- Wprowadzenie do tematu -

Transkrypt

1 - Wprwadzenie d tematu - 1. Sztuka grdwa na pczątku XX wieku 1.1. Spłeczn-plityczne warunki ramwe Przyspieszające się d płwa XIX wieku uprzemysłwenie pwduje bardz mcny wzrst miast Na przełmie XIX i XX wieku pwstanie typwych dzielnic rbtników w metrplach jak n.p. Lndyn, Berlin Pgarszenie się warunków życiwych mieszkańców miast w góle, a przede wszystkim rbtników. Częst mieszkają pd katastrfalnymi warunkami sanitarnymi, które pwdują dramaticzny wzrst chrób i śmiertelnści dzieci twarzyszające gólnym zubżeniu klasy rbtniczej. Wskutek teg rzwój myśli i kncepcji plityków i refrmatrów, którzy zdają sbie sprawę z kniecznści refrmy scjalnej. Refrmatrzy żądają lepszych warunków życiwych i zdrwszych tczeń dla rbtników. Nwe kncepcje urbanistyczne pd hasłem Światł, pwietrze i słńce zamierzają plepszyć situację Nwe zadania sztuki grdwej idea Parku ludweg Rzwój idei parku ludweg jak dpwiedź na kwestię scjalną dużych miast w różnych krajach Eurpy. W Niemczech ukazają się książki tereticznych pdstawach załżenia parku ludweg, n.p. Harry Maass, Der deutsche Vlkspark der Zukunft, 1913 [Niemiecki park ludwy przyszłści], Ludwig Lesser, Vlksparke heute und mrgen, 1927 [Parki ludwe dzisiaj i jutr]. Główne zasady i cele parku ludweg były: Wzmcnenie zdrwa publiczneg, mżliwść aktywnści i dpczynku na świeżym pwietrzu dla wszyscy, którzy mieszkają pd nie zdrwymi warunkami Nadawanie się przede wszystkim d użytku (w przeciwieństwie d dekracjynych placów i parków miejskich XIX wieku) Płżenie centralne, żeby wszyscy mgą cdziennie łatw i szybk pójść d parku Szczególne znaczenie różnych fert dla dzieci stanwiące ważniejszą grupą przyszłej spłecznści kultura i wykształcenie dla wszystkich grup spłecznych bez przywileja Prgram bwiązkwy parku ludweg bejmuje: tereny sprtwe (wszystkie rdzaje sprtu wdneg i żimweg, gry w pilkę, sprty bjwe, itd.), kawiarnia i restauracja, placy zabaw dla dzieci z piaskwnicami i brdzikami, drębnine mniejsze grdy dla dpczynku, grdki pedaggiczne dla uczniów, teatry letnie, czasami nawet bibliteki. Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 1

2 Jak typwe elementy kszałtwania mżna wymieniać system dróg parkwych składający się głównych alej i mnieszych ścieżek, rzległe łąki tczne gęst sadznych drzew alb terenów leśnych, baseny wdne alb stawy w regularnym frmie. W związku z nwym zadaniem spłecznym parku ludweg, architekci grdów krytykują aż d kńca XIX wieku dminujący styl parku krajbrazweg i rientują się znwu symetrycznych i gemetricznycz frmach (w Plsce tzw. styl mdernizmu, w Niemczech mówin stylu refrmy grdów Refrmgarten-Bewegung). Przykłady niemieckie: Pwstanie parków ludwych w Niemczech już d XIX wieku, jednak ruch siąga punkt szczytwy dpier w latach 20tych XX wieku. Ppierany przez plitykę scjaldemkraticzną Republiki Weimarskiej w wielu miastach urządzn dużych załżeń z knsekwentnie zrealizwanym prgramem parku ludweg. Park ludwy Jungfernheide w Berlinie wd. prjektu miejskieg dyrektra grdów, Erwin Barth, 1924: W leśnym terenie mieścią się basen kąpielwy, staw wiślarski na regularnym zarysie, bjska sprtwe, słneczne łąki dla zabaw dzieci, mały teatr grdwy raz wieża ciśnień z restauracją. Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 2

3 Park ludwy Rehberge w Berlinie, 1926: W centrum parku leżą duże tereny sprtwe, tczne rzległych łąków dla zabaw, tru saneczkieg i grdków działkwych. Przykłady plskie: Również w Plsce, treści spłeczne, gspdarcze i plityczne mają wpływ na pstać grdów. Między przełłem XIX i XX wieku i pierwszą Wjną Światwą kszałtuje się typ parku miejskieg, jak n.p. Park Skaryszewski w Warszawie wd. prjektu dyrektra grdów miasta Franciszek Szanir ( ), kmbinujący malwiczny kształt stawów z regularnymi prwadzeniem ścieżek i symetryczną sią głównej aleji. W międzywjennym etapie, punkt ciężkści przesuwa się craz więcej ku prblemwi zieleni miejskich. Urządzn parki ludwe jak n.p. w Katwicach alb w Łdzi (prjekt S. Rgwicza, 1930 r.) raz skmpnwan systemy zieleni jak w Pznaniu (1932r.) Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 3

4 Park Skaryszewski, Franciszek Szanir ( ) Park ludwy w Łdzi (S. Rgwicza, 1930 r.) Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 4

5 2. Pwstanie Parku Miejskieg w Pdkwie Leśnej 1925 Plan urbanistyczny Pdkwy Leśnej przez architekta Antna Jawrnickieg. Zaprjektwan Park Miejski jak centralny park publiczny, park stanwi częścią systemu zieleni śledzący naturalnym ciągu cieków wdnych i płączący części miasta rzdzielne trami klejwymi prjekt Parku Miejskieg przez Lena Danielewicza. Danielewicz ( ) był znany warszawskim inż. grdnikiem, który spędził lat 1902 d 1908 za granicę, żeby kntynuwać studia i pracwać w Niemczech, Anglii, Francji i Czechsłwacji. Od 1908 pracwał w Warszawie w Wydziału Ogrdniczy Zarządu Miejskieg raz jak wykładwca w Wyżej Szkłe Ogrdnictwa. Od 1932 był prezesem Warszawskieg Twarzystwa Ogrdniczeg. Zdbył różne międzynardwych nagród, pelnił funkcję człnka jury na wielu międzynardwych wystawach grdwych. W Warszawie zaprjektwał m.in. Park Traugutta w Śrdmieściu ( ), pwiększenie Parku Skaryszewskieg na Pradze (1928), Park Żermskieg na Żlibrzu ( ), Park Swińskieg na Wli (1936). W Pdkwie Leśnej, gród willy Zarybie Janusza Regulskieg zstał zrealizwany według prjektu Danielewicza. k r. urządził się Parku Miejskieg, przy czym prjekt Danielewicza nie zstał zrealizwany w całści. Elementy juz istniejającej tpgrafii jak naturalny ciąg wzniesień wydmwych, ciek wdny Niwki raz teren leśny zstali uwzględnine w kszałtwanie, kmpletwane siecią dróg spacerwych i główną aleją wejściwą. Zgdnie z ideą parku ludweg, elementy jak krty teniswe, tr saneczki i tereny dla sprtów żimwych raz staw w centrum załżenia służyły mieszkańcm Pdkwy d różnych aktywnści sprtw-rekreacjynych pwstanie Kasyn ( Pałacyk ) w parku według prjektu architekta Juliusza Dzierżanwskieg, na wzór pdbneg budynku w Vichy. Budynek był przeznaczny na życie twarzyskie mieszkańców Pdkwy Leśnej (kawiarniarestauracja, klub sprtwy, gry hazardwe, imprezy tańeczne, itd.). Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 5

6 Plan Miasta-Ogrdu Pdkwa Leśnej, 1925/27: Park miejski stanwi elementem ciągu zieleni Park Miejski - Prjekt Lena Danielewicza (1927, nie zrealizwany) Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 6

7 3. Dzisiejsza sytuacja Parku Miejskieg Publiczny park, zachwany w pierwtnym bszarze (14 ha), graniczny trami klejwymi na półncy i ulicą Parkwą na płudniu, główny wejscie d ul. Lilppa. Ochrna zabytków: Układ urbanistyczny, zabudwa i zieleń Pdkwy Leśnej zstali wpisane d rejestru zabytków w rku Wskutek teg, pdlegają piece Wjewódzkieg Knserwatra Zabytków. Przepisy zawierają m.in. gólną chrnę układu przestrzeni publicznych raz układu zieleni miejskiej. Pałacyk-Kasyn jest wpisany d rejestru zabytków razem z parkiem (nr. rej. 1182) jak niepdzielna całść. Ochrna przyrdy: Cały teren miasta razem z parkiem jest płżny w Warszawskim Obszaru Chrnineg Krajbrazu. W rku 2003 wyznaczenie Parku Miejskieg jak zespół przyrdnicz-krajbrazwy Leśny Park Miejski w Mieście-Ogrdzie Pdkwie Leśnej (t znaczy m.i. zakaz niszczenia, uszkadzania lub przekształcania bjektu, wyknania prac ziemnych, dknywania zmian stsunków wdnych, itd.) Znaczenie parku jak element lkalneg eksystemu i krytarz eklgiczny prwadzący d Lasu Młchwskieg (na płudniwym wschdzie d miasta) d lasu w rejnie Pdkwy Leśnej Zachdniej: Na terenu parku występują różne naturalne zespły rślinne, n.p. kntynentalny bór mieszany (Querc rbris-pinetum: ssny, dęby, brzzy) na stkach i wyniesieniach wydmwych, grąd subkntynentalny (Tili-Carpinetum: grąb psplity, dąb szypułkwy, lipa drbnlista, kln zwyczajny, ssna i wiąz psplity) na bardziej płaskim terenie. Drzewstan bejmuje skalę 40-letnich aż d 160-letnich drzew. Z pwdu dużej rźnrdnści siedlisk, flra parku jest wyjątkw bgata (k. 300 gatunki rśliń, w tym wiele gatunków rzadkich, ginących i zagrżnych). Również dla fauny, teren parku ma duż znaczenia (ptaki, drbne ssaki, chrnine gatunki chrząszczy). Reserwaty przyrdnicze w Pdkwie Leśnej: Rezerwat Parów Sjek (3,8 ha): rezerwat leśny wzdłuż strumienia, fragmenty naturalnych lasów grądwych i łęgwych, twarty dla ruchu turystyczneg, płączny z Parkiem Miejskim przejściem pd trami. Rezerwat im. Blesława Hryniewiczkieg (k. 25 ha, twarty dla ruchu) i rezerwat Zabrów (k. 10 ha, zamknięty dla rganiswaneg ruchu turystyczneg) znajdują się w Lesie Młchwskim. Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 7

8 Największe prblemy w parku: Pgrszenie kndycji drzewstanu (Jednym z różnych czynników pwdujących uschnięcie drzew mże być studnie czwartrzędwe, zlkalizwane na terenu parku w rku 2000 i ich ekspltacja d ptrzeb wdciągu miejskieg. D teg przyczynia się bniżenia wód gruntwych jak gólny prblem). Stsunki wdne pwierzchniwe: nieregularnie przepływ, wysychanie stawu i strumienia Niwki jest prblemem ze względu na znaczenie nie tylk eklgiczneg lecz także esteticzneg. Pgrszenie stanu wydm: erzja i zniszczenia szaty rślinneg z pwdu niedpwiednieg użytkwania (rwery górskie, mtrwery) dewastacja budynku Pałacyku Nie zadwalające situacje wejściwe d parku, m.in. płączenie z terenem Parów Sjek Cele Strategii zrównważneg rzwju miasta na lata (Pdkwa Leśna 2005) Jeden z 4 celów strategicznych: Ochrna śrdwiska naturalneg i układu urbanistyczneg miasta-grdu, zamiera m.in. klejne cele szczegółwe: Rewalryzacja Parku Miejskieg z zachwaniem funkcji eklgicznych (w tym dtwrzenie stawu) Aktywna plytika chrny stardrzewu i knserwacji zieleni na terenach miejskich i działkach prywatnych Katrin Schulze Architekt krajbrazu - Berlin 8