografów - zna treść prawa stałości składu. podstawie nazwy; wzór sumaryczny ustala wzory sumaryczne wykonuje obliczenia dotyczące na podstawie wartościowości zna wartościowości niektórych chlorków, siarczków i strukturalne związków kowalencyjnych równań reakcji, korzystając z proporcji

11 pierwiastków (wodoru, tlenu, litowców, berylowców, żelaza, miedzi, węgla, siarki) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne i reakcje endoenergetyczne zapisuje proste równania reakcji, na podstawie zapisu słownego określa typ reakcji dobiera współczynniki w równaniach reakcji wykonuje proste obliczenia oparte na prawie zachowania masy i stałości składu określa wartościowość pierwiastka na podstawie wzoru sumarycznego jego tlenku/chlorku/siarczku dokonuje obliczeń związanych z zastosowaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu samodzielnie formułuje obserwacje i wnioski pisze równania reakcji na podstawie opisu słownego oraz modelowego uzupełnia równania reakcji podaje przykłady różnych typów reakcji - wyjaśnia, od czego zależy trwałości konfiguracji elektronowej - rozumie istotę przemian w ujęciu teorii atomistyczno-cząsteczkowej -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski Ocenę niedostateczną Otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Wykazuje rażący brak wiadomości i umiejętności, które uniemożliwiają mu świadome i aktywne uczestnictwo w lekcjach chemii. Nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela.

12 OCENIANIE ROCZNE Ocena roczna obejmuje także wymagania na ocenę śródroczną. Dział 1. Rodzaje i przemiany materii Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - podaje przykłady obecności chemii w swoim życiu - wymienia podstawowe narzędzia pracy chemika - zna i stosuje zasady bezpiecznej pracy w pracowni chemicznej - dzieli substancje na stałe, ciekłe i gazowe - wskazuje przykłady substancji stałych, ciekłych i gazowych w swoim otoczeniu - wymienia podstawowe właściwości substancji - zna wzór na gęstość substancji - zna podział substancji na metale i niemetale - wskazuje przedmioty wykonane z metali - wymienia czynniki powodujące niszczenie metali - podaje przykłady niemetali - podaje właściwości wybranych niemetali - sporządza mieszaniny substancji - podaje przykłady mieszanin -wskazuje w swoim najbliższym otoczeniu produkty przemysłu chemicznego wymienia różne dziedziny chemii oraz wskazuje przedmiot ich zainteresowań - rozpoznaje i nazywa podstawowy sprzęt i naczynia laboratoryjne - wie, w jakim celu stosuje się oznaczenia na etykietach opakowań odczynników i środków czystości stosowanych w gospodarstwie domowym - bada właściwości substancji - korzysta z danych zawartych w tabelach (odczytuje gęstość oraz wartości temperatury wrzenia i temperatury topnienia substancji) - zna jednostki gęstości - podstawia dane do wzoru na gęstość - odróżnia metale od innych substancji i wymienia ich - wskazuje zawody w wykonywaniu, których niezbędna jest znajomość zagadnień - wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat historii i rozwoju chemii na przestrzeni dziejów - potrafi udzielić pierwszej pomocy w pracowni chemicznej - określa zastosowanie podstawowego sprzętu laboratoryjnego - identyfikuje substancje na podstawie przeprowadzonych badań - bada właściwości wybranych metali (w tym przewodzenie ciepła i prądu elektrycznego) - interpretuje informacje z tabel dotyczące właściwości metali - zna skład wybranych stopów metali - wyjaśnia różnice we właściwościach metali - przedstawia zarys historii rozwoju chemii - wskazuje chemię wśród innych nauk przyrodniczych - wskazuje związki chemii z innymi dziedzinami nauki - bezbłędnie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym - wyjaśnia, na podstawie budowy wewnętrznej substancji, dlaczego ciała stałe mają na ogół największą gęstość, a gazy najmniejszą - wskazuje na związek zastosowania substancji z jej właściwościami - wyjaśnia rolę metali w rozwoju cywilizacji i gospodarce człowieka - tłumaczy, dlaczego metale stapia się ze sobą - bada właściwości innych (niż podanych na lekcji) metali oraz wyciąga prawidłowe wnioski na podstawie obserwacji z badań

13 znanych z życia codziennego wymienia przykładowe metody rozdzielania mieszanin; - zna pojęcie reakcji chemicznej; - podaje co najmniej trzy objawy reakcji chemicznej; - dzieli poznane substancje na proste i złożone. - posługuje się symbolami pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg; - definiuje pierwiastek chemiczny; - wyjaśnia, że substancje są zbudowane z atomów - definiuje atom - wyjaśnia zjawisko dyfuzji właściwości - odczytuje dane tabelaryczne, dotyczące wartości temperatury wrzenia i temperatury topnienia metali - wie, co to są stopy metali - wie, w jakich stanach skupienia niemetale występują w przyrodzie - sporządza mieszaniny jednorodne i niejednorodne - wskazuje przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych - odróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych - odróżnia substancję od mieszaniny - wie, co to jest: dekantacja, sedymentacja, filtracja, odparowanie rozpuszczalnika i krystalizacja - wykazuje na dowolnym przykładzie różnice między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną - podaje przykłady przemian znanych z życia codziennego - przyporządkowuje nazwom pierwiastków ich symbole i odwrotnie - tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji - podaje dowody ziarnistości materii - definiuje pierwiastek chemiczny i niemetali - planuje i przeprowadza proste doświadczenia dotyczące rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych - montuje zestaw do sączenia - wyjaśnia, na czym polega metoda destylacji - wskazuje w podanych przykładach przemianę chemiczną i zjawisko fizyczne - wyjaśnia, czym jest związek chemiczny - wykazuje różnice między mieszaniną, a związkiem chemicznym - wymienia pierwiastki chemiczne znane w starożytności - odróżnia modele przedstawiające drobiny różnych pierwiastków - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wskazuje inne przykładowe źródła wiedzy wyjaśnia jaki wpływ na szybkość procesu dyfuzji ma stan skupienia stykających się ciał porównuje właściwości różnych substancji przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość - wyjaśnia pojęcie: sublimacja - porównuje właściwości stopu (mieszaniny metali) z właściwościami jego składników - opisuje rysunek przedstawiający aparaturę do destylacji - wskazuje różnice między właściwościami substancji, a następnie stosuje je do rozdzielania mieszanin - projektuje proste zestawy doświadczalne do rozdzielania wskazanych mieszanin - sporządza kilkuskładnikowe mieszaniny, a następnie rozdziela je poznanymi metodami - podaje, jakie znaczenie miało pojęcie pierwiastka w starożytności - tłumaczy, w jaki sposób tworzy się symbole pierwiastków - planuje i przeprowadza doświadczenia potwierdzające dyfuzję zachodzącą w ciałach o różnych stanach skupienia projektuje i wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji dokonuje pomiarów objętości, masy lub odczytuje informacje z rysunku, zdjęcia przewiduje właściwości stopu na

14 jako zbiór prawie jednakowych atomów i objętość tłumaczy skąd pochodzą symbole pierwiastków, podaje przykłady wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie podstawie właściwości jego składników -oblicza zadania z wykorzystaniem gęstości o większym stopniu trudności, jednocześnie z uwzględnieniem przeliczania jednostek -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski Dział 2. Budowa Materii Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - definiuje atom - zna pojęcia: proton, neutron, elektron, elektron walencyjny, konfiguracja elektronowa - kojarzy nazwisko Mendelejewa z układem okresowym pierwiastków - zna treść prawa okresowości - wie, że pionowe kolumny w układzie okresowym pierwiastków to grupy, a poziome rzędy to okresy - posługuje się układem okresowym pierwiastków w celu odczytania symboli - definiuje pierwiastek chemiczny jako zbiór prawie jednakowych atomów - podaje symbole, masy i ładunki protonów, neutronów i elektronów - wie, co to jest powłoka elektronowa - oblicza liczby protonów, elektronów i neutronów znajdujących się w atomach danego pierwiastka chemicznego, korzystając z liczby atomowej i masowej - określa rozmieszczenie elektronów - odróżnia modele przedstawiające drobiny różnych pierwiastków - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wie, jak tworzy się nazwy grup - wskazuje w układzie okresowym pierwiastków miejsce metali i niemetali - tłumaczy, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową - oblicza liczbę neutronów - zna historię rozwoju pojęcia atom - tłumaczy, dlaczego wprowadzono jednostkę masy atomowej u - wyjaśnia, jakie znaczenie mają elektrony walencyjne - omawia, jak zmienia się aktywność metali i niemetali w grupach i okresach - projektuje i buduje modele jąder atomowych izotopów - charakteryzuje przemiany: ; - oblicza średnią masę atomową pierwiastka chemicznego na podstawie mas atomowych poszczególnych izotopów i ich

15 pierwiastków i ich charakteru chemicznego - wie, co to są izotopy - wymienia przykłady izotopów - wymienia przykłady zastosowań izotopów - odczytuje z układu okresowego pierwiastków podstawowe informacje niezbędne do określenia budowy atomu: numer grupy i numer okresu oraz liczbę atomową i liczbę masową zdaje sobie sprawę, ze poglądy na temat budowy materii zmieniały się na przestrzeni dziejów w poszczególnych powłokach elektronowych i wskazuje elektrony walencyjne - wie, jaki był wkład D.Mendelejewa w prace nad uporządkowaniem pierwiastków - rozumie prawo okresowości - wskazuje w układzie okresowym pierwiastków grupy i okresy - porządkuje podane pierwiastki chemiczne według wzrastającej liczby atomowej - wyszukuje w dostępnych mu źródłach informacje o właściwościach i aktywności chemicznej podanych pierwiastków - wyjaśnia, co to są izotopy - nazywa i zapisuje symbolicznie izotopy pierwiastków - wyjaśnia, na czym polegają przemiany promieniotwórcze - omawia wpływ promieniowania jądrowego na organizmy - określa na podstawie położenia w układzie okresowym budowę atomu danego pierwiastka i jego charakter chemiczny w podanych izotopach pierwiastków - wskazuje zagrożenia wynikające ze stosowania izotopów promieniotwórczych - bierze udział w dyskusji na temat wad i zalet energetyki jądrowej; wskazuje położenie pierwiastka w układzie okresowym pierwiastków na podstawie budowy jego atomu - odróżnia modele przedstawiające drobiny różnych pierwiastków - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wie, jak tworzy się nazwy grup - wskazuje w układzie okresowym pierwiastków miejsce metali i niemetali - tłumaczy, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową - oblicza liczbę neutronów w podanych izotopach pierwiastków - wskazuje zagrożenia wynikające ze stosowania izotopów promieniotwórczych - bierze udział w dyskusji na temat wad i zalet energetyki jądrowej zawartości procentowej - szuka rozwiązań dotyczących składowania odpadów promieniotwórczych - tłumaczy, dlaczego pierwiastki chemiczne znajdujące się w tej samej grupie mają podobne właściwości - tłumaczy, dlaczego gazy szlachetne są pierwiastkami mało aktywnymi chemicznie. przelicza masę atomową wyrażoną w atomowych jednostkach masy u na gramy, wyniki podaje w notacji wykładniczej wymienia oddziaływania utrzymujące atom w całości porównuje aktywność chemiczną pierwiastków należących do tej samej grupy na przykładzie litowców i fluorowców oraz należących do tego samego okresu na przykładzie okresu trzeciego podaje przykłady pierwiastków posiadających odmiany izotopowe określa znaczenie badań Marii Skłodowskiej Curie dla rozwoju wiedzy na temat zjawiska promieniotwórczości oblicza masę atomową wskazanego pierwiastka na podstawie liczb masowych i zawartości procentowej w przyrodzie trwałych izotopów oblicza zawartość procentową

16 izotopów w przyrodzie na podstawie masy atomowej pierwiastka i liczb masowych trwałych izotopów -interpretuje treść prawa okresowości w oparciu o układ okresowy pierwiastków rysuje na podstawie układu okresowego pierwiastków modele planetarne atomów o liczbie atomowej uzasadnia mocne i słabe strony szanse i zagrożenia wynikające z zastosowania izotopów promieniotwórczych, oblicza średnią masę atomową pierwiastka chemicznego oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski

17 Dział 3. Wiązania i reakcje chemiczne Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra, Ocena celująca - zapisuje w sposób symboliczny aniony i kationy - rozróżnia typy wiązań przedstawione w sposób modelowy - wyjaśnia pomiędzy molekułami: atomem, cząsteczką, jonem: - przewiduje rodzaj wiązania pomiędzy atomami - definiuje pojęcie jonów rysuje schemat powstawania wiązań kationem i anionem wskazuje związki w których - odróżnia atom od cząsteczki - wie, na czym polega wiązanie jonowe, a na czym wiązanie atomowe (kowalencyjne) jonowych i kowalencyjnych na prostych przykładach tłumaczy pojęcia oktetu i dubletu opisuje jak powstają jony tłumaczy mechanizm powstawania jonów i wiązania jonowego zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie występuje wiązanie kowalencyjne spolaryzowane wyjaśnia w jaki sposób polaryzacja wiązania wpływa na właściwości - odczytuje wartościowość pierwiastka interpretuje zapisy H 2, 2H, 2H 2, itp. Na, Mg, Al, Cl, S związku z układu okresowego pierwiastków oblicza liczby atomów - opisuje rolę elektronów przewiduje właściwości związku poszczególnych pierwiastków walencyjnych w łączeniu się atomów na podstawie rodzaju wiązań (stan - wskazuje substraty i produkty na podstawie zapisów na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, skupienia, weryfikuje przewidywania - nazywa tlenki zapisane za pomocą typu: 3 H 2 O N 2, CO 2, H 2 O, HCl, NH 3 opisuje korzystając z różnorodnych źródeł wzoru sumarycznego porównuje właściwości związków powstawanie wiązań atomowych wiedzy) - odczytuje masy atomowe kowalencyjnych i jonowych (stan (kowalencyjnych), zapisuje wzory wyjaśnia, dlaczego nie we pierwiastków z układu skupienia, rozpuszczalność w sumaryczne i strukturalne tych wszystkich przypadkach związków okresowego pierwiastków wodzie, temperatury topnienia i cząsteczek może rysować wzory strukturalne wrzenia) ilustruje graficznie powstawanie wykonuje różnorodne obliczenia, - zapisuje proste równania reakcji odczytuje z układu okresowego wiązań jonowych i wiązań np. pozwalające ustalać wzory na podstawie zapisu słownego wartościowość maksymalną dla kowalencyjnych sumaryczne związków o podanym - zna trzy typy reakcji pierwiastków grup 1., 2., 13., 14., rysuje wzór strukturalny cząsteczki stosunku masowym, wyznacza łączenie (syntezę), rozkład 15., 16. i 17. (względem tlenu i związku dwupierwiastkowego indeksy stechiometryczne dla (analizę) i wymianę wodoru) (o wiązaniach kowalencyjnych) związków o znanej masie atomowej - podaje po jednym przykładzie ustala dla prostych związków o znanych wartościowościach itp. reakcji łączenia (syntezy), dwupierwiastkowych, na przykładzie pierwiastków układa równania reakcji rozkładu (analizy) i wymiany tlenków: nazwę na podstawie wzoru odróżnia wzory elektronowe przedstawionych w formie - zna treść prawa zachowania masy; sumarycznego; wzór sumaryczny na kreskowe, strukturalne chemografów - zna treść prawa stałości składu. podstawie nazwy; wzór sumaryczny ustala wzory sumaryczne wykonuje obliczenia dotyczące na podstawie wartościowości zna wartościowości niektórych chlorków, siarczków i strukturalne związków kowalencyjnych równań reakcji, korzystając z proporcji

18 pierwiastków (wodoru, tlenu, litowców, berylowców, żelaza, miedzi, węgla, siarki) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne i reakcje endoenergetyczne zapisuje proste równania reakcji, na podstawie zapisu słownego określa typ reakcji dobiera współczynniki w równaniach reakcji wykonuje proste obliczenia oparte na prawie zachowania masy i stałości składu określa wartościowość pierwiastka na podstawie wzoru sumarycznego jego tlenku/chlorku/siarczku dokonuje obliczeń związanych z zastosowaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu samodzielnie formułuje obserwacje i wnioski pisze równania reakcji na podstawie opisu słownego oraz modelowego uzupełnia równania reakcji podaje przykłady różnych typów reakcji - wyjaśnia, od czego zależy trwałość konfiguracji elektronowej - rozumie istotę przemian w ujęciu teorii atomistyczno-cząsteczkowej -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski

19 Dział 4. Gazy Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - przedstawia dowody na istnienie powietrza - wie, z jakich substancji składa się powietrze - opisuje na schemacie obieg tlenu w przyrodzie - definiuje tlenek - bada skład oraz podstawowe właściwości powietrza - tłumaczy, dlaczego bez tlenu nie byłoby życia na Ziemi - wskazuje źródła pochodzenia ozonu oraz określa jego znaczenie dla organizmów - oblicza objętość poszczególnych składników powietrza w pomieszczeniu o podanych wymiarach - rozumie, dlaczego zmienia się naturalny skład powietrza - określa na podstawie obserwacji - oblicza, na ile czasu wystarczy tlenu osobom znajdującym się w pomieszczeniu (przy założeniu, że jest to pomieszczenie hermetyczne i jest mu znane zużycie tlenu na godzinę) - podaje, jakie są zastosowania tlenu - podaje podstawowe zastosowania zebranego gazu jego podstawowe - konstruuje proste przyrządy - wyjaśnia znaczenie azotu dla organizmów - podaje podstawowe zastosowania azotu - odczytuje z układu okresowego nazwy pierwiastków należących do18. grupy - zna wzór sumaryczny i strukturalny tlenku węgla(iv) - wymienia podstawowe zastosowania tlenku węgla(iv) - omawia podstawowe właściwości wodoru - wymienia praktyczne zastosowania wodoru - wymienia źródła zanieczyszczeń powietrza - wyjaśnia skutki zanieczyszczeń powietrza dla przyrody i człowieka - wymienia podstawowe praktyczne kilku wybranych tlenków - proponuje spalanie jako sposób otrzymywania tlenków - ustala nazwy tlenków na podstawie wzorów - ustala wzory sumaryczne tlenków na podstawie nazwy - oblicza masę cząsteczkową wybranych tlenków - uzupełnia współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji otrzymywania tlenków metodą utleniania pierwiastków - omawia właściwości azotu - wyjaśnia znaczenie azotu dla organizmów - wymienia źródła tlenku węgla(iv) - wyjaśnia znaczenie tlenku węgla(iv) dla organizmów - przeprowadza identyfikację tlenku właściwości (stan skupienia, barwę, zapach, rozpuszczalność w wodzie) - otrzymuje tlenki w wyniku spalania, np. tlenek węgla(iv) - ustala wzory tlenków na podstawie modeli i odwrotnie - zapisuje równania reakcji otrzymywania kilku tlenków - odróżnia na podstawie opisu słownego reakcję egzotermiczną od reakcji endotermicznej - tłumaczy, na czym polega obieg azotu w przyrodzie - omawia właściwości i zastosowanie gazów szlachetnych - tłumaczy na schemacie obieg tlenku węgla(iv) w przyrodzie - przeprowadza i opisuje doświadczenie otrzymywania dobadania następujących zjawisk atmosferycznych i właściwości powietrza: wykrywanie powietrza w pustym naczyniu, badanie składu powietrza, badanie udziału powietrza w paleniu się świecy - otrzymuje pod nadzorem nauczyciela tlen podczas reakcji termicznego rozkładu manganianu(vii) potasu - wie, kiedy reakcję łączenia się tlenu z innymi pierwiastkami nazywa się spalaniem - przedstawia podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali oraz podaje przykłady takich tlenków - podaje skład jąder atomowych i rozmieszczenie elektronów na poszczególnych powłokach dla

20 zastosowania tlenku węgla(iv) - omawia podstawowe właściwości wodoru - wymienia praktyczne zastosowania wodoru - wymienia źródła zanieczyszczeń powietrza - wyjaśnia skutki zanieczyszczeń powietrza dla przyrody i człowieka węgla(iv) przy użyciu wody wapiennej - wie, jaka właściwość tlenku węgla(iv) zadecydowała o jego zastosowaniu - omawia właściwości wodoru - bezpiecznie obchodzi się z substancjami i mieszaninami wybuchowymi - podaje, jakie właściwości wodoru zdecydowały o jego zastosowaniu - podaje przyczyny i skutki smogu - wyjaśnia powstawanie efektu cieplarnianego i konsekwencje jego wzrostu na życie mieszkańców Ziemi - wymienia przyczyny i skutki dziury ozonowej - podaje, jakie właściwości wodoru zdecydowały o jego zastosowaniu tlenku węgla(iv) w szkolnych warunkach laboratoryjnych - bada doświadczalnie właściwości fizyczne tlenku węgla(iv) - uzasadnia konieczność wyposażenia pojazdów i budynków użyteczności publicznej w gaśnice pianowej lub proszkowe - otrzymuje wodór w reakcji octu z wiórkami magnezowymi - opisuje doświadczenie, za pomocą którego można zbadać właściwości wybuchowe mieszaniny wodoru i powietrza - podaje znaczenie warstwy ozonowej dla życia na Ziemi; - sprawdza eksperymentalnie, jaki jest wpływ zanieczyszczeń gazowych na rozwój roślin - bada stopień zapylenia powietrza w swojej okolicy - odróżnia na podstawie opisu słownego reakcję egzotermiczną od reakcji endotermicznej - tłumaczy, na czym polega obieg azotu w przyrodzie - omawia właściwości i zastosowanie gazów szlachetnych - tłumaczy na schemacie obieg tlenku węgla(iv) w przyrodzie - przeprowadza i opisuje doświadczenie otrzymywania czterech helowców (He, Ne, Ar, Kr) - wyjaśnia, dlaczego wzrost zawartości tlenku węgla(iv) w atmosferze jest niekorzystny; - uzasadnia, przedstawiając odpowiednie obliczenia, kiedy istnieje zagrożenie zdrowia i życia ludzi przebywających w niewietrzonych pomieszczeniach; - wyjaśnia, jak może dojść do wybuchu mieszanin wybuchowych, jakie są jego skutki i jak przed wybuchem można się zabezpieczyć - porównuje gęstość wodoru z gęstością powietrza - przeprowadza doświadczenie udowadniające, że dwutlenek węgla jest gazem cieplarnianym; - proponuje działania mające na celu ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami - doświadczalnie dowodzi, że powietrze jest mieszaniną jednorodną - opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski

21 tlenku węgla(iv) w szkolnych warunkach laboratoryjnych - bada doświadczalnie właściwości fizyczne tlenku węgla(iv) - uzasadnia konieczność wyposażenia pojazdów i budynków użyteczności publicznej w gaśnice pianowej lub proszkowe - otrzymuje wodór w reakcji octu z wiórkami magnezowymi - opisuje doświadczenie, za pomocą którego można zbadać właściwości wybuchowe mieszaniny wodoru i powietrza - podaje znaczenie warstwy ozonowej dla życia na Ziemi - sprawdza eksperymentalnie, jaki jest wpływ zanieczyszczeń gazowych na rozwój roślin - bada stopień zapylenia powietrza w swojej okolicy

22 Dział 5. Woda i roztwory wodne Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia wody opisuje właściwości wody zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody definiuje pojęcie dipol identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie - opisuje budowę cząsteczki wody wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą tłumaczy, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i porównuje rozpuszczalność różnych zawiesinie oblicza rozpuszczalność substancji substancja rozpuszczana definiuje pojęcie rozpuszczalność substancji w tej samej temperaturze oblicza ilość substancji, którą wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu wymienia czynniki, które wpływają można rozpuścić w określonej ilości rozpuszczania nasyconego w tej temperaturze na rozpuszczalność określa, co to jest wykres rozpuszczalności odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej wody w podanej temperaturze podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i substancji stałej w wodzie posługuje się sprawnie wykresem rozpuszczalności dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności mając masę roztworu nasyconego w danej temperaturze,oblicza, ile substancji wykrystalizuje po jego ochłodzeniu do podanej temperatury - opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt

23 temperaturze wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony definiuje pojęcie krystalizacja podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie definiuje stężenie procentowe roztworu podaje wzór opisujący stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste) tworzą koloidy lub zawiesiny wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym przeprowadza krystalizację przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie roztworu oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu procentowym sporządza roztwór o określonym stężeniu procentowym wyjaśnia, co to jest woda destylowana i czym się różni od wód występujących w przyrodzie laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i wnioski Ocenę niedostateczną Otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Wykazuje rażący brak wiadomości i umiejętności, które uniemożliwiają mu świadome i aktywne uczestnictwo w lekcjach chemii. Nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela.

24 KLASA II GIMNAZJUM (do programu Chemia Nowej Ery, Nowa Era) OCENIANIE ŚRÓDROCZNE Dział 4. Kwasy Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra, Ocena celująca wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z kwasami definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit wyjaśnia, co to jest wskaźnik i wymienia trzy przykłady wskaźników opisuje zastosowania wskaźników odróżnia kwasy od innych substancji za pomocą wskaźników definiuje pojęcie kwasy opisuje budowę kwasów beztlenowych i tlenowych odróżnia kwasy tlenowe od beztlenowych wskazuje wodór i resztę kwasową we wzorze kwasu wyznacza wartościowość reszty kwasowej zapisuje wzory sumaryczne kwasów: HCl, H 2 S, H 2 SO 4, H 2 SO 3, wymienia wspólne właściwości kwasów wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości kwasów zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów wyjaśnia pojęcie tlenek kwasowy wskazuje przykłady tlenków kwasowych wymienia metody otrzymywania kwasów tlenowych i beztlenowych otrzymywania poznanych kwasów opisuje właściwości poznanych kwasów opisuje zastosowania poznanych kwasów jonowa zapisuje i odczytuje wybrane równania reakcji dysocjacji jonowej kwasów wyjaśnia, dlaczego podczas pracy ze stężonymi roztworami kwasów należy zachować szczególną ostrożność wymienia poznane tlenki kwasowe otrzymywania wskazanego kwasu wykazuje doświadczalnie żrące właściwości kwasu siarkowego(vi) podaje zasadę bezpiecznego rozcieńczania stężonego roztworu kwasu siarkowego(vi) wyjaśnia, dlaczego kwas siarkowy(vi) pozostawiony w otwartym naczyniu zwiększa swą objętość planuje doświadczalne wykrycie białka w próbce żywności (w serze, mleku, jajku) opisuje reakcję ksantoproteinową zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej zapisuje wzór strukturalny dowolnego kwasu nieorganicznego o podanym wzorze sumarycznym projektuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymywać kwasy identyfikuje kwasy, na podstawie podanych informacji odczytuje równania reakcji potrafi rozwiązywać trudniejsze chemografy proponuje sposoby ograniczenia powstawania kwaśnych opadów analizuje przyczynę przewodnictwa elektrycznego przez roztwór kwasu, -prezentuje i interpretuje na modelach przebieg reakcji dysocjacji elektrolitycznej kwasów projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać kwasy,

25 HNO 3, H 2 CO 3, H 3 PO 4 podaje nazwy poznanych kwasów opisuje właściwości kwasów: chlorowodorowego, azotowego(v) i siarkowego(vi) opisuje podstawowe zastosowania kwasów: chlorowodorowego, azotowego(v) i siarkowego(vi) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów definiuje pojęcia jon, kation i anion dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady) wyjaśnia pojęcie kwaśne opady definiuje pojęcie odczyn kwasowy zapisuje obserwacje do przeprowadzanych doświadczeń (elektrolitycznej) kwasów określa odczyn roztworu kwasowego na podstawie znajomości jonów obecnych w badanym roztworze analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania rozwiązuje chemografy opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek) projektuje doświadczenie pozwalające zbadać właściwości kwasów, opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło i sprzęt laboratoryjny, odczynniki chemiczne, obserwacje i wnioski Dział 5. Wodorotlenki Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca wymienia zasady bhp dotyczące obchodzenia się z zasadami odróżnia zasady od innych substancji za pomocą wskaźników definiuje pojęcia wodorotlenek i zasada opisuje budowę wodorotlenków podaje wartościowość grupy wodorotlenowej wymienia wspólne właściwości zasad wyjaśnia, z czego wynikają wspólne właściwości zasad definiuje pojęcie tlenek zasadowy podaje przykłady tlenków zasadowych wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada wymienia przykłady wodorotlenków i zasad wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność wymienia poznane tlenki zasadowe otrzymywania wybranego zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także trudno rozpuszczalne otrzymywania różnych wodorotlenków identyfikuje wodorotlenki na

26 zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH) 2, Al(OH) 3 opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia wyjaśnia pojęcia woda wapienna, wapno palone i wapno gaszone określa rozpuszczalność wodorotlenków na podstawie tabeli rozpuszczalności zapisuje obserwacje do przeprowadzanych doświadczeń wodorotlenku planuje doświadczenia, w których wyniku, można otrzymać wodorotlenek: sodu, potasu lub wapnia planuje sposób otrzymywania wodorotlenków trudno rozpuszczalnych rozwiązuje chemografy opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek) podstawie podanych informacji odczytuje równania reakcji rozwiązuje chemografy o większym stopniu trudności - wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać wodorotlenek i zbadać właściwości wodorotlenków, -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając : szkło i sprzęt laboratoryjny, odczynniki chemiczne, obserwacje i wnioski Ocenę niedostateczną Otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Wykazuje rażący brak wiadomości i umiejętności, które uniemożliwiają mu świadome i aktywne uczestnictwo w lekcjach chemii. Nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela.