Badania i innowacja motorem zrównoważonego, produktywnego i konkurencyjnego rolnictwa w Europie

Transkrypt

1 RES(12)5658:4 Stanowisko Copa-Cogeca Badania i innowacja motorem zrównoważonego, produktywnego i konkurencyjnego rolnictwa w Europie Europejscy rolnicy i spółdzielnie muszą odegrać swoją strategiczną rolę jaką jest zaopatrzenie 500 milionów unijnych konsumentów w żywność oraz przyczynić się do zabezpieczenia i stabilizacji światowych dostaw żywności. Sektor rolny musi ponadto zmierzyć się z poważnymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatu, kurczące się zasoby naturalne, konieczność utrzymania zróżnicowanych i atrakcyjnych obszarów wiejskich oraz ochrona środowiska. UE przechodzi z gospodarki opartej na ropie naftowej na biogospodarkę. Oznacza to, że europejskie rolnictwo oprócz produkcji wysokiej jakości żywności po umiarkowanych cenach również dostarcza surowców dla przemysłu i do produkcji energii. Ta nowa sytuacja stanowi wyzwanie dla sektora rolnego, lecz równocześnie tworzy nowe rynki i możliwości. Copa-Cogeca uważa, że jedynie silny, przyciągający innowacje i inwestycje sektor rolny UE będzie w stanie sprostać przyszłym wyzwaniom, spełnić oczekiwania społeczeństwa i przyczynić się do strategii Europa Unijne ramy polityczne odgrywają ważną rolę w utrzymaniu konkurencyjnego, produktywnego i innowacyjnego sektora rolnego, umożliwiając rolnikom i spółdzielniom zmierzenie się z tymi wyzwaniami. Kształt wniosków ustawodawczych w sprawie przyszłej wspólnej polityki rolnej (WPR), polityki rozwoju obszarów wiejskich oraz programu Horyzont 2020 na okres oraz interakcje między nimi odegrają niezmiernie ważną rolę w formowaniu przyszłościowego sektora rolnego UE. Dalsza współpraca między sektorem badań i organizacjami rolników oraz spółdzielniami jest niezbędna, jeśli unijne rolnictwo ma znaleźć kompromis między rzeczywistością, w jakiej działa nowoczesny sektor rolny, a oczekiwaniami społeczeństwa. Pozwoliłaby ona rolnikom na utrzymanie rentowności produkcji przy równoczesnym uwzględnieniu kwestii takich jak zmiany klimatu, dobrostan zwierząt, jakość i wymogi środowiskowe w ich codziennej pracy. Dlatego Copa-Cogeca apeluje o: Zwiększenie zależności między polityką badań, WPR oraz polityką spójności, Stosowanie badań i innowacji w celu odwrócenia aktualnego spowolnienia wzrostu produktywności, Uproszczenie procedur dla przedsiębiorstw pragnących uczestniczyć w projektach badawczych Ukierunkowanie badań na praktyczne i opłacalne rozwiązania, które zaowocują powstaniem bardziej zrównoważonego sektora rolnego prowadzącego wydajną gospodarkę zasobami, Zorganizowane wsparcie publiczne dla badań prowadzonych w sektorze rolnym na szczeblu UE oraz koordynację między programami krajowymi, Instrumenty promujące i wdrażające innowacyjne rozwiązania w gospodarstwie, w tym odpowiednie zachęty, wymianę transgraniczną oraz opracowanie unijnej sieci gospodarstw pokazowych, Intensyfikację porad i szkoleń dotyczących nowoczesnego rolnictwa, które często korzysta z TIK i automatyzacji, Zachęcanie do wymiany wiedzy między naukowcami i praktykami, np. poprzez europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz rolnictwa. Copa - Cogeca European Farmers European Agri-Cooperatives 61, Rue de Trèves B Bruxelles EU Transparency Register Number Copa Cogeca

2 Europejskie rolnictwo będzie w stanie spełnić oczekiwania społeczeństwa tylko jeśli stanie się konkurencyjne i opłacalne. W związku z tym Copa-Cogeca zdecydowała się na aktywniejszy udział w dyskusjach na temat badań i innowacji w rolnictwie, co ma na celu pomoc w opracowaniu i rozprzestrzenianiu praktycznych rozwiązań. Copa-Cogeca oraz jej członkowie będą ponadto brać aktywny udział w ustalaniu tematów badań oraz priorytetów na szczeblu agronomicznym i politycznym. Są one warunkiem wstępnym do utworzenia ram politycznych opartych na wiedzy. Motor badań i innowacji w unijnym sektorze rolnym Unijne rolnictwo musi znaleźć sposób na sprostanie wielu wyzwaniom, aby można było jak najlepiej wykorzystać jego potencjał. Każde z wyzwań wiąże się z ogromnym wysiłkiem rolników i spółdzielni, jednak pojawienie się wielu trudności naraz, a w niektórych przypadkach pozornych konfliktów interesów, sprawia, że zadania te stają się jeszcze trudniejsze. Rolnictwo musi stawić czoła wzrastającemu zapotrzebowaniu na żywność, pasze i produkty pochodzenia biologicznego oraz czynnikom zagrażającym systemom produkcji podstawowej, jak np. zmiany klimatu oraz nieustannie zmieniające się środowisko produkcyjne UE. Europejskie rolnictwo charakteryzuje się niezwykle zróżnicowanymi warunkami rolnoklimatycznymi, przez co stosowanie transgranicznych innowacji jest problematyczne. Coraz większa nieprzewidywalność pogody oznacza, że standaryzacja procesów produkcji jest również ograniczona. Z ekonomicznego punktu widzenia, udział produkcji podstawowej w łańcuchu wartości skurczył się ze względu na wzrost międzynarodowej wymiany handlowej. Wydaje się, że tendencja ta się utrzyma. Cykle inwestycyjne w rolnictwie są względnie długie ponieważ kapitał jest zazwyczaj uwięziony w gruntach, budynkach i maszynach. Dlatego też dostęp do funduszy niezbędnych do wprowadzenia innowacji w gospodarstwie nie jest łatwy. W wielu dziedzinach obowiązują surowe przepisy, które prowadzą do względnie wysokich kosztów produkcji. Ponieważ kontekst prawny sektora rolnego nieustannie się zmienia, trzeba prowadzić konieczne inwestycje ze znacznym wyprzedzeniem. Dlatego też innowacyjne rozwiązania umożliwiające niskokosztowe przystosowanie się do zmian przepisów lub wymagań rynku są niezmiernie ważne Daleko idące zmiany dotykają również samego zawodu rolnika. Jedna trzecia rolników w UE-27 ma ponad 65 lat (Eurostat 2007). Równocześnie liczba osób gotowych na przejęcie gospodarstw nieustannie spada. Oznacza to, że średni rozmiar gospodarstw będzie się powiększał. Ponadto prawdopodobnie będzie miała miejsce dalsza specjalizacja (mniejsza liczba produktów lub sektorów) rolnictwa. Spółdzielnie rolnicze mogą odegrać tu ważną rolę, koordynując działania ich członków i wzmacniając ich pozycję na rynku. Innowacje w gospodarstwie oraz w całym łańcuchu wartości, bez względu na to czy dotyczą one nowej technologii, praktyk, usług, produktów lub procedur czy też zakresu ich stosowania, odgrywają kluczową rolę. Są one warunkiem koniecznym do ułatwienia dostępu do rynku oraz wprowadzania na niego produktów. Gotowe na przyszłość - wizja przyszłego, odnoszącego sukcesy rolnictwa UE Innowacja stanowi trzon sukcesu przedsiębiorstw, czy to poprzez nowe technologie, usprawnienie organizacji i zarządzania procesami produkcji czy też nowe modele biznesowe. Trzeba koniecznie wzmacniać innowację w sektorze rolnym, ponieważ, jak powiedział jeden z pionierów świata biznesu "Jeśli chcesz przewidzieć przyszłość stwórz ją". Zrównoważony unijny przemysł rolny, prowadzący wydajną gospodarkę zasobami w przyszłości będzie mógł przyczynić się do tworzenia gospodarki ekologicznej i do wzrostu gospodarczego. Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom, opartym na praktycznych wynikach badań naukowych, rolnicy i spółdzielnie rolnicze będą mogli zwiększyć produktywność, opłacalność i konkurencyjność gospodarstw, a także uwzględnić ochronę środowiska w procesach produkcji. 2 8

3 Przy wsparciu badań i innowacji rolnictwo będzie w stanie uporać się ze zmianami klimatu oraz zwiększyć, lub co najmniej utrzymać, aktualny poziom produkcji. Naszym zdaniem, w przyszłości rolnicy będą mieli dostęp do szerokiego wachlarza opłacalnych nowoczesnych technik dostosowanych do zróżnicowanych warunków produkcji i sektorów. Nowe technologie, w tym biotechnologia, pozytywnie wpłyną na wybór odpowiednich roślin i zwierząt oraz przyczynią się do poczynienia postępów w hodowli. Umożliwi to zrównoważoną gospodarkę zasobami naturalnymi, zwiększenie składowania dwutlenku węgla oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W przyszłości organizacje producentów oraz podejście spółdzielcze w całym łańcuchu żywnościowym wzmocnią pozycję rynkową producentów rolnych. Pozwoli im to na przezwyciężenie trudności związanych ze względnie niewielką skalą europejskiej produkcji rolnej, pełne wykorzystanie korzyści płynących z różnorodności oraz walkę z silną presją cenową. Rolnictwo w UE będzie korzystać ze skuteczniejszej wymiany wiedzy prowadzonej za pomocą neutralnego doradztwa rolnego, badań stosowanych, dostępu do pokazów w gospodarstwach, miejsc na przeprowadzanie eksperymentów oraz projektów opierających się na technologii informatycznej. Instrumenty polityczne oraz unijne finansowanie w celu wsparcia badań i innowacji w rolnictwie Aby wzmocnić wymianę wiedzy i częstsze stosowanie innowacyjnych rozwiązań w gospodarstwie potrzeba spójnego podejścia. Badania koncentrujące się na potrzebach gospodarstwa i praktycznych rozwiązaniach powinny być uzupełnione o dodatkowe zachęty, silne zaangażowanie organizacji rolniczych oraz polityczną i społeczną zgodę na stosowanie nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań. Za pomocą odpowiednich narzędzi politycznych oraz odpowiednich i ukierunkowanych funduszy unijnych rolnictwo może odegrać centralną rolę w promocji zielonego wzrostu. Copa-Cogeca uważa, że propozycje Komisji odnośnie programu Horyzont 2020, przyszłego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji, komunikaty w sprawie wydajnej gospodarki zasobami i biogospodarki oraz wiele aspektów wniosków ustawodawczych w sprawie przyszłej WPR są krokiem we właściwym kierunku. Przyszła rola unijnej polityki badań Na chwilę obecną badania w sektorze rolnym w Europie są rozproszone. Coraz więcej uwagi poświęca się badaniom podstawowym, nie zważając na to czy wyniki badań można wdrożyć w gospodarstwie. Ponadto wsparcie publiczne zostało niedawno ograniczone w niektórych państwach członkowskich. Copa-Cogeca cieszy się z planowanego wzrostu wsparcia UE dla badań w sektorze rolnym. Fundusze programu Horyzont 2020 powinny być wykorzystane z pożytkiem dla rolnictwa, ze zwróceniem szczególnej uwagi na zwiększenie przedsiębiorczości gospodarstw rolnych oraz rozprzestrzenianie praktycznych wyników badań. Celem Horyzontu 2020 powinna być promocja innowacji oraz opracowanie praktycznych rozwiązań o wartości rynkowej, które zachęcą do stosowania innowacji w gospodarstwie. Szczególnie zachęcający jest fakt, że bezpieczeństwo żywnościowe oraz bezpieczeństwo żywności to jedne z kluczowych kwestii objętych programem Horyzont Jest to bardzo ważny obszar badań, ponieważ należy przeprowadzić zrównoważoną intensyfikację produkcji rolnej. Ze względu na fakt, że bezpieczeństwo żywnościowe jest problemem pojawiającym się na wielu płaszczyznach, 3 8

4 badania muszą obejmować aspekty społeczne gospodarcze i środowiskowe oraz relacje między nimi. Horyzont 2020 powinien wspierać europejski przemysł rolno-spożywczy (stanowi on 9% zatrudnienia w UE) poprzez finansowanie badań w kontekście "wiodącej pozycji w przemyśle" oraz "wyzwań społecznych". Badania te powinny dotyczyć całego łańcucha innowacji, od produkcji podstawowej do wprowadzania produktu do obrotu. Roczne obroty w przemyśle spożywczym wynoszą 917 miliardów - jest to drugi największy przemysł przetwórczy w UE-27, a wraz z rolnictwem odgrywa on ważną rolę w kontekście gospodarki oraz stanowi jedno z głównych źródeł utrzymania na obszarach wiejskich. Niska opłacalność stanowi przeszkodę dla inwestycji w badania, dlatego właśnie potrzeba zorganizowanego publicznego wsparcia dla badań i innowacji na szczeblu UE. Dotyczy to również instrumentów środowiskowych, klimatu oraz dobrostanu zwierząt. Aby można było opracować nowe technologie produkcji w sektorze rolno-spożywczym, trzeba podjąć pewne działania w sektorze zaawansowanej produkcji i przetwórstwa. Badania powinny przede wszystkim skupiać się na użytkownikach i szukaniu rozwiązań rzeczywistych problemów. Należy usprawnić przepływ informacji w obydwu kierunkach, aby wyniki badań znalazły zastosowanie w gospodarstwie a potrzeba praktycznych badań została uwzględniona. W przyszłości do zadań SCAR (Stały Komitet ds. Badań Naukowych w Dziedzinie Rolnictwa) powinno należeć wspieranie tego procesu oraz zachęcanie do wydajniejszego wykorzystania wyników badań. Należy poświęcić więcej uwagi potencjalnemu zastosowaniu wyników badań w czasie selekcji programów. Ponadto należy uprościć procedury związane z zaangażowaniem się przedsiębiorstw w projekty badawcze. Badania istotne z praktycznego punktu widzenia wymagają znajomości kontekstu politycznego i aktualnej sytuacji w rolnictwie. Copa-Cogeca uczestniczy w wielu europejskich platformach technologicznych oraz wspiera ich rolę, jaką jest ułatwienie nawiązywania kontaktów między nauką a przemysłem. Copa-Cogeca pragnie aby dwie inicjatywy w zakresie wspólnego planowania: "Rolnictwo, bezpieczeństwo żywnościowe i zmiany klimatu" oraz "Zdrowe odżywianie warunkiem zdrowego życia" dalej się rozwijały. Copa-Cogeca cieszy się z nowego przetargu EIT na nowe WWiI (wspólnoty wiedzy i innowacji) w 2014, w tym WWiI ŻYWNOŚĆ, obejmujące cały łańcuch żywnościowy. Systemy rolno-spożywcze cechują się coraz większą wzajemną zależnością, a inicjatywy te leżą w interesie zarówno rolników jak i przetwórców żywności. Widać jasno, że potrzeba publiczno-prywatnych partnerstw na rzecz badań, koncentrujących się na nowych technologiach i innowacyjnym podejściu. Mogą one wzmocnić badania prywatne, w tym te obejmujące kluczową rolę, jaką rolnictwo odgrywa w biogospodarce. Wielu przedstawicieli sektora rolnego utworzyło prywatne ośrodki badań stosowanych lub blisko współpracuje z takimi ośrodkami. Wkład rolników stanowi potencjalne źródło prywatnych funduszy. Innowacja w przyszłej wspólnej polityce rolnej Copa-Cogeca w szczególności cieszy się z propozycji mających na celu wzmocnienie badań i innowacji oraz szkoleń i doradztwa w ramach WPR. Ponadto z radością przyjmuje fakt, że uznano "ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i leśnictwie oraz na obszarach wiejskich" za jeden z sześciu priorytetów polityki rozwoju obszarów wiejskich obejmujących całą UE Copa-Cogeca jest niezmiernie zadowolona z utworzenia europejskiego partnerstwa innowacyjnego "Wydajne i zrównoważone rolnictwo", którego celem jest połączenie badań, innowacji oraz doradztwa. Copa-Cogeca jest gotowa zaangażować się w to EPI. EPI na rzecz rolnictwa, Horyzont 2020 (finansujący badania) oraz EFRROW (w ramach którego utworzy się grupy operacyjne) muszą być spójne. Należy skupić się na tym w jaki sposób wyniki badań mogą znaleźć zastosowanie w gospodarstwach. 4 8

5 Zgodnie z projektem przepisów innowacja stanowi cel wszystkich priorytetów (wraz ze środowiskiem oraz łagodzeniem zmian klimatu i dostosowywaniem się do nich). Podkreśla to jak ważną rolę odgrywa innowacyjne rolnictwo w przyszłym EFRROW oraz ukazuje, że innowacja nie jest celem samym w sobie lecz drogą do osiągnięcia inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu na obszarach wiejskich. Copa-Cogeca zdaje sobie sprawę z pojawiających się tu możliwości. W wielu przypadkach jednak jedynie połączenie różnych instrumentów może zwiększyć stosowanie innowacji. Nie dotyczy to jedynie niezbędnego połączenia wsparcia dla inwestycji i przepływu wiedzy, lecz również instrumentów środowiskowych. Równocześnie Copa-Cogeca jest świadoma faktu, że potrzeba dodatkowego instrumentu promującego zielony wzrost. Tylko w ten sposób można w odpowiednim czasie stworzyć nowe przyjazne środowisku, oparte na wydajnej gospodarce zasobami praktyki w gospodarstwie, w celu promocji wielofunkcyjnego i zrównoważonego rolnictwa w UE. Rola europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz rolnictwa (EPI) Ukształtowanie europejskiego partnerstwa innowacyjnego "Wydajne i zrównoważone rolnictwo", stworzenie nowych sieci, przekucie wyników badań na ich praktyczne zastosowania oraz zachęcanie do innowacji stanowią nowe wyzwania. Copa-Cogeca chętnie się ich podejmie. Mamy nadzieję, że przedstawiciele Copa-Cogeca będą uczestniczyć w pracach Rady Sterującej Wysokiego Szczebla oraz że będą mogli wziąć udział w opracowaniu strategicznego planu wdrażania. W ramach nowego EPI to właśnie rolnicy, ich organizacje i spółdzielnie muszą stać za projektami. Copa-Cogeca popiera podejście, w ramach którego EPI zwraca szczególną uwagę na glebę i jej wartość w produkcji rolnej, ze względu na fakt, że magazynuje ona wodę, wartości odżywcze oraz dwutlenek węgla. EPI musi pogodzić pozorny konflikt interesów między zwiększeniem wydajności hodowli i upraw z jednej strony, a pogłębianiem zrównoważonej ekologicznej produkcji z drugiej. Przedstawione instrumenty rozwoju obszarów wiejskich muszą więc dysponować odpowiednimi funduszami oraz muszą być ukształtowane tak, by mogły przyczynić się do osiągnięcia powyższych celów jednocześnie zwiększając rentowność produkcji rolnej. EPI samo w sobie może pełnić rolę katalizatora, ponieważ mimo że nie posiada własnych funduszy na lokalne działania, jego sukces zależy od bliskich powiązań z innymi źródłami finansowania. Trzeba będzie koniecznie opracować odpowiednie instrumenty i zachęty dla rolników. Tylko dzięki usprawnionej bazie wiedzy na temat roli produkcji i natury, a także wymianie i praktycznemu zastosowaniu tej wiedzy rolnicy mogą się lepiej przygotować do produkcji, wydajnej gospodarki zasobami, utrzymania bioróżnorodności oraz łagodzenia zmian klimatu i dostosowywania się do nich. Copa-Cogeca zdaje sobie sprawę, że szczególna odpowiedzialność spoczywa na barkach sieci, ponieważ stanowi ona przestrzeń roboczą na szczeblu UE. Sieć ta będzie mogła odegrać swoją centralną rolę jedynie jeśli zostanie uznana przez trzy najważniejsze grupy tj. przedstawicieli naukowców, rolników oraz doradców. Sieć ta nie powinna brać pod uwagę jedynie interesów wyżej wspomnianych grup, lecz również poszczególnych państw członkowskich. W kontekście tworzenia oddolnych krajowych sieci EPI rolnicy potrzebują czasu na dostosowanie się do nowej, często nieznanej im sytuacji, jaką jest współpraca z naukowcami. Grupy operacyjne mają do odegrania ważną rolę przy realizacji innowacyjnych projektów. Należy wykorzystać istniejące struktury, jak np. nieformalne porozumienia o współpracy, a nie tworzyć dodatkowe bariery i formalne wymagania dla organizacji. EPI powinny także wspierać transgraniczne grupy operacyjne. Copa-Cogeca jest zdania, że należy uznawać EPI i udzielać im wsparcia na podstawie wspólnych celów dotyczących innowacji w zakresie produktów lub procesów, jej rozprzestrzeniania oraz woli współpracy w danym okresie czasu. Należy również zdawać sobie sprawę z tego, że nie każdy innowacyjny 5 8

6 pomysł może odnieść sukces rynkowy. Tylko w przypadku gdy grupy te będą gotowe na podjęcie ryzyka i ułatwią dostęp do funduszy oraz zmobilizują prywatny kapitał, będą one mogły usprawnić proces innowacji w rolnictwie oraz zachęcić rolników do wydeptywania nowych innowacyjnych ścieżek. Ponadto trzeba wykorzystać możliwość synergii z polityką spójności w przypadku transnarodowych i międzyregionalnych programów współpracy. Może to rozwiązać aktualny problem programów polityki rozwoju obszarów wiejskich, ponieważ obejmują one jedynie programy regionalne lub krajowe. Transgraniczny przepływ wiedzy może znacznie przyśpieszyć stosowanie innowacyjnych praktyk zarządzania. EEPI powinny umożliwić transgraniczną współpracę oraz wykorzystanie funduszy strukturalnych. Centralną rolę odegra rozprzestrzenianie wiedzy oraz tworzenie związków między badaniami i innowacją a praktycznym rolnictwem i przetwórstwem produktów rolnych. W związku z tym organizacje rolnicze, spółdzielnie oraz doradztwo zyskają na znaczeniu. Ramowe warunki uczestnictwa w przyszłych programach muszą być elastyczne i otwarte na systemy doradztwa. Copa-Cogeca opowiada się ze poszerzeniem zasięgu systemu doradztwa rolnego (FAS) wraz ze wsparciem dla doradztwa w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich. Europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz wody Copa-Cogeca jest gotowa włożyć wiele wysiłku w działalność EPI na rzecz wody, gdyż woda odgrywa centralną rolę w rolnictwie. Rolnictwo zmaga się ze znacznymi wahaniami dostępu do wody, co prowadzi do coraz częstszych i poważniejszych powodzi i suszy. Stworzenie zrównoważonego sektora rolnego w zmieniających się warunkach klimatycznych oznacza ograniczenie zużycia wody w rolnictwie przy równoczesnym zapewnieniu dostępu do niej. Copa- Cogeca apeluje o ujednolicenie prac w ramach EPI na rzecz rolnictwa i EPI na rzecz wody, w celu opracowania opłacalnych systemów i technologii nawadniania, które są kluczem do zwiększania wydajności gospodarki wodnej oraz ułatwiają dostosowanie produkcji do kurczących się zasobów wodnych. Budowanie zdolności innowacyjnych w rolnictwie UE Wybrane priorytety opisane poniżej ukazują w jaki sposób można budować zdolności innowacyjne w europejskim rolnictwie oraz jakie warunki wstępne należy spełnić. Zwiększenie produktywności sektora rolnego oraz zniwelowanie deficytu plonów (yield gap) Utrzymanie lub nawet zwiększenie produktywności biologicznej jest niezbędne w celu wykarmienia wzrastającej liczby ludności. Ponadto odgrywa ono strategiczną rolę w zagwarantowaniu dostaw energii oraz przejściu UE na biogospodarkę. Dlatego też należy uwzględnić produkcję biomasy z produktów leśnych lub pochodzących z upraw przy ustalaniu priorytetów i środków finansowych dla programów badawczych. Można wspierać poprawę genetyki istniejących upraw lub tworzenie całkowicie nowych roślin wielofunkcyjnych. Działania te zwiększają zróżnicowanie biologiczne i krajobrazu, zachęcają do zróżnicowania działalności na obszarach wiejskich oraz stanowią nowe źródło dochodu rolników. Dlatego też należy koniecznie przeznaczyć dodatkowe fundusze prywatne i publiczne na badania nad uprawami. Zaopatrzenie UE w białka Niska opłacalność upraw roślin białkowych zniechęca przemysł do inwestowania w badania w tej dziedzinie. W ciągu ostatnich dziesięcioleci niewiele zdziałano dla poprawy plonów i ich odporności na choroby. Z tego względu uprawy te nie są atrakcyjne dla wielu rolników. W takich właśnie przypadkach koordynacja publicznego wsparcia badań na szczeblu UE jest niezbędna. W sektorach wieprzowiny i drobiu opracowanie nowych lub poprawa istniejących źródeł białek pomogłaby w optymalizacji środków produkcji oraz zmniejszyłaby zależność od soi, której ceny są zmienne i mogą zmniejszyć opłacalność produkcji. Ponadto badania koncentrujące się na paszach, składnikach odżywczych oraz poprawie genetyki zwierząt hodowlanych mogłyby polepszyć jakość gotowych produktów oraz ograniczyć emisje metanu poprzez zwiększenie produktywności ograniczając wpływ hodowli na środowisko. 6 8

7 Najlepsze wykorzystanie maszynerii rolniczej Aktualnie rolnicy dysponują różnorodnymi nowoczesnymi maszynami służącymi do orki, utrzymania upraw w dobrym stanie oraz zbiorów. Tego rodzaju sprzęt staje się jednak coraz bardziej wyspecjalizowany co ogranicza jego zastosowanie do konkretnych zadań lub upraw. Może to wpłynąć na decyzje dotyczące płodozmianu w gospodarstwie oraz utrudnić przetestowanie nowych upraw lub odmian. Równocześnie spada produkcja tańszych, wydajnych maszyn dla tradycyjnego rolnictwa, których zastosowanie jest bardziej ogólne. Może to utrudnić prowadzenie gospodarki na niewielkich polach lub polach o nieregularnym kształcie oraz uwzględnienie cech środowiska występujących w danym gospodarstwie, które są coraz ważniejsze dla społeczeństwa. Copa-Cogeca jest przekonana, że wsparcie innowacji w tych dziedzinach jest niezbędne oraz że rolnicy powinni dysponować odpowiednimi możliwościami wyboru. W niektórych przypadkach można dostosować technologię stosowaną w innych sektorach do potrzeb rolnictwa. W przyszłości trzeba będzie połączyć praktyczną wiedzę ekspercką z nowymi technologiami i ich zakresem zastosowania w celu stworzenia nowego sprzętu rolniczego. Przyszła produkcja zwierzęca Należy koniecznie wspierać stosowanie rozsądnych wyników badań zmieniając praktyki żywienia zwierząt oraz wprowadzanie nowych innowacyjnych rozwiązań dotyczących utrzymania zwierząt w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz ochrony zwierząt przed coraz bardziej ekstremalnymi warunkami pogodowymi. Istnieje potrzeba opracowania nowych technologii dla budynków, w których trzymane są zwierzęta oraz systemów zarządzania stadem w celu ułatwienia pracy, obniżenia kosztów, poprawy jakości produktów przy równoczesnym zwiększeniu zdrowia i dobrostanu zwierząt. Zaproponowane alternatywy muszą opierać się na wiedzy naukowej, a ich praktyczne zastosowanie musi zostać udowodnione. EPI mogłyby wspierać praktyczne wdrażanie wyników badań. Należy stworzyć optymalne warunki hodowli w celu wykorzystania ich pełnego potencjału. Ponadto trzeba ocenić oczekiwania społeczeństwa dotyczące dobrostanu zwierząt pod kątem potrzeb zwierząt i kwestii zdrowotnych. Do osiągnięciu pełnego potencjału produkcyjnego rolnicy często potrzebują zewnętrznych elementów wysokiej jakości dostosowanych do ich potrzeb, takich jak nowe gatunki, pasze czy produkty weterynaryjne. Optymalizacja czynników produkcji Aby można było spełnić oczekiwania związane ze zrównoważoną intensyfikacją produkcji trzeba stworzyć lepsze warunki dla wydajniejszej gospodarki wodnej, nawozami i innymi zasobami w gospodarstwie. Wiele krajowych oraz unijnych projektów badawczych oraz projektów wspieranych przez fundusz strukturalny aktualnie analizuje sposoby zwiększenia wydajności sektora rolnego. Udało się już opracować wiele obiecujących rozwiązań. Należy jak najszybciej zacząć stosować te innowacyjne rozwiązania i niedrogie sposoby na zwiększenie wydajności w gospodarstwie. Będzie to możliwe np. poprzez przepływ wiedzy między rolnikami z różnych państw członkowskich lub różnych sektorów produkcji. W przyszłości fundusze na badania i innowacje powinny ułatwiać przepływ wiedzy i promować innowacje. Optymalizacja środków produkcji wymaga również prowadzenia badań nad wydajniejszymi nawozami dostosowanymi do warunków glebowych oraz potrzeb upraw. Potrzeba również dalszych badań nad uwalnianiem azotu i innych nawozów do gleby oraz ich dostępnością dla roślin. W przypadku środków ochrony roślin i radzenia sobie z chorobami, zróżnicowanie klimatu systemów rolnych oraz wysoka mobilność szkodników i patogenów rodzą potrzebę dalszych innowacji w celu wsparcia tworzenia i rozprzestrzeniania rozwiązań biologicznych oraz zintegrowanej ochrony roślin. 7 8

8 Uwagi końcowe Dokument ten zawiera wstępne przemyślenia Copa-Cogeca na temat przyszłej roli rolników i spółdzielni w kształtowaniu badań w sektorze rolno-spożywczym. Ze względu na różne ograniczenia rolnicy i spółdzielnie nie zawsze mogą w pełni wykorzystać potencjał europejskiego rolnictwa. Badania i innowacje w unijnym sektorze rolnym mogą pozwolić rolnikom stawić czoła wyzwaniu jakim jest wyżywienie wzrastającej liczby ludności na świecie w sposób zrównoważony i wydajny. Rolnictwo odgrywa podstawową rolę w kwestiach społecznych, środowiskowych i związanych z dobrą koniunkturą na obszarach wiejskich. Coraz wyraźniej widać jak ważny jest europejski sektor rolny zwłaszcza w kontekście obecnego kryzysu finansowego i niestabilnej gospodarki. Aby rolnictwo mogło w dalszym ciągu przyczyniać się do zielonego wzrostu oraz wpływać na szeroko pojętą gospodarkę trzeba skupić się na stworzeniu innowacyjnego sektora rolnego oraz nieustannie go wspierać. Należy zwiększyć zależność między rolnikami, spółdzielniami, doradcami i naukowcami na szczeblu krajowym oraz UE, aby nauka i praktyka wzajemnie się inspirowały prowadząc do stworzenia konkurencyjnego sektora rolnego. Stosowanie nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań w gospodarstwie stworzy nowe możliwości dla unijnych rolników. Copa-Cogeca będzie aktywnie pomagać rolnikom w ich wykorzystaniu. 8 8