LUX MED. Wirtualna. przychodnia str. 8. Cukrzyca podst pna choroba. Co ka dy m czyzna wiedzieç powinien. medycyna jest sztukà. str. 7. str.

Transkrypt

1 magazyn pacjentów klinik medycznych medycyna jest sztukà ISSN NR 2/38 ROK X KWARTALNIK CZERWIEC Cukrzyca podst pna choroba str. 7 Co ka dy m czyzna wiedzieç powinien str. 12 Wirtualna przychodnia str. 8

2 W NUMERZE SPIS TREŚCI AKTUALNOŚCI 4 Bydgoszcz dwie nowe placówki 4 partnerem konkursu Wirtualny Pacjent 4 Zaczarowani wokaliêci pod opiekà 5 Na Dzieƒ Dziecka weekend bezp atnych badaƒ 5 Rada Naukowa o chorobie Parkinsona Adres redakcji: Al. Niepodległości 69, Warszawa, tel , info@luxmed.pl Wydawca: Sp. z o.o., ul. Racławicka 132B, Warszawa Projekt redakcyjny, graficzny i realizacja: Mediapolis Sp. z o.o., tel , Foto w numerze: archiwum, Shutterstock, Medium Zdjęcie na okładce: Shutterstock Za oknami lato w pe ni, ka dy z nas ju po cichu marzy o wakacjach i urlopie. W najnowszym numerze kwartalnika przygotowaliêmy krótki niezb dnik, co warto zrobiç, aby dobrze sp dziç wakacje. W Poradniku kontynuujemy temat alergii, przybli amy te niezwykle istotne dla Panów zagadnienie chorób prostaty. Rubryk W centrum uwagi tym razem poêwi ciliêmy telemedycynie. W Pierwszej pomocy piszemy o w aêciwym zachowaniu, kiedy jesteêmy Êwiadkiem wypadku, a o profilaktyce i leczeniu cukrzycy rozmawiamy z autorytetem polskiej diabetologii prof. Janem Tatoniem w ramach WieÊci z Rady Naukowej. W AktualnoÊciach zamieszczamy informacje o ciekawych wydarzeniach, których partnerem medycznym by. Piszemy te o nowej klinice, która zlokalizowana b dzie w Bydgoszczy. Na koniec, dr Medard Lech w swoim felietonie doradzi jak zrozumieç kobiety Zapraszamy do lektury. Na Paƒstwa opinie i sugestie czekamy pod adresem info@luxmed.pl. Redakcja [str. 6] [str. 13] PIERWSZA POMOC 06 Wypadek drogowy i co dalej? WIEŚCI Z RADY NAUKOWEJ 07 Podst pna choroba W CENTRUM UWAGI 08 Wirtualna przychodnia PORADNIK 10 Kiedy nale y podejrzewaç alergi 12 Co ka dy m czyzna wiedzieç powinien 13 Urlop z g owà FELIETON 14 Ach, te hormony! Wostatnich latach obserwujemy coraz bardziej dynamiczny rozwój ró nych ga zi medycyny. Naukowcy pracujà nad najbardziej zaawansowanymi, a jednoczeênie komfortowymi i jak najmniej inwazyjnymi dla Pacjenta sposobami leczenia. Post p w technologii telekomunikacyjnej spowodowa, e wiele us ug medycznych, niewymagajàcych bezpoêredniego kontaktu z Pacjentem, mo e byç realizowanych na odleg oêç pomi dzy ró nymi oêrodkami medycznymi w systemie teletransmisji. Tak e anga uje si w projekty majàce na celu wprowadzenie innowacyjnych rozwiàzaƒ funkcjonalnych w opiece nad Pacjentem. W 2007 roku w naszych klinikach wprowadzona zosta a teleradiologia. Dzi ki niej Pacjenci majà bardziej komfortowy dost p do badaƒ, zdj cia rtg. otrzymujà na p ytach CD, sà one tak e zarchiwizowane w. Nasze zespo y ratunkowe zosta y w àczone w system transmisji diagnostycznych badaƒ EKG Lifenet, w ramach którego mo na, jeszcze w trakcie transportu, skonsultowaç badanie EKG wykonane u Pacjentów z bólami w klatce piersiowej z lekarzem kardiologiem z oddzia u kardiologii inwazyjnej. dr n. med. Joanna Perkowicz, Lekarz Naczelny Teraz przyszed czas na kolejnà nowoêç us ug telemedycznà. Dzi ki wprowadzeniu tego rozwiàzania Pacjenci z przewlek ymi schorzeniami b dà mogli pozostaç pod sta à opiekà lekarza, nie wychodzàc z domu. W okreêlonych odst pach czasu b dà wykonywaç badania. Nast pnie przy pomocy telefonu komórkowego przeêlà je do lekarza, który skonsultuje wynik i informacje o jego poprawnoêci odeêle pacjentowi przez SMS. O tym nowoczesnym rozwiàzaniu szerzej piszemy w rubryce W centrum uwagi. Wp yw telemedycyny na poziom opieki, bezpieczeƒstwa i komfortu Pacjentów wydaje si nieoceniony. Bardzo si ciesz, e tak e nasi Pacjenci b dà mogli z niej korzystaç. LUX MED Innowacyjna opieka nad Pacjentem 2 czerwiec czerwiec 2008

3 A aktywnoêç KTUALNOÂCI LUX MED Foto: Robert Dziuba Bydgoszcz dwie nowe placówki W marcu Prezes Anna Rulkiewicz-Kaczyƒska wraz Prezesem Zespo u Elektrociep owni Bydgoszcz SA Ryszardem Popowskim uroczyêcie otworzyli przychodni przyzak adowà dla pracowników ZEC Bydgoszcz SA. GoÊciem honorowym uroczystoêci by ks. pra at Romuald Biniak, który po- Êwi ci placówk. WÊród osób uczestniczàcych w inauguracji byli te Cz onek Zarzàdu ZEC Bydgoszcz SA Jacek Szwed, Dyrektor Generalny MEGAZEC Marek Dominiak oraz przedstawiciele Zwiàzków Zawodowych ZEC Bydgoszcz SA i kierownictwa. W najbli szym czasie uruchomiona zostanie te kolejna, tym razem ogólnodost pna, klinika w Bydgoszczy o powierzchni blisko 600 m 2, zlokalizowana przy ul. Cho oniewskiego 46. W placówce znajdzie si 15 gabinetów konsultacyjnych i zabiegowych. Pacjenci b dà mogli skorzystaç w niej z porady wielu specjalistów, m. in. ginekologów, chirurgów, ortopedów, alergologów, dermatologów, specjalistów medycyny pracy, lekarzy rodzinnych, a tak e badaƒ diagnostycznych, spirometrycznych iusg. Telewizja TVN Med na prze omie roku przeprowadzi a I edycj konkursu Wirtualny Pacjent. Wygraj stypendium, nad którà honorowy patronat objà Minister Zdrowia, Przewodniczàcy Konferencji Rektorów Uczelni Medycznych prof. dr hab. Jan Górski oraz rektorzy poszczególnych uczelni medycznych w Polsce. W Konkursie, który rozstrzygni ty zosta w dwóch kategoriach Zaczarowani wokaliêci pod opiekà Andrzej Sikorowski i Robert Rumak, zwyci zca Festiwalu Zaczarowanej Piosenki. ju po raz kolejny zapewni opiek lekarskà i by partnerem medycznym Festiwalu Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty organizowanego przez Fundacj Anny Dymnej Mimo Wszystko. Celem festiwalu jest promocja wybitnie uzdolnionych wokalnie osób niepe nosprawnych. Pó fina y Festiwalu odby y si 10 maja w Amfiteatrze w warszawskich azienkach. Koncert prowadzili: Anna Dymna i Cezary Kosiƒski, a goêci powita a Irena Santor Honorowa Patronka Festiwalu. Na scenie wystàpi o 33 pó finalistów. 4 czerwiec 2008 Lek. med. Piotr B aszczyƒski Cz onek Zarzàdu, Dyrektor Operacyjny oraz dr n. med. Izabela Czernielewska-Rutkowska, Dyrektor kliniki w odzi wr czyli dr. Pajàkowi nagrod oraz dyplom. partnerem konkursu Wirtualny Pacjent lekarz i student uczelni medycznej, wzi o udzia blisko trzy tysiàce osób. Laureatem jednej z g ównych nagród ufundowanej przez zosta lek. med. Micha Pajàk z Oddzia u Chirurgii Ogólnej WSS im. M. Kopernika w odzi, który jest w trakcie specjalizacji z chirurgii ogólnej. 14 maja w klinice w odzi odby o si uroczyste wr czenie nagrody. Podczas wielkiego Koncertu Fina owego, który odby si 14 czerwca na Rynku w Krakowie, 12 finalistów walczy o o Statuetki Zaczarowanego Ptaszka oraz roczne stypendia. Niepe nosprawnym wokalistom na scenie towarzyszy y gwiazdy polskiej muzyki. Organizatorami Festiwalu Zaczarowanej Piosenki sà: Fundacja Anny Dymnej Mimo Wszystko, Telewizja Polska SA oraz Narodowe Centrum Kultury i PFRON. Patronat nad imprezà objà Prezydent RP Lech Kaczyƒski, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Pe nomocnik Rzàdu ds. Osób Niepe nosprawnych. Na Dzieƒ Dziecka weekend bezp atnych badaƒ KOCHASZ, CHRONISZ, ZAPOBIE- GASZ. BADAJ SWOJE DZIECKO pod takim has em odby a si kampania spo eczno-edukacyjna na rzecz profilaktyki chorób u dzieci organizowana przez fundacj Orimari. by partnerem medycznym tego przedsi wzi cia adresowanego do rodziców i opiekunów dzieci do 16 roku ycia. Jego celem by o uêwiadomienie rodzicom koniecznoêci przeprowadzania systematycznie okresowych badaƒ diagnostycznych i konsultacji lekarskich umo liwiajàcych 11 czerwca br. odby o si kolejne w tym roku posiedzenie Rady Naukowej LUX MED. Prelekcj pod tytu em Wspó czesne metody rozpoznawania i leczenia choroby Parkinsona przygotowa prof. dr hab. n. med. Andrzej Friedman, Kierownik Kliniki Neurologicznej Wydzia u Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu wczesne wykrycie nieprawid owoêci rozwoju dziecka, schorzeƒ oraz groênych dla ycia dziecka chorób. Akcj wspierali aktorzy, piosenkarze i prezenterzy telewizyjni m. in: Anna Popek z córkami, Marek KoÊcikiewicz z synami oraz Przemys aw Saleta z Ewà Pacu- à i córkà. Podczas kampanii lekarze, uczestniczàc w programach radiowych i telewizyjnych, podkreêlali znaczenie badaƒ profilaktycznych wêród dzieci. Kampania wsparta by a akcjà informacyjnà na billboardach, plakatach i ulotkach dystrybuowanych w sieci Smyk. Koordynatorami medycznymi akcji by y lek. med. Julia Rola-Janicka, Zast pca Dyrektora Operacyjnego oraz dr n. med. Joanna Brett-ChruÊciel, Koordynator Pediatrii Regionu Warszawskiego LUX MED. Jednym z elementów kampanii by te weekend bezp atnych badaƒ, który odby si w dniach 31 maja 1 czerwca 2008 r. Podczas dwóch dni w wybranych klinikach pacjenci mogli skorzystaç z bezp atnych badaƒ diagnostycznych i konsultacji lekarskich. Ponad 65% dzieci by o zdrowych. U pozosta ych zdiagnozowane zosta y ró nego typu schorzenia najcz Êciej infekcje lub alergie, wady postawy czy nadwaga. Rodzice bioràcy udzia w akcji wype niali te ankiety dotyczàce profilaktyki zdrowotnej ich dzieci. Rada Naukowa o chorobie Parkinsona Medycznego. Podczas spotkania Profesor zaprezentowa histori prac nad leczeniem choroby Parkinsona oraz najnowsze Êwiatowe i polskie osiàgni cia w zakresie diagnostyki i leczenia tej choroby. Temat ten szerzej opiszemy w nast pnym numerze kwartalnika. 5 czerwiec 2008 Analiza zebranych danych wykaza a wysokà ÊwiadomoÊç znaczenia badaƒ analitycznych wêród osób mieszkajàcych w du ych miastach 2/3 badanych wykonywa o badania u swoich dzieci w ostatnich 2 3 latach, w tym 1/3 ankietowanych wykonuje badania regularnie co roku. W przypadku choroby dziecka zwraca uwag du a troskliwoêç rodziców wi kszoêç badanych konsultuje jà z lekarzem, nawet jeêli w poczàtkowym okresie leczà dzieci domowymi sposobami. Niepokojàcy jest natomiast brak przekonania rodziców do wykonywania szczepieƒ przeciwko grypie u dzieci (pomimo zaleceƒ WHO) w badanej grupie powy ej 91% nie wykonywa o szczepieƒ. Najprawdopodobniej wynika to z niech ci doros ych do szczepienia przeciwko grypie oraz nieznajomoêci powik aƒ, które mogà wystàpiç w jej przebiegu zarówno u dzieci jak i doros ych podsumowa- a wyniki dr n. med. Joanna Brett-ChruÊciel. Profesor Andrzej Friedman i przedstawiciele Rady Naukowej.

4 P jak IERWSZA POMOC zachowaç si na drodze lek. med. Mariusz Paca owski, Pe nomocnik Zarzàdu ds. Ratownictwa Medycznego, Dyrektor, klinika w Katowicach W IEÂCI Z RADY NAUKOWEJ cukrzyca Foto: Shutterstock Wypadek drogowy i co dalej? Na polskich drogach corocznie dochodzi do prawie 50 tys. wypadków, w których ginie ponad 5 tys. osób, a ponad 60 tys. odnosi obra enia. Oznacza to, e statystycznie ginie codziennie ponad 13 osób w ponad 130 wypadkach. JeÊli do tego doliczymy 387 tys. kolizji (ponad 1000 dziennie) to napotkanie zdarzenia drogowego lub bycie jego uczestnikiem nie jest nieprawdopodobne. WARTO WIEDZIEĆ Jakie dane należy podać w zgłoszeniu? Przede wszystkim lokalizację zdarzenia. A więc: miejscowość, ulicę, numer i kilometr drogi, jeśli mamy w samochodzie system nawigacji satelitarnej warto podać po prostu współrzędne geograficzne GPS. Następne informacje to: charakter zdarzenia, liczba poszkodowanych, obrażenia i czy osoby są uwięzione w pojeździe. Dla służb ratowniczych ważne są też nasze dane i numer telefonu. Pamiętajmy, aby zawsze precyzyjnie odpowiadać na pytania i poczekać, aż dyspozytor potwierdzi przyjęcie zgłoszenia i się rozłączy. Nie potęgujmy liczby ofiar JeÊli napotkamy wypadek drogowy, pami tajmy przede wszystkim o naszym bezpieczeƒstwie. Cz sto zdarza si, e udzielajàcy pomocy staje si ofiarà kolejnego wtórnego wypadku tylko dlatego, e zbagatelizowa podstawowe zasady bezpieczeƒstwa. Pomimo e na ka dym cià y obowiàzek niesienia pomocy, to nikt nie wymaga od nas niepotrzebnego bohaterstwa! W asny samochód nale y zatrzymaç w pewnej odleg oêci od miejsca zdarzenia, nast pnie w àczyç Êwiat a awaryjne, a w nocy Êwiat a drogowe w taki sposób, aby oêwietliç miejsce wypadku. Za naszym samochodem w odleg oêci co najmniej 50 m ustawiamy trójkàt ostrzegawczy, jeêli mamy do dyspozycji drugi, ustawiamy go z przeciwnej strony. Dobre oznakowanie to podstawa bezpieczeƒstwa. JeÊli ustawimy oznaczenia zbyt blisko lub, co gorsza, nie ustawimy ich wcale, to miejsce wypadku b dzie stanowi o zaskoczenie dla innych kierowców. Zabieramy z samochodu apteczk i gaênic, nak adamy jednorazowe r kawiczki i kierujemy si do miejsca zdarzenia. Wezwijmy pomoc Po dotarciu do samochodu, wy àczamy silnik i oceniamy sytuacj. JeÊli uwa amy, e pobyt w aucie jest niebezpieczny dla poszkodowanych (po ar, niebezpieczeƒstwo stoczenia si samochodu itp.), nale y ich przenieêç w bezpieczne miejsce, w przeciwnym razie pomocy udzielamy w samochodzie. Pami tajmy, aby dok adnie oceniç najbli sze otoczenie rozbitego samochodu. Podczas wypadku osoby nie przypi te pasami mogà zostaç wyrzucone przez okna na odleg oêç nawet kilkunastu metrów! Po wst pnej ocenie sytuacji zawiadamiamy s u by ratownicze lub prosimy o to innà Rosnàca lawinowo liczba pojazdów i nie nadà ajàcy za nià rozwój sieci drogowej powodujà, e coraz cz Êciej mo emy byç Êwiadkiem wypadku lub, co gorsza, jego uczestnikiem. osob. Aby wezwaç pomoc, nale y zadzwoniç pod numer 112 lub pod tradycyjny numer 999 (pogotowie), 998 (stra po arna) lub 997 (policja). JeÊli oka e si, e w miejscu wypadku nie ma zasi gu sygna u telefonii komórkowej, to w miar mo liwoêci zabezpieczamy poszkodowanych i sami udajemy si po pomoc lub prosimy jednego ze Êwiadków o udanie si w miejsce, gdzie zasi g umo liwi powiadomienie s u b. Na wszelki wypadek zapiszmy numer rejestracyjny samochodu, któremu poleciliêmy wezwanie ratowników. Oczekujàc na przyjazd s u b ratowniczych, podejmujemy niezb dne dzia ania, przede wszystkim ratujàce ycie. W przypadku zatrzymania krà enia rozpoczynamy czynnoêci resuscytacyjne (wi cej informacji kwartalnik XII 2007). Pami tajmy, e resuscytacja jest niemo liwa do prowadzenia u pacjenta siedzàcego w pojeêdzie. JeÊli poszkodowani sà nieprzytomni, ale oddychajà, lub sà przytomni, to w miar mo liwoêci nie ruszajmy ich z pojazdu i nie wykonujmy zb dnych ruchów g owà poszkodowanego z uwagi na mo liwy uraz kr gos upa szyjnego. Wa ne, aby rozpocz te dzia ania kontynuowaç do przyjazdu s u b ratowniczych. Dopiero po przekazaniu im opieki nad poszkodowanymi mo emy bezpiecznie oddaliç si z miejsca wypadku. Pami tajmy, nasza pomoc mo e uratowaç komuê ycie. Kiedy jesteêmy Êwiadkiem bàdê uczestnikiem wypadku, zachowajmy zdrowy rozsàdek i zadbajmy o bezpieczeƒstwo nasze i innych. Podst pna choroba O diagnostyce i leczeniu cukrzycy rozmawiamy z prof. zw. dr. hab. n. med. Janem Tatoniem z Katedry i Kliniki Chorób Wewn trznych i Diabetologii II wydzia u lekarskiego WUM. W publikacjach mo na spotkaç dane wskazujàce, e obecnie na cukrzyc cierpi w Polsce ponad 2 mln osób. Szacuje si, e ok. 40% z nich w ogóle nie wie o swojej chorobie, czy to prawda? Tak, moim zdaniem to mo e byç nawet 50%. Cukrzyca, a wi c przewlek a hiperglikemia jest zbiorowiskiem wielu chorób o ró nym nasileniu i typach. W praktyce rozpoznaje si tylko te postacie cukrzycy, które dajà objawy dolegliwoêci u pacjenta (objawy przedmiotowe) lub nieprawid owe wyniki badaƒ. Istnieje te wiele czynników, które mogà przyczyniaç si do wczeêniejszego rozpoznania, np. cukrzyca w rodzinie, sk onnoêç do oty oêci, zw aszcza brzusznej, podwy szony poziom cholesterolu lub trójglicerydów, nadciênienie t tnicze, choroba niedokrwienna serca, nieprawid owy przebieg cià y lub urodzenie dziecka powy ej 4 kg, st uszczenie wàtroby, cz ste infekcje lub uporczywe zaka enia skóry. W celu potwierdzenia i okreêlenia kategorii zaburzeƒ przemiany w glowodanowej stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy przeprowadzany jest doustny test obcià enia glukozà (wg WHO), który moim zdaniem powinien byç wykonywany przynajmniej raz na 3 lata u wszystkich osób majàcych powy sze objawy lub które ukoƒczy y 45. rok ycia. Czy zdarza si, e chory przez ca e ycie ma tylko utajonà postaç cukrzycy? Cukrzyca ma zawsze charakter post pujàcy. Ze stanu przedcukrzycowego, postaci utajonej u wi kszoêci osób przechodzi w cukrzyc objawowà i niestety w dalszej perspektywie powik ania z uszkodzeniami narzàdowymi. Z czym wià e si brak wczesnej diagnostyki lub nieleczenie cukrzycy? Niestety wielu mened erów opieki zdrowotnej nie uwzgl dnia w pe ni ryzyka i wielkoêci kosztów powodowanych przez powik ania cukrzycy póêno rozpoznanej lub êle leczonej utrata wzroku, niewydolnoêç nerek, zawa serca, udar mózgu lub zespó stopy cukrzycowej z groêbà amputacji, które prowadzà do inwalidztwa, a tak e przedwczesnych zgonów. Dobre leczenie zapobiega powik aniom. Mo na powiedzieç, e w cukrzycy lepsze jest te taƒsze, poniewa ogranicza koszty powik aƒ. Czy sà szanse, e chorych b dzie mniej? Niestety prognozy WHO wskazujà, e liczba osób chorych na cukrzyc na Êwiecie w 2030 roku mo e wynieêç nawet 365 mln. eby temu zapobiec, musimy wspólnie (organy paƒstwa, samorzàdy, lekarze i liderzy opinii) realizowaç szereg dzia aƒ profilaktycznych, m.in. wprowadziç odpowiednie regulacje prawne, organizowaç badania przesiewowe, a tak e przygotowaç bardziej intensywny program diagnostyki i leczenia cukrzycy. ycz wszystkim, ebyêmy wprowadzili w ycie has o Lepsze leczenie jest taƒsze. Dzi kujemy za rozmow. Klasyfikacja cukrzycy wg standardów WHO Cukrzyca typu 1 (lekarz wyróżnia jej dalsze podtypy). Najczęściej chorują na nią dzieci i ludzie młodzi (5 10% ogółu chorych na cukrzycę). U osób chorych na ten typ cukrzycy do utrzymania życia od początku konieczne jest stałe podawanie insuliny. Niestety, do tej pory nie wynaleziono skutecznego lekarstwa. Myślę, że przyczyni się do tego dopiero genetyka, która być może pozwoli w przyszłości modyfikować genotyp i zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 1. Cukrzyca typu 2 (lekarz wyróżnia jej dalsze podtypy). Ten rodzaj cukrzycy występuje najczęściej u ludzi starszych (około 90 95% ogółu chorych). Ważne, że u 70 % osób chorujących na ten rodzaj cukrzycy występuje otyłość. W dużej mierze zachorowanie na tę postać zależne jest od nieprawidłowego stylu życia. Ryzyko wzrasta też w przypadku rodzinnej skłonności do cukrzycy. Profilaktyka to przede wszystkim prozdrowotna normalizacja stylu życia redukcja otyłości, odpowiednie żywienie i ruch. Leczenie cukrzycy typu 2 wymaga także przeciwcukrzycowych leków doustnych i odpowiedniej diety, dopiero z czasem do terapii wprowadzana jest insulina. Cukrzyca typu 3 może być powodowana znanymi mechanizmami, np. operacją usunięcia trzustki, długotrwałą kortykoterpią (stosowanie w celach leczniczych syntetycznych hormonów kory nadnerczy), niektórymi chorobami endokrynologicznymi, np. nadczynnością tarczycy, lub też wrodzonymi zespołami genetycznymi (zwłaszcza u dzieci) i innymi. Cukrzyca typu 4 (ciążowa) pojawia się w trakcie ciąży i znika po urodzeniu dziecka. Jest jednocześnie wskazaniem prawdopodobieństwa wystąpienia cukrzycy typu 1 lub 2 w przyszłości. 6 czerwiec czerwiec 2008

5 W CENTRUM UWAGI telemedycyna LUX MED Wirtualna przychodnia Telemedycyna to najnowsza forma opieki zdrowotnej, która rozwija si bardzo dynamicznie. Poczàtków telemedycyny upatruje si w rosnàcym zapotrzebowaniu Êwiatowych si militarnych oraz NASA na innowacyjne rozwiàzania medyczne. Wykorzystujàc rozleg e mo liwoêci nowoczesnej telekomunikacji (Internet, telefon), telemedycyna umo liwia szybkà diagnoz i zapewnia opiek medycznà na odleg oêç. Sta y monitoring Opieka telemedyczna przeznaczona jest g ównie dla Pacjentów, którzy ze wzgl du na stan zdrowia powinni stale monitorowaç i poddawaç ocenie okreêlone parametry yciowe. Wykorzystywana jest w d ugookresowym leczeniu chorób przewlek ych, okresowych przeglàdach, badaniach specjalistycznych, w ratownictwie morskim i górskim. Przy pomocy urzàdzeƒ zdalnych mo na monitorowaç EKG, poziom cukru, st enie tlenu we krwi, t tno p odu, wag cia a, a tak e kilka spoêród tych parametrów naraz. Telemedycyna jak to dzia a Telefon PC Palmtop Urzàdzenia monitorujàce, przekazujàce dane za pomocà bluetooth. Doradca Medyczny Pacjent Spirometr aparat monitoruje cechy uk adu oddechowego: pojemnoêç p uc i kurczliwoêç oskrzeli, a nast pnie przesy a parametry do lekarza. Przeznaczony zarówno dla Pacjentów doros ych, jak i dzieci. PulsOxymetr s u y do pomiaru poziomu saturacji krwi i pulsu, wskazujàc na wartoêci Êrednie, maksymalne i minimalne. Uzyskane dane pokazywane sà jednoczeênie na wyêwietlaczu telefonu komórkowego oraz urzàdzenia nadgarstkowego. Wskazany dla Pacjentów z przewlek ymi chorobami uk adu oddechowego. Pod opiekà TIM Rozwiàzanie to zosta o wprowadzone tak e w. Pacjenci, którzy skorzystajà z us ug telemedycznych, b dà pod sta à opiekà Zespo u TIM (Telefonicznej Informacji Medycznej), w którym przez ca à dob dy urujà doêwiadczeni lekarze i piel gniarki. W momencie wystàpienia niepokojàcych objawów lub w okresach zalecanych przez lekarza prowadzàcego, Pacjent b dzie wykonywaç badanie, które nast pnie przeka e (przy pomocy bluetooth) do telefonu komórkowego lub palmtopa, skàd przes ane zostanie do platformy zbierajàcej dane. W tym momencie zespó TIM-u otrzyma SMS-owe powiadomienie o nadejêciu nowego badania. Dy urny pracownik medyczny (lekarz/piel gniarka) poprzez stron www oceni wst pnie nades ane badanie i sporzàdzi krótki komentarz, który dotrze do Pacjenta równie poprzez SMS. Tak e Pacjent b dzie mia dost p do swojej historii choroby poprzez stron www. Badanie mo e byç te skonsultowane przez specjalist z danej dziedziny lub lekarza kierujàcego Pacjenta do us ugi telemedycznej. Gdy przekazany wynik badania b dzie wskazywa realne zagro enie ycia Pacjenta, zespó TIM-u podejmie dzia ania i przeka e informacje do zespo u pomocy doraênej. Easy2Check ciênieniomierz po àczony z glukometrem. Urzàdzenie mierzy dwa parametry ycia niezb dne do kontroli dla osób z cukrzycà: ciênienie i glukoz. Przy pomocy jednego urzàdzenia wyniki badaƒ tych parametrów trafiajà bezpoêrednio do lekarza. Zalety telemedycyny Dostęp do fachowych konsultacji medycznych 24 godziny na dobę. Możliwość konsultacji bez względu na miejsce pobytu Pacjenta i lekarza. Dostęp do osobistej elektronicznej historii medycznej Pacjenta, którą można przedstawić niezależnemu specjaliście. Skrócenie czasu oczekiwania na diagnozę. Możliwość rejestracji nieprawidłowego funkcjonowania organizmu zdarzającego się epizodycznie w nieprzewidywalnych okolicznościach i wyeliminowanie konieczności oczekiwania Pacjentów na wizyty w kolejkach. Ułatwienie dostępu do specjalistycznej opieki medycznej mieszkańcom małych miast i wsi, a także zmniejszona liczba osób hospitalizowanych, ponieważ część z nich zostanie wcześniej zdiagnozowana i wyleczona, a osoby przewlekle chore będą pod stałą opieką bez konieczności pobytu w szpitalu. Wyjątkowo ergonomiczne, przyjazne w obsłudze urządzenia monitorujące, przystosowane do współpracy z większością telefonów komórkowych. Samoobs ugowy EKG dokonuje jednokana owego zapisu EKG przez przy o- enie obu kciuków lub pe nego zapisu EKG po naklejeniu elektrod. Wykorzystywany jest u Pacjentów z zaburzeniami rytmu serca. CiÊnieniomierz klasyczny aparat do mierzenia ciênienia. Oprócz wysy ania danych zapami tuje do 50 pomiarów. Waga elektroniczna waga monitoruje mas cia a. Wyniki wysy ane sà do lekarza prowadzàcego, który Êledzi zmiany i trendy pomiarów. Pacjent ma dost p do wykresów obrazujàcych wahania wagi w czasie. Wynik nie wymaga r cznej rejestracji, poniewa jest elektronicznie przesy any do lekarza i historii medycznej Pacjenta, którà w ka dym momencie mo na obejrzeç. Dziekujemy firmie Card-Guard za udostępnienie zdjęć wykorzystanych w artykule. 8 czerwiec czerwiec 2008

6 P alergie ORADNIK dr n. med. Wojciech Janowicz, alergolog dzieci cy, klinika w Warszawie Kiedy nale y podejrzewaç alergi Aby wystàpi a alergia, niezb dne jest jednoczesne zaistnienie dwóch czynników: predyspozycji danego cz owieka do rozwoju swoistego rodzaju reakcji zapalnej oraz sprzyjajàcych temu czynników Êrodowiskowych. LUX MED Coraz cz Êciej s yszymy, e dolegliwoêci naszych dzieci mogà mieç pod o e alergiczne. Wielu z nas zastanawia si, czy jest to mo liwe, czym jest alergia i jakie sà jej postacie. Foto: Shutterstock Foto: Medium Alergia, zwana te potocznie uczuleniem, jest nieprawid owà, nadmiernà odpowiedzià organizmu na zetkni cie si z czynnikiem zewn trznym, który wchodzi w bezpoêredni kontakt z ró nymi narzàdami cz owieka. Tym, czym bezpoêrednio kontaktujemy si z otaczajàcym nas Êrodowiskiem, jest nasza skóra, b ona Êluzowa wyêcie ajàca drogi oddechowe (nos, tchawic, oskrzela, zatoki oboczne nosa, ucho Êrodkowe) oraz przewód pokarmowy poczàwszy od jamy ustnej, poprzez prze yk, o àdek i jelita, a na odbytnicy skoƒczywszy. Z powietrzem i zawartymi w nim substancjami nieustannie styka si tak e spojówka oka wyêcie ajàca powieki i cz Êç ga ki ocznej. Substancje zawarte w powietrzu lub pokarmie mogà wywo ywaç objawy chorobowe bezpoêrednio w miejscu, w którym stykajà si z naszymi Êluzówkami, reakcje w ró nych narzàdach wewn trznych lub te w ca ym organizmie. Co sprzyja rozwojowi alergii? Dotychczas nie wyjaêniono ostatecznie, jaki jest sposób dziedziczenia sk onnoêci do alergii, ale niewàtpliwie jest ona uwarunkowana genetycznie. Ryzyko rozwini cia si choroby alergicznej jest ÊciÊle zwiàzane z wyst powaniem takiej choroby teraz lub w przesz oêci u rodziców i rodzeƒstwa. JeÊli adne z rodziców ani nikt z rodzeƒstwa nie ma choroby alergicznej, to ryzyko to wynosi ok. 10%. JeÊli jedno z rodziców lub rodzeƒstwa ma alergi, to ryzyko wynosi ju ok %, jeêli natomiast oboje rodzice majà ten sam rodzaj choroby alergicznej (np. uczulenie na py ki traw), to ryzyko wystàpienia alergii u ich dziecka wynosi a 50 80%. Cz sto jedynie wydaje si, e nikt w rodzinie chorego nie jest alergikiem, ale ktoê mo e nim byç i o tym nie wiedzieç, gdy choroba jest albo bardzo dyskretna, albo w ogóle si nie ujawni a. Praktyczny wniosek, który wyp ywa z tych informacji, jest taki, e jeêli w naszej rodzinie sà alergicy, to niektóre objawy wyst pujàce u nas lub u naszych dzieci cz sto mogà byç spowodowane alergià. Pami tajmy jednak, e jeêli nikt w rodzinie nie jest alergikiem, to wcale nie wyklucza to alergii u nas. Czy choroby alergiczne sà cz ste? Alergi okreêlonà jako obecnoêç przeciwcia uczuleniowych przeciw alergenom (tak zwanej swoistej immunoglobuliny E IgE) ma 25 do 50% lu- WARTO WIEDZIEĆ dzi! OczywiÊcie nie u wszystkich wyst pujà objawy alergii. Na pytanie, czy Ty lub Twoje dziecko ma aktualnie astm oskrzelowà, twierdzàco odpowie 2 12% ludzi. Ale jeêli spytamy, czy Ty lub Twoje dziecko kiedykolwiek mia o rozpoznanà astm pozytywnà odpowiedê us yszymy a od 5 38% pytanych. Cz stoêç kataru alergicznego Czynniki środowiskowe sprzyjające ujawnieniu predyspozycji do alergii dróg oddechowych: Alergeny, to substancje uczulające, które wywołują reakcje alergiczne u człowieka. Zawarte są we wdychanym przez nas powietrzu (alergeny wziewne) lub w spożywanym pokarmie (alergeny pokarmowe). Także niektóre leki mogą być alergenami. Alergeny mogą uczulać sezonowo, to znaczy tylko w pewnych porach roku (np. pyłki traw, drzew, chwastów), lub z różnym nasileniem przez cały rok np. składniki kurzu domowego (roztocze, karaluchy), naskórek lub sierść zwierząt futerkowych. Inne alergeny, takie jak np. zarodniki grzybów pleśniowych, zależnie od rodzaju warunków środowiskowych mogą być alergenami sezonowymi lub całorocznymi. Czynniki zakaźne bakterie, grzyby, a głównie wirusy, które mogą sprzyjać uczuleniu. Infekcja dróg oddechowych (zwana popularnie przeziębieniem) lub przewodu pokarmowego, ujawniająca się jako biegunka, może poprzez uszkodzenie i zmniejszenie szczelności błony śluzowej ułatwić wtargnięcie alergenów do organizmu i spowodować rozwój alergii. Infekcje są też czynnikiem, który może wyzwolić lub okresowo nasilić objawy alergii. wynosi 8 34%. Powy sze dane dotyczà oczywiêcie ró nych krajów w ró nych cz Êciach Êwiata. Liczne badania wykazujà wzrost cz stoêci chorób alergicznych w ciàgu ostatnich lat, co mo- e byç spowodowane zarówno lepszymi i atwiej dost pnymi metodami diagnostycznymi, wi kszà ÊwiadomoÊcià istnienia tego problemu, jak te zwi kszonà ekspozycjà na alergeny (wi cej czasu sp dzamy w pomieszczeniach zamkni tych), chemizacjà ycia, bardziej ruchliwym trybem ycia ( alergia post puje wraz z wolnoêcià ), zapyleniem Êrodowiska. Przyk ady konkretnych typów alergii zaprezentujemy w nast pnych numerach kwartalnika. Zanieczyszczenie powietrza zewnętrznego to przede wszystkim pyły i dymy przemysłowe, toksyczne gazy (tlenki azotu, węgla i siarki), ozon, spaliny samochodowe, cząsteczki opon samochodowych, kwaśne deszcze, lotne substancje chemiczne, np. benzen, ksylen, metale (np. kadm, chrom, ołów, rtęć, nikiel, miedź). Zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach, poza niektórymi substancjami wymienionymi wyżej pochodzącymi z zewnątrz, to głównie substancje drobnocząsteczkowe, radon, formaldehyd, włókna syntetyczne, aerozole, policykliczne węglowodory, substancje organiczne. Jednym z najbardziej szkodliwych czynników, szczególnie dla dzieci, jest dym papierosowy. Substancje te mogą sprzyjać uczuleniu, nasilać objawy alergii poprzez działanie drażniące lub wyzwalać objawy alergii. 10 czerwiec czerwiec 2008

7 P ORADNIK chora prostata lek. med. Grzegorz Urbaƒczyk, chirurg, urolog, klinika we Wroc awiu P ORADNIK przed podró à lek.med. Krystian Nowina-Konopka, internista, klinika w Krakowie Co ka dy m czyzna wiedzieç powinien O jednym z najcz stszych schorzeƒ urologicznych u m czyzn chorobie prostaty rozmawiamy z lek. med. Grzegorzem Urbaƒczykiem, chirurgiem, urologiem z kliniki medycznej we Wroc awiu. Zbli ajà si wakacje. Aby sp dziç je szcz Êliwie i beztrosko, trzeba si do nich przygotowaç. Foto: Shutterstock M czyêni, po ukoƒczeniu 50. roku ycia powinni raz w roku wykonaç oznaczenie poziomu antygenu sterczowego (PSA) i skonsultowaç wynik z urologiem. Z jakimi schorzeniami powinniêmy zg aszaç si do urologa? Urolog zajmuje si schorzeniami dróg moczowych u obu p ci i narzàdów p ciowych u m czyzn. Najcz stsze objawy, z jakimi powinno si go odwiedziç, to: problemy z oddawaniem moczu (os abienie strumienia moczu, nocne mikcje, cienki strumieƒ, parcia naglàce), nietrzymanie moczu (szczególnie u kobiet), spadek potencji, bóle, np. jàder, okolicy l dêwiowej, krocza, krew w moczu lub nasieniu czy zmiany w budowie jàder. Foto: Medium W jakim wieku z regu y pojawiajà si problemy urologiczne u m czyzn, czy dotyczà wszystkich, czy jakieê grupy sà szczególnie nara one? Problemy urologiczne najcz Êciej zaczynajà si po 50-tym roku ycia, mogà jednak pojawiç si wcze- Êniej. Ryzyko zachorowania wzrasta w przypadku: palenia papierosów, genetycznych uwarunkowaƒ (dwu-, trzykrotnie zwi kszone ryzyko, je eli choroba wystàpi a u ojca), zanieczyszczeƒ Êrodowiska szczególnie kompleksy wielkomiejskie, czy braku ruchu i nadmiernego spo ywania t uszczów zwierz cych. Jakie objawy sà charakterystyczne dla chorób prostaty? Zaniepokoiç nas powinno: cz ste oddawanie moczu, cz stomocz nocny, gwa towne parcie lub przed u one wyczekiwanie na mocz, cienki strumieƒ lub os abienie strumienia moczu, bóle w okolicy krocza czy obecnoêç krwi w moczu. Na czym polega badanie urologiczne? Badania kontrolne w przypadku prostaty sà bezbolesne i trwajà krótko. Polegajà na: zebraniu szczegó- owego wywiadu, badaniu laboratoryjnym krwi (PSA) oraz palpacyjnym (per rectum), w niektórych przypadkach tak e na badaniu USG. Jakie sà sposoby leczenia choroby prostaty? W przypadku gruczolaka stercza ( agodnego nowotworu prostaty) w przewa ajàcej liczbie przypadków leczenie jest farmakologiczne tylko w niektórych wyst puje koniecznoêç leczenia chirurgicznego np. przezcewkowa elektroresekcja stercza. Czy w zwiàzku z chorobà i leczeniem mo e zmniejszyç si sprawnoêç seksualna m czyzny? W przypadku chorób prostaty wyst puje spadek potencji, który w wyniku leczenia mo e si poprawiç. Jakie dzia ania profilaktyczne powinniêmy podjàç, eby zapobiec chorobie? Tak jak w przypadku innych chorób, niezwykle wa ny jest zdrowy tryb ycia cz sty ruch i zmniejszenie spo ywania t uszczów zwierz cych. Warto wprowadziç diet bogatà w owoce, warzywa, (szczególnie w wit. A, C, D, E oraz selen), ryby morskie, oleje roêlinne, orzechy, pestki dyni, ziarna s onecznika oraz sezamu. OczywiÊcie bardzo istotne sà te badania profilaktyczne. Dzi kujemy za rozmow. Urlop z g owà Bioràc po uwag nasze wczeêniejsze do- Êwiadczenie, zdrowy rozsàdek i wiedz, sp dêmy wakacje tak, aby by y udane. Woda niegazowana w firmowo zamkni tej butelce, nakrycie g owy, okulary przeciws oneczne, kosmetyki ochronne z filtrami UV to rzeczy, które powinny zawsze nam towarzyszyç. Pami tajmy te, e jedzenie potraw w miejscach dalekich od spe nienia standardów higienicznych jest niewskazane. Egzotyka ze szczepionkà Planujàc miejsce wypoczynku, nale y (i to z du ym wyprzedzeniem!) sprawdziç, czy i jakie szczepienia obowiàzujà w danym regionie. Innà specyfik wykazujà kraje Azji i Pacyfiku, inne Afryki czy Ameryki Po udniowej. Szczepienia obowiàzkowe to koniecznoêç, gdy bez zaêwiadczenia o szczepieniu nie dostaniemy wizy wjazdowej. Po bli szej analizie zagro eƒ epidemiologicznych (najlepiej z lekarzem) nale y rozwa yç równie szczepienia zalecane przez dany kraj. Warto tu przypomnieç, i chorobà zakaênà jest np. WZW typu B (popularnie zwane ó taczkà zakaênà), przeciw któremu ka dy powinien si zaszczepiç. Je eli na terenie kraju, do którego si udajemy, panuje malaria, nale y przyjmowaç przed wyjazdem, w trakcie, a tak e po przybyciu do domu leki przeciwmalaryczne. Nie tylko w krajach egzotycznych czeka na nas niebezpieczeƒstwo, tak e w lesie czy zaroêlach krzaków. Du a, szczególnie w tym roku (ze wzgl du na niezbyt mroênà zim ), liczba kleszczy niesie ze sobà niebezpieczeƒstwo boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. Przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu warto zaszczepiç siebie i dzieci. Krzy yk na drog, czyli pami tajmy o apteczce JeÊli ju zaplanowaliêmy wyjazd, najwy sza pora skompletowaç apteczk. Ka da powinna zawieraç Êrodki opatrunkowe, leki przeciwbólowe, przeciwgoràczkowe, stosowane w biegunce i rozkurczowe. Pami tajmy, e zanim zaczniemy stosowaç inne leki, np. antybiotyki, zawsze trzeba skonsultowaç si z lekarzem. Osobne miejsce powinny w apteczce zajàç leki dla osób przewlekle chorych, równie te, które stosowane sà tylko doraênie lub okresowo. Szczególnie wa ne sà leki stosowane w astmie, alergii, nadciênieniu t tniczym, chorobie niedokrwiennej serca, cukrzycy czy WARTO WIEDZIEĆ Apteczka turystyczna powinna zawierać: Środki opatrunkowe: bandaż, gaziki jałowe suche i gaziki jałowe nasączone środkiem dezynfekcyjnym (woda utleniona), plaster. Leki: przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, stosowane przy biegunce, rozkurczowe. padaczce. Warto sporzàdziç list leków za ywanych wraz z ich dawkowaniem. Oprócz nazwy nale y napisaç nazw mi dzynarodowà (podana na opakowaniu w nawiasie lub kursywà), aby lekarz nawet w najdalszym zakàtku Êwiata móg uzyskaç potrzebne informacje. Ponadto za granicà czy w Polsce powinniêmy mieç zawsze przy sobie informacj o schorzeniach przewlek ych: na przyk ad, e jestem chory na cukrzyc lub jestem uczulony na... oraz grup krwi. Taka informacja pozwoli skróciç czas interwencji w razie wypadku lub zabiegu. Na làdzie i na morzu Wakacje sk aniajà do zawierania nowych znajomoêci i przypadkowych kontaktów seksualnych. Pami tajmy, kontakty seksualne z nieznanym partnerem/partnerkà cz sto mogà byç przyczynà wielu powa nych i d ugotrwa ych dolegliwoêci oraz schorzeƒ. Bardzo wa ne jest te bezpieczeƒstwo naszych pociech w czasie wakacji. Pami tajmy, to, o czym my tylko mo emy pomyêleç, dzieci zrealizujà z pasjà. Tak wi c zawsze wobec pociech stosujmy zasad ograniczonego zaufania. Lato to równie czas sportów wodnych. Nigdy nie p ywajmy sami, zawsze w towarzystwie. Nawet w najbardziej bezpiecznym miejscu skurcz mi Ênia mo e zakoƒczyç si dla nas tragicznie. Bezwzgl dnie nie nale y skakaç do nieznanego, cz sto nieoznakowanego akwenu. Nie korzystajmy te nierozwa nie z dzikich kàpielisk, jeziorek czy kàpieli w morzu. 12 czerwiec czerwiec 2008

8 F ELIETON o kobietach ACH, TE HORMONY! Kobieta zmiennà jest i wszyscy to wiedzà. Zmienna w uczuciach, nastrojach, przekonaniach, ale tak- e w wyglàdzie. Nie chodzi tu tylko o rysy twarzy, pojawianie si zmarszczek, czy zale ne od wieku zmiany figury. Podniecenie i ekscytacja w kilka minut zmienia si w apati i depresj. Zadowolenie zmienia si w niech ç, a uêmiech przechodzi w grymas i zy. Kiedy widzimy, e kobieta zwykle ubierajàca si w za du e swetry i workowate spodnie, wk ada krótkà dopasowanà spódnic i szpilki, mo emy sàdziç, e w aênie dopada jà owulacja. Kiedy na jej zazwyczaj pi knej cerze pojawiajà si krostki i przebarwienia, to pewnie zbli a si miesiàczka. Wszystkiemu winne sà hormony, a e zmiany hormonalne nast pujà kilka razy w ciàgu miesiàca, trudno si dziwiç zmiennoêci nastrojów, wyglàdu i oczekiwaƒ, jakim majà sprostaç ich partnerzy. Ach, te oczekiwania... Partner musi byç wra liwy i cz sto okazywaç partnerce swoje emocje. Jednak biada mu, kiedy zacznie okazywaç je w chwili, która jej wydaje si niew aêciwa! Pow óczyste spojrzenia, obejmowanie w talii (albo i nieco poni ej), prawienie komplementów... na wszystko jest czas. Ale kiedy przychodzi ten czas, wie tylko ona sama. Martw si, wykazuj zainteresowanie i trosk o nià, ale tylko wtedy, gdy partnerka tego chce. Mo esz nawet pop akaç, ale tylko wtedy, gdy i ona ma p aczliwy nastrój. Biada ci, kiedy b dziesz s aby w niew aêciwym momencie. Wtedy oka e si, e nie jesteê facetem, musisz przecie byç silny i okazywaç swojà m skoêç dok adnie wtedy, gdy ona tego pragnie. A pragnienia w du ej mierze zale à od fazy ksi yca (albo inaczej od okresu w cyklu miesiàczkowym kobiety). Foto: Shutterstock dr n. med. Medard Lech ginekolog, po o nik, klinika w Warszawie Miesiączka a nowe meble BezpoÊrednio po zakoƒczeniu krwawienia miesiàczkowego b dziemy planowali przysz oêç, kupowali meble, organizowali wyjazdy wakacyjne lub weekendowe. W okresie oko oowulacyjnym powinniêmy jà podziwiaç, zdobywaç i kochaç arliwie, równie fizycznie! Nied ugo po owulacji wszystko zaczyna traciç swój sens, wi c musimy okazywaç si naszego charakteru, odnosiç sukcesy w pracy, wygrywaç w totolotku i przynosiç prezenty (kwiaty bardzo mile widziane). Wszystko to, by poprawiç humor i samopoczucie naszej partnerki. W okresie przedmiesiàczkowym dobrze by by o schodziç jej z drogi, zgadzaç si na wszystko, tylko bez szemrania i okazywania niezadowolenia. Najlepiej gdzieê wyjechaç, ale blisko, eby w ka dej chwili mog a nas zobaczyç. By w ka dym momencie wiedzia a, co robimy, z kim rozmawiamy, z kim przebywamy. Dobrze wtedy w aênie pomalowaç teêciowej mieszkanie, wziàç dzieci na biwak albo gruntownie wysprzàtaç gara. Warto wtedy te wyprasowaç pranie, które pi trzy o si ju od dwóch tygodni w kàcie naszej sypialni. Mi o jest przecie popatrzeç na faceta w kapciach, stojàcego przy desce do prasowania i beznami tnie rozprasowujàcego fa dki i zak adki. JesteÊ wtedy taki bezbronny i kochany. Mo e w ó jakiê gustowny fartuszek, a je eli masz jeszcze w osy, to spróbuj zrobiç sobie papiloty (oczywiêcie je eli wiesz co to takiego). Pami taj: nie ma mowy, ebyê w tym czasie usiad przed telewizorem i z flaszeczkà piwa obejrza najwa niejszy nawet mecz pi karski sezonu! Jednak uwa aj, eby ci nie wesz o w na óg to bycie dobrym ch opcem, bo mo esz zostaç pantoflarzem, mazgajem i ona b dzie zmuszona poszukaç jakiegoê prawdziwego faceta, szczególnie gdy przyjdzie nast pny okres oko oowulacyjny! Oczywiście twoja partnerka jest inna Ona nie wymaga takich wielkich poêwi ceƒ, nie wymaga, byê rozumia jà i jej problemy zwiàzane z wahaniami st enia hormonów we krwi, a ty nawet lubisz niespodzianki, kiedy zostawiasz jà, idàc do pracy w perlistym humorze, a po pracy widzisz, e jest cichutka i zaszyta w jakimê najodleglejszym kàciku mieszkania. Ona jest... taka ma a... A ty to lubisz, lubisz si z nià godziç po wielkich burzach dziejowych poprzedzajàcych miesiàczk, bo przecie kochasz jà, w aênie takà, jaka jest. Bo czym e by by Êwiat bez zmiennych nastrojów kobiet? Czy ktokolwiek napisa by wiersz czy poemat mi osny? Czy wieszcz zosta by wieszczem, a odkrywca odkrywcà? Foto: archiwum NASI PARTNERZY W ramach abonamentów oferuje program Zdrowie, Pi kno, Harmonia, dzi ki któremu posiadacze kart Pacjenta mogà korzystaç z atrakcyjnych rabatów w renomowanych klubach fitness, salonach kosmetycznych, oêrodkach odnowy biologicznej itp. Lista firm wspó pracujàcych z jest systematycznie powi kszana. Wykaz obecnych partnerów prezentujemy poni ej. AMBRA SALON KOSMETYCZNY 10% zniżki na zabieg mikrodermabrazji diamentowej 15% zniżki na zabieg fotoodmładzania systemem IPL 15% zniżki na zabieg depilacji laserowej 5% zniżki na zabiegi specjalistyczne francuskiej marki THALGO ALLEN CARR'S EASYWAY POLSKA sesje rzucania palenia 10% zniżki na udział w grupowych otwartych sesjach rzucania palenia metodą Easyway Allena Carra CARE CENTER SARA teleopieka 10% zniżki na wszystkie usługi (oferta dotyczy klientów oraz członków ich rodzin) CENTRUM RODZINY szkoła rodzenia 10% zniżki na kurs szkoły rodzenia CLUB MED biuro podróży 5% zniżki na wyjazdy do 7 noclegów 8% zniżki na wyjazdy powyżej 7 noclegów DOM ZDROWIA apteka internetowa 5% zniżki na cały oferowany asortyment DARING odnowa biologiczna 15% zniżki na wszystkie rodzaje usług proponowane przez Partnera w zakresie odnowy biologicznej, profilaktyki zdrowotnej i rehabilitacji podstawowej DESTINO MEXICO biuro podróży 5% zniżki na wszystkie organizowane imprezy turystyczne 10% zniżki na wszystkie artykuły oferowane w Sklepie Meksykańskim DWÓR OLIWSKI hotel, restauracja, SPA 10% zniżki na noclegi od cen standardowych (dotyczy rezerwacji indywidualnych) EDULUZ biuro aktywnej turystyki młodzieżowej 5% zniżki na tematyczne obozy dla dzieci i młodzieży: artystyczne, językowe, dziennikarskie, ekologiczne, żeglarskie, koszykarskie, siatkarskie, piłki nożnej EUROPEJSKI SYSTEM ODCHUDZANIA (LA PERLA) gabinet kosmetyczny Zniżki na zabiegi kosmetyczne i odmładzania twarzy: 5% zabiegi wykupione pojedynczo 10% zabiegi wykupione w pakiecie Zniżki na zabiegi medycyny estetycznej: 5% zabiegi wygładzające zmarszczki 10% zabiegi wypełniające zmarszczki 10% powiększenie ust 5% zabiegi implantacji złotych nici 10% konsultacje GYMNASION fitness cennik usług oferowanych klientom dostępny na HOTEL SYMPOZJUM hotel, odnowa biologiczna 10% zniżki na usługi hotelowe od 1 kwietnia do 31 października centrum konferencyjne 15% zniżki na usługi hotelowe od 1 listopada do 31 marca INSTYTUT KOSMETYKI ESTETYCZNEJ 10% zniżki na zabiegi na skórę twarzy oraz całego ciała INSTYTUT ZDROWIA CZŁOWIEKA usługi sanatoryjne 10% zniżki na wszystkie usługi INVIMED EUROPEJSKIE CENTRUM MACIERZYŃSTWA 10% zniżki na wszystkie usługi związane z zapłodnieniem pozaustrojowym 7% zniżki na badania prenatalne 14 czerwiec 2008 wi cej na

9 NASI PARTNERZY KID'S ACADEMY przedszkole niepubliczne w Konstancinie pod Warszawą 10% zniżki na czesne w skali roku KRÓLOWA SABY gabinet kosmetyczny 10% zniżki na wszystkie usługi MEDIKAR przychodnia rehabilitacyjna 10% zniżki na wszystkie usługi NARODZINY PIĘKNA salon kosmetyczny, odnowa biologiczna 10% zniżki na zabiegi na twarz RVB i masaże w serii 5% na zabiegi na ciało Thay SPA NIKU SPORT fitness 10% zniżki na karnet roczny ORBIS TRAVEL biuro podróży 7% zniżki na wycieczki lotnicze (w tym również na oferty typu Last Minute), maksymalna wielkość rabatu: 1000 zł 50 zł rabatu od pary na wycieczki autokarowe o wartości do 1200 zł/os 75 zł rabatu od pary na wycieczki autokarowe o wartości powyżej 1200 zł/os POLSKI BANK KOMÓREK MACIERZYSTYCH pobieranie i przechowywanie komórek macierzystych z krwi pępowinowej 5% zniżki od opłaty podstawowej, bezpłatne konsultacje medyczne w zakresie prowadzonej działalności RELAX BODY CLUB odnowa biologiczna, sport, rekreacja 20% zniżki na wszystkie usługi RIVIERA szkoła tańca 10% zniżki na każdy rodzaj kursów SPORTIMEX dostawca sprzętu sportowego 10% zniżki przy zakupie kijów do Nordic Walkingu firmy LEKI 5% zniżki przy zakupie pozostałych art. firmy LEKI 10% zniżki na podstawowy kurs Nordic Walking 5% zniżki na kurs na Instruktora Nordic Walking certyfikowany międzynarodowym dyplomem upoważniającym do prowadzenia szkoleń SALON ZDROWIA I URODY TAIS salon kosmetyczny Zniżki: 10% na zabiegi pielęgnacyjne 5% na zabiegi medycyny estetycznej 5% na zabiegi z zastosowaniem aparatury 5% na zakup kosmetyków do pielęgnacji twarzy i ciała TENNIS MAGAZINE 25% zniżki przy rocznej prenumeracie miesięcznika THALGO instytut kosmetyczny 10% zniżki na wszystkie zabiegi oferowane w Instytucie Thalgo przy ul. Wilczej 5 w Warszawie TLK MED rehabilitacja, odnowa biologiczna 15% zniżki na usługi z zakresu odnowy biologicznej TRAWAN GOLF CLUB klub golfowy 10% zniżki na green fee 10% na wypożyczenie sprzętu (rabaty nie dotyczą usług promocyjnych oraz klientów uprzywilejowanych, np. członków BSP) VILLA PARK CIECHOCINEK hotel, odnowa biologiczna 10% zniżki na usługi hotelowe i kliniczne VISION EXPRESS salony optyczne 15% zniżki na kompletną parę okularów (2 soczewki + oprawa), 5% na soczewki kontaktowe i płyny do ich pielęgnacji. Badanie okulistyczne kosztuje 10 zł. Oferta nie może być łączona z innymi promocjami Partnera. VITA miesięcznik promujący zdrowy styl życia 25% zniżki na roczną prenumeratę wi cej na