SCHORZENIA KRĘGOSŁUPA

Transkrypt

1 SCHORZENIA KRĘGOSŁUPA

2 30-35 st (10-50) st (35-80)

3 Elementy anatomii kręgosłupa

4 Elementy anatomii kręgosłupa

5 Elementy fizjologii kręgosłupa

6 Kręgosłup - biomechanika

7 Krążek międzykręgowy - biomechanika

8 Krążek międzykręgowy - biomechanika

9 Ogólny podział schorzeń kręgosłupa Schorzenia kręgosłupa Urazowe Etiologia nieurazowa

10 Ogólny podział urazów kręgosłupa złamania stabilne niestabilne zwichnięcia skręcenia

11 Zabezpieczenie pacjenta w miejscu wypadku Ustalenie mechanizmu urazu Unieruchomienie kręgosłupa szyjnego - zabezpieczenie kołnierzem ortopedycznym zakładanie kołnierza przy ustabilizowanym kręgosłupie lekki wyciąg - zabezpieczenie zarówno przed ruchami bocznymi jak i w płaszczyźnie strzałkowej Nie podkładać nic pod głowę mechanizm zgięciowy urazu - wtórne uszkodzenia rdzenia

12 Złamania kręgosłupa szyjnego

13 Złamanie C1 (Jeffersona) mechanizm uszkodzenia kompresja osiowa (złamanie wybuchowe) rozerwanie pierścienia oryginalnie na 4 fragmenty Uwagi anatomiczne z lub bez uszkodzenia więzadła poprzecznego zęba obrotnika ryzyko uszkodzenia ośrodków rdzeniowych krążeniowych i oddechowych stan zagrożenia życia (przednie przemieszczenie atlasu powyżej 1 cm)

14 Złamanie C1 (Jeffersona) - leczenie unieruchomienie w szyjnopiersiowej ortezie lub kamizelce halo przez okres 2 3 miesięcy gips Minerwa 6 tyg. złamania niestabilne wyciąg halo przez 3 tyg. nieprzemieszczone lub minimalnie przemieszczone kołnierz ortopedyczny

15 Złamanie zęba obrotnika Wywiad silny ból za uszami sztywność karku następująca po uszkodzeniu z mechanizmu zgięciowego lub wyprostnego pacjent ma uczucie niestabilności głowy (obejmuje dłońmi głowę) Badanie tkliwość w okolicy podpotylicznej rzadko osłabienie lub drętwienie kończyn

16 Złamanie zęba obrotnika Typ I ( < 5% ) - skośne złamanie przez górną część zęba obrotnika. Zazwyczaj stabilne. Niestabilność może wynikać z jednoczesnego uszkodzenia więzadeł skrzydłowych i/lub szczytowego. Typ II ( > 60% ) - złamanie podstawy zęba przy trzonie C2 Typ III ( 30% ) - linia złamania przechodzi także przez trzon obrotnika. Złamanie może przechodzić bocznie na powierzchnię stawową C1 i C2 Wg Andersona-D`Alonzo

17 Złamanie zęba obrotnika - leczenie Typ I orteza szyjna niski odsetek braków zrostu; bez niestabilności Typ II repozycja za pomocą wyciągu czaszkowego w ułożeniu w wyproście (poduszka pod barki) kamizelka halo, orteza przez 3 4 m-ce, kołnierz 15 85% braku zrostu Typ III lekki wyciąg przez 2 3 dni, kamizelka halo przez tyg.

18 Leczenie operacyjne przemieszczone, typ II stabilizacja przednia za pomocą śruby tylne usztywnienie szczytowo-obrotowe (pętla druciana)

19 Podwichnięcie C1 C2 uszkodzenie więzadła poprzecznego zęba obrotnika

20 Złamanie zęba obrotnika

21 Mechanizm urazu dystrakcja i wyprost Złamanie C2 typu kata (hangman`s fracture) wypadki samochodowe (zderzenie czołowe pacjent ma wrażenie jakby zawiesił się brodą na kierownicy) klasyczne uszkodzenie obustronne złamanie na poziomie tylnych części mas bocznych lub części międzywyrostkowej (przerwanie łuku)

22 Złamania i zwichnięcia dolnego kręgosłupa szyjnego Mechanizm urazu Kompresja osiowa (C5 najczęstsze) Uszkodzenie wyprostne rozerwanie ALL, złamanie nasad lub stawów, podwichnięcie zazwyczaj na skutek wypadku samochodowego z uderzeniem w tył pojazdu Uszkodzenia zgięciowe jednostronne zwichnięcia, złamania ze zwichnięciem (C5 C7) obustronne zwichnięcia, złamania ze zwichnięciem (tylne przemieszczenie górnego segmentu w stosunku do dolnego)

23 Złamania i zwichnięcia dolnego kręgosłupa szyjnego

24 Złamania i zwichnięcia dolnego kręgosłupa szyjnego

25 Badanie radiologiczne a. nieprawidłowe ustawienie (przemieszczenie kręgów, ześlizg) b. uskok w lini stawów międzykręgowych c. przestrzeń zagardłowa d. linie złamań e. odstęp pomiędzy dwoma wyrostkami kolczystymi f. przemieszczenie wyrostka kolczystego (AP).

26 Stabilność kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego

27 Urazy kręgosłupa złamania stabilne niestabilne zwichnięcia skręcenia

28 Złamania i zwichnięcia kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego Złamanie kompresyjne ze sklinowaceniem zagięcie kyfotyczne < 10 º utrata wysokości przedniej kolumny < 40% względnie stabilne Stabilne złamanie wybuchowe bez uszkodzeń neurologicznych Niestabilne złamanie wybuchowe uszkodzenie neurologiczne zależy bardziej od poziomu niż od stopnia wgłobienia odłamów do kanału

29 Uszkodzenie zgięciowodystrakcyjne uraz od pasów bezpieczeństwa uszkodzenie neurologiczne zmienne Złamanie t. Chance uraz od pasów bezpieczeństwa uraz pasażerów z tylnego siedzenia 65% - uszkodzenia jelit leczenie operacyjne Uszkodzenia rotacyjne siły ścinające większość paraplegia stabilizacja chirurgiczna

30 Leczenie zachowawcze: leżenie w łóżku po 5 7 dniach gorset Jevetta przez 4 6 m-cy repozycja sp. Watson-Jones ryzykowne!, gorset gipsowy przez 3 m-ce operacyjne złamania niestabilne uszkodzenia rdzenia kręgowego przewlekły ból kifotyzacja

31

32 Leczenie operacyjne Złamanie stabilne, z dużą przednią kompresją i wyraźną kyfozą Niestabilne złamania pierwotnie bez uszkodzeń neurologicznych, jeśli zaczynają pojawiać się deficyty neurologiczne i nasilają się Niestabilne złamania z postępującym uszkodzeniem neurologicznym Niestabilne uszkodzenia z częściowym deficytem neurologicznym jeśli stan się pogarsza lub utrzymuje się na tym samym poziomie Niestabilne złamania z całkowitym uszkodzeniem neurologicznym (paraplegia) wczesna rehabilitacja

33 Złamanie L2 i L4

34 Wskazania do zabiegu w trybie nagłym Znaczny i postępujący deficyt neurologiczny Paraplegia w przypadku braku uszkodzeń kostnych i przy całkowitym zaciśnięciu światła kanału widocznym na MR lub mielografii ostra przepuklina dyskowa, krwiak Silny ból korzeniowy

35 Złamanie L2 stabilizacja + dekompresja

36 Złamanie Th12 ze zwichnięciem Th11, niedowład kk dolnych

37 Wertebroplastyka

38 Wertebroplastyka

39 Wertebroplastyka

40 Kifoplastyka

44 Hyperextension whiplash injury Badanie tkliwość na przebiegu mięśni pochyłych i czworobocznego, sztywność Zdjęcia rtg bez cech uszkodzenia kości, spłycenie szyjnej lordozy Leczenie pierwsze dni: unieruchomienie w kołnierzu, leki przeciwbólowe, miorelaksanty, odpoczynek

45 Hyperextension whiplash injury 43% - objawy utrzymują się 5 lat po urazie 39% - zmiany zwyrodnieniowe złe rokowanie ból i drętwienie w górnych kończynach ostre odwrócenie lordozy szyjnej ograniczenie ruchomości jednej przestrzeni międzykręgowej (rtg czynnościowe, nie wcześniej niż 3 tyg. po urazie) konieczność używania kołnierza szyjnego dłużej niż 12 tyg. konieczność powtarzania fizykoterapii z powodu nawracających objawów

46 Postępowanie farmakologiczne w urazach rdzenia kręgowego Leczenie przeciwobrzękowe do 6 8 godz. od urazu Metyloprednizolon (Solu Medrol) bolus 30mg/kg m.c. przez 15 min po 45 min wlew 5.4 mg/kg m.c./1godz. przez 23 godz. (uwaga na ryzyko krwawienia z p. pok. i infekcji) kontrola oddechu - przy urazach > C4 toaleta drzewa oskrzelowego kontrola wodno-elektrolitowa i białkowa albuminy glukoza 5 %

47 Ogólny podział innych schorzeń kręgosłupa wrodzone wady układu kostnego wady układu kostnego i nerwowego nabyte deformacje wady postawy skolioza zmiany zwyrodnieniowe dyskopatia ciasnota kanału kręgowego zmiany zapalne choroby reumatyczne (rzs, zzsk) zapalenia nieswoiste gruźlica

48 Wady wrodzone skolioza stan dysraficzny niespojenie łuków rozszczep kręgosłupa myelomeningocele

49 Wady wrodzone skolioza stan dysraficzny niespojenie łuków rozszczep kręgosłupa myelomeningocele

50 skolioza Wady nabyte

51 Wady nabyte skolioza podziały lokalizacja wiek skrzywienie boczne i rotacja tułowia rola badań przesiewowych leczenie nieoperacyjne obserwacja gorsety ortopedyczne obserwacja operacyjne kąt skoliozy powyżej 45 stopni

52 Skoliozy - klasyfikacja STRUKTURALNE I. Idiopatyczne A. Wczesnodziecięca (infantile) 0-3 r.ż. B. Dziecięca (juvenile) 3-10 r.ż. C. Młodzieńcza (adolescent) > 10 r.ż. II. Nerwowo-mięśniowe A. Neurogenne 1. Górny neuron ruchowy a. Mózgowe porażenie dziecięce b. Zwyrodnienie mózgowo-rdzeniowe (Friedrich, Charcot-Marie-Tooth, Roussy-Levy) c. Syringomielia d. Guzy rdzenia e. Urazy rdzenia

53 Skoliozy - klasyfikacja 2. Dolny neuron ruchowy a. Poliomyelitis b. Inne wirusowe zapalenia rdzenia c. Urazy d. Rdzeniowy zanik mięsni e. Myelomeningocoele f. Dysautonomia (Riley-Day) B. Miogenne 1. Artrogryopoza 2. Dystrofia mięśniowa (Duchenne) 3. Dysproporcje włokien mięśniowych 4. Wrodzona hipotonia 5. Myotonia dystrophica

54 Skoliozy - klasyfikacja III. Wrodzone A. Nieprawidłowe formowanie 1. Kręgi klinowe 2. Kręgi połowicze B. Nieprawidłowa segmentacja 1. Jednostronne (blok kręgowy) 2. Obustronne C. Mieszane IV. Nerwiakowłókniakowatość (Recklinghausen) V. Choroby tkanki łącznej A. Z. Marfana B. Z. Ehlersa-Danlosa C. Inne VI. Choroby reumatyczne

55 Skoliozy - klasyfikacja VII. Pourazowe A. Złamania B. Jatrogenne 1. Po laminektomii 2. Po torakoplastyce 3. Po napromieniowaniu VIII. Osteochondrodystrofie A. Karłowatość B. Mukopolisacharydozy (Morquio) C. Dysplazja wielonasadowa IX. Poinfekcyjne X. Choroby metaboliczne (krzywica, osteogenesis imperfecta, homocystynuria) XI. Guzy kręgosłupa (osteoid osteoma, histicytoza X), guzy rdzenia

56 skolioza Wady nabyte

57 Skolioza - definicja Deformacja kręgosłupa, która na zdjęciu rtg w płaszczyźnie czołowej przekracza 10 o (pomiar wg Cobba)

58 Skolioza - deformacja trójpłaszczyznowa w płaszczyźnie czołowej odchylenie od osi anatomicznej w płaszczyźnie strzałkowej - spłycenie lub pogłębienie fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie poziomej - rotacja kręgów (przesunięcie kręgów względem siebie) - torsja kręgów (deformacja kręgów) - rotacja kręgosłupa

59 Skolioza idiopatyczna 80% wszystkich skolioz

60 Skolioza idiopatyczna podziały lokalizacja wiek skrzywienie boczne i rotacja tułowia rola badań przesiewowych leczenie nieoperacyjne obserwacja gorsety ortopedyczne obserwacja operacyjne kąt skoliozy powyżej 45 stopni

61 dyskopatia Wady nabyte

62 Wady nabyte ciasnota kanału kręgowego

63 Zespoły bólowe kręgosłupa

64 Zespoły bólowe kręgosłupa bóle okolicy lędźwiowej zespół korzeniowy

65 Zespoły bólowe kręgosłupa bóle okolicy lędźwiowej zespół korzeniowy

66 Zespoły bólowe kręgosłupa bóle okolicy lędźwiowej zespół korzeniowy związany z uciskiem na korzenie nerwowe

67 Adekwatne (skuteczne!) leczenie przeciwbólowe niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne większość leków z tej grupy ma taką samą siłę działania przeciwbólowego a więc należy rozpoczynać leczenie od leku z najmniejszą ilością działań niepożądanych koksiby<ibuprofen<diklofenak<naproksen< piroksykam<kw. acetylosalicylowy<indometacyna

68 zabiegi zmniejszające dolegliwości bólowe nagrzewanie (ciepło suche i wilgotne) schładzanie (krioterapia) zabiegi elektrolecznicze prądy pole elektromagnetyczne magnetron Terapuls ćwiczenia czynne szybki powrót do aktywności rola badań dodatkowych

69 Discektomia endoskopowa Discektomia artroskopowa Mikrodiscektomia wspomagana endoskopowo Discektomia mikroendoskopowa

70 Protezy dysku

71 Przerzuty do kręgosłupa diagnostyka konieczna w przypadkach braku poprawy jedna z przyczyn zespołów bólowych rak prostaty, rak sutka, rak płuc

72 Dziękuję za uwagę