W podróży Elżbieta Dzikowska Miasto na siedmiu wzgórzach. Ekologia Ciemność, widzę ciemność! Rosyjska przygoda. Miłosz Brzeziński Psychołaskotki

Transkrypt

1 SSN X ltoad 2011/11 (51) W odróż Elżbta Dzkowka Mato na dmu wzgórzach NTERCTY Rojka rzgoda Pchologa Młoz Brzzńk Pchołakotk Ekologa Cmność, wdzę cmność!

2 Zmowa odróz do Kazmrza Dolngo Projkt jt wółfnanowan z środków Eurojkgo Funduzu Rozwoju Rgonalngo w ramach Rgonalngo Programu racjngo Wojwództwa Lublkgo na lata

3 Now krdt gotówkow... jzcz węcj! Planujz zmow wjazd, a moż śwątczn zaku? Cokolwk maz w lanach, z Nowm krdtm gotówkowm będzz mógł to zralzować. 4,9% marż dla aktwnch nk rat bz rowzj do zł jśl otrzbujz węcj gotówk (nawt do zł) na konkrtn cl, zataj o krdt clow. Zarazam! Rzczwt roczn orocntowan wno tlko 10,08%. blczon zgodn z Utawà o krdc konumnckm dla krdtu gotówkowgo o zmnnm orocntowanu nomnalnm 9,66%, w kwoc zł, na okr 12 m c łacango w równch ratach. Stan na 31 aêdzrnka 2011 r. Promocja 0% rowzj dotcz krdtów gotówkowch z ubzcznm.

4 S P S T R E Ś C L T d W odróż Mato na dmu wzgórzach N tlko Warzawa Zaach htor, mak tqul l Mkk! Ekrm rzz śwat WYWD Katarzna Pakońka. Znalazłam kawałk raju NTERCTY Rojka rzgoda Kno globaln Najcmnj od latarną BZNES Na najwżzch obrotach Ekologa Cmność, wdzę cmność! Pchologa Pchołakotk Stl żca N dam ę Bć jak kar Moro, krata, groch Moda olka k! Euro 2012 N tlko Euro NUK Porwan króla Kultura Pod gwazdam moka Potęga za duzę Black&wht Prmra w tnum Lt do M. Najmocnjz olk flm tgo roku Hzanka w Wlkoolc Rdakcja: W Podróż Magazn okładow PKP ntrct S.. Wdawca: KW. z o.o. l. Jrozolmk Warzawa tl wodroz@kow.com.l Zół rdakcjn: rdaktor naczlna: Ewa Nowaczk-Przblak krtarz rdakcj: gnzka Ptrzak na tał wółracują: Elżbta Dzkowka, wbtna odróżnczka, arka htorczka ztuk oraz Młoz Brzzńk, trnr bznu dznnkarz: Lda damczk-majdcka, dr lkandra Czarnwcz-Kamńka, Macj Dutkwcz, Macj Farna, Rafał Kęa, Hubrt Korczak, Robrt Makowk, Katarzna Płka, Wojtk Pkark, Brnka Tr-Szlzczuk, Błażj Torańk, dam Węgłowk wółraca: Wława Barańka kład łaman: Łukaz Rońk korkta: dr Barbara Pędzch, Unwrtt Warzawk Rdakcja tron PKP ntrct S..: Magdalna Polucha Rklama: drktor marktngu rzdaż: gnzka Rowńka tl , , agnzka.rownka@kow.com.l, rklama@kow.com.l Druk: STUD HRN S.J kładka: Koścół farn w Kazmrzu Dolnm fot. Dorota Szczuka Rdakcja n odowada za trść rklam n zwraca matrałów nzamówonch oraz zatrzga ob rawo do dokonwana krótów, adutacj zman w nadłanch tktach Mato na dmu wzgórzach S P S T R E Ś C L T d

5 W W P D R Ó Y L K a Mato na dmu wzgórzach Rozcąga ę malownczo na dmu wzgórzach odobn jak Rzm. l n tlko to łącz Sandomrz z tolcą Włoch. Tak jak nad Tbrm, w mśc zachwca obftość wanałch zabtków z różnch ok. Zwązków z Rzmm jt węcj. Chocażb fakt, ż znalzono tu, w grob konngo wojownka, wrob ochodzna rzmkgo. Już w rhtorcznch dla na wkach muał węc tnć kontakt andomrkj zm z Rzmm. Jśl zaś chodz o nazwę ą dw hotz: wdług jdnj wwodz ę od mna rcrza Sędomra, odcza gd druga owada, ż zadcdował fakt, ż w tm właśn grodz San domrza (rzbwz 445 km od źródł) do Wł. Dalj razm już wędrują do morza. Mał tn Można b tż nazwać Sandomrz małm tnam. d najdawnjzch wków bło to bowm mato dzjoarz, f l o z o - fów, otów, ludz wzlkch ztuk. Już w X wku bł. Wncnt Kadłubk ( ), atron dczj andomrkj, autor Kronk olkj, założł tu zkołę o wlkj rnom, z którj wwodzl ę woc urzędnc kążęc bku. Kanonkm andomrkm bł Jan Długoz ( ), któr w 1476 r. ufundował tu rozlgł, ękn ulokowan na nadwślańkj kar óźnogotck dom, zwan Domm Długoza, mzcząc dzś Muzum Dczjaln. Można w nm objrzć znakomt obraz Łukaza Cranacha Starzgo Madonna z Dzcątkm św. Katarzną, a takż ckawotka! rękawczk królowj Jadwg, ofarowan rzz ną mzkańcom w Śwątnk za uratowan odcza zaw śnżnj, kd to karta władczn zbłądzła w drodz z Sandomrza do Krakowa. P D R Ó Y L K Tkt zdjęca: Elżbta Dzkowka Wlc tgo mata Mn, mlomanc, zczgóln blk jt andomrzann Mkołaj Gomółka ( ), znakomt komoztor ntrumntalta olk- Panorama Sandomrza od tron Wł andomrz 8

6 W W P D R Ó Y L K go rnanu, twórca muzk do 150 almów wdług Jana Kochanowkgo. Urodzł ę rzz wn cza mzkał w Sandomrzu, łnł tu funkcję ławnka, a otm nawt zatęc wójta mjkgo. Wółczn mu bł kanonk andomrk Marcn z Urzędowa ( ), rofor kadm Krakowkj, lkarz botank, autor dzła Hrbarz olk, to jt o rzrodznu zół drzw rozmatch ( ) kęg dwoj. Sbatan Ptrc ( ), ławn lkarz, al flozof, komntator m rtotla, tż wkładał na krakowkj lma Matr. Warto równż womnć Jrzgo olńkgo ( ), dlomatę amętnkarza, któr bł zwązan z Sandomrzm, odobn jak Jan ndrzj Morztn ( ), mtrz ęknch wrz dworkch rotcznch. Wztkch załużonch dla Sandomrza n oób wmnć, rzkoczę węc tlko blżj wółcznośc, b rzomnć, ż mzkal tu rzz wn cza Jaroław wazkwcz Wław Mślwk, malowal Lon Wczółkowk, Stanław Kamock, Stanław Czajkowk, Mara nto, a jzcz dzaj tworz tu na lnrach wanał obraz moja rzjacółka Barbara Szubńka. Mał Wawl Tl o ludzach, a traz o mśc, którgo obzar zaludnon bł już w nolc. Prawa mjk Sandomrz otrzmał jdnak doro w X w., to dwa raz, gdż wojka turck złuł znzczł mato tak dokładn, ż w roku 1286 trzba bło j lokować na nowo. Mało ę jdnak z czgo odbudować bogacło ę nźl na ławanu Włą do Gdańka zboża drwna, lżało bowm na ważnm zlaku handlowm. Warto tż amętać, ż w okr rozbca dzlncowgo bło tolcą Kętwa Sandomrkgo rzz wl wków, właścw do dzaj, najważnjzm o Krakow matm Małoolk. Bł tż Sandomrz grodm ławnm z tolrancj. W 1570 r. odbł ę tu nod gnraln zukal na nm orozumna lutran, kalwn braca czc zwan andomrką zgodą, najtarz onoć kumnczn otkan w Euro. W tm amm cza Sant Gucc, wbtn archtkt rzźbarz ochodzna włokgo, któr nadał rnanową otać Wawlow, rzbudowwał takż w takm amm guśc malownczo ołożon zamk w Sandomrzu; nc dzwngo, ż otrzgano go jako mał Wawl. Ta zacna budowla jt jdnak znaczn tarza, ufundował ją bowm Kazmrz Wlk, odobn jak mur cztr andomrk bram, z którch zachowała ę ldw atowka. Zamk rzżł jdnak gorzk cza, zwłazcza w cza otou: w roku 1656 budowlę zajęl rzodkow nazch dzjzch zwdzkch rzjacół, a ż n mogl jj utrzmać założl w nj ładunk wbuchow odall okolczn krzak, ab ę wcofać od ołoną dmu. tak wojka Stfana Czarnckgo mogł zająć zamk bz btw, al cóż z tgo, koro gd wtargnęł do wnętrza wbuchł z oóźnnm roch, zabjając dwa tąc żołnrz. Wdług lgnd uratował ę jdn rcrz Bobola, którgo odmuch klozj rznół wraz z konm rzz Włę! P D R Ó Y L K Zamk ratuz w Sandomrzu

7 W W P D R Ó Y L K Duma lndor Dzś na zamku mśc ę jdn z oddzałów Muzum kręgowgo, a ż zbor ma bardzo ckaw (m.n. najtarz w Euro zach) trzba j konczn odwdzć. Drug oddzał muzum urządzono w ratuzu, któr rozadł ę jak rztało na środku rozlgłgo, ochłgo tutaj rnku, dumn, bo ma ku tmu owod jako jdna z najęknjzch dzb władz mjkch w kraju. Zrazu gotck, z czaów Kazmrza Wlkgo, zczc ę rnanową attką z XV w., al jgo wża jt o tulc młodza, zgar łonczn zaś to dzło Taduza Przkowkgo z 1958 r. Zdarza ę, ż w oblżu można otkać członków bractwa rcrkgo oraz ękn andomrk mzczk w htorcznch trojach, dokonał towarztwo do amątkowch zdjęć. Wokół rnku ładn tar kamnc, a noodal wanała katdra ufundowana rzz kogóż b, jak n rzz twórcę Polk murowanj, Kazmrza Wlkgo, na mjcu dawnj budowl romańkj (a ta z kol zatąła drwnaną, ochodzącą aż z X w.). Do katdr warto wtąć, bo wtrój ma rzękn, twarzając wjątkową atmofrę. W rzbtrum orgnaln frk ruko-bzantjk, ufundowan w ołow XV w. rzz Władława Jagłłę, odobn jak olchrom w kalc zamkowj w Lubln, Kalc Śwętokrzkj na Wawlu w kolgac wślckj. drtaurowan, wrazśc rzdtawają cn z żca Chrtua Mar. Na ścanach naw orgnaln kalndarz w otac dwunatu dużch rozmarów obrazów nawązującch do śwętch ważnch w danm mącu. Namalował j w rwzj ołow XV w. Karol d Prvot (takż cztr łótna lutrując ważn momnt w dzjach mata, m.n. womnan już rzz mn Wadzn zamku rzz Szwdów w 1656 r. ). utorm óźnobarokowgo ołtarza główngo z czarngo marmuru jt Franczk Placd, rokokowch rzźb zaś śwtn lwowk artta Macj Poljowk. Co jakś cza oowada o tm rzwodnk, zwracając baczną uwagę, b n robć zdjęć z flzm. Urzdzam z zrozumnm. Srtna Halna Koścołów, to ckawch, jt w Sandomrzu klka, al olcam Wam zczgóln śwątnę od wzwanm św. Jakuba, najtarzą w mśc, wbudowaną wraz z klaztorm domnkanów w 1226 r. na obrzżach wąwozu Pzczl. Skąd taka nazwa? no, owadają jdn, tu właśn znalzono kośc 49 domnkańkch męcznnków zamordowanch rzz Tatarów w 1260 r., odcza gd nna lgnda zawna, ż bł to kośc tatark. to bowm młoda dama, Halna Kręanka, która tracła rodznę odcza wczśnjzgo najazdu tatarkgo, otanowła ę zmścć, gd wrogow naadl mato o raz drug. Chtrz okazała najźdźcom (tajn jakob) odzmn rzjśc, a gd c ę w nm znalźl zaała otwór ozotał o nch jdn zczl. Co bśm wdzl bz lgnd, koro htora n wztko otraf wjaśnć, a rznajmnj n tak ckaw! Duch od zmą Koścół domnkanów to rzadko otkana budowla romańka z cgł, ozdobona ckawm frzm z janj glazur. Cramczna cgła znajduj ę tż w unkatowm romańkm ortalu z kolumnkam zwńczonm kamnnm głowam fundatorów. W wnętrzu nagrobk z różnch ok, w rzbtrum krjn krzż z XV w. fragmnt oltku datowango na rok Zwróćc jzcz uwagę na tar l kośclngo cmntarza, któr woj gęt koron zawdzęczają św. Jackow, oadzł j bowm znowu owada lgnda korznam do gór. Zwńcznm wzt w Sandomrzu ownna bć wcczka Podzmną Traą Turtczną utworzoną z ołączna wnc od ośmoma kamncam. Traa lcz 470 m, ma 34 komor, od rnkm rzbga najgłębj, 12 m od zmą. Dla urozmacna wraw możc ob zamówć różn duch: kata, Tatarów, a nawt Haln Kręank. czę ęknch womnń. Frk ruko-bzantjk w rzbtrum katdr w Sandomrzu P D R Ó Y L K Węcj nformacj na tmat Sandomrza można znalźć w kążc t. Groch kauta. Podróżuj o Polc! Połudnow wchód Elżbt Dzkowkj. 12

8 W W P D R Ó Y L K N tlko Warzawa Pak, Wła la. ( ) Płako, dalko. na tch łowach Krzztofa Kamla Baczńkgo można orztać, bo na Mazowzu trudno o wdok krajobraz zarając dch w rach. Wtarcz jdnak ę rozjrzć, b znalźć mjca, któr otrafą wzbudzć zacunk woją htorą, krajobraz cząc oko. Tkt zdjęca: Robrt Makowk Czrk to jdno z najtarzch mat Mazowza rwza oada owtała tutaj w V-V wku. Do czaów obcnch rztrwał run zamku kążąt mazowckch z trzma monującm wżam. Ponoć to tutaj królowa Bona (która o śmrc Zgmunta Stargo oadła na Mazowzu) zajęła ę urawą rowadzonch z Włoch warzw, czl o rotu włozczzn. Matczko, lżąc zaldw 35 km od Warzaw tracło woj znaczn na rzcz tolc, m.n. z owodu oddalna ę od zamku korta Wł. l do tj or w tj woc (rawa mjk zotał odbran Czrkow w czaach zaborów) wdoczn jt zachowan śrdnowczn lan ulc. Z kol lżąc około 100 km od Warzaw Płock to najtarz mato Mazowza jgo htorczna tolca, co węcj na rzłom X X wku bło tolcą Polk. Na wno warto zajrzć na Wzgórz Tumk, gdz od ośrodka kultu ogan rozoczęła ę htora mata, a takż zobaczć bazlkę katdralną, w którj ochowano Władława Hrmana Bolława Krzwoutgo. Chocaż Płock jt trzcm co do wlkośc matm Mazowza, odno ę wrażn, ż wzędz jakoś jt tutaj blko. Noodal wzgórza trafć można równż na najtarzą tnjącą w Polc zkołę Małachowankę, obcn zamk w czrku P D R Ó Y L K Z wnoścą n mają na to zan zagranczn turśc, dla którch Warzawa jt kwntncją zarówno Mazowza, jak częto całj Polk. Budują on wobrażn o tm rgon tlko włączn na odtaw wzt w tolc. Tak amo tattk dotcząc Mazowza nwl mówą o jgo kondcj, bo obraz tn jt zaburzon rzz tolcę otaczającą ją aglomrację. Wtarcz jdnak wtawć no odrobnę oza Warzawę, b natrafć na mjcowośc wart zantrowana. n chodz tlko na rzkład o lczącą nłna 70 mzkańców lazową Wolę, mjc urodzna Frdrka Chona żlazn (nomn omn) lmnt wcczk o Polc odbwanch rzz jaońkch turtów, zakochanch w muzc komoztora. Królwka włozczzna Chocaż wdług anglojęzcznch rzwodnków krana ta rozcąga ę aż o Łódź (Lonl Plant w ramach wcczk o Mazowzu roonuj wztę w tm jak okrśla to rzwodnk najbrzdzm mśc Polk ), ozotańm w grancach wojwództwa

9 W P D R Ó Y L K dzwonnca koścoła Na górc św. Domnka w Płocku Lcum gólnokztałcąc m. Marzałka Stanława Małachowkgo, która dzała nrzrwan od 1180 roku. Wtarcz klka mnut acru, b dotrzć do monumntalngo omnka Władława Bronwkgo. Prz tj amj ulc znajdzm równż dom, w którm urodzł ę tn koljn wca Mazowza: c! Młość! W tm wztko najdrożz: wrz, raca, walka, Mazowz.... Mał tż otraf l Mazowz żj n tlko woją htorą. W okolc dzb PKN rln w Płocku owtaj Park Przmłowo- -Tchnologczn. Dzałalność tnjącch w nm frm chocażb z względu na blkość jdnj z wękzch w Euro rafnr ro naftowj koncntruj ę rzd wztkm na chm, al ochron środowka, goodarc odadam rcklngm. Z mślą o branż nowocznch tchnolog, na trn arku owtaj równż data cntr, czl cntrum, w którm lokowan ą rwr obługując dan rw, zabzczon rzd dotęm, ożarm, z klmatzacją zwlokrotnonm lnam zalana. Na nwtorów czka cał wojwództwo. Pozczgóln mata walczą o nch z Warzawą, która jako najwękz mato Polk w naturaln oób koncntruj najważnjz nwtcj, zarówno komrcjn, jak oart na funduzach ochodzącch na rzkład z Un Eurojkj. Walka ta, nawt w rzadku mnjzch mat, częto kończ ę ukcm. told Konczn z urzędu mata n jt jdn alną dla tolc. To nzalżn bt, amodzln funkcjonując odkrśla. To w Pruzkow, a n w Warzaw owtał najnowoczśnjz w Euro krt tor kolark. Mato rzkonało do b równż m.n. autracką frmę STRBG, która umścła tutaj woją dzbę wraz z laboratorum badawczm. Na 55 t. mzkańców rzada onad 8 t. zarjtrowanch w mśc frm. zantrowanu nwtorów dcdują zarówno nżz w orównanu z Warzawą kozt lokalzacj nwtcj m.n. blkość węzłów komunkacjnch (w Pruzkow znajdz ę wkrótc otatn zjazd z autotrad 2 rzd Warzawą) oraz wzlkch cntrów admntracjnch, fnanowch, al kulturalnch w zaęgu krótkj odróż amochodm lub ocągm. nwtorz borą od uwagę na rzkład jakość ośwat cz dzc ch racownków będą mogł uczć ę w dobrch zkołach, zukają równż możlwośc rkracj urawana ortu mów Wtold Konczn. rozę amętać, ż nwtorm jt równż człowk, któr dcduj ę na kuno mzkana w danm mśc dodaj. Chocaż Pruzków n ma jzcz 100 lat (a węc w kal Mazowza jt bardzo młodm matm), tż chc ę chwalć woją htorą, wółcznoścą. Mam najęknjz ark na Mazowzu mów Wtold Konczn, odkrślając, ż dwa z nch otrzmał nagrodę marzałka wojwództwa. Warto tż zajrzć do Muzum Starożtngo Hutnctwa Mazowckgo Muzum Dulagu 121, do którgo o owtanu warzawkm trafła ludność tolc. W cnu Warzaw Trudno zukać odobńtw wśród wztkch 85 mat Mazowza. To wojwództwo wjątkowo zróżncowan, zarówno goodarczo, jak kulturowo, a do tgo zbt częto tojąc w cnu Warzaw, wdzan z jj rktw lub z ną orównwan. l na wno warto mu ę rzjrzć choć z okn ocągu. chocaż utarło ę, ż mbolm Mazowza jt łacząca wrzba, taka, jaką można znalźć na wękzośc okładk łt z muzką Chona, najlj zwdzać tn rgon woną, kd kwtną ad lokalnch zagłęb ogrodnczch. r k l a m a Haczk na nwtora Z wżzch ętr budnków w Pruzkow wdać cntrum Warzaw to zaldw 20 km. W cągu klkunatu mnut można tę odlgłość okonać n. ocągm. Pąt co do wlkośc mato wojwództwa otrzmało rawa mjk doro w 1916 roku. Nalż do aglomracj warzawkj, al jak zawna W- 16

10 W W P D R Ó Y Ś w T Na Zocalo, jdnm z najwękzch laców na śwc, rzd katdrą Pałacm Narodowm, w amm rcu tolc Mkku Cudad d Mxco codznn, nczm w arobku, oruzają ę w rtm bębnów conchro ółnadz ndańc tancrz w tradcjnch trojach. Na głowach mają órouz, na kotkach branoltk z muzlk. Twarz o urowch rach, czam omalowan w jakraw barw. Potomkow królów wojownków. Broną ch honoru amęc. To tutaj w czaach ztków tał ramd. Na ch zcztach, na kamnnch ołtarzach ofarnch, kałan wrwal ludzom bjąc rca, wrzucal j do kamnnj m all na czść bótw. Z cał zdzral kór nakładal na b. Wrzl, ż bogow żwą ę krwą. Gołębca z Nbkgo Domu Pramd zotał zrównan z zmą rzz hzańkch konkwtado- rów od wodzą Hrnana Cortza. Z kamn, z którch j zbudowano, wznono katolck koścoł. Jdna cwlzacja zatąła drugą. W mśc Mkku zabtk kolonaln ąadują z aztckm. Stawając monującą katdrę, Cortz odkrł 136 t. czazk ofar rtuałów. l htorc zacują, ż tlko za anowana jdngo z władców hutzotla rzz cztr dn, odcza ośwęcna Tmlo Maor (Wlkj Śwątn), zabto w ofrz ludz! Traz nad łm, ozbawonm alm Zocalo owwa ggantczna flaga mkkańka, którą gwardzśc codznn wcągają na mazt. Turśc gaą ę na tę crmonę zwdzają katdrę, obok którj wznono omnk Jana Pawła, ntow, bo odlan z klucz. W Pałacu Narodowm oznają zaętloną htorę Mkku na muralach, malowdłach ścnnch łnngo Dga Rvr, męża kcntrcznj bkualnj malark Frd Kahlo. Jgo za żca nazwano łonm bo bł otłm, tarzjącm ę amantm ją, rozławoną w flm Frda rzz Salmę Hak gołębcą, z owodu drobnj budow cała. Znakam rozoznawczm Frd Kahlo bł zrośnęt grub brw, rzrowan na autoortrtach, ntow frzur, nczm tort, haftowan tradcjn troj. Jj mbolczn, urraltczn malartwo można w mśc Mkku oglądać co najmnj w klku mjcach: w kamralnm Nbkm Domu (Caa zul), w dzlnc Cooacan, gdz mzkała, w Muzum Sztuk Wółcznj (Chaultc) w Narodowm Muzum Sztuk. To otatn znajduj ę zaldw klka rzcznc od Zocalo, najlzgo unktu o r n t a c j - Zaach htor, mak tqul Mkk jt zmłow wrafnowan. Swoch wznawców ma tu Śwęta Pannka z Guadalu łka nożna. Mkk to walk bków, muzka marach, Frda Kahlo oraz tqula. Co krok cwlzacj ztków Majów wchlają ę od htorczngo dwanu hzańkj konkwt. Błażj Torańk P D R Ó Y Ś w T fot. fot.

11 W P D R Ó Y Ś W T ngo do zwdzana mata. Warto to zaamętać, bo Mkk jt mtroolą ggantczną, lczącą raw 25 mln mzkańców. Bogn ludzkch rc Plgrzm obowązkowo muzą odwdzć Bazlkę Matk Bokj z Guadalu, którj wzrunk można otkać w Mkku wzędz na ulcach, w burach, w domach w takówkach. Guadalu to dla katolków mjc równ ważn jak ortugalka Fatma cz naza Czętochowa. Nawt tm, którz n ntrują ę ztuką cz htorą, zczgóln warto olcć Narodow Muzum ntroolog, jdno nm gmachu, w arku Chaultc, znowu zatom ę w facnującm śwc kultur rkolumbjkj. Pośród tk wanałch konatów n rzoczc rzadkm kamnnj m okrtj czazkam, w którj alono tąc ludzkch rc, al rzd wztkm oągu Coatlcu, bogn Zm, matk aztckch bogów w ódnc z węż, ętj z tłu rzz czazkę. Zwróćc uwagę na kwadrat z kółkam w środku (jak na kórz węża), aztck mbol krw. Pr bogn zdob nazjnk z dłon rc. Przd muzum tal odbwa ę nzwkł wdowko dla turtów. Pęcu barwn ubranch mężczzn wna ę na onadtrzdztomtrow fot. K. Kalnowk z najlzch na śwc. W nowoczmazt wkonuj tarożtn obrzęd Totonaków: volador. Cztrj mężczźn, mbolzując wodę, zmę, ogń owtrz albo, jak mówą nn źródła: cztr or roku rzwązan lnam do kotk obracają ę wokół łua z głowam w dół rozotartm rękam. Nczm fruwając aug wołając o dzcz na cztr tron śwata. Pąt mężczzna tańcz, gra na zczałc, wal w bębn. Każd, zanm tan na zm, okrąż łu 13 raz, co w um daj 52 okrążna, a tl jt tgodn w roku. Nut maku Za czaów ztków Mkk bł ocęt kanałam, al jdn co ozotało z klmatu rkolumbjkgo mata na wodz to łwając ogrod Xochmlco, co znacz tam, gdz roną kwat. Na utrojonch wlobarwnch łodzach Mkkan turśc bawą ę, tańczą, śwają, zajadają tortllę lack z mąk kukurdzanj lub znnj z męm albo faolą, ojają tqulę. Wtrojn marach w ombrrach rzgrwają na krzcach, trąbkach, gtarach mandolnach, śwają onk romantczn, ogodn, jak Clto Lndo ( Najdrożza moja ). l rawdzwm króltwm marach jt w tolc Mkku Plaza Garbald. Zoł czkają tam na knn alcm, w łnj gotowośc, ab zaśwać o nodwzajmnonj młośc, o bólu crnu. Gra ę tańcz do śwtu albo rzaduj w nocnch lokalach, kącch żcm tatrach, w barach, gdz ofruj ę nawt 550 gatunków tqul (c!). Turśc radują ę, oują dłon olą, krzczą Salud!, wckają do gardł lmonk jdnm hautm wjają wódkę, o którj Mkkan lubą mówć, ż n daj n kaca, n bólu głow Wzchobcn duch htor Wdawałob ę, ż nc w Mkku n moż rzbć cwlzacj ztków Majów. Tmczam z tolc można w ncałą godznę dojchać do Tothuacan, nazwan rzz ztków mjcm, w którm jdnotka zamna ę w boga. W V-V wku nazj r bło to jdno z najwękzch mat śwata! Lczło 200 tęc mzkańców, al w V wku wmarło. N wadomo, jak bł tgo rzczn. Mów ę o wbuchu wulkanu, al jdno jt wn: ztkow onml, gd w XV wku rzbl w to mjc. Dozl do wnoku, ż tam narodzł ę Słońc Kężc. Smbolzują j dw ramd owtał w r. nazj r bz użca koła, mtalowch narzędz, a nawt omoc zwrząt ocągowch! Pramda Słońca jt trzcą co do wlkośc na śwc. Nc dzwngo, ż ztkow, którz czcl wlu bogów (wgo boga ml nawt jac, nazwał ę m Tochtl Dwa Zając), rzjęl z Tothuacan Tlaloca (boga dzczu) Qutzalcoatla (Przatgo Węża). Wrzl tż, ż bogow ochowan ą wzdłuż Drog Zmarłch, którą dzaj rzmrzają turśc. Mkk jt ogromn. d Tjuan (rz granc z US), łnącj z narkotków, rottucj rzmtu mgrantów, o Mrdę na Jukatan, znaną z bogatj htor Majów. Ma klmatczn, urocz mata, jak San Crtobal d la Caa w najbdnjzm tan Chaa, w którm narodzł ę Ruch Zaattów łnn kurort caulco, gdz wakacj ędzają mlonrz. l rzd wztkm Mkk ma htorę. d Tothuacan o mata Majów: Palnqu cz Chchn tza. Kd t otatn rozkwtał, Parż bł zaldw woką nad Skwaną. l Mkk! Mć ę na bacznośc, jźdzć mtrm, kuć ombrro róbować konka olngo. Co jzcz ownno ę znalźć w dkalogu oob odróżującj o Mkku? Warto rzcztać! Błażj Torańk tm, jak bardzo narażon jt turta w Mkku na kradzż rabunk, łzał chba każd. Kradzż kzonkow, wrwan z rąk torbk aarat fotografczn, kolczk zrwan z uzu, ak kzn rozcnan żltkam brztwam, rśconk ścągan z alców, zgark z rzgubów. Wanda Jlńka, ochodząca z Barda Śląkgo, a mzkająca w Mkku od klkudzęcu lat, mówła m o tarch numrach olgającch na nb rzadkowm ochlaanu coca-colą lub obrudznu lodm, ab omagając w czzcznu odzż odwrócć uwagę okradango. Przwodnk otrzgają rzd zatłoczonm dworcam, ulcam, targam, mtrm. Radzą, b n noć klacznch ortfl zawzonch na z an rzwązanch w tal aów na nądz, a bagaż tal mć rz ob, najlj śckając mędz nogam. Horror! Słzałm o rzadkach naaśc, nawt z broną w ręku, zmuzanu do wjawna numru PN kart krdtowj. Radzono m, ab uważać rz obranu gotówk z bankomatów, a zczgóln wtrzgać ę jazd zlonm takówkam-garbuam, któr ą mbolm zatłoczonj, brudnj łnj mogu tolc Mkku. Walutą mkkańką jt o (MXN). Wdług kuru NBP 1 zł = 4,24 MXN. Można tż łacć w dolarach amrkańkch. Wlk rtauracj kl akctują kart krdtow, na targowkach na rowncj konczna jt gotówka. Polac n otrzbują wz na obt turtczn do 90 dn. To wztko jt rawdą nrawdą zarazm. Zalż od rzadku. l na całm śwc, odróżując z lcakm, trzba rztrzgać tch amch zaad. Najlj mć kzn wwnętrzn, gotówkę cz kart krdtow ulokować w klku mjcach (ab zmnmalzować rzko wntualnj trat), al rzd fot. fot. W P D R Ó Y V D E M E C U M

12 fot. W P D R Ó Y V D E M E C U M fot. wztkm amętać o lmntarnch zaadach bzczńtwa. Unkać ztuczn tworzongo tłoku, cmnch zaułków ulc, zwłazcza o wjścu z baru cz dkotk, n zwndać ę n odróżować nocą, n zabrać w odróż rśconków z brlantam cz kolczków, n atować bogactwm w bdnm kraju. Wadając do takówk, warto ojrzć na lcncję, zawzoną zwkl na lutrku, nad dką rozdzlczą. Srawdzć, cz krowca odobn jt do tgo na zdjęcu cz numr zgadza ę z wmalowanm na amochodz. Warto tż oroć o włączn lcznka. Pod włwm dramatcznch rlacj obrabowanch turtów, wjżdżając 11 lat tmu o raz rwz do Mkku, dozłm wwnętrzn kzn w odnach, a kartę krdto- rócz rbra zkło ręczn malowa- Co warto kuć na amątkę z Mkku? wą zmśln ukrłm w buc. ną cramkę. Najłnnjz ą wrob Przz rwz dn trach mn z Jalco, Publa cz axaca. Można kuć ombrro oczwśc tqulę. l aralżował, każdgo naotkango Mta obawałm ę jak otncjalngo złodzja. Po dwóch tgodnach nauczłm ę chodzć jak mjdrożz w cn mnj węcj 2,5 t. takż ręczn wtworzoną gtarę. T najcow lkko rzgarbon, tawając krok w jodłkę trach ulcał. USD wkonan ą z mortowango Nadłamaną kartę jdn źródło moch nędz wozłm rzz koljn drwna. Śwrk rowadza ę z Nmc, cdr z Hondurau, alandr z n- mąc nmal na wrzchu a odróżowałm wtd n tlko o Mkku, al Gwatmal, Hondura. d, a hban z frk. Po mśc Mkku najwgodnj oruzać ę mtrm, któr rzłna ę tlko w godznach zcztu. Nawgacja jt obrazkowa, dzcnn rota. Do nnch na targowkach można róbować ma- Z dzwnch mjcowch rzmaków dzlnc można dojchać mkrobum, tlko w raz koncznośc takówką, żonch konków olnch (chauln) a do Tothuacan, jak zrztą do każdgo mjca w kraju, wgodnm albo jaj bałch mrówk (camol) lub klmatzowanm autobum. W tn oób warto z tolc wkoczć choćb na jdn dzń do malownczgo lcam czkoladę, którą Mkkan zaja- chrabązcz. Zdcdowan bardzj o- Taxco, jdngo z najęknjzch mat Mkku, wrołgo o odkrcu bogatch złóż oów, łodcz otraw. W axaca dają ę w różnch otacach: dodają do rbra. Bał ścan domów, czrwon łm czkoladę z mgdałam cnamonm. dachówk, kręt wąk brukowan ulczk ndrog rbro Pcha! w każdj otac. dkrj Moraw Połudnow daln mjc na tratgcznm krzżowanu Euro w ołudnowo-wchodnj częśc Rublk Czkj, rz grancach z utrą Słowacją. Tęd wtąło do Euro chrzścjańtwo, wzdłuż tutjzch rzk zrodzło ę klkat mat matczk, na zboczach wzgórz do dzś rozcągają ę wnnc ad owocow. Moraw Połudnow ofrują wom goścom zrok wbór zabtków kultur, rzrodnczch tchncznch, ą tu takż atrakcj dla młośnków archtktur nowocznj zabtków kultur żdowkj. Cztr tutjz obkt zotał wan na Ltę Śwatowgo Dzdzctwa Kulturowgo Przrodnczgo UNESC. frtę dołna możlwość urawana atrakcjnj turtk folklortcznj wnarkj. Moraw Połudnow gwarancja nzaomnanch wrażń dla całj rodzn 22

13 * na odtaw wnków wwnętrznch ttów frm lmu rzrowadzonch w czrwcu 2011 lmu E-P3 E-P3 PEN, czl rkordowo zbk autofocu z dokonałm tmm FST F oraz kran dotkow. Czułość do S 12800! Wdajn rocor obrazu TruPc V to dokonała jakość obrazu. Surjan, dotkow 3.0-calow kran LED o rozdzlczośc unktów. Dzęć kratwnch fltrów arttcznch dla trbu flmowana HD zdjęć. Możlwość wkonwana zdjęć 3D. Bzrzwodow trowan błkm. lmu E-PL3 Kratwność lutrzank, ękn wgląd ruchom kran, czl PEN Lt (E-PL3). Podśwtlan F dla zdjęć rz łabm ośwtlnu oraz F śldząc obkt nawt oza kadrm. Szść kratwnch fltrów arttcznch dla trbu flmowana HD zdjęć. Zwnętrzna nachlana lama błkowa. Bzrzwodow trowan błkm. Ruchom kran! lmu E-PM1 Jdn z najmnjzch najlżjzch na śwc aaratów fotografcznch z wmnnm obktwam. Efktwna, zntgrowana w koru tablzacja obrazu zarówno dla flmów, jak otrch, noruzonch zdjęć dzała z dowolnm obktwm. Rjtrowan flmów 1080 Full HD z trofoncznm dźwękm, format zau VCHD lub Moton JPEG. 3-calow kran, możlwość wkonwana zdjęć 3D. Komatblność z kartam SDXC oraz E-F. lmu XZ-1 Now flagow komakt lmu woażon zotał w wjątkowo jan obktw 1: ZUK DGTL oraz 3-calow kran LED. Dzęk wokj czułośc S 6400 odśwtlnu womagającm F można uzkać otr zdjęca o nkm ozom zumów. 6 fltrów arttcznch dla kratwnch fktów oraz funkcja Lv Gud dla wgod użtkowana. Nowa ra aaratów PEN raw, ż oczujz ę nzalżn jak ngd dotąd. dkrj zalt małgo lkkgo aaratu z najzbzm na śwc tmm utawana otrośc*. Zmnaj obktw! Korztaj z f ltrów arttcznch krując obraz f lm fullhd. > PEN - MEJ SWJE ZDNE! PEN mn PEN Lt PEN Rjtrator lmu LS-20M Nowość! Lnarn rjtrator dźwęku PCM lmu LS-20M z funkcją flmowana! Rjtrator lmu LS-20 M ma wztko, b chwcć za rc zagorzałch audoflów. Przgotowan do rac, tworzna rozrwk. Zamknęt w komaktowm, futurtcznm koru rjtrator LS-20M to moblna oldna kontrukcja. Wróżna ę najwżzą jakoścą nagrań w lnarnm formac PCM 96kHz/24bt. Frontową część zdobą dwa kran LCD, w tm kolorow 2.0-calow (5,1 cm) kran umożlwając kadrowan flmów rzntowan rzultatów nagrań. 5-mgaklow nor umożlwa flmowan Full HD (1080), wkorztując owzchn tandard zau z kodkm MPEG-4 VC/H.264. Ponadto do dozcj jt 4-krotn cfrow zoom ozwalając zblżć ę do akcj. Cał zrg arttcznch fltrów magcznch, w tm rock, o, fotografa otworkowa zkc rawają, ż jdnm nacśnęcm rzcku można nadać flmowm cnom ndwdualn charaktr. Warto go rz ob mć!

14 fot. tockhoto.com/brut fot. tockhoto.com/karu fot. tockhoto.com/robnmac W o d r ó ż k a l j d o k o Dmon wojn Ekrm rzz śwat Z Błażjm Torańkm Btonow bunkr rzomnając kaluz czark rozan ą o całj lban. Wchlają ę zza almowch gajów, ól arbuzów, toją rzd zkołam na zboczach gór. l najwęcj jt ch na wbrzżu. Mają w ścanach wąk ak otworów trzlnczch, z którch ngd n adł trzał do wroga. Są zar, onur, wwnątrz chłodn ut. W tm górztm kraju łużą traz co najwżj jako chronn dla owc kóz. Bunkr ą mbolm zolacj komuntcznj dktatur Envra Hodż, aranoka kcntrka, owładnętgo lękm rzd atakm mraltów, któr ngd n natął. Bał ę wztkch mrkanów, Jugołowan Rojan dlatgo w 1967 roku rozkazał wbudować tk tęc btonowch koru. Nktórz zacują, ż owtało ch t. koztował 3 mld dolarów! Dla b woch dotojnków Hodża wmślł ggantczn chron w rodznnm, zabtkowm mśc Gjrokatra, 230 km na ołudn od Tran. Są tam trz odzmn, 800-mtrow kortarz 100 oko. Nktór z nazwkam komuntcznch dgntarz. Gjrokatra, zwana matm tąca chodów, fguruj na Lśc Śwatowgo Dzdzctwa Kulturowgo UNE- SC. W tm amm mśc urodzl ę dktator Envr Hodża arz mal Kadar najrw ulk rżmu, otm ddnt. Po Matc Tr z Kalkut ą najbardzj znanm lbańczkam na śwc. Cntrum Euro W Suchowol, rz tra z Bałgotoku do ugutowa, lż na rnku grantow kamń z hrbm matczka nam: Środk Euro. Przz wl lat mjcow ądzl, ż dw rot, łącząc najdalj wunęt unkt Stargo Kontnntu, rzcnają ę właśn w tm mjcu. Skąd tak rzkonan? Środk Euro w Suchowol mał wznaczć w 1775 roku kartograf atrolog króla Stanława uguta Ponatowkgo Szmon nton Sobkrajk. Zachował ę tlko za kronkark: mć Sobkrajk na mjcu owm, środkowo ołożonm, rawę rozważ rachunkam toownm wtcz. W wraw mała mu towarzzć łużba woz dwa fzkalngo rzętu łn. Gografow ą jdnak zgodn co do tgo, ż uchowolk środk Euro jt jdn lokalną atrakcją gografczną. Takch środków jt zrztą węcj. Takż na Ltw, na Słowacj na granc czko-nmckj. Każda z tch lokalzacj ma jakś uzaadnn. Jśl n naukow, to utrwalon w lgndz rzkazwanj z okolna na okoln. Połudnow mak W kuchn grckj domnują warzwa, rb, owoc morza, śwż zoła olwa z olwk. Jdną z najbardzj znanch otraw jt mouaka zakanka z mlongo męa, zwkl barango, zmnaków bakłażanów. Wśród rztawk: tzatzk (tart ogórk wmzan z czonkm, zołam, mętą gętm jogurtm). W grckj ałatc wjkj (choratk), rotj w rzgotowanu, znajdzm omdor, arkę, cbulę, ogórk, rzraw, olwk uwlban rzz Grków tłut r fta. Mn najbardzj makują ouvlak zazłk z jagnęcn lub barann okan na zkulcu. Najlz jadłm na ulc Rthmnonu na Krc, rzdawan wrot z mzkana na artrz rzz kobtę ubraną w czrń. l jśl zdcdujm ę na ucztę w tawrn, warto ouvlak oć zklanczką żwczngo wna zwango rtzną. Kawa z Gombrowczm W Café Torton, rz łnnj vnda d Mao w Buno r, na rotch krzłach, rz okrągłch marmurowch blatach tolków rzadują lgancc ortno w krawatach garnturach. Manm ortno nazwa ę o rotu mzkańców tolc rgntn. Sdzą rz kaw, czaam nad zachowncą, alą cgara lotkują. Nad ch głowam zwają z uftów krztałow żrandol. Na ścanach wzą grafk obraz. Dla turtów umzczono w krdn za zbą amątk o znanch bwalcach tj nzwkl rtżowj, założonj w 1858 roku kawarn. Są zdjęca ddkacj Hlar Clnton, Gabrl Sabatn Jorg Lua Borga, uznawango rzz rgntńczków za boga ltratur. Bardzj cnę Ernta Sabato, jdngo z najwbtnjzch arz śwata Wtolda Gombrowcza, któr jako ubog urzędnk Banco Polaco, argntńkj fl Banku PK S, wadał z rzadka do Café Torton. w kann Na tłach Cntralngo Muzum Włóknnctwa w Łodz, ldw klka mnut acrm od ulc Potrkowkj, cza wtrzmał oddch. Jakb zgar zatrzmał ę na rzłom XX XX wku, w okr klozj wlkch fortun równ gwałtownch bankructw. Znam to z Zm bcanj, owśc Władława Rmonta flmu ndrzja Wajd. Ulczk z kocm łbam. Drwnan domk rzmślnków robotnków fabrcznch. Ltna wlla żdowkgo fabrkanta Sza Śwatłowkgo z 1939 roku z granatm wżam, oknam z barwongo zkła wrandą rob wrażn. Jakb właśccl orzucł ją tlko na cza wakacj. Katolck koścół św. ndrzja Bobol z 1848 roku ma na ętrz zakrt olchromę z km atrznośc w glor romn. To dowód, ż wczśnj bła to śwątna wanglcka. Poczkalna tramwajowa z oczątku XX wku n doczka ę już óźnonch aażrów. Skann Łódzkj rchtktur Drwnanj odwdzają jdnak n tlko turśc. W koścl można zamówć ślub, a chat tętną żcm warztatów. Dzc uczą ę wrabać naczna na garncarkm kol, malują na zkl, wrabają bżutrę albo ręczn czran ar. Ltwka Góra Krzż La krzż od Szawlam na mudz kłana do głębokj zadum. Jdn krzż ą ogromn, klkumtrow, nn mnaturow, zawzon, jak różańc, na ramonach wękzch. Drwnan mtalow. Błzcząc w łońcu albo okrt rdzą farbą. Prot, nag z otacam Chrtua oraz naam. Wota dzękcznn, mbol war nadz, znozon maowo rzz okolczną ludność od uadku owtana ltoadowgo w 1831 roku o koljnch zakrętach htor. W czaach owckch, w 1961 roku, wjchał na Górę Krzż buldożr, wkroczl żołnrz z łam kram, al n udało m ę tgo nzwkłgo mjca walć ognm zrównać z zmą. Po każdj takj akcj wratał koljn, jzcz lcznjz krzż. Chrzścjańkmu anktuarum od gołm nbm udało ę okonać owck mrum. d uzkana rzz Ltwę nodlgłośc jt clm lgrzmów turtów. W o d r ó ż k a l j d o k o Błażj Torańk, abolwnt wdzału rawa, dznnkarz, czaam rzcznk raow. Pajonuj go ltratura wędrówk o śwc, zwłazcza o mrc Łacńkj. N omja żadngo zabtku galr malartwa. Wnał ę na Cotoax, jdn z najwżzch cznnch wulkanów na śwc, łwał ontonm rwącm nurtm Ro Blanco. Zwdzł mnj węcj zśćdząt ańtw. Lcz j, zamat baranów, tlko wtd, kd n moż zanąć

15 W W d o d r ó ż Znalazłam kawałk raju Pan Kau, al n jt tajmncą, ż ołowę rca zotawła an w Gruzj. Skąd ta facnacja? Każd, kto odróżuj, ma tak woj mjc na zm. Dla mn jt to Gruzja. d razu oczułam ę tam jak w domu. Srawła to jakaś zczgólna blkość ludz, charaktrów, htor. Pommo tgo, ż chętn uckam do Madrtu cz Stambułu, do Tbl lcę najzczęślwza, co otwrdzą wzc, którz towarzzl m w odróż. Gd jtm bardzo zajęta, zmęczona zabgana, to marzę o tm, b tam jchać znów nabrać watru w żagl. tmczam to kuchna, owdzałabm, wnogronowo-orzchowo-kolndrowa. obśc najbardzj lubę rot otraw. Przadam za chaczaur (zakan lack z rm rz. rd.), lobo (czrwona faola rzrawona zołam czonkm rz. rd.), zazłkam oraz tamtjzm czwm najbardzj za chlbkm zot w kztałc wrzcona. Kd jtm w Tbl, to lubę ę rzjść koło karn, ab chocaż oczuć zaach czwa. Uwlbam tż gruzńk wno rzznam ę, ż doro w tm kraju nauczłam ę j koztować. W W d o d r ó ż Jj śmchm można z owodznm lczć jnną drję. Z ochodzna krmka Tatarka, z założna romantczka z głową łną omłów na żc. woch odróżach lanach na rzzłość Katarzna Pakońka oowdzała Hubrtow Korczakow. Z Kabartm Moralngo Nokoju zjźdzła an całą Polkę. Cz waza ka mała wówcza cza na zwdzan, a jśl tak, to któr zakątk nazgo kraju odobał ę an najbardzj? Rzczwśc, rzz t ętnaśc lat rzmrzlśm Polkę wzdłuż wzrz. Poznalśm chba wztk tacj bnznow, w którch można bło dobrz zjść. Znajdowalśm tż cza na zwdzan. Mnjz mjcowośc rzjmował na zawz nzwkl goścnn. Najczęścj burmtrz zarazał na acr ołączon z zwdzanm, a wczorm odjmowano na rgonalną kolacją. Pamętam, jak wlk wrażn zrobł na mn Tarnów. Podobała m ę tż Hajnówka, Bałowża, cał Lubuk z wom ukrtm karbam wzlkj maśc cz urzkając, łn tajmnc Doln Śląk. Polka jt narawdę rzękna, różnorodna wcąż nodkrta. Jśl człowk ozwol ob na odróż w nznan, to moż trafć do jakgoś nzwkłgo mjca, jak choćb klaztor ótr klark w Starm Sączu. Jac ą Gruzn, za co można ch okochać? Mntalność Gruznów można orównwać do charaktru olkch góral. Są zaln dumn, al takż goścnn, otrafą zawalczć o woj. Tam tż można jzcz otkać rawdzwch mężczzn (śmch). Gruznk, odobn jak Polk, ą bardzo kobc, ękn jak z rawoławnch kon nzwkl dzln. trzba amętać, ż n jt m łatwo żć, bo tn kraj borka ę z orm roblmam, nazwjm j gografczno-konomcznm. Poza tm Gruzja to kraj ogromnj tolrancj, gdz obok nagog jt mczt, koścół katolck crkw. Czm ę różn dzjza Gruzja od tj, którą an oznała wl lat tmu? Kd 25 lat tmu zobaczłam Gruzję o raz rwz, to omślałam, ż znalazłam kawałk raju. Przjchałam rzcż z zargo kraju, w którm klow ółk bł ut, a codznność gnuśna. tam łońc, wnogrona, tańc, św. Czarodzjk śwat. Dzjza Gruzja wgląda już naczj, bardzj nowoczśn, urojko. Choć w mnjzch mjcowoścach wdać, ż cza tanął w mjcu. Ludz dbają o woj dom, objśca, al żją bardzo bdn. Wm, jak mało zarabają, dlatgo zawz zatanawam ę, jak on ob radzą. jaka jt kuchna gruzńka, co z jj maków rznoła an do wojj? Jt wl trotów dotczącch kuchn gruzńkj. Wl oób ądz na rzkład, ż Gruzn lubą otr rzraw, Skończła an olontkę, tudowała an równż dznnkartwo, marzła o akadm ztuk ęknch o rozwjanu zdolnośc arttcznch. To n bł rzadk, w moch wborach krowała mną zawz ntucja. Zaczęło ę od tańca, otm ztuk latczn, tatr, w końcu wlądowałam na olontc. Potm ukończłam odlomow dwultn dznnkartwo mślałam, ż na tm orztanę. Sądzłam, ż kończę jako dznnkarz, anmator kultur, któr od czau do czau rob jakś rojkt (x3) 29

16 W W d o d r ó ż latczn. l traf chcał, ż na olontc oznałam fajnch chłoaków założlśm kabart. Pwn gdbm wczśnj n otkała Wojccha Smona, któr mn nśmałą dzwcznę otawł na cnę w Starj Prochown, gdb n jgo odwaga, to n błabm dzś w tm mjcu, w którm jtm. Wztko w mom zawodowm żcu ładn ę lc daj m ogromn dośwadczn. Muzę tż rzznać, ż zukam dla b w żcu różnch dróg rozwoju mam dar wwołwana odowdnch zdarzń. Pan Kau, muzę o to zatać! Roztała ę an z Kabartm Moralngo Nokoju. Cz to otatczn rozwód? Eta z Kabartm Moralngo Nokoju jt zamknęt, al z kabartm abolutn n. Traz mam zanę tworzć coś nowgo mślę, ż na wonę będę mogła rzdtawć woją rmrę. Pojawła ę tż an otatno w ralu Hotl 52. Cz mśl an o karrz aktorkj? W ralu wtąłam jdn goścnn, a zgodzłam ę na to, żb trochę wkoczć z mojj kabartowj rol z chęc zmrzna ę z nnm rrtuarm. l to na wno n jt mój krunk. Zwłazcza, ż n rzchodz m łatwo wgłazan kwt naanch rzz kogoś nngo. Zaraz mam ochotę wząć ołówk orawać, orawać... Lkkon do kuna w cn 78 zł Prwz w Polc wdawnctwo oując kolj od do Z Wdawnctwo dla raktków młośnków branż koljowj kontakt: nta Dzwulka tlfon: , mal: anta.dzwulka@kow.com.l Wdawca: KW mda&marktng, l. Jrozolmk 140, Warzawa, tl , Partnrz rojktu: Dlaczgo zgodzła ę an na udzał w Tańcu z gwazdam? Pomślałam, ż to koljn wzwan. Producnc rogramu zachęcal mn do udzału w nm od rwzj dcj how. wdawało m ę, ż coś o tm wm, bo rzcż trnowałam tanc gruzńk, al okazało ę, ż tanc towarzk to coś zułn nngo. Pot lj ę trużkam. W żcu n odjrzwałam, ż to tak ogrom rac! Kd wracam do domu, to n wm, jak ę nazwam. Udzał w tm rogram to takż ogromn zantrowan mdów, a ja n rzadam za tm, b znajdować ę w cntrum uwag. Na zczęśc w rogram brz udzał dużo moch kolżank, wram ę mło ędzam cza. PLSKE KLEJE PÑSTWWE Só³ka kcjna NME SURNME SURNME PST 15 Nam St Ct T F malmal@

17 Rojka rzgoda Wtarcz uąść wgodn w fotlu można wruzć w odróż zlakm najlzch rojkch rodukcj flmowch otatnch lat. Ruza ąta dcja Ftwalu Flmów Rojkch Sutnk nad Polką. Będz to tż jdna w Polc okazja, b zobaczć na dużm kran klakę radzckgo kna. Ftwal z roku na rok trafa w guta coraz zrzgo grona wdzów. Dla knomanów rzznaczona jt tż kcja konkurowa, rzntująca najlz flm autork otatnch dwóch lat. Podróż w cza Nodłączną część ftwalu tanową rtroktw rojkch mtrzów. Podcza tgorocznj dcj organzatorz zarzntują flm docnango na całm śwc rżra ndrja Konczakowkgo, a takż Mchała Kalka wbtngo rżra autora dzwęcu flmów łnomtrażowch, którgo klkukrotn arztowano za dzałalność antradzcką, a jgo flm zotał objęt cnzurą rzmuowo rzmontowan. W zwązku z 50. roczncą rwzgo lotu człowka w Komo, twórc ftwalu okażą komczn wmar rojkj knmatograf, zarzntują klakę rojkj fantatk oraz flm ukazując ołczn odbór rwzch ukców zwązanch z odbojm Komou. W kcj znajdą ę m.n. Solar ndrja Tarkowkgo Parow żołnrz lkja Grmana. Koljną komczną atrakcją będz okaz flmów w lantarum, organzowan w 32

18 Partnr Pocąg do mjc lubę to! Dołącz do grona fanów Exr ntrct na Facbooku! wółrac z Cntrum Nauk Kornk. Naga rawda Ważnm wdarznm będz takż kcja Warzawa-Mokwa, która rzblż olkm wdzom htorę archtkturę mata, zarzntuj dokumnt flmow znakomtch rżrów, a takż flm fabularn, w którch tolca taj ę drugolanowm bohatrm. Całkowc nową kcją będz ralzowan w wółrac z Muzum Erotk okaz flmów z kcj Erotka w kn rojkm, w tm m.n. Mała Wra Wala Pczuła Dzwadła ludz lkja Bałabanowa. Ftwal Sutnk nad Polką to równż lczn wdarzna towarzząc, tak jak: wtaw, dbat, koncrt, otkana z twórcam flmowm, hanng oraz ztuk tatraln. Na 5. dcję Ftwalu Flmów Rojkch Sutnk nad Polką zaraza atron wdarzna, ółka PKP ntrct. gnam ltn jzaż Stk rzdęborców bawło ę na dorocznm otkanu kończącm ofcjaln cza mrz lnrowch, a wtającm jnną aurę. Jtśm dumn, ż naza Hrbatka jt najtarzą tgo tu mrzą w Polc owdzał rz zb Daruz Węcazk wtając gośc. Podobn jak w latach ubgłch, rztrzną gozczącą hrbatkowczów bł ogrod Wll Lntza, któr ozwolł zralzować mśl rzwodną mrz tając ę mjcm wtaw, rformanc ów, muzk zabaw. Pogoda dowała frkwncja równż. Już od rogu gośc mogl oczuć klmat wczoru ztuk tlu. Wtał ch wjątkow konat zabtkow Mrcd nczęto otkan dzś na drogach dawał rzkład dalngo ołączna kla z tchnologą. Dalj bło już tlko lj. d runku, rzz dgn kulnara, na fotograf rzźb kończąc. Cała rztrzń kała atrakcjam kulturalnm, nc Cz robn kaw jt ztuką? rzgotowan wkwntngo dana? W tm roku Północna zba Goodarcza zaroła woch rzdęborców do odkrwana rozlgłch rjonów twórczośc arttcznj organzując już o raz 13 Hrbatkę zbową tm razm od hałm Bzn ztuka. Hrbatka w ogrodach ztuk węc dzwngo, ż mrzę objęła wom atronatm najmłodza uczlna arttczna w Polc kadma Sztuk w Szczcn. Uczta kulturalna d dawna Hrbatka zbowa n jt włączn mrzą o charaktrz rozrwkowm. Przdęborc docnają urozmacna tmatczn, ckawch gośc ncjatw chartatwn. N zawdl ę tm razm. Przmrzając aljk ogrodów wllowch można bło otkać kąck rowncz Hnrka Sawk, któr cjaln na tę okazję rzntował wój warztat twórcz rzgotował klka unkatowch runków odnozącch ę do d Hrbatk. Dalj frma KG Studo dzlła ę tajnkam dgnu ttk rojktowana. Swój kąck mała takż kadma Sztuk, która rzntował rac woch tudntów bł grafk, obraz rzźb. Pozotałą rztrzń wtawnnczą zajęło Stowarzzn LH kuając ajonatów zawodowch fotografów. Dla ntuzjatów kaw wlką nodzankę rzgotował Sonor Platnow mrz Multbank. o zmroku, dzęk ncjatw Szczcńkj Enrgtk Clnj objrzlśm gorąc ktakl tatru ogna. Na cn natomat można bło odzwać troj kaluz zczcńkch rojktantów z kadm Stlu. Coś dla oka coś dla ucha coś dla duz N ma zbowch mrz bz gwazd wczoru. Tm razm woją obcnoścą zazczcł Zbgnw Wodck. Zanm jdnak rzjął on cnę gośc ułzl m.n. wchowankę kadm Sztuk gtarztę gatę Różcką oraz koncrt jazzow Magdaln Wlnto. Hrbatka to dobra okazja takż dla dobrocznnośc. Przkonało ę o tm Towarztwo k nad Zwrzętm, w którgo mnu odbwała ę lotra oraz Dom Samotnj Matk w Karwow. Przbl hojn warl ob akcj. gata Pak Dokumntacja fotografczna: Danla Swoboda Stowarzzn ktwnośc Kulturalnj loha Szczcn Profl Pocąg do mjc to codznn now nformacj o matach, któr warto odwdzć, zabtkach, któr trzba zobaczć wdarznach kulturalnch, którch n można rzgać. takż konkur dla tch, którz lubą odróżować ocągam! 34 facbook.com/ocagdomjc

19 Kno globaln Ckl okazów flmowch, w tm dla oób nwdzącch, otkana z bohatram flmów, warztat, dkuj dbat. To wztko złoż ę na dcję Mędznarodowgo Ftwalu Flmów Dokumntalnch HumanDC Globaln rozwój w kn. Dlaczgo n moż zabraknąć tj mrz w nazm kalndarzu kulturalnm? Zatalśm o to jj organzatorów. Czm ftwal HumanDC różn ę od nnch, tak lcznch ftwal flmów dokumntalnch? Urzula Lakowka: Jtśm jdnm w Polc ftwalm, któr łącz flm z dą dobrocznnośc. Na flmow bohatrow, częto tzw. zwkl ludz, uśwadamają nam, ż omagan wcal n mu bć bardzo trudn. W rzcwńtw do wlu nnch ftwal, n tlko okazujm roblm wzwana, al tż koncntrujm ę na ch rozwązanu. Pokazujm wdzom, jak wl raw, tch lokalnch globalnch, zalż od na amch, od nazj otaw chęc. Pokazujm, ż nawt odjmując codznn dczj, możm mć włw na żc nnch ludz, zarówno tch, którz ą obok na, jak tch z odlgljzch zakątków śwata. Dlatgo tż w tm roku na ftwalu HumanDC zagozczą n twórc, al bohatrow flmów. Równ ważn jt to, ż n ozo- 36

20 Partnrm Mędznarodowgo Ftwalu Flmowgo HumanDC jt PKP ntrct tawam flmów bz kontktu, dajm ol do dkuj na tmat w nch zawart, nrujm do mślna. Jak cl ma mówn w Polc, w kraju nbędącm śwatowm ldrm, o rawach globalnch? Domnka Srngr: To, ż n jtśm śwatowm ldrm, n znacz, ż n jtśm ucztnkm globalnj gr, ż globaln roblm n dotkają nazj codznnośc. N ądzm, ż jako Polac jtśm mnj ckaw śwata nż na rzkład Nmc cz Norwgow. Po rotu zbt łatwo godzm ę na to, b ofrta rogramowa w olkch mdach bła ogranczona do rozrwk wwnętrznch, oltcznch orów. Jtśm częścą UE, wlonarodowj wólnot zaangażowanj w wlu mjcach na śwc. Coraz wraźnj odczuwam wn globaln tndncj, jak choćb mgracj, krz goodarcz. W dłużzj rktw n ucknm od tj tmatk. Jak ozcj tgorocznj dcj zczgóln olcac cztlnkom W Podróż? Matuz Mulark: W tm roku na ftwalu HumanDC będz można zobaczć aż 60 flmów dokumntalnch z całgo śwata, rortaż kaman ołczn. Ftwal tartuj z okazam w klkudzęcu matach w całm kraju, część główna ftwalu odbędz ę natomat w Warzaw w Knotc PKN od 12 do 17 ltoada. Pokaz cjaln dla wdzów z całgo kraju zorganzowan tż zotaną na ntrntowj latform flmowj lx.l. Zarzntujm m.n. Lttl voc obaną nagrodam anmację, która runkam głoam małch bohatrów oowada htorę dzc doratającch w ogrążonj w chao walkach Kolumb. braz rzwodz na mśl anmowan dokumnt Walc z Bahrm. Polcam tż nagrodzon w tm roku na ftwalu Sundanc flm Hll&Back gan o fgantan. To rwz w całośc kręcon aaratm-lutrzanką flm dokumntaln, któr w zułn now oób okazuj am konflkt, kozt, jak onozą zaangażowan w ngo tron. Z kol włok Th Catl śwtn obrazuj jdno z najwękzch ołcznch wzwań, rzd jakm to Euroa mgrację. To, co zczgóln chcm odkrślć, to fakt, ż w tm roku rzgotowalśm ztaw flmów dotoowanch do otrzb oób nwdzącch nłzącch. N od dzś wadomo, ż ztuka okonuj nawt najtrudnjz barr, a ftwal HumanDC to otwrdza. Po zczgół zarazam na tronę ftwalu: Wztk wdarzna ftwalow ą bzłatn. 38