innowacyjni Fundusze zmieniają oblicze polskiej nauki str. 20 3(9)/2010

Transkrypt

1 Biuletyn Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka innowacyjni Fundusze zmieniają oblicze polskiej nauki str. 20 3(9)/2010 ISSN Egzemplarz bezpłatny 14 program HOMING PLUS zachęca młodych polskich uczonych przebywających za granicą do powrotu do kraju 18 Edwin Bendyk o polskich badaniach foresightowych, na które PO IG przeznacza poważne środki 23 Jak zarządzać własnością intelektualną firmy UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

2 w numerze 4 Jesienna szansa dla beneficjentów do końca września podpisano z projektodawcami umów o dofinansowanie na kwotę 22,83 mld zł, co stanowi 59,14% alokacji na PO IG 6 Pomocny POMOST rozmowa z Hanną Gałgańską, doktorantką w Instytucie Biologii Molekularnej i Biotechnologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, laureatką programu POMOST 8 Naukowiec zaprogramowany na sukces fundacja na rzecz Nauki Polskiej przeznacza łącznie ponad 400 mln zł na sfinansowanie najlepszych projektów w dziedzinach Bio, Info i Techno 10 Kosmos bardziej precyzyjny projekt wybitnego polskiego astronoma uzyskał 1,5 mln zł dofinansowania z programu TEAM 11 Żeby komputer zgadywał myśli grant z programu VENTURES pozwoli zbadać możliwość bezpośrednich kontaktów pomiędzy ludzkim mózgiem a komputerem 12 Szansa dla mądrych głów na badania nad tzw. sztuczną inteligencją przeznaczono z programu Międzynarodowe Projekty Doktoranckie (MPD) ponad 4,8 mln zł 13 Chcą pokonać naturę dzięki grantom z programu WELCOME wybitni badacze wracają do kraju 14 Powrót naukowca program HOMING PLUS zachęca do powrotu do Polski młodych uczonych przebywających za granicą 16 Badania na turbodoładowaniu cała pula pieniędzy w poddziałaniu Strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych została już rozdysponowana 17 Bliżej słońca projekt Phoenix Bezzałogowy samolot stratosferyczny uzyskał z poddziałania Strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych blisko 8,8 mln zł 18 Więcej niż szklana kula Edwin Bendyk pisze o polskich badaniach foresightowych, na które PO IG przeznacza poważne środki 20 Fundusze zmieniają oblicze polskiej nauki rozmowa z Izabelą Erecińską, zastępcą dyrektora ds. wdrażania funduszy europejskich w Ośrodku Przetwarzania Informacji 22 Polscy naukowcy kontra varroa destructor instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie otrzymał dofinansowanie warte blisko 78 tys. zł na opatentowanie 10 nowych leków dla pszczół 23 Największy majątek przedsiębiorstwa jak zarządzać własnością intelektualną firmy (warsztat projektodawcy) 25 Innobserwacje wiadomości ze świata innowacji 27 Krzyżówka Innowacyjni Biuletyn poświęcony PO IG wydawany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Zarządzania Programami Konkurencyjności i Innowacyjności Wydział Informacji i Promocji ul. Wspólna 2/4, Warszawa tel Koordynacja: Agnieszka Palenik, Joanna Zawadzka Koncepcja: Smartlink Sp. z o.o. ul. Mickiewicza 3/10, Poznań biuro@smartlink.pl, Redakcja: Jerzy Gontarz, Julia Hoffmann Projekt graficzny i skład: Alina Merha Korekta: Agata Rokita Publikacja współfinansowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 6 zdjęcie na okładce: PIOTR WANIOREK/ŻELAZNA STUDIO. str. 2 (od góry): MACIEJ ZAKRZEWSKI, Instytut Lotnictwa, OPI Na okładce: Dr Agnieszka Chacińska (z prawej), beneficjentka programu WELCOME UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

3 3 wprowadzenie BIULETYN PROGRAMU OPERACYJNEGO INNOWACYJNA GOSPODARKA innowacyjni 3(9)/2010 3(9)/2010 Fundusze zmieniają oblicze polskiej nauki str. 20 ISSN EGZEMPLARZ BEZPŁATNY nauka dla gospodarki 14 Program HOMING PLUS zachęca młodych polskich uczonych przebywających za granicą do powrotu do kraju 18 Edwin Bendyk o polskich badaniach foresightowych, na które PO IG przeznacza poważne środki 23 Jak zarządzać własnością intelektualną firmy UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Program Innowacyjna Gospodarka zwykło się kojarzyć ze wsparciem inwestycyjnym dla przedsiębiorstw, zakupem nowych technologii i wdrażaniem nowych produktów do praktyki gospodarczej. Tematyka bieżącego numeru biuletynu Innowacyjni odsłania możliwości wsparcia projektów i prac badawczo-rozwojowych w zakresie działań realizowanych w PO IG przez sektor nauki; celem jest zwiększenie znaczenia nauki w polskiej gospodarce. Głównym odbiorcą pomocy w ramach pierwszego priorytetu, któremu poświęcono obecny numer, są naukowcy. Na wsparcie z Innowacyjnej Gospodarki mogą liczyć również kobiety chcące połączyć rozwój zawodowy z życiem rodzinnym. Pomoc w tym zakresie oferują programy, nad którymi pieczę sprawuje Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Jednym z nich jest przykładowo Program POMOST, adresowany do zdolnych, młodych badaczek będących w ciąży i pracujących w szkodliwych warunkach. Jedna z bohaterek tego wydania Innowacyjnych opowiada o korzyściach, które jej przyniósł udział w Programie. W numerze prezentujemy również sylwetki innych naukowców, którzy skorzystali z bogatej oferty stworzonej przez FNP dzięki Programowi Innowacyjna Gospodarka. W identyfikacji kierunków rozwoju społeczno-gospodarczego, które mogą być uznane za strategiczne dla Polski, pomagają projekty z wykorzystaniem metody foresight. Efektem tych projektów są scenariusze rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Tego typu model badania, który po raz pierwszy zastosowano w Japonii, obecnie jest stosowany w kilkudziesięciu innych krajach, m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Holandii, Austrii, Indonezji, Peru, Brazylii, RPA, a w ostatnich latach w Czechach i na Węgrzech. Takie prognozowanie rozwoju sytuacji wszędzie na świecie określa się mianem foresight. W Polsce finansowanie projektów z wykorzystaniem metody foresight, możliwe jest m.in. z Programu Innowacyjna Gospodarka. W tym numerze przeczytają Państwo, na czym dokładniej polega ta metoda i jakie przedsięwzięcia badawcze są obecnie realizowane w naszym kraju. Program Innowacyjna Gospodarka wychodzi naprzeciw potrzebom sektora nauki i wspiera prace badawczo- -rozwojowe. To m.in. dzięki PO IG powstają nowe rozwiązania, zarówno w przemyśle ciężkim, jak i sektorze IT. Firmy i instytucje badawcze opracowują nowe receptury leków, a także nowe technologie produkcji superwytrzymałych materiałów kompozytowych. Jednak aby prace badawcze przynosiły długofalowe korzyści, ich wyniki należy chronić. Program Innowacyjna Gospodarka wspiera również w tym zakresie, zapewniając kompleksową pomoc na ochronę własności przemysłowej. Życzę Państwu inspirującej lektury Agnieszka Jankowska Dyrektor Departamentu Zarządzania Programami Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

4 4 podsumowanie Już ponad dwie trzecie środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG) zostało zagospodarowanych. Do końca września 2010 r. resort rozwoju regionalnego zatwierdził niemal 5,9 tys. wniosków o dofinansowanie, a z projektodawcami podpisano ponad 5 tys. umów. To oznacza, że nawet latem ministerstwo nie pozwoliło sobie na wakacyjny spadek aktywności, bowiem od czerwca liczba zatwierdzonych wniosków wzrosła o niemalże 350, a podpisanych umów o prawie 700. jesienna szansa dla beneficjentów Przypomnijmy, że jeszcze do 30 czerwca 2010 r. zatwierdzonych było 5518 wniosków o dofinansowanie na kwotę ogółem 25,31 mld zł (64,16% alokacji na Program), a podpisach było 4369 umów z projektodawcami na łączną kwotę dofinansowania 21,28 mld zł (53,94% alokacji na Program), jednocześnie płatności zrealizowane na rzecz beneficjentów wyniosły 2,7 mld zł (6,89% alokacji na Program). Natomiast według stanu na 1 października 2010 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zatwierdziło do dofinansowania już 5863 wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę 27,55 mld zł (71,37% alokacji na PO IG). Do końca września z projektodawcami podpisano 5046 umów o dofinansowanie na kwotę 22,83 mld zł (59,14% alokacji na PO IG). W tym samym czasie płatności zrealizowane na rzecz beneficjentów wyniosły 3,66 mld zł (9,49% alokacji na PO IG), a kwota wypłaconych zaliczek 2,93 mld zł. Wydatki z budżetu PO IG certyfikowane do Komisji Europejskiej wyniosły 4,15 mld zł, co stanowi 10,76% alokacji na Program. Zainteresowanie beneficjentów niektórymi konkursami w ramach PO IG było tak duże, że wyczerpały się już budżety na niektóre działania. Według stanu na 1 października 2010 r., analizując podpisane z beneficjentami umowy o dofinansowanie, alokacja została przekroczona w przypadku działań: 1.1 Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy, 1.2 Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki, Projekty rozwojowe (INFO, TECHNO, BIO), 2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym, 2.2 Wsparcie tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej jednostek naukowych, 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej, 3.3 Wsparcie dla IOB, 4.1 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R, 4.2 Stymulowanie działalności B+R przedsiębiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego, 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym, 5.2 Wspieranie instytucji otoczenia biznesu świadczących usługi proinnowacyjne Wykorzystanie budżetu PO IG w podziale na priorytety Programu 4090 mln zł (79,20%) 1074 mln zł (20,80%) Priorytet I 4722 mln zł (91,46%) 441mln zł (8,54%) Priorytet II 1144 mln zł (84,64%) 208 mln zł (15,36%) Priorytet III 6761 mln zł (49,60%) 6869 mln zł (50,40%) Priorytet IV 878 mln zł (55,35%) 708 mln zł (44,65%) Priorytet V Wartość zawartych umów o do nansowanie (% alokacji) Kwota pozostałych środków (pozostały % alokacji) 436 mln zł (26,71%) 1196 mln zł (73,29%) Priorytet VI 3279 mln zł (104,68%) alokacja przekroczona Priorytet VII 1261 mln zł (22,40%) 4367 mln zł (77,60%) Priorytet VIII 254 mln zł (19,41%) 1056 mln zł (80,59%) Priorytet IX MARIUSZ MAMET/MAC MAP (3x) Źródło: MRR. Dane na dzień 1 października 2010 r. Alokacja w złotych przy kursie 1 euro = 3,9743 zł

5 5 podsumowanie oraz ich sieci o znaczeniu ponadregionalnym, Popularyzacja wiedzy w zakresie własności intelektualnej, 6.3 Promocja turystycznych walorów Polski oraz 7.1 Społeczeństwo informacyjne budowa elektronicznej administracji. Najwięcej funduszy mają jeszcze w swoich budżetach: priorytet VIII. Społeczeństwo informacyjne zwiększanie innowacyjności gospodarki (jeszcze 77,60% dostępnej alokacji), priorytet VI. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym (73,29% do wyczerpania alokacji). Właśnie w ramach priorytetu VI dofinansowanie w wysokości 198,5 mln zł otrzymał projekt systemowy Promocja polskiej gospodarki na rynkach międzynarodowych, (poddziałanie 6.5.1), którego beneficjentem jest Departament Instrumentów Wsparcia w Ministerstwie Gospodarki. Dzięki środkom z Programu Innowacyjna Gospodarka powstają w Polsce nowoczesne produkty i usługi. Chcemy, by zostały zauważone także w innych krajach i dlatego część środków z Programu przeznaczyliśmy na promocję Wartość zrealizowanych płatności i wypłaconych zaliczek Wartość zrealizowanych płatności 3,662 mld zł Wartość umów o do nansowanie 22,825 mld zł (100%) Źródło: MRR. Dane na dzień 1 października 2010 r. Alokacja w złotych przy kursie 1 euro = 3,9743 zł Stopień wykorzystania alokacji ze względu na wartość podpisanych umów Kwota pozostałych środków 15,771 mld zł (40,86%) Wartość umów o do nansowanie 22,825 mld zł (59,14%) Na cały Program: 38,596 mld zł Źródło: MRR. Dane na dzień 1 października 2010 r. Alokacja w złotych przy kursie 1 euro = 3,9743 zł Kwota wypłaconych zaliczek 2,934 mld zł»zainteresowanie beneficjentów niektórymi konkursami było tak duże, że wyczerpały się już budżety w obrębie 12 poddziałań PO IG polskiej gospodarki za granicą mówił Waldemar Sługocki, wiceminister rozwoju regionalnego, który wystąpił 15 września 2010 r. w Warszawie podczas konferencji inaugurującej ten projekt. Na początku września Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ogłosiło nową wersję szczegółowego opisu priorytetów PO IG. Zmiana, którą wprowadzono w działaniu 1.4 Wsparcie projektów celowych, umożliwia udzielanie przedsiębiorcy wsparcia na realizację zarówno części badawczej, jak i części wdrożeniowej projektu celowego albo jedynie na realizację części badawczej projektu celowego. Decyzja ta podyktowana była między innymi faktem wyczerpania środków w działaniu 4.1 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R, które cieszyło się dużym powodzeniem wśród wnioskodawców. Inna zmiana to przeniesienie środków w wysokości 35 mln euro z działania 2.2 Wspieranie tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej jednostek naukowych do działania 2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym. Od 1 września 2010 r. trwa nabór wniosków do poddziałania Wsparcie ochrony własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych w wyniku prac B+R. Ośrodek Przetwarzania Informacji, który pełni tu funkcję Instytucji Wdrażającej, przyjmuje wnioski o dofinansowanie projektów w ramach tego poddziałania do 29 października 2010 r. W dniu 15 września Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) ogłosiła konkurs dla projektów w ramach działania 8.2 Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B. Wniosek o dofinansowanie projektu należy złożyć poprzez jego zarejestrowanie w generatorze wniosków na stronie od 29 października do 30 listopada 2010 r. W ramach działania 8.2 przewidziano dofinansowanie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B z przeznaczeniem na realizację projektów o charakterze technicznym, informatycznym i organizacyjnym, które prowadzą do realizacji procesów biznesowych w formie elektronicznej. Również we wrześniu PARP ogłosiła pierwszą w roku 2010 rundę aplikacyjną konkursu dla projektów w ramach działania 1.4 Wsparcie projektów celowych. Wnioski o dofinansowanie projektu przyjmowane są od 1 do 29 października 2010 r. poprzez wspomniany wyżej generator wniosków. W ramach działania 1.4 dofinansowaniu będzie podlegać prowadzenie przez przedsiębiorców projektów celowych w części obejmującej badania przemysłowe lub prace rozwojowe. Na ostatniej stronie biuletynu prezentujemy Państwu wykaz trwających obecnie konkursów, w ramach których nabory wniosków przewidziano do końca 2010 r. Robert Grzesiński

6 6 rozmowa POMOST to jeden z najnowszych programów wdrażanych przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) w ramach działania 1.2 Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki Programu Innowacyjna Gospodarka. Adresowany jest do zdolnych, młodych badaczek będących w ciąży i pracujących w niekorzystnych, a często nawet szkodliwych dla zdrowia warunkach, np. w laboratorium, gdzie mogą mieć styczność z promieniowaniem, substancjami chemicznymi, operowaniem niebezpiecznymi urządzeniami. pomocny POMOST» W jaki sposób dowiedziała się Pani o programie POMOST? Stypendium doktoranckie to 1000 zł netto, a prace doświadczalne pochłaniają wiele czasu; z laboratorium wychodzi się nawet około trzeciej w nocy, gdyż nie można przyspieszyć przebiegu doświadczenia Nie mamy więc możliwości dorabiania, pozostaje szukanie innych źródeł finansowania. Co miesiąc przeglądałam oferty w Internecie i w marcu tego roku znalazłam na stronach FNP informację o wsparciu dla kobiet w ciąży, które pracują w warunkach szkodliwych dla zdrowia. W moim przypadku jest to styczność z promieniowaniem i substancjami chemicznymi, między innymi z rakotwórczym bromkiem etydyny. Program POMOST zapewnia zwrot kosztów zatrudnienia pracownika zastępującego przyszłą mamę w zadaniach niezbędnych do zrealizowania projektu badawczego, których nie może ona wykonywać, dlatego też bardzo mnie to zainteresowało.» Jak długo trwały formalności? Była już pani w ciąży, doktorat w toku, a czas płynie Nie zastanawiałam się długo i od razu złożyłam wniosek, tym bardziej, że zgodziła się na mój udział w programie pani promotor, profesor Hanna Kmita. Nie musiała tego robić, ale wsparła mnie w tych działaniach. Także mój mąż, który bardzo zwraca uwagę na bezpieczeństwo w laboratorium, energicznie mnie zachęcał do wysłania aplikacji. Wszystko potoczyło się błyskawicznie. Już po kilku dniach otrzymałam zgodę Fundacji na finansowanie projektu do końca ciąży i przez kolejne trzy miesiące po porodzie. O ile mi wiadomo, jestem w tej chwili jedyną osobą na UAM korzystającą z POMOST-u. Miałam też wiele szczęścia, albowiem podstawowym problemem w takim projekcie jest znalezienie zastępcy, który będzie miał odpowiednią wiedzę, czas i chęć wzięcia na siebie cudzej, dodatkowej pracy! Podjął się tego mój kolega, również doktorant Andonis Karachitos, który, wiedząc o mojej ciąży, już wcześniej wykonywał za mnie czynności ryzykowne dla zdrowia mojego i dziecka. Teraz dzięki programowi otrzymuje za zastępstwo około 1500 zł miesięcznie, w okresie od marca do października tego roku. Co prawda pieniądze zostały wypłacone dopiero po urodzeniu się mojej córeczki, w lipcu, ale najistotniejsze jest to, że nareszcie powstają inicjatywy wspierające kobiety w ciąży oraz ułatwiające powrót do pracy naukowej» Tytuł pani pracy doktorskiej Regulacja poziomu ekspresji białek importowanych do mitochondriów, znaczenie zmian stanu oksydacyjno-redukcyjnego w obrębie cytozolu jest zrozumiały tylko dla wtajemniczonych Czego dotyczą Pani badania? Kiedy kupujemy w kiosku apap albo panadol, nie myślimy o tym, że ktoś włożył masę pracy, aby stworzyć podstawy do produkcji tych leków. Nie zastanawiamy się też, dlaczego one nam pomagają. A przecież musiano przeprowadzić szczegółowe badania komórkowe, aby zapewnić prawidłowe działanie leku na ludzki organizm. Właśnie o to chodzi w mojej pracy. Badam»Dzięki udziałowi w programie POMOST mogłam kontynuować studia doktoranckie mówi mgr Hanna Gałgańska, doktorantka w Instytucie Biologii Molekularnej i Biotechnologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, laureatka programu POMOST szlaki sygnalizacyjne w komórce, które zapewniają jej prawidłowe funkcjonowanie, a dokładniej badam komunikację pomiędzy mitochondrium a jądrem komórkowym oraz ilości białek i genów w zależności od warunków panujących w komórce. Zaburzenia w funkcjonowaniu mitochondrium powodują wiele chorób, m.in. chorobę Alzheimera, Huntingtona i Parkinsona, a także niektóre nowotwory. Bez tego typu badań nie można opracowywać nowych leków...» Teraz, kiedy jest pani i doktorantką, i mamą, z pewnością wiele się zmieniło. Jak Pani godzi obie role? Wszystko się zmieniło. Dawniej nie mogłam się doczekać, kiedy nałożę kitel i wezmę pipetę do ręki. I nie przeszkadzało mi, że muszę pilnować moich drożdży do północy i wracać do domu noc-

7 7 rozmowa»pomost stanowi naprawdę dobre rozwiązanie i powinien być popularyzowany, dlatego że można dzięki niemu uniknąć pracy w szkodliwych dla mamy i dziecka warunkach» To dla większości kobiet nieustający dylemat: praca czy dziecko? Ciekawe, jak radziła sobie Maria Skłodowska-Curie, która miała przecież dwie córki Czytałam, że dziećmi opiekowały się nianie, guwernantki i polski dziadek, który przeprowadził się z Polski do Francji. Mama ciągle pracowała. Córki pisały w pamiętnikach, że miały bardzo słabą więź emocjonalną z matką, udało się to nadrobić dopiero wtedy, gdy były już dorosłe. nym tramwajem Teraz największą moją pasją jest dziecko, ale równocześnie zdaję sobie sprawę, że czas płynie. Pracę doktorską muszę oddać pod koniec września, więc piszę ją już od czasu porodu między godziną dziesiątą a trzecią w nocy, kiedy Maja śpi albo zajmuje się nią mąż, również doktorant. Na szczęście pani profesor Kmita dała mi wolną rękę w zakresie organizowania sobie czasu, tak więc mogę swobodnie wykonywać swoją pracę, współpracować z Andonisem Karachitosem i godzić to wszystko z opieką nad dzieckiem. Od czasu urodzenia córeczki nie byłam jeszcze w laboratorium, ponieważ karmię piersią. Ale nie zamierzam rezygnować z pracy. Zdaję sobie sprawę, że prędzej czy później będziemy musieli zatrudnić opiekunkę. Hanna Gałgańska z córką Mają Fot. maciej zakrzewski» Jak ocenia Pani program POMOST? Czy to duża pomoc dla doktorantki? Tak, z pewnością. Dzięki udziałowi w programie uniknęłam utraty roku studiów doktoranckich, bo zastępca przejął na siebie moje obowiązki. W przeciwnym wypadku obronę pracy miałabym dopiero za dwa lata, a nie za rok, jak to jest planowane. POMOST stanowi naprawdę dobre rozwiązanie i powinien być popularyzowany. Przede wszystkim dlatego, że można dzięki niemu uniknąć pracy w szkodliwych dla mamy i dziecka warunkach. Wiele moich koleżanek pracuje w laboratorium mimo ciąży, a tak nie powinno być. Bardzo różnie podchodzą też do takich doktorantek ich promotorzy.» Jednak najważniejszy problem stanowią pieniądze. Najwyraźniej określenie biedny jak student dotyczy także polskich doktorantów. Niestety, tak. Jeśli stypendium doktoranckie jest jedynym źródłem utrzymania i nie ma innych możliwości, sytuacja staje się bardzo trudna. Dlatego warto szukać wszędzie. Mój kolega-zastępca, a także mąż i ja jesteśmy również tegorocznymi laureatami konkursu realizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski (projekt finansowany z poddziałania Regionalne Strategie Innowacji Programu Kapitał Ludzki). Rozmawiała Julia Hoffmann

8 8 działanie 1.2 Finansowanie działań badawczych z pieniędzy unijnych rozpoczęto w Polsce już w roku Fundacja na rzecz Nauki Polskiej systematycznie prowadzi nabory i finansuje projekty w ramach programów: TEAM, Międzynarodowe Projekty Doktoranckie (MPD), VENTURES, WELCOME, POMOST oraz HOMING PLUS. TEAM zachęta dla młodej nauki. Fundusze programu są przeznaczone dla liderów zespołów naukowych realizujących badania we współpracy z partnerem zagranicznym, zamierzających zatrudnić studentów po 3. roku studiów, doktorantów i młodych doktorów. Istotą programu jest wzmocnienie zaangażowania młodych uczonych w prace realizowane w najlepszych zespołach badawczych w Polsce. Zakres tematyczny projektów naukowych w programie TEAM zawężono do trzech obszarów Bio, Info i Techno. Aby zrealizować projekt, należy przeprowadzić rekrutację kandydatów do pracy w zespole (co najmniej 6 osób) w drodze otwartego naboru prowadzonego w kraju i za granicą. Finansowane są imienne stypendia naukowe dla członków zespołu naukowego oraz granty badawcze. Wysokość grantu przyznawanego zespołowi zależy od liczby jego członków oraz od rzeczywistych kosztów prowadzonego projektu (z grantu opłacane może być m.in. wynagrodzenie dla kierownika zespołu i innych stałych pracowników). Projekty mogą trwać od 2 do 4 lat. Środki wypłacone na finansowanie prac 40 zespołów naukowych, utworzonych w ramach programu, przekroczyły już 19,5 mln zł. Nabór wniosków w VII edycji będzie prowadzony do 15 marca 2011 r. Międzynarodowe Projekty Doktoranckie (MPD) współpraca bez granic. Program wspiera badania naukowe realizowane w Polsce przez młodych doktorantów i ma na celu wzmocnienie współpracy międzynarodowej polskich»szczegółowe informacje można znaleźć na stronie programy_finansowane_z_funduszy_europejskich Fundusze dla indywidualnych projektów badawczych w latach zarezerwowano między innymi w 6 programach działania 1.2 Wzmocnienie potencjału kadrowego nauki. Za ich realizację odpowiada Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, która przeznacza łącznie ponad 400 mln zł na sfinansowanie najlepszych projektów. Do tej pory Fundacja wydała ponad 40 mln zł na dofinansowanie w dziedzinach Bio, Info, Techno. VENTURES młoda nauka dla gospodarki. Program VENTURES wspiera projekty naukowe realizowane przez studentów, absolwentów i doktorantów ze szczególnym naciskiem na zastosowanie w gospodarce. Jego celem jest podniesienie atrakcyjności pracy naukowej w Polsce, a także zwiększenie liczby projektów mających szanse na wdrożenie w działalności gospodarczej. Program zaadresowano do najmłodszych naukowców studentów jednolitych studiów magisterskich po ukończeniu 3. roku nauki lub studiów II stopnia, absolwentów zatrudnionych na etatach naukowych oraz doktorantów. Nie określono tematyki projektów, jednak bierze się tu pod uwagę przede wszystkim przydatność danego projektu dla gospodarki. Projekty mogą trwać od roku do 3 lat. Finansowane są imienne stypendia naukowe dla kierowników projektów (1,5 tys. zł miesięcznie dla studentów i absolwentów oraz 3 tys. zł miesięcznie dla doktorantów) oraz granty badawcze w wysokości do 35 tys. zł rocznie. W programie wykorzystanaukowiec zaprogramowany na sukces jednostek badawczych. Do programu kwalifikują się konsorcja naukowe złożone z co najmniej jednej instytucji polskiej i co najmniej jednej zagranicznej, prowadzących wspólnie projekty doktoranckie. Koordynatorem programu musi być jednostka polska posiadająca prawo nadawania stopnia naukowego doktora. Zakwalifikować mogą się projekty z wszystkich dziedzin nauki, jednakże w przypadkach jednakowej wartości merytorycznej priorytet zyskują te z zakresu Bio, Info lub Techno. Wyboru doktorantów dokonuje się w drodze otwartej, międzynarodowej rekrutacji; w projekcie uczestniczyć musi co najmniej 10 doktorantów po stronie polskiej, a każdy doktorant powinien spędzić u partnera zagranicznego od 6 do 24 miesięcy. Realizacja projektów trwa od 4 do 5 lat. W 2010 r. sfinansowano imienne stypendia naukowe dla doktorantów w wysokości 3 tys. zł miesięcznie (podczas pobytu zagranicznego 4,5 tys. zł), koszty ubezpieczenia emerytalnego i rentowego ZUS oraz granty badawcze w wysokości zależnej od liczby doktorantów realizujących projekty i rzeczywistych kosztów prowadzonego projektu (nie więcej niż 35 tys. zł rocznie dla jednej osoby). Program wykorzystał dotąd ponad 10,6 mln zł. Nabór wniosków do czwartej i ostatniej edycji programu zakończono 15 marca 2010 r. Ze środków w ramach programu skorzystają 23 międzynarodowe konsorcja naukowe.

9 9 działania no do tej pory 2,9 mln zł na finansowanie projektów 32 laureatów. Nabór wniosków w VI edycji konkursu trwa i będzie prowadzony do 2 listopada br. WELCOME talent inspiruje. Program WE- LCOME to wsparcie projektów realizowanych przez wybitnych uczonych z zagranicy tworzących zespoły badawcze w polskich jednostkach naukowych. Do projektu przystępuje polska jednostka naukowa zatrudniająca naukowców z innych krajów, którzy będą prowadzić w Polsce projekty m.in. we współpracy z młodymi naukowcami. WELCOME powstał w celu zaangażowania wybitnych uczonych z zagranicy w tworzenie polskich zespołów badawczych w obszarach tematycznych Bio, Info lub Techno. W ramach projektu należy przeprowadzić rekrutację do zespołu (w drodze otwartego naboru w kraju i za granicą) studentów po ukończeniu 3. roku nauki, doktorantów i uczestników staży podoktorskich. Uczony z zagranicy powinien być zatrudniony w jednostce realizującej projekt i pracować w niej co najmniej 10 miesięcy w roku. Projekt naukowy może trwać od 3 do 5 lat, ale nie dłużej niż do 30 czerwca 2015 r. Program WELCOME finansuje imienne stypendia naukowe dla uczonego z zagranicy kierownika projektu (w wysokości od 200 tys. do 350 tys. zł rocznie), członków zespołu (dla studenta 1 tys. zł, dla doktoranta 3 tys. zł, dla młodego doktora 5 tys. zł miesięcznie) oraz grant badawczy w wysokości do 1 mln zł rocznie. W programie WELCOME wydano dotąd 8,4 mln zł, finansując 5 projektów. Nabór wniosków do IV i ostatniej edycji zakończono 15 października br. Fot. FNP POMOST życiowe rozwiązania dla rodziców-naukowców. Ten program umożliwia kontynuację pracy kobietom spodziewającym się dziecka oraz rodzicom wychowującym małe dzieci. POMOST oferuje pomoc dla naukowców opiekujących się dziećmi do lat czterech (oraz do lat siedmiu w przypadku adopcji lub porodu mnogiego), przyznając im tzw. grant powrotowy, oraz wsparcie dla kobiet w ciąży realizujących prace naukowe, gdy specyfika pracy może mieć wpływ na przebieg ciąży. O grant powrotowy mogą zabiegać naukowcy w stopniu co najmniej doktora, którzy pracują w polskiej jednostce prowadzącej badania naukowe lub uzyskali z niej promesę zatrudnienia co najmniej na czas trwania projektu. Uzyskać można grant badawczy w wysokości 140 tys. zł rocznie oraz stypendia dla maksymalnie trzech podopiecznych (studentów lub doktorantów), dla których przewidziano stypendia odpowiednio: 1 tys. zł lub 3 tys. zł. Projekt może trwać od 1 roku do 3 lat. Adresatkami wsparcia dla kobiet w ciąży są czynne naukowo badaczki, które posiadają co najmniej tytuł magistra, biorą udział w projektach badawczych finansowanych ze źródeł zewnętrznych oraz pracują w warunkach szkodliwych dla zdrowia (np. styczność z promieniowaniem, substancjami chemicznymi, operowanie niebezpiecznymi urządzeniami, częste wyjazdy itd.). Finansowanie obejmuje tu zwrot kosztów zatrudnienia (lub delegacje) pracownika zastępującego przyszłą mamę w zadaniach niezbędnych do zrealizowania projektu badawczego, których nie może ona wykonywać (więcej: rozmowa na str. 6). W zakresie wsparcia dla kobiet w ciąży wnioski do programu przyjmowane są w trybie ciągłym. W części programu adresowanej do rodziców-naukowców z co najmniej stopniem naukowym doktora, wnioski w II edycji programu przyjmowano do 15 października br. Środki wypłacone dotąd kobietom w ciąży wyniosły 255 tys. zł. Na granty w komponencie adresowanym do rodziców-naukowców fundacja przeznaczy łącznie 5,5 mln zł. HOMING PLUS aby zadomowili się w Polsce. Ostatni z prezentowanych programów to zachęta dla młodych polskich uczonych przebywających za granicą do powrotu do kraju. Program otwarty jest także dla młodych doktorów innych narodowości zainteresowanych odbyciem stażu podoktorskiego w Polsce. Program jest adresowany przede wszystkim do osób, które posiadają co najmniej stopień doktora i znajdują się na wczesnym etapie kariery naukowej, przebywały za granicą nieprzerwanie co najmniej 9 miesięcy i zamierzają przyjechać do Polski. Podstawę oceny kandydata stanowi jego dorobek naukowy z ostatnich 4 lat, projekt badawczy, który kandydat zamierza realizować w trakcie subsydium, oraz informacje o zespole, w którym projekt będzie realizowany. Można tu uzyskać subsydium badawcze w wysokości do 80 tys. zł rocznie (przeznaczone wyłącznie na realizację projektu badawczego) oraz stypendium naukowe w wysokości 5 tys. zł miesięcznie. Na wniosek kierownika projektu program finansuje również stypendia naukowe (1 tys. zł miesięcznie) dla dwóch studentów realizujących jednocześnie prace magisterskie pod jego kierunkiem, wyłonionych w trybie konkursowym. Projekt realizowany w ramach programu może trwać od 1 roku do 2 lat. W sierpniu rozstrzygnięto I edycję programu HOMING PLUS i obecnie trwa podpisywanie umów z 18 laureatami programu. Piętnastu z nich przedstawiło projekty z obszaru Bio, Info, Techno, które są współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Kolejny nabór wniosków będzie prowadzony do 15 marca 2011 r. Arkadiusz Majewski Dane liczbowe (finansowe) pochodzą z września 2010 r. Michał Pietras, Dyrektor ds. Programów Finansowanych z Funduszy Strukturalnych w Fundacji na rzecz Nauki Polskiej: Obserwujemy rosnące zainteresowanie programami ze strony środowiska naukowego. Z naszych doświadczeń wynika, że najliczniej aplikują młodzi naukowcy. W jednej z ostatnich edycji programu VENTURES do udziału zgłosiło się ponad 160 kandydatów to bardzo dużo, biorąc pod uwagę, że możliwości tego programu pozwalają na dofinansowanie od 8 do 10 najlepszych projektów. Popularność pozostałych programów jest porównywalna. Na przykład w programie WELCOME liczba zgłoszeń konkursowych przekroczyła siedemnastokrotnie liczbę projektów, które mogliśmy sfinansować.