Paryż zawsze potrafił się dobrze bawić. Nigdy

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Paryż zawsze potrafił się dobrze bawić. Nigdy"

Transkrypt

1 Paryż zawsze potrafił się dobrze bawić. Nigdy nie brakowało w nim miejsc, gdzie można było zatracić się w tańcu, delektować wytrawnym jedzeniem, skosztować duchowej strawy na najwyższym poziomie lub świetnej rozrywki. Popularnymi atrakcjami dnia bywali tu bracia Isola iluzjoniści, Nala Damajenti zaklinaczka węży, Troupe Zoulou prawdziwi Zulusi, Famille Birmane rodzina birmańska, boksujący kangur, zapaśnicy ze Stambułu, Tom Cannon zapaśnik- -wielkolud, Ira Paine amerykański strzelec, Żelazny Jack siłacz, rozszarpujący łańcuchy Sampson, Kapitan Costenténus z wytatuowanymi trzystoma podobiznami zwierząt, Scheffersowie akrobaci, Cinquévalli król żongelrów, Little Titch karzeł angielski, Griffithowie klauni, Baggenssen klaun ekscentryczny czy klaunica Cha-U-Kao. W tym mieście znajdowały się wszystkie cuda i dziwy świata! Wiele osób odwiedzających Paryż w tamtych czasach było zadziwionych mnogością kawiarni, restauracji, barów i piwiarni. Znajdowały się one dosłownie na każdym kroku. Zachwycały tarasy ustawione na trotuarach, z maleńkimi stolikami jeden przy drugim i niezliczoną liczbą klientów. Paryżanie uwielbiali jadać poza domem, spędzać czas w lokalach, przebywać między ludźmi. Wyjścia do restauracji nie traktowano jak wielkiego wydarzenia, było ono normą i to we wszystkich warstwach społeczeństwa. We Francji nawet w najmniejszym miasteczku znajdowało się miejsce, gdzie można było zjeść, napić się kawy lub czegoś mocniejszego. Tutejsze lokale gastronomiczne zawsze stanowiły ważny element życia; wieczorami ludzie częściej szukali znajomych w ich ulubionych restauracjach niż w domach. Sławni artyści nie tylko prowadzili w nich życie towarzyskie, ale także tworzyli, bo tam, gdzie mieszkali, nie zawsze mieli komfortowe warunki. W kawiarni mogli przesiadywać przy jednej szklaneczce absyntu lub filiżance kawy, nie obawiając się, że zostaną wyproszeni. Plakat reklamujący najsilniejszych gimnastyków świata, ok roku

2 Widziałem dziś wieczór Otero i Cavalieri na kolacji u Maxima, było to spiętrzenie aksamitów, koronek, wstążek, diamentów i już sam nie wiem czego jeszcze. Jean Cocteau Restauracja-symbol belle époque to oczywiście Maxim s. Urządzona w stylu art nouveau, przyciągała pięknymi wnętrzami. Dekoracje salonów zostały zainspirowane fauną, florą i kobiecym czarem. Lilie, liście kasztanowca, ważki, motyle i ptaki wśród zaokrąglonych kształtów i zmysłowych linii. Tu należało bywać. Małe bistro, otwarte przez Maxime a Gaillarda w 1893 roku, choć licznie odwiedzane przez paryski światek i półświatek, wkrótce zbankrutowało, ponieważ klienci nie płacili rachunków. Przejął je Eugène Cornuché i to on, z pomocą przyjaciół-artystów, stworzył restaurację. Po dawnym właścicielu pozostała wyłącznie nazwa. Gdy w 1900 roku do Paryża zaczęli zjeżdżać goście na Wystawę Powszechną, Maxim s oczarował ich wystrojem i atmosferą. Jego sława rozniosła się po świecie. Na wspólnej zabawie do białego rana widywano tutaj największe sławy epoki, od arystokratów, po panie wątpliwej konduity. Dyskretna fasada restauracji, ze szczelnie zasłoniętymi oknami, nie zdradzała, co działo się w środku. A działo się wiele, ponieważ lokal szczególnie upodobały sobie paryskie kurtyzany, dla których na piętrze stworzono specjalne chambre d amour 310. Na Polach Elizejskich pojawiła się w 1899 roku bardzo ekskluzywna restauracja Fouquet s. Właściciel, Louis Fouquet, dał jej swoje nazwisko, dodając s, podobnie jak właściciel Maxima, bo w Paryżu panowała wówczas moda na język angielski. To luksusowe miejsce przyciągało przede wszystkim ludzi związanych z kulturą i siódmą sztuką. Zaczęto organizować tu fety po wręczeniu Cezarów, francuskich nagród filmowych. Ten zwyczaj przetrwał do dziś. Dużą renomą cieszył się Buffet de la Gare de Lyon, znany współcześnie jako Le Train bleu (Niebieski pociąg). Otwarcie tej niezwykle pięknej restauracji w 1901 roku zaszczycił swoją obecnością sam prezydent Loubet. Nie był to zwyczajny bufet dworcowy, ale ekskluzywny lokal, którego sale są dziś wpisane na listę francuskich zabytków narodowych. Wnętrza oszałamiały bogactwem Plakat reklamujący rewię w Eden-Concert 295

3 wystroju, złoceniami, rzeźbami, kryształowymi żyrandolami i mnóstwem innych dekoracji. Ściany zdobiło czterdzieści jeden obrazów słynnych malarzy, przedstawiających historię linii kolejowych i najważniejsze wydarzenia 1900 roku. Lubiły tutaj jadać Coco Chanel i Colette. Również dzisiaj miejsce to robi ogromne wrażenie i warte jest zobaczenia. Można się tu poczuć jak w belle époque, degustując potrawy najwyższej jakości z menu dedykowanego wielkim aktorkom Sarah Bernhardt i Réjane, stałym bywalczyniom. Wspominając o miejscach kultowych, nie można zapomnieć o paryskim hotelu Ritz. Usytuowany przy prestiżowym place Vendôme, stał się kwintesencją francuskiego luksusu, szyku i stylu. Ukochany przez Coco Chanel, gościł w swych progach największe sławy tego świata i po dziś dzień jest miejscem wymarzonym dla każdego, kto przyjeżdża do miasta. Bez wahania można stwierdzić, że to miejsce legendarne. W słynnym barze uwielbiał później przesiadywać Ernest Hemingway. Reklama restauracji Vieil Arles z okresu Wystawy Powszechnej, 1900 rok Założycielem hotelu był Szwajcar César Ritz, który początkowo pracował jako kelner, aby w końcu stać się dyrektorem londyńskiego Savoya. W 1896 roku, wraz ze wspólnikiem, zakupił dawny hôtel particulier 311, należący niegdyś do diuka de Lauzun, zajmowany przez Crédit Mobilier. Przy współpracy architekta Charles a Mewèsa rozpoczął przebudowę, żeby nadać kształt obiektowi swoich marzeń. Hotel jako pierwszy na świecie został całkowicie zelektryfikowany. Pierwszego czerwca 1898 roku odbyło się huczne otwarcie z udziałem Tout-Paris. Ritza okrzyknięto królem hotelarzy i hotelarzem królów. Nic więc dziwnego, że kuchnią w jego nowym hotelu zajął się słynny Auguste Escoffier, zwany z kolei królem kucharzy i kucharzem królów. Ritz znał go jeszcze z Londynu i jemu powierzył stworzenie podwalin pod restaurację. To jego dziełem był, między innymi, słynny deser crêpe Suzette 312, przygotowany specjalnie dla księcia Walii, przyszłego Edwarda VII, który jednak odrzucił ofertę nazwania nowego dania jego imieniem, stwierdzając:

4 Właściciel restauracji Tour d Argent, ok roku Nie jestem godny. Damy tej cudownej rzeczy imię tej młodej osoby, która mi towarzyszy. Również pêche Melba, nazwany tak na cześć włoskiej śpiewaczki Nellie Melby, jest dziełem Escoffiera, niewątpliwie najwybitniejszego kucharza swoich czasów. Doskonale rozumiał on, że sukces restauracji zależy w dużej mierze od dobrej organizacji pracy i racjonalnego podziału zadań w zespole. Szef bardzo dbał o prestiż kucharza jako osoby niepijącej, niepalącej, czystej, starannej i szanującej podwładnych. Jego restauracja wraz z hotelem szybko stały się ulubionymi miejscami bogatych, sławnych i wpływowych ludzi. Marcel Proust uczynił z Ritza swoją drugą paryską rezydencję, po pierwszej wojnie światowej bywali tu Francis Scott Fitzgerald i wspomniany już Hemingway, przez wiele lat mieszkała w nim także Chanel. Restauracja Café Anglais znana była już w czasach Drugiego Cesarstwa. Znajdowała się przy boulevard des Italiens i w niej właśnie 6 czerwca 1867 roku, kiedy podczas Wystawy Powszechnej w Paryżu gościli car Aleksander II i król Prus Wilhelm II, odbyła się słynna kolacja trzech cesarzy. Café Anglais przyciągała przepychem, a zwłaszcza eleganckimi prywatnymi salonami, które można było wynająć, aby spokojnie spędzić czas w ścisłym gronie przyjaciół, a nierzadko w towarzystwie kokot i kurtyzan. Do legendy przeszedł salon Grand Seize 313, gdzie spotykali się młodzi, bogaci, dobrze urodzeni mężczyźni, aby spędzać wesoło czas, ale raczej nie podczas degustacji znakomitych skądinąd potraw, a oddając się orgiom na pluszowych kanapach. Legendarną restaurację zamknięto w 1913 roku, ale przetrwała w literaturze dzięki pamięci potomnych, np. Karen Blixen 314 i jej Uczcie Babette. Pamięć o czasach świetności Café Anglais kultywuje kolejny słynny lokal Tour d Argent, uważany za jeden z najstarszych w Europie, bo jego korzenie sięgają roku Świetność osiągnął w latach 90. XIX wieku za sprawą Frédérica Delaira, gdy zaczęto tam serwować kaczkę we krwi, przygotowywaną za pomocą specjalnej srebrnej prasy. Kaczki numerowano; do dzisiaj wydano ich ponad milion. 298

5 lubili tu zaglądać Marcel Proust i Coco Chanel. Do dnia dzisiejszego zachowały się dekoracje wnętrz z czasów belle époque. Obok tych najbardziej renomowanych lokali istniało mnóstwo restauracji dostępnych dla każdego. W końcu dobra kuchnia to francuska specjalność, a dobra nie musi oznaczać droga. Kto nie miał zbyt dużo pieniędzy, jadał w rosolarniach. Powodzeniem cieszyły się tarasy cafés i brasseries. Café de la Paix gościła klientelę kosmopolityczną, Café Napolitain dziennikarzy i pisarzy, Café des Variétés aktorów z pobliskiego teatru, Café de France ludzi handlu, Café du Cardinal burżuazję. Oprócz tego warte wspomnienia są piwiarnie Zimmera czy Mullera. Równie łatwo, dostępne jak dobra kuchnia stały się napoje wysokoprocentowe. W 1900 roku w mieście było około czterdzieści pięć tysięcy punktów, gdzie sprzedawano alkohol, czyli jeden przypadał na pięćdziesięciu pięciu mieszkańców! Jardin de Tuileries, ok roku W 1911 roku Tour d Argent kupił André Terrail, zięć właściciela Café Anglais, łącząc w ten sposób dwie doskonałe tradycje pod jednym szyldem. Bogaci i eleganccy goście odwiedzali też Voisina, Paillarda, Maison Dorée, Chevillarda i Restaurant de la Cascade przy wielkim wodospadzie w Lasku Bulońskim. Każda z tych restauracji posiadała też cabinets particulier, czyli intymne saloniki, gdzie goście mogli czuć się swobodnie. Kelner pojawiał się wyłącznie na wyraźne żądanie i zawsze pukał przed wejściem. W 1903 roku na rue de Rivoli, w cieniu arkad, naprzeciwko Jardin de Tuileries, otwarto herbaciarnię Angelina, bardzo elegancką i słynącą z serwowania gorącej czekolady po afrykańsku oraz wspaniałego deseru Mont-Blanc. Często Miejscem, w którym spotykały się paryskie elity, była również Comé die- -Française, teatr istniejący od 1860 roku, odwołujący się do tradycji molierowskiej. W pięknej epoce teatr pod dyrekcją Julesa Claretie 315 borykał się z trudnościami finansowymi, niemniej jednak zachwycał wspaniałymi aktorami dramatycznymi i stawiał na repertuar współczesny, a zwłaszcza na komedie obyczajowe. Na scenie można było podziwiać takie gwiazdy jak: Sarah Bernhardt, Réjane, Cécile Sorel, Blanche Pierson, Coquelin młodszy, Jeanne Samary, Céline Montaland, Paul Mounet, Marsy, Georges Berr, Marthe Brandès, Marguerite Durand i wielu innych, którzy budowali renomę wielkiego teatru. W 1900 roku z powodu pożaru trupa Comédie-Française musiała grać przez kilka miesięcy w wynajmowanych salach. Nieopodal mieściła się inna świątynia sztuki, paryska Opéra Garnier. Jej budowa rozpoczęła się w 1860 roku i trwała z przerwami do roku Była częścią wielkiego planu przebudowy Paryża z inicjatywy Napoleona III i barona Haussmanna. Konkurs na projekt wygrał architekt Charles Garnier. Przewodniczącym konkursowego jury był hrabia Aleksander Walewski, syn Napoleona Bonaparte i Marii Walewskiej, ówczesny minister stanu Francji

6 Panoramiczny widok place de l'opéra, 1909 rok Stanisław Wokulski, bohater Lalki Bolesława Prusa, był pod wrażeniem tego, co zobaczył: W głębi na lewo widać jakiś potężny gmach. Na parterze szereg arkad i posągów, na pierwszym piętrze olbrzymie kolumny kamienne i nieco mniejsze marmurowe, ze złoconymi kapitelami. Na wysokości dachu w kątach orły i złocone posągi, unoszące się nad złoconymi figurami rozhukanych koni. Dach bliżej płaski, dalej kopuła zakończona koroną, a jeszcze dalej dach trójkątny, również dźwigający na szczycie grupę figur. Wszędzie marmur, brąz, złoto, wszędzie kolumny, posągi i medaliony... Opera?... myśli Wokulski. Ależ tu jest więcej marmurów i brązów aniżeli w całej Warszawie!. Przypomina sobie swój sklep, ozdobę miasta, rumieni się i idzie dalej. Czuje, że Paryż na pierwszym kroku przytłoczył go, i jest kontent 316. W operze odbywały się słynne karnawałowe bale maskowe, przyciągające elitę towarzyską z całej Europy. To właśnie tu rozegrała się akcja powieści Upiór w operze Gastona Leroux, która przyczyniła się do stworzenia legendy tego miejsca, między innymi dzięki historii o znajdującym się w podziemiach jeziorze. Występowali tu tacy artyści jak: Lucien Muratore, Francisque Delmas czy Enrico Caruso 317, zachwycając paryską publiczność swoimi głosami. Opera słynęła nie tylko z poziomu artystycznego przedstawień, ale również ze swego corps de ballet. Młode tancerki, o czym już była mowa, stawały się ulubienicami męskiej części publiczności. Admirowano również wielkie divy; warto wspomnieć sławne nazwiska: Rose Caron, towarzyszkę życia Georges a Clemenceau, Gabrielle Krauss, Lucienne Bréval, która śpiewała tu przez trzydzieści lat. Félia Litvinne, Mary Garden, Sybil Sanderson (zmarła przedwcześnie na zapalenie płuc), Géraldine Farrar, Amerykanka, która zagrała w filmie rolę Joanny d Arc. Lina Cavalieri, zaczynająca w Folies-Bergère, bohaterka skandalu wywołanego tygodniowym małżeństwem z milionerem i artystą Robertem Winthropem Chanlerem, która w końcu otworzyła własny instytut piękności. Nellie Melba, która użyczyła nazwiska deserowi pêche Melba. Aino Ackté, fińska śpiewaczka, zmuszona do zmiany nazwiska, by uniknąć kontrowersji, gdyż jego oryginalna pisownia (i wymowa) to Acheté, co oznacza po francusku kupiony. Emma Calvé, słynna na całym świecie, występująca w Stanach Zjednoczonych, Indiach, Japonii i Australii. Nikt jednak nie czarował publiczności tak jak Adelina Patti, włoska sopranistka pochodząca z utalentowanej muzycznie rodziny. Pierwsze tour née odbyła w wieku siedmiu lat, odnosząc ogromny sukces. Śpiewu uczyła się w Nowym Jorku, by później podbić europejskie sceny, w tym londyńską Covent Garden i paryski Théâtre Italiens. Jej późniejsza kariera to nieprzerwane pasmo sukcesów, mające

7 Foyer gmachu Opery Garnier, ok roku Wielkie schody w Operze Garnier, ok roku odbicie w ogromnych honorariach. W 1888 roku w Paryżu oklaskiwano ją w roli Julii u boku polskiego tenora Jana Reszke, wykonującego partię Romea. Jako jedna z pierwszych, obok Carusa, zarejestrowała swój śpiew na płytach gramofonowych; sama była zachwycona tym, co usłyszała. Kilka z krążków zamknięto na początku XX wieku w specjalnej urnie, a następnie ukryto w podziemiach Opéry Garnier, gdzie czekały aż do 2008 roku, aby znów ujrzeć światło dzienne 318. Oprócz płyt znaleziono jednorazowe igły do gramofonu oraz instrukcję obsługi tego urządzenia. W Paryżu na wyciągnięcie ręki dostępna była rozrywka każdego rodzaju: od ludowych potańcówek na Montmartrze, po bale w Operze, od bistro w Halach, po ekskluzywne restauracje na boulevard des Italiens i Champs-Élysées. W pejzaż miasta wpisały się bale uliczne z okazji 14 lipca, bale musette, które narodziły się w okolicach Bastylii z połączenia stylu zabaw włoskich (piemonckich) i owernijskich. Odbywały się przy akompaniamencie akordeonu, tańczono na nich javę, tango musette, walc musette i paso musette. Bawiono się w guinguettes, podmiejskich kabaretach i restauracjach jednocześnie, na balach ludowych. Często bywały usytuowane nad brzegiem rzeki; nazwę wzięły od guinguet taniego, słabej jakości białego wina, które tam serwowano. Kawiarnie, restauracje, teatry, kabarety, kluby dla każdego, według jego potrzeb! Znudzeni bywalcy bulwarów zainicjowali nową modę na bywanie w miejscach dotąd dla nich egzotycznych, gdzie mogli poczuć prawdziwe życie miasta. Okolice place Pigalle i Montmartre u oferowały miłośnikom mocniejszych wrażeń niezapomniane emocje. 304

8 Mieszkańcy z prawdziwą przyjemnością zapuszczali się teraz w te rejony Paryża, które jeszcze niedawno dla nich nie istniały. Moulin Rouge z porywającym kankanem był miejscem bardzo à la mode, podobnie jak Folies-Bergère. Tancerki z operowego corps de ballet przestały być atrakcyjne w porównaniu z dziewczętami robiącymi szpagat, unoszącymi nogi zbyt wysoko, ukazującymi nie tylko kostki, ale i łydki, a nawet, o zgrozo, pantalony! Nic nie mogło równać się z szalonym pędem w rytm skocznych melodii, wirowaniem szerokich spódnic, falowaniem piersi i rumieńcami na policzkach tancerek. Jeśli miało się szczęście, można było dojrzeć kawałek nagiej skóry tam, gdzie kończyła się pończoszka. Krążyły legendy o baletnicach, które nie zszywały pantalonów albo nic nie nosiły pod halkami. Dzięki Moulin Rouge i Toulouse-Lautrecowi kankan stał się tańcem kojarzonym z belle époque, choć w rzeczywistości istniał już od dawna i początkowo nie miał nic wspólnego ze scenami modnych kabaretów. Zanim jednak stał się symbolem luksusowej rozrywki i podbił świat pod eksportową nazwą french cancan, był tańcem wyrosłym z zabaw ludowych na Montmartrze, w Élysée-Montmartre i w Bal Mabille. Termin wziął się od cancan lub coin coin, ostatniej figury kadryla. Pierwotnie nazywano go chahut lub chahut-cancan. Wzmianki o dziwnym pląsie pojawiły się już w 1822 roku. Wtedy budził zgorszenie odważnymi figurami i wyuzdaniem, zwłaszcza że wówczas rzadko noszono bieliznę, nawet w wyższych sferach. Kiedy taniec zaadaptowano na użytek kabaretów, tancerki musiały nosić pantalony, aby nie gorszyć widzów. A że ta część garderoby składała się z dwóch nogawek z rozcięciem w kroku, wkrótce tancerki zaczęły je zszywać. Tak oto pierwsza bielizna zasłaniająca całkowicie dolne partie kobiecego ciała uznana została za nieprzyzwoitą, bo na początku nosiły ją tylko kobiety lekkich obyczajów. Halki tancerek uszyte były z batystu, ozdobione koronkami i haftem, a artystki podciągały je aż do wysokości uda w czasach, gdy widok damskiej kostki przyprawiał o szybsze bicie serca zarówno mężczyzn, jak i obrończynie moralności, tyle że każdego z innego powodu. A na koniec, najbardziej szokujący, szpagat! Taniec ten miał rozmaite odmiany: kadryl realistyczny, naturalistyczny, ekscentryczny i erotyczny. Legendą stał się kankan tańczony do muzyki Jacques a Offenbacha z operetki Orfeusz w piekle. Najsłynniejszymi tancerkami, które przyciągały do kabaretów tłumy, były Jane Avril i La Goulue. Dwie kobiety, Henri de Toulouse-Lautrec, Marcelle Lender, rok 1895, Galeria Sztuki Albertina, Wiedeń Henri de Toulouse-Lautrec, Jane Avril na plakacie Jardin de Paris, 1892 rok zupełnie do siebie niepodobne, różne osobowości i całkiem odmienne typy urody, wsławiły się niezwykłą ekspresją. Jane Avril ( ), a właściwie Jeanne Louise Beaudon, wywodziła się z półświatka. Jako dziecko była maltretowana przez matkę alkoholiczkę, co odcisnęło się piętnem na całym jej życiu Przygarnęły ją prostytutki, żyła jakiś czas wśród nich. Przejścia z dzieciństwa stały się powodem jej pobytu w szpitalu dla nerwowo chorych pod opieką słynnego doktora Charcota. Stale bywała w paryskich lokalach rozrywkowych i to w jednym z nich, Bal Bullier, rozpoczęła się jej przygoda z kankanem. Uwielbiała tańczyć do utraty tchu, wirować przy dźwiękach Orfeusza w piekle. Była drobna i wiotka, bardzo wrażliwa. Nerwowe usposobienie sprawiło, że nazywano ją Jane la Folle 319. Talent dziewczyny wkrótce został dostrzeżony i zamiast podrzędnych tancbud stanęły przed nią otworem

9 Plakaty reklamujące Cirque d Hiver największe kabarety Moulin Rouge, Divan japonais, Eldorado i w końcu Folies- Bergère. Jej znakiem rozpoznawczym stała się czerwona spódnica i czerwona bielizna. Tylko ona miała prawo do tego koloru, pozostałe tancerki nosiły białe dessous 320. Przyjaźniła się z wieloma artystami, między innymi z Toulouse-Lautrekiem, który uwielbiał ją malować. Podobno nawet raz zbliżyli się do siebie nieco bardziej. Jane przyznawała, że zrobiła to z przyjaźni. Jako jedna z niewielu artystek kabaretowych wyszła za mąż w 1911 roku i wycofała się z ówczesnego show-biznesu. Kankan w wersji Jane był wysmakowany i subtelny. To ona rozsławiła go w europejskich stolicach pod nazwą french cancan. Zupełnym przeciwieństwem Jane była Louise Weber ( ), znana jako La Goulue. Ta pulchna blondynka tańczyła tak, jak robił to lud paryski. Odkryła ją i wylansowała Céleste Mogador, uznawana za pierwszą tancerkę kankana, znana od lat 50. XIX wieku z występów w Bal Mabille. Utalentowana La Goulue przeniosła swój sposób tańczenia z Bal Bullier, Moulin de la Galette i Élysée- -Montmartre aż do Moulin Rouge, gdzie jej nazwisko królowało na afiszach. Publiczność z zachwytem obserwowała występy tej niezbyt pięknej, trochę topornej dziewczyny, która w tańcu przeżywała metamorfozę. Musiała rzeczywiście być fascynująca, bo również i ją chętnie malowali artyści, jak choćby Toulouse- -Lautrec i Renoir. Zachwycała ich swoją żywiołowością, otwartością i entuzjazmem, z jakim oddawała się występom. Jej pokazy balansowały na granicy dobrego smaku i wulgarności, ale to właśnie podniecało widownię. Partnerem La Goulue na parkiecie był bardzo wysoki i szczupły Valentin le Desossé 321, zwany tak ze względu na wyjątkową elastyczność. Tworzyli przedziwną parę, ale doskonale uzupełniali się w tańcu. La Goulue nie była pruderyjna, pozwalała się fotografować nago Nadarowi, a i na obrazach Lautreca dekolt w jej sukni był wyjątkowo nieskromny. Ta prosta dziewczyna z ludu, obracająca się teraz wśród person z wielkiego świata, nie wahała się zaczepić księcia Walii Edwarda słowami: Ej, Walijczyk, stawiasz szampana! Ty płacisz czy twoja mama zaprasza?. Innym razem strąciła mu nogą kapelusz. Ekscesy ulubionej tancerki zaczęły w końcu krępować widownię. W dodatku Louise bardzo przytyła i nie stroniła od alkoholu. Zdarzało jej się zataczać, a nawet przewracać podczas występu. Coraz częściej rozlegały się gwizdy niezadowolonej publiczności. Mimo to, gdy odchodziła z Moulin Rouge, była bogata i bardzo znana. Nie potrafiła jednak zabezpieczyć swojej przyszłości. Występowała w cyrku, zajmowała się tresurą lwów, urodziła syna i wyszła za mąż, jej sława przygasła. W końcu wróciła na Montmartre, gdzie zamieszkała w cyrkowym wozie, gromadząc wokół siebie wszystkich nieszczęśników (spośród ludzi i zwierząt), którzy potrzebowali pomocy. Tęskniąc za dniami, gdy jej nazwisko umieszczano na afiszach, sprzedawała przy wejściu do Moulin Rouge papierosy i zapałki. Nikt nie rozpoznawał dawnej gwiazdy kabaretu w grubej, biednie ubranej kobiecie. Na scenie królowała już Mistinguett, czyli Jeanne Bourgeois ( ), bo takie było prawdziwe imię i nazwisko nowej ulubienicy publiczności. Ta młoda dziewczyna o świeżej i radosnej urodzie, utalentowana muzycznie, śpiewająca i tańcząca z wielką iskrą bożą, szybko podbiła serca kabaretowych bywalców. Debiutowała w Casino de Paris, a później regularnie występowała w Moulin Rouge, Folies-Bergère i Eldorado, wszędzie wzbudzając zachwyt swoją naturalną,

10 Yvette Guilbert jako La grand-mère Moan w jednej ze scen z filmu Rybak z Islandii, rok 1933 dziewczęcą urodą i pięknymi nogami. Przeżyła płomienny romans z Maurice em Chevalierem, zaśpiewała ponad sto piosenek, zagrała w wielu filmach już od 1908 roku. Nazywano ją królową music-hallu, a Colette stwierdziła nawet, że Mistinguett to dobro narodowe. Była naprawdę kochana przez Francuzów od początku kariery aż do śmieci. Prawdziwą gwiazdą belle époque była wielka Yvette Guilbert ( ), piosenkarka, której znakiem rozpoznawczym stała się zielona suknia i długie, czarne rękawiczki. Tak ją uwiecznił dokumentator pięknej epoki Toulouse- -Lautrec. Zaczynała jako ekspedientka w paryskich domach handlowych, dorabiała jako modelka, ale jej przeznaczeniem była scena. Uzdolniona aktorsko i muzycznie, wykreowała własny styl, rozpoznawalny i ceniony na całym świecie. Gwiazda paryskich café-concerts i kabaretów cieszyła się uznaniem wszędzie, gdzie się pojawiała. Zwłaszcza występy w Divan japonais, przed trudną publicznością, złożoną z intelektualistów i bohemy artystycznej, pozwoliły jej wyrobić sobie markę utalentowanej pieśniarki. Wielbicielem artystki był sam Sigmund Freud, który zjawił się na jej przedstawieniu za namową doktora Charcota. Atutem Yvette Guilbert nie był głos, bo tak naprawdę nie wyróżniał się niczym szczególnym, a wokół było wiele pieśniarek bardziej utalentowanych niż ona. Wiedziała o tym i postawiła na interpretację. Mówiono o niej diseuse fin de siècle 322, bo swoje piosenki bardziej mówiła, niż śpiewała, ale robiła to tak dobrze, że uczyniła z interpretacji prawdziwy majstersztyk. Rozumiała, jak ważny dla artystki jest image. Umiejętnie eksponowała urodę, podkreślała oczy ciemną kredką, a usta czerwoną szminką, kontrastującą z jej bladą cerą. Była szczupła, wręcz chuda, o łabędziej szyi, długich ramionach i nogach. Każdy element wyglądu potrafiła wykorzystać i chociaż od 1900 roku ciężko chorowała, jeszcze w roku 1906 zdołała podbić nowojorską Carnegie Hall. Wiele lat później do Paryża przyjechała Hanka Ordonówna, aby pobierać lekcje u słynnej 311

11 Henri de Toulouse-Lautrec w swojej pracowni, 1895 rok pieśniarki. Mimo że czasy świetności Guilbert miała już za sobą, nie przestała być wzorem dla innych artystów. Na wzgórzu Montmartre znajdował się Moulin de la Galette, ulubione miejsce potańcówek okolicznych mieszkańców. Nazwę wziął od placków serwowanych niegdyś gościom odwiedzającym małą farmę na szczycie wzgórza. Właściciele postanowili urządzić tam salę do zabaw tanecznych i nazwali ją Bal Debray od swego nazwiska ale stali bywalcy i tak ulubiony lokal określali mianem Moulin de la Galette. W tygodniu zbierało się tutaj niezbyt wykwintne towarzystwo apaszy, gryzetek i ich sponsorów, ale w soboty i w niedziele pojawiali się lepsi klienci, pragnący zakosztować miłej, bezpretensjonalnej, swojskiej atmosfery, jakiej brakowało w centrum miasta. Rustykalny charakter miejsca podbił na długie lata serca paryżan. W zupełnie innym stylu był Moulin Rouge. Otwarty w 1889 roku przez Josepha Ollera i Charlesa Zidlera, położony u stóp wzgórza, miał przyciągać bardziej zróżnicowaną publiczność nie tylko okolicznych mieszkańców i artystów, ale również wyższe sfery. Wnętrze urządzono z przepychem, nie szczędząc czerwonego aksamitu. Oświetlenie, gazowe i elektryczne, dodawało rampie blasku. Goście albo zasiadali przy stolikach i oglądali występy, podziwiając tańczących, albo sami tańczyli. W ogrodzie ustawiono ogromnego słonia z drewna i papier-mâché. Jak w większości tego typu lokali, w Moulin Rouge łatwo można było znaleźć płatną miłość, i właśnie jej szukało wielu gości; renoma kabaretu na pewno nie była skutkiem wyłącznie walorów artystycznych odbywających się tu przedstawień. Do rozsławienia lokalu przyczynił się Henri de Toulouse-Lautrec. Chociaż najbardziej znane są jego plakaty reklamujące kolejne przedstawienia i ich gwiazdy, warto jednak wspomnieć, że przedstawił również i inne oblicze panującej w Moulin Rouge atmosfery, dalekie od blasku i powszechnej radości. Był świadomy, że pod blichtrem kryje się świat prostytucji i wyzysku, upadku moralnego i nędzy ludzkiej. Toulouse-Lautrec to malarz najsilniej utożsamiany z atmosferą belle époque. Ten kaleki arystokrata o wzroście dziecka i ogromnym talencie, skazany

12 Henri de Toulouse-Lautrec, plakat dla Moulin Rouge, 1891 rok Henri de Toulouse-Lautrec, 1894 rok, Yvette Guilbert, Muzeum Sztuk Plastycznych im. A. Puszkina, Moskwa od urodzenia na dotkliwe cierpienia fizyczne, uwielbiał paryską rzeczywistość tamtych czasów. Bywalec kabaretów i burdeli, pieczołowicie dokumentował codzienne życie tych miejsc. Jego modelkami bywały najczęściej aktorki, tancerki i dziewczęta lekkich obyczajów. Potrafił oddać atmosferę roztańczonego, wypełnionego po brzegi kabaretu, ale także samotność i smutek maleńkich pokoików, w których spotykał się z przygodnymi partnerkami. Plakaty reklamowe dla Moulin Rouge z tańczącymi kankana Jane Avril, Yvette Guilbert i La Goulue, czy dla Ambassadeurs z Aristide em Bruantem 323 w słynnym szaliku, są rozpoznawane na całym świecie i pojawiają się zawsze, gdy mowa o pięknej epoce. czy Grille-d Égout (Kratka Ściekowa), udzielały lekcji kankana, podobno cieszących się wielkim powodzeniem. Nini w swoim apartamencie uczyła tańczyć nie tylko przyszłe gwiazdki kabaretu, ale również panie z paryskiego towarzystwa. Dziełem właścicieli Moulin Rouge stało się również inne legendarne miejsce Paryża, słynna sala koncertowa Olympia, którą otwarto w 1893 roku. Uroczystość uświetniła swoim tańcem La Goulue. Początkowo odbywały się tam występy cyrkowe z udziałem akrobatów i kontorsjonistów, z czasem scenę opanował music-hall, z gwiazdami takimi jak Mistinguett. Olympia to prawdziwie paryskie magiczne miejsce do dzisiaj goszczące największe światowe gwiazdy. Każdy artysta u progu kariery marzy o występie na legendarnej scenie, na której panuje niezwykła kameralna atmosfera, dająca wrażenie bliskości z publicznością. Place de Clichy, ok roku W 1893 roku, podczas balu adeptów sztuk pięknych, znanego jako Bal des Quat z Arts, doszło w Moulin Rouge do wielkiego skandalu. Mona, modelka malarzy, w rytm muzyki powoli zaczęła się rozbierać do naga, przechodząc do historii jako prekursorka striptizu. Skończyło się procesem wytoczonym przez Ligę Obrony Moralności. Uczestnicy balu usiłowali się tłumaczyć, że jako malarze eksponowali nagie modelki w celach artystycznych. Sędzia, raczej rozbawiony sytuacją niż oburzony, skazał winowajców na symboliczną karę grzywny. Najlepsze tancerki z Moulin Rouge, takie jak Nini Patte-en-l Air (Nini z Podniesioną Łapką)

13 Schody, schody, schody, schody! Jak w Casino de Paris! Tak śpiewał Piotr Fronczewski w filmie Lata dwudzieste, lata trzydzieste. Casino de Paris miało już wtedy długą historię, ponieważ już od roku 1730 w Folies- -Richelieu odbywały się zabawy i spektakle dla arystokracji. Później, około roku 1811, otwarto park atrakcji pod nazwą Tivoli, do którego jak magnes przyciągały publiczność pokazy sztucznych ogni. W 1851 roku zbudowano w tym miejscu kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy, ale już wkrótce, podczas przebudowy Paryża, baron Haussmann nakazał przeniesienie świątyni w inne miejsce. Na rue de Clichy powróciła dobra zabawa. Znajdowała się tu między innymi sala do jazdy na wrotkach, rozrywki bardzo popularnej podczas belle époque. W 1880 roku część pomieszczeń zaadaptowano na potrzeby Palace Théâtre. W 1891 roku, po gruntownym remoncie, Casino de Paris zachwycało rokokowym wystrojem. To właśnie tutaj, przy okazji Carnaval de Paris, po raz pierwszy użyto papierowych confetti. Rok później nowego wynalazku prosto z Nowego Jorku serpentyny. Od tej chwili Paryż nieraz był świadkiem regularnych pojedynków na te dwa rodzaje ozdób, które potem zapychały kratki ściekowe i smętnie zwisały z drzew wzdłuż bulwarów. Folies-Bergère to również część legendy pięknej epoki. Kabaret rozpoczął działalność tuż przed wybuchem wojny z Prusami, w 1869 roku. Guy de Maupassant uwiecznił to niezwykłe miejsce w powieści Bel Ami, a Manet na obrazie Bar w Folies-Bergère. Dech w piersi widzów zapierała Belle Otero, pojawiająca się na scenie w klejnotach należących kiedyś do cesarzowej Eugenii i cesarzowej Austrii. Do tej pory można było tańczyć i śpiewać przed publicznością wyłącznie w teatrach. Otwarcie Folies-Bergère rozpoczęło karierę café-concerts, zwanych caf conc. Określenie folies wywodziło się od miejsc, w których arystokracja w zamkniętym gronie mogła oglądać nocne spektakle, koncerty i występy baletowe. Nazwa przywędrowała do Francji z Neapolu i oznaczała pawilony służące rozrywce, budowane w ogrodach lub w wiejskich rezydencjach w otoczeniu drzew. Foglia włoski liść przerodził się we francuskie folies. Inna wersja, oparta bardziej na legendzie Przed wejściem do sali koncertowej Olympia niż etymologii, mówiła o szaleństwach (po francusku: folies) wyprawianych w owych miejscach. W Paryżu istniało ich wiele. Brały swe nazwy od dzielnic, w których się znajdowały; w ten sposób pobliska rue de Bergère przyczyniła się do powstania Folies-Bergère. Wnętrze było przestronne, pięknie udekorowane, z salą balową, ogrodem zimowym, promenadą i barem, który zainspirował Maneta. Występowały tu wszystkie znane artystki kabaretu, tutaj po raz pierwszy tańczyły tak zwane girlsy, czyli zespół tancerek towarzyszących występom innych artystów lub wykonujących samodzielne numery taneczne w grupie. Przez dziesięć lat główną atrakcją spektakli była Loïe Fuller, amerykańska tancerka, która zasłynęła nowatorskimi pokazami tańca. Ubrana w białe welony, oświetlona przez wielobarwne reflektory, wzbudzała pow szechny zachwyt. Wraz z pojawieniem się elektryczności Loïe urozmaiciła występy, dbając o każdy szczegół scenografii. Kręciła się na szklanym podium, podświetlonym od dołu, owinięta w lekkie, zwiewne materiały, wypełniała przestrzeń sceny za pomocą umiejętnie ustawionych luster. Była muzą symbolistów, ale i przyjaciółką państwa Curie, których poprosiła

14 nawet o fosforyzujący strój przygotowany z użyciem radu. Naukowcy odmówili grzecznie, acz stanowczo, mimo że tancerka dała prywatny pokaz w ich domu. Efektowne wejście w nowe stulecie Folies-Bergère zawdzięcza Cléo de Mérode. Ona z kolei wykonywała tutaj pantomimę Lorenza. Uświetniła również tańcami kambodżańskimi Wystawę Powszechną w 1900 roku. Obok miejsc, gdzie taniec nigdy się nie kończył, a śpiew nie ustawał, ważną rolę odgrywały kawiarnie i kabarety literackie, w których spotykali się artyści, dziennikarze, kolekcjonerzy sztuki i marszandzi. Stanowiły one ważne punkty na mapie życia kulturalnego Paryża. W Café Guerbois, na rue des Batignolles, niedaleko atelier Maneta, spotykali się impresjoniści: Frédéric Bazille, Henri Fantin-Latour, Edgar Degas, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley. Zaglądali tu chętnie Camille Pissarro i Paul Cézanne, a także Émile Zola. Kolejnym miejscem spotkań artystów stała się Café de la Nouvelle Athènes na placu Pigalle. Miejsce kultowe, które malarze chętnie uwieczniali na swoich obrazach (warto choćby wspomnieć o Absyncie Degasa). Bywali tu również muzycy: Maurice Ravel, Eric Satie i Claude Debussy, bracia Théo i Vincent van Gogh, malarka Suzanne Valadon, a na gitarze grywała tu modelka Victorine Meurent, znana z pozowania Manetowi do Olimpii, która wywołała skandal na Salonie Paryskim w 1865 roku (obraz w 1907 roku trafił w końcu do Luwru). Nieopodal znajdował się kultowy kabaret Chat Noir, założony przez Rodolphe a Salisa, w którym bywał cały intelektualny Paryż końca XIX wieku. Lokal stał się symbolem bohemy artystycznej i siedzibą klubu literackiego Hydropathes (Hydropaci); podobno jego członków picie wody wpędzało w chorobę. Dziś zostały po nim jedynie turystyczne gadżety z charakterystycznym czarnym kotem, sprzedawane masowo w całym Paryżu. Nieco wyżej, na Montmartrze, artyści (zwłaszcza biedni), dziennikarze i studenci wstępowali do Lapin Agile, dawnego Cabaret des Assasins, aby prezentować swoją twórczość, posłuchać piosenek wyśpiewywanych przez gości, spotkać znajomych z dzielnicy. Niepozorny z wyglądu, z topornym wnętrzem i niezbyt wyszukaną kuchnią lokal przez pewien czas przyciągał kilka znanych postaci, dzięki czemu obrósł nieco legendą miejsca kultowego. Myląca jest w tym wypadku Bal Mabille, Paryż, 1880 rok nazwa kabaret 324, bo przywodzi na myśl miejsce ze sceną i publicznością, a tego w Lapin Agile nie było. Drewniany podest i klienci, nie zawsze zainteresowani występami artystycznymi, tak to wyglądało w rzeczywistości, ale miejsce miało swojską atmosferę, a spotkania często zamieniały się w improwizowane koncerty i występy. Lubili tam zaglądać Pablo Picasso, Francis Carco 325, Suzanne Valadon, Max Jacob, Guillaume Apollinaire, Amedeo Modigliani i oczywiście dziecko Montmarte u Utrillo. Jednak duszą miejsca był ojciec Frédé, legendarna postać na wzgórzu, zawsze z nieodłącznym osłem Lolo. Przenieśli się tu obaj z równie popularnego kabaretu Zut

15 Plakat zapowiadający mistrza chodzenia po linie, Folies-Bergère, ok roku W 1875 roku malarz-karykaturzysta André Gill namalował szyld lokalu, przedstawiający królika wyskakującego z garnka. Nazwał swój obrazek Le lapin 326 à Gill i w ten sposób powstała nazwa jednego z najsłynniejszych miejsc na Montmartrze. Frédé stworzył w Lapin Agile swoisty klimat. Poił i karmił zabiedzonych artystów w zamian za ich malunki, które wieszał na ścianach. Choć większość ściennej twórczości stanowiły prawdziwe bohomazy, trafiał się czasem i obraz Picassa. Młody malarz uwielbiał wszystkie kultowe miejsca artystycznej dzielnicy, więc po balach w Moulin de la Galette często odwiedzał Lapin Agile. Niestety, gdy tylko sława, a za nią pieniądze, porywały artystów z Montmartre u, rzadko powracali, by odwiedzić starego Frédé. Ambicją właściciela było stworzenie miejsca, gdzie artyści czuliby się u siebie, niestety przez długi czas nie mógł się pozbyć z lokalu okolicznych apaszów, którzy swym zachowaniem skutecznie psuli atmosferę. Nie raz i nie dwa nocą słychać było dobiegające od strony Lapin Agile strzały. Ofiarą jednej z wywołanych przez bandytów awantur padł przybrany syn Frédégo, zastrzelony za barem. Czasy apaszów w końcu jednak minęły i główną klientelę znów zaczęli stanowić artyści. Zaczęły się za to małe konflikty. Twórcy awangardowi, jak Picasso, stali się przedmiotem kpin tradycjonalistów pod wodzą pisarza Rolanda Dorgelèsa, wroga malarstwa abstrakcyjnego. Abstrakcjoniści padli ofiarą niesłychanego żartu. W roku 1910 na Salonie Niezależnych wystawił obraz Zachód słońca nad Adriatykiem włoski twórca Joachim-Raphaël Boronali, prekursor nowego nurtu ekscesywizmu. W rzeczywistości manifest tego kierunku został napisany przez Dorgelèsa, a płótno stworzył Lolo, osioł należący do Frédé. Do oślego ogona przywiązano pędzel, rozstawiono za nim sztalugi i w obecności notariusza, który miał poświadczyć prawdziwość wydarzenia, zwierzę namalowało obraz wystawiony pomiędzy awangardą. Dowcip miał być dowodem na bezwartościowość sztuki nowoczesnej. Nazwisko Bornali było anagramem od Aliboron, osła z bajek La Fontaine a 327. W innej knajpce, bardzo lubianej przez malarzy, w Tambourin, od 1885 roku królowała Agostina Segatori, była modelka Jeana-Baptiste a Corota, Vincenta van 321

16 Francuska pocztówka przedstawiająca kobietę lekkich obyczajów Gogha i Édouarda Maneta. Tajemnicą poliszynela był fakt, że tutejsze kelnerki chętnie świadczyły usługi seksualne. Wystrój lokalu był dziełem zaprzyjaźnionych artystów. Van Gogh stołował się tutaj w zamian za obrazy. Tu sportretował go Henri de Toulouse-Lautrec, w nim też odbyła się pierwsza wystawa jego prac. Podczas kolejnej można było obejrzeć również obrazy Paula Gauguina. Częstym gościem bywał również ojciec Tanguy, legenda Montmartre u, przyjaciel i opiekun malarzy. Jego klientami byli doktor Paul Gachet i malarze: Pissaro, Monet, Renoir, Gauguin, Guillaumin, Toulouse-Lautrec, van Gogh. Sprzedawał im sprzęt malarski za obrazy. Jego butik o nazwie Tambourin był jednocześnie galerią i miejscem handlu dziełami początkujących twórców. Każdy, kogo interesował impresjonizm, artysta, krytyk lub potencjalny klient, odwiedzał maleńki sklepik ojca Tanguy, pierwszego, który zaczął sprzedawać płótna impresjonistów. Niestety, Tambourin szybko zbankrutował, ale zdążył na zawsze zapisać się w historii Paryża. Artyści żyjący na przełomie wieków lubili bardzo Closerie des Lilas, znajdującą się na lewym brzegu Sekwany, w dzielnicy Montparnasse. Bywalcy pobliskiego Bal Bullier chętnie odwiedzali to bezpretensjonalne miejsce, gdzie można było zjeść i wypić za nieduże pieniądze, szczegół ważny zwłaszcza dla adeptów sztuki, którzy z biedą byli za pan brat. Można tu było spotkać: Émile a Zolę, Paula Cézanne a, Theophile a Gautiera, braci Goncourtów, Paula Verlaine a, Alberta Jarry ego, Guillaume a Apollinaire a. Tu w każdy wtorek zbierali się paryscy artyści i przybysze z całego świata, aby w rozmowie wymieniać poglądy. Legendarną restauracją po lewej stronie Sekwany była Le Dôme. Otwarta w 1905 roku od razu przypadła do gustu paryżanom. Najbardziej upodobali ją sobie emigranci rosyjscy, tłumnie w tym czasie przybywający do Paryża. Podobno nie omijali jej również Trocki i Lenin. Zaglądał tu także w czasie swojego pobytu malarz Diego Rivera. Na rogu bulwarów Montparnasse i Raspail znajdowała się La Rotonde, gdzie Modigliani płacił swoimi obrazami za kawę lub ciepły posiłek, Trocki zaś organizował spotkania polityczne, nierzadko przerywane przez policję. 322

17 Reklamy absyntu, ok roku Jak w wielu innych kultowych paryskich miejscach, mnóstwo tu teraz turystów, a ceny na pewno nie są na kieszeń początkującego malarza. Podobnie jak w równie sławnej pobliskiej Deux Magots, która od 1884 roku odgrywała wiodącą rolę w życiu kulturalnym Paryża, i Café de Flore, ulubionej kawiarni literackiej Apollinaire a. Fenomenem tamtych czasów była wielka miłość artystów do absyntu! Żaden inny alkohol nie uzyskał takiego statusu. I chyba żaden inny nie był tak chętnie przedstawiany w sztuce, jak piołunówka. Po raz pierwszy zaczęto ją produkować w Szwajcarii. Od 1805 roku dzięki Pernodowi 328 absynt znano już w niektórych regionach Francji. Żołnierze biorący udział w podbojach kolonialnych używali go jako skutecznego środka przeciwko malarii i dyzenterii. Wojskowi pijali absynt regularnie także po powrocie do kraju w ten sposób trafił do paryskich lokali. Nowy smak z przeważającą nutą anyżu i chłodna woda z dodatkiem cukru, łagodząca gorycz alkoholu, czyniły go atrakcyjnym również dla pań. Wkrótce stał się napojem serwowanym jako aperitif. W szczytowym okresie popularności trunku niektóre lokale sprzedawały około dwudziestu litrów absyntu dziennie. Roślina znana w Polsce jako piołun, w języku francuskim absinthe, nosi łacińską nazwę Artemisia absinthium. Od wieków uznawana jest za leczniczą, zwłaszcza w walce z febrą, mdłościami. Ma właściwości pobudzające i tonizujące. Farmaceuci przygotowywali z jej kwiatów i liści syropy, olejki i napoje przeciw wymiotom. Najbardziej groźnym składnikiem absyntu jest tujon, substancja silnie pobudzająca, w większych dawkach wywołująca drgawki, konwulsje, pogłębiająca stany epileptyczne. Sam trunek otrzymywano przez macerację piołunu, anyżu, kopru włoskiego i hyzopu w alkoholu i destylację. Opcjonalnie dodawano melisę, soję, kolendrę, miętę, rumianek lub badian. Nie było jednej uniwersalnej 325

18 receptury i jednego absyntu. Największą sławą cieszył się Pernod. Obecnie znów można się nim delektować po zniesieniu w 2011 roku zakazu produkcji piołunówki, który wprowadzono w 1915 roku, gdy tujon uznano za szkodliwy dla systemu nerwowego. Wówczas na decyzję władz wpłynęły protesty obrońców trzeźwości, upatrujących w trunku źródła degeneracji i przyczyny rodzinnych nieszczęść. Nazywano go zieloną wróżką, zieloną muzą, a moment jego spożywania zieloną godziną. Piciu absyntu towarzyszył specjalny rytuał. Na szklance z nóżką kładziono ażurową łyżeczkę, na niej kawałek cukru, przez który wlewano alkohol. Istniały do niego specjalne fontanny, karafki, szklanki i łyżeczki. Pod koniec XIX wieku, u szczytu swej popularności, niedrogi i dostępny wszędzie absynt stał się ulubionym towarzyszem artystów, podstawą alkoholowych libacji w podrzędnych barach lub degustacji w wyższych sferach. Otaczała go nieco demoniczna aura. Nie wiadomo dokładnie, na czym polegała jego magia. Podobno szukano w nim natchnienia, fascynował jego nienaturalnie zielony kolor. Cokolwiek przyciągało doń artystów, robiło to skutecznie. Wielu pozostało wiernych zielonej wróżce aż do śmierci. Nie przeszkadzał im inny przydomek ulubionego trunku: przesiadka do Charenton 329. Absynt ukochał Henri de Toulouse-Lautrec, który pijał go litrami. Miał nawet specjalną laskę, w której ukryte były fiolka i szklaneczka, aby mógł po nie sięgnąć przy każdej okazji. Był specjalistą od przygotowywania koktajli dla przyjaciół, między innymi Aristide a Bruanta i Yvette Guilbert. Szczególnie cenił mieszankę absyntu i koniaku, którą nazywał trzęsieniem ziemi. Mawiał, że lubił étouffer un perroquet (udusić papugę), co oznaczało popijanie absyntu. Poił nim oswojonego kormorana; ciesząc się, że alkohol smakował ptakowi, oznajmiał: Ma to po mnie. Twierdził, że kolor zielony prześladował go jak diabelska pokusa. Wreszcie uzależnienie od alkoholu zaczęło zagrażać jego wątłemu zdrowiu, już i tak poważnie nadszarpniętemu przez postępujący syfilis. Toulouse-Lautrec miewał omamy, napady szału, drgawki. Po jednym z takich ataków, w 1899 roku, matka internowała go w szpitalu dla nerwowo chorych. Zmarł, porażony paraliżem, w roku To dzięki niemu z absyntem zaprzyjaźnił się inny genialny malarz, Vincent van Gogh. Spędzali razem całe noce w Café Tambourin, nowym miejscu spotkań neoimpresjonistów. Zielona wróżka uwiodła swoją kolejną ofiarę, aby poprowadzić ją wprost ku śmierci. Van Gogh chorował na epilepsję, więc picie absyntu, a zwłaszcza jego nadużywanie, było dla niego bardziej niebezpieczne niż dla zdrowego człowieka. Kilkukrotnie próbował skończyć z nałogiem, ale w końcu stwierdzał, że gdy przestaje pić i palić, czuje się bardzo przybity i dopada go melancholia. Zaczynał zbyt dużo rozmyślać, a tego nie znosił. Przyznawał, że czując nadchodzący atak złego samopoczucia, wypijał o jedną szklankę za dużo, aby się otumanić i nie czuć nic. Możliwe, że nie pił wcale więcej niż jemu współcześni, ale był dużo bardziej od nich podatny na szkodliwe działanie absyntu. W 1873 roku po raz pierwszy opisano przypadki epilepsji absyntowej, a wiele traktatów naukowych poświęcono niebezpieczeństwom spożycia absyntu przez chorych na padaczkę. Od używki nie mogli uciec Verlaine, Rimbaud, Jarry, Degas czy Picasso. Wśród miłośników absyntu znalazł się również polski poeta Antoni Lange, który studiował na Sorbonie w latach 90. XIX wieku i zapewne w Paryżu wpadł w ramiona zielonej wróżki. Absynt (...) Idź i pij absynt! W jego czarów kole Zapomnisz życie swe nędzą brzemienne I wszystkie dni twych rzeczywistych zgrozy, I rozczarowań jęki bezimienne! Ogniem ci swoim stopi wszystkie mrozy Absynt nad wszystkie wyższy alkohole! Idź i pij absynt! Gryzące cię bole Uciekną przed nim jako mary senne. On cię wywiedzie na swobodne pole, Gdzie na lazurach słońce lśni wiosenne; On twoje skrzydła rozwinie sokole, I nad twe żądze ulecisz codzienne

19 I, niewolniku, ty roboczy wole Poczujesz nagle na tym łez padole, Żeś jest mocarzem, któremu są lenne Wszystkie stolice, wszystkich wojsk obozy I wszystkich królów zamki złotościenne. W boskie uniesie cię metamorfozy Absynt nad wszystkie wyższy alkohole! (...) Pij absynt! Wstaniesz jak bóg pełen grozy Na górze będzie, co było na dole: Dłoniom twym moce nada sturamienne Absynt nad wszystkie wyższy alkohole! Absynt został zakazany, a wiele z klimatycznych miejsc, w których go pijano, niemych świadków przemijającego bezpowrotnie świata, nie przetrwało dla potomności. Mimo protestów paryżan, starających się chronić ślady historii, swój charakter stracił w dużej mierze Montmartre, stając się miejscem zadeptywanym przez turystów pragnących poczuć atmosferę ulubionego miejsca bohemy. Niestety, tamtej atmosfery nie ma na wzgórzu już od dawna. Poza kilkoma zaułkami, do których nie zapędzają się zwiedzający, trudno rozpoznać w dzisiejszym Montmartrze biedną wioskę z początków XX wieku. Nie można absolutnie zapomnieć o szampanie! Alkohol ten stanowił część radosnej legendy belle époque. Ze względu na swą cenę był przede wszystkim napojem uprzywilejowanych, tych, którzy wtedy bawili się najlepiej, stąd wzięło się określenie szampańska zabawa. Piękna epoka to prawdziwy złoty wiek szampana, zwłaszcza dla marek Perrier-Jouët, Piper-Heidsieck, Roedere, Moët & Chandon (ze słynnym Dom Pérignon na czele), Mercier, Veuve Clicquot, Pommery. Kieliszek z bąbelkami stał się symbolem beztroskiego świętowania, bez martwienia się o to, co będzie jutro. Pauline de Broglie, hrabina de Pange 330, nazwała ten czas ostatnim balem przed burzą. Musujące wino zachwalano nie tylko jako wspaniały alkohol do szampańskiej zabawy, ale również jako afrodyzjak. Książę Walii w swoim ulubionym domu schadzek kazał zainstalować wannę E. Degas, Absynt, 1876 rok do kąpieli w szampanie. Cudzo ziemcy odwiedzający Paryż przyczynili się do rozsławienia champagne w świecie. U Maxima zbierali się jego miłośnicy, ponieważ pracował tam przedstawiciel handlowy Heidsieck & Co Monopole, mający stały dostęp do najlepszych butelek tego trunku. Bywalcy lokalu pijali szampana przy każdej okazji, lubili ofiarowywać go odwiedzającym restaurację pięknym damom. Stał się winem obowiązkowym w kręgach rodzinnych podczas świętowania ważnych wydarzeń, można go było podawać do posiłku (wtedy butelkę otwierano bez charakterystycznego wystrzału korka; ten zwyczaj pozostawiono miłośnikom swobodnych zabaw w bardziej swawolnej atmosferze). Z czasem zmieniono wysokie, wydłużone kieliszki, w których go serwowano, na bardziej dystyngowane, płaskie. Podobno rocznik 1900 był znakomity, podobnie jak lata 1905, 1907, 1908, 1911 i W roku 1914 cieszono się jeszcze znakomitym szampanem po raz ostatni przed końcem belle époque. Odurzano się nie tylko alkoholem; bardzo popularne były również narkotyki. Dzięki ekspansji kolonialnej paryżanie poznali opium. Eter, haszysz, morfina i kokaina były powszechnie dostępne i chętnie używane do tworzenia sztucznych rajów. Kokainę zalecali lekarze jako lekarstwo na zmęczenie i katar. Początkowo banalizowano przypadki uzależnienia, zdarzały się jednak one coraz częściej. Zwłaszcza w środowisku bohemy eksperymentowano bez końca, szukając

20 natchnienia w narkotycznych wizjach. Organizowano przyjęcia, podczas których goście mieli swobodny dostęp do niebezpiecznych używek, ceniono zwłaszcza coco, jak pieszczot liwie nazywano kokainę. Kobiety preferowały eter i laudanum, jako bardziej wyszukane. Liane de Pougy serwowała gościom wzmacniającą sałatkę owocową, z bananami pociętymi w plasterki, świeżymi truskawkami, ćwiartkami czerwonych pomarańczy, czereśniami i startymi orzechami kokosowymi, a wszystko podlane mrożonym szampanem i doprawione kilkoma łyżeczkami eteru. Smacznego! Mniej wyrafinowani wielbiciele eteru stosowali inne metody odurzania. Przyszedł czas na eter. Zaczęli głęboko wdychać. Każde z nich trzymało swój flakonik i tampon waty. Jim wyczuwał w tym jakby fizyczne oszustwo. Rozweselające powiedziało któreś z nich. Rozweselające potwierdzili pozostali. Mózg wypełniał się chłodem, w uszach gwizdało. Cudowna błogość. Ciało nadymało się jak miech. Zapach, początkowo nieprzyjemny, stawał się niezbędny 331. W Paryżu istniało wiele palarni opium, w tym kilka bardzo ekskluzywnych, dostępnych wyłącznie z polecenia stałych bywalców. W jednej z nich, na rue Marbeuf, spotykała się śmietanka towarzyska Paryża, powracająca z teatrów, opery i kabaretów. Wczesnym wieczorem służące pilnowały jeszcze, kogo wpuszczają, reagując wyłącznie na trzy stuknięcia, ale później, same odurzone opium, zostawiały drzwi otwarte. Wnętrze lokalu wyścielały miękkie materace, przy których stały niskie stoliki z laki z fajkami do palenia. Podobno mężczyźni woleli to robić w samotności, zamknięci w osobnych pokojach, delektując się wrażeniami, natomiast kobiety zbierały się we wspólnym salonie i traktowały ceremonię palenia opium jako wstęp do dalszych igraszek. Zależnie od preferencji, można było wybierać miejsca, w których spożywano konkretny narkotyk. Eteromani, palacze opium, morfiniści i kokainiści wiedzieli doskonale, gdzie udać się w razie potrzeby. Bywało, że do strzykawek z morfiną dodawano modne zapachy. I tak można było sobie wybrać zastrzyk o zapachu róży, fiołka, lilii, goździka lub werbeny. W szykownych lokalach morfinę podawali wyłącznie lekarze, wstrzykując ją w pośladki, aby ślady po ukłuciu nie były widoczne. Narkomania szerzyła się jak choroba zakaźna. Przyjaciel zarażał się od przyjaciela, kochanek od kochanki, żona od męża, a później wspólnie szukano sztucznego raju. Chwalono sobie fakt, że narkotyki pozwalają pozbyć się zahamowań narzucanych przez mieszczańską moralność, oderwać od otaczającej rzeczywistości oraz pobudzają libido. Puszczały hamulce, poddawano się atmosferze dekadencji. Nie przypadkiem nazwano Paryż współczesnym Babilonem. Dorian wszedł pospiesznie na trzy chwiejne stopnie i w tejże chwili doleciała doń ciężka woń opium. Głęboko wciągnął powietrze, a nozdrza zadrżały mu w oczekiwaniu rozkoszy. Gdy wszedł, młody mężczyzna o gładkich, jasnych włosach, pochylony nad lampą i zapalający długą, cienką fajkę. (...) Dorian drgnął i przeniósł spojrzenie na dziwaczne postacie, leżące w fantastycznych pozach na zniszczonych materacach. Przykuwały go ich powyginane kończyny, otwarte usta i szklane, nieruchome oczy. Wiedział, przez jakie nieba cierpień przechodzili i jak ponure piekła uczyły ich tajemnicy nowych rozkoszy. Byli pod tym względem szczęśliwsi od niego, pozostającego w uwięzi myśli 332. Lekarze przepisywali kokainę jako środek pozwalający uwolnić się od morfiny. Efekt był taki, że uzależniony stawał się jednocześnie morfinistą i kokainistą. Sam Sigmund Freud zalecał kokainę jako afrodyzjak, lek na chorobę morską, problemy gastryczne oraz jako odtrutkę na morfinę, opium i alkohol. Przez długi czas był jej gorącym propagatorem, ale w końcu i on musiał przyznać, że czyniła spustoszenie w ludzkim organizmie. Pod koniec XIX wieku produkowano napoje z kokainą, kokainowe cygara i papierosy, gumy do żucia, a nawet pasty do zębów! Dużą popularnością cieszyło się wino Mariani, pijane regularnie, nie tylko we Francji, przez Émile a Zolę, Thomasa Edisona, Julesa Verne a, wszędobylskiego księcia Walii, a nawet papieża Leona XIII. Korzystanie z używek przybrało takie rozmiary, że wzbudziło niepokój władz, stróżów moralności i lekarzy. Ci ostatni byli zdumieni, że substancje polecane przez nich jako leki stały się popularne jak alkohol. Z obozu nacjonalistów dochodziły głosy, że postępuje degradacja francuskiego narodu, natomiast przemysłowcy alarmowali, że narkotyki osłabiają siłę roboczą. Ucieczki w sztuczne raje, spowodowane rozterkami egzystencjalnymi, stały się charakterystyczne dla belle époque. Biedni czy bogaci, ludzie szukali w nich

Cztery legendarne domy Walka o podniebienia

Cztery legendarne domy Walka o podniebienia Pojedynek Gigantów Cztery legendarne domy Walka o podniebienia Veuve Clicquot Pierwsza dama szampanów Stworzony przez kobietę Bezkompromisowo stawia na jakość Przeznaczony dla fanów szampana Połączenie

Bardziej szczegółowo

FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1)

FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) Turysta: Dzień dobry! Kobieta: Dzień dobry panu. Słucham? Turysta: Jestem pierwszy raz w Krakowie i nie mam noclegu. Czy mogłaby mi Pani polecić jakiś hotel?

Bardziej szczegółowo

NATALIA STRZELCZYK MARCELINA BURCHARD. Projekt realizowany według programu Erasmus+ Dobry zawód otwiera drzwi do Europy PL01-KA

NATALIA STRZELCZYK MARCELINA BURCHARD. Projekt realizowany według programu Erasmus+ Dobry zawód otwiera drzwi do Europy PL01-KA NATALIA STRZELCZYK MARCELINA BURCHARD Projekt realizowany według programu Erasmus+ Dobry zawód otwiera drzwi do Europy 2014-1-PL01-KA102-000428 Nasze praktyki odbyłyśmy w 4* hotelu Holiday Inn Elstree

Bardziej szczegółowo

Ł AZIENKI K RÓLEWSKIE

Ł AZIENKI K RÓLEWSKIE Ł AZIENKI K RÓLEWSKIE Pałac na Wyspie Pałac Myślewicki Biały Domek Stara Pomarańczarnia Podchorążówka Stara Kordegarda Amfiteatr Stajnie i wozownie Wejścia do Łazienek Królewskich 2 3 O CO TU CHODZI? Kto

Bardziej szczegółowo

KLUB DEKADA UL. GRÓJECKA 19/25 Warszawa

KLUB DEKADA UL. GRÓJECKA 19/25 Warszawa KLUB DEKADA UL. GRÓJECKA 19/25 Warszawa KLUB DEKADA to lokal z wieloletnią tradycją. Niezwykłe miejsce na wzór legendarnych nowojorskich klubów disco. Od 16 lat na Warszawskim rynku klubowym, tworzymy

Bardziej szczegółowo

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!

30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! 30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania

Bardziej szczegółowo

Impresjonizm to jeden z najpopularniejszych nurtów w malarstwie. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w

Impresjonizm to jeden z najpopularniejszych nurtów w malarstwie. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w Impresjonizm Impresjonizm to jeden z najpopularniejszych nurtów w malarstwie. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w atelier fotograficznym Nadara w 1874 roku. Prezentowane

Bardziej szczegółowo

Bank pytań na egzamin ustny

Bank pytań na egzamin ustny Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu ul. Junikowska 35, 60-163 Poznań; tel./fax +48 61 868 48 68; kom. +48 798 210 608; sekretariat@lp.poznan.pl; www.lp.poznan.pl Bank pytań na egzamin

Bardziej szczegółowo

Taniec w sztuce. Motyw tańca na wybranych przykładach z dziejów sztuki. Copyright Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej

Taniec w sztuce. Motyw tańca na wybranych przykładach z dziejów sztuki. Copyright Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej Taniec w sztuce Motyw tańca na wybranych przykładach z dziejów sztuki Copyright Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej Skopas Tańcząca menada, IV wiek p.n.e. Dzisiaj często zapominamy o kultowych korzeniach

Bardziej szczegółowo

Programy naszych imprez są tak zaplanowane, aby optymalnie zagospodarować czas przeznaczony na integrację uczestników wycieczki.

Programy naszych imprez są tak zaplanowane, aby optymalnie zagospodarować czas przeznaczony na integrację uczestników wycieczki. PARYŻ (5 DNI) SŁOWO WSTĘPNE Zagraniczny wyjazd integracyjny typu Incentive kierowany do Państwa Firmy jest dostosowany do indywidualnych potrzeb i wymagań. Destynacje, które Państwu oferujemy otwierają

Bardziej szczegółowo

Pomorska Akademia Kulinarna

Pomorska Akademia Kulinarna Pomorska Akademia Kulinarna Dlaczego powstała Akademia? Niestety dawno już minęły czasy, gdy wspólne, wielopokoleniowe gotowanie stanowiło ważny domowy rytuał, w czasie którego rodzinne tradycje i przepisy

Bardziej szczegółowo

To przestrzeń, której nie można wynająć, a jedynie zostać do niej zaproszonym.

To przestrzeń, której nie można wynająć, a jedynie zostać do niej zaproszonym. Dwór w Radoniach to esencja polskiej kultury i tradycji w najlepszym wydaniu. Elegancja, oryginalność, kameralność tymi słowami można opisać miejsce, którego nie znajdziemy w popularnych zestawieniach

Bardziej szczegółowo

S Y L W E S T E R 2 0 1 6

S Y L W E S T E R 2 0 1 6 W E N E C K I B A L M A S K O W Y, C Z Y L I S Y L W E S T E R @ P A C H A P O Z N A Ń Kiedy ostatnio spędzaliście sylwestra na balu maskowym z prawdziwego zdarzenia? Czy kiedykolwiek byliście na imprezie,

Bardziej szczegółowo

Impresjonizm to jeden z najpopularniejszych nurtów w malarstwie. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w

Impresjonizm to jeden z najpopularniejszych nurtów w malarstwie. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w Impresjonizm Impresjonizm to jeden z najpopularniejszych nurtów w malarstwie. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w atelier fotograficznym Nadara w 1874 roku. Prezentowane

Bardziej szczegółowo

Impreza W kraju Samurajów

Impreza W kraju Samurajów Impreza W kraju Samurajów Jeżeli chcą Państwo przeżyć naprawdę wyjątkowy wieczór proponujemy imprezę W kraju Samurajów! Nastrojowa scenografia, tradycyjna japońska kuchnia i mnóstwo atrakcji sprawią, że

Bardziej szczegółowo

AUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI.

AUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI. LEKCJA AUTYZM AUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI. 1 POZNAJMY AUTYZM! 2 Codzienne funkcjonowanie wśród innych osób i komunikowanie się z nimi jest dla dzieci i osób z autyzmem dużym wyzwaniem!

Bardziej szczegółowo

OŚWIETLENIE KUTE NA MIARĘ

OŚWIETLENIE KUTE NA MIARĘ STYLOWE ŻYRANDOLE DO NIEBANALNYCH WNĘTRZ OŚWIETLENIE KUTE NA MIARĘ W designerskim wnętrzu ważny jest każdy szczegół. Nie ważne, czy jest to styl rustykalny, czy industrialny, czy też bardzo modny styl

Bardziej szczegółowo

Nasza Kosmiczna Grosikowa Drużyna liczy 77 małych astronautów i aż 8 kapitanów. PYTANIE DLACZEGO? Jesteśmy szkołą wyróżniającą się tym, że w klasach

Nasza Kosmiczna Grosikowa Drużyna liczy 77 małych astronautów i aż 8 kapitanów. PYTANIE DLACZEGO? Jesteśmy szkołą wyróżniającą się tym, że w klasach a Nasza Kosmiczna Grosikowa Drużyna liczy 77 małych astronautów i aż 8 kapitanów. PYTANIE DLACZEGO? Jesteśmy szkołą wyróżniającą się tym, że w klasach mamy dwie Panie, które zawsze gdy, ktoś z nas potrzebuje

Bardziej szczegółowo

RESTAURACJA I APARTAMENTY ZA MUREM

RESTAURACJA I APARTAMENTY ZA MUREM RESTAURACJA I APARTAMENTY ZA MUREM...Są miejsca które wywierają niezapomniane wrażenia dlatego z ogromną radością pragniemy zaprosić Państwa do nowo powstałego, unikatowego zakątka Stworzyliśmy miejsce,

Bardziej szczegółowo

Taneczne hity, fajerwerki, moc życzeń i serdeczności. Płock witał 2017 rok [FOTO]

Taneczne hity, fajerwerki, moc życzeń i serdeczności. Płock witał 2017 rok [FOTO] Taneczne hity, fajerwerki, moc życzeń i serdeczności. Płock witał 2017 rok [FOTO] Były fajerwerki, tańce i śpiew. A przede wszystkim była wspaniała atmosfera dużo uśmiechu, ciepłych słów i życzeń. O północy

Bardziej szczegółowo

Andrzej Dobber - jestem spełniony i szczęśliwy

Andrzej Dobber - jestem spełniony i szczęśliwy Andrzej Dobber - jestem spełniony i szczęśliwy 1 Jak się pan czuje jako najbardziej pożądany baryton, artysta o którego zabiegają prestiżowe teatry operowe na świecie? Czuję się normalnie, a że jestem

Bardziej szczegółowo

KOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE-

KOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE- WCZEŚNIEJSZA GWIAZDKA KOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE- ZAPEWNE TAKŻE, WIĘC SPOTKAJMY SIĘ

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Nowoczesne meble wypoczynkowe do salonu. Stwórz domową strefę relaksu

Dom.pl Nowoczesne meble wypoczynkowe do salonu. Stwórz domową strefę relaksu Nowoczesne meble wypoczynkowe do salonu. Stwórz domową strefę relaksu Salon jest miejscem, w którym chętnie spędzamy czas wolny i relaksujemy się w gronie najbliższych, a najważniejsze w nim są meble wypoczynkowe.

Bardziej szczegółowo

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Dawne i współczesne wzorce rodziny. Omawiając zagadnienie, zinterpretuj sposoby przedstawienia tego tematu w dziełach literackich różnych epok oraz w wybranych

Bardziej szczegółowo

LONDYN. Projekt Erasmus Nowoczesny nauczyciel świadomy Europejczyk

LONDYN. Projekt Erasmus Nowoczesny nauczyciel świadomy Europejczyk LONDYN Projekt Erasmus+ 6.08 17.08.2018 Nowoczesny nauczyciel świadomy Europejczyk Anna Czerwik nauczyciel języka angielskiego oraz Katarzyna Flisiak nauczyciel matematyki w ZS Nr 2 wzięły udział w 2-tygodniowym

Bardziej szczegółowo

Hektor i tajemnice zycia

Hektor i tajemnice zycia François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała

Bardziej szczegółowo

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,

Bardziej szczegółowo

"Obrazy wyobraźni... Władysław Wałęga

Obrazy wyobraźni... Władysław Wałęga "Obrazy wyobraźni... Władysław Wałęga Wystawa czynna do 6 grudnia. Pogranicze pojednania: obraz przedstawiający dwie postacie ludzi, z prawej strony człowieka ze swą rodziną, z lewej strony postać sędziego

Bardziej szczegółowo

ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE

ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE 2 ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE 2 ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE ALE DLACZEGO KLUB SENIORA? OSOBISTE HISTORIE 2 2 ALE DLACZEGO

Bardziej szczegółowo

WYJĄTKOWE WESELA TYLKO W ARTIS LOFT HOTEL

WYJĄTKOWE WESELA TYLKO W ARTIS LOFT HOTEL WYJĄTKOWE WESELA TYLKO W ARTIS LOFT HOTEL NAGRODY I TYTUŁY Artis Loft Hotel to modernistyczny obiekt o wysokim europejskim standardzie. Smiały i nowoczesny wygląd Hotelu kusi swoja formą i ładem, a wyjątkowe

Bardziej szczegółowo

HANS CHRISTIAN ANDERSEN. Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec

HANS CHRISTIAN ANDERSEN. Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec HANS CHRISTIAN ANDERSEN Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec HANS CHRISTIAN ANDERSEN Żył w latach 1805 1875; Prozaik, poeta, dramaturg i baśniopisarz duński; W wieku 14 lat, po śmierci ojca, we wrześniu

Bardziej szczegółowo

, 00-484 Warszawa, (022) 622 10 40, info@klubdemeter.pl

, 00-484 Warszawa, (022) 622 10 40, info@klubdemeter.pl Szanowni Państwo, Strona 1 Spółka TiM ma przyjemność przedstawić Państwu ofertę na zamknięte imprezy firmowe w Klubie Demeter, położonym w centrum miasta przy ul. Górnośląskiej 24., 00-484 Warszawa, (022)

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Od Petki Serca

Spis treści. Od Petki Serca CZ. 2 1 2 Spis treści Od Petki Serca ------------------------------------------------------------------------------3 Co jest najważniejsze? ----------------------------------------------------------------------------------------------4

Bardziej szczegółowo

Chrzest. 1. Dziękuję za uczestnictwo w Sakramencie Chrztu Świętego

Chrzest. 1. Dziękuję za uczestnictwo w Sakramencie Chrztu Świętego Teksty podziękowań do każdego tekstu można dołączyć nazwę uroczystości, imię i datę Chrzest 1. Dziękuję za uczestnictwo w Sakramencie Chrztu Świętego 2. Serdecznie dziękujemy za przybycie na uroczystość

Bardziej szczegółowo

MUGA - ikona stylu. Sprawdź opinie o restauracji MUGA na:

MUGA - ikona stylu. Sprawdź opinie o restauracji MUGA na: MUGA - ikona stylu Restauracja Muga to bez wątpienia jedna z najlepszych restauracji w Poznaniu, a szef kuchni Artur Skotarczyk to jedno z ważniejszych nazwisk w poznańskim świecie kulinarnym. Artur towarzyszy

Bardziej szczegółowo

Catering NIKU RESTAURACJA. Niku Restauracja, ul. Piątkowska 200 Poznań catering@nikurestauracja.pl www.nikurestauracja.pl

Catering NIKU RESTAURACJA. Niku Restauracja, ul. Piątkowska 200 Poznań catering@nikurestauracja.pl www.nikurestauracja.pl Catering NIKU RESTAURACJA Niku Restauracja, ul. Piątkowska 200 Poznań catering@nikurestauracja.pl www.nikurestauracja.pl FIRMA NIKU BOWLING & RESTAURANT zajmuje się kompleksową obsługą cateringową wydarzeń.

Bardziej szczegółowo

RODZICE, PRACOWNICY SZKOŁY ANKIETA

RODZICE, PRACOWNICY SZKOŁY ANKIETA RODZICE, PRACOWNICY SZKOŁY ANKIETA Szkoła nasza włączyła się do ruchu szkół promujących zdrowie. Rozpoczynając tę pracę chcemy zapytać pracowników o sprawy dotyczące ich zdrowia, samopoczucia i stylu życia.

Bardziej szczegółowo

Jak wykorzystać czas dla siebie? Rozwijaj się Nawet małe aktywności, które pozwolą Ci poszerzyć horyzonty, dadzą Ci dużą satysfakcję i nowe doświadczenia! Podczas zakupów trafiłaś na produkty, których

Bardziej szczegółowo

Smażalnia Wicher. Smażalnia Ryb Wicher

Smażalnia Wicher. Smażalnia Ryb Wicher Gdzie jeść w Chałupach? Smażalnia Wicher. W tym roku po raz pierwszy byłam w Chałupach. Zazwyczaj wybieraliśmy rejs statkiem na Hel i tam w zeszłym roku odkryliśmy restaurację Checz. Nie mogłam odpuścić

Bardziej szczegółowo

kpt. Piotr Kasperaszek przepisy z tawerny i kambuza

kpt. Piotr Kasperaszek przepisy z tawerny i kambuza przepisy z tawerny i kambuza PRZEPISY Z TAWERNY I KAMBUZA PRZEPISY Z TAWERNY I KAMBUZA WSTĘP Jestem kapitanem jachtowym oraz miłośnikiem Grecji i greckiej kuchni. Żeglować zacząłem już w dzieciństwie.

Bardziej szczegółowo

Z MIŁOŚCI DO JEDZENIA, Z SZACUNKU DLA TRADYCJI!

Z MIŁOŚCI DO JEDZENIA, Z SZACUNKU DLA TRADYCJI! Z MIŁOŚCI DO JEDZENIA, Z SZACUNKU DLA TRADYCJI! Szukają Państwo pomysłu na wyjątkowe spotkanie? Zaskoczymy Państwa gości niepowtarzalną atmosferą Krakowa, urzekającym wnętrzem starej kamienicy i wyszukaną

Bardziej szczegółowo

SKARYSZEWSKI JARMARK KOŃSKI WSTĘPY

SKARYSZEWSKI JARMARK KOŃSKI WSTĘPY SKARYSZEWSKI JARMARK KOŃSKI WSTĘPY 1/7 PIĘĆ WIEKÓW TRADYCJI Niemalże 400 lat tradycji, tysiące zwiedzających, dziesiątki kramów i straganów, a przede wszystkim konie. Skaryszewski Jarmark Koński WSTĘPY

Bardziej szczegółowo

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje

Test mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.

Bardziej szczegółowo

Restauracja "Vabank" Restauracja "Vabank" Vabank. Restauracja, dom weselny i pokoje gościnne. [Oferuje] Usługi firm.

Restauracja Vabank Restauracja Vabank Vabank. Restauracja, dom weselny i pokoje gościnne. [Oferuje] Usługi firm. Restauracja "Vabank" [Oferuje] Usługi firm Restauracja "Vabank" Restauracja, dom weselny i pokoje gościnne. Vabank www.restauracja-vabank.pl tel. 32 777 20 03 ul. Wolności 448 41-806 Zabrze woj. śląskie

Bardziej szczegółowo

Warszawa, Śródmieście, Złota PLN PLN / m²

Warszawa, Śródmieście, Złota PLN PLN / m² NA SPRZEDAŻ Warszawa, Śródmieście, Złota 4 490 000 PLN 45 354 PLN / m² POWIERZCHNIA: 99 M² LICZBA POKOI: 2 LICZBA SYPIALNI: 1 PIĘTRO: 23/54 ROK BUDOWY: 2017 NUMER OFERTY: 646940 Opis LUKSUSOWY APARTAMENT

Bardziej szczegółowo

Romowie lub Cyganie są grupą etniczną pochodzenia indyjskiego, której członkowie zamieszkują większość państw świata. Stanowią społeczność wysoce

Romowie lub Cyganie są grupą etniczną pochodzenia indyjskiego, której członkowie zamieszkują większość państw świata. Stanowią społeczność wysoce Romowie lub Cyganie są grupą etniczną pochodzenia indyjskiego, której członkowie zamieszkują większość państw świata. Stanowią społeczność wysoce zróżnicowaną pod względem językowym oraz kulturowym. Mimo

Bardziej szczegółowo

XXII Targi Regiony Turystyczne Na Styku Kultur to wyjątkowe wydarzenie dla instytucji i firm, które tworzą branżę turystyczną w Polsce.

XXII Targi Regiony Turystyczne Na Styku Kultur to wyjątkowe wydarzenie dla instytucji i firm, które tworzą branżę turystyczną w Polsce. qaswqs XXII Targi Regiony Turystyczne Na Styku Kultur to wyjątkowe wydarzenie dla instytucji i firm, które tworzą branżę turystyczną w Polsce. Każdy, kto zdecyduje się zaprezentować w Łodzi, będzie miał

Bardziej szczegółowo

Integracje Gliwice ul. Basztowa 7

Integracje Gliwice ul. Basztowa 7 Szanowni Państwo, Mamy zaszczyt przygotować dla Państwa ciekawą ofertę imprezy MADE IN EUROPE dla Waszych Klientów w 2013 roku. Propozycje bardzo wyszukane i unikatowe w naszej dotychczasowej współpracy.

Bardziej szczegółowo

Dzień czwarty - 2 lipca 2015r. - Historia Portugalii - dynastie portugalskie, kontakty z Europą i światem

Dzień czwarty - 2 lipca 2015r. - Historia Portugalii - dynastie portugalskie, kontakty z Europą i światem Dzień czwarty - 2 lipca 2015r. - Historia Portugalii - dynastie portugalskie, kontakty z Europą i światem Kolejnego dnia powitało nas gorące, portugalskie słońce. W tym dniu poznać mamy związki z Europą

Bardziej szczegółowo

JASEŁKA ( żywy obraz : żłóbek z Dzieciątkiem, Matka Boża, Józef, Aniołowie, Pasterze ) PASTERZ I Cicha, dziwna jakaś noc, niepotrzebny mi dziś koc,

JASEŁKA ( żywy obraz : żłóbek z Dzieciątkiem, Matka Boża, Józef, Aniołowie, Pasterze ) PASTERZ I Cicha, dziwna jakaś noc, niepotrzebny mi dziś koc, JASEŁKA ( żywy obraz : żłóbek z Dzieciątkiem, Matka Boża, Józef, Aniołowie, Pasterze ) PASTERZ I Cicha, dziwna jakaś noc, niepotrzebny mi dziś koc, nie potrafię zasnąć wcale! Dziwny spokój mnie nachodzi,

Bardziej szczegółowo

Zatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym.

Zatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym. KOSMICZNA ŚWIADOMOŚĆ Kiedy mowa jest o braku świadomi, przeciętny człowiek najczęściej myśli sobie: O czym oni do licha mówią? Czy ja nie jesteś świadomy? Przecież widzę, słyszę i myślę. Tak mniej więcej

Bardziej szczegółowo

MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE

MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE MOJA RELACJA Z KURSU W DUBLINIE Po przyjeździe do Dublina to było ł jedno z pierwszych miejsc, jakie zobaczyłam. ł I miałam je oglądać codziennie przez dwa tygodnie. Znalazłam się w sercu Dublina. Ten

Bardziej szczegółowo

Praca barmana jest dla nas nie tylko wielką pasją, ale i niekończącym się wyzwaniem. Dlatego wykonujemy ją z przyjemnością i pełnym zaangażowaniem.

Praca barmana jest dla nas nie tylko wielką pasją, ale i niekończącym się wyzwaniem. Dlatego wykonujemy ją z przyjemnością i pełnym zaangażowaniem. Praca barmana jest dla nas nie tylko wielką pasją, ale i niekończącym się wyzwaniem. Dlatego wykonujemy ją z przyjemnością i pełnym zaangażowaniem. Swoją kreatywnością, energią i otwartością na Państwa

Bardziej szczegółowo

KLUB DEKADA UL. GRÓJECKA 19/25 Warszawa

KLUB DEKADA UL. GRÓJECKA 19/25 Warszawa KLUB DEKADA UL. GRÓJECKA 19/25 Warszawa KLUB DEKADA to lokal z wieloletnią tradycją. Na warszawskim rynku klubowym, tworzymy jedyne w swoim rodzaju miejsce z niepowtarzalną muzyką i klimatem, a oryginalne

Bardziej szczegółowo

Restauracja mafii i koronowanych głów

Restauracja mafii i koronowanych głów Restauracja mafii i koronowanych głów data aktualizacji: 2018.11.26 Gościły w niej koronowane głowy, prezydenci Stanów Zjednoczonych i najsłynniejszy boss polskiej mafii. Dawna restauracja Baszta przy

Bardziej szczegółowo

Z Lipna do Hollywood!

Z Lipna do Hollywood! Z Lipna do Hollywood! Wśród wszystkich gwiazd konstelacji jedna świeci najjaśniej. To słynna Pola Negri z Lipna! Lipnowskie kino Nawojka po raz kolejny wypełni się miłośnikami starego kina i gwiazdami

Bardziej szczegółowo

Oferta weselna Małżeństwo to podróż w nieznane, więc życzymy szczęśliwej podróży

Oferta weselna Małżeństwo to podróż w nieznane, więc życzymy szczęśliwej podróży Oferta weselna 2017 Małżeństwo to podróż w nieznane, więc życzymy szczęśliwej podróży Szanowni Państwo, Dziękujemy za zaufanie jakie okazaliście nam już na etapie rozpatrywania naszego Hotelu jako miejsca

Bardziej szczegółowo

Wierszyki na wódkę. Tekst moŝe być dowolnie modyfikowany. W przypadku tekstu własnego prosimy o wpisanie w formularzu zamówienia własny.

Wierszyki na wódkę. Tekst moŝe być dowolnie modyfikowany. W przypadku tekstu własnego prosimy o wpisanie w formularzu zamówienia własny. Wierszyki na wódkę Tekst moŝe być dowolnie modyfikowany. W przypadku tekstu własnego prosimy o wpisanie w formularzu zamówienia własny. 1. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a 100 lat w szczęściu

Bardziej szczegółowo

GALERIA LABIRYNT PRZEWODNIK // PRZED WIZYTĄ

GALERIA LABIRYNT PRZEWODNIK // PRZED WIZYTĄ GALERIA LABIRYNT PRZEWODNIK // PRZED WIZYTĄ OPIS INSTYTUCJI Galeria Labirynt to miejska instytucja kultury i jedna z najstarszych galerii sztuki w Lublinie. Powstała w 1956 roku jako Biuro Wystaw Artystycznych.

Bardziej szczegółowo

Amsterdam - Wenecja Północy

Amsterdam - Wenecja Północy Amsterdam - Wenecja Północy Opis Cena od: 2000 PLN Liczba dni: 4 dni Kraj: Holandia Tulipany, chodaki, wiatraki i ser to najczęściej podawane symbole Holandii. Holandia mimo, że to niewielki kraj, wciśnięty

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Styl skandynawski w domu jednorodzinnym. Nowoczesny projekt modnego wnętrza

Dom.pl Styl skandynawski w domu jednorodzinnym. Nowoczesny projekt modnego wnętrza Styl skandynawski w domu jednorodzinnym. Nowoczesny projekt modnego wnętrza Styl skandynawski nie wychodzi z mody, choć z sezonu na sezon ewoluuje, proponując swoim miłośnikom coraz bardziej efektowne

Bardziej szczegółowo

Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Mazowsze"

Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Mazowsze Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Mazowsze" https://www.mazowsze.waw.pl/pl/o-nas/aktualnosci/759,mazowsze-z-koncertami-w-belgii-i-niemczech.html 2019-07-19, 20:59 Mazowsze z koncertami w Belgii i

Bardziej szczegółowo

Pod tekstem znajdą się imiona i data. 1. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a Dagmara i Mariusz 100 lat w szczęściu żyją!!!

Pod tekstem znajdą się imiona i data. 1. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a Dagmara i Mariusz 100 lat w szczęściu żyją!!! Pod tekstem znajdą się imiona i data 1. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a 100 lat w szczęściu żyją!!! 2. Toasty wznosicie za pomyślność Młodej Pary Kielich pierwszy: za Młodych szczęście Drugi:

Bardziej szczegółowo

Na wódkę weselną: 1. Wódka Weselna. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a Renata i Dawid 100 lat w szczęściu żyją!!!

Na wódkę weselną: 1. Wódka Weselna. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a Renata i Dawid 100 lat w szczęściu żyją!!! Na wódkę weselną: 1. Niechaj wszyscy Goście na zdrowie dziś piją, a 100 lat w szczęściu żyją!!! 2. Toasty wznosicie za pomyślność Młodej Pary Kielich pierwszy: za Młodych szczęście Drugi: za dziecka poczęcie

Bardziej szczegółowo

Warszawa Śródmieście, ul. Złota

Warszawa Śródmieście, ul. Złota Warszawa Śródmieście, ul. Złota Mieszkanie na wynajem za 10 000 PLN pow. 63,50 m2 2 pokoje piętro 42 z 53 2018 r. 157,48 PLN/m2 Opis nieruchomości: :: Krótko: Złota 44, Śródmieście, najlepszy adres w Warszawie,

Bardziej szczegółowo

Oferta WYNAJMU. RESTAURACJA HISZPAŃSKA ESPLÉNDIDOS & Costa MAISON 2 w 1

Oferta WYNAJMU. RESTAURACJA HISZPAŃSKA ESPLÉNDIDOS & Costa MAISON 2 w 1 Oferta WYNAJMU RESTAURACJA HISZPAŃSKA ESPLÉNDIDOS & Costa MAISON 2 w 1 Fot. FotografOrlowo.pl Jedno miejsce - TRZY OFERTY Trzy niezależne pod względem obsługi, szatni i sanitariatów wnętrza Elegancka Restauracja

Bardziej szczegółowo

Szczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca.

Szczęść Boże, wujku! odpowiedział weselszy już Marcin, a wujek serdecznie uściskał chłopca. Sposób na wszystkie kłopoty Marcin wracał ze szkoły w bardzo złym humorze. Wprawdzie wyjątkowo skończył dziś lekcje trochę wcześniej niż zwykle, ale klasówka z matematyki nie poszła mu najlepiej, a rano

Bardziej szczegółowo

W poprzedniej części artykułu napisałam co nieco na temat Gaudiego, teraz zgodnie z zapowiedzią - chciałabym się skupić na postaci Salvadora Dali

W poprzedniej części artykułu napisałam co nieco na temat Gaudiego, teraz zgodnie z zapowiedzią - chciałabym się skupić na postaci Salvadora Dali W poprzedniej części artykułu napisałam co nieco na temat Gaudiego, teraz zgodnie z zapowiedzią - chciałabym się skupić na postaci Salvadora Dali Otóż, kim był ów człowiek? Z pewnością jednym z najbardziej

Bardziej szczegółowo

Newsletter. DeNews. Nr. 3 Dziewczyna z Nazaretu. SPOTKANIE DeNews. Temat: Matka Jedyna Taka. Wyjątkowo godz 22:00

Newsletter. DeNews. Nr. 3 Dziewczyna z Nazaretu. SPOTKANIE DeNews. Temat: Matka Jedyna Taka. Wyjątkowo godz 22:00 2 Newsletter DeNews Maj 2015 Nr. 3 Dziewczyna z Nazaretu 3 4 Dycha dziennie SPOTKANIE DeNews Temat: Matka Jedyna Taka Wyjątkowo 23.05.2015 godz 22:00 Jak zacząć biegać? Dziewczyna z Nazaretu Zwykła - Niezwykła

Bardziej szczegółowo

Nasza wielka katalońska przygoda, czyli wizyta w szkole Joan Sanpera i Torras w Les Franquesses.

Nasza wielka katalońska przygoda, czyli wizyta w szkole Joan Sanpera i Torras w Les Franquesses. Nasza wielka katalońska przygoda, czyli wizyta w szkole Joan Sanpera i Torras w Les Franquesses. Dzień 1 W Barcelonie wylądowaliśmy około 21.00, a następnie pojechaliśmy pociągiem na dworzec w Les Franquesses,

Bardziej szczegółowo

Restauracja Magnolia, ogródek oraz Jack s Place Club są całkowicie na wyłączność - dostępne tylko dla Państwa i Państwa Gości przez całą noc.

Restauracja Magnolia, ogródek oraz Jack s Place Club są całkowicie na wyłączność - dostępne tylko dla Państwa i Państwa Gości przez całą noc. Szanowni Państwo! Ten najpiękniejszy dzień w życiu dwojga ludzi musi mieć szczególną oprawę. Ślub jest ważną i niepowtarzalną chwilą w życiu każdego Człowieka, dniem, który wspomina się przez długie lata.

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Czarny kolor w salonie? Jak go wykorzystać? Zobacz projekt pięknego wnętrza

Dom.pl Czarny kolor w salonie? Jak go wykorzystać? Zobacz projekt pięknego wnętrza Czarny kolor w salonie? Jak go wykorzystać? Zobacz projekt pięknego wnętrza Jak wykorzystać kolor czarny w salonie, by nie przytłoczyć wnętrza? Ta aranżacja strefy dziennej z pewnością zachwyci miłośników

Bardziej szczegółowo

Chłopcy i dziewczynki

Chłopcy i dziewczynki Chłopcy i dziewczynki Maja leżała na plaży. Zmarzła podczas kąpieli w morzu i cała się trzęsła. Mama Zuzia owinęła ją ręcznikiem. Maja położyła się na boku i przesypuje piasek w rączce. Słońce razi ją

Bardziej szczegółowo

S C.F.

S C.F. Rif. 1054 Lionard Luxury Real Estate Via dei Banchi, 6 - ang. Piazza S. Maria Novella 50123 Firenze Italia Tel. +39 055 0548100 Fax. +39 055 0548150 Jezioro Como Luksusowa willa na sprzedaż nad jeziorem

Bardziej szczegółowo

MICE & MORE THE GRANARY - LA SUITE HOTEL WROCŁAW. ORGANIZACJA

MICE & MORE THE GRANARY - LA SUITE HOTEL WROCŁAW. ORGANIZACJA MICE & MORE W THE GRANARY - LA SUITE HOTEL WROCŁAW ORGANIZACJA +48 696 536 515 sales@granaryhotel.com UNIQUE ROOMS Nasz ekskluzywny 5-gwiazdkowy hotel oferując najprzestronniejsze apartamenty w centrum

Bardziej szczegółowo

"W zdrowej szkole zdrowy duch, czyli Piknik Rodzinny w Zespole Szkół nr 43

W zdrowej szkole zdrowy duch, czyli Piknik Rodzinny w Zespole Szkół nr 43 "W zdrowej szkole zdrowy duch, czyli Piknik Rodzinny w Zespole Szkół nr 43 W słoneczną sobotę 26.05.2012 roku teren wokół Zespołu Szkół nr 43 na Białołęce pełen był gwaru i wesołej zabawy. Tego dnia bowiem

Bardziej szczegółowo

INSCENIZACJA NA DZIEŃ MATKI I OJCA!!

INSCENIZACJA NA DZIEŃ MATKI I OJCA!! Literka.pl INSCENIZACJA NA DZIEŃ MATKI I OJCA!! Data dodania: 2004-03-16 13:30:00 Dzień Mamy i Taty Montaż słowno-muzyczny dla klasy III Konferansjer: Witam serdecznie wszystkich rodziców przybyłych na

Bardziej szczegółowo

"Ludwiki", czyli pomysł na wnętrze w stylu francuskim

Ludwiki, czyli pomysł na wnętrze w stylu francuskim "Ludwiki", czyli pomysł na wnętrze w stylu francuskim Elegancja, luksus i przepych - tak kojarzą się wnętrza w stylu francuskim. Ale charakteryzuje je również wdzięk, lekkość i symetria, wprowadzająca

Bardziej szczegółowo

WYCIECZKA DO ZOO. 1. Tata 2. Mama 3. Witek 4. Jacek 5. Zosia 6. Azor 7. Słoń

WYCIECZKA DO ZOO. 1. Tata 2. Mama 3. Witek 4. Jacek 5. Zosia 6. Azor 7. Słoń WYCIECZKA DO ZOO 1 Tata 2 Mama 3 Witek 4 Jacek 5 Zosia 6 Azor 7 Słoń Uczestnicy zabawy siadają na krzesłach (krzesła należy ułożyć jak na rysunku powyżej) Prowadzący zabawę ma za zadanie czytać tekst a

Bardziej szczegółowo

Książę William & Księżna Kate

Książę William & Księżna Kate 1 Książę William & Księżna Kate case study 2 ONA Dziewczyna pochodząca z klasy robotniczej zwykle nie ma dużych szans, by wspiąć się wyżej na drabinie społecznej. Ambicja rodziców Kate, aby żyć jak najlepiej

Bardziej szczegółowo

Kulinarne święto na Świętojańskiej

Kulinarne święto na Świętojańskiej Kulinarne święto na Świętojańskiej Chociaż na co dzień reprezentacyjna ulica Świętojańska tętni kulinarnym życiem, to takich zapachów i smaków trudno szukać na niej kiedy indziej, niż podczas Kulinarnej

Bardziej szczegółowo

CHORWACJA HOTEL DUBRAVKA *** nasza propozycja na Lato 2016

CHORWACJA HOTEL DUBRAVKA *** nasza propozycja na Lato 2016 CHORWACJA HOTEL DUBRAVKA *** nasza propozycja na Lato 2016 Hotel Dubravka *** Hotel Dubravka *** Atuty oferty Atrakcyjna oferta cenowa hotelu. Położony tuż przy złocistej plaży z długim wybrzeżem oraz

Bardziej szczegółowo

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS 10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj

Bardziej szczegółowo

Przewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej

Przewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej Przewodnik po Muzeum nad Wisłą Muzeum Sztuki Nowoczesnej 1 Opis instytucji Muzeum Sztuki Nowoczesnej pokazuje wystawy sztuki współczesnej. Sztuka współczesna to prace, które powstają w naszych czasach.

Bardziej szczegółowo

Fra F n ra cja cj Andrzej Felski

Fra F n ra cja cj Andrzej Felski Francja Andrzej Felski Flaga i godło Informacje ogólne: Stolica: Paryż, Język urzędowy: francuski, Ustrój polityczny: demokracja, Waluta: euro, Liczba ludności: 65 586 000 osób Głowa państwa: prezydent

Bardziej szczegółowo

KOLOROWA IMPREZA BALONOWA

KOLOROWA IMPREZA BALONOWA KOLOROWA IMPREZA BALONOWA Dokument ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu prawa, a jedynie wstęp do negocjacji. Treść niniejszego dokumentu jest własnością intelektualną firmy Sigma Event i jako

Bardziej szczegółowo

Wygraj pojedynki na Arenie Mody!

Wygraj pojedynki na Arenie Mody! Jeśli pragniesz emocjonującego życia jako najpopularniejsza dziewczyna; jeśli pragniesz zaprezentować światu swoje umiejętności i pomysły; jeśli chcesz poczuć wspaniałą atmosferę podczas współzawodnictwa

Bardziej szczegółowo

DNI KRÓLA JANA impreza plenerowa w Muzeum Pałacu w Wilanowie

DNI KRÓLA JANA impreza plenerowa w Muzeum Pałacu w Wilanowie DNI KRÓLA JANA impreza plenerowa w Muzeum Pałacu w Wilanowie Fot. Monika Klimowicz [1] Fot. Monika Klimowicz Strona 1 z 5 Strona 2 z 5 13 czerwca 2017 Zagrajcie w bule w królewskim ogrodzie, nauczcie się

Bardziej szczegółowo

JAKIE DESKI DĘBOWE WYBRAĆ?

JAKIE DESKI DĘBOWE WYBRAĆ? PODŁOGI DREWNIANE WARSTWOWE, PODŁOGI DREWNIANE LITE JAKIE DESKI DĘBOWE WYBRAĆ? Drewno symbol dobrego smaku, klasyki i designu z najwyższej półki na stałe wpisało się w otaczającą nas przestrzeń. W odróżnieniu

Bardziej szczegółowo

Warszawa Śródmieście, ul. Złota

Warszawa Śródmieście, ul. Złota Warszawa Śródmieście, ul. Złota Mieszkanie na wynajem za 9 000 PLN pow. 64 m2 2 pokoje piętro 9 z 52 2017 r. 140,63 PLN/m2 Opis nieruchomości: :: Krótko Mieszkanie na wynajem, Złota 44, najlepszy adres

Bardziej szczegółowo

OFERTA KONFERENCYJNA SALE KONFERENCYJNE SZKOLENIA SPOTKANIA BIZNESOWE CATERING RESTAURACJA

OFERTA KONFERENCYJNA SALE KONFERENCYJNE SZKOLENIA SPOTKANIA BIZNESOWE CATERING RESTAURACJA OFERTA KONFERENCYJNA SALE KONFERENCYJNE SZKOLENIA SPOTKANIA BIZNESOWE CATERING RESTAURACJA MAŁE SZKOLENIE, CZY DUŻA KONFERENCJA W HOTELU PODLASIE KAŻDY EVENT TO WYDARZENIE KLASY BIZNES. Hotel Podlasie

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Najpiękniejsze projekty domów w stylu dworkowym: przykład stylowego domu jednorodzinnego

Dom.pl Najpiękniejsze projekty domów w stylu dworkowym: przykład stylowego domu jednorodzinnego Najpiękniejsze projekty domów w stylu dworkowym: przykład stylowego domu jednorodzinnego Projekty domów w stylu dworkowym odzwierciedlają marzenia Polaków o reprezentacyjnym, tradycyjnym domu jednorodzinnym.

Bardziej szczegółowo

Idealna sukienka na wesele.

Idealna sukienka na wesele. Idealna sukienka na wesele. Sukienka zgodna z etykietą Ślub i wesele to uroczystości bardzo mocno związane z tradycją, przepełnione różnorodnymi konwenansami oraz pewnymi zasadami, obejmującymi nie tylko

Bardziej szczegółowo

ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA

ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA ERASMUS COVILHA, PORTUGALIA UNIVERSIDADE DA BEIRA INTERIOR SEMESTR ZIMOWY 2014/2015 JOANNA ADAMSKA WSTĘP Cześć! Mam na imię Asia. Miałam przyjemność wziąć udział w programie Erasmus. Spędziłam 6 cudownych

Bardziej szczegółowo

Oferujemy: Dodatkowo oferujemy możliwość zamówienia za dopłatą: Oferujemy:

Oferujemy: Dodatkowo oferujemy możliwość zamówienia za dopłatą: Oferujemy: Organizujemy urodziny, osiemnastki, imieniny, chrzciny, komunie, wesela, przyjęcia ślubne, stypy i wiele innych spotkań rodzinnych i w gronie przyjaciół. Nasi Goście, którzy powierzają nam organizację

Bardziej szczegółowo

WYDARZENIE ZMIENIAJĄCE KULINARNE OBLICZE POLSKI 6-8 LIPCA

WYDARZENIE ZMIENIAJĄCE KULINARNE OBLICZE POLSKI 6-8 LIPCA WYDARZENIE ZMIENIAJĄCE KULINARNE OBLICZE POLSKI 6-8 LIPCA 2018 NOC RESTUARACJI 2018 Szanowni Państwo, Z ogromną przyjemnością pragnę przedstawić państwu historię i założenia wydarzenia, które buduje modę

Bardziej szczegółowo

Baltie 2010 etap szkolny, zadania dla kategorie A, B

Baltie 2010 etap szkolny, zadania dla kategorie A, B Baltie 2010 etap szkolny, zadania dla kategorie A, B W tym roku konkurs w szkolnym kółku będzie zawierał 2 zadania dla kategorii A i B (Baltie 3) oraz 2 zadania dla kategorii C i D (Baltie 4 C#). Zadanie

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie dotyczące wyjazdu kulturalno-edukacyjnego do Warszawy w okresie27-30.09.2012 r.

Sprawozdanie dotyczące wyjazdu kulturalno-edukacyjnego do Warszawy w okresie27-30.09.2012 r. Krasnystaw, dnia 05.10.2012 r. Sprawozdanie dotyczące wyjazdu kulturalno-edukacyjnego do Warszawy w okresie27-30.09.2012 r. W okresie 27-30.09.2012 r. w ramach realizacji projektu systemowego Aktywność

Bardziej szczegółowo

MISTRZÓW. Niezwykłe spotkanie

MISTRZÓW. Niezwykłe spotkanie 1 Niezwykłe spotkanie MISTRZÓW Andrzej Fogtt to malarz wizjoner, niezwykle aktywny i dynamiczny. Jego prace intrygują, inspirują. Artystę odwiedziłam w nowej, klimatycznej pracowni na warszawskiej Pradze,

Bardziej szczegółowo