Ryzyko w działalności eksportowej

Transkrypt

1 Ryzyko w działalności eksportowej

2 Ryzyko w działalności eksportowej odcinek I Odcinek II Odcinek III Odcinek IV Odcinek V Odcinek VI Odcinek VII Odcinek VIII Definicje i klasyfikacje Od ryzyka towaru do ryzyka kontrahenta Ryzyko kredytu kupieckiego w eksporcie Czego się boimy i kto nam pomoże Po co ten kredyt kupiecki? Zasady Mnogość uwarunkowań Podejście ekspertów

3 odcinek I/1 Na jakie ryzyka narażony jest eksporter? Towar i jego cena Dokumenty i opłaty Transport Partner handlowy PRODUCENT SPRZEDAWCA EKSPORTER Ryzyko kursowe Kraj partnera handlowego

4 odcinek I/2 Problemy definicji i klasyfikacji Brak jednoznacznej definicji niepewności i ryzyka => wiele klasyfikacji tego pojęcia Szersze i węższe ujmowanie ryzyka np. duży wpływ ryzyka personalnego na działalność przedsiębiorstwa i jego wyniki Podejście od strony teorii i od strony praktyki Sytuacja ryzyka kwestia tzw. apetytu na ryzyko znamy decyzje i skutki nie znamy zdarzeń decyzja zdarzenie skutki A B X Y obszar ryzyka zysk strata zysk strata

5 odcinek I/3 Podstawowe rodzaje ryzyka w działalności handlu zagranicznego - teoria produkty bądź towary, które podmiot sprzedaje (ryzyko towarowe) działalność ekonomiczna i polityczna państw, w których przedsiębiorstwo funkcjonuje (ryzyko kraju), którym nie można w pełni zapobiec, a które poprzez zwiększenie kosztów działalności bądź wywołanie straty mają negatywny wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstwa zmiany w otoczeniu rynkowym przedsiębiorstwa (ryzyko rynkowe) zawarta transakcja handlowa (ryzyko transakcyjne)

6 OBSZARY RYZYKA W EKSPORCIE RYZYKO TRANSAKCYJNE ryzyko kontrahenta ryzyko kredytowe ryzyko konkurencji ryzyko kursowe RYZYKO KRAJU ryzyko polityczne ryzyko prawne ryzyko ekonomiczne ryzyko działań zbrojnych PRODUCENT SPRZEDAWCA EKSPORTER Ryzyko siły wyższej Ryzyko w działalności eksportowej odcinek I/4 RYZYKO RYNKOWE ryzyko kursowe ryzyko stopy procentowej ryzyko zmiany cen ryzyko zasobów ryzyko technologiczne ryzyko koniunkturalne RYZYKO TOWAROWE ryzyko transportowe ryzyko kradzieży ryzyko środowiskowe ryzyko zniszczenia

7 Ryzyko w działalności eksportowej Odcinek I Odcinek II Odcinek III Odcinek IV Odcinek V Odcinek VI Odcinek VII Odcinek VIII Definicje i klasyfikacje Od ryzyka towaru do ryzyka kontrahenta Ryzyko kredytu kupieckiego w eksporcie Czego się boimy i kto nam pomoże Po co ten kredyt kupiecki? Zasady Mnogość uwarunkowań Podejście ekspertów

8 odcinek II/1 Ryzyko towarowe niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia towaru, zmiany jego ilości, jakości i kondycji handlowej obszary występowania związane są ze składowaniem i transportem towaru: ryzyko transportowe ryzyko ubytków naturalnych ryzyko ilości, jakości i kondycji towaru ryzyko opakowania towaru

9 Title of the presentation Date odcinek # II/2 Utrata towarów wskutek złego planowania w logistyce kradzieże, oszustwa i wyłudzenia, wypadki transportowe, awarie i błędy przy transporcie towarów szybko psujących się, nieprzystosowanie lub zły stan techniczny środków transportu, umyślne i niedbałe działanie pracowników: firm nadających towary do transportu, zatrudnionych przez odbiorców towaru, zatrudnionych przez firmy transportowe.

10 Title of the presentation Date odcinek # II/3 Ryzyko kraju ryzyko polityczne - interwencja rządów i administracji w poszczególnych krajach w skali całej gospodarki lub w wybranych sektorach ryzyko gospodarcze - gdy państwo z powodów ekonomicznych nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zagranicznych płatności

11 odcinek II/4 Konieczność korzystania z list rankingowych agencje ratingowe kwestie wiarygodności zalecane sprawdzanie metodologii i porównywanie ratingów poszczególnych agencji uznane ośrodki badawcze BERI: Business Environment Risk Index The Economist Intelligence Unit Euromoney Country Risk Ratings

12 odcinek II/5 Specjalistyczne rankingi AT Kearney's FDI Confidence Index WorldBank-Doing Business Failed States Index - The Fund for Peace Country Indicators for Foreign Policy - Carleton University Fraser Institute Index of Economic Freedom Freedom House Ratings Heritage Foundation Index of Economic Freedom IMD's World Competitiveness Yearbook

13 Title of the presentation Date odcinek # II/6 Oceny formułowane przez agencje ratingowe Przypadek węgierski (wg Standard&Poors): od poziomu BB+ w lutym 1995 r. przez A- w okresie od lutego 2000 r. do czerwca 2005 r. obniżka do BB od listopada 2012 r.

14 odcinek II/7 Ryzyko rynkowe Niebezpieczeństwo zmian wartości instrumentów rynkowych: kurs walutowy wewnętrzne i zewnętrzne narzędzia minimalizacji ryzyka stopa procentowa instrumenty zabezpieczające, ceny surowców i materiałów do produkcji klauzule waloryzacyjne zmiany wywołane przez rozwój technologii i koniunktury na rynkach potwierdzają to wyniki badań ankietowych

15 odcinek II/8 Ciągła zmiana jest pewnością kursy walut

16 odcinek II/9 Ciągła zmiana jest pewnością stopy procentowe

17 Title of the presentation Date odcinek # II/10 Ciągła zmiana jest pewnością - surowce

18 odcinek II/11 Ryzyko transakcyjne Dotyczy wszelkich zdarzeń powodujących niewywiązanie się partnera umowy ze swoich zobowiązań, Może w szczególności obejmować: ryzyko kontrahenta - niesolidność partnera, brak woli do wywiązania się z zawartej umowy; ryzyko kredytowe - ryzyko poniesienia strat w wyniku upadłości kontrahenta, który w związku z tym nie wypełni swoich zobowiązań płatniczych; ryzyko kontraktowe, umowne - związane z konstrukcją umowy i jej niewykonaniem. ryzyko konkurencji - pojawienie się w otoczeniu przedsiębiorstwa firm, które zaoferują nowe, lepsze, tańsze wyroby, na lepszych warunkach handlowych. Ryzyko kredytu kupieckiego

20 odcinek III/1 Duże możliwości kontrolowania ryzyka transakcyjnego sprawdzanie kontrahentów poprzez wywiadownie gospodarcze korzystanie ze sprawdzonych wzorów umów, a ewentualne modyfikacje konsultować z ekspertami

21 Upadłości wśród najważniejszych partnerów handlowych Polski w 2004 r. Ryzyko w działalności eksportowej Title of the presentation Date odcinek # III/2

22 Ryzyko w działalności eksportowej odcinek III/3 Upadłości wśród najważniejszych partnerów handlowych Polski w 2006 r upadłości w 2006 upadłośc na firm

23 odcinek III/4 Upadłości wśród najważniejszych partnerów handlowych Polski w 2008 r.

24 odcinek III/5 Upadłości wśród najważniejszych partnerów handlowych Polski w 2010 r.

25 Title of the presentation Date odcinek # III/6 Upadłości wśród najważniejszych partnerów handlowych Polski w 2012 r.

26 Title of the presentation Date odcinek # III/7 Upadłości - problem globalny Największe kraje UE Liczba upadłości Rok Niemcy Włochy Francja Hiszpania Wielka Brytania Źródło: Creditreform

27 Title of the presentation Date odcinek # III/8 Upadłości - problem globalny Kraje Europy Środkowo-Wschodniej Rok Estonia Litwa Łotwa Czechy Słowacja Węgry Rumunia Polska Źródło: Creditreform

28 odcinek III/9 Wydłużone terminy płatności (wiosna 2013 r.) średni term. płatności + średnie opóźnienie = łączny okres kredytowania Źródło: Intrum Justitia, European Payment Index Finlandia, = 26 Niemcy, = 34 Szwecja, = 35 Polska, = 40 Wlk. Bryt., = 41 Holandia, = 42 Węgry, = 43 Czechy, = 44 Litwa, = 47 Francja, = 55 Grecja, = 78 Hiszpania, = 85 Włochy, = 96

29 Title of the presentation Date odcinek # III/10 Ryzyko płatnicze w Europie Mapy określają europejski wskaźnik płatniczy dla poszczególnych państw. Im wyższa liczba wskaźnika, tym wyższe ryzyko płatnicze. Wartość indeksu równa 100 wskazuje na brak ryzyka płatniczego, który na ogół oznacza płatności dokonywane w gotówce. Źródło: Intrum Justitia, European Payment Index 2013

31 Title of the presentation Date odcinek # IV/1 Ryzyko wynikające z braku dostępu do informacji o zagranicznych rynkach i kontrahentach oraz związane z nim koszty mają istotny wpływ na skłonność do eksportu Źródło: badania PKPP Lewiatan

32 Ryzyko kontrahenta - dłużnika Dotychczasowe zwyczaje w zakresie regulowania zobowiązań Ryzyko w działalności eksportowej odcinek IV/2 Okres prowadzenia działalności Sytuacja finansowa Ryzyko dłużnika Ryzyko kraju Struktura właścicielska Zmiany wewnątrz firmy Zmiany w otoczeniu

33 Title of the presentation Date odcinek # IV/3 Instytucje pomocne w zarządzaniu ryzykiem kredytu kupieckiego Wywiadownia handlowa Agencja ubezpieczeń kredytu kupieckiego Agencja windykacyjna

35 odcinek V/1 Uwarunkowania kredytu handlowego nieoprocentowany kredyt handlowy cennym prezentem dla klienta, który korzysta też ze sprzedanych mu produktów ryzyko dla sprzedającego, którego zyski zmieniają się w zależności od terminu płatności wpływ opóźnionych płatności na wyniki sprzedającego można łatwo zmierzyć

36 Title of the presentation Date odcinek # V/2 Sprzedaż na warunkach kredytowych Zdecydowanie wpływa na poprawę konkurencyjności firmy na rynku krajowym i zagranicznym Zwiększa możliwości negocjacyjne wobec kontrahentów W niektórych branżach udzielenie kredytu jest warunkiem nawiązania współpracy

37 Title of the presentation Date odcinek # V/3 Ryzyko transakcji kredytowej Sprzedaż na warunkach kredytowych, czyli z odroczonym terminem płatności, powoduje wzrost ryzyka utraty należności. Wpływ na to mogą mieć: zmiany sytuacji ekonomicznej i politycznej kraju dłużnika zmiany w systemie prawnym w kraju dłużnika bankructwa, opóźnienia w płatnościach ograniczone możliwości sprawdzenia i monitorowania dłużnika

38 odcinek V/4 Dodatkowe czynniki z związane z ryzykiem płatności Ryzyko złych należności wzrasta wraz upływem czasu od właściwego terminu płatności Jeśli po tym terminie mają miejsce kolejne dostawy, kredyt się zwiększa Zatorom płatniczym i niechęci regulowania płatności w terminie sprzyjało obniżanie wysokości odsetek karnych za zwłokę oraz brak woli ich skutecznego egzekwowania ze strony dostawców Kontrahentowi bardziej opłaca się wykorzystywać kredyt kupiecki niż kredyt bankowy

40 odcinek VI/1 Pięć głównych zasad zarządzania ryzykiem kredytowym 1. warunki kontraktu 2. informacja 3. znajomość kontrahentów 4. dokumentacja i postępowanie 5. system

41 Title of the presentation Date odcinek # VI/2 Warunki kontraktu Przedsiębiorco: Miej pewność, iż warunki kontraktu są jasne i precyzyjne zarówno w aspekcie praw, jak i obowiązków stron umowy Sprawdź czy kontrakt jest zgodny z prawem obowiązującym w kraju dłużnika Dowiedz się, czy podpisana umowa jest zgodna ze zwyczajami handlowymi na rynku dłużnika (w branży, którą reprezentujesz)

42 Title of the presentation Date odcinek # VI/3 Informacja Sprawdź i przestrzegaj ustalonych limitów kredytowych na poszczególnych dłużników Ustal generalny limit kredytu dla kontrahentów z danego kraju Obserwuj kontrahentów swojego dłużnika ich standing będzie miał bezpośredni wpływ na Twojego klienta

43 Title of the presentation Date odcinek # VI/4 Znajomość kontrahentów Regularnie rozmawiaj z kontrahentami, buduj dobre relacje, poznaj ich plany na przyszłość Nie uzależniaj się od jednego klienta lub jednego rynku Korzystaj ze wszystkich źródeł informacji o kontrahencie

44 Title of the presentation Date odcinek # VI/5 Dokumentacja i postępowanie Dopilnuj aby wszystkie dokumenty były prawidłowe Przypominaj telefonicznie o terminie zapłaty, poznaj konkretną osobę, u której możesz interweniować w przypadku jej braku lub powstania sporu Prowadź ścisły monitoring spłaty należności w przypadku planu naprawczego, z zasady nie zgadzaj się na opóźnienie płatności dłuższe niż 6 miesięcy

45 odcinek VI/6 System Zautomatyzuj system pozyskiwania informacji i bieżącego monitoringu kontrahentów Opracuj zawczasu zasady postępowania w przypadku braku płatności Korzystaj ze sprawdzonych wzorców postępowania na danym rynku

47 Title of the presentation Date odcinek # VII/1 Ryzyko braku zapłaty pochodna wielu czynników Procedury kredytowe dostawcy Wiarygodność i wypłacalność kontrahenta Jakość zarządzania w firmie kontrahenta Sytuacja w branży Koniunktura gospodarcza Sytuacja polityczna

48 Title of the presentation Date odcinek # VII/2 Piramida płatności przedsiębiorców Inni kontrahenci Opłaty: energia, czynsz, telefon Kluczowi kontrahenci, strategiczni dostawcy Świadczenia pracownicze: premie, nagrody, prowizje Instytucje finansowe: banki, firmy leasingowe Państwo: urzędy skarbowe, ubezpieczenia społeczne Źródło: M. Bekas-Nowak, Windykacja należności w praktyce, Warszawa 2008

49 Title of the presentation Date odcinek # VII/3 Strategie zarządzania ryzykiem Sprzedaż na kredyt bez nadmiernej kontroli Sprzedaż na kredyt dla sprawdzonych odbiorców Sprzedaż na kredyt w oparciu o rzetelną kontrolę i ograniczenie ryzyka

50 Title of the presentation Date odcinek # VII/4 Elementy ryzyka leżące w zakresie kontroli eksportera Skala i struktura geograficznoproduktowa realizowanego obrotu eksportowego Branża Ryzyko Eksportera Ostatnio odnotowywany poziom utraconych należności Sposób zarządzania ryzykiem przez Eksportera Struktura podmiotowa i czasowa należności

51 odcinek VII/5 Powody opóźnień w płatnościach 35% przedsiębiorstw planowo wydłuża kredyt kupiecki, wiedząc, że dostawca nie będzie wyciągał konsekwencji w tego tytułu płacą dopiero po upomnieniu, 33% nie płaci w terminie ze względu na przejściowe problemy z płynnością (efekt domina ich kontrahenci też nie płacą w terminie), 16% wierzytelności nie jest płaconych w związku z barierami administracyjnymi w firmie (brak osób upoważnionych do akceptacji faktury itp.), 5% opóźnień dotyczy sporu z wierzycielem. Dane dotyczą przedsiębiorstw działających w Polsce

52 odcinek VII/6 Skutki opóźnień w płatnościach dla przedsiębiorstw - wierzycieli Problemy z płynnością 62% Zmniejszenie zyskowności 50% Ograniczenie wzrostu 40% Zagrożenie istnienia 30% Dane dotyczą przedsiębiorstw działających w Polsce Źródło: M. Drowanowski, Ocena wiarygodności kontrahentów, Gazeta Prawna, wrzesień 2006

54 odcinek VIII/1 Klasyfikacje ryzyka kredytu kupieckiego stosowane przez specjalistyczne instytucje Zakłady ubezpieczeniowe dzielą ryzyko na: handlowe możliwe co najmniej 4 podkategorie polityczne możliwe co najmniej 5 podkategorii siły wyższej formalnie zatwierdzone skutki działania sił przyrody i działania zbrojne

55 odcinek VIII/2 Dostępność ochrony przy poszczególnych rodzajach ryzyka kredytu kupieckiego ryzyko handlowe bogata oferta ochrony oferowanej przez specjalistyczne instytucje, konieczność dopasowania warunków ochrony do specyfiki działalności firmy ryzyko polityczne zawężone możliwości ochrony najczęściej oferowanej tylko w odniesieniu do eksportu realizowanego na kierunku krajów o stabilnej gospodarce rynkowej ryzyko katastrofalne najczęściej tylko jedna instytucja na rynku oferuje tego typu ochronę

56 Dziękuję za uwagę Henryk Czubek