Rodziny warte Poznania

Transkrypt

1 Rodziny warte Poznania

2 Instytut Małego Dziecka im. Astrid Lindgren (IMD) jest organizacją pozarządową, która ponad 16 lat realizuje projekty o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym oraz upowszechnia i wprowadza innowacyjne, modelowe rozwiązania na rzecz rozwoju i edukacji małych dzieci. Rozwiązania te są wysokiej jakości i użyteczności. Opierają się na rozpoznaniu potrzeb, solidnej wiedzy i doświadczeniu oraz poszanowaniu praw małych dzieci w przestrzeni społecznej rodzinnej, edukacyjnej i publicznej. Misją Instytutu Małego Dziecka jest budowanie kultury małego dziecka jako integralnej części demokratycznego społeczeństwa. Projekty IMD kierowane są do małych dzieci (od urodzenia do 7 roku życia) i ich najbliższego środowiska rodzinnego i edukacyjnego oraz wszystkich uczestników przestrzeni publicznej, w której żyją małe dzieci, a oparte są na wysokich standardach jakości i najlepszych wzorcach światowych. IMD pracuje w oparciu o autorską, innowacyjną koncepcję (Podejście IMD) skoncentrowaną na perspektywie małego dziecka, która określa specyfikę i sposób pracy na rzecz małych dzieci. Interdyscyplinarny zespół specjalistów IMD (psychologów, pedagogów, nauczycieli przedszkolnych, socjologów, trenerów, ewaluatorów ), stale doskonaląc swoje kwalifikacje, łączy wrażliwość na potrzeby małych dzieci i ich środowiska z profesjonalnym podejściem i pasją w pracy.

3 Wprowadzenie Instytut Małego Dziecka im. Astrid Lindgren (IMD) jest organizacją, która zabiega o to, żeby dzieci żyły w kulturze poszanowania ich praw i uwzględniania ich indywidualności i różnorodności w przestrzeni społecznej. Udział dzieci od najmłodszych lat w życiu społecznym wspiera ich aktywność, dojrzałość, samodzielność i postawę obywatelską w dorosłym życiu. Niniejsza publikacja jest podsumowaniem doświadczeń i rezultatów zdobytych w ramach Akcji Społecznej Rusz Wózkiem, Rusz Światem oraz prezentacją dobrych praktyk miejsc przyjaznych małym dzieciom i ich rodzinom w Poznaniu. Mamy nadzieję, że pozytywne wzorce płynące z niniejszej publikacji przyczynią się do zwiększania dyskusji społecznej na temat uczestnictwa rodzin w życiu społecznym oraz będą wsparciem dla rodzin małych dzieci. Akcja Rusz Wózkiem, Rusz Światem miała na celu zwrócenie uwagi na problemy jakości i dostępności przestrzeni publicznej dla rodzin z małym dziećmi oraz spojrzenie na Poznań z perspektywy codziennych doświadczeń rodzica z małym dzieckiem. Akcja promowała i upowszechniała standardy miejsc przyjaznych rodzinom małych dzieci. Z perspektywy dzieci takie standardy są bardzo istotne, ponieważ im mniejsze dzieci, tym większa powinna być wrażliwość na ich potrzeby oraz troska o wysoką jakość usług w tym obszarze. Prezentowane w publikacji dobre praktyki są miejscami przyjaznymi, ogólnodostępnymi, do których wstęp nie wiąże się z dodatkowymi płatnościami czy koniecznością skorzystania z usług lub zakupu towarów. RUSZamy... 1

4 Akcja Społeczna Rusz Wózkiem, Rusz Światem z doświadczeń Instytutu Małego Dziecka im. Astrid Lindgren Każdego dnia w Poznaniu dorośli poruszają się z dziećmi po mieście. Chodzą do parku, na plac zabaw, szukają dla swych pociech ciekawych atrakcji, chcą też załatwić sprawę w urzędzie, w banku, wybrać się do przychodni, zrobić zakupy, spędzić czas ze swoim dzieckiem i przejechać środkami komunikacji miejskiej. Planując takie wyprawy, trzeba wziąć pod uwagę, że w ciągu dnia dziecko trzeba będzie nakarmić, zmienić pieluchę, przebrać, że wózek do najlżejszych nie należy Dlatego Instytut stawia sobie i innym ważne pytania: Czy Poznań wspiera rodziny z małymi dziećmi? Czy w przestrzeni Poznania rodziny z małymi dziećmi mają zapewnione podstawowe warunki codziennego funkcjonowania? Czy poruszanie się po mieście to dla nich udręka czy komfort? W których miejscach traktowani są życzliwie, a gdzie są niemile widziani? Czy poznański wózek z trudem przepycha się pomiędzy przeszkodami, czy porusza się swobodnie? 2

5 dlaczego RUSZyliśmy - idea akcji W 2007 roku Instytut Małego Dziecka przeprowadził Akcję Społeczną Rusz Wózkiem, Rusz Światem (RWRŚ), której celem było uwrażliwienie społeczeństwa na potrzeby i prawa małych dzieci i ich rodzin oraz spojrzenie na Poznań z perspektywy codziennych doświadczeń rodzica/ opiekuna z małym dzieckiem. Akcja miała wywołać dyskusję na temat dostępności miejsc odpowiadających ich potrzebom i spełniających określone standardy. Partnerem akcji była Gazeta Wyborcza (GW). Chodziło o zbadanie, czy prawa i potrzeby małych dzieci i ich opiekunów są respektowane w przestrzeni publicznej Poznania oraz czy Poznań jest miastem przyjaznym dla małych dzieci i ich rodzin. Akcja Społeczna Rusz Wózkiem, Rusz Światem była częścią międzynarodowej kampanii społecznej promującej jakość życia małych dzieci. Na całym świecie odbyły się dyskusje, marsze, seminaria, które miały za zadanie zwrócić uwagę na sprawy związane z rodzicielstwem i wczesnym dzieciństwem. Przyjęły one formę protestu przeciwko dyskryminacji i izolacji społecznej małych dzieci i ich opiekunów. Miały za zadanie także wzmocnić pozycję kobiet mam w przestrzeni społecznej na całym świecie. czym RUSZyć chcieliśmy W ramach poznańskiej Akcji Społecznej Rusz Wózkiem, Rusz Światem mamy z małymi dziećmi, wraz z pracownikami IMD i dziennikarkami GW, sprawdzały czy prawa i potrzeby małych dzieci i ich opiekunów są respektowane w przestrzeni publicznej Poznania, tj. w sklepach, urzędach, środkach komunikacji miejskiej, kawiarniach, restauracjach, przychodniach, poradniach, miejscach odpoczynku, rekreacji, wydarzeń kulturalnych. W oparciu o wcześniej wyznaczone standardy, sprawdzano ich jakość i dostępność oraz dostosowanie do potrzeb rodziców i dzieci. W sumie udało się odwiedzić ponad 20 miejsc. W ramach akcji, ukazywały się przez 10 dni w Gazecie Wyborczej artykułu poruszające sprawy małych dzieci i ich rodzin. Ukazało się 12 artykułów opisujących doświadczenia z badania różnych miejsce w przestrzeni publicznej. Doświadczenia te pozwoliły wyłonić, nazwać i spisać trudności, jakie na co dzień muszą pokonywać poznańskie rodziny małych dzieci. Równocześnie na łamach GW oraz w innych lokalnych mediach (Radio Merkury, Radio Emaus, telewizja WTK), forach internetowych oraz w siedzibie IMD toczyły się dyskusje i wymiana poglądów wśród rodziców, profesjonalistów, przedstawicieli świata akademickiego i urzędników na temat dostępności przestrzeni publicznej oraz respektowania praw i potrzeb małych dzieci i ich rodzin. Akcja pokazała, że przeszkody i bariery występujące w przestrzeni publicznej nie są normą, standardem, który trzeba zaakceptować, ale czymś co można i trzeba zmieniać. 3

6 Różnorodność perspektyw zaowocowało dobrym rozpoznaniem potrzeb małych dzieci i ich rodzin oraz pogłębieniem wiedzy o tej grupie. Warto podkreślić, że w akcje aktywnie włączyły się matki małych dzieci, które zaczęły zwracać większą uwagę na różne aspekty miejsc w przestrzeni publicznej. Powodowało to u nich wzrost poczucia wpływu i otwierało drogę dla poczucia, że coś można zmienić. Akcja Społeczna Rusz Wózkiem, Rusz Światem miała wyjątkowy charakter, ponieważ zaangażowała również małe dzieci i pokazała, że dziecko jest aktywnym członkiem społeczeństwa i od początku ma prawo wyrażać swoje potrzeby. Finałem akcji RWRŚ był przemarsz ponad 100 matek i ojców małych dzieci z wózkami przez miasto, który zaznaczył ich obecność w przestrzeni publicznej oraz promował ideę kampanii. Marsz skupił również przedstawicieli różnych grup społecznych, dla których ważne są sprawy małych dzieci i ich rodziców. Było to ważne wydarzenie w Poznaniu. Informacja o marszu pojawiła się w mediach, na stronach internetowych, a także w Centrum Informacji Miejskiej. Spotkanie uczestników marszu na Placu Wolności 4

7 Rozpoczęcie przemarszu Miejsce marszu centrum i Stary Rynek pozwalało na promocję idei akcji. Marsz miał wpływ na osoby, które były obserwatorami, czytały billboard. Umożliwiło to dotarcie do jeszcze większej grupy odbiorców. Dzięki dużej liczbie wózków, która pojawiły się naraz na Starym Rynku inni mogli doświadczyć istnienia i siły rodzin malych dzieci oraz ważności ich potrzeb i praw. Na zakończenie marszu jego uczestnicy wpisali swoje odczucia, sugestie i myśli na billboardzie pod hasłem Popieram akcję, bo. Wspólny marsz w kierunku Starego Rynku 5

8 Na billboardzie każdy mógł wyrazić swoje zdanie Billboard z wpisami uczestników marszu i mieszkańców Poznania 6

9 Przestrzeń publiczna i standardy miejsc przyjaznych rodzicom z małymi dziećmi RUSZamy w miasto przestrzeń publiczna Zgodnie z ustawą z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym obszar przestrzeni publicznej, to obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, określony w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Według architekta Kazimierza Wejcherta przestrzeń publiczną charakteryzuje to, że jest dostępna dla całej społeczności i przybyszy z zewnątrz, gdzie toczy się intensywne życie miasta, przy niej znajdują się najważniejsze obiekty o znaczeniu społecznym, usługowym, kulturalnym, obiekty - symbole. Przestrzeń publiczna warunkuje jakość życia mieszkańców. Przyjazna przestrzeń publiczna to taka, gdzie chętnie przebywamy, gdzie możemy wypocząć i spotkać się z przyjaciółmi i gdzie czujemy się bezpiecznie [1]. Przestrzeń publiczna to salon miasta otwarty i powszechnie dostępny dla mieszkańców i gości [4]. Są to place miejskie, parki, ulice, sklepy, przystanki komunikacji miejskiej, urzędy, biblioteki, domy kultury i placówki oświatowe. Dobrze zagospodarowana przestrzeń publiczna zachęca mieszkańców i gości miasta do spotkań i spędzania wolnego czasu oraz inspiruje do wspólnej zabawy, a także twórczości kulturalnej [5]. Zasadniczą cechą przestrzeni publicznej jest jej dostępność dla wszystkich mieszkańców. Dlatego, aby uzyskać dobrą jakość przestrzeni publicznej należy brać pod uwagę potrzeby wszystkich użytkowników [2]. Ograniczeniem dla dostępności przestrzeni publicznej jest przenoszenie jej do centrów handlowych, czy innych miejsc komercyjnych, związanych z płatnymi usługami, towarami. Nie są one zawsze otwarte, nie każdy może tam wejść i czuć się swobodnie, mają one narzucony regulamin, którego strzegą ochroniarze [3]. 7

10 Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. RUSZamy w miasto standardy miejsc przyjaznych Standardy miejsc przyjaznych dziecku i rodzicom/ opiekunom określają z jednej strony nastawienie personelu, czyli przyjazną postawę wobec małych dzieci, zapraszające zachowanie, uśmiech, miłe powitanie skierowane do dzieci i dorosłych, akceptowanie potrzeb i możliwości dzieci oraz ich zachowań. A z drugiej strony są to konkretne rozwiązania przestrzenno architektoniczne w przestrzeni publicznej, ułatwiające poruszanie się rodziców z małymi dziećmi. Celem stworzenia standardów było danie impulsu różnym miejscom w przestrzeni publicznej, by stawały się coraz bardziej przyjazne dla małych dzieci i ich rodzin, aby zmieniały się w miarę swoich możliwości, w kierunku wyznaczonym przez określone, na bazie wiedzy i doświadczeń, standardy. Poniżej przedstawione zostały szczegółowo standardy dotyczące miejsc w przestrzeni publicznej: sklepów, urzędów, komunikacji miejskiej, restauracji, miejsc kulturalnych i rozrywki, przychodni oraz miejsc zabaw dla dzieci. Zostały one opracowane przez Instytut Małego Dziecka we współpracy z matkami uczestniczącymi w roku 2006/2007 w zajęciach Grupy Zabawowe w IMD. 8

11 Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. Sklepy Standardy: przyjazny personel wrażliwy na potrzeby małych dzieci, matek, rodzin, np. zapraszająca postawa, uśmiech, miłe powitanie skierowane zarówno do dorosłych jak i dzieci, wejście nie stwarzające przeszkód, np. podjazd, brak schodków, szerokie drzwi, przy automatycznie otwieranych drzwiach- czujnik fotokomórki umieszczony powyżej wzrostu małego dziecka, możliwość swobodnego poruszania się z wózkiem, windy w sklepach piętrowych, lub bezpieczne miejsce parkingowe dla wózków zorganizowane przez sklep, wyodrębnione, intymne miejsce do karmienia czy odpoczynku, np. kącik, ławeczka, miejsce do zabaw dla dzieci w sklepach z asortymentem dziecięcym, np. mały stoliczek, krzesełka, takie zabawki, które można łatwo utrzymać w czystości, papier, kredki, książeczki, w centrach handlowych, w dużych supermarketach oraz w sklepach z akcesoriami dla niemowląt przewijaki dostępne zarówno w toaletach damskich, jak i męskich, lub wyodrębnione, łatwo dostępne (otwarte drzwi) miejsce do przewijania z koszem na śmieci na zużyte pieluszki, przewijaki mogą być również składane, w centrach handlowych bezpłatne place zabaw dla dzieci, w centrach handlowych i supermarketach wózki na zakupy dostosowane do przewożenia małych dzieci, w dużych sklepach i supermarketach wyznaczone kasy, gdzie rodzice z małymi dziećmi mają pierwszeństwo w obsłudze. 9

12 Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. Miejsca kulturalne i rozrywki Standardy: przyjazny personel wrażliwy na potrzeby małych dzieci, matek, rodzin, np. zapraszająca postawa, uśmiech, miłe powitanie skierowane zarówno do dorosłych jak i dzieci, wejście nie stwarzające przeszkód, np. podjazd, brak schodków, szerokie drzwi, możliwość swobodnego poruszania się z wózkiem lub bezpieczne miejsce parkingowe dla wózków zapewnione przez instytucję, wyodrębnione, intymne miejsce do karmienia czy odpoczynku, np. kącik, ławeczka, przewijaki dostępne zarówno w toaletach damskich, jak i męskich, lub wyodrębnione, łatwo dostępne (otwarte drzwi) miejsce do przewijania z koszem na śmieci na zużyte pieluszki, przewijaki mogą być składane, w muzeach, galeriach, bibliotekach, księgarniach oferta adresowana również do małych dzieci, w kinach specjalne, seanse dla dorosłych z małymi dziećmi, np. krótszy czas projekcji filmu, ściszony dźwięk, zapalone światło, możliwość przewijania dzieci. Urzędy Standardy: przyjazny personel wrażliwy na potrzeby małych dzieci, matek, rodzin, np. zapraszająca postawa, uśmiech, miłe powitanie skierowane zarówno do dorosłych jak i dzieci, wejście nie stwarzające przeszkód, np. podjazd, brak schodków, szerokie drzwi, możliwość swobodnego poruszania się z wózkiem lub bezpieczne miejsce parkingowe dla wózków zorganizowane przez urząd, wyodrębnione, intymne miejsce do karmienia czy odpoczynku, np. kącik, ławeczka, miejsce do zabaw dla dzieci, np. mały stoliczek, krzesełka, takie zabawki, które można łatwo utrzymać w czystości, papier, kredki, książeczki, przewijaki dostępne zarówno w toaletach damskich, jak i męskich, lub wyodrębnione, łatwo dostępne (otwarte drzwi) miejsce do przewijania z koszem na śmieci na zużyte pieluszki, przewijaki mogą być składane, wyznaczone okienka, gdzie rodzice z małymi dziećmi mają pierwszeństwo w obsłudze. 10

13 Restauracje/ Kawiarnie/ Bary Standardy: przyjazny personel wrażliwy na potrzeby małych dzieci, rodzin, np. zapraszająca postawa, uśmiech, miłe powitanie skierowane zarówno do dorosłych jak i dzieci, wejście nie stwarzające przeszkód, np. podjazd, brak schodków, szerokie drzwi, możliwość swobodnego poruszania się z wózkiem lub bezpieczne miejsce parkingowe dla wózków zapewnione przez restaurację, krzesełka dla dzieci (większa liczba), menu dla dzieci, możliwość pakowania na wynos, możliwość podgrzania jedzenia dla dzieci, np. dostępna kuchenka mikrofalowa lub widoczna informacja, że jedzenie dla dzieci jest podgrzewane przez obsługę restauracji, miejsce do zabaw dla dzieci, np. mały stoliczek, krzesełka, takie zabawki, które można łatwo utrzymać w czystości, papier, kredki, książeczki, wyodrębnione miejsce dla niepalących, przewijaki dostępne zarówno w toaletach damskich, jak i męskich, lub wyodrębnione, łatwo dostępne (otwarte drzwi) miejsce do przewijania z koszem na śmieci na zużyte pieluszki, przewijaki mogą być składane. Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. 11

14 Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. Komunikacja miejska i poruszanie się po mieście Standardy: łatwe wejście i wyjście z wózkiem do tramwaju i autobusu, łatwe przewożenie wózka, podłoga autobusów obniżana przez kierowcę przy wsiadaniu i wysiadaniu, na przystanku autobus parkuje blisko krawężnika, przyjazny personel w komunikacji miejskiej wrażliwy na potrzeby małych dzieci, matek, rodzin, np. kierowcy uwzględniający dłuższy czas wchodzenia do autobusu czy tramwaju, zadaszone, osłonięte przystanki tramwajowe i autobusowe, podjazdy na krawężnikach, bezpieczne i łatwo dostępne podjazdy w przejściach podziemnych lub windy, równo ułożone chodniki. Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. Miejsca odpoczynku i zabaw dla dzieci Standardy: na terenach zielonych są wyodrębnione bezpieczne, ciekawe miejsca zabaw dla małych dzieci, ogrodzone place zabaw, piaskownice z zamykanymi pokrywami, chroniącymi przed zabrudzeniem piasku przez zwierzęta, bezpieczne podłoże na placu zabaw, wyposażenie na placu zabaw dostosowane do potrzeb dzieci w różnym wieku, atrakcyjne i stymulujące ich rozwój, na placach zabaw są wygodne, wyodrębnione miejsca do karmienia, odpoczynku, spożywania posiłków, w pobliżu większych placów zabaw jest możliwość skorzystania z toalety. 12

15 Badanie miejsc w Poznaniu, Gazeta Wyborcza z dnia r. Przychodnie/ Poradnie dla dzieci Standardy: przyjazny personel wrażliwy na potrzeby małych dzieci, matek, rodzin, np. zapraszająca postawa, uśmiech, miłe powitanie skierowane zarówno do dorosłych jak i dzieci, wejście nie stwarzające przeszkód, np. bezpieczny podjazd, brak schodków, szerokie drzwi, możliwość swobodnego poruszania się z wózkiem lub bezpieczne miejsce parkingowe dla wózków zapewnione przez poradnię, wyodrębnione, intymne miejsce do karmienia czy odpoczynku, np. kącik, ławeczka, oddzielne poczekalnie dla dzieci zdrowych i chorych, w poczekalniach miejsce do zabaw dla dzieci, np. mały stoliczek, krzesełka, zabawki, które można łatwo utrzymać w czystości w gabinecie dostępne dla dzieci zabawki, które są regularnie myte i utrzymane w czystości, bezpieczne, stabilne i łatwo dostępne przewijaki z koszem na śmieci na zużyte pieluszki, przewijaki mogą być składane, możliwość telefonicznego zarejestrowania dziecka na wizytę. 13

16 Dobre praktyki z zagranicy i z Polski Interesowało nas to, jak miejsca przyjazne rodzicom z malymi dziećmi wyglądają w innych krajach, czy rodziny mają wsparcie od państwa, czy ich prawa i potrzeby są zauważane. Akcja Społeczna Rusz Wózkiem, Rusz Światem umożliwiła także zebranie głosów rodziców, którzy nie mieszkają w Polsce. Poniżej znajdują się listy kobiet mam mieszkających w Niemczech, Angili i Szwecji. Mamy nadzieję, że takie dobre przykłady będą inspiracją do dyskusji na temat wprowadzania zmian w Polsce, a także pokażą rodzicom pozytywne wzorce i zainspirują do działań na rzecz wprowadzania zmian. poruszające przykłady przykłady zagraniczne Niemcy Niemcy to kraj przyjazny i otwarty dla dzieci. Ludzie uśmiechają się tam do dzieci na ulicy, rzadko zdarza się, żeby ktoś obojętnie przeszedł koło wózka z dzieckiem lub koło dwulatka, który właśnie odkrył mrówkę. Zazwyczaj zatrzymują się, zagadują, machają ręką na pożegnanie. W Niemczech istnieje tradycja odwiedzania noworodków. Bliscy i dalecy znajomi przychodzą gratulować, świętować, przynoszą prezenty, lub przesyłają kartki z gratulacjami. Narodziny małego człowieka są świętem nie tylko dla rodziny, ale również dla najbliższego otoczenia, w którym będzie dorastał. Szpital położniczy, to ładne, czyste, pełne kwiatów i przyjazne miejsce z pomieszczeniami, gdzie można napić się herbatę, lub kawę (cały czas dostępna w termosach), posiedzieć ze starszymi dziećmi. Przed szpitalem jest piękny park z fontannami, stolikami i ławkami. W szpitalu są wózki dziecięce, które można wypożyczać idąc na spacer do parku. Personel jest łagodny i cierpliwy dla matek, również tych, które nie mówią po niemiecku (np. z krajów Arabskich). Życie w Niemczech z małymi dziećmi jest bardzo wygodne. Nie trzeba walczyć z krawężnikami, schodami bez podjazdów, a wejście z wózkiem do autobusu, czy pociągu nie jest wysiłkiem ponad ludzkie możliwości. W niemieckich restauracjach i kawiarniach dzieci witane są z uśmiechem, zawsze są dla nich wysokie krzesełka, specjalne menu, kredki i papier, a czasami również zabawki, zazwyczaj drewniane. Jeżeli restauracje są z ogrodem, to zazwyczaj jest tam miejsce na piaskownicę, lub huśtawkę. W większych restauracjach są pomieszczenia przeznaczone dla rodzin z małymi dziećmi, gdzie można swobodnie dziecko przebrać, czy umyć. W Niemczech są przestrzenne, bezpieczne, ogrodzone place zabaw, gdzie są zadaszone miejsca ze stołami i ławkami. Często jest to miejsce spotkań dla mam, ale również całych rodzin, które przychodzą tam wypocząć. Place zabaw są nie tylko w dużych miastach, ale również w małych miejscowościach. W bibliotekach są wygodne fotele i sofy, miłe i ciepłe kolory ścian, takie miejsce, gdzie można czuć się dobrze i bezpiecznie. Na półkach i w koszach jest mnóstwo książek, które można oglądać i czytać, co jest bardzo ciekawe, wśród nich są również nowości, które dopiero wchodzą na rynek. W bibliotekach organizowane są również czytania książek dzieciom. Dzieci zbierają stempelki za każdą obecność podczas czytania, a później otrzymują nagrody w postaci książek. Również księgarnie z książkami dla dzieci są do nich przystosowane. Stoją tam stoliki i krzesła dla dzieci, niskie półki i zazwyczaj jest w nich dużo miejsca, aby dzieci mogły się swobodnie poruszać. Bernadetta (mama Fryderyka) 14

17 Anglia Sytuacja rodzin z małymi dziećmi w Londynie może wyglądać różnie, w zależności od zamieszkiwanej dzielnicy. Nigdzie nie ma problemu z dostępem do terenów zielonych, ale jeśli lokalna oferta nie jest zbyt bogata, kobieta głównie siedzi w domu z dzieckiem i samodzielnie może wspierać jego rozwój. Inaczej wygląda sytuacja na przykład w centrum Londynu, gdzie są dwa główne ośrodki, których celem jest zapewnienie malutkim dzieciom dobrego startu w życiu, a opiekunom możliwości kontaktu z innymi opiekunami i zapobieganie ich alienacji. Te ośrodki to Sure Start i Coram Community Campus. Rodzic z dzieckiem może uczęszczać na grupy zabawowe. Każdego dnia, każda z grup ma inny temat np. idziemy do basenu z kulkami, sadzimy roślinki, uczymy się gotować, słuchamy bajek, są dni z sesjami dla niemowlaków bądź dla starszych dzieci. Na grupę zabawową raz na tydzień przychodzi ekspert, np. od żywienia małych dzieci, karmienia piersią, pielęgniarka, pracownik socjalny, którzy służą radami nowym rodzicom. W ofercie dla małego dziecka jest również korzystanie z zajęć na basenie czy czas rymowanek organizowany w bibliotekach, gdzie już najmłodsze dzieci mają pierwszy kontakt z książkami i przy okazji spędzają ciekawie czas z opiekunami. Sure Start organizuje ponadto teatrzyk dla dzieci oraz imprezy okolicznościowe, na które każdy może przynieść coś ze swoich narodowych potraw. Każdego miesiąca są organizowane urodziny dla dzieci urodzonych w danym miesiącu w tym samym roku. Dzięki nim nawiązują się przyjaźnie pomiędzy rodzicami dzieci w tym samym wieku mieszkających blisko siebie. Sure Start to nie tylko dobro dziecka i subtelne zachęcanie rodziców do podjęcia pracy w momencie posłania pociechy do szkoły. To również dobre samopoczucie całej rodziny i społeczności lokalnej. Każdej rodzinie przysługują vouchery, które uprawniają do zostawienia malucha w żłobku na 2 godziny dziennie (od 6 miesiąca życia) w lokalnym centrum sportowym i możliwość korzystania z basenu, siłowni, sauny, zajęć aerobiku itp. Są też organizowane kursy na temat wychowania dzieci w różnym wieku, które głównie polegają na dzieleniu się wrażeniami i obawami w wychowaniu, we wspierającej i zaufanej atmosferze wśród kilku innych opiekunów. W ośrodku są kursy ceramiki, robótek ręcznych, szycia, języka angielskiego dla imigrantów i uchodźców, sesje pomocy w poszukiwaniu pracy. Ośrodek ma też klub dla pracujących tatusiów. Sesje te odbywają się po południu, żeby nie kolidowały one z pracą a tatusiowie sami organizują wycieczki, zabawy i pogadanki. Coram Community Campus i Sure Start blisko współpracują z lokalną kliniką i specjalistami (np. psycholog rodzinny / dzieciecy), którzy mogą doradzić rodzicom w każdej sprawie. Na terenie dzielnicy znajduje się wypożyczalnia zabawek, która kosztuje jednego funta za rok przynależności. Innym atutem dzielnicy jest ogromny, zacieniony plac zabaw wraz z farmą dla zwierząt, kawiarenką dla rodziców i dzieci, brodzikiem oraz boiskami do gry w piłkę. Do parku nie mają wstępu dorośli bez dzieci a przy jedynej bramce stoi strażnik. Na naszym placu zabaw corocznie organizowane są dni zdrowia, sportu, edukacji małego dziecka, podnoszenia kwalifikacji itp. Rodzice włączani są w życie dzielnicy poprzez forum rodziców, z którego głosem liczą się lokalne władze. Forum również angażuje się w rozdysponowanie funduszy, którymi dysponuje Sure Start i o które proszą niezależne lokalne organizacje. Dodatkowo, oprócz rządowych funduszy, rodzice sami składają podania do niezależnych organizacji o rozmaite dofinansowania na poczet lokalnych potrzeb rodzin z małymi dziećmi. Magdalena (mama Elosia i Bruna) 15

18 Oznaczenie miejsca, w którym dzieci często jeżdżą na rowerach w Szwecji Strefa rozwijająca zmysły w centrum dla małych dzieci w Londynie Kawiarnia przyjazna rodzinom z małymi dziećmi w Berlinie Zakład fryzjerski z miejscem do zabawy dla małych dzieci w Berlinie 16

19 Szwecja Szwecja jest krajem, gdzie dzieci są zauważane i traktowane z szacunkiem. Szwedzkie chodniki podzielone są na dwie, wyraźnie oznaczone, części. Jedna ścieżka przeznaczona jest dla dorosłych z dziećmi, druga dla rowerzystów. Na osiedlowych drogach, gdzie dzieci często poruszają się na swoich rowerkach, są specjalnie oznaczenia. Oznakowane są także zejścia dla wózków w metrze, a do dyspozycji jest winda z szerokim wjazdem. Standardem jest przewijak w toaletach publicznych w muzeach, metrze, restauracjach a nawet pubach. Co ciekawe przewijaki są też w toaletach męskich. W miastach jest wiele miejsc przeznaczonych dla małych dzieci i ich opiekunów miejsca w aptekach, sklepach, kawiarniach i muzeach. Wjazdy do tych miejsc są szerokie i przejazd wózkiem nie stanowi problemów. Na przykład w samym środku galerii handlowej znajduje się dobrze oznakowana dużym plakatem przestrzeń dla opiekunów i małych dzieci. W holu urządzony jest przytulny pokój z kanapami, stolikiem, dywanem, gdzie można skorzystać z fotelika dla maluszków, nakarmić spokojnie dziecko i podgrzać jedzenie w kuchence mikrofalowej. W sklepach z zabawkami królują dzieci. Bawią się wszystkim, czemu sprzyja umieszczenie zabawek na odpowiedniej wysokości. W sklepie zaaranżowane są tematyczne kąciki zabaw dla dzieci. W Szwecji biblioteki są dla wszystkich. Dzieci od 8 miesiąca życia są zachęcane do przyjścia do biblioteki darmowymi książkami. W bibliotekach są kąciki dla mam z wózkami, wygodne sofy, krzesełka do siedzenia i karmienia. Dla starszych dzieci są pokoje zabaw, puzzle, układanki, domki dla lalek, gry komputerowe a na przykład 2 razy w tygodniu odbywa się głośne czytanie przez panie bibliotekarki książek dzieciom. W tym czasie mama może przeglądać czasopisma, czytać książkę albo po prostu być z dzieckiem. Często w muzeach, na wystawach są specjalne pomoce naukowe, które maja wzbudzić zainteresowanie małych dzieci tematem, a więc np. farby, płótna, fartuchy, żeby dzieci same coś stworzyły. W przychodniach i szpitalach zawsze jest przestrzeń przeznaczona dla dzieci, pełna zabawek, klocków, książek, filmów, akwarium z rybkami. Ściany są kolorowe, podobnie, jak zasłony czy meble. Nie dotyczy to tylko poczekalni dziecięcych, bo przecież dziecko może towarzyszyć rodzicowi w miejscu dla dorosłych. U dentysty dzieci dostają prezenty, nagrody, leżąc na fotelu oglądają bajkę na suficie, mogą dotknąć każdego sprzętu. Jeśli chodzi o kościoły, to są tam specjalne kąciki, w których dzieci w czasie mszy mogą sobie porysować, pooglądać książeczki itd. Przy centrach handlowych, dworcach i innych miejscach użyteczności publicznej są specjalne parkingi familijne. Te miejsca parkingowe usytuowane są jak najbliżej wejścia. Co ważne odległość między miejscami jest dużo większa niż zazwyczaj, żeby swobodnie móc otworzyć drzwi, nawet z obu stron, podstawić wózek. Kasia (mama dwojga dzieci) i Ania (mama Zosi i Stasia z Polski) 17

20 Polska W Polsce od kilku lat powstaje w przestrzeni publicznej coraz więcej miejsc uwzględniających potrzeby i prawa małych dzieci i ich rodzin. Takie miejsca są odpowiedzią na oczekiwania rodziców, którzy są użytkownikami przestrzeni publicznej oraz są znaczącą grupą klientów i konsumentów (towarów i usług). Restauracje udostępniają krzesełka czy menu dla małych dzieci, w kinach organizowane są specjalne seanse filmowe dla rodziców z dziećmi (światło przygaszone, miejsce do zabawy dla dzieci itp.). W centrach handlowych czekają na rodziców pokoje przeznaczone do karmienia i przewijania dziecka. Wyzwaniem jest ciągle dostępność, otwartość i jakość takich miejsc. Istotne dla tworzenia jak najbardziej optymalnej przestrzeni dla rodzin z małymi dziećmi staje się konieczność wprowadzenia standardów, które kontrolowałyby jakość tych miejsc i umożliwiły ich monitoring. Z naszych obserwacji wynika, że najwolniejsze zmiany obserwujemy ciągle w przestrzeni ogólnodostępnej (przychodnie, urzędy, komunikacja miejska). Rzadkością są kąciki zabaw dla dzieci, które zmuszona są czekać z rodzicami w kolejce czy toalety i miejsca do przewijania na placach zabaw. poruszające przykłady przykłady z Poznania Jak wygląda sytuacja w Poznaniu? Czy Poznań jest miastem przyjaznym dla rodzin z małymi dziećmi? Czy rodzice małych dzieci znają miejsca, które są dostępne dla nich i przyjazne? We wrześniu 2010 roku Instytut Małego Dziecka przeprowadził wśród rodziców korzystających z oferty IMD ankietę badającą opinię o przestrzeni publicznej Poznania i jej dostępności dla rodzin z małymi dziećmi. Większość rodziców przyznaje, że napotyka trudności w dostępie do miejsc w przestrzeni publicznej (88%). Nie dotyczy to tylko barier architektonicznych (43%) (schody, zbyt wąskie drzwi, wiatrołap tak zaprojektowany, że nie można wjechać z wózkiem), ale także barier mentalnych (23%) (Czasem w kawiarniach, pociągach ludzie wychodzą widząc wchodzących rodziców z dziećmi, niemiłe traktowanie w sklepie samoobsługowym z obawy, że dziecko zdejmie coś z półki sklepowej). Pytani o miejsca przyjazne rodzicom z małymi dziećmi, badani wskazywali najczęściej między innymi sklep IKEA, Stare ZOO oraz poznańskie place zabaw. W publikacji chcieliśmy przedstawić przykłady miejsc przyjaznych rodzinom z małymi dziećmi w Poznaniu. Zdecydowaliśmy się opisać miejsca najczęściej wymieniane przez rodziców, ogólnodostępne, bezpłatne, do których można przyjść bez zamiaru kupna czegoś czy uczestniczenia w zajęciach. 18