Przewodnik prowadzenia i rejestracji działalności gospodarczej na rynku Republiki Afryki Południowej

Transkrypt

1 Przewodnik prowadzenia i rejestracji działalności gospodarczej na rynku Republiki Afryki Południowej Spis treści 1. ZASADY ZAKŁADANIA I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ OMÓWIENIE FORM PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ REJESTRACJA PODMIOTU...Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 2. SYSTEM PODATKOWY WAŻNY ADRES

2 1. ZASADY ZAKŁADANIA I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 1.1. OMÓWIENIE FORM PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 1. FORMY PRAWNE PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W RPA ORAZ ICH REJESTRACJA 1.1. Formy działalności gospodarczej Przedsiębiorca, który chce rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w RPA ma do wyboru następujące formy prawne: samodzielna działalność gospodarcza (ang. sole proprietorship) partnerstwo (ang. partnership) powiernictwo, brak odpowiednika w prawie polskim (ang. trust). spółka: o prywatna (ang. private company) o publiczna (ang. public company) o oddział spółki zagranicznej (ang. external company) Na oddzielną wzmiankę zasługuje tzw. zamknięta korporacja (ang. close corporation). Ta forma działalności gospodarczej jest regulowana ustawą o zamkniętych korporacjach (The Close Corporations Act 69 of 1984). Nowa ustawa o spółkach, która obowiązuje od 1 maja 2011 (The Companies Act No 71 of 2008) zniosła te przepisy ustawy o zamkniętych korporacjach, które dotyczyły powstania oraz rejestracji zamkniętych korporacji. Oznacza to, że korporacje istniejące przed 1 maja 2011 mogą funkcjonować na dotychczasowych zasadach i polski przedsiębiorca jako osoba fizyczna może zostać członkiem takiej korporacji. Nie można jednak zakładać nowych zamkniętych korporacji Rejestracja podmiotu oraz podstawowe cechy Samodzielna działalność gospodarcza nie wymaga oddzielnej rejestracji. Jednakże, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, mogą być wymagane oddzielne pozwolenia np. pozwolenie na handel alkoholem. Ta forma jest dostępna jedynie osobom 2

3 fizycznym i nie posiada oddzielnej osobowości prawnej. Przedsiębiorca jest więc odpowiedzialny za długi firmy swoim własnym majątkiem. Partnerstwo, podobnie jak w przypadku prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, nie posiada oddzielnej osobowości prawnej. Wszyscy partnerzy odpowiadają za długi partnerstwa i likwidacja partnerstwa wymaga przeprowadzenia postępowania upadłościowego wobec wszystkich partnerów. W niektórych wypadkach, ustawodawca traktuje partnerstwo jak gdyby było ono oddzielną osobą prawną np. można pozwać partnerstwo bez potrzeby wymieniania w pozwie wszystkich partnerów. Poprzednia ustawa o spółkach (The Companies Act 61 of 1973) ograniczała liczbę członków podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, a które nie podlegają obowiązkowi rejestracji, do 20. Obecna ustawa nie ma takiego ograniczenia, dlatego też partnerstwo może mieć dowolną liczbę członków. Partnerstwa z dużą liczbą członków są jednak rzadko spotykane, gdyż decyzje muszą być podejmowane jednomyślnie. Partnerstwo nie wymaga oddzielnej rejestracji. Podstawą powołania jest umowa pomiędzy partnerami. Rejestracji wymaga natomiast powiernictwo. Początkowo forma ta została przewidziana dla administracji majątku osób, które nie mają pełnej zdolności prawnej, np. niepełnoletni lub osoby ubezwłasnowolnione. W takim wypadku zarząd majątkiem powiernictwa jest w rękach powierników (ang. trustees), których obowiązkiem jest administracja majątkiem na rzecz beneficjentów powiernictwa. Obecnie powiernictwo jest często używane dla celów prowadzenia działalności gospodarczej. Zaletami powiernictwa było zawsze to, że pomimo iż powiernictwo nie ma oddzielnej osobowości prawnej, to majątek powiernictwa jest traktowany oddzielnie od majątku powierników, i forma ta jest znacznie mniej regulowana niż spółki. Obecnie jednak, nowa ustawa o spółkach wymienia powiernictwo w definicji osoby prawnej oznacza to, że niektóre przepisy ustawy o spółkach obowiązują również wobec powiernictwa (np. przepisy dotyczące podmiotów powiązanych). 3

4 Powiernictwo powstaje na mocy umowy, która musi zostać sporządzona pisemnie (ang. trust deed). Umowa ta zostaje zarejestrowana przez urzędnika sądowego zwanego Master of the High Court. Ta instytucja nie ma odpowiednika w prawie polskim. Głównym zadaniem Master of High Court jest kontrola nad kuratorami oraz powiernikami oraz zarządcami majątku spadkowego. Po rejestracji powiernictwa, Master of the High Court wystawia zaświadczenie (ang. Letters of Authority) na podstawie, które upoważniają powiernika do działania w imieniu powiernictwa Spółki Najpopularniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej są spółki. Powstanie oraz rejestracja spółek odbywa się na podstawie przepisów ustawy o spółkach. Niektóre spółki, np uniwersytety lub podmioty z udziałem Skarbu Państwa istnieją na podstawie odrębnych ustaw. Spółki, które zostały zarejestrowane pod rządami poprzedniej ustawy (The Companies Act 61 of 1973) mają 2 lata na sharmonizowanie swoich statutów z przepisami nowej ustawy. Nowa ustawa, która obowiązuje od 1 maja 2011, znacznie uprościła oraz unowocześniła administrację spółek, oraz ich rejestrację. Nowa ustawa rozpoznaje możliwość podejmowania decyzji inaczej niż podczas spotkań, przewidziane jest używanie środków komunikacji elektronicznej. Został również zniesiony obowiązek audytu dla mniejszych spółek. Można powołać spółkę zarówno prywatną, jak i publiczną z jednym udziałowcem. Spółka publiczna musi mieć jednak 3 członków zarządu. Proces rejestracyjny Podmiotem dokonującym rejestracji jest Komisja Spółek i Własności Intelektualnej (The Companies and Intellectual Property Commission). Rejestracja odbywa się poprzez wypełnienie i złożenie wymaganych dokumentów w siedzibie Komisji. Możliwa jest również rejestracja on-line na stronie internetowej Komisji ( Korzystanie z usług on-line zależy od wcześniejszej rejestracji jako użytkownik i w niektórych wypadkach wymagane jest późniejsze dostarczenie oryginalnych dokumentów. 4

5 Nowa ustawa pozwala na rejestrację spółek bez wcześniejszego obowiązku rezerwacji nazwy dla nowo powstającego podmiotu. Przed wejściem w życie obecnej ustawy proces rezerwacji nazwy trwał do czterech tygodni, więc zniesienie tego obowiązku należy uznać za ruch przyśpieszający rejestrację. Jeżeli jest niemożliwa rejestracja spółki pod wybraną nazwą, na przykład z powodu wcześniejszej rejestracji podmiotu o takiej samej albo myląco podobnej nazwie, wówczas Komisja zarejestruje spółkę, ale numer rejestracyjny tejże spółki stanie się również nazwą owej spółki. Zniesiony został również obowiązek poświadczenia notarialnego statutu spółki, co wpływa na obniżenie kosztów zakładania spółki. Formularze do rejestracji spółki Formularze potrzebne do założenia spółki dostępne są na stronie internetowej Komisji. Są to następujące formularze: CoR 9.1 Wniosek o rezerwację nazwy, który można, ale nie trzeba, złożyć przed rejestracją spółki. Opłata: R Zarezerwowaną wcześniej nazwę spółki można przerejestrować na inny podmiot. Służy temu formularz CoR Opłata: R jeżeli przelew nazwy odbywa się elektronicznie lub R we wszystkich innych wypadkach. CoR 14.1 Świadectwo Rejestracji (Notice of Incorporation) Opłata: R w przypadku rejestracji spółki prywatnej z uproszczonym statutem lub spółki non-profit lub R w przypadku rejestracji spółki prywatnej z dłuższym statutem, spółki publicznej oraz spółki będącej własnością Skarbu Państwa. 5

6 Do Świadectwo Rejestracji należy dołączyć następujące załączniki: CoR 14.1 Annexure A zawierający dane pzyszłych członków zarządu spółki. CoR 14.1 Annexure B zawierający wybrane nazwy spółki, jeżeli nazwa nie została wcześniej zarezerwowana. CoR 14.1 Annexure C wyszczególniający klauzule w statucie, które zabraniają, ograniczają lub nakładają specjalne wymogi do zmiany artykułów statutu lub które zawierają ograniczenia dla działalności spółki. CoR 14.1 Annexure D zawierający dane biegłych rewidentów oraz sekretarza spółki. CoR 15 zawiera statut spółki. W zależności od rodzaju spółki oraz statutu należy wypełnić różne formy CoR 15, podane poniżej. Owe formularze składają się z części, którą należy wypełnić danymi spółki oraz z części zawierającej wzorcowe statuty spółek. Tutaj należy podkreślić, że pod rządami nowej ustawy statuty są bardzo ważnymi dokumentami i mają pierwszeństwo nad innymi umowami wspólników. Nowa ustawa pozwala na zmianę niektórych generalnych przepisów i dostosowanie ich tak, jak najbardziej odpowiada akcjonariuszom. Cor 15.1A - uproszczony statut spółki prywatnej; CoR 15.1B pełny statut spółki prywatnej; CoR 15.1C uproszczony statut dla spółki non profit (bez członków); CoR 15.1D dłuższy statut dla spółki non-profit (bez członków); CoR 15.1E - dłuższy statut dla spółki non-profit (która ma członków). Oddziały spółek zagranicznych Podmioty gospodarcze zarejestrowane za granicą mogą zarejestrować oddziały w RPA w formie tzw. Spółki zewnętrznej (external companies). Taki oddział musi zostać zarejestrowany w ciągu 20 dni od daty rozpoczęcia działalności na terenie RPA. Ta rejestracja odbywa się za złożeniem następujących formularzy: CoR Wniosek o rejestrację oddziału (Registration of External Company) 6

7 Opłata : R CoR 20.1 Annexure A dane członków zarządu spółki zagranicznej; CoR 20.2 dane osoby na terenie RPA, która jest upoważniona do przyjęcia pism w imieniu spółki zewnętrznej. Opracowane przez: Aleksandra Burr Dixon Mgr Prawa (Uniwersytet Jagiellonski) LLB LLM (UNISA) Senior Associate w kancelarii prawniczej Knowles Husain Lindsay Inc 4th Floor The Forum 2 Maude Street Sandton, 2196 P.O. Box Sandton, 2146 Docex 42 Sandton Square T: F: T: F: (Direct) C: SYSTEM PODATKOWY Uwagi ogólne. W przypadku osób fizycznych i prawnych rezydujących w RPA opodatkowaniu podlegają ich wszystkie dochody pochodzące z całego świata, W przypadku osób fizycznych i prawnych nierezydujących w RPA opodatkowaniu podlegają ich dochody, których źródło znajduje się w Republice Południowej Afryki. Przedsiębiorstwo będzie traktowane, jako południowoafrykański rezydent, jeżeli ma ono osobowość prawną w RPA, lub jeżeli tam znajduje się siedziba rzeczywistego kierownictwa. Osoba fizyczna będzie traktowana, jako południowoafrykański rezydent, jeżeli zamieszkuje tam na stałe lub jest 7

8 fizycznie obecna w RPA przez określoną ilość dni, w okresie pięciu lat. Wszystkie osoby, które są uznane za rezydentów innego państwa ze względu na fakt, że stosuje się w stosunku do nich przepisy umowy o podwójnym opodatkowaniu, nie będą traktowane, jako rezydenci Republiki Południowej Afryki. Unikanie podwójnego opodatkowania. Południowa Afryka ma podpisane umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z większością swoich partnerów handlowych. Stosownie do postanowień takich umów obcy rezydent podlega obowiązkowi podatkowemu w RPA tylko wówczas, kiedy prowadzi interesy poprzez firmę ulokowaną na stałe w RPA. Stawki podatkowe. Przedsiębiorstwa południowoafrykańskie opodatkowane są według stawki 28% w stosunku rocznym za lata podatkowe następujące po 31 marca 2008 r. Południowoafrykańskie oddziały firm zagranicznych są opodatkowane 33% w stosunku rocznym, za lata podatkowe następujące po 31 marca Zyski kapitałowe przedsiębiorstw opodatkowane są w wysokości połowy stawki podatkowej tj. 14% w przypadku firm Południowoafrykańskich oraz 16,5% w przypadku oddziału firmy zagranicznej. Podatek od dochodów indywidualnych ma skalę progresywną, z najwyższymi dochodami opodatkowanymi w wysokości 40%. Zyski kapitałowe osób fizycznych są opodatkowane w wysokości 25% dochodu. Prawo przewiduje istnienie pewnych ulg podatkowych. Podstawowe informacje o podatku dochodowym. Odsetki płacone zagranicznym pożyczkodawcom nie są opodatkowane, chyba że firma ma stałą siedzibę na terytorium RPA. Dywidendy wypłacane udziałowcom zagranicznym są nieopodatkowane. Podatek wysokości 12% jest potrącany od tantiem autorskich wypłacanych za granicę (wysokość podatku może ulec zmniejszeniu przez zastosowanie odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania). Zasady cen transferowych są przestrzegane. Zasady słabej kapitalizacji stosują się do słabo kapitalizowanych przedsiębiorstw, a stosunek pasywów do aktywów nie może przekraczać 3:1. Corocznie należy zapłacić trzy zaliczki na podatek. Inne podatki. Przedsiębiorstwa muszą zarejestrować się jako pracodawcy w Południowoafrykańskiej Izbie Skarbowej (ang. South African Revenue Service), a z wypłacanych pracownikom pensji potrąca się, co miesiąc, tzw. system PAYE, który to system obejmuje również świadczenia na ubezpieczenie społeczne. Podatek VAT jest pobierany w wysokości 14% od towarów podlegającym temu opodatkowaniu. W RPA należy opłacać cła oraz akcyzę, zgodnie z odpowiednimi przepisami. Podatek tzw. stamp duty, w wysokości 0,25%, nakładany jest na transferowane udziały. Jeżeli udziały emitowane są po raz pierwszy, podatku nie potrąca 8

9 się. W zakresie polityki budżetowej na rok 2012 rząd zakłada poprawę efektywności ściągalności podatków ale także pewne udogodnienia dla małych firm. Najniższy próg podatkowy dla małych firm został podwyższony z R do R a najniższa stawka podatkowa zostanie obniżona z 10% do 7%. Z R do R podniesiona została także kwota dochodu nieopodatkowanego. Podatek od dywidendy dla firm lokalnych w wysokości 15% będzie odprowadzany automatycznie przy transakcji. Podatek od paliw wrośnie o 0,20 centa za litr. Wzrośnie także akcyza; przykładowo za spirytusowe napoje alkoholowe o R 6 za litr, za wino o 13,5 c za butelkę 0,75 l, za papierosy od 58c do R 10,32 za paczkę.od kwietnia wzrośnie także cena energii elektrycznej, średnio o 16%. Więcej m.in.na stronach Ministerstwa Finansów: oraz Urzędu Podatkowego ] 3. WAŻNY ADRES Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Johannesburgu Ambasady RP w Pretorii, RPA P.O. Box 1547 Houghton 2041 Republic of South Africa Tel.: fax: office@poltrade.org.za 9